Thông Luận

Nhà hoạt động môi trường Hoàng Thị Minh Hồng bị tuyên ba năm tù vì "trốn thuế 6,7 tỷ đồng"

RFA, 28/09/2023

Ngày 28/9, Tòa án Nhân dân thành phố Hồ Chí Minh đã kết tội "trốn thuế" đối với nhà hoạt động môi trường Hoàng Thị Minh Hồng với bản án ba năm tù giam cùng hình phạt bổ sung 100 triệu đồng.

Bà Hoàng Thị Minh Hồng trong một cuộc biểu tình phản đối Formosa xả thải gây ô nhiễm bốn tỉnh miền Trung năm 2016 - Facebook

Bà Hồng, 51 tuổi, là sáng lập viên và giám đốc của Trung tâm Hành động và Liên kết vì Môi trường và Phát triển (CHANGE), một tổ chức phi lợi nhuận, truyền cảm hứng cho cộng đồng bảo vệ thiên nhiên môi trường, động vật hoang dã, chống biến đổi khí hậu, thúc đẩy phát triển bền vững.

Bà bị bắt ngày 31/5 vừa qua vì bị cho là chỉ đạo nhân viên của tổ chức không xuất hóa đơn giá trị gia tăng, không thực hiện đầy đủ thủ tục về kế toán, hóa đơn, chứng từ... cho khoản thu 69 tỷ đồng.

Đây là khoản tài trợ của các tổ chức nước ngoài cho những dự án của tổ chức CHANGE trong thời gian từ 2012 cho đến khi giải thể năm 2022. Số tiền bị cho là trốn thuế lên tới 6,7 tỷ đồng.

Báo mạng Thanh Niên đưa tin trong phiên toà, bà Hồng đã "thừa nhận hành vi phạm tội, và khai đã vận động gia đình khắc phục hơn 3,5 tỉ đồng để nhận được sự khoan hồng của nhà nước".

Vẫn theo báo này, hội đồng xét xử đã áp dụng các tình tiết giảm nhẹ cho bà Hồng như thành khẩn khai báo, khắc phục hậu quả, được chính phủ tặng bằng khen... để giảm nhẹ một phần hình phạt.

Bình luận về phiên tòa diễn ra trong sáng thứ năm, phát ngôn nhân Văn phòng khu vực Châu Á của tổ chức Ân xá Quốc tế nói với Đài Á Châu Tự Do (RFA) qua email trong ngày 28/9 :

"Chính quyền Việt Nam phải chấm dứt việc đàn áp các nhà vận động môi trường ngay lập tức. Bằng cách giam giữ những người cống hiến cho công lý khí hậu, chính quyền đã hạn chế khả năng của Việt Nam trong việc giải quyết một trong những vấn đề gây hậu quả nặng nề nhất của thời đại chúng ta".

Nhắc lại việc bà Hoàng Thị Minh Hồng là người Việt Nam đầu tiên đến Nam Cực và đã cống hiến cả đời mình để vận động cho năng lượng sạch cũng như bảo tồn động vật hoang dã, tổ chức nhân quyền có trụ sở ở London kêu gọi Hà Nội "phải trả tự do cho tất cả các nhà hoạt động và chuyên gia môi trường ngay bây giờ".

Ông Ben Swanton, đồng giám đốc Dự án 88, một tổ chức phi chính phủ đấu tranh cho nhân quyền Việt Nam, nói với Đài Á Châu Tự Do (RFA) qua tin nhắn trong ngày 28/9 :

"Lời kết tội này hoàn toàn là một sự giả tạo, đừng ai bị lừa. Phiên tòa mang tất cả những đặc điểm nổi bật của một phiên tòa trình diễn. Quá trình xét xử kéo dài chưa đầy ba giờ đồng hồ, cho thấy bản án đã được định đoạt từ trước.

Bản án của bà Hồng là một ví dụ khác về việc Chính phủ Việt Nam sử dụng luật pháp để trừng phạt các nhà hoạt động khí hậu trong nước vì đã dám thách thức sự độc quyền của Đảng cộng sản trong việc hoạch định chính sách".

Theo ông, việc Nhà nước Việt Nam không bị trừng phạt vì hành vi trái pháp luật này đã đưa tới ảnh hưởng tiêu cực. Ông nhấn mạnh :

"Chính quyền Việt Nam đang sử dụng cáo buộc ‘trốn thuế như một biện pháp ngăn chặn sự xuất hiện của xã hội dân sự độc lập, đồng thời hạn chế các quyền cơ bản về tự do lập hội và tự do ngôn luận".

Bà Hồng được biết đến là một nhà hoạt động môi trường nổi tiếng ở Việt Nam và trên trường quốc tế. Năm 2019, Tạp chí Forbes đã bình chọn bà là một trong 50 phụ nữ có tầm ảnh hưởng nhất tại Việt Nam.

Bà là người Việt Nam đầu tiên tới Nam Cực trong chuyến thám hiểm quốc tế với mục tiêu nâng cao nhận thức của cộng đồng thế giới về vấn đề khí hậu nóng lên toàn cầu...

Bà tích cực khởi xướng và điều hành nhiều hoạt động nhằm bảo vệ môi trường, bảo vệ các loài động vật hoang dã, chống biến đổi khí hậu…

Bà nhận được nhiều giải thưởng cho các hoạt động đó. Vào năm 2015 bà được tổ chức climateheroes.org đưa vào danh sách "Các anh hùng Khí hậu" nhân Hội nghị Liên Hiệp quốc về Biến đổi Khí hậu COP21.

Bà là một trong năm người được trao giải Đại sứ truyền cảm hứng của WeChoice Awards 2019, và giải Chiến binh Xanh của Năm của giải Elle Style Awards.

Sau khi bà bị bắt giữ, chính phủ nhiều quốc gia dân chủ, hàng chục tổ chức quốc tế về nhân quyền và môi trường đã bày tỏ sự quan ngại về việc giam giữ bà, kêu gọi Việt Nam xóa bỏ cáo buộc và trả tự do cho bà.

Một ngày trước phiên toà, tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) ra thông cáo báo chí thúc giục Hà Nội phóng thích bà. Ông Phil Robertson, Phó giám đốc Phân ban Châu Á kêu gọi Việt Nam nên "ngừng việc trừng phạt các nhà hoạt động có các hoạt động ôn hòa liên quan đến biến đổi khí hậu và các chính sách xanh, đồng thời bỏ cáo buộc đối với bà Hoàng Thị Minh Hồng".

Cuối tháng 7, Ba báo cáo viên đặc biệt của Liên Hiệp Quốc về tình hình của những người bảo vệ nhân quyền, về quyền tự do hội họp và lập hội, và về nghĩa vụ nhân quyền liên quan đến việc hưởng một môi trường an toàn, sạch sẽ, lành mạnh và bền vững đã gửi một thư chung đến Chính phủ Việt Nam. Trong thư, các chuyên gia nhân quyền bày tỏ lo ngại rằng "cáo buộc trốn thuế dường như có động cơ chính trị và nhắm vào công việc chính đáng của bà Hồng là bảo vệ môi trường".

Các chuyên gia liên hệ việc bắt giữ bà Hồng với các vụ bắt giữ lãnh đạo của một số tổ chức xã hội dân sự có đăng ký với nhà nước gần đây như bà Nguỵ Thị Khanh, luật sư Đặng Đình Bách, nhà báo Mai Phan Lợi, và ông Bạch Hùng Dương, nói rằng việc tống giam họ nằm trong chiến dịch trấn áp rộng rãi đối với những người bảo vệ quyền môi trường và chống lại không gian dân sự ở Việt Nam.

Nguồn : RFA, 28/09/2023

***************************

Việt Nam : Nhà hoạt động môi trường Hoàng Thị Minh Hồng bị kết án 3 năm tù

Phan Minh, RFI, 28/09/2023

Một tòa án ở Việt Nam hôm nay, 28/09/2023, đã kết án bà Hoàng Thị Minh Hồng, một nhà hoạt động môi trường nổi tiếng, 3 năm tù vì tội "trốn thuế", một bản án minh họa cho bầu không khí đàn áp nhắm vào những nhà bảo vệ môi trường ở Việt Nam.

Nhà hoạt động môi trường Hoàng Thị Minh Hồng. © CHANGEVN

Trả lời AFP, luật sư của bà Hồng, ông Nguyễn Văn Tú, cho biết rằng tòa án Thành phố Hồ Chí Minh đã kết án bà vì tội đã không nộp khoản tiền thuế tương đương với 275.000 đô la cho những hoạt động của tổ chức phi chính phủ CHANGE VN do bà thành lập, chuyên về các vấn đề biến đổi khí hậu, buôn bán động vật hoang dã và ô nhiễm ở Việt Nam. Tổ chức này ra đời năm 2013 và đã ngưng hoạt động từ năm 2022.

Chồng bà Hồng, ông Hoàng Vĩnh Nam, nói với AFP rằng ông "thất vọng" trước bản án mà ông cho là quá khắc nghiệt. Ông cho biết : "Mức án tuyên cho Hồng không công bằng. Luật sư bào chữa đã cố gắng hết sức, nhưng lập luận của ông không được tòa xem xét một cách thỏa đáng".

Truyền thông nhà nước đưa tin rằng bà Hồng đã thừa nhận các cáo buộc và nộp cho nhà nước khoảng 3,5 tỷ đồng (khoảng 145.000 đô la) để được khoan hồng.

Việt Nam thường xuyên bị các tổ chức bảo vệ nhân quyền cáo buộc đàn áp mọi tiếng nói bất đồng, đặc biệt là những tiếng nói lên án những hành động gây ảnh hưởng đến môi trường, tại một quốc gia mà việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường thường xung khắc với nhau.

Phan Minh

**************************

Việt Nam cần bỏ mọi cáo buộc đối với nhà hoạt động môi trường Hoàng Thị Minh Hồng

RFA, 27/09/2023

Một ngày trước phiên tòa xét xử nhà hoạt động môi trường Hoàng Thị Minh Hồng vào ngày 28/9, tổ chức Theo dõi nhân quyền quốc tế (Human Rights Watch) ra thông cáo báo chí kêu gọi Chính phủ Việt Nam bỏ mọi cáo buộc đối với bà Hồng và trả tự do vô điều kiện cho bà ngay lập tức.

Bà Hoàng Thị Minh Hồng phát biểu tại Hội nghị tại Zerokonferansen ở Oslo tháng 11 năm 2019 - CHANGE

Bà Hoàng Thị Minh Hồng (51 tuổi) là người bảo vệ nhân quyền môi trường ở Việt Nam và là người sáng lập và Giám đốc của tổ chức bảo vệ quyền môi trường CHANGE có trụ sở tại thành phố Hồ Chí Minh. Bà bị Công an TP HCM bắt vào ngày 30/5 với cáo buộc tội trốn thuế. Báo Nhà nước dẫn nguồn tin từ Công an Thành phố Hồ Chí Minh cho biết bà Hồng bị cáo buộc đã trốn thuế với số tiền lên đến 5,2 tỷ đồng.

Ông Phil Robertson – Phó giám đốc phân ban Châu Á của Human Righs Watch trong thông cáo báo chí mới nói : "Giới chức Việt Nam đang sử dụng điều luật về thuế khó hiểu như là một vũ khí để trừng phạt những người lãnh đạo môi trường mà Đảng cộng sản cho là mối nguy cho quyền lực của họ".

"Chính phủ nên ngừng việc trừng phạt các nhà hoạt động có các hoạt động ôn hòa liên quan đến biến đổi khí hậu và các chính sách xanh, đồng thời bỏ cáo buộc đối với bà Hoàng Thị Minh Hồng" – ông Phil Robertson được trích lời trông thông cáo chí.

Trước đó, vào ngày 26/9, một bức thư chung đề ngày28/7 của các báo cáo viên đặc biệt của Liên Hiệp Quốc được Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc công bố về trường hợp bà Hồng. Các chuyên gia Liên Hiệp Quốc đã bày tỏ "đặc biệt lo ngại rằng cáo buộc trốn thuế dường như có động cơ chính trị và nhắm vào công việc chính đáng của bà Hồng là bảo vệ môi trường".

Theo các chuyên gia Liên Hiệp Quốc, việc truy tố hình sự bà Hồng là "một phần của cuộc trấn áp rộng rãi hơn đối với những người bảo vệ quyền môi trường và chống lại không gian dân sự ở Việt Nam".

Trong vòng khoảng hai năm qua, Việt Nam đã bắt giữ tổng cộng sáu nhà hoạt động môi trường. Năm người trong số này đã bị cáo buộc tội trốn thuế.

Bà Hồng là một nhà hoạt động môi trường được nhiều người biết đến kể từ sau chuyến thám hiểm Nam cực năm 1997. Sau đó bà tích cực khởi xướng và điều hành nhiều hoạt động nhằm bảo vệ môi trường, bảo vệ các loài động vật hoang dã, chống biến đổi khí hậu…

Bà nhận được nhiều giải thưởng cho các hoạt động đó. Vào năm 2015 bà được tổ chức climateheroes.org đưa vào danh sách "Các anh hùng Khí hậu" nhân Hội nghị Liên Hiệp quốc về Biến đổi Khí hậu COP21.

Vào năm 2019, bà là một trong năm người được trao giải Đại sứ truyền cảm hứng của WeChoice Awards 2019, và giải Chiến binh Xanh của Năm của giải Elle Style Awards.

Nguồn : RFA, 27/09/2023

**************************

HRW kêu gọi trả tự do cho nhà hoạt động môi trường Hoàng Thị Minh Hồng

Thanh Phương, RFI, 27/0/2023

Tổ chức nhân quyền của Mỹ Human Rights Watch hôm nay, 27/09/2023, ra thông cáo kêu gọi chính quyền Việt Nam hủy bỏ các cáo buộc đối với nhà hoạt động môi trường Hoàng Thị Minh Hồng, đồng thời trả tự do cho bà ngay lập tức và vô điều kiện. Ngày mai, Hoàng Thị Minh Hồng sẽ bị đem ra xét xử tại TP Hồ Chí Minh.

Hoa Kỳ và Liên Hiệp Quốc quan ngại vụ bắt giữ nhà hoạt động bảo vệ môi trường Hoàng Thị Minh Hồng

Nhà hoạt động môi trường Hoàng Thị Minh Hồng đã bị công an Thành phố Hồ Chí Minh bắt giữ ngày 30/05 về tội "trốn thuế" và bà có thể lãnh án tù lên tới 7 năm. Trước khi bị bắt, vào tháng 10/2022, Hoàng Thị Minh Hồng đã bất ngờ đóng cửa tổ chức CHANGE VN mà không đưa ra lời giải thích nào. Đây là một tổ chức phi chính phủ do bà sáng lập vào năm 2013, chuyên về các vấn đề biến đổi khí hậu, ô nhiễm, động vật hoang dã bị đe dọa tuyệt chủng ở Việt Nam. 

Trong thông cáo, Human Rights Watch nhắc lại là trong hai năm qua, chính phủ Việt Nam đã bắt giữ nhiều nhà hoạt động hàng đầu trong lĩnh vực môi trường như Đặng Đình Bách, Mai Phan Lợi, Bạch Hùng Dương vào năm 2021, Ngụy Thị Khanh và Hoàng Ngọc Giao vào năm 2022. Tất cả đều bị bắt và bị xử với tội danh "trốn thuế". Nhờ áp lực của quốc tế mà Mai Phan Lợi và Ngụy Thị Khanh đã được trả tự do trước thời hạn.

Human Rights Watch lưu ý là các vụ đàn áp nói trên diễn ra vào lúc chính phủ Hà Nội đang nỗ lực thực hiện cam kết về giảm phát thải khí carbon thông qua chương trình "Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Công bằng" (JETP), với tài trợ từ Hoa Kỳ, Anh Quốc, Nhật Bản, Canada, Liên Hiệp Châu Âu và một số nước thành viên lớn của khối này. 

Tổ chức nhân quyền của Mỹ còn nhấn mạnh là chỉ vài ngày sau khi tổng thống Joe Biden kết thúc chuyến viếng thăm lịch sử ở Việt Nam, hôm 15/09, chính quyền Hà Nội đã bắt giữ thêm một nhà hoạt động môi trường hàng đầu, đó là bà Ngô Thị Tố Nhiên, giám đốc điều hành tổ chức mang tên Sáng kiến Chuyển đổi Năng lượng Việt Nam (VIET). Đây là tổ chức làm việc cùng với Liên Hiệp Quốc và các nhà tài trợ để cố vấn cho việc thực hiện chương trình JETP.

Thanh Phương

****************************

Nhóm chuyên gia nhân quyền Liên Hiệp Quốc : Bắt giữ Hoàng Thị Minh Hồng có động cơ chính trị !

RFA, 26/09/2023

Một nhóm chuyên gia nhân quyền của Liên Hiệp quốc cho rằng, việc bắt giữ bà Hoàng Thị Minh Hồng mang động cơ chính trị và có liên quan đến việc nhà hoạt động môi trường này thực hiện các quyền tự do hội họp, lập hội ôn hoà, và quyền tự do ngôn luận.

Bà Hoàng Thị Minh Hồng - Ảnh minh họa

Ba báo cáo viên đặc biệt về tình hình của những người bảo vệ nhân quyền, về quyền tự do hội họp và lập hội, và về nghĩa vụ nhân quyền liên quan đến việc hưởng một môi trường an toàn, sạch sẽ, lành mạnh và bền vững đã gửi một thư chung đến Chính phủ Việt Nam.

Thư chung đề ngày 28/7 và được công bố bởi Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc ngày 26/9 chỉ hai ngày trước phiên xử sơ thẩm bà Hồng với tội danh "trốn thuế" bày tỏ, "đặc biệt lo ngại rằng cáo buộc trốn thuế dường như có động cơ chính trị và nhắm vào công việc chính đáng của bà Hồng là bảo vệ môi trường".

Các chuyên gia liên hệ việc bắt giữ bà Hồng với nhiều vụ bắt giữ lãnh đạo một số tổ chức xã hội dân sự có đăng ký với nhà nước gần đây như bà Nguỵ Thị Khanh, luật sư Đặng Đình Bách, nhà báo Mai Phan Lợi, và ông Bạch Hùng Dương. 

"Chúng tôi xin lưu ý thêm rằng việc truy tố hình sự bà Hoàng Thị Minh Hồng không diễn ra riêng lẻ mà là một phần của cuộc trấn áp rộng rãi hơn đối với những người bảo vệ quyền môi trường và chống lại không gian dân sự ở Việt Nam".

Các chuyên gia đề nghị Chính phủ Việt Nam cung cấp thông tin liên quan đến cơ sở pháp lý cho việc bắt giữ bà Hoàng Thị Minh Hồng và mức độ phù hợp của các biện pháp này với các thông lệ và tiêu chuẩn quốc tế quy định trong Tuyên ngôn Nhân quyền Phổ quát và Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị.

Họ cũng đề nghị Hà Nội cung cấp thông tin về việc bà Hồng có hay không được tiếp cận luật sư và chăm sóc y tế, cũng như gặp gỡ với người thân trong thời gian tạm giam

Chính phủ Việt Nam cũng bị chất vấn về những biện pháp đã thực hiện nhằm bảo đảm rằng các tổ chức phi chính phủ, tổ chức xã hội dân sự và tất cả những người bảo vệ nhân quyền ở Việt Nam có thể thực hiện công việc ôn hòa của mình mà không sợ bị đe dọa, bạo lực , quấy rối hoặc trả thù dưới bất kỳ hình thức nào.

Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc cho biết các chuyên gia nhân quyền đề nghị Hà Nội phản hồi trong thời hạn 60 ngày, tuy nhiên cho đến nay họ vẫn chưa nhận được hồi âm.

Phóng viên cũng gửi email cho Bộ Ngoại giao Việt Nam với đề nghị bình luận về thư chung của ba chuyên gia nhân quyền Liên Hiệp Quốc, nhưng chưa nhận được ngay phản hồi.

Việt Nam không nên tảng lờ thư ngỏ của Liên Hiệp Quốc

Bình luận về vụ bắt giữ bà Hoàng Thị Minh Hồng, ông Josef Benedict- nghiên cứu viên về Đông Nam Á của tổ chức nhân quyền CIVICUS, nói với RFA qua tin nhắn ngày 26/9 :

"Vụ bắt giữ nhà hoạt động môi trường Việt Nam Hoàng Thị Minh Hồng vào tháng 6/2023 về cáo buộc trốn thuế nêu bật một xu hướng đàn áp mới của chính quyền. Bà là một trong số những người hoạt động môi trường và khí hậu đã trở thành mục tiêu trấn áp kể từ đầu năm 2022, với các vụ truy tố có động cơ chính trị, theo điều luật mơ hồ và thiếu sót này".

Đại diện cho tổ chức nhân quyền có trụ sở ở Nam Phi nói bằng việc sử dụng cáo buộc "trốn thuế" để trấn áp giới hoạt động môi trường và xã hội, Việt Nam muốn thế giới nhìn nhận việc đàn áp này như chiến dịch chống tham nhũng.

"Nếu Chính phủ Việt Nam nghiêm túc thực hiện các nghĩa vụ nhân quyền quốc tế của mình, với tư cách là thành viên của Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, thì chính phủ nên phản hồi những thông tin gần đây từ các chuyên gia Liên Hiệp Quốc xung quanh trường hợp của bà, thay vì phớt lờ".

Thay mặt tổ chức CIVICUS, một liên minh các tổ chức xã hội dân sự toàn cầu, ông Josef Benedict kêu gọi Việt Nam phóng thích bà Hồng ngay lập tức và vô điều kiện, hủy bỏ cáo buộc và chấm dứt việc hình sự hóa những người bảo vệ nhân quyền khi họ thực hiện công việc của mình.

Bà Hoàng Thị Minh Hồng là người bảo vệ nhân quyền môi trường ở Việt Nam. bà là người sáng lập và giám đốc của tổ chức bảo vệ quyền môi trường CHANGE VN có trụ sở tại thành phố Hồ Chí Minh. Sứ mệnh của CHANGE VN là thúc đẩy và khuyến khích việc bảo vệ môi trường thông qua giáo dục và truyền thông đổi mới nhằm thay đổi thói quen và truyền cảm hứng cho hành động cộng đồng ở Việt Nam.

Tổ chức này hoạt động tại Việt Nam từ năm 2013 đến năm 2022, trong thời gian đó tổ chức đã thực hiện hơn 200 dự án và chiến dịch liên quan đến môi trường. Bà Hoàng Thị Minh Hồng quyết định đóng cửa CHANGE VN vào cuối năm 2022, một phần do vụ bắt giữ một số nhà bảo vệ nhân quyền môi trường vào năm 2021 và 2022.

Bà Hoàng Thị Minh Hồng trước đây từng làm việc cho Quỹ Động vật hoang dã Thế giới (WWF), nơi bà thực hiện nhiều dự án về môi trường và động vật hoang dã. Năm 2015, Climate Heroes đã vinh danh bà là anh hùng vì đã làm việc không mệt mỏi để bảo vệ môi trường và năm 2018, bà đã nhận được khoản tài trợ từ Chương trình học giả của Quỹ Obama đầu tiên tại Đại học Columbia.

Năm 2019, bà được Forbes Việt Nam vinh danh trong danh sách 50 phụ nữ ảnh hưởng nhất Việt Nam. Năm 2023, bà Hoàng thành lập công ty tư vấn về vấn đề môi trường mang tên CHOICE.

Theo thông tin mà các chuyên gia nhân quyền Liên Hiệp Quốc nhận được, bà Hồng bị công an bắt giữ vào ngày 31/5/2023 với cáo buộc "trốn thuế" và khoản tiền bị cho là trốn thuế lên tới 5,2 tỷ đồng.

Cả chồng bà và nhiều nhân viên của CHOICE đã bị câu lưu và thẩm vấn trong nhiều giờ. Công an đã khám xét tư gia và văn phòng làm việc của bà, và thu giữ nhiều giấy tờ và thiết bị như máy tính và điện thoại.

Sau năm ngày bị tạm giữ, bà bị khởi tố và tạm giam sau khi chồng bà đã nộp số tiền 200 triệu đồng để khắc phục. Đến ngày 14/6, bà bị chuyển từ khám Chí Hòa tới Trung tâm tạm giam T30 của Công an thành phố Hồ Chí Minh.

Trong hai năm vừa qua, bốn lãnh đạo tổ chức xã hội dân sự có đăng ký đã bị kết án tù về tội "trốn thuế" với mức án từ 21 tháng đến năm (05) năm.

Nhiều chính phủ dân chủ và tổ chức nhân quyền quốc tế thúc giục Việt Nam trả tự do cho bà Hồng và những lãnh đạo xã hội dân sự bị cầm tù trong thời gian gần đây.

Mới đây, Việt Nam phóng thích nhà báo Mai Phan Lợi sớm 18 tháng so với mức án tù 45 tháng tù giam, và trước đó là bà Nguỵ Thị Khanh, sớm hơn thời hạn năm tháng.

Tuy nhiên, ngày 18/9 vừa qua, Hà Nội lại bắt giam chuyên gia năng lượng sạch Ngô Thị Tố Nhiên, cũng với cáo buộc "trốn thuế".

Nguồn : RFA, 26/09/2023

Bà H. bưng cái thau đựng đầy đầu cá, đầu tôm, lông gà lông vịt… vừa chuẩn bị cho bữa ăn hàng ngày của gia đình ra giữa cầu Hoàng Hoa Thám, lật tay đổ cái "éo" vèo qua thành cầu xuống kinh Nhiêu Lộc. Xong, bà xách cái thau không te te đi về nhà trong hẻm trên đường Trường Sa, bình thản như anh nông dân cày xong thửa ruộng.

Một người đàn ông đi qua một căn nhà vừa bị phá bên dòng kênh Tẻ ở Thành phố Hồ Chí Minh hôm 12/10/2018 - AFP

Chỗ bà H. quen đổ rác cũng là chỗ nhiều người khác quen đổ rác. Rác ụn lên một đống dày đặc cao ngất ngay dưới thành cầu chỗ đó.

Thử hỏi bà H. tại sao dám đổ rác xuống kinh dơ dáy như vậy coi nà !

- Ủa tiền rác năm bảy chục ngàn một tháng chớ ít sao, ai kêu tui bỏ rác đúng chỗ thì cho tiền tui đi ? Bộ mình tui xả rác xuống kinh hay sao mà mấy người nói ? Kinh này thúi mấy chục năm rồi chớ đâu phải mình tui đổ rác nó mới thúi ?

Bà ném ra từ cuối cùng "Dzô dziên thúi" xong phủi đít đi thẳng.

Sông bỗng thành… kinh thúi uốn quanh

Con kinh Nhiêu Lộc chảy quanh co giữa lòng Sài Gòn đẹp như một dải lụa lững lờ. Cũng như những con kinh nổi tiếng của thành phố này, nhiều người dân sống hai bên bờ kinh quý nó dữ lắm, coi dòng kinh như người bạn tâm giao nên gởi gắm vô nó tất cả những gì họ muốn : cái bồn cầu sứ cũ nằm cạnh chiếc bàn thờ ông bà ông vải hết hạn sử dụng, cái chiếu rách làm bạn với cặp gối bông nhúng nước lâu ngày nhớt nhợt ghê tay, ghế gãy, vạt giường hư, ông táo hết xài, quần áo cũ, băng vệ sinh, kim tiêm, tã cứt đái của con nít, người lớn, cát vệ sinh của chó mèo, xác động vật chết chuột chết, thức ăn thừa hàng quán bán rong đổ đi, vỏ lon, hộp xốp, bịch nilon, bao cao su, cành cây tươi và khô, nón bảo hiểm, nệm cũ, bàn ghế, laptop, tôn cũ, cửa cũ, gạch đá, xà bần… Có rác nổi lềnh bềnh, có rác lập lờ khúc giữa, có rác vùi dưới đáy sâu. Chỉ có những thứ người ta không tưởng tượng ra được, không thứ gì là không có !

Nếu có một bức không ảnh Sài Gòn, chắc người ta sẽ thấy một ổ trùn chỉ đen sì và ghẻ lở bò loằng ngoằng khắp thành phố, nhiều nhất là ở vùng ven. Đó là những con kinh, những đoạn sông trước kia vốn trong xanh, rồi cùng với dân cư ngày càng tăng về con số và giảm về ý thức, nó dần dần tắc thở, đặc quánh bùn rác đen kịt và thúi hoắc như những hố phân lộ thiên. Rác lều bều bóp nghẹt dòng chảy và bít kín hoàn toàn mặt nước. Rác ùn ứ lâu ngày dày có chỗ hàng mét. Gà, chuột, chó, mèo rượt nhau chạy thoải mái trên bề mặt, cây dại mọc lên xanh tốt. Có nhiều chỗ rác cứng chắc tới nỗi người đứng lên cũng không sụp. Ruồi muỗi bu đen mặt kinh, đập bụp bụp vô mặt người chạy xe dọc đường.

Kể tên những con kinh lừng lẫy nhứt về độ thúi ở Sài Gòn, chắc những người Việt xa xứ xưa kia từng bơi lội câu cá trong những dòng kinh này sẽ ròng ròng nước mắt : Kinh Hy Vọng, rạch Xuyên Tâm, kinh Tàu Hủ-Bến Nghé, kinh Lò Gốm, kinh Đôi, kinh Tẻ, rạch Xáng, kinh Sáu Sửu, kinh Chín Xiểng (quận 12), rạch Bà Tiếng, rạch Ông Bàu… Mà thôi khỏi kể, tóm lại, chỗ nào từng là dòng kinh thì gần như đều đã biến thành mương rác.

Dân mình ở dơ tài lắm. Tui đã chứng kiến cảnh người ta sinh sống thản nhiên ở trên, giữa, và kế bên những vũng rác khủng khiếp bốc mùi cách xa hàng trăm mét. Những vũng rác đó vốn là ao, hồ, sông, rạch, kinh, xáng… thậm chí là biển. Ở khắp nơi trên toàn quốc : đất liền, đảo, ruộng, núi. Người dân cất nhà lầu, xây biệt thự, làm quán cắt tóc gội đầu, dịch vụ sửa đồ điện tử, bán quán ăn ngay kế bên. Người bán nấu và dọn thức ăn ngay cạnh con kinh thúi. Khách vừa ăn vừa bịt mũi. Thì những chỗ này dân trọ nhiều, người làm thuê lao động chân tay ít tiền có muốn cũng không có chọn lựa khác sạch sẽ hơn.

Có những ngôi nhà ở sâu bên trong vũng nước rác, muốn vô phải qua cây cầu khỉ dài. Họ thản nhiên cất luôn cái cầu tiêu ở phía trước, ven cây cầu khỉ vô nhà. Còn chăm chút tạo hình lợp mái cho nó bằng tre trúc vàng óng, ngó xa thơ mộng như chiếc lầu nhỏ hóng gió ngắm cảnh.

Không thể tả được, quý vị ơi. Bức hình này chỉ là một phần nhỏ của thực tế thôi :

Nhóm Sài Gòn Xanh dọn rác trong những kinh thúi ở Sài Gòn. Nguồn : Nhóm Sài Gòn Xanh. Hình : Sài Gòn Xanh qua VOV

Dân dọn rác thì Sở Tài Môi làm gì ?

Hàng chục năm nay, gần như mỗi năm đều có rất nhiều những cá nhân hoặc nhóm tình nguyện làm việc dọn dẹp rác thải trên kênh rạch hoặc đường phố. Họ lội xuống những con kinh thúi lừng danh khắp thành phố, đứng ngập trong bùn rác đến tận cổ, cật lực cào, vớt. Mỗi tuần họ dọn chừng 3-5 lần, cứ thấy kinh nào thúi quá thì lên kế hoạch cùng nhau dọn. Chi phí mua đồ bảo hộ, túi nilon đựng rác, rổ, sọt vớt rác, bao tay, khẩu trang, và tiêm phòng bệnh hoàn toàn từ tiền túi.

Họ là những con người vô cùng đáng trân trọng, những thanh niên đang học và làm nhiều nghề khác nhau, cả người nước ngoài sống ở Việt Nam. Có nhóm thầm lặng, có nhóm nổi lên một thời gian như Keep Hanoi Clean, nhóm Let’s Do It, nhóm Chèo và Nhặt…, có nhóm thầm lặng cứ đi lễ nhà thờ sáng thứ bảy hoặc chủ nhật xong thì tỏa ra dọn rác quanh khu vực (nhà thờ Đức Bà, Thành phố Hồ Chí Minh). Và không thể kể hết vô số nhóm và cá nhân không có tên gọi, không hoạt động lâu dài nhưng đều từng dọn sạch một số bãi rác tự phát nặc tiếng. Thậm chí từng có một thử thách rất được nhiều người ủng hộ, mang tên Thử thách dọn rác theo trào lưu nổi tiếng trên thế giới Challenge For Change.

Họ dọn rác chỉ với niềm tin đơn giản rằng sẽ góp sức hồi sinh đất chết, trả lại một Việt Nam sạch sẽ.

Từ trước tết tới nay thì nổi lên nhóm Sài Gòn Xanh ở Thành phố Hồ Chí Minh và tiếp liền đó là nhóm Hà Nội Xanh ở Hà Nội. Hoạt động của nhóm Sài Gòn Xanh được nhiều người biết tới hơn nhờ sự lan tỏa vô cùng nhanh và rộng của mạng xã hội Facebook và TikTok. Người xem tận mắt thấy những con kinh ngập rác vô cùng kinh tởm được dọn sạch, trả lại mặt nước vẫn còn đen ngòm nhưng đã chảy loang loáng phản chiếu mây trời.

Phục họ không ? Tôi phục lắm.

Thương các em không ? Thương và quý rất nhiều.

Sự vô tư của các em chính là dòng nước sạch lành tưới tẩm cho tâm hồn con người.

Nhưng khen ngợi, ủng hộ, cổ vũ các em ? Không bao giờ tôi sẽ làm điều đó.

Và có lẽ chính các em cũng sẽ kém nhiệt tình hơn trong việc các em đang làm, nếu các em biết :

- Sở Tài nguyên và môi trường Thành phố Hồ Chí Minh có nhiệm vụ ban hành và tổ chức kiểm ra việc thực hiện các quy định về vệ sinh môi trường, dịch vụ vệ sinh đô thị, quản lý chất thải (phân định, phân loại, lưu giữ, trung chuyển, vận chuyển, sơ chế, tái sử dụng, tái chế, đồng xử lý, xử lý và thu hồi năng lượng từ chất thải) đối với chất thải rắn sinh hoạt, chất thải rắn y tế, chất thải nguy hại, chất thải rắn xây dựng, bùn thải (…). Họ còn xây dựng định mức, đơn giá, tiêu chuẩn chất lượng vệ sinh đô thị.

- Xây dựng và phê duyệt quy trình kỹ thuật, cự ly, khối lượng công việc của công tác quét dọn thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt để làm cơ sở ký hợp đồng giao khoán chuyên môn, lập kế hoạch và tổ chức đấu thầu. Xây dựng và khai thác các công trình phục vụ vệ sinh đô thị ; kiểm tra giám sát hoạt động thu gom vận chuyển xử lý chất thải rắn trên địa bàn thành phố và các Khu liên hợp.

Nói tóm lại, từ lý thuyết đến thực tiễn, đó là nhiệm vụ của Sở Tài nguyên và môi trường (sau đây xin gọi tắt là Sở Tài Môi, như cách gọi thông thường của người dân). Sở được Nhà nước cấp quyền, tiền và nhân lực để đảm đương tất cả mọi việc liên quan đến rác trên địa bàn thành phố. Gồm xử lý rác và phạt những ai vi phạm quy định về bỏ rác, về vệ sinh môi trường.

Mức phạt nặng không ? Đủ khiến người ta chùn tay không ?

Đủ, very very đủ. Trong đợt cao điểm vệ sinh môi trường thành phố cách đây mấy năm, mấy hộ dân ở quận 1, quận 3 đã bị phạt hai triệu đồng cho một bịch rác đã nhét gọn trong bịch nilon, cột kỹ, nhưng không bỏ vô thùng rác mà bỏ ra bên lề đường.

Đây nữa :

- Tổ chức thu thập và thẩm định dữ liệu, chứng cứ, để xác định thiệt hại đối với môi trường ; yêu cầu bồi thường thiệt hại đối với môi trường do ô nhiễm, suy thoái gây ra trên địa bàn từ hai huyện, quận trở lên ; (…) giúp Ủy ban nhân dân thành phố tổ chức quản lý Quỹ Bảo vệ môi trường thành phố.

Tóm lại, xử lý rác một cách chuyên nghiệp (ví dụ bằng tàu hút và lọc rác, bằng xe múc… chứ không phải dầm người xuống nước kinh thúi và kéo rác bằng tay) là công việc của các cơ quan chuyên nghiệp. Họ được trả lương để làm việc đó.

Tuổi trẻ nhiệt tình, tinh thần Lục Vân Tiên ngút trời. Nhiều khi nghĩ "Ta không vào địa ngục/nhảy xuống kinh thúi… thì ai vào", như Đức Phật. Nói ra mắc cỡ, người viết bài này cũng từng một thời đi dọn rác như vậy. Dọn xong thấy khu vực đó sạch sẽ, thấy vui, tự hào về bản thân lắm. Nếu có đồng bọn cùng làm thì mặc dù hôi thúi vất vả nhưng vui còn hơn một buổi dã ngoại. Nếu được lên báo, lên truyền hình, được người khác khen ngợi cảm ơn lại càng sung sướng, nức lòng cả tháng không hết…

Nhưng lớn hơn một chút, hiểu biết hơn một chút thì tự vấn : ủa mình tự nguyện làm việc của người khác, vậy chính họ thì đang làm gì ?

Một căn nhà tạm bên kênh Xuyên Tâm ở Thành phố Hồ Chí Minh năm 2018. AFP

Nhà nước bỏ bao nhiêu tiền cho các con kinh ?

Chưa kể những dòng kinh mà hết năm này tới năm khác, hết nhóm này đến nhóm khác từng dọn thiệt sạch, chỉ ít ngày sau là lại ngập ngụa như cũ. Nhiều người dân sống trên kinh có thói quen quăng thẳng rác xuống dòng nước. Nhiều người sống quanh đó, như bà H. ở đầu bài, thì mặc nhiên coi dòng kinh là bãi rác công cộng. Cứ bỏ rác xuống, dơ quá thì có Nhà nước (hoặc những nhóm tình nguyện) dọn sạch.

Nhà nước bỏ bao nhiêu tiền cho các con kinh ?

20 năm trước, dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm đã được xây dựng với kinh phí 123 tỷ đồng. Đến nay nó lên tới gần 10.000 tỷ đồng nhưng vẫn chưa làm được.

Dự án cải tạo kinh Hy Vọng có vốn khoảng gần 2.000 tỷ. Rạch Văn Thánh khoảng khoảng 1.200 tỷ. Kinh Tham Lương-Bến Cát-rạch Nước Lên khởi động từ năm 2016, nửa làm nửa bỏ, mới được khởi công lại vào cuối tháng Hai vừa rồi với mức vốn 8.200 tỷ đồng.

Năm 2021, bắt đầu từ tháng 2, Thành phố Hồ Chí Minh bỏ ra khoảng 80 triệu đồng/ngày cho một công ty tư nhân để thuê một hệ thống máy vớt rác trên sông. Dự án được thí điểm tại tuyến sông Vàm Thuật, Trường Đay, Tham Lương, mỗi ngày vớt được 35-40 tấn rác.

Còn trước đó, Sở Tài Môi đã bỏ ra 20 tỷ để nhập và phát triển hệ thống thu gom rác hiện đại trên sông rạch. Trong ngày thử nghiệm, hệ thống đã đào rác từ sâu dưới sông và vớt trên mặt khoảng 5 tấn rác. Họ nói sẽ đánh giá định mức và thí điểm trong năm 2021.

Vâng, toàn là tiền cỡ ngàn tỷ, với máy móc tiết kiệm sức người. Thế nhưng bây giờ, năm 2023, các dự án thí điểm hùng hồn lặn đâu mất tăm rồi. Kinh thúi vẫn thúi rình lên tận Thiên đình khiến những người trẻ tuổi lại phải dấn thân làm anh hùng dọn rác.

Lý do của sự chậm trễ, dây dưa, đủng đỉnh này là gì ai cũng biết. Cứ nhìn các con số đội vốn của các dự án thì hiểu cả.

Đừng để bị lợi dụng, các thanh niên tình nguyện

Thế cho nên các em Sài Gòn Xanh, Hà Nội Xanh… every Xanh ơi ! Đừng dại lao mình xuống kinh thúi rồi chẳng may rước về bệnh tật, nguy hiểm, và phí công sức vô ích. Nhiệt huyết của tuổi trẻ quý giá lắm, nên nó cần được sử dụng một cách hợp lý. Đừng vô tình để nhiệt huyết ấy bị lợi dụng.

Chúng ta phải phân định trách nhiệm công-tư rõ ràng. Người dân đã đóng đủ loại thuế môi trường thì chúng ta có quyền đòi hỏi phải được sống trong môi trường sạch sẽ. Nếu cơ quan được giao chủ quản việc đó không làm cho môi trường được sạch sẽ thì chính là họ chưa hoàn thành trách nhiệm. Nếu trong một hệ thống phân minh, họ sẽ bị trừ lương hoặc bị thay thế. Đó là nguyên lý vận hành đúng đắn của xã hội. Hãy để cho nguyên lý ấy hoạt động.

Mặt khác, việc các cơ quan có và liên đới trách nhiệm rất thích ca ngợi các hoạt động nhiệt tình như của các em cũng chính là một biểu hiện của sự thoái thác trách nhiệm. Vì nếu công minh, họ phải nghiêm mặt từ chối khi các em muốn lội xuống kinh thúi dùng tay bốc rác lên bờ. Họ phải biết nói "Cảm ơn các em, nhưng các em có thể giúp đỡ bằng cách tuyên truyền cho người dân có thói quen bỏ rác đúng chỗ, hoặc có các giải pháp kỹ thuật sáng tạo. Các em không được và không nên làm thay việc của chúng tôi, vì chúng tôi được đào tạo và được trả lương để làm việc ấy".

Chứ đi tặng ba cái giấy khen thì xin lỗi, nói hơi thô thiển là dụ con nít ăn cứt gà sáp mà thôi. Tiếc gì mấy tờ giấy cứng láng vẽ hoa vẽ rồng cộp dấu đỏ, để mà kêu gọi những thanh niên khác bỏ thời gian, công sức và tiền bạc ra làm việc không công, còn mình thì ngồi ủ mưu vẽ dự án cho dài và khó khăn thêm để vơ tiền vào túi.

Nguyễn Thảo Mai

Nguồn : RFA, 13/03/2023

Tham khảo :

https://thanhnien.vn/lenh-denh-van-sup-nhat-rac-tren-song-sai-gon-185823888.htm

https://thanhnien.vn/chuyen-cua-nhung-nguoi-tre-di-gom-rac-185819804.htm

https://nld.com.vn/thoi-su/tp-hcm-thu-nghiem-may-vot-rac-tren-song/20201009224527288.htm

https://zingnews.vn/nhom-ban-tre-don-rac-o-ho-tay-post1303980.html

https://laodong.vn/xa-hoi/tphcm-cai-tao-rach-xuyen-tam-giai-toa-hang-nghin-ho-dan-the-nao-1144115.ldo

https://vnexpress.net/nhung-nguoi-tre-loi-kenh-vot-

Hiện có một nghịch lý ở Việt Nam : chính phủ tích cực công bố những cam kết về chống biến đổi khí hậu, chuyển đổi năng lượng hướng đến trung hòa carbon vào năm 2050, nhưng cùng lúc bắt giam ít nhất bốn nhà hoạt động môi trường tính từ đầu năm 2022.

Bà Ngụy Thị Khanh, giám đốc GreenID, phụ nữ Việt Nam đầu tiên được trao Giải thưởng Môi

Bản án 2 năm tù vì tội trốn thuế được tuyên ngày 17/06 đối với bà Ngụy Thị Khanh, giám đốc tổ chức GreenID, bị nhiều tổ chức bảo vệ nhân quyền cho "là một phần trong một nỗ lực rộng hơn nhằm bịt miệng các nhà hoạt động môi trường hàng đầu ở Việt Nam".

Bà Ngụy Thị Khanh bị cáo buộc "vi phạm quy định pháp luật về quản lý thuế" đối với khoản tiền thưởng 2 triệu đô la cho 3 năm sau khi bà và tổ chức GreenID được trao giải Đột phá về Môi trường (Climate Breakthrough Award) năm 2019. Ba nhà hoạt động môi trường khác là Mai Phan Lợi, Bạch Hùng Dương và Đặng Đình Bách cũng bị bắt hoặc bị kết án vì "trốn thuế", tội danh phổ biến tại Việt Nam khi chính quyền muốn "sờ" đến ai. Theo tổ chức Quan Sát Nhân Quyền (Human Rights Watch), nhà báo Mai Phan Lợi và luật sư Đặng Đình Bách là thành viên của VNGO-EVFTA, một nhóm tư vấn trong nước gồm 7 tổ chức được cả Liên Hiệp Châu Âu và Việt Nam đồng ý thành lập để khối xã hội dân sự độc lập có thể giám sát việc thực thi Hiệp định Thương mại Tự Do EU-Việt Nam (EVFTA).

Trả lời RFI Tiếng Việt ngày 05/07/2022, luật sư Claudio Francavilla, chuyên gia vận động Liên Hiệp Châu Âu của tổ chức Quan Sát Nhân Quyền đánh giá bản án gần đây đối với bà Ngụy Thị Khanh là "bất công" và cho biết tổ chức này tiếp tục vận động để Liên Hiệp Châu Âu gia tăng sức ép đối với Hà Nội trong lĩnh vực nhân quyền và bảo vệ các nhà hoạt động chống biến đổi khí hậu ở Việt Nam.

*******

RFI : HRW cũng như nhiều tổ chức bảo vệ nhân quyền khác kêu gọi trả tự do ngay lập tức cho bà Ngụy Thị Khanh và các nhà bảo vệ môi trường khác. Tại sao tổ chức Quan Sát Nhân Quyền tin là bà Ngụy Thị Khanh chịu bất công ?

Claudio Francavilla : Đúng vậy. Bà Ngụy Thị Khanh được trao Giải Goldman, một giải thưởng cao quý về bảo vệ môi trường. Nhưng bà cũng bị buộc tội trốn thuế, bị kết án 2 năm tù và đang thụ án. Chúng tôi nghĩ là những cáo buộc đó hoàn toàn sai. Khi họ nêu các vấn đề với bà Ngụy Thị Khanh, bà đã tỏ ý hợp tác và sẵn sàng giải quyết mọi chuyện. Nhưng chính phủ không quan tâm đến điều đó và đưa vụ việc ra tòa.

Chúng tôi e rằng đây có thể mới chỉ là bước đầu trong đợt trấn áp của chính phủ Việt Nam nhắm vào các tổ chức phi chính phủ hoạt động bảo vệ môi trường, trong khi trước đây những tổ chức này từng bị ngăn chặn nhưng sau đó được để yên và gần như được phép hoạt động. Chính phủ Việt Nam đã loại được một phần lớn những tiếng nói bất đồng và bây giờ dường như chiến dịch chuyển sang đàn áp các tổ chức phi chính phủ khác, bao gồm cả các tổ chức phi chính phủ về môi trường.

RFI : Liệu có phải là nghịch lý khi Việt Nam liên tục đưa ra những cam kết mạnh mẽ về cải thiện môi trường, chống biến đổi khí hậu, hợp tác với nhiều chính phủ và tổ chức nước ngoài để thực hiện những kế hoạch trên, nhưng lại bắt giam hay "bịt miệng" những nhà hoạt động môi trường nổi tiếng, đã có những dự án hỗ trợ cho chính phủ, hoặc được hỗ trợ từ các tổ chức về khí hậu ở nước ngoài ?

Claudio Francavilla : Việc này chắc chắn làm suy giảm mức độ tin cậy vào những cam kết của chính phủ Việt Nam, bao gồm cả về mặt môi trường. Nhưng tôi không nghĩ điều đó là nghịch lý. Tôi đã đọc trong các thông cáo rằng Liên Hiệp Châu Âu và Hoa Kỳ đã rất ngạc nhiên về thông tin trên. Nhưng tôi nghĩ không ai nên ngạc nhiên nữa. Thời gian để ngạc nhiên đã qua từ lâu khi nói đến Việt Nam.

Việc mà chính phủ làm với bà Ngụy Thị Khanh, cũng như đối với những người khác, hoàn toàn phù hợp với những gì chính quyền Việt Nam làm từ nhiều năm, thậm chí là từ nhiều thập niên qua, mà gần như không hề bị trừng phạt. Chính việc không bị trừng phạt là vấn đề mấu chốt ở đây. Chừng nào còn chưa có hệ quả từ những vụ lạm dụng như vậy, thì chính phủ sẽ không có động cơ hoặc ý định xem xét lại vấn đề lạm dụng.

RFI : Trong một thông cáo ngày 04/04, ông chỉ trích là "cuộc đối thoại nhân quyền EU-Vietnam sắp tới không nên chỉ là việc đánh dấu tích cho có nữa". Liệu Liên Hiệp Châu Âu thờ ơ với tình hình nhân quyền Việt Nam, trong khi đây là một trong những điều kiện để ký EVFTA ? Phải chăng vì Liên Hiệp Châu Âu không lên tiếng mạnh mẽ nên chính quyền Việt Nam tiếp tục hành động như vậy ?

Claudio Francavilla : Tôi không nói là Liên Hiệp Châu Âu thờ ơ với những lo ngại này, nhưng chắc chắn là ít hơn nhiều so với mức có thể. Trên thực tế, trái với tư vấn của chúng tôi, cũng như những tổ chức phi chính phủ khác, họ liên tục nói rằng Hiệp định Thương mại Tự do EU - Việt Nam (EVFTA) là một công cụ để đưa Việt Nam đến gần với phương Tây và thúc đẩy tự do cởi mở cho truyền thông trong nước.

Nhưng chúng tôi đã nhiều lần nhắc với các nhà lãnh đạo Liên Hiệp Châu Âu rằng việc đó sẽ không ngăn được sự trấn áp ở Việt Nam, cũng như chỉ cổ vũ thêm cho các phe phái cứng rắn nhất trong chính phủ. Chúng ta đang chứng kiến chính xác những gì đang diễn ra cho đến nay. Ngoài ra, cần nhớ rằng nội bộ Liên Hiệp Châu Âu cũng không thống nhất, một số nước thành viên sẵn sàng thúc đẩy vấn đề nhân quyền hơn những nước khác.

Nhưng bây giờ, rất tiếc là đòn bẩy phê chuẩn EVFTA đã không còn và rất khó để nói đến những hệ quả đối với Hiệp định EVFTA ở thời điểm này. Vì vậy, câu hỏi đặt ra là thực sự có thể làm gì bây giờ ? Trước tiên, cần nhận ra rằng chiến lược này không hiệu quả. Các cuộc đối thoại, cũng như Hiệp định EVFTA, hay sự tự tin về cách tiếp cận ngoại giao cho đến giờ đã chứng minh rằng không thể tạo nên kết quả. Vì vậy, thực sự, chiến lược này không có tác dụng.

Hiện giờ, chính phủ Việt Nam rất hay tính toán thiệt hơn, nên rất nhạy cảm với danh tiếng của họ trên trường quốc tế trong lúc Hà Nội đang cố gắng thu hút các nguồn đầu tư mới. Từ điểm đó, Liên Hiệp Châu Âu cần áp dụng một cách tiếp cận vững chắc hơn. Họ phải hành động khi có những người bị bắt hoặc bị kết án. Họ phải lên tiếng, yêu cầu được thăm người bị giam giữ. Họ cũng cần xem xét hành động tại Hội Đồng Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc. Liên Hiệp Châu Âu phải cho thấy rõ thái độ giận dữ, rằng những gì đang diễn ra ở Việt Nam hoàn toàn không chấp nhận được và Hà Nội sẽ phải chịu hậu quả.

Và để hệ quả có tác dụng hơn, họ cần phối hợp với những đối tác khác có cùng tư tưởng. Bruxelles cũng cần cân nhắc đến việc đình chỉ đối thoại về nhân quyền cho đến khi Việt Nam có thể đưa ra những cam kết rõ ràng để trấn an người dân và cải cách các đạo luật bị cho là lạm dụng và là gốc rễ của vấn đề. Liên Hiệp Châu Âu cũng cần có những công cụ khác mạnh mẽ hơn, như cơ chế trừng phạt quốc tế về nhân quyền, nhưng phải thực tế hơn, trong bối cảnh nhiều nước thành viên thậm chí vẫn chần chừ đồng ý về tuyên bố. Tôi không hình dung ra được họ có thể nhất trí như thế nào để ủng hộ việc thông qua các biện pháp trừng phạt.

Việt Nam tham gia Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị (Internatioanl Convenant on Civil and Political Rights, ICCPR). Việt Nam cũng công bố rõ ràng về nhân quyền trong quan hệ song phương cũng như trong nội bộ, nhưng lại ngang nhiên vi phạm cả hai. Chừng nào họ chưa phải trả giá cho việc này, thì tình hình sẽ không thay đổi.

RFI :Ngoài thông cáo ra, tổ chức Quan Sát Nhân Quyền có thể làm thêm gì để bảo vệ những nhà hoạt động môi trường bị viện cớ trốn thuế bắt giam nói riêng và các nhà hoạt động nói chung ?

Claudio Francavilla : Tổ chức Quan Sát Nhân Quyền sẽ tiếp tục theo dõi và lập báo cáo tình hình trong nước, về những trường hợp đúng, hợp pháp và rộng hơn nữa là những vụ lạm dụng đã xảy ra. Chúng tôi có rất nhiều luật sư cho những trường hợp như vậy, ở Bruxelles cũng như ở những văn phòng khác của HRW trên thế giới. Chúng tôi cũng thường xuyên phối hợp với các tổ chức phi chính phủ khác, những người có chung mối quan tâm như chúng tôi. Nhưng sau đó, thực sự còn phụ thuộc vào các chính phủ, vào Liên Hiệp Quốc và định chế khác để hành động chống những lạm dụng này. Và như tôi đã nói ở trên, phải có những hệ quả cho những vụ lạm dụng đó, thì tình hình mới dần cải thiện được.

RFI : RFI Tiếng Việt xin trân thành cảm ơn luật sư Claudio Francavilla, chuyên gia vận động Liên Hiệp Châu Âu của tổ chức Quan Sát Nhân Quyền tại Bruxelles, Bỉ.

*******

Viện trợ đi kèm điều kiện trả tự do cho các nhà bảo vệ môi trường ? 

Gần một tháng sau phiên tòa kết án bà Ngụy Thị Khanh, ngày 12/07, Hiệp hội Công Giáo chống Tra tấn và Án tử hình Pháp (ACAT) đã kêu gọi ký kiến nghị gửi đến đại sứ quán Pháp tại Hà Nội để yêu cầu chính quyền Việt Nam trả tự do cho cựu giám đốc GreenID. Trước đó, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng khẳng định bị cáo "đã thừa nhận hành vi này" (trốn thuế) và bác bỏ "một số ý kiến suy diễn cho rằng Ngụy Thị Khanh bị xử lý hình sự vì những hoạt động và ý kiến liên quan đến biến đổi khí hậu là không có cơ sở và không đúng với bản chất của vụ việc".

Tuy nhiên, lời giải thích của phía Việt Nam không thuyết phục được các tổ chức bảo vệ nhân quyền, cũng như chính phủ Pháp và Mỹ. Lần lượt trong hai thông cáo ngày 17/06 và 19/06, Bộ Ngoại giao Pháp và Bộ Ngoại giao Mỹ đều bày tỏ "quan ngại sâu sắc" về bản án đối với "một nhân vật nổi tiếng vì cam kết chống biến đổi khí hậu và ủng hộ chuyển đổi năng lượng ở Việt Nam". Paris và Washington "kêu gọi trả tự do ngay lập tức" cho "một nhân vật ưu tú trong xã hội dân sự" ở Việt Nam và nhấn mạnh đến "vai trò quan trọng của xã hội dân sự trong việc giúp các quốc gia như Việt Nam đáp ứng các mục tiêu về biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường".

Ông Michael Sutton, giám đốc Goldman Environmental Prize, tổ chức trao Giải thưởng Môi trường Goldman 2018 cho người phụ nữ Việt Nam đầu tiên, cho rằng việc bắt giữ bà Khanh "sẽ gây hại cho danh tiếng của Việt Nam ở quốc tế". Ông cũng kêu gọi "bất cứ hỗ trợ chuyển đổi nào về năng lượng dành cho Việt Nam trong tương lai cũng phải gắn liền với việc trả tự do cho bà Khanh".

Chính phủ Việt Nam đang đàm phán nhiều chương trình tài trợ năng lượng bền vững với các nước Mỹ, Anh, Nhật Bản và tương tự với Liên Hiệp Châu Âu là hiệp định tài chính 142 triệu euro cho Chương trình Chuyển đổi Năng lượng Bền vững Việt Nam-EU. Liệu trường hợp những nhà đấu tranh bảo vệ môi trường bị bắt giam có được đề cập trong các cuộc thảo luận với các đối tác Việt Nam không ?

Thu Hằng – Phan Minh thực hiện

Nguồn : RFI, 25/07/2022

Nhà báo James Borton có bài viết trên trang mạng Geopoliticalmonitor.com, với nội dung về hoạt động hướng tới Ngày Môi Trường Thế Giới 5/6 tại Việt Nam. Một bạn trẻ có tên Hoàng Mai 17 tuổi được đánh giá là một thành viên đáng tự hào.

Hình ảnh biểu tình vì môi trường vào ngày 8/5/2016 - Courtesy of Nguyễn Phương's Facebook

Nhà báo James Borton viết rằng cô bạn Hoàng Mai này sẽ kết nối cùng hàng triệu công dân trẻ khác đang hành động để làm sạch môi trường. 

Dưới mắt ký giả Borton, sự phát triển nhanh chóng của Việt Nam, từ một trong năm quốc gia nghèo nhất trên thế giới năm 1985, chuyển mình thành một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất thế giới, dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng về môi trường do các dòng sông bị ô nhiễm, mất đa dạng sinh học và suy giảm chất lượng không khí. 

Những rủi ro về khí hậu và thiên tai được coi là mối đe dọa trực tiếp đối với khát vọng của Việt Nam về một nền kinh tế có thu nhập cao. Điều này đặc biệt đúng ở các vùng đồng bằng của quốc gia từ sông Hồng đến sông Mekong. 

Theo các chuyên gia về biến đổi khí hậu, Việt Nam là một trong những nước dễ bị tác động nhất ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Với đường bờ biển dài hơn 3.000km, người dân thường xuyên hứng chịu những thiên tai nghiêm trọng như bão, lốc xoáy, lũ lụt, lở đất và xói mòn bờ biển. 

Vì vậy theo James Borton, không có gì đáng ngạc nhiên khi lời kêu gọi hành động vì môi trường của chính phủ có tính cấp thiết như vậy.

Lại nữa, với dân số 98 triệu, trong đó một nửa là người dưới 25 tuổi, có thể nói phần lớn gánh nặng chắc chắn sẽ đổ lên vai thanh niên.

Ông Nguyễn Văn Mỹ, thuộc công ty Lữ Hành Lửa Việt, cho biết ý kiến về vấn đề này :

"Những bạn đã học Đại học chắc khó quên những mùa hè gọi là ‘Mùa Hè Xanh’, đi về các vùng xa xôi làm vệ sinh, sửa nhà giúp dân, dạy học, phổ cập kiến thức vệ sinh môi trường. 

Đó là việc đáng trân trọng và nên phát huy, nhưng dưới góc độ chủ quan tôi thấy bên cạnh việc cử các đoàn về các tỉnh thì rất cần những đoàn nhỏ hơn, làm những việc cụ thể ngay tại nhà mình, xóm mình, đường phố của mình trước khi làm theo kiểu phong trào, chiến dịch, ra quân rầm rộ nọ kia nghe ghê gớm quá".

Các bạn trẻ tham gia chương trình ‘Mùa Hè Xanh’, ông Nguyễn Văn Mỹ nói tiếp, được Nhà Nước hỗ trợ tiền ăn, chi phí đi lại, tức chỉ bỏ công sức của mình :

"Nhưng đáng trân trọng hơn là những nhóm tự phát không ai chỉ đạo. Họ không làm theo phong trào mà họ làm theo khả năng và thực tế. Họ tổ chức đi trồng cây xanh, họ kết hợp đi làm vệ sinh môi trường, đi gom rác… những việc không cần hô hào, không cần băng rôn khẩu hiệu. 

Gần đây thì nhiều nhóm bạn tham gia hơn, phổ biến nhất là trồng cây và hạn chế phân hóa học, thuốc trừ sâu. Điều đáng mừng đáng quí là họ tự làm với tất cả tấm lòng, với công sức nhỏ bé. Chỉ mong Nhà nước tạo điều kiện tối đa, ghi nhận sự đóng góp của những bạn trẻ này". 

Cũng khó để biết chính xác có bao nhiêu nhóm bạn trẻ tình nguyện bảo vệ môi trường, thế nhưng ý thức và thiện chí của các bạn cũng như sự hấp dẫn đối với những bạn trẻ khác là điều không thể nghi ngờ. 

Cô Lyly Nguyễn, nói về sự khởi đầu và hình thành nhóm Lối Sống Xanh, khuyến khích việc trồng và sử dụng rau sạch nhưng quan trọng nhất là giảm sử dụng vật liệu làm từ nhựa, ny lông, plastic, loại rác thải không những khó tiêu hủy mà còn tồn tại mãi trong môi trường sống :

"Từ những điều đó Lyly bắt đầu liên kết và nối kết những người bạn có lối sống giống mình. Sau khi mình cứ đi tìm, đi tìm thì mình hiểu có một cộng đồng với lối sống như vậy, đó là Lối Sống Xanh.

Bắt đầu là tụi mình lan tỏa thông điệp không sử dụng nhựa ny lông, chỉ sử dụng túi giấy và đồ tái chế được. Đi siêu thị thì mang theo túi vải còn túi ny lông thì không lấy. Bây giờ nhiều hãng nước suối cũng bắt đầu dùng nhựa tái chế rồi, mình chọn nhãn hàng đó để uống, và mình cũng tự chủ động mang theo chai nước uống bằng thủy tinh, đó là cách mình bảo vệ môi trường.

"Lyly nghĩ trước sau gì mọi người cũng phải đi con đường như nhóm Lyly đang đi thôi. Có thể khi nhóm chia sẻ ra thì còn nhiều bất cập, nhưng đối với nhóm thì không có gì khó khăn, chỉ là nó chưa hình thành một thói quen tránh xài đồ nhựa thôi. Chỉ khoảng hơn một năm mà ì Lyly cảm nhận thông diệp Lối Sống Xanh đã lan tỏa mạnh mẽ hơn".

Bạn trẻ Mai Yến, thành viên nhóm Trạm Xanh, chia sẻ rằng mọi chuyện bắt đầu từ 2019, khi những vụ hỏa hoạn tàn phá hàng dãi rừng xanh ở Hoa Kỳ, Úc, đặc biệt rừng nguyên sinh Amazon vốn được xem là bộ phổi của địa cầu : 

"Em thấy khủng khiếp quá, thấy cần phải làm cái gì đó để trái đất này không bị hủy diệt trong tương lai. Lúc đó em mới tìm hiểu, tham gia các nhóm, các trang nói về ô nhiễm môi trường, về biến đổi khí hậu, cách sống bền vững, rồi các nhóm trồng rừng, bảo vệ rừng, hạn chế đồ nhựa dùng một lần. 

"Khi tham gia các hội nhóm trồng rừng trồng cây thì mình quyên góp cho các hội nhóm đó. Tụi em cũng có một nhóm bạn đi đến vùng Bảo Lộc có khu từng nguyên sinh. Ttụi em gom lại mua miếng đất ở bìa rừng để tụi em bảo vệ, không cho những người khác mua vì người ta sẽ chặt phá cây rừng ở đó. Mọi người ai muốn lên đó trồng cây và gắn kết với thiên nhiên thì cũng có chỗ để lên".

Tháng 9/2020, cửa hàng mang tên Trạm Xanh do cô Mai Yến thành lập tại Quận Một Thành phố Hồ Chí Minh, áp dụng phương pháp bảo vệ môi trường 5R, trong đó 3R đầu quan trọng nhất, gồm : 

"Reduce giảm thiểu, giảm tiêu dùng đồ nhựa ; Re-use là tái sử dụng những đồ nào mình có thể sử dụng lại được ; Recycle tái chế thành những đồ vật hữu dụng và không bỏ phế đi" 

"Trạm Xanh lan tỏa lối sống xanh thông qua việc cung cấp thực phẩm sạch không hóa chất,những đồ tiêu dùng như xà bong hay nước tẩy rữa thân thiện với môi trường, Những đồ tái chế-hand made- đều có nguồn gốc tự nhiên, ít qua sơ chế nhất và ít hóa chất nhất. Em và các bạn hay tổ chức những buổi workshop, những buổi chiếu phim về môi trường, cả những buổi làm đồ tái chế hand made. Đến với Trạm Xanh là những bạn trẻ quan tâm đến môi trường và ý thức về sức khỏe cộng đồng".

Từ Đà Lạt, thành phố của những rừng thông đồi thông đang mất dần, bạn trẻ Hoàng Nam nhóm Về Rừng, kể rằng một môi trường sạch đẹp nhiều cây hơn rác nẩy sinh trong anh từ thời điểm chọn Đại học :

"Lúc ấy em thấy Hà Nội có rất nhiều rác. Em tự hỏi tại sao lại nhiều rác thế, em cảm thấy xấu hổ và bỗng nhiên tìm đến Đại học Khoa học Tự nhiên, khoa Môi Trường. Đại học Khoa học Tự nhiên cho em kiến thức về môi trường nhưng chưa đủ".

Sau khi tốt nghiệp, Hoàng Nam khởi sự làm việc cho các tổ chức NGO chuyên bảo vệ môi trường :

"Em làm với The Forest Vietnam đầu tiên, sau đó là Live and Learn, rồi là MCP, rồi là UNDP rồi đến hiện tại là LVDI International"

"Trong một thời gian rất dài sống ở Hà Nội em gần như không biết rừng là cái gì. Dần dà đi vào rừng nhiều lần em cảm nhận rừng liên quan trực tiếp đến sức khỏe tinh thần và sức khỏe thể chất của mình. Càng ngày em càng thích rừng và gỗ. Đó là cái duyên khiến em muốn bảo vệ rừng và ở càng gần rừng càng tốt". 

Hiện tại Hoàng Nam và nhóm Về Rừng do anh khởi xướng làm công việc gầy rừng và bảo vệ rừng cho Đà Lạt và những thành phố lân cận như Đà Răng, Tùng Nghịa, Bảo Lộc… Tất cả đều là tự nguyện : 

"Tạm gọi một từ chuyên môn là ‘đi ném bom phân’, là bom có hạt giống để phát tán hạt như các loài động vật, để tự gây dựng thiên nhiên tại nơi mình sống. Em cũng có làm việc với bên LVDI về các loài đặc hữu chỉ có ở Việt Nam. Những loài đặc hữu đấy cũng đang rất cần rừng.

Khó khăn thì chủ yếu đến từ con người. Một số vùng mà bọn em đến thì các cô chú kiểm lâm rất ùng hộ và rất là tạo điều kiện luôn. Vào đấy nói chuyện và xin phép là được đi trồng rồi, trồng xong người ta còn giữ và cố gắng bảo vệ cùng với mình.

Cũng có nhiều vùng mình phải mất nhiều công sức để thuyết phục họ là mình đang cố phục hồi lại hệ sinh thái trong cái phần của mình thôi. Các cô chú kiểm lâm ấy cũng không tạo điều kiện và rất là dè chừng, nên là cũng khó làm việc cùng".

Đối với Hoàng Nam, bảo vệ môi trường với nhiều chục, nhiều trăm nhóm, dẫu là nhỏ nhoi nhưng vô cùng cần thiết vì bầu khí quyển, không khí, cây xanh, nước sạch là tài sản chung của nhân loại.

Đây là những hoạt động có tâm, có tầm, có tính cách bền vững, Hoàng Nam khẳng định. Ước mơ của Về Rừng chắc cũng không khác Lối Sống Xanh hay Trạm Xanh, là một chiến lược nhất quán, bền bĩ nhằm bảo vệ môi trường một cách hữu hiệu.

Tuy nhiên theo nhóm Trạm Xanh của Mai Yến thì :

"Nếu mà trông chờ vào tác động đồng loạt từ phía những người có quyền thì nó lâu và nó cần thời gian. Thực ra họ đã phát động phong trào nọ kia nhưng mà chưa hiệu quả. Bản thân tụi em và các anh chị khác phải tự vận động tự hỗ trợ vậy thôi chứ không thể chờ các cơ quan đoàn thể Nhà nước".

Thanh Trúc

Nguồn : RFA, 08/06/2022

Dự án Khu đô thị du lịch lấn biển Cần Giờ và Luật bảo vệ môi trường

Ba kiến nghị

Ngày 02/09/2019, tác giả Nguyễn Ngọc Trân (1) đã gửi đến các vị lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ và Quốc hội một bức thư về Dự án Khu đô thị du lịch lấn biển Cần Giờ. Dưới đây là nội dung :

"Tôi xin gửi đến các đồng chí (…) thư này và bài viết của tôi về Dự án Khu đô thị du lịch biển Cần Giờ (2) một dự án đầu tư tại Thành phố mang tên Bác, mà tác động còn nhiều điều hệ trọng chưa được làm rõ.

Tôi quan tâm đến Dự án này có hơi muộn (từ đầu năm 2019) vì nghĩ rằng dự án nào cũng có hai mặt Được và Mất, và lãnh đạo Thành Phố Hồ Chí Minh chắc chắn đã có sự quan tâm đúng mực cần thiết.

Đến khi xem video clip "Siêu dự án lấn biển Cần Giờ 2870 ha của Vingroup - Đầu tư siêu lợi nhuận", tôi thực sự ngỡ ngàng và hết sức băn khoăn, bởi lẽ dường như :

+ Siêu lợi nhuận được đánh đổi bằng cả một bãi triều bị chiếm dụng, đào bới, san lấp ;

+ "Lỗ mũi và lá phổi" của Thành phố từ nay bị án ngữ. Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn (được UNESCO công nhận) rồi sẽ ra sao ?

+ Siêu lợi nhuận có được từ khai thác hàng trăm triệu mét khối cát ở Đồng bằng sông Cửu Long, nơi đang bị sạt lở nghiêm trọng vì thiếu hụt trầm tích. Đạo lý nào ?

+ Dự án can thiệp rất thô bạo vào môi trường nhưng đánh giá đã kỹ chưa ?

Tìm hiểu Dự án trong điều kiện hết sức khó khăn để có được tài liệu về Dự án, tôi thấy có ba vấn đề cấp thiết cần được Dự án làm rõ :

1. Trước tiên tên của Dự án là gì ? Có một sự lập lờ với từ "đô thị" trong tên gọi. Không có"đô thị" trong tên của báo cáo Đô thị mới. Có lẽ để dễ được phê duyệt. Nhưng phải có"đô thị"trong tên thì Dựán mới có"siêu lợi nhuận" !

2. Dự án không mảy may quan tâm đến tác động lên sạt lở ở đồng bằng sông Cửu Long (nơi mà Dự án sẽ khai thác khoảng 100 triệu khối cát trong hai năm).

3. Dự án đánh giá quá sơ lược tác động lên Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ.

Tại Hội nghị đánh giá hai năm thực hiện NQ 120/NQ-CP về Đồng bằng sông Cửu Long do Thủ tướng Chính phủ chủ trì ngày 18/06/2019 tại Thành phố Hồ Chí Minh, tôi đã đánh động nguy cơ tiềm ẩn đối với Đồng bằng sông Cửu Long của Dự án này.

Không thể để lần lừa kéo dài, đặt đất nước vào tình trạng đã rồi, với nhận thức trách nhiệm việc mình làm, tôi xin kiến nghị :

1. Yêu cầu Thành phố Hồ Chí Minh và Bộ Tài nguyên và Môi trường rà soát lại Dự án, đánh giá thật khách quan, toàn diện và đầy đủ, làm rõ tác động của Dự án đến Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ và đến sạt lở ở Đồng bằng sông Cửu Long.

Thành phố Hồ Chí Minh xem lại quyết định đưa Dự án vào cập nhật, điều chỉnh Quy hoạch chung của Thành phố, và chỉ đưa vào khi nào đã làm rõ và chứng minh rằng tác động của Dự án đến Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần giờ và đến sạt lở ở Đồng bằng sông Cửu Long là ở mức độ kiểm soát được và chấp nhận được.

Bộ Tài nguyên và môi trường, cơ quan quản lý nhà nước về tài nguyên và đánh giá tác động môi trường trong cả nước, thực thi trách nhiệm của mình, có ý kiến về các tác động môi trường của Dự án và kết luận của Thành phố Hồ Chí Minh về hai tác động nói trên.

2. Chính phủ chưa phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch chung của Thành phố (hiện đã được cập nhật có Dự án khu đô thị du lịch lấn biển quy mô 2870 chừng nào hai tác động nói trên chưa được làm rõ và chứng minh rằng các tác động ở mức độ kiểm soát được và chấp nhận được.

3. Vì sự phát triển bền vững của Thành phố Hồ Chí Minh và của Đồng bằng sông Cửu Long, vì đạo lý trong phát triển, kính mong được sự quan tâm của các đồng chí".

Quyết định 826/QD-TTg và pháp luật bảo vệ môi trường

Phác thảo vị trí Khu đô thị lấn biển Cần Giờ. Ảnh: The Straits Times

Ngày 12/06/2020, Văn phòng Chính phủ ban hành Quyết định số 826/QĐ-TTg phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư mở rộng Dự án Khu đô thị lấn biển Cần Giờ do Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng ký.

Trong khi chờ có toàn văn của Quyết định 826 để nghiên cứu toàn diện, theo thông tin từ các báo mạng, tác giả xin lưu ý nội dụng sau đây :

"Thủ tướng Chính phủ giao Uỷ ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh chỉ đạo nhà đầu tư Công ty cổ phần Đô thị Du lịch Cần Giờ triển khai thực hiện dự án phải bảo đảm các vấn đề liên quan quốc phòng, an ninh ; quy hoạch giao thông ; thực hiện đầy đủ các nội dung bảo vệ môi trường trong Báo cáo đánh giá tác động môi trường dự án được cấp có thẩm quyền phê duyệt và đúng quy định pháp luật ;

Đánh giá kỹ tác động của dòng chảy tự nhiên, sau khi dự án hoàn thành không tạo xói mòn cho khu vực khác và việc thoát nước của Thành phố Hồ Chí Minh ; đánh giá kỹ tác động việc khai thác, vận chuyển sử dụng vật liệu san lấp ; tuân thủ chặt chẽ khung pháp lý của UNESCO về dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ, không gây ảnh hưởng xấu đến khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ, không làm hẹp nguồn nước biển cung cấp cho rừng ngập mặn gây ảnh hưởng tới hệ sinh thái rừng ngập mặn…".

Nội dung vừa trích dẫn thể hiện các kiến nghị của tác giả phần nào đã được quan tâm. Tuy nhiên, trong Quyết định còn nhiều chỗ chưa rõ và có thể là những khe hở trong quá trình thực hiện Dự án. Cụ thể :

+ "Không tạo xói mòn cho khu vực khác". Khu vực khác ở trong hay ở ngoài địa bàn của dự án ? Nếu tạo xói mòn ngoài đia bàn của Dự án thì vẫn được triển khai ?

+ "Đánh giá kỹ tác động việc khai thác, vận chuyển sử dụng vật liệu san lấp". Cùng câu hỏi như trên được đặt ra, và nếu gây sạt lở nghiêm trọng nhưng ngoài địa bàn, là đồng bằng sông Cửu Long hay một địa bàn khác, thì Dự án có được triển khai hay không ?

+ "Tuân thủ chặt chẽ khung pháp lý của UNESCO về dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ" nhưng vẫn tác hại đến khu dự trữ sinh quyển thì Dự án có được triển khai hay không ?

+ "Thủ tướng Chính phủ giao Uỷ ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh chỉ đạo nhà đầu tư (…) thực hiện đầy đủ các nội dung bảo vệ môi trường trong Báo cáo đánh giá tác động môi trường dự án được cấp có thẩm quyền phê duyệt và đúng quy định pháp luật".

"Đúng quy định của pháp luật" cụm từ này đặt lên vai của các đại biểu Quốc hội và Quốc hội trách nhiệm nặng nề khi thảo luận và thông qua Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) vì (a) Phải bảo đảm chất lượng của báo cáo Đô thị mới ; (b) Báo cáo này không thể chỉ khu lại trong địa bàn của dự án mà phải bao gồm các các địa bàn mà việc thực hiện dự án tác đông đến, và (c) tính công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình của các cấp khi phê duyệt báo cáo Đô thị mới và dự án nói chung (3).

Cần một phương thức quản lý mới để bảo vệ được môi trường

Trong Quyết định 826/QĐ-TTg Thủ tướng Chính phủ giao Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh chỉ đạo nhà đầu tư phải (…) thực hiện đầy đủ các nội dung bảo vệ môi trường (…) ; đánh giá kỹ tác động của dòng chảy tự nhiên (…) ; đánh giá kỹ tác động việc khai thác, vận chuyển sử dụng vật liệu san lấp ; tuân thủ chặt chẽ khung pháp lý của UNESCO về dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn (…).

Giả thiết rằng UBND đã chỉ đạo chặt chẽ, rằng nhà đầu tư báo cáo đã thực hiện đầy đủ, đã đánh giá kỹ, đã tuân thủ chặt chẽ, kể cả đã tham vấn tư vấn quốc tế, v.v.

… nhưng rồi vì nhiều lý do cái Mất sẽ rất lớn đối với môi trường và xã hội so với cái Được, thì trách nhiệm cuối cùng thuộc về ai, cấp nào ?

Gọi là giả thiết, nhưng những trường hợp như vậy không hiếm trong thực tế và trách nhiệm cuối cùng lơ lững, không biết thuộc về ai.

Thực tế này từ lâu cho thấy phương thức quản lý trên đây cần được sửa đổi bổ sung để chỉ rõ ai, khâu nào chịu trách nhiệm cuối cùng. Pháp luật về bảo vệ môi trường cần quy định một phương thức quản lý khác, có địa chỉ, có nội dung, có trách nhiệm rõ ràng và mức độ kiểm soát được và chấp nhận được là ngưỡng để được phê duyệt.

Luật Bảo vệ môi trường (sửa đổi) mà Quốc hội sẽ thảo luận và thông qua là một thời điểm thích hợp và đúng lúc cho đổi mới này./.

Nguyễn Ngọc Trân

Nguồn : Viet-studies, 24/06/2020

Phần bổ sung :

+ Nếu vào đường dẫn này https://www.youtube.com/watch?v=kZekpLRDzHQbạn đọc sẽ nhận được từ màn hình : This video has been removed by theuploader.

+ Nếu vào đường dẫn này https://www.youtube.com/watch?v=Cw68Eg6SyEsbạn đọc sẽ được xem thông tin tiếp thị về Khu đô thị du lịch lấn biển Cần Giờ. Việc khai thác cát ở đồng bằng sông Cửu Long không chi tiết như trong video đã bị gở xuống, nhưng vẫn còn một đoạn trong đó có hình dướiđây :

Chú thích :

1. Giáo sư Tiến sĩ khoa học, Đại biểu Quốc hội các khóa IX, X, XI., nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội (1997-2007).

2. Cần đánh giá đầy đủ các tác động đến sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ và Đồng bằng sông Cửu Long

3. Xem thêm Nguyễn Ngọc Trân, Đầu tư công, Tác động môi trường, Luật bảo vệ môi trường

Bộ Chính trị muốn bảo vệ môi trường trong phát triển điện than, có dễ thực hiện ?

"Định hướng phát triển năng lượng quốc gia" là nội dung Nghị quyết vừa được Bộ Chính trị ban hành trong khuôn khổ 2021-2030, tầm nhìn 2045. Nhóm 10 nhiệm vụ và giải pháp cho định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia đã nêu bật chính sách sử dụng năng lượng sạch, chính sách bảo vệ môi trường ngành năng lượng gắn với mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính. Bộ Chính trị trong chiến lược của mình cũng nói đến việc tiếp thu ý kiến của xã hội dân sự trong vấn đề môi trường khi phát triển các dự án điện.

Hình minh họa. Hình chụp hôm 22/9/2010 ở mỏ than Cẩm Phả, Quảng Ninh - Reuters

Nhận định về Nghị quyết mới này, tiến sĩ Ngô Đức Lâm, Viện Khoa học Năng lượng Việt Nam, cho rằng :

"Nghị quyết mới của Bộ Chính trị rất chú ý đến sản xuất có hiệu quả, đặc biệt là chú ý đến môi trường mà trước đây chưa thể hiện ra"

Phát triển phải đi đôi với bảo vệ môi trường là định hướng mới của Nghị quyết, phó giáo sư tiến sĩ Phùng Chí Sỹ, Trung tâm Công nghiệp và Môi trường Việt Nam :

"Tôi nghĩ tư duy mới hiện nay chắc chắn là sẽ giảm năng lượng gây ô nhiễm môi trường, tăng cường tỷ trọng phát triển năng lượng tái tạo, năng lượng xanh, giảm phát thải khí nhà kính. Tư duy đấy là đúng.

Tiến sĩ Lê Đăng Doanh, chuyên gia kinh tế, nhà nghiên cứu độc lập trong nước, cho rằng Nghị quyết Bộ Chính trị muốn có sự chuyển hướng, đặc biệt yêu cầu bảo vệ môi trường :

"Việt Nam cần phải chuyển sang năng lượng tái tạo, năng lượng mặt trời, năng lượng gió và năng lượng về sinh khối. Tôi thấy định hướng đó phù hợp với sự phát triển của Liên Hiệp Quốc, muốn giảm khí thải và muốn đóng góp vào việc kiểm soát biến đổi khí".

Ô nhiễm từ các nhà máy điện than

Những năm qua, vấn đề ô nhiễm môi trường do các nhà máy điện than đã thu hút sự chú ý của dư luận tại Việt Nam, nhất là sau một số những phản đối của người dân ở nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân, Bình Thuận từ hồi năm 2015 đến nay.

Từ lâu, giới khoa học gia và chuyên gia môi trường trong nước đồng ý với nhau rằng mức đô ô nhiễm môi trường hay ô nhiễm không khí ở Việt Nam ngày càng tăng.

Hình minh họa. Hình chụp hôm 1/10/2019 : người dân che mũi khi đi trên đường phố đầy bụi ở Hà Nội Reuters

Gần đây nhất, tại thành phố Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh những tháng cuối 2019 đầu 2020, ngoài nồng độ bụi trung bình trong không khí đã vượt mức cho phép từ hai đến ba lần và có xu hướng duy trì ở ngưỡng cao, các khoa học gia còn cho rằng một trong các nguồn chính gây ô nhiễm không khí ở Việt Nam đến từ các nhà máy điện chạy bằng than.

Số liệu từ Bộ Công thương cho thấy năm 2019 lượng than đá bên ngoài nhập vào Việt Nam nội 5 tháng đầu năm đã tăng hơn 100% so với 2018. Tổng cộng số lượng than đá Việt Nam mua vào 5 tháng đầu 2019 là 17,20 triệu tấn, tăng 103% so với 5 tháng đầu 2018.

Tháng 6/2029 và tháng 7/2019 EVN - Tập Đoàn Điện Lực Việt Nam thông báo lượng than đá nhập khẩu còn tăng mạnh hơn vì nhu cầu sử dụng trong ngành nhiệt điện than.

Theo EVN, tỷ trọng điện than ở Việt Nam hiện cao nhất hệ thống sản xuất điện trong nước, chiếm khoảng hơn 30% tổng sản lượng điện. Dự kiến đến năm 2030, tỷ lệ này sẽ đạt hơn 53%.

Báo cáo thường niên IPI - The Environmental Performance Index do Mỹ thực hiện cho thấy Việt Nam nằm trong Top 10 các nước ô nhiễm không khí ở Châu Á.

Báo chí trong nước trích dẫn lời phó giáo sư tiến sĩ Đinh Đức Trường, trưởng Khoa Môi trường, biến đổi khí hậu và đô thị thuộc Đại học Kinh tế Quốc dân, là việc tiêu thụ than ở Việt Nam càng ngày càng tăng khiến ô nhiễm không khí tăng. Ông nói chất lượng không khí ở Việt Nam ngày càng thấp và càng tệ, Hà Nội từng bị xếp hạng là thành phố ô nhiễm nhất thế giới.

Theo kết quả nghiên cứu mới nhất của Đại học Kinh tế Quốc dân ở Hà Nội, ô nhiễm không khí khiến hàng chục nghìn người Việt Nam tử vong mỗi năm, thiệt hại 240.000 tỷ đồng, chiếm gần 5% GDP cả nước.

Theo Tiến sĩ Ngô Đức Lâm, 3 loại ô nhiễm từ các nhà máy nhiệt điện than vận hành lâu nay với hiệu suất khử bụi than hay xỉ than rất kém trong lúc tác hại thì rất cao :

"Thứ nhất là ô nhiễm do bụi bay ra từ trong ống khói, gọi là tro bay. Thứ hai là đốt than không hết, nó rơi xuống gọi là xỉ than. Trong xỉ than thường nó có một số kim loại nặng còn tồn tạ mà chưa khử được. Cái bãi xỉ than ấy bị gió thổi ra, gây nên bụi xung quanh và ảnh hưởng đến sức khỏe, chuyện này là có.

Người ta sợ không chỉ do bụi nhiều mà sợ là trong khí sinh ra đó có SO2 tạo thành Acid Sulfuric, mưa a xít, rơi xuống ảnh hưởng đến mùa màng, hoa màu, tức là sản lượng cây cối, hoa màu bị kém đi. Mưa a xít còn ăn mòn các công trình xây dựng.

Loại thứ ba là CO2, thán khí, là khí nhà kính, tác động đến biến dổi khí hậu".

Với những lo ngại về tác hại về môi trường trong dự án điện than, có địa phương tại Việt Nam gần đây đã từ chối chấp nhận việc xây dựng điện than. Năm 2019, chính quyền tỉnh Long An kiên quyết không chấp nhận các dự án nhiệt điện than cho dù Nhà Nước đã chấp thuận cũng như phê duyệt quy hoạch phát triển.

Có dễ thực hiện ?

Với câu hỏi Việt Nam có đẩy mạnh được việc thực thi chính sách bảo vệ môi trường ngành năng lượng gắn với mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính như một trong 10 nhiệm vụ mà Bộ Chính trị nêu ra trong Nghị quyết hay không, phó giáo sư tiến sĩ Phùng Chí Sỹ, Trung tâm Công nghiệp và Môi trường Việt Nam, khẳng định giảm phát khí thải là điều Việt Nam phải thực hiện vì đã cam kết trong COP21 Hội nghị quốc tế về Biến đổi khí hậu :

"Trong COP21 thì Việt Nam đã cam kết giảm 8% phát thải khí nhà kính nếu để Việt Nam tự đầu tư, còn nếu có sự hỗ trợ từ quốc tế thì Việt Nam sẽ giảm 25% tổng phát thải nhà kính.

Sau khi cam kết xong thì Việt Nam đã chỉ đạo các bộ, các ngành địa phương xây dựng kế hoạch để mà đạt được chỉ tiêu đấy. Trên Bộ Chính trị đưa ra là thì dụ đến năm 2030 là 15%, rồi 2045 là 25 đến 30% thì tôi nghĩ cũng nằm trong xu hướng chung thôi vì Việt Nam cam kết với quốc tế rồi, và hiện đang lên kế hoạch để thực hiện".

Đoạn cuối của Nghị quyết thay cho phần kết luận, Bộ Chính trị nhắc lại rằng Chiến lược Phát triển năng lượng quốc gia, trong đó có định hướng bảo vệ môi trường, cần tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước, phát huy quyền làm chủ của nhân dân và vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội trong phát triển ngành năng lượng.

Hình minh họa. Nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân ở Bình Thuận (hình chụp hôm 23/4/2019) AFP

Phó giáo sư tiến sĩ Phùng Chí Sỹ nhận xét :

"Từ trước đến nay Bộ Chính trị chưa có Nghị quyết nào riêng về phát triển năng lượng cả. Nghị quyết này chỉ có gọi là mới thôi chứ còn cách điều hành, cơ chế điều hành đều thế cả, bao giờ cũng đảng lãnh đạo, chính phủ điều hành vân vân…

Tuy nhiên lần này thì có một Nghị quyết riêng về năng lượng lại nhấn mạnh thêm vai trò của các tổ chức chính trị-xã hội. Trong lãnh vực năng lượng thế là cũng đã phát huy nhiều rồi".

Nhà nghiên cứu độc lập Lê Đăng Doanh đưa ra một cái nhìn khác. Ông nói rằng kế hoạch hay định hướng phát triển năng lượng cho Việt Nam trong những ngày tới khó có thể thành công nếu thiếu tiếng nói của các xã hội dân sự, chưa kể sự đồng lòng của toàn dân. Ông nhấn mạnh đây là khuynh hướng chung :

"Cần phát huy hơn nữa vai trò của các tổ chức xã hội, thí dụ các hiệp hội về năng lượng, các hiệp hội về bảo vệ môi trường. Cần phải phối hợp với nhau để làm sao giúp ngành điện được kiểm soát chặt chẽ, giúp ngành khai thác than được kiểm soát chặc chẽ hơn. Phải phấn đầu để từng bước giảm mức đô ô nhiễm như Nghị quyết đề ra. Tôi nghĩ đây là một yêu cầu cao. Toàn dân, đặc biệt các ngành sản xuất, tiêu dùng điện, phải có nỗ lực thực hiện".

Để bảo vệ môi trường, Nhà nước có thực sự ghi nhận vai trò không thể thiếu của các tổ chức xã hội dân sự, phản ảnh qua ý kiến chuyên gia hay người dân, cụ thể liên quan đến tác hại của ô nhiễm không khí chẳng hạn ?

Câu trả lời của chuyên gia khoa học và môi trường, tiến sĩ Nguyễn Văn Khải, là không :

"Tôi đọc các bài viết về nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường đều thiếu, tại sao họ không mở những cuộc họp ? Ai muốn đến họp về ô nhiễm môi trường xin mời, họ có mời đâu ? Ông Nguyễn Xuân Phúc có bảo ông rất muốn nghe ý kiến của các nhà khoa học nhưng làm thế nào góp ý được. Suốt ngày thấy ông trên TV, ngày nào cũng đi bao nhiêu nơi, tối nào cũng nói. Các vấn đề khoa học cần giải quyết như tôi mà trình bày thì mất cả ngày, ai nghe".

Theo tiến sĩ Ngô Đức Lâm, Viện Khoa học Năng lượng Việt Nam, quan trọng và đúng nằm ở cái cách lấy ý kiến người dân một cách thận trọng hay chỉ sơ sài cho có :

"Do cách lấy ý kiến thôi, chứ còn trong khi xây dựng thì có cái gọi là đánh giá tác động môi trường. Bản đánh giá tác động môi trường đấy phải hỏi ý kiến cộng đồng người dân, nhưng mà cách lấy ý kiến của cộng đồng ấy không thích hợp. Ví dụ người ta hỏi qua Hội Phụ nữ hay tổ chức xã hội nào đó. Những tổ chức đó không phản ánh được đầy đủ, người dân trực tiếp lại không được có ý kiến.

Cho nên tôi nghĩ đấy là cách thức lấy ý kiến của cộng đồng, chứ còn đánh giá tác động thường là phải có. Trong qui định là phải có nhưng làm có đúng thế không, cách lấy có đúng không ? Chứ còn bảo không có ý kiến thì không phải đâu, phải thông qua chính quyền địa phương, nhưng thường là chính quyền địa phương không lấy được đầy đủ, cách lấy không tốt cho nên không thể hiện được ý kiến toàn diện của người dân".

Được hỏi tương lai của những dự án nhiệt điện than sẽ như thế nào khi mà Việt Nam tiếp tục cho nhập thêm nhiều khối lượng than đá từ bên ngoài, trong lúc dư luận ở nhiều địa phương tiếp tục chống đối việc xây dựng thêm các nhà máy điện chạy bằng than, Phó giáo sư tiến sĩ Phùng Chí Sỹ cho biết những dự án đã xây dựng xong rồi và những dự án đang xây dựng dở thì vẫn cho tiếp tục với điều kiện chủ đầu tư, chủ dự án phải cam kết bảo vệ môi trường :

"Những biện pháp bảo vệ môi trường của Việt Nam ngày càng khắt khe. Thế còn những dự án, đã nằm trong qui hoạch nhưng chưa triển khai, thì bị hạn chế không cho đầu tư tiếp nữa.

Đã có qui định là những nhà máy nhiệt điện than được chính phủ đưa vào danh sách giám sát đặc biệt cho nên bị kiểm ra rất thường xuyên".

Vẫn theo lời ông Phùng Chí Sỹ, các nhà máy nhiệt điện than bây giờ phải đầu tư, lắp ráp hệ thống quan trắc tự động khí thải, nước thải, phải truyền dữ liệu về cơ quan quản lý môi trường để theo dõi. Nếu có vấn đề bất thường như khí thải vượt tiêu chẩn hay vượt qui chuẩn, ông nói tiếp, nhà máy nhiệt điện than đó sẽ bị ngưng hoạt động.

Thanh Trúc

Nguồn : RFA, 24/02/2020

Hồng Kông, Trung Đông, Bắc Phi và Nam Mỹ : Những thùng thuốc nổ năm 2019 (RFI, 26/12/2019)

Năm 2019 là năm giầu biến cố, năm của mọi sự phẫn nộ. Từ Châu Á sang Châu Âu, từ Châu Phi đến Châu Mỹ, đất bằng như dậy sóng. Trong khi đó, căng thẳng địa chính trị ở Trung Đông gần như tăng lên đến đỉnh điểm. Tại Hoa Kỳ, chính trường cũng sôi sục vì thủ tục luận tội phế truất Donald Trump.

Người Hồng Kông xuống đường ủng hộ người Duy Ngô Nhĩ Tân Cương, ngày 22/12/2019. Reuters/Lucy Nicholson

Hồng Kông : Mảnh đất tự do còn "sót lại" của Trung Quốc

Tại Châu Á, mọi tâm điểm thời sự tập trung vào Hồng Kông, cựu thuộc địa của Anh Quốc, được trao trả cho Trung Quốc vào năm 1997. Từ sáu tháng qua, người dân Hồng Kông, đặc biệt là giới trẻ, những sinh viên – học sinh đã rầm rộ xuống đường, ban đầu chống đối ôn hòa dự luật dẫn độ của chính quyền Lâm Trịnh Nguyệt Nga, sau chuyển thành các phong trào đòi dân chủ, phản đối Bắc Kinh siết chặt các quyền tự do với mức độ bạo lực tăng dần.

Đỉnh điểm của những cuộc biểu tình là cuộc đọ sức giữa sinh viên với cảnh sát tại khuôn viên đại học Bách Khoa PolyU, tưởng chừng sắp có nội chiến. Nỗi bực tức của người dân Hồng Kông còn được thể hiện qua lá phiếu trong cuộc bầu cử địa phương ngày 24/11/2019, với thắng lợi lớn của phe ủng hộ dân chủ.

Hình ảnh của chính quyền Bắc Kinh còn bị nhòe thêm cùng với tai tiếng Xinjianggate, khi tờ New York Times công bố những tiết lộ được cho là do một quan chức cao cấp Trung Quốc cung cấp về các trại tù bí mật giam giữ người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương mà Bắc Kinh luôn phủ nhận.

Từ những sự việc này, ông François Bougon, cựu thông tín viên hãng thông tấn Pháp AFP, phụ trách mảng Quốc tế cho báo mạng độc lập Mediapart, trên đài France Culture có một nhận xét khá thú vị như sau :

"Hồng Kông cho thấy rõ ngay lập tức tính chất thời sự, đó là Trung Quốc, nhất là Trung Quốc dưới thời Tập Cận Bình, khó thích ứng với sự đa dạng đến chừng nào. Điều thật sự khác biệt và thú vị là một số người Hồng Kông mà tôi có dịp tiếp xúc nói với tôi rằng, không giống như ở Tân Cương, nơi ngự trị của sự im lặng, ít ra ở Hồng Kông người ta có thể bày tỏ chính kiến.

Chính nhờ vào vai trò của trung tâm tài chính này, vào quy chế đặc biệt mà Hồng Kông ngày nay đang thụ hưởng ʺMột đất nước, hai chế độʺ, mà người dân ở đây còn có khả năng bày tỏ chính kiến, thái độ. Trong khi mà nhiều cộng đồng thiểu số bị trấn áp khác như người Tây Tạng, người Duy Ngô Nhĩ lại cực kỳ khó khăn để có tiếng nói trên trường quốc tế, ở nước ngoài.

Do vậy, điều gây ấn tượng ngay lập tức đối với tôi, đó là khả năng tiếng nói của người dân ở Hồng Kông còn được lắng nghe. Các phương tiện truyền thông nước ngoài vẫn có thể tới Hồng Kông, chứ còn tại Tân Cương hay Tây Tạng là điều bất khả".

Chile, Lebanon, Algeria, Iran, Iraq : Nổi dậy đòi nhân phẩm !

Cùng lúc này tại những nước khác như Iran, Iraq, Lebanon, Algeria, đi qua cả Pháp, rồi đến Ecuador, Chile của Châu Mỹ, người dân cũng ồ ạt xuống đường phản đối đời sống đắt đỏ, vật giá leo thang, đòi công bằng, tự do, nhân phẩm và chống đối một tầng lớp kỹ trị già nua.

Làn sóng phản kháng 2019 có gì khác biệt so với mùa xuân 1968 ở Pháp và mùa xuân Bắc Kinh năm 1989 ? Nhà chính trị học Dominique Moisi, trên đài RFI phân tích :

"Lý do cốt lõi là những người cầm quyền cảm nhận quá trễ nỗi tuyệt vọng của dân chúng, nỗi tuyệt vọng thúc đẩy giới trẻ phản kháng. Cũng vì thế mà cách nay 30 năm, vào năm 1989 tại Trung Quốc, xảy ra cuộc nổi dậy ở Thiên An Môn, hay ở Pháp, mùa xuân 1968, rồi ở các nước Bắc Phi, Trung Đông với phong trào Mùa Xuân Ả Rập 2010, 2011.

Nhưng giữa 1989 và 2019, tâm trạng phẫn nộ không giống nhau. Năm 1989, tuổi trẻ Trung Quốc đấu tranh vì cảm thấy có "niềm hy vọng" làm thay đổi cuộc đời. Nhưng không riêng gì tuổi trẻ mà các thành phần khác cũng đấu tranh vì thấy có hy vọng. Năm 2019, trái lại, thanh niên xuống đường vì tuyệt vọng, vì mất niềm tin. Đó là tâm trạng không thể tiếp tục chịu đựng mãi, không thể sống im lặng mãi trong điều kiện bị tước đoạt nhân phẩm.

Xuống đường phản kháng là sự "bùng nổ" của tình trạng bất công xã hội tích tụ. Trong một thế giới toàn cầu hóa, không có chuyện gì có thể che đậy mãi. Giới lãnh đạo ở mỗi nước đều nhận ra họ là "cá mè một lứa", bị dân ghét bỏ thì sớm muộn gì cũng chìm tàu. Họ có làm gì cũng muộn".

Syria và chủ trương "phi phương Tây hóa" của Mỹ

Tình hình vịnh Ba Tư năm 2019 cũng không mấy gì khá hơn. Căng thẳng giữa Mỹ và Iran gia tăng đột biến tưởng chừng sắp có chiến sự xảy ra. Chính quyền Teheran trong năm 2019 này vẫn tiếp tục gồng mình chịu thêm đòn phạt của Mỹ, vốn dĩ bắt đầu có những tác động lên đời sống của người dân.

Nhưng đáng chú ý nhất là tình hình chiến sự tại Syria đã có những diễn biến ngoạn mục. Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 06/10/2019 bất ngờ thông báo rút quân khỏi vùng đông bắc Syria, cho phép Thổ Nhĩ Kỳ mở chiến dịch quân sự tấn công người Kurdistan, một đồng minh chống khủng bố Daesh của Mỹ từ bốn năm qua. Quyết định này của chủ nhân Nhà Trắng đã làm dấy lên nhiều chỉ trích từ nhiều nước trong liên minh quốc tế chống khủng bố.

Tuy nhiên, theo nhận xét của Alexandra de Hoop Scheffer, nhà chính trị học, chuyên gia về Hoa Kỳ và các mối quan hệ xuyên Đại Tây Dương, giám đốc hội cố vấn German Marshall Fund of the United States, trên đài France Culture, những sự kiện gần đây tại Syria và nền ngoại giao bất ổn của Donald Trump thể hiện một sự "phi phương Tây hóa" (désoccidentalisation) trong việc xử lý các cuộc khủng hoảng ở Trung Đông, và sự thoái lui của Hoa Kỳ với những cam kết và các đồng minh truyền thống của họ.

"Khi nói chuyện với các giới chức quân sự và các nhà ngoại giao Mỹ, thì đối với họ, lý tưởng nhất là việc chia sẻ gánh nặng chi phí, chia sẻ trách nhiệm có lẽ nên được dựa theo các tiêu chí địa lý. Thế nhưng, điều chúng ta thấy rất rõ hiện nay là trên phương diện đối ngoại, nỗi ám ảnh trước hết của Mỹ chính là Trung Quốc, tiếp đến là Nga.

Mối lo chống khủng bố ngày càng ít đi. Đúng là kể từ sau vụ khủng bố 11/9 chính quyền Washington đã lao vào cuộc chiến chống các nhóm khủng bố ở Iraq, tại Afghanistan, gần đây nhất là ở Syria. Nhưng giờ đây Mỹ muốn thoái lui ra khỏi cuộc chiến này.

Trong khuôn khổ này, quyết tâm của Mỹ đã thấy rõ trong cách tiếp cận vấn đề từ dưới thời Obama, và cách tiếp cận này đã được thực hiện nhanh chóng dưới thời Trump đẩy nhanh : Đó là tìm cách ủy nhiệm, giao phó ngày càng nhiều trách nhiệm xử lý các cuộc khủng hoảng tại Châu Phi và Trung Đông như Iraq, Syria … cho các đồng minh. Đó là những đồng minh trong khu vực của Mỹ và cho cả chúng ta, nước Pháp và Châu Âu nữa và điều này dẫn đến những hệ quả rất cụ thể đối với chúng ta".

Donald Trump : Ngôi sao không thể dập tắt !

Chính trường Mỹ năm 2019 sôi động với thủ tục phế truất tổng thống Donald Trump vì vụ tai tiếng Ukrainegate. Sau một tháng lấy các lời khai nhân chứng, lần đầu tiên được truyền hình trực tiếp công khai, Hạ Viện Mỹ ngày 18/12/2019 đã thông qua bản luận tội tổng thống Mỹ Donald Trump.

Như vậy, Donald Trump là vị tổng thống thứ ba trong lịch sử Hoa Kỳ bị đưa ra luận tội và bị đưa ra xét xử để phế truất. Tuy nhiên, cũng như hai vị tổng thống trước là Andrew Johnson và Bill Clinton, ông Donald Trump khó có thể bị phế truất, vì Thượng Viện là do đảng Cộng hòa chiếm đa số. Vậy phải chăng đây là một chiến lược sai lầm của phe Dân chủ ?

Nhà báo Phạm Trần từ Washington phân tích :

"Khi cho rằng có sai lầm về chiến lược, vì họ nghĩ và thấy là việc luận tội ở tại Hạ Viện, dù đã quyết định luận tội ông Trump rồi, cuối cùng lên đến Thượng Viện ông Trump vẫn không bị truất phế và ông Trump vẫn làm tổng thống. Họ cho rằng là tình hình kinh tế thời Donald Trump là rất khá, tình hình kinh tế vẫn đi lên, thì như vậy việc luận tội này sẽ có hại cho đảng Dân chủ, và uy tín của ông Trump sẽ còn tăng lên nhiều hơn so với trước khi chưa bị luận tội.

Các quan sát viên, các nhà bình luận cũng như các chuyên gia về vấn đề luật pháp của Hoa Kỳ cho rằng kế hoạch của đảng Dân chủ muốn hạ bệ ông Trump chẳng những không thành công, mà còn làm cho uy tín của đảng Cộng hòa đi lên. Nhưng đó là vì người dân Mỹ chỉ nhìn vào thực tế là khi họ có công ăn việc làm, họ có đời sống khá giả, thì họ không có quan tâm đến chuyện chính trị.

Người dân Mỹ nghĩ rằng ở Washington, cả Nhà Trắng, bên hành pháp lẫn lập pháp đã có những chuyện giằng co với nhau, những chuyện tranh cãi với nhau không làm việc gì lợi ích. Hiện bây giờ, ông Trump đã làm cho tình hình kinh tế đi lên, thất nghiệp giảm, đó mới chính là điều người dân Mỹ quan tâm.

Đấy chính là lý do tại sao các nhà quan sát cho rằng, đảng Dân chủ đã có những chiến lược sai lầm trong vấn đề luận tội ông Trump".

Minh Anh

****************

2019 : Giới trẻ toàn cầu đòi các chính phủ hành động vì khí hậu (RFI, 26/12/2019)

Trong năm 2019, năm nóng nhất được ghi nhận cho tới nay, thế giới đã chứng kiến nhiều cuộc tuần hành rầm rộ của công dân toàn cầu, đặc biệt là giới trẻ, đòi các chính phủ phải có hành động khẩn cấp vì khí hậu.

Xuống đường vì khí hậu tại Luân Đôn, Anh Quốc, ngày 20/09/2019. Ben STANSALL / AFP

Thiếu nữ Thụy Điển 16 tuổi Greta Thunberg, mà cách đây một năm không ai biết đến, đã trở thành biểu tượng của thế hệ trẻ phẫn nộ vì thấy chính phủ nhiều quốc gia trên thế giới không có hành động gì để chống biến đổi khí hậu, hiện đang gây tác hại ngày càng nặng nề lên hành tinh của chúng ta, gây ra những thiên tai ngày càng dữ dội. Là người phát động phong trào "bãi khóa vì khí hậu" vào mỗi thứ sáu, Greta đã là động lực thúc đẩy hàng trăm ngàn bạn trẻ xuống đường. Ảnh hưởng của Greta Thunberg lên đến mức mà cô đã được tạp chí Time của Mỹ bình chọn là nhân vật của năm 2019. Thiếu nữ Thụy Điển này cũng đã được đề cử cho giải Noel Hòa bình 2019.

Extinction Rebellion, phong trào bất phục tùng dân sự bất bạo động, xuất phát từ Anh Quốc, cũng đã nhanh chóng lan ra nhiều nước khác. Những người tham gia phong trào đã ngăn chận các trục lộ ở Luân Đôn và đã có nhiều hành động khác trên khắp thế giới, không sợ bị câu lưu hàng loạt.

Một trong trào khác cũng ra đời trong năm 2019, đó là Youth4Climate ( Giới trẻ vì khí hậu ).

Phong trào tuần hành vì khí hậu đã gia tăng cường độ kể từ khi vào cuối năm ngoái, nhóm chuyên gia khí hậu của Liên Hiệp Quốc ( GIEC ) công bố bản báo cáo đặc biệt báo động về những nguy cơ trầm trọng đối với Trái đất, nếu mức tăng nhiệt độ của hành tinh chúng ta không được kềm chế trong khoảng từ 1,5 đến 2°C.

Công dân toàn cầu lại càng thức tỉnh khi được biết 2019 là một trong những năm thuộc loại nóng nhất kể từ nhân loại bắt đầu đo nhiệt độ Trái Đất, sau các năm 2015, 2016, 2017 và 2018.

Nhưng cho dù phong trào công dân đấu tranh vì khí hậu ngày càng lớn mạnh, hội nghị thứ 25 của Liên Hiệp Quốc vì khí hậu COP25 tại Madrid vào đầu tháng 12 vừa qua đã chỉ đạt được một thỏa thuận ở mức tối thiểu.

Thanh Phương

Bài 1

Sư trụ trì gạ tình phóng viên

Lời tòa soạn : Từ Vườn Quốc gia Tam Đảo đến núi Bà Nà, núi rừng tan nát, chim muông cây cỏ bị thiêu rụi bởi mặt trời, nhưng mặt trời không phải từ trên cao, mà từ Sun Group (Tập đoàn Mặt trời).

Họ phá núi, đốn rừng, mở đường để dựng bê tông, xây khu vui chơi, đặt trạm kiểm soát, thu tiền. Sun Group xứng đáng được gọi là "trời", bởi được che chắn từ hạ giới có tên là im lặng của chính quyền từ trung ương đến địa phương.

Và vẫn "bổn cũ soạn lại", một mớ hư hư thực thực : trấn yểm long mạch, khởi phát tâm linh… đẻ ra từ liên kết giữa thầy chùa biến thái với doanh nghiệp hòng lùa người ta vào ma trận với đích duy nhất : kiếm tiền…

Đã từ lâu những tiếng nói phản biện, kêu cứu, uất ức về những dự án tàn phá tự nhiên của Sun Group vang lên, nhưng tất cả đều như một trò đùa. Không chặn bàn tay lông lá này lại thì long mạch đúng nghĩa sẽ bị chặt yểm, tà khí sẽ lộng hành, lòng người sẽ nát tan, non nước sẽ tả tơi.

Công bố loạt điều tra độc quyền về sự việc coi trời bằng vung của Tập đoàn Mặt trời, ngoài những con số đớn đau, những tâm sự nát lòng của giới nghiên cứu, chúng tôi cũng có lời xin lỗi bạn đọc về một số chi tiết hơi phản cảm trong bài, nhưng không còn cách nào khác, bởi sự thật chỉ có một thể tồn tại duy nhất.

------------------

"Con đi theo qua đây, sau này thầy sẽ giúp con. Giờ con phải nghe lời thầy ! Cho thầy quan hệ tình dục đi. Cái này không đơn thuần là quan hệ tình dục, mà là khi thầy gọi vong ra khỏi người em con, vong linh siêu thoát thông qua con đường đó" - sư Toàn nói. Dưới bức tượng Quan Âm Bồ Tát của chùa Nga Hoàng, tôi quỳ gối van xin sư Toàn để thoát ra ngoài. 

Cúng vong bên trong khu vực nhà chùa

Một lần khác, khi đi xem đất trong đêm, sư Toàn bất ngờ nhảy lên ô tô của tôi. Sư Toàn lao vào tôi, đòi cởi quần áo tôi để "quan hệ". Trong lúc tôi đang ở trạng thái tột cùng của sự ghê tởm và sợ hãi, xung quanh là khu đô thị hoang vắng, tôi không còn cách nào khác ngoài sự van xin và tránh né. Tôi mong mình có thể thoát hiểm được như lần trước ở chùa. Tai tôi ù đặc trước những tiếng hổn hển của sư thầy : "Cho thầy đi, chỉ một tí là xong ấy mà". Tôi co rúm lại, toàn thân căng ra chống đỡ, dường như không thể tấn công được nữa, sư thầy quay ra kéo quần, tự thỏa mãn mình trên ô tô của tôi. Đêm hôm ấy, khi đã trở về nhà, dù đã là lần thứ hai thoát hiểm an toàn, nhưng gương mặt ấy, hành vi ấy, sắc danh ấy đã ám ảnh tôi nặng nề đến tận khi viết những dòng này.

Ma trận thông tin

Khi được giao nhiệm vụ đi tìm hiểu thông tin về dự án của Tập đoàn Sun Group tại rừng quốc gia Tam Đảo (Tam Đảo II), có giá trị 25.000 tỷ đồng, tôi đã lạc vào "rừng thông tin" chính thống và không chính thống. Những dấu mốc của việc triển khai dự án đang dần dần hoàn thiện, qua những lễ khởi công từng hạng mục. Những thông tin phản biện đầy thuyết phục như : "Nếu làm dự án này, toàn bộ lá phổi của miền Bắc sẽ chết". Trong mớ hỗn độn đó, bỗng nảy ra một cái tên "chùa Địa Ngục".

Có ý kiến nói rằng, đây là ngôi chùa có lịch sử lâu đời, được phát hiện thông qua "huyền tích" là một giấc mơ của đại đức Thích Thanh Toàn. Đốm sáng trong rừng và giấc mơ ấy đã dẫn đường để đại đức Thích Thanh Toàn vượt núi cao, rừng rậm, lên đỉnh Tam Đảo và tìm ra Địa Ngục Tự. Có ý kiến lại cho rằng, Sun Group đang có một âm mưu "thôn tính" Địa Ngục Tự vì ngôi chùa này nằm trong dự án. Thậm chí, có cả một cuộc kêu gọi trên mạng để bảo vệ chùa, trước sự "xâm lăng" của dự án.

Chùa Địa Ngục chính là hướng tiếp cận đầu tiên của nhóm phóng viên Báo Phụ Nữ Thành phố Hồ Chí Minh.

Gỗ trên đường vào chùa Địa Ngục

Chúng tôi đã tiếp cận với đại đức Thích Thanh Toàn - ở chùa Nga Hoàng, thuộc xã Hợp Châu, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc. Sư Toàn được Giáo hội Phật giáo tỉnh Vĩnh Phúc bổ nhiệm làm trụ trì ngôi chùa này từ năm 2008 đến nay. Khi tiếp cận, chúng tôi rất bất ngờ bởi một ngôi chùa nhỏ, không hề nổi tiếng, nằm ở chân dãy núi Tam Đảo lại có quá nhiều "con nhang đệ tử" đứng sau sư thầy để "tiền hô hậu ủng", đóng góp mua hàng chục héc-ta ruộng lúa xung quanh để xây dựng và mở rộng chùa.

Có rất nhiều nhân vật VIP thường xuyên tới lui nơi này trong những buổi lễ quan trọng. Tại lễ Vu lan (rằm tháng Bảy) năm nay, chúng tôi tận mắt chứng kiến một nữ Ủy viên chuyên trách của Quốc hội đã tham gia từ đầu đến cuối buổi lễ. Bà ở lại ăn cơm chay và bàn bạc với sư thầy những việc quan trọng.

Chính vì có những VIP như thế, sư thầy Thích Thanh Toàn và chùa Nga Hoàng ngày càng khuếch trương thanh thế, càng có sức hút để nó từ một ngôi chùa bé tẹo như bị bỏ quên, qua dăm năm, đã ngổn ngang các công trình xây dựng trên đất ruộng. Đằng sau nó là bao lời bàn tán về những "ông to bà lớn" đã yểm trợ cho chùa.

Với thân phận là một nữ đại gia ở nước ngoài mới về, muốn đầu tư bất động sản ở Tam Đảo và chữa bệnh cho cậu em họ, tôi được thầy Toàn tiếp đón vô cùng chu đáo. Sư Toàn trực tiếp gọi vong, trục vong và giải hạn cho cậu em tôi. Sau đó, tôi được sư Toàn kể cho những câu chuyện về đầu tư đất lãi như thế nào.

Trong một lần nói chuyện, nghe tôi bày tỏ ý muốn được đầu tư bất động sản tại Tam Đảo, cái tên Tam Đảo II đã được nhắc đến. Sư Toàn nói : "Con nên đầu tư vào dự án Tam Đảo II, chùa Địa Ngục của thầy nằm trong lòng dự án này. Đây sẽ là một dự án lớn nhất, sang nhất, đắt nhất và lãi nhất".

Sau đó, sư Toàn nhiều lần thuyết phục tôi đầu tư vào dự án này, bởi khả năng lãi "khủng" của nó và mối quan hệ đặc biệt của sư Toàn với ông Sơn - Phó chủ tịch Tập đoàn Sun Group. Sư Toàn nửa kín nửa hở, căn dặn tôi không được để lộ chuyện mua dự án này vì "pháp luật không cho phép", nhưng sẽ được hợp thức hóa bằng một cách nào đó.

Tôi hỏi : "Con đọc trên mạng, thấy có thông tin Sun Group liên danh với Sông Hồng Thủ Đô ?". Sư Toàn xua tay : "Dự án này đầu tiên do Sông Hồng Thủ Đô đứng ra xin, sau đó Sun nhảy vào. Liên danh chỉ là cái cớ thôi, của chú Sơn bên Sun Group hết. Chú ấy còn đang bảo đưa thầy 300 tỷ để xây chùa Địa Ngục".

Sự bẩn thỉu khoác áo tu hành

Viết ra hay không viết ra ? Câu hỏi này cứ đau đáu trong tôi suốt quá trình tác nghiệp đề tài này. Đã có lúc, tôi không hề muốn viết ra những chuyện này vì nó quá ghê tởm. Mặc dù cắn răng chịu trận để tác nghiệp, tôi vẫn không thoát khỏi cảm giác cay đắng, bẽ bàng.

Nhưng những ngày dài tiếp cận, tôi thấy xung quanh sư Toàn và chùa Nga Hoàng có bóng dáng những phụ nữ các lứa tuổi, ánh mắt của họ nhìn sư Toàn như một đấng toàn năng. Có thể lắm, sẽ có rất nhiều nạn nhân giống như tôi. Và cuối cùng, tôi đã quyết định kể ra những sự thật trần trụi.

Lần đầu tiên, sự bẩn thỉu của một nhà sư hiện ra là sau cuộc áp vong, chữa bệnh cho em tôi (một phóng viên). Sư Toàn tranh thủ lúc nghỉ lễ, vắng vẻ, cứ lấy tay vuốt vào ngực tôi, mồm thì liên tục nói : "Vừa cúng xong mệt quá ! Cho thầy xin tí khí". Sững người, tôi không thể tin là có chuyện như vậy ; phải một lúc sau, tôi mới kịp nghiêng người tránh né.

Ông Toàn dẫn phóng viên vào thất định làm trò đồi bại

Nhưng không chỉ có vậy. Liên tục sau đó, sư Toàn có một loạt hành vi, lời nói, cử chỉ… biểu hiện sự bệnh hoạn mà nếu chỉ là một người đàn ông bình thường với một người phụ nữ mới quen, đã là điều không thể chấp nhận được, huống hồ là một người khoác áo tu hành với sắc danh đại đức.

Sư Toàn liên tục "gạ" tôi chat sex, đòi tôi gửi hình ảnh hở hang. Có lần, đang cúng cho khách, thầy còn gọi cho tôi, nói : "Cái ấy" của thầy cứng quá, không xuống được, con gửi ảnh hở ngực để thầy xem…".

Trong một ngày lễ trang trọng, hàng trăm phật tử đội sớ lên đầu rước lễ Vu lan báo hiếu, sư Toàn đọc kinh dẫn đầu đoàn rước lễ, mà sau đó còn dám nói với tôi rằng : "Vừa nhìn thấy con đeo kính đen đi ngược lại là cái ấy của thầy nó lại cứng lên". Thật không có gì kinh tởm hơn được nữa.

Tận cùng của sự khốn nạn là lần tranh thủ hẹn tôi đi xem đất vào buổi tối ở một khu đô thị hoang vắng, trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc, sư Toàn đã nhảy vào xe của tôi. Sau một hồi vật lộn, không làm gì được trước sự chống đỡ của tôi, sư Toàn đã vạch quần ra, tự thỏa mãn.

Tôm hùm và chiếc túi Dior giá 75 triệu đồng

Tạm dừng chuyện chùa Địa Ngục và sư Toàn, chúng tôi đến Bộ Tài nguyên và Môi trường, xin cung cấp báo cáo đánh giá tác động môi trường của dự án Tam Đảo II.

Mặc dù đã áp dụng nhiều biện pháp, kể cả bằng đường công văn chính thống của báo, xin tài liệu không thuộc diện bí mật nhà nước, nhưng chúng tôi vẫn chưa nhận được đầy đủ văn bản theo luật định, trong khi báo cáo đánh giá tác động môi trường là văn bản cực kỳ quan trọng, có vai trò quyết định sự sống còn của dự án Tam Đảo II.

Trên đường tìm văn bản mang tính pháp lý và khoa học này, chúng tôi còn nhận được sự bất hợp tác của nhiều bên liên quan như Vườn Quốc gia Tam Đảo, Vụ Thẩm định giám sát đầu tư của Bộ kế hoạch và Đầu tư… Các cơ quan hữu quan này có rất nhiều lý do khác nhau do khách quan, chủ quan, nhưng cuối cùng, chúng tôi vẫn không thể có nổi văn bản đó.

Nhóm phóng viên chúng tôi đang loay hoay tìm cách liên hệ để làm việc với Sun Group, nghe thông tin chính thống về dự án Tam Đảo II thì bất ngờ, trong một cuộc đàm thoại căng thẳng với lãnh đạo Vụ Tuyên truyền, Thi đua và Khen thưởng, Bộ Tài nguyên và Môi trường để đòi quyền đương nhiên được tiếp cận văn bản đánh giá tác động môi trường của dự án nói trên, chúng tôi yêu cầu Bộ Tài nguyên và Môi trường, thực hiện đúng luật báo chí… và thế là, chỉ ít phút sau, tôi nhận được điện thoại từ... người đại diện truyền thông của Tập đoàn Sun Group.

Ở lần gặp đầu tiên, nữ giám đốc truyền thông Tập đoàn Sun Group tên là Ánh nói rất nhiều về công lao, nhiệt huyết và ý tưởng tốt đẹp với môi trường của Việt Nam nói chung và môi trường của các dự án do Sun Group thực hiện. Ở lần gặp này, cô Ánh nêu mong muốn không có bất cứ bài viết nào về Sun Group và các dự án của họ.

Cho đến lần gặp thứ hai, khi biết chắc chắn chúng tôi vẫn thực hiện loạt bài này, Ánh bày tỏ mong muốn chỉ nên có một bài chung chung, không ảnh hưởng đến tập đoàn, vì đây là khoảng thời gian nhạy cảm, chỉ một bài báo thôi cũng có thể gây ảnh hưởng rất lớn cho tập đoàn. Cuối cùng, Ánh xin tôi sắp xếp cho một cuộc hẹn với một lãnh đạo cao cấp của Sun Group.

Trưa 12/9, tôi đã đến chỗ hẹn để gặp lãnh đạo Tập đoàn Sun Group. Đón tôi là bữa trưa với thực đơn là tôm hùm và nhiều món ăn sang trọng. Ngoài giám đốc truyền thông, còn có ông Trần Minh Sơn - Phó chủ tịch Tập đoàn Sun Group và là người trực tiếp quản lý dự án Tam Đảo II. Trong suốt bữa ăn, ông Sơn say mê nói về vẻ đẹp vô giá của rừng Tam Đảo, nói về ước mong sẽ thực hiện được một dự án nghỉ dưỡng 5 sao chỉ dành cho người có tiền.

Tình cờ, ông Sơn nhắc đến chùa Địa Ngục và sư thầy Thích Thanh Toàn bằng sự kính trọng, nể phục đại đức. Ông Sơn cho tôi xem ảnh chụp chung với sư Toàn ở chùa Địa Ngục, trong ảnh có rất nhiều nhân vật VIP. Ông Sơn chỉ vào ảnh và nói đến từng người với những chức danh và thân phận "khủng" của họ. Tôi nhận ra một số người mình đã gặp trong quá trình tác nghiệp tại chùa Nga Hoàng.

Bất chợt, tôi nhớ đến một cán bộ đã hơn 20 năm công tác ở Vườn Quốc gia Tam Đảo. Khi bị hỏi "tại sao chùa Địa Ngục được xây dựng trái phép mà đơn vị quản lý là vườn quốc gia lại để nó tồn tại bao nhiêu năm nay như vậy", ông đã trả lời : "Chúng tôi không làm gì được. Chúng tôi chỉ biết lập biên bản và báo cáo lên trên". Tôi hỏi : "Có thế lực nào che đỡ cho chùa ?". Ông cười, bảo : "Công an tỉnh còn chả làm gì được nữa là".

Quay lại bữa trưa với ông Sơn, tôi vẫn nghe giọng ông đều đều và nhiệt huyết : "Ngày xưa, tỉnh Vĩnh Phúc định trục xuất thầy Toàn, chính anh là người nói đỡ để thầy ở lại. Còn chùa Địa Ngục, chắc chắn tập đoàn sẽ đầu tư xây dựng bài bản… Bọn anh làm du lịch nên rất trân trọng điểm đến, đặc biệt là điểm đến tâm linh".

Tôi chợt nghĩ đến chuyện người dân kể, sư Toàn tổ chức đưa quả chuông nặng hàng tấn lên đỉnh núi, giống y như kéo pháo lên Điện Biên Phủ ; đi đến đâu, chặt cây, mở đường đến đấy. Và kỳ lạ thay, cái vết của "con đường chuông" ấy, nay Sun Group đang trùm lên đó một con đường cho hai xe điện tránh nhau để đi vào dự án Tam Đảo II.

Tại sao chùa Địa Ngục lại ra đời ? Tại sao nó nằm trong lòng dự án Tam Đảo II ? Tại sao Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Vĩnh Phúc luôn khẳng định rằng, ngôi chùa này không có điển tích ? Ngay cả những người đã đồng hành cùng sư Toàn đi tìm đốm sáng trong rừng ấy đã khẳng định chắc chắn rằng : "Chẳng có cái gì cả. Từ mộ cổ đến giếng cổ đều do sư Toàn dựng lên hết. Tại sao những chuyện hài hước như vậy lại có đất tồn tại suốt những năm qua ? Đứng sau sư Toàn là ai mà có thể huy động được rất nhiều tiền của, tâm sức để dựng cốt chùa, đúc chuông, chuyển chuông ?…

Và có rất nhiều gương mặt VIP luôn đồng hành cùng sư Toàn từ những ngày đầu xây chùa Địa Ngục. Chính sư đã nói với tôi, những VIP này đều có phần đất trong dự án. Ông muốn giúp tôi bằng cách mua lại "suất ngoại giao VIP" này và cam kết lời "khủng".

Người dân đến cúng tại chùa

Tôi đang chìm vào ma trận thông tin hỗn loạn, lúc rời rạc, khi liền mạch thì tín hiệu của buổi ăn trưa kết thúc. Cô Ánh tiếp tục đề nghị tôi không báo cáo đề tài này sâu hơn với ban biên tập, đồng thời mong muốn tôi thiết lập một cuộc gặp gỡ Tổng biên tập Báo Phụ Nữ Thành phố Hồ Chí Minh. Cô Ánh nói : "Bên em không muốn dùng đến áp lực từ một cấp cao nào xuống Báo Phụ Nữ".

Tiếp sau đó, một gói quà được đưa đến trước tôi. Vì đã báo cáo cuộc tiếp xúc này với lãnh đạo báo, nên tôi chỉ nhắc : "Nếu trong gói quà có tiền, chị sẽ trả lại". Tôi nhận gói quà để cuộc tiếp xúc được êm xuôi, để tạm thời không có một áp lực bất ngờ từ đâu đó giáng xuống báo mình khi bài viết này còn chưa kịp ra đời.

Về đến tòa soạn, tôi đã lập biên bản và nộp lại gói quà trước sự chứng kiến của nhiều cán bộ, phóng viên của báo. Một chiếc túi Dior được bán tại cửa hiệu chính hãng với giá 2.500 euro. Sau khi kiểm tra kỹ, tôi được biết, chiếc túi được mua trước cuộc hẹn ăn trưa khoảng 2 giờ. Cửa hàng đồ hiệu chính hãng này từ chối nêu tên người mua. 2.500 euro là tròm trèm 75 triệu đồng tiền Việt…

Nhóm phóng viên

********************

Bài 2

Dấu chấm hỏi về 'vòng tròn khép kín' ở Tam Đảo II

Lời tòa soạn : Một lần nữa, vòng tròn… ma giáo do kẻ biến thái đội lốt nhà sư liên kết với Sun Group dựng lên, chọn… ngọn cờ tâm linh làm tâm điểm để ma mị người khác. Đường đến chùa Địa Ngục còn khó hơn đường về địa ngục, bởi ma quỷ núp bóng người ngăn chặn. Càng khó, càng bí hiểm, vượt được vào đó có khi phải trả giá bằng sinh mệnh.

Nhưng, qua được cánh cửa tử thì sự thật phơi bày : một ngôi chùa giả xây trái phép rồi được tung tin là chùa cổ với người trụ trì phẩm hạnh, tâm đức không trong sáng, chắc chắn không phải cho chánh pháp… Giả chồng lên giả.

--------------------

Sau bài báo đầu tiên về sư thầy Thích Thanh Toàn, Giáo hội Phật giáo Việt Nam đang vào cuộc xác minh. Chân tu hay tà sư, rồi sẽ rõ. Nhưng câu chuyện của Tam Đảo II với những nhát chém vào vùng lõi vườn quốc gia để xây dựng khu nghỉ dưỡng cao cấp lung linh như ma thuật chỉ dành cho người giàu vẫn đang tiếp diễn, mọi ngã đường cần và phải được biết về hệ lụy môi trường của nó đều bị bịt kín…

Chúng tôi quyết định, bằng mọi giá, phải leo lên Địa Ngục Tự, nơi sau này chính là tâm điểm thu hút khách du lịch của dự án Tam Đảo II của Sun Group.

Khi tôi đang mải mê chụp ảnh, quay phim những cây gỗ có đường kính hàng mét nằm ngổn ngang trên đường đi thì Giang – người địa phương được thuê dẫn đường – vội dang tay ra ngăn cản.

Mặt Giang bỗng đổi sắc, tái nhợt, miệng lắp bắp : "Chị cất ngay máy đi, không được quay phim, chụp ảnh ở đây đâu. Họ mà biết, họ bắt giữ, đập máy và đánh đấy". Tôi hỏi họ là ai, Giang trả lời : "Em không biết đâu. Nhưng mà chị cất máy ngay đi, không được đâu. Mấy tháng trước, có một nhóm đi phượt vào đây, bị hàng chục người đánh, trói suốt nhiều giờ trong rừng, bị tra tấn, bắt khai mật khẩu điện thoại để họ xóa hết dữ liệu đi đấy. Đã báo đến công an mà có làm được gì đâu".

Một vụ cướp lạ lùng

Ngày 6/4, nhóm bốn bạn trẻ gồm hai nam, hai nữ thuê một người địa phương tên Chín dẫn đi khám phá cung đường lên chùa Địa Ngục. Họ đã bị một nhóm gần chục người bắt lại, trói vào cây, thu giữ toàn bộ điện thoại và máy ảnh. Riêng người dẫn đường bị trói tách ra hàng trăm mét.

Theo lời kể của Hưng – trưởng nhóm phượt – mấy bạn kia chỉ bị đánh cho có lệ vì sợ quá, ngoan ngoãn đọc mật khẩu điện thoại cho nhóm "cướp", còn Hưng kiên quyết không đọc mật khẩu nên nhóm cướp ra sức tra tấn, dọa giết, ném xác xuống vực, dọa nhét ma túy vào người rồi báo công an bắt. Khi không lấy được mật khẩu của Hưng, nhóm "cướp" thả côn trùng độc, kiến và bọ vào người.

Hưng kể : "Lúc ấy, tôi hét lên vì mệt mỏi, sợ hãi và đau đớn, đám "cướp" có vẻ cũng chùn tay. Chúng thay nhau tra lại những mật khẩu mà tôi cố tình đọc sai lúc trước, thế là chiếc iPhone X của tôi bị khóa hẳn vì nhập sai mật khẩu nhiều lần".

Khi ngồi kể lại câu chuyện bị cướp với chúng tôi, Hưng bảo : "Bọn này không phải là người ở đây. Trông chắc chắn là người thành phố, có tên còn bảnh bao, béo tốt lắm. Tôi cứ nghĩ mãi, chẳng biết chúng định làm gì. Cướp thì không phải rồi, bởi chỉ có mỗi mình tôi bị chúng lấy hơn 1 triệu đồng trong ví cho có lệ thôi, mấy bạn kia ví còn nguyên tiền. Chúng chỉ quan tâm duy nhất đến những dữ liệu đã quay, chụp khu rừng trong máy ảnh và điện thoại của bọn tôi mà thôi. Khi biết chắc chiếc iPhone X đã bị khóa hẳn, chúng mới chán, chả thèm tra tấn tôi nữa. Chúng vơ vội mấy cái máy của bọn tôi, bắt hai bạn nữ đi theo chúng xuống chân núi. Đến nơi, chúng còn đưa một chiếc đèn pin để hai bạn nữ tự quay lên núi cởi trói, cứu bọn tôi".

Toàn bộ câu chuyện trên đã được nhiều tờ báo đưa tin và theo dõi. Công an H.Tam Đảo cũng đã điều tra về vụ "cướp" hết sức kỳ lạ này, nhưng đến nay, mọi chuyện vẫn chìm trong im lặng.

Cổng vào chùa Địa Ngục từ Tam Đảo 1 đã bị cấm, chỉ công nhân được ra vào

Ma trận trong ma trận

Để đi vào đại dự án của Sun Group với tên gọi Tam Đảo II, chỉ có hai con đường. Con đường thứ nhất – chính là "đường chuông" mà chúng tôi đã nói ở bài trước – dài khoảng 10 km, nối thị trấn Tam Đảo I (cũ) vắt qua các đỉnh núi đến trung tâm dự án. Con đường thứ hai đi từ chân núi phía sau chùa Tây Thiên, tuy ngắn hơn nhưng cực kỳ hiểm trở, bởi nó đi qua ngọn núi cao nhất trong ba ngọn núi ở Tam Đảo.

Khi tìm đường vào chùa Địa Ngục, chúng tôi đã định đi theo con đường thứ nhất, bởi nó dễ đi hơn. Nhưng nếu đi con đường này, chúng tôi chắc chắn không thể vượt qua được những "hàng rào người", những chốt gác lớp lang của nhân viên bảo vệ Tập đoàn Sun Group. Vậy là chỉ còn con đường thứ hai. Đây chính là con đường mà nhóm phượt chuyên nghiệp đã bị "cướp".

Trong chuyến đi này, khi đang chụp ảnh, quay phim, chúng tôi đã sững sờ trước sự hoảng hốt của người dẫn đường. Giang đã nói về những thế lực có thể bắt, đánh, tra tấn, đập phá máy ảnh, máy quay phim của chúng tôi. Tôi cảm nhận rằng, Giang đang lo lắng cho chúng tôi thực lòng. Đám "cướp" kia là ai ? Mục đích thật là gì ? Thế lực nào đứng sau những chuyện tày trời tưởng như chỉ có trong phim hình sự ?

Chúng tôi cứ đau đáu một câu hỏi lớn : Thực chất, trong dự án Tam Đảo II có bí mật gì ? Chắc chắn nó không phải là bí mật nhà nước, hay bí mật quân sự, bởi chủ đầu tư của nó là Sun Group – một tập đoàn tư nhân.

Để đi tìm câu trả lời, chúng tôi đã tiếp xúc với rất nhiều cơ quan hữu quan, từ trung ương đến địa phương, bằng nhiều cách khác nhau nhưng tất cả đều từ chối cung cấp những văn bản chính thống về dự án mà theo luật định, phải công khai toàn bộ trước báo chí và người dân. Cho đến bây giờ, trả lời những câu hỏi đau đáu của chúng tôi vẫn là sự im lặng, như những cánh cửa vô hình đóng chặt.

Khi ngồi xem lại tư liệu của chuyến vượt rừng vào Địa Ngục Tự – tâm điểm của dự án Tam Đảo II – tôi thấy những công nhân của Sun Group vẫn đang bẫy thú trên rừng. Những chiếc bẫy nằm rải rác trên đường đi. Những con dúi, con chồn và những con thú lớn nhỏ khác hằng ngày bị họ ăn thịt hoặc bán.

Theo lời kể của một chủ quán ăn dưới chân núi Tây Thiên, cách đây không lâu, họ mang xuống bán một con lợn rừng bẫy được trên núi, nặng cả trăm ki-lô-gam. Bà chủ quán còn trầm trồ : "Mỡ nó dày lắm, nhưng ăn thì cực thơm".

Vì sao gỗ bị đốn hạ để làm đường không được chở đi ngay mà cứ đắp lại ở hai bên đường ? Một bảo vệ của Sun Group mà chúng tôi tiếp cận được đã giải thích : "Chuyển đi làm sao được, Sun Group cẩn thận lắm. Mặc dù họ chả sợ ai, dự án đóng dấu đầy đủ rồi mà, nhưng họ vẫn giữ cây ở đây cho đỡ ồn ào. Họ sợ dân tình nói họ phá rừng lấy gỗ. Khu này "nội bất xuất, ngoại bất nhập", cấm chụp ảnh, quay phim".

Chùa giả xây trái phép thành… chùa cổ

Trong "ma trận" thông tin về dự án Tam Đảo II, chúng tôi nhận ra sự liên kết chặt chẽ giữa những mối quan hệ đặc biệt, ràng buộc lẫn nhau : nhà sư – chùa giả – doanh nghiệp và những nhân vật VIP.

Phân tích dưới góc độ pháp lý, giáo sư – tiến sĩ khoa học Nguyễn Ngọc Lung – Viện trưởng Viện Quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng – nói với chúng tôi : "Theo luật định, những dự án được triển khai trên đất rừng có diện tích trên 50ha đều phải thông qua Quốc hội. Nhưng với dự án Tam Đảo II, Sun Group đã lách luật cực kỳ nghệ thuật. Họ thuê 385,5ha đất rừng quốc gia Tam Đảo, nhưng họ chỉ sử dụng dưới 50ha để không phải thông qua Quốc hội".

Còn dưới góc độ thực tiễn triển khai dự án, họ cũng có "nghệ thuật" giúp các dự án của mình vượt qua được góc nhìn phản biện của nhân dân, thậm chí còn lấy được lòng dân bằng cách "dựng lên một lá cờ tâm linh xuyên suốt".

Chính Giám đốc truyền thông của Tập đoàn Sun Group đã chia sẻ với chúng tôi : "Một trong những lý do mà Sun Group quyết tâm làm dự án cáp treo Fansipan chính là xuất phát từ mong muốn của nhà sư Huyền Diệu. Mục đích chính của dự án là để trấn yểm những long mạch quốc gia. Cáp treo cũng chính là để các phật tử có thể thuận lợi hơn cho việc hành hương. Và chính nhà sư Huyền Diệu là người giơ nhát cuốc đầu tiên động thổ dự án cáp treo Fansipan".

Trở lại Tam Đảo II. Ông Sơn – Phó chủ tịch Sun Group – nói với chúng tôi : "Bọn anh có số may mắn mới gặp được thầy Toàn". Ông Sơn khẳng định, sẽ đầu tư xây chùa Địa Ngục và khu tâm linh xung quanh đó một cách bài bản.

Quả đúng như lời tiết lộ của ông Toàn, rằng ông Sơn sẽ "cúng dường" 300 tỷ đồng để xây chùa Địa Ngục. Trong những bức ảnh chụp buổi lễ quan trọng ở chùa Địa Ngục mà ông Sơn khoe với chúng tôi, có rất nhiều gương mặt với thân thế "khủng", tiếng nói của họ có tầm ảnh hưởng lớn trong xã hội.

Những VIP này, tôi đã gặp nhiều lần ở chùa Nga Hoàng do sư Toàn trụ trì dưới chân núi Tam Đảo. Ông Sơn còn khẳng định chắc như đinh đóng cột : "Chùa Địa Ngục có lịch sử mấy trăm năm rồi. Cái giếng cổ vừa rồi khai quật lên, có rất nhiều di tích".

Thông tin về ngôi chùa cổ mấy trăm năm với nhiều di tích giếng cổ, mộ cổ, nền móng cổ… từ lâu đã được đăng trên trang báo chính thống của Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Những người dân ở chân núi Tây Thiên – Tam Đảo cũng nói say sưa về di tích cổ được nhà sư Thích Thanh Toàn tìm được trong lõi rừng qua một giấc mơ. Trên mạng xã hội, từ lâu cũng đã xuất hiện rất nhiều thông tin, hình ảnh, clip… thể hiện sự linh thiêng, huyền bí của một ngôi chùa cổ mới được phát hiện trong rừng.

Xâu chuỗi tất cả thông tin trên lại với nhau, chúng tôi đến Ban quản lý di tích, Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch tỉnh Vĩnh Phúc để xác minh, nhưng chỉ nhận được câu trả lời ngắn gọn : "Không có bất cứ cơ sở nào để xác định chùa Địa Ngục là di tích cổ". Điều này đã được báo cáo lên UBND tỉnh Vĩnh Phúc từ khi sư Toàn bắt đầu xây dựng chùa trái phép vào năm 2009.

Còn thực tế, chính những người đồng hành với sư Toàn từ ngày đầu dựng chùa đã khẳng định, "chẳng có gì cổ hết". Vậy tại sao một ngôi chùa giả lại được xuất hiện trên các phương tiện truyền thông đại chúng với tần suất dày đặc, âm thầm và bền bỉ, rằng đó là ngôi chùa cổ ?

Con đường vào rừng đang được thi công mở rộng. Ảnh : Báo PNTP

Vòng tròn khép kín

Nhìn lại tổng thể của dự án Tam Đảo II, khi Sun Group triển khai dự án khu du lịch nghỉ dưỡng cao cấp, ngẫu nhiên có một sư thầy phát hiện ra ngôi chùa cổ (giả) nằm trong lòng dự án. Tác giả của ngôi chùa giả này chính là sư thầy Thích Thanh Toàn.

Nhưng việc xây dựng một ngôi chùa trong lõi rừng quốc gia, trên đỉnh núi cao hàng ngàn mét, không đơn giản. Sư Toàn từng bị UBND tỉnh, Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Vĩnh Phúc, Vườn Quốc gia Tam Đảo… phản đối kịch liệt và đòi trục xuất.

Lạ thay, cũng từ thời điểm đó, sư Toàn luôn được Sun Group sát cánh, đồng lòng yểm trợ. Ông Sơn nói với chúng tôi : "Hồi ấy, tỉnh Vĩnh Phúc chỉ muốn trục xuất thầy Toàn. Họ ghét thầy lắm. Anh Vọng lãnh đạo tỉnh muốn anh Hải (Giám đốc vườn quốc gia) và công an đuổi thầy ra khỏi đó. Chính tôi phải gặp anh Vọng và thuyết phục tỉnh nên để thầy Toàn ở lại chùa Địa Ngục".

Sau đó, trong quá trình xây dựng chùa, trong tất cả dấu mốc thời gian từ nhỏ đến lớn, Sun Group luôn xuất hiện. Chính ông Sơn kể với tôi về những ngày đầu chuyển nguyên vật liệu lên xây dựng chùa khó khăn như thế nào ; gần đây nhất, khi tổ chức kéo điện lưới cho chùa, Công an tỉnh Vĩnh Phúc đã thu những cuộn dây điện và chính ông Sơn phải ra tay.

Vẫn mạch kể say sưa đó, ông Sơn tiếp : "Hồi đưa quả chuông lên chùa là nan giải nhất. Chuông thì nặng hàng tấn, đường dốc đá cheo leo, anh định đưa trực thăng kéo quả chuông lên cho nhanh, nhưng làm như thế thì ầm ĩ quá. Cuối cùng, anh phải thuê sức người thủ công. Đoàn người chuyển chuông đi tới đâu, làm đường tới đó, cũng phải mất hai tháng mới xong". Và cũng lạ thay, trong suốt quá trình phát triển của ngôi chùa giả ấy, xuất hiện rất nhiều nhân vật VIP…

Ngày 22/9, ông Niệm – chủ cơ sở đúc chuông ở Huế – kể : "Tôi đã đúc hàng chục tỷ đồng tiền tượng đồng, chuông… cho sư thầy Thích Thanh Toàn". Còn sư Toàn thì nói với chúng tôi : "Nếu con quyết định mua đất ở Tam Đảo II, thầy sẽ giúp lấy lại suất ngoại giao của những nhân vật VIP. Nhưng con phải thật bí mật nhé".

Trong một lần nói chuyện, tôi giật mình khi nghe sư Toàn nói : "Chùa Địa Ngục có địa thế cực đẹp. Nó là long mạch quốc gia mà thầy trấn yểm đấy". Long mạch quốc gia ? Chính giám đốc truyền thông của Sun Group cũng khẳng định đấy là một trong những lý do quan trọng nhất để Sun Group đầu tư dự án cáp treo Fansipan.

Dường như một vòng tròn khép kín đã xuất hiện ở dự án của Sun Group.

"Ăn của rừng rưng rưng nước mắt". Đầu thế kỷ XX, người Pháp đã phát hiện ra Tam Đảo II là một nơi lý tưởng để nghỉ dưỡng. Nhưng họ đã chọn xây dựng ở Tam Đảo I hiện tại, giữ nguyên Tam Đảo II để bảo vệ rừng nguyên sinh. Năm 2008, một doanh nghiệp của Mỹ cùng với Bitexco xin làm dự án khai thác du lịch nghỉ dưỡng tại Tam Đảo II nhưng sau đó, dự án không triển khai được do gặp phải sự phản ứng dữ dội của các nhà khoa học.

Đến nay, Sun Group đang bắt đầu triển khai dự án này, nhưng câu hỏi lớn về dự án vẫn chưa có lời giải chính thức. Bởi lẽ, chỉ riêng việc chúng tôi và nhiều cơ quan báo chí trước đó muốn tiếp cận với bản báo cáo đánh giá tác động môi trường của dự án từ các cơ quan chức năng mà không thể tiếp cận được.

Phó chủ tịch Sun Group Trần Minh Sơn nói : "Tâm điểm của Tam Đảo II có 70ha bằng phẳng và đẹp vô cùng. Không khí ở đó còn hay hơn Đà Lạt. Sun sẽ làm một dự án mà nói ra sẽ sợ bị ném đá, nhưng sự thật thì nơi ấy chỉ dành cho người giàu. Người có thật nhiều tiền sẽ lên đó nghỉ dưỡng, ở đó hàng tuần để hưởng không khí trong lành".

Vậy còn người bình thường thì sao ? Liệu có nên đánh đổi sự hưởng thụ của một nhóm rất nhỏ người giàu có để phá hơn 300ha rừng nguyên sinh – lá phổi của toàn miền Bắc – và chuốc lấy những nguy cơ rủi ro về môi trường ? Nếu điều đó xảy ra, chỉ có những người bình thường là gánh chịu hậu quả.

Hàng ngàn người yêu cầu công khai, thông tin dự án vẫn "kín như bưng"

Tháng 6/2018, một nhóm bạn trẻ với niềm đam mê leo núi đã lên kế hoạch chinh phục ba đỉnh của Tam Đảo và chùa Địa Ngục. Tuy nhiên, khi đến con đường vào rừng, khu vực đặt barie ở trạm kiểm lâm thuộc thị trấn Tam Đảo, nhóm bạn trẻ này bị chặn lại và không cho vào rừng. Khi đó, chưa có lệnh cấm hay bất cứ thông tin gì về việc đóng cửa rừng.

Một tuần sau đó, nhóm này đã quyết định quay lại, vào rừng bằng đường mòn dọc theo con suối thuộc thôn Đồng Bùa, xã Tam Quan, H.Tam Đảo. Sau 4 giờ đi bộ trên chặng đường chừng 6km với độ cao từ 100-900m, cả nhóm đến được con đường ngang nhỏ mà dân phượt trước đó vẫn thường đi vào rừng. Sau khi chinh phục xong đỉnh thứ nhất, trời cũng quá trưa nên nhóm bạn đi xuống để có đủ thời gian vào thăm chùa Địa Ngục.

Tới đây, khi được thấy dấu hiệu của sự đo đạc, đánh dấu và các hố đã được đào lên, nhóm này đã trao đổi với những người quản chùa, mới biết rằng đang có một dự án xây dựng khách sạn nghỉ dưỡng quy mô lớn ở đây. Những hố đào sẵn được biết là hố trụ để tời nguyên vật liệu và cũng là tuyến cáp treo sau này.

Sau khi tìm hiểu, biết được khu vực này thuộc dự án "Khu du lịch sinh thái Tam Đảo II", khởi công ngày 27/12/2016, nhóm bạn nung nấu ý định bảo vệ rừng quốc gia Tam Đảo nên đã thu thập nhiều hình ảnh, thông tin về dự án.

Tháng 12/2018, nhóm bạn trẻ nói trên đã thành lập trang (fanpage) Save Tam Đảo, hoạt động trên mạng xã hội Facebook, nhằm cung cấp thông tin và hình ảnh về những gì đang diễn ra trong khu vực Vườn Quốc gia Tam Đảo, đồng thời muốn đưa lên tiếng nói bảo vệ vườn quốc gia này của cộng đồng yêu thiên nhiên, yêu cầu công khai hóa dự án Tam Đảo II để người dân giám sát, để các nhà khoa học có điều kiện phân tích tác hại của dự án đến môi trường rừng.

Ngày 30/5/2019, đại diện nhóm Save Tam Đảo đã đến trực tiếp Phòng Tiếp dân của Bộ Tài nguyên và Môi trường để gửi đơn kèm hơn 4.200 chữ ký đã thu thập trước đó để đề nghị giải đáp các câu hỏi về dự án Tam Đảo II. Nhóm này cũng đặt câu hỏi về sự minh bạch trong thông tin của dự án, liệu báo cáo đánh giá tác động môi trường của dự án này có vấn đề gì hay không ? Dự án khu du lịch nghỉ dưỡng của Sun Group có thực sự an toàn cho rừng quốc gia Tam Đảo ?

Nhân viên của Bộ Tài nguyên và môi trường đã tiếp nhận đơn và cho biết, sẽ có câu trả lời đơn thư sau 10 ngày làm việc, kể từ ngày nhận đơn. Thế nhưng, cho đến nay, nhóm Save Tam Đảo không nhận được thông tin gì về nội dung đã yêu cầu.

Nhóm phóng viên

Báo Phụ Nữ Thành Phố Hồ Chí Minh

25/09/2019

Ý tưởng vừa nêu nhanh chóng nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ cộng đồng cũng như người tiêu dùng tại Việt Nam vì cho rằng giải pháp này có thể hạn chế được phần nào ô nhiễm.

Hình ảnh lá chuối được gói các loại thực phẩm nông sản trong siêu thị. Screen Capture from Laodong.vn

Các đại diện siêu thị của một số thương hiệu tại Việt Nam nói với truyền thông rằng, trong những ngày qua họ đã thử nghiệm thay việc gói các loại nông sản bằng nilong sang lá chuối và được hưởng ứng mạnh mẻ từ người tiêu dùng và họ sẽ thí điểm liên tục việc này trong một tháng, sau đó sẽ có nghiên cứu kế hoạch ra toàn bộ hệ thống.

Một số người dân cho rằng, họ hoàn toàn ủng hộ việc thay đổi này để hạn chế được phần nào đó các loại rác nhựa.

"Tôi cũng ủng hộ điều đó bởi vì giờ nilong nhiều quá thì cũng không tốt và giờ mấy đứa trẻ lớn lớn mà mấy cái này cũng không tốt, nên tôi ủng hộ lấy lá chuối thay cho cái này đó".

Một người dân khác chia sẻ :

"Mình cũng quan tâm thôi chứ giờ mỗi lần mình lên tv coi thấy những rác này kia nó không có thải, rã ra thì mình thấy vậy cũng đau lòng lắm chứ giờ thực tế nó vậy rồi".

Phó giáo sư tiến sĩ Phùng Chí Sỹ giám đốc Trung tâm Công nghệ Môi trường ENTEC nói với chúng tôi rằng, ông và cũng như các chuyên gia môi trường đều ủng hộ việc đó, ông giải thích :

"Thời gian vừa qua do người dân sử dụng túi nilong nhiều quá nên mới có một phong trào là dùng lá chuối, lá sen mà xưa kia ông bà ta sử dụng và sau khi gói đồ ăn mang về thì ta bỏ lá chuối, lá sen đi thì đó là chất phân hủy sinh học được cho nên có thể giảm được lượng nhựa sử dụng. Cho nên đây là hướng rất là thân thiện với môi trường và người dân cũng như các nhà khoa học ủng hộ việc này".

Chúng tôi liên lạc với anh Nguyễn Anh Thảo, chủ cửa hàng bán nông sản "Tiệm Rau của Ba" tại thành phố Hồ Chí Minh và cũng là cửa hàng đầu tiên tại Việt Nam áp dụng mô hình này từ những ngày đầu khai trương. Anh cho biết :

"Hiện tại em rất là vui vì em là một trong những người làm tiệm đầu tiên của Việt Nam mình sử dụng lá chuối để bọc lót bảo quản cũng như là đóng gói bán ra thì tiệm em đã có ý định ngay từ đầu thành lập tiệm ấy nên em nghĩ đây cũng không phải là phong trào mà là một sự thay đổi của tiệm và thay đổi hoàn toàn không sử dụng bao nilong để không thả rác ra môi trường và đó là mục đích ngay từ đầu của tụi em".

Ngoài ra, anh Nguyễn Anh Thảo còn cho biết thêm hiện tại tiệm của anh được thiết kế theo kiểu rất Việt Nam, tức có nghĩa là sử dụng mọi nguyên liệu tự nhiên như rỗ, rá, gỗ, rơm, rạ, lá chuối để mọi người có thể hiểu dần về việc bảo vệ và thân thiện môi trường.

Đại diện của Liên hiệp Hợp tác xã Thương mại TpHCM hay còn gọi là Saigon Co.op nói với báo chí rằng, việc chuyển sang sử dụng lá chuối gói thực phẩm được phát triển rộng rãi thì sẽ giúp người nông dân ở các vùng trồng có thêm thu nhập từ việc cung cấp nguồn lá chuối.

Tiến sĩ Phùng Chí Sỹ cho biết điều đó hoàn toàn chắc chắn "Xưa kia khi họ trồng chuối lấy trái xong thì cây họ bỏ đi và toàn bộ cành cây lá đó không làm gì cả thì bây giờ lại có thêm nguồn thu nhập và chắc là họ không chặt bỏ cây chuối chưa ra trái, ra quả đâu mà chỉ những cây sau khi thu hoạch xong rồi, trước khi họ sẽ bỏ hết đi nhưng bây giờ có thể tận dụng được".

Thực phẩm nông sản tại Tiệm Rau Của Ba. Courtesy of Tiem rau của Ba

Anh Nguyễn Anh Thảo thừa nhận việc sử dụng nguồn lá chuối để gói hàng có thể sẽ làm đội chi phí lên ; nhưng vì muốn kêu gọi mọi người nói không với nilong nên anh sẵn sàng chấp nhận giảm bớt lợi nhuận.

"Riêng về chi phí thì việc gói lá chuối sẽ đội chi phí của em lên chứ, chi phí mua lá chuối nè, chi phí về cách vệ sinh bảo quản lá chuối, nhân công buổi sáng để gói lá chuối thì nó đẩy chi phí lên cao. Lá chuối thì anh cũng biết vùng ven của Sài Gòn là một vùng rất là thuận lợi Hóc Môn, Củ Chi, Long An là những vùng lá chuối rất là nhiều nên tiệm em tận dụng những nguồn lá chuối ở đó thì về nguồn hàng thì không sợ thiếu, chỉ riêng về chi phí thì nó tốn kém hơn. Hiện tại mục tiêu của tụi em là không sử dụng bao nilong nên em hoàn toàn không tính giá gốc của lá chuối vào các sản phẩm của mình, em kêu gọi mọi người nên xài và em chấp nhận, lợi nhuận của em có thể thấp xuống nhưng nói không với bao nilong là e làm ngay từ đầu".

Anh Nguyễn Anh Thảo cho rằng anh cần hành động hơn là hô hào nên anh muốn tiên phong về việc này.

""Từ khi người ta có bao nilong người ta nghĩ nilong như là một cuộc cách mạng vì nó làm mọi thứ quá tiện lợi và người ta sử dụng nó như là một thói quen không thể bỏ, mà Việt Nam là một trong những nước mà thải nilong rác thải nhựa ra thuộc hàng top của thế giới, những năm trở lại đây thì người ta lại quan tâm đến môi trường nhiều hơn thì người ta lại hô hào, kêu gọi bảo vệ môi trường nói không với bao nilong nhưng thật chất không hành động vẫn diễn ra như vậy và vẫn là thói quen. Nhất là những nơi như chợ siêu thị hay là những hệ thống bán lẻ ra thì từ đó em nghĩ em hãy hành động hơn là hô hào, kêu gọi nên em xây dựng như vậy".

Ngoài ra, anh Nguyễn Anh Thảo còn cho biết thêm hiện tại các siêu thị cũng đã bắt đầu làm theo nhưng anh cũng còn rất băn khoăn vì không biết các hệ thống siêu thị làm theo trào lưu để quảng cáo hay thật sự là người ta muốn làm và muốn thay đổi.

Đồng ý với quan điểm của anh Thảo, tiến sĩ Phùng Chí Sỹ cho biết

"Thói quen thay đổi rất lâu nhưng cũng phải từ từ, bây giờ trước mắt có những người đi tiên phong họ làm cái đó, nó sẽ góp phần làm cho nhận thức của người dân ngày càng phát triển nhiều hơn thôi. Trong giai đoạn đầu thì có thể nhiều người chưa quen nhưng dần dần thời gian sau nếu chúng ta tuyên truyền tốt thì người ta quen và cái xu hướng người ta sử dụng lá chuối để gói đồ ăn. Tôi nghĩ xu hướng này không chỉ ngày một ngày hai đâu mà cần phải có một thời gian để người ta dần thay đổi nhận thức".

Một người tiêu dùng nói rằng, đi siêu thị người ta gói bằng gì và bán như thế nào thì mình mua thế đó chứ không ý kiến được gì, gói bằng nilong hay gói bằng lá chuối cũng vậy cho nên biện pháp để thay đổi là đầu tiên cần cấm sản xuất nilong thì người ta sẽ không xài nữa, chứ còn sản xuất thì người ta vẫn còn xài.

Nguồn : RFA tiếng Việt, 04/04/2019

Rút ruột thiên nhiên, kẻ bất lương chóng giàu

Những kẻ bất lương buôn gì chóng giàu nhất ? Căn cứ vào báo cáo gần đây của Cảnh sát Quốc tế Interpol và hai tổ chức phi chính phủ vừa được công bố, Les Echos trả lời : Khai thác vàng, bạc đá quý, kim cương, gỗ quý, dầu hỏa chóng giàu hơn buôn lậu ma túy hay buôn người.

Một khu rừng tại Masoala, miền đông bắc Madagascar, một trong những nạn nhân của tình trạng buôn lậu gỗ quý. Laetitia Bezain/RFI

Các nguồn tài nguyên thiên nhiên đang trở thành một con bò sữa của các băng đảng tội phạm, các nhóm nổi dậy và quân khủng bố. Báo cáo nói trên đưa ra một khái niệm mới là "tội hình sự môi trường". Số tiền thu về từ các hoạt động bất hợp pháp này ước tính lên tới khoảng từ 110 đến 281 tỷ đô la, bảo đảm 38% thu nhập cho các tổ chức tội phạm. Để so sánh, các hoạt động buôn người hay đưa người nhập cư từ Syria và Irak sang Châu Âu cho phép thu về khoảng 5 tỷ đô la năm ngoái. Đưa ma túy từ Colombia vào Mỹ là 8 tỷ đô la, đưa thuốc phiện từ Afghanistan sang Châu Âu là 1,4 tỷ đô la.

Nguy hiểm ở đây là các đường dây bất hợp pháp đó thường có lợi mỗi khi các cuộc xung đột võ trang kéo dài... vì có như thế các băng đảng này mới dễ khai thác tài nguyên. Nói một cách dễ hiểu hơn, ở bất cứ chỗ nào trên thế giới mà sự hiện diện của nhà nước lỏng lẻo, thì đấy là những mảnh đất màu mỡ cho các băng đảng mafia, nhóm khủng bố làm ăn.

Indonesia không rút được bài học nào từ sóng thần 2004 ?

La Croix đăng ảnh nhân viên cứu hộ Indonesia len lỏi giữa đống gạch đổ nát, sau động đất và sóng thần. Tờ báo chú trọng đến công cuộc tái thiết Sulawesi. Nhưng làm thế nào để xây dựng lại tại một vùng đất mà thiên tai ngày càng xảy ra thường xuyên ? Đó là câu hỏi khó giải đáp. Indonesia là một quốc gia nằm trên "vành đai lửa" Thái Bình Dương.

Bên cạnh đe dọa động đất sóng thần, núi lửa phun, quốc gia với 17.000 hòn đảo này còn là một trong những nạn nhân đầu tiên của hiện tượng biến đổi khí hậu. Hàng trăm hòn đảo bị đe dọa nhận chìm. Quần đảo Nam Dương là vùng đất "có rủi ro bị thiên tai cao nhất". Báo cáo của Ngân Hàng Phát Triển Châu Á tháng 7/2017 gióng tiếng chuông báo động : Trước năm 2050 sẽ có tới 42 triệu ngôi nhà ở Indonesia bị ngập nước, 2.000 hòn đảo bị nhận chìm vì mực nước biển dâng cao.

Le Monde ấn bản được cập nhật trên mạng chạy tựa lớn : "Indonesia, tiêu điều và hỗn loạn sau sóng thần". Ngay phía dưới bức ảnh với những ngôi nhà đổ nát, xác tàu, xác xe hơi hay những đống gạch vụn trải dài hai bên đường, tờ báo chú thích : "Hơn 830 người chết và số nạn nhân còn có thể cao hơn thế nữa, nhưng tại chỗ, công tác phòng ngừa thiên tai đã quá kém cỏi".

Le Figaro nhắc lại Indonesia từng phải đối mặt với sóng thần cuối năm 2004, 168.000 người thiệt mạng. Chắc chắn là trong những ngày tới, dân tình sẽ đòi chính quyền Indonesia giải thích về sự quản lý kém cỏi mà Le Monde vừa nói tới.

Les Echos cố gắng đem lại một tia hy vọng từ những hình ảnh điêu tàn trên đảo Sulawesi. Tờ báo kể lại câu chuyện của một nhân viên kiểm soát không lưu 21 tuổi : vào lúc mà đất trời đang rung chuyển Anthonius Gunawan Agung đã rất bình tĩnh, tiếp tục thi hành nhiệm vụ, cho phép một chiếc máy bay dân sự cất cánh từ phi trường Palu. Khi chiếc máy bay này không còn chạm đất thì tình hình đã xấu đi, đất rung càng lúc càng mạnh. Trung tâm kiểm soát không lưu sụp đổ, Anthonius Gunawan Agung nhảy từ lầu 4 để thoát thân, anh bị gẫy hai chân và mang thương tích cùng mình, được đưa vào bệnh viện cấp cứu nhưng đã không qua khỏi. Sự hy sinh và tinh thần trách nhiệm của chàng trai 21 tuổi này khiến báo chí Indonesia ngưỡng mộ, xem Anthonius là người hùng trong cơn tai biến.

Đến lượt Giáo hội Công giáo Pháp phải trả lời về nạn ấu dâm ?

Sau những tai tiếng đã được phơi bày ra ánh sáng tại Đức, Áo, hay Chile, phần trang xã hội của nhiều tờ báo Paris trong ngày trở lại với sự kiện nhiều nhân sĩ trí thức và một nhóm các con chiên kêu gọi cho mở điều tra về những cáo buộc một số tu sĩ Pháp xâm hại tình dục trẻ em.

Công cuộc điều tra đó phải do một ủy ban Quốc hội tiến hành. Le Figaro chạy tựa : "Giáo hội Công giáo Pháp bị điều tra về nạn ấu dâm ?". Tờ báo thân hữu này không bênh, không chống lời kêu gọi nói trên, mà chỉ nêu lên câu hỏi, hồ sơ này có thuộc thẩm quyền Quốc hội Pháp hay không ?

Nhật báo công giáo La Croix trong bài xã luận mang tựa đề "Ngờ vực" lấy làm tiếc là hành vi đơn lẻ của một số các tu sĩ làm mang tiếng cả Giáo hội và làm sáng tỏ sự thật là điều cần thiết, tránh để cho cả cộng đồng người Công giáo bị tổn thương.

Mỹ và sự thật của một bức tranh kinh tế tươi sáng

Libération trên trang nhất, với bức hí họa vẽ Donald Trump, quan tâm đến bộ mặt kinh tế của nước Mỹ với những thành công "bề ngoài".

Tờ báo không vòng vo : Về "bề ngoài", kinh tế Mỹ chưng ra những con số tốt đẹp, từ tỷ lệ tăng trưởng đến số người thất nghiệp, lãi của doanh nghiệp cao ngất, chỉ số chứng khoán bay bổng từ kỷ lục này đến kỷ lục khác. Mức tiêu thụ của các hộ gia đình cũng tăng lên trong suốt thời gian từ tháng Giêng 2017 cho đến giờ. Những thành tích đó đủ làm các nước Châu Âu phải ganh tị và trái ngược hẳn với những dự phóng bi quan của giới phân tích khi ông Donald Trump trúng cử tổng thống Hoa Kỳ.

Dù vậy, Libération cho rằng những thành tích đó chỉ "phản ánh một phần sự thật". Thứ nhất, tổng thống Trump không bỏ lỡ một cơ hội nào để nhắc nhở dân tình về công lao của ông, để Hoa Kỳ có được tăng trưởng 3%. Các chuyên gia nhìn nhận, chính sách giảm thuế cho doanh nghiệp và tư nhân của Trump đã, bơm thêm 160 tỷ đô la vào cỗ xe kinh tế. Thêm vào đó Washington tăng ngân sách 270 tỷ. Hiệu quả của các biện pháp kích cầu này đã được trông thấy trõ trong năm nay và sẽ còn kéo dài thêm vào năm 2019.

Có điều như ghi nhận của giải Nobel Kinh Tế 2006, Edmund Phelps, chính quyền Trump đã tăng các khoản chi tiêu, để lại một mức thâm hụt khổng lồ cho ngân sách Liên bang. Một chuyên gia Pháp bồi thêm "chính sách kinh tế của Donald Trump rất thiển cận".

Nhược điểm thứ nhì trong cỗ xe kinh tế đang rất ngon trớn hiện nay của Mỹ là chứng khoán. Chỉ số Dow Jones đã tăng 19% kể từ ngày Donald Trump bước vào Nhà Trắng nhưng đấy là một sự thổi phồng giả tạo. Khi biết rằng có tới 5% cổ phiếu được mua đi bán lại trên sàn chứng khoán Mỹ do các công ty mua lại cổ phiếu của chính mình. Một chuyên gia trong ngành được Libération trích dẫn bình luận : "Chỉ một sự cố rất nhỏ, cũng đủ làm cho thế giới tài chính lao đao".

Trong bức tranh kinh tế tươi sáng của Mỹ đó, điểm thứ ba gây nghi ngờ là chỉ số về mãi lực của các hộ gia đình. Thống kê thường nói tới mức lương trung bình tại Mỹ tăng 3,3% trong 18 tháng qua, nhưng cùng lúc, nợ của các hộ gia đình ngày càng lớn. Trước khủng hoảng tín dụng địa ốc 2007, dân Mỹ nợ 12.680 tỷ đô la. Năm 2018, con số này vừa vượt ngưỡng 13.000 tỷ. Hai quả bong bóng tín dụng mua xe hơi và tín dụng cấp cho giới sinh viên sớm muộn gì cũng sẽ vỡ.

Hội chợ xe hơi Paris 2018

Hai năm một lần, hội chợ xe hơi Paris là sự kiện đáng chú ý trong những tuần lễ đầu mùa khai giảng. Các báo Pháp đưa ra nhiều khía cạnh khác nhau về ấn bản 2018 sắp mở ra cho giới báo chí vào ngày 02/10/2018 và cho công chúng kể từ ngày 04/10/2018.

Le Figaro nói đến "sự trở lại ngoạn mục" của các hiệu xe Pháp. Les Echos xoáy vào xe hơi điện đang "khẳng định vị trí trên thị trường". Le Monde nói tới một mùa triển lãm xe hơi tại Paris đang bị "mất đà" : khoảng một chục hãng xe của thế giới vắng mặt. Trong số này có những tên tuổi như Volkswagen hay Opel của Đức, Alfa Romeo của Ý, Ford của Mỹ hay Nissan, Mitsubishi của Nhật ...

Phải chăng Paris, một điểm hẹn của giới yêu xe từ 120 năm nay, không còn sức hấp dẫn ?

Le Monde trích lời một người trong cuộc cho rằng, hội chợ Paris không là một ngoại lệ. Cái chính là các hội chợ xe quốc tế đang mất đà. Hãng Audi vẫn xem Paris là một chiếc tủ kính, nhưng báo trước là sẽ vắng mặt tại hội chợ Detroit – Mỹ vào năm tới. Cả BMW lẫn Daimler cũng dự trù không đến Detroit.

Còn hãng xe Hoa Kỳ Ford thì sẽ vắng mặt tại hội chợi xe ở Genève Thụy Sĩ năm 2019.

Ngoại trừ hai cuộc triển lãm ở Bắc Kinh và Thượng Hải, phần lớn các nhà sản xuất xe Âu Mỹ dường như không còn xem các cuộc triển lãm kiểu này là phương tiện hiệu quả nhất để đến gần với khách hàng. Một nghịch lý khác là các hãng xe tẩy chay hội chợ xe để dành tiền tham gia các hội chợ công nghệ cao. Ưu tiên của họ hướng về CES ở Las Vegas ! Đấy mới là sàn đấu để các hãng xe tên tuổi trên thế giới tranh hùng với những chiếc xe ngày càng thông minh, được ghép không biết bao nhiêu trang thiết bị điện tử.

Có một thực tế không thể chối cãi khác là mỗi lần tham dự một hội chợ xe hơi đều vô cùng tốn kém. Ở Paris chẳng hạn giá thuê gian trưng bày là từ 155 đến 177 euro một thước vuông. Trung bình, một gian triển lãm của một hãng xe tốn khoảng 600.000 euro trong suốt gần 2 tuần lễ triển lãm. Nhưng tiền thuê chỗ chỉ là chuyện nhỏ, vì bên cạnh đó còn phải tính đến những khoản chi tiêu cho việc trang bị từ màn ảnh ti vi, máy quay phim, chiếu phim... và đài thọ cho phần nhân sự...

Tóm lại mỗi lần mang xe đi triển lãm ở các hội chợ quốc tế, chi phí dễ dàng vượt ngưỡng 1 triệu euro. Còn muốn gian hàng được lộng lẫy hơn nữa thì 4 hay 5 triệu là chuyện thường tình.

Thanh Hà