Thông Luận

Đài Loan nín thở trước cuộc bầu cử tổng thống

Cuộc bầu cử tổng thống Đài Loan, thành phần chính phủ của tân thủ tướng Gabriel Attal là hai trong số những chủ đề được các tờ báo Pháp quan tâm nhất vào hôm nay 12/01/2024.

Những người ủng hộ ứng viên tổng thống Kha Văn Triết (Ko Wen-je), đảng Nhân Dân Đài Loan (TPP) trong một cuộc vận động tranh cử ở Đài Bắc, Đài Loan, ngày 12/01/2024. AP - ChiangYing-ying

Tờ La Croix dành trang nhất và bài xã luận chú ý đến cuộc bầu cử tổng thống Đài Loan diễn ra vào ngày mai 13/01, trong bối cảnh Hoa Kỳ và Trung Quốc không ngừng thao dượt trong khu vực.

Nhật báo công giáo lo ngại rằng cường độ của các cuộc tập trận nói trên làm dấy lên lo ngại về những leo thang quân sự mà mọi người không thể lường trước được. Tình hình rõ ràng là căng thẳng và bất ổn, nhưng theo các chuyên gia, leo thang khó có thể xảy ra vào ngay ngày mai. Hiện giờ, cả Hoa Kỳ lẫn Trung Quốc đều không muốn bị cuốn vào một cuộc xung đột trực tiếp khi đường dây nóng vẫn tồn tại và có thể giúp hai bên tìm được thỏa hiệp.

Nhưng người dân Đài Loan nghĩ gì về tình hình hiện tại ? La Croix nhận định rằng cuộc bầu cử ngày mai sẽ bộc lộ không ít chi tiết, và có một điều chắc chắn : trong khi hòn đảo này đã bị đô hộ nhiều năm kể từ khi Bồ Đào Nha có mặt ở đây vào thế kỷ 16, thì tình yêu dân tộc ở Đài Loan giờ đây rất mạnh mẽ trong số 24 triệu dân. Ngày nay, có đến 70% dân số tự nhận là "người Đài Loan" (so với 20% vào năm 1995) và chỉ có 30% nhận là "người Trung Quốc và người Đài Loan cùng một lúc". Đặc biệt, giới trẻ ở Đài Loan cảm nhận rõ sự khác biệt giữa lối sống và sự tự do họ được hưởng so với những gì được "áp dụng" ở bên kia eo biển. La Croix kết luận rằng vào thời điểm mà các nền dân chủ dường như đang bị suy yếu, thật vui khi ở Đài Loan, người dân vẫn ráo riết muốn được dân chủ.

Trang nhất của tờ Les Echos cũng quan tâm đến cuộc bầu cử ở Đài Loan. Nhật báo kinh tế dẫn lời Frank Muyard, hiệu trưởng học viện nghiên cứu về Viễn Đông trụ sở Đài Bắc cho biết "sự bất đồng thực sự nằm ở cách các nhà lãnh đạo duy trì hiện trạng và cách bảo đảm hòa bình cho người dân Đài Loan" khi nói về hai ứng viên nặng ký nhất cho cuộc bỏ phiếu ngày mai.

Ông Hầu Hữu Nghi (Hou Yu-ih), đại diện cho Quốc Dân Đảng (KMT), đảng đối lập lớn nhất ở Đài Loan, hôm qua 11/01, đã phát biểu rằng "nếu eo biển Đài Loan không có biến động, hòn đảo sẽ được an toàn và thế giới có thể thở phào nhẹ nhõm". Lập luận này đã bị ứng viên đại diện cho đảng Dân Tiến và đương kim phó tổng thống Lại Thanh Đức (Lai Ching-te) phản bác khi ông cho rằng "hòa bình mà không có chủ quyền thì chẳng khác gì Hồng Kông". Cả hai phe đều khẳng định muốn Đài Loan hòa bình và dân chủ, tuy nhiên, sự khác biệt nằm ở vấn đề mối quan hệ giữa hòn đảo và phần còn lại của thế giới không làm ảnh hưởng đến việc duy trì hiện trạng, bởi đảng Dân Tiến cho rằng Đài Loan phải giảm phụ thuộc về mặt kinh tế vào Trung Quốc và xích lại gần Hoa Kỳ về mặt chính trị và an ninh. Đổi lại, Quốc Dân Đảng nhận định rằng eo biển Đài Loan sẽ chỉ có thể yên ổn nếu Đài Bắc chịu xích lại gần Bắc Kinh.

Sự trở lại đáng kinh ngạc của cựu bộ trưởng Tư pháp Rachida Dati

Về thời sự nước Pháp, trang nhất và bài xã luận của tờ Libération tỏ ra hết sức bất ngờ với việc Rachida Dati được bổ nhiệm làm bộ trưởng Văn hóa. Với sự đề bạt của cựu bộ trưởng Tư pháp, Emmanuel Macron và Gabriel Attal đã khiến tất cả mọi người bàng hoàng và ngạc nhiên.

Vị cựu bộ trưởng dưới thời tổng thống Nicolas Sarkozy vẫn tạo được thiện cảm với dư luận, mặc dù bà đang vướng phải nhiều rắc rối pháp lý (bị truy tố vì tội nhận hối lộ). Chính quyền dường như đang tìm kiếm một hiệu ứng "choáng ngợp" với sự đề bạt này. Một nhân vật thiên hữu khác cũng có mặt trong chính phủ lần này là bà Catherine Vautrin, đã nhấn mạnh đến một "mối liên hệ Sarko" để ám chỉ về thành phần nội các mới.

Nhật báo thiên tả nhận định rằng những sự đề bạt này đi kèm với việc các bộ trưởng theo cánh tả như Clément Beaune hay Rima Abdul Malak rời khỏi chính phủ cho thấy điện Elysée đang đặt cược vào một liên minh với cánh hữu để lèo lái đất nước trong tương lai. Ngoài những sự kiện kể trên, Libération cũng lưu ý rằng bộ Giáo dục mà tân thủ tướng Gabriel Attal muốn "dành hết tâm huyết", sẽ được "điều khiển" từ bộ Thể thao của Amélie Oudéa-Castera khi bà được chỉ định thay ông Attal trong chính phủ lần này. Tờ báo thiên tả kết luận rằng việc Amélie Oudéa-Castera nắm quyền ở cả bộ Giáo dục có nguy cơ khiến các giáo viên bất bình, khi cựu vận động viên quần vợt này sẽ phải đảm nhiệm cả việc tổ chức Thế Vận Hội Paris 2024 khai mạc vào cuối tháng 7.

Tân ngoại trưởng Stéphane Séjourné là ai ?

Vẫn về chính sự của Pháp, tờ Le Figaro có bài viết nói về hồ sơ lý lịch của tân ngoại trưởng Stéphane Séjourné. Sau 7 năm tận tụy với chính phủ, nhân vật thân cận với Emmanuel Macron này cuối cùng sẽ lãnh đạo Bộ Ngoại giao, một chức vụ hết sức quan trọng trong bối cảnh các cuộc khủng hoảng địa chính trị hoành hành từ Trung Đông đến Ukraine khiến xứ lục lăng "rối trí", và đồng thời, vị thế của Pháp cũng đang ngày càng bị đe dọa ở vùng Sahel. Trên mạng xã hội, ngoại trưởng Séjourné cho biết ông rất cảm kích vì được tin tưởng và giao trọng trách này, và đây thực sự là một bước tiến lớn đối với chính khách 38 tuổi, được đào tạo dưới sự chỉ bảo của Strauss-Kahn.

Nói lưu loát tiếng Tây Ban Nha, Stéphane Séjourné là người có nhiều kiến thức về Argentina, nơi một nhân vật theo chủ nghĩa dân túy Javier Milei mới đắc cử tổng thống. Ông Séjourné cũng nổi bật trên chính trường Châu Âu. Tại Bruxelles và Strasbourg, ông thường xuyên chỉ trích các phát biểu của thủ tướng Hungary Viktor Orban.

Ngoài ra, ông Séjourné vẫn sẽ tiếp tục làm chủ tịch đảng Phục Hưng (Renaissance) của tổng thống Macron. Kể khi từ đảm nhiệm chức vụ này từ năm 2022, ông đã trau dồi kinh nghiệm và trở thành một nhà chiến thuật đáng gờm sau khi đàm phán với François Bayrou và Edouard Philippe. Cũng với tư cách lãnh đạo Renaissance, ông cũng là người đứng ra hòa giải và kìm hãm "cái tôi quá lớn" của những bộ trưởng có ảnh hưởng như Bruno Le Maire và Gérald Darmanin, và chuẩn bị cho thời kỳ hậu Macron.

Ecuador : Nhà nước "tuyên chiến" với băng đảng ma túy

Nhìn sang Nam Mỹ, trang nhất của nhật báo Le Monde chú ý đến bạo lực gia tăng ở Ecuador trong bối cảnh tổng thống Daniel Noboa quyết định "tuyên chiến" với các băng đảng ma túy, sau khi tên tội phạm nguy hiểm nhất đất nước là José Adolfo Macias Villamar, biệt danh "Fito", thủ lĩnh của băng đảng Los Choneros, vượt ngục hôm 07/01. Y bị cáo buộc đã ra lệnh ám sát vào tháng 08/2023 ứng cử viên tổng thống Fernando Villavicencio, người tham gia tích cực cuộc chiến chống tham nhũng.

Bầu không khí hỗn loạn đã ngự trị ở Ecuador trong hai ngày 08-09/01, sau khi nhạc sĩ Diego Gallardo chết vì đạn lạc ở Guayaquil khi đang đi đón con trai tan học, và ít nhất 13 người khác đã thiệt mạng dưới làn đạn của các nhóm tội phạm. Tổng thống Daniel Noboa, 36 tuổi, người mới đắc cử cách đây chưa đầy 50 ngày, hôm 10/01, tuyên bố rằng Ecuador đang trong "tình trạng chiến tranh".

Một ngày trước đó, tổng thống Noboa đã nói về sự tồn tại của một "cuộc xung đột vũ trang nội bộ" và xác định 22 băng nhóm "khủng bố" giờ đây sẽ bị coi là "mục tiêu quân sự" – một quyết định được các dân biểu tại Quốc hội đồng lòng ủng hộ. Từ Bỉ, cựu tổng thống cánh tả Rafael Correa (2007-2017), người từng ủng hộ đối thủ của ông Noboa, Luisa Gonzalez, trong cuộc bầu cử tổng thống, cũng bày tỏ sự ủng hộ với tổng thống Noboa : "Đây là thời điểm phải đoàn kết dân tộc. Giới tội phạm có tổ chức đã tuyên chiến với Nhà nước và Nhà nước phải đánh bại nó."

Những hình ảnh về bạo lực đã lan truyền khắp thế giới : người dân phải tìm chỗ ẩn nấp dưới làn đạn, học sinh ẩn náu trong lớp học, các xe ô tô bị đốt cháy và thậm chí những kẻ bịt mặt được trang bị vũ khí xông vào trường quay bắt các nhà báo và kỹ thuật viên làm con tin trước khi cảnh sát can thiệp.

Carla Alvarez, chuyên gia về những vấn đề an ninh và nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Quốc gia ở Quito, cho biết : "Chúng tôi chưa bao giờ đối mặt với sự hỗn loạn như vậy, những cuộc tấn công được tiến hành ở nhiều thành phố khác nhau." Tính đến 10/01, khoảng 100 quan chức nhà tù vẫn bị bắt làm con tin trong 5 nhà tù. Chánh văn phòng Jaime Vela cho biết rằng 5 kẻ tấn công đã bị triệt hạ và 329 người khác bị bắt. Các nước láng giềng là Colombia và Peru tuyên bố đặt lực lượng an ninh biên giới của họ trong tình trạng báo động.

Kể từ năm 2021, hơn 400 tù nhân đã bị giết trong các nhà tù, nơi các băng nhóm tội phạm thống trị. Các băng đảng không hành động đơn độc : chúng thường liên minh với các băng nhóm Sinaloa và Jalisco Nueva Generacion của Mexico. Vị trí địa lý của Ecuador – nằm giữa hai nước sản xuất thuốc phiện lớn nhất Nam Mỹ là Colombia và Peru – đã biến nơi đây trở thành khu vực hậu cần cho các trùm buôn ma túy : "830 tấn cocain đi qua Ecuador mỗi năm, gần một nửa số lượng mà Colombia sản xuất", nhà phân tích chính trị Fernando Carrion, chuyên gia về ngành Khoa học Xã hội Mỹ Latinh cho biết. Đất nước này cũng nằm ở ngã tư của các tuyến xuất khẩu ma túy chính : hàng đi vào Hoa Kỳ thông qua Trung Mỹ và đến được Châu Âu thông qua Brazil. 

Phan Minh

Bầu cử tổng thống Đài Loan và nguy cơ một thế chiến mới

Kỳ vọng cùng với hoài nghi trước nhiệm vụ nặng nề của tân thủ tướng Pháp trẻ tuổi, Đài Loan chuẩn bị bầu cử tổng thống vào thứ Bảy tới trong bối cảnh Trung Quốc luôn lăm le xâm chiếm, bạo lực từ các băng nhóm tội phạm lan tràn tại Ecuador, đó là những đề tài được báo chí Pháp bàn bạc nhiều nhất hôm 11/01/2024.

Những người ủng hộ đảng Dân Tiến (DPP) trong một cuộc mít-tinh tại Đài Bắc (Đài Loan) ngày 11/01/2024. Reuters – Carlos Garcia Rawlins

Kết thúc kỷ nguyên Thái Anh Văn, mở ra một thời kỳ bất định

Libération nhận thấy cuộc bầu cử tổng thống Đài Loan diễn ra "dưới ánh mắt đầy đe dọa của Bắc Kinh". Với sự kết thúc kỷ nguyên Thái Anh Văn, đảo quốc bước vào một thời kỳ bất định. Nhà nghiên cứu Simona A. Grano của đại học Zurich cho rằng người kế nhiệm bà Thái sẽ phải cân nhắc giữa kinh tế thịnh vượng, vốn lệ thuộc một phần vào Trung Quốc, và an ninh, lệ thuộc vào Hoa Kỳ. 

Ba ứng cử viên đối đầu trong cuộc bầu cử một vòng, mà xưa nay chưa có đảng nào thắng ba kỳ bầu cử tổng thống liên tiếp. Nếu cứ theo lịch sử, thì ông Lại Thanh Đức (William Lai) của đảng Dân Tiến (PDP, trung tả) sẽ thua, nhưng ông lại dẫn đầu trong các cuộc thăm dò với 38,9%. Người bác sĩ 64 tuổi có cha là thợ mỏ than, đã học trường Harvard danh giá, bảo vệ chủ quyền Đài Loan và bản sắc đa dạng của đảo quốc.

Liệu ông cũng sẽ thận trọng và ôn hòa như Thái Anh Văn ? Lại Thanh Đức khẳng định Đài Loan "không cần tuyên bố độc lập vì đã mang tên Trung Hoa Dân Quốc". Thường xuyên bị chế độ Bắc Kinh đả kích là "kẻ gây rối", "ly khai", ông coi cuộc bầu cử này là sự chọn lựa giữa dân chủ và độc tài. Lại Thanh Đức đi theo đường hướng của bà Thái - người đã biết quốc tế hóa vấn đề Đài Loan qua việc bác bỏ "nguyên tắc chỉ có một nước Trung Hoa" mà người ta đã thấy rõ thực chất qua việc đàn áp Hồng Kông.

Hai đối thủ là Hầu Hữu Nghi (Hou Yu Ih) của Quốc Dân Đảng, 66 tuổi, cựu giám đốc cảnh sát quốc gia và là thị trưởng Tân Đài Bắc ; Kha Văn Triết (Ko Wen Je) 64 tuổi, đảng Nhân Dân Đài Loan. Bắc Kinh dùng đủ mọi cách để gây sợ hãi, thao túng dư luận và tuyên truyền thống nhất. Nhưng chỉ có chưa đầy 2% người Đài Loan muốn thống nhất với Trung Quốc, trong khi có đến trên 62% tự coi mình là người Đài Loan và đại đa số ủng hộ nguyên trạng. Tuy đầy hy vọng chiến thắng và ông Lại Thanh Đức trở thành tổng thống, nhưng đảng Dân Tiến có thể mất đa số tuyệt đối trong cuộc bầu cử Quốc hội, và như vậy sẽ gặp một số khó khăn trong việc điều hành chính phủ.

Đài Loan và nguy cơ một cuộc đại chiến thế giới mới

La Croix chạy tựa trang nhất "Đài Loan, một cuộc bầu cử nguy cơ cao", và có bài phóng sự về "Quần đảo Bành Hồ, trên tuyến đầu trước Trung Quốc". Cũng trên trang đầu, Libération cho rằng "Bầu cử tổng thống Đài Loan : Bóng đen của Trung Quốc". Trong bài xã luận nhật báo cho rằng "một cuộc đại chiến thế giới mới" đang đe dọa. Nỗi sợ Trung Quốc xâm chiếm Đài Loan từ lâu đã ám ảnh cộng đồng quốc tế, nhưng thời kỳ này tỏ ra đặc biệt nguy hiểm. Nếu Quốc hội không cùng chung ý hướng với tân tổng thống, sẽ khiến Đài Loan trở nên dễ tổn thương, và Bắc Kinh coi là cơ hội lý tưởng để tấn công.

Mỹ, đồng minh quân sự chính, nước duy nhất có thể cứu giúp nếu bị Trung Quốc xâm lược, đang bận bịu với hai cuộc chiến lớn ở Ukraine và Gaza tuy không trực tiếp tham gia. Và nhất là đang vào mùa tranh cử, khiến tổng thống Joe Biden bị trói tay : đang xuống dốc trong các cuộc thăm dò, ông khó thể xoay sở trong những tháng tới. Cuộc bầu cử vào thứ Bảy này mang tính quyết định không chỉ cho Đài Loan mà cả khu vực và toàn thế giới. Ngoài những nguy hiểm cho con người và về địa chính trị, một cuộc chiến tranh giữa Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa và Trung Hoa Dân Quốc sẽ gây thiệt hại đến trên 10.000 tỉ đô la, tương đương 10,2% GDP của toàn thế giới trong năm đầu, theo ước tính của Bloomberg Economics.

Bớt giương oai diễu võ, Trung Quốc ra sức bóp méo thông tin

Nêu ra vụ báo động nhầm về hỏa tiễn Trung Quốc cách đây hai hôm, Le Figaro coi đây là ví dụ cụ thể cho thấy không khí căng thẳng ở Đài Bắc trước cuộc bầu cử.Lần này Trung Quốc tỏ ra kềm chế về quân sự, nhưng dùng đủ mọi cách để lũng đoạn dư luận. Bắc Kinh đã rút kinh nghiệm từ thất bại trong quá khứ, không có hàng không mẫu hạm nào của Trung Quốc được điều sang eo biển. Chiếc Sơn Đông giương oai diễu võ hai lần hồi năm 2019 đã dẫn đến việc bà Thái Anh Văn tái đắc cử với tỉ lệ áp đảo. Năm nay Trung Quốc tiến hành chiến tranh tâm lý bằng vô số cách khác : gởi sang các khinh khí cầu gián điệp thay vì phi cơ tiêm kích, bóp méo thông tin. Ông Lại Thanh Đức tố cáo chế độ cộng sản "can thiệp bằng mọi phương pháp", tổ chức chiến dịch đe dọa chưa từng thấy.

Bắc Kinh sử dụng những vũ khí tinh tế như TikTok (có 5 triệu người sử dụng trên 24 triệu dân Đài Loan), bên cạnh đó là những người nổi tiếng và trí thông minh nhân tạo (AI) để làm yếu đi phe Dân Tiến, dọa rằng chiến thắng của đảng này sẽ dẫn đến chiến tranh. Facebook cũng là một mục tiêu quan trọng, mạng xã hội này hồi tháng Tám đã chận lại "một hoạt động bí mật gây ảnh hưởng quy mô chưa từng thấy trên thế giới", liên quan đến 70.704 danh khoản đáng ngờ và 954 trang web, được một nhóm cá nhân che giấu danh tính kích hoạt, trong đó có nhiều đối tượng có liên quan đến chính quyền Trung Quốc.

Le Figaro và Libération có cùng nhận định là người dân Đài Loan chưa chuẩn bị đầy đủ để đối phó với nguy cơ xâm lược. Nhật báo cánh hữu cho biết "Vai trò của lực lượng phòng vệ nhân dân đang là trung tâm của một cuộc tranh cãi dữ dội". Bộ Quốc phòng phản đối việc thành lập lực lượng nhân dân tự vệ như ở Ukraine. Huấn luyện không đầy đủ, ý thức người dân không cao như ở Ukraine khiến không ít chuyên gia lo sợ. Lin Bin You là chính khách Đài Loan duy nhất đến tận Kiev, và từ đó đến nay gắn bó với chủ trương phải đánh động cư dân về nguy cơ chiến tranh. Ông tỏ ra bi quan : "Đài Loan đang trong tình trạng tạm bợ. Ukraine chuẩn bị tốt hơn chúng ta mà vẫn còn khốn đốn".

Gabriel Attal, "ngôi sao băng" ghi đậm dấu ấn

Về thời sự nước Pháp, Le Monde chạy tựa "Gabriel Attal ở dinh Matignon : Hậu trường một sự chọn lựa", Les Echos đưa tít "Attal : Lộ trình". Tân thủ tướng sẽ phải tìm cách tiết kiệm 12 tỉ euro cho ngân sách, tái thúc đẩy việc làm là ưu tiên, lập nội các. La Croix nhận xét "Gabriel Attal để lại ấn tượng trái ngược nhau nơi ngành giáo dục". Tân thủ tướng chỉ làm bộ trưởng có năm tháng, nhưng đã mở ra nhiều cuộc chiến : cấm áo choàng Hồi giáo abaya, cải cách bậc trung học, chống nạn hà hiếp giữa học sinh...

Nhiều người cho rằng chỉ nhằm gây tiếng vang, Attal chưa đi sâu vào bản chất của vấn đề. Nhưng bộ trưởng giáo dục "phù du" có được nhiều người ủng hộ mạnh mẽ trong giới. Chẳng hạn cựu thanh tra Jean-Pierre Obin cho rằng : "Đó là một ngôi sao băng, nhưng là sao băng đã ghi đậm dấu ấn". Trong mỗi vấn đề, Attal đã biết loan báo những cải cách như điều đương nhiên phải làm, tin chắc rằng đó cũng là suy nghĩ của đa số thầm lặng.

Ngay từ ban đầu, bộ trưởng Attal đã vô cùng kiên quyết về vụ áo choàng Hồi giáo, được sự đồng tình của hầu hết hiệu trưởng và giáo viên. Một ví dụ khác : Với những học sinh phá rối phút mặc niệm dành cho Dominique Bernard, người thầy giáo bị một kẻ khủng bố Hồi giáo sát hại ở Arras hôm 13/10, ông yêu cầu báo cho tư pháp và đưa ra hội đồng kỷ luật. Đó là điều mà mọi hiệu trưởng đều muốn nghe nhưng không ai dám nói ra.

Chọn một người trẻ được yêu mến hơn, Macron đã tự đổi mới

Le Figaro lo ngại, những khuôn mặt có trọng lượng trong chính phủ như bộ trưởng kinh tế Bruno Le Maire hay bộ trưởng nội vụ Gérard Darmanin liệu có chịu hợp tác với Gabriel Attal hay không. Và còn sự thăng bằng tả-hữu, nam-nữ trong nội các mới sẽ bị dò xét đến từng chi tiết. Nhưng quan trọng nhất là những vấn đề khẩn cấp cần giải quyết như an ninh, nhập cư, nợ công, nhà ở, chuyển đổi sinh thái, dịch vụ cho vùng nông thôn. Đối với tờ báo, trở ngại trước hết cho tân thủ tướng là Emmanuel Macron, tổng thống cũng trẻ tuổi và không muốn chia sẻ vầng hào quang với người khác. Cản ngại thứ hai là đảng cầm quyền chỉ có đa số tương đối ở Quốc hội và ngày càng kém đoàn kết.

Tương tự, trong bài xã luận "Những nguy cơ của thách thức Gabriel Attal", Le Monde nhận định nếu Emmanuel Macron quyết định bổ nhiệm một nhân vật trẻ hơn mình, cũng đầy tham vọng nhưng được yêu mến hơn, có nghĩa là tình hình không ổn. Chưa đầy hai năm sau khi tái đắc cử tổng thống, đảng của ông Macron đang gặp khó khăn, bị cực hữu và các đảng đã bị ông qua mặt đe dọa. Trước cuộc bầu cử Châu Âu, Macron chấp nhận một sự cạnh tranh với "bản sao" của mình. Rốt cuộc, Emmanuel Macron chứng tỏ khả năng tự đổi mới bản thân - một cuộc cách mạng nho nhỏ.

Ecuador : Các nhà tù nằm trong tay mafia

Nhìn sang Châu Mỹ la-tinh, các báo đều có bài viết về tình trạng các băng đảng ma túy hoành hành tại Ecuador, mà vụ bắt con tin trực tiếp lúc đài truyền hình đang phát đã gây rúng động. Le Figaro ghi nhận "Tại Ecuador, cú đòn gây sững sờ của bọn buôn ma túy", Les Echos nhấn mạnh "Các băng ma túy nhấn chìm Ecuador trong hỗn loạn". Tương tự với Libération, "Ma túy : Ecuador chìm vào vòng xoáy bạo lực", còn theo La Croix, "Những băng nhóm tội phạm đầy quyền lực đối đầu với Nhà nước".

Từ ngày 07/01, Ecuador rơi vào khủng hoảng an ninh nghiêm trọng. Tổng thống Daniel Noboa hôm qua tuyên bố đất nước đang trong "tình trạng chiến tranh". Hai trùm ma túy quan trọng là José Adolfo Macias tức "Fito", thủ lãnh băng Chonero và Fabricio Colon Pico, thủ lãnh Lobo đã vượt thoát khỏi trại giam Guayaquil. Rất có thể tin tổng thống tân cử định chuyển hai trùm mafia này sang nhà tù khác an ninh cao hơn, đã bị ban quản lý trại tiết lộ. Từ Chủ nhật, những vụ đụng độ giữa các băng đảng, cảnh sát và quân đội đã làm khoảng mấy chục người thiệt mạng.

Không có gì đáng ngạc nhiên trong một quốc gia mà Nhà nước đã sụp đổ sau đại dịch Covid. Năm 2020, hình ảnh những xác người đang phân hủy bị gia đình bỏ nằm ngoài đường vì các cơ sở mai táng quá tải, đã làm cả nước hoang mang : 36.000 người chết trên 17 triệu dân. Ecuador có vị trí thuận lợi trên Thái Bình Dương với hai hải cảng, lại nằm gần ba nước sản xuất ma túy Colombia, Peru, Bolivia ; nền kinh tế đô la hóa khiến rửa tiền dễ dàng. Năm 2017, tổng thống Lenin Moreno sáp nhập hai bộ tư pháp, an ninh và cơ quan phụ trách chống ma túy vào làm một để giảm biên chế và hạ thấp mức lương khiến nạn tham nhũng lan tràn ở tất cả các nhà tù Ecuador.

Các trùm băng đảng chia sẻ quyền quản lý những khu trại giam. Ban quản trị nhà tù thu lợi lớn nhờ phục vụ cho mafia : "đại bàng" ở phòng giam có máy lạnh với đồ đạc tiện nghi được cho thuê giá đắt, tù nhân nghèo ngủ dưới đất, bọn buôn lậu ma túy có cả chìa khóa xà-lim. Tháng 2/2021, vụ 79 tù nhân bị bạn tù chặt đầu mà ban quản giáo không can thiệp là hồi còi cảnh báo đầu tiên. Nhưng trầm trọng nhất là giả thiết các chính khách trực tiếp liên can vào hoạt động mafia. Tân tổng thống chuẩn bị xây dựng một số trại giam an ninh hơn, và còn dự kiến lập những "nhà tù nổi" với những con tàu nằm cách bờ biển 120 kilomet. Nhưng làm thế nào đối đầu được với những nhóm mafia hùng mạnh có vẻ như đang kiểm soát tất cả ?

Thụy My

Trung Quốc yêu cầu Hoa Kỳ ngừng cung cấp vũ khí cho Đài Loan

Thanh Phương, RFI, 10/01/2024

Theo thông báo của Bộ Quốc phòng Trung Quốc hôm nay, 10/01/2024, trong các cuộc họp hai ngày 8 và 9/01 tại Washington, các quan chức quân sự cao cấp của Trung Quốc đã tuyên bố với các đồng nhiệm Mỹ rằng Bắc Kinh "sẽ không chấp nhận bất cứ thỏa hiệp, bất cứ nhân nhượng nào" về Đài Loan và yêu cầu Hoa Kỳ "ngừng cung cấp vũ khí" cho hòn đảo.

Ảnh do Bộ Quốc Phòng Mỹ cung cấp : Phiên họp cấp cao quân sự Mỹ-Trung Quốc tại Washington, ngày 09/01/2024. AP - Alexander Kubitza

Các cuộc họp quân sự cấp cao đầu tiên giữa Mỹ và Trung Quốc kể từ năm 2021 đã được tổ chức tiếp theo sau thỏa thuận giữa tổng thống Joe Biden và chủ tịch Tập Cận Bình vào tháng 11 năm ngoái.

Những tuyên bố nói trên của các quan chức quân sự cao cấp Trung Quốc được đưa ra trong bối cảnh vào thứ bảy 13/01, cử tri Đài Loan sẽ đi bỏ phiếu bầu tổng thống và Quốc hội mới, trong các cuộc bầu cử mà chủ đề bao trùm là quan hệ giữa hòn đảo với Hoa Lục. Trong những ngày cuối, các ứng cử viên ráo riết thu phục những cử tri còn do dự 

Từ Đài Bắc, thông tín viên Adrien Simorre tường trình :

Xe của các ứng cử viên Tổng thống và Quốc hội ngày 13/01 tới chạy liên tục trên đường phố tại các thành phố lớn của Đài Loan, phát ra những khẩu hiệu như : "Bầu cho chúng tôi là bỏ phiếu để bảo vệ Đài Loan !".

Một ứng cử viên Quốc hội thuộc Đảng Dân Tiến cầm quyền khẳng định : "Chúng tôi muốn bảo vệ hòa bình bằng mọi giá, chúng tôi không hề muốn khiêu khích Trung Quốc ! Nhưng để tránh chiến tranh, chúng ta phải chuẩn bị cho khả năng đó, chính vì vậy mà chúng tôi đã kéo dài thời gian thi hành quân dịch và đã mua thêm nhiều vũ khí phòng thủ từ Hoa Kỳ".

Đối đầu với đảng cầm quyền, Quốc Dân Đảng đề nghị công nhận về mặt lý thuyết rằng Đài Loan thuộc về Trung Quốc. Hôm qua, ứng cử viên của đảng này, ông Hầu Hữu Nghi (Hou Yu Ih), đã diễu hành trên đường phố Đài Bắc, cố gắng tập hợp mọi lực lượng đối lập.

Ông tuyên bố : "Tôi muốn lập một chính phủ đoàn kết dân tộc với các đảng đối lập để bảo vệ Đài Loan và bảo vệ các thế hệ tương lai".

Cũng như rất nhiều người dân Đài Loan, người phụ nữ này vẫn chưa biết sẽ bỏ phiếu cho ai. Bà nói : "Ai đắc cử cũng được, điều duy nhất mà chúng tôi muốn đó là duy trì hòa bình cho Đài Loan". 

Theo kết quả các cuộc thăm dò cuối cùng vào đầu tháng này, ứng cử viên của đảng cầm quyền vẫn dẫn trước mấy điểm, trong khi đó thì bầu cử Quốc hội được dự báo là sẽ rất sít sao".

Theo hãng tin AFP, trong các cuộc họp tại Washington, các quan chức quân sự cao cấp của Trung Quốc còn yêu cầu Hoa Kỳ giảm bớt sự hiện diện quân sự, cũng như những hành động "khiêu khích" ở Biển Đông. Tại vùng biển tranh chấp này hôm thứ năm tuần qua Trung Quốc đã tiến hành các cuộc thao dượt quân sự đúng vào lúc quân đội Philippines cũng đang tập huấn với quân đội Hoa Kỳ. 

Về phần mình, Washington nhấn mạnh đến "tầm quan trọng của tự do hàng hải" trước những hành động sách nhiễu "liên tục" của Trung Quốc nhắm vào những tàu của Philippines "hoạt động hợp pháp" tại Biển Đông. 

Thanh Phương

Nguồn : RFI, 10/01/2024

************************

Trung Quốc dồn áp lực lên Đài Loan trước bầu cử

Reuters, VOA, 10/01/2024

Trung Quốc hôm 9/1 đe dọa các biện pháp thương mại mới chống lại Đài Loan, trong khi Đài Loan tố cáo Bắc Kinh "uy hiếp kinh tế" trước cuộc bầu cử quan trọng vào cuối tuần trên hòn đảo này và cũng bày tỏ sự tức giận trước việc Trung Quốc bất ngờ phóng vệ tinh qua không phận của họ.

Ứng cử viên tổng thống của Đảng Dân Tiến DPP Lại Thanh Đức hôm 9/1/2024 nói ông sẽ duy trì hiện trạng và theo đuổi hòa bình thông qua sức mạnh nếu đắc cử.

Cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội vào ngày 13/1 đang diễn ra trong bối cảnh khẩu chiến gay gắt giữa Đài Loan và Trung Quốc, vốn coi hòn đảo này là lãnh thổ của mình bất chấp sự phản đối mạnh mẽ của chính phủ Đài Loan.

Chính phủ Đài Loan cáo buộc Trung Quốc thực hiện một chiến dịch can thiệp bầu cử chưa từng có, sử dụng mọi thứ từ hoạt động quân sự đến trừng phạt thương mại để chuyển phiếu về phía các ứng cử viên mà Bắc Kinh có thể ưa thích.

Trung Quốc coi cuộc bầu cử này là sự lựa chọn giữa chiến tranh và hòa bình, đồng thời cho rằng các cáo buộc can thiệp là "thủ đoạn bẩn thỉu" của Đảng Dân tiến (DPP) cầm quyền ở Đài Loan nhằm cố gắng giành được sự ủng hộ.

Ứng cử viên tổng thống của DPP Lại Thanh Đức hôm 9/1 nói ông sẽ duy trì hiện trạng và theo đuổi hòa bình thông qua sức mạnh nếu đắc cử, vẫn để ngỏ khả năng giao tiếp với Bắc Kinh với các điều kiện tiên quyết là bình đẳng và phẩm giá.

Bắc Kinh tố cáo ông là người theo chủ nghĩa ly khai và cảnh báo rằng bất kỳ nỗ lực nào nhằm thúc đẩy nền độc lập chính thức của Đài Loan đều có nghĩa là xung đột.

Mặc dù vậy, ông Lại cam kết sẽ cố gắng hợp tác với Trung Quốc.

Ông Lại nói với các phóng viên tại một cuộc họp báo: "Hòa bình là vô giá và chiến tranh không có người chiến thắng". "Hòa bình mà không có chủ quyền cũng giống như Hong Kong. Đó là hòa bình giả tạo".

Bắc Kinh không bị lay chuyển trước những nỗ lực tiếp cận của ông Lại.

Vào tối 9/1, Bộ thương mại Trung Quốc cho biết họ đang xem xét các bước tiếp theo để đình chỉ nhượng bộ thuế quan đối với các sản phẩm bao gồm nông nghiệp và ngư nghiệp, máy móc, phụ tùng ô tô và dệt may từ Đài Loan, tiếp nối động thái như vậy được thực hiện đối với một số sản phẩm hóa dầu vào tháng trước.

Bộ Thương mại Trung Quốc nói: "Chính quyền Đài Loan đã không thực hiện các biện pháp hiệu quả để dỡ bỏ các hạn chế thương mại đối với Trung Quốc. Thay vào đó, họ đã tham gia vào các hoạt động chính trị nhằm cố gắng đổ lỗi và trốn tránh trách nhiệm".

Văn phòng Đàm phán Thương mại của Đài Loan phản ứng bằng cách kêu gọi Trung Quốc "ngưng ngay việc sử dụng biện pháp uy hiếp kinh tế để cố gắng can thiệp vào cuộc bầu cử của Đài Loan".

Báo động giả và khí cầu Trung Quốc

Thêm vào bầu không khí căng thẳng, một cuộc họp báo hôm 9/1 tại Đài Bắc của Ngoại trưởng Đài Loan Ngô Chiêu Nhiếp đã bị gián đoạn bởi âm thanh của cảnh báo trên điện thoại di động từ chính phủ cảnh báo về một cuộc không kích có thể xảy ra của Trung Quốc.

Bộ Quốc phòng sau đó đã phải xin lỗi sau khi bản cảnh báo bằng tiếng Anh đề cập đến "phi đạn" nhưng trong tiếng Trung là "vệ tinh". Cảnh báo được đưa ra cùng thời điểm truyền thông nhà nước Trung Quốc xác nhận việc phóng một vệ tinh khoa học.

Tuy nhiên, ông Ngô mô tả vụ phóng này là một phần của mô hình quấy rối đối với Đài Loan, giống như những trường hợp khinh khí cầu Trung Quốc được phát hiện phía trên hòn đảo này gần đây.

"Với những mối đe dọa như vậy đối với Đài Loan, tôi nghĩ chúng ta nên tỉnh táo và không nên bị khiêu khích".

Phe đối lập Đài Loan đã nhảy vào cuộc, đổ lỗi cho chính phủ đã đánh lừa công chúng.

Đài Loan đã phàn nàn kể từ tháng trước về việc khinh khí cầu của Trung Quốc bay qua eo biển Đài Loan nhạy cảm, một số đã đi qua hòn đảo này, điều mà Bộ Quốc phòng Đài Loan gọi là nỗ lực chiến tranh tâm lý, mặc dù không trực tiếp nói rằng các khinh khí cầu này nhằm mục đích gián điệp.

Bộ Quốc phòng cho biết trong cuộc họp báo riêng hôm 9/1 rằng họ chưa tìm thấy bất kỳ mảnh vỡ nào của khinh khí cầu và hiện không xem xét việc bắn hạ chúng.

Ông Wang Chia-chun từ phòng kế hoạch chiến đấu chung của Bộ cho biết : "Chúng tôi sẽ không tấn công và tiêu diệt do sự quấy rối của khinh khí cầu".

Các nhà lãnh đạo hàng đầu của Trung Quốc thường tránh bình luận công khai về cuộc bầu cử, mặc dù Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nói trong bài phát biểu đầu năm rằng việc Trung Quốc "thống nhất" với Đài Loan là điều không thể tránh khỏi.

Ông Lại nói với các phóng viên rằng cuộc bầu cử sẽ đóng vai trò như một "bằng chứng cho cam kết của chúng tôi đối với nền dân chủ" đồng thời lưu ý rằng sự can thiệp bầu cử mà Trung Quốc bị cáo giác là "nghiêm trọng nhất".

Reuters

Nguồn : VOA, 10/01/2024

************************

Phó tổng thống Đài Loan : Duy trì "nguyên trạng" quan hệ hai bờ eo biển, nếu đắc cử tổng thống

Trọng Thành, RFI, 09/01/2024

Bốn ngày trước cuộc bầu cử tổng thống Đài Loan, ông Lại Thanh Đức (Lai Ching-Te), phó tổng thống, ứng cử viên có nhiều khả năng về đầu, hôm nay 09/01/2024, khẳng định sẽ tiếp tục chính sách của tổng thống tiền nhiệm Thái Anh Văn nếu đắc cử, nhằm duy trì "nguyên trạng" quan hệ giữa hai bờ eo biển.

Ứng cử viên Lại Thanh Đức (Lai Ching-Te) phát biểu trong chiến dịch tranh cử tổng thống Đài Loan, ngày 06/01/2024. AP - ChiangYing-ying

Theo Reuters, trong cuộc họp báo hôm nay, ứng cử viên Lại Thanh Đức khẳng định "Hòa bình là vô giá, và sẽ không có bên nào thắng cuộc, nếu chiến tranh xảy ra". Phó tổng thống Đài Loan cho biết sẽ "hoàn toàn để ngỏ cửa" cho đối thoại và hợp tác với Trung Quốc "trên cơ sở bình đẳng và tôn trọng", cho phép giảm nguy cơ căng thẳng gia tăng giữa hai bờ eo biển.  

Ứng cử viên tổng thống Đài Loan Lại Thanh Đức cũng tố cáo Trung Quốc gia tăng can thiệp vào bầu cử Đài Loan "mạnh mẽ chưa từng có", "ngoài các đe dọa về chính trị và quân sự, Trung Quốc cũng sử dụng tất cả các phương tiện kinh tế, chiến tranh tâm lý, bóp méo thông tin, hù dọa, kích động". Theo Nikkei Asia, ông Lại Thanh Đức đã cảnh báo là nếu ứng viên tổng thống do Bắc Kinh hậu thuẫn đắc cử, thì Đài Loan có nguy cơ trở thành "một Hồng Kông mới".

Phó tổng thống Đài Loan nhấn mạnh : "Chấp nhận nguyên tắc Một nước Trung Hoa theo quan điểm của Trung Quốc sẽ không mang lại một nền hòa bình thực sự", và việc nỗ lực gìn giữ hòa bình "phải dựa vào việc củng cố sức mạnh vũ trang, chứ không phải vào thiện chí của kẻ xâm lược", "kinh nghiệm của Tây Tạng, Tân Cương trong quá khứ và Hồng Kông mới đây chứng minh cho điều này".

Nhìn sang Bắc Kinh, về hồ sơ Đài Loan trong quan hệ Trung - Mỹ, trong một cuộc họp báo hôm nay, ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị (Wang Yi) nhấn mạnh tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden trong cuộc gặp tháng 11/2023 với chủ tịch Tập Cận Bình đã hứa hẹn "không ủng hộ" Đài Loan độc lập. Lãnh đạo ngoại giao Trung Quốc cũng nhắc lại là Bắc Kinh và Washington hồi năm ngoái "với các nỗ lực to lớn đã nối lại được đối thoại, và quan hệ song phương ngừng xuống cấp và bước đầu bình ổn", và lãnh đạo Trung Quốc đã kêu gọi Washington "trở lại với chính sách duy lý và thực tế" trong quan hệ với Trung Quốc.

Trọng Thành

Nguồn : RFI, 09/01/2024

************************

Trung Quốc tập trận bắn đạn thật trên biển Hoa Đông từ ngày 8/1

Reuters, VOA, 08/01/2024

Trung Quốc sẽ tiến hành tập trận bắn đạn thật ở một số khu vực trên Biển Hoa Đông từ 10 giờ sáng đến 3 giờ chiều vào 8 và 9 tháng 1, theo cơ quan an toàn hàng hải Trung Quốc.

Ảnh minh họa một cuộc tập trận của Trung Quốc và Nga ở Biển Hoa Đông.

Cơ quan này cho biết trong một tuyên bố hôm 8/1 rằng không có tàu thuyền nào được phép đi vào khu vực được chỉ định.

Tuyên bố cho biết cuộc tập trận diễn ra ở vùng biển ngoài khơi Ninh Ba và Chu Sơn, các thành phố cảng nằm ngay phía nam trung tâm tài chính Thượng Hải.

Trước đó, hãng thông tấn Kyodo của Nhật Bản đưa tin hôm 30/12 rằng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã chỉ thị cho lực lượng bảo vệ bờ biển tăng cường các hoạt động nhằm khẳng định chủ quyền đối với quần đảo nhỏ ở Hoa Đông do Tokyo kiểm soát nhưng cũng bị Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền, vẫn theo Reuters.

Để đáp lại mệnh lệnh mà báo cáo cho biết được ông Tập đưa ra vào tháng 11, lực lượng bảo vệ bờ biển đã vạch ra kế hoạch cử tàu tuần tra hàng ngày trong năm 2024 gần các đảo nhỏ mà Nhật Bản gọi là Senkaku và Điếu Ngư ở Trung Quốc.

Kyodo cho biết, các tàu bảo vệ bờ biển cũng sẽ chịu trách nhiệm tiến hành kiểm tra tại chỗ các tàu đánh cá Nhật Bản nếu cần thiết, Kyodo cho biết.

Mối quan hệ của Nhật Bản với Trung Quốc từ lâu đã bị cản trở bởi tranh chấp lãnh thổ đối với nhóm đảo nhỏ không có người ở.

Thủ tướng Nhật Fumio Kishida đã nhắc lại những quan ngại sâu sắc của Nhật về vấn đề này khi ông hội đàm với ông Tập tại Hoa Kỳ vào tháng 11, chính phủ Nhật Bản cho biết vào thời điểm đó.

Reuters

Nguồn : VOA, 08/01/2024

*************************

Đài Loan đả kích khí cầu Trung Quốc là đe dọa an toàn, chiến tranh tâm lý

Reuters, VOA, 07/01/2024

Bộ quốc phòng Đài Loan ngày thứ Bảy cáo buộc Trung Quốc đe dọa an toàn hàng không và tiến hành chiến tranh tâm lý nhắm vào người dân trên đảo bằng một loạt khí cầu gần đây được phát hiện gần hoặc bên trên đảo, vài ngày trước cuộc bầu cử quan trọng của Đài Loan.

Ảnh minh họa cờ Trung Quốc và Đài Loan sau khung kính vỡ

Khả năng Trung Quốc sử dụng khí cầu để do thám đã trở thành vấn đề toàn cầu vào tháng 2 năm ngoái khi Mỹ bắn hạ thứ mà họ nói là khí cầu do thám của Trung Quốc. Trung Quốc nói đó là khí cầu dân sự vô tình bay lạc hướng.

Đài Loan đang hết sức cảnh giác hoạt động quân sự và chính trị của Trung Quốc trước cuộc bầu cử tổng thống và viện lập pháp vào ngày 13 tháng 1. Đài Loan nói rằng Trung Quốc đang gây áp lực quân sự và kinh tế nhằm cố gắng can thiệp vào cuộc bầu cử.

Trung Quốc coi hòn đảo này thuộc chủ quyền của mình, một tuyên bố mà chính phủ Đài Loan bác bỏ.

Kể từ tháng trước, bộ quốc phòng Đài Loan đã báo cáo một số trường hợp khí cầu Trung Quốc bay qua eo biển Đài Loan nhạy cảm. Tuần này họ cho biết một số khí cầu bay qua đảo Đài Loan gần các căn cứ không quân lớn.

Trong một phát biểu hôm thứ Bảy, bộ nói những khí cầu này là "mối đe dọa nghiêm trọng" đối với an toàn hàng không quốc tế do đường bay của chúng.

"Chúng tôi cũng lên án việc Trung Cộng coi thường an toàn hàng không cũng như coi thường an toàn của hành khách trên các chuyến bay qua eo biển Đài Loan và quốc tế", phát biểu nói.

Bộ cho biết phân tích của họ kết luận rằng những khí cầu này là một phần trong chiến thuật "vùng xám" của Trung Quốc nhắm vào Đài Loan "trong nỗ lực sử dụng chiến tranh nhận thức để ảnh hưởng đến tinh thần của người dân chúng ta".

Nhận định này mạnh hơn những phát biểu trước đây của Đài Loan nói rằng các khí cầu dường như chủ yếu dùng để theo dõi thời tiết, do có nhiều gió vào thời điểm này trong năm.

Bộ Quốc phòng Trung Quốc tuần trước từ chối bình luận về khí cầu tại cuộc họp báo hàng tháng.

Phó Tổng thống Đài Loan Lại Thanh Đức, ứng cử viên tổng thống của Đảng Dân tiến cầm quyền, phát biểu tại một sự kiện tranh cử hôm thứ Bảy rằng Trung Quốc đang sử dụng tàu chiến, máy bay chiến đấu và tin giả để "chia rẽ Đài Loan".

"Tôi kêu gọi tất cả các bạn bằng lá phiếu thiêng liêng của mình hãy nói với thế giới rằng Đài Loan sẽ không đầu hàng một chế độ chuyên quyền mà sẽ tiếp tục lựa chọn dân chủ và tự do".

Trong một phát biểu riêng rẽ vào ngày thứ Bảy, bộ quốc phòng Đài Loan cho biết trong 24 giờ trước đó họ đã phát hiện thêm hai khí cầu Trung Quốc, một trong số đó bay qua cực bắc của hòn đảo trong một khoảng thời gian ngắn.

Trong bốn năm qua Đài Loan đã phàn nàn về hành động quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc như máy bay chiến đấu thường xuyên bay qua eo biển như một phần của chiến lược "vùng xám" nhằm làm suy yếu Đài Loan bằng các hành động tiến công nhưng không tới mức xung đột toàn diện.

Reuters

Nguồn : VOA, 07/01/2024

Đài Loan lên án Trung Quốc thả khinh khí cầu đe dọa giao thông hàng không

Thanh Phương, RFI, 06/01/2024

Bộ quốc phòng Đài Loan hôm nay, 06/01/2024, lên án Trung Quốc về việc thả các khinh khí cầu bay bên trên đường trung tuyến giữa hòn đảo với Hoa lục. Theo Đài Bắc, những khinh khí cầu này là "mối đe dọa nghiêm trọng" đối với giao thông hàng không và là một hình thức sách nhiễu Đài Loan.

Cờ Đài Loan gần tháp Taipei 101, Đài Bắc, Đài Loan, ngày 07/05/2023. AP - Chiang Ying-ying

Trong một thông cáo, Bộ quốc phòng Đài Loan nói rõ : "Do đường bay như trong những ngày gần đây, những khinh khí cầu đó là một mối đe dọa đối với sự an toàn của nhiều tuyến hàng không quốc tế". Bản thông cáo lên án "thái độ xem thường của Trung Quốc đối với an toàn hàng không".

Bộ quốc phòng Đài Loan cũng đã đăng những hình ảnh cho thấy 2 khinh khí cầu Trung Quốc đã vượt qua đường trung tuyến hôm qua, trong đó có một khinh khí cầu bay ngay bên trên hòn đảo. Bộ quốc phòng Đài Loan trước đó cho biết trong tháng 12 vừa qua đã 6 lần quan sát thấy các khinh khí cầu bay bên trên hòn đảo.

Bản thông cáo của bộ quốc phòng Đài Loan nhấn mạnh mục tiêu của việc thả những khinh khí cầu của Trung Quốc là sách nhiễu theo kiểu "vùng xám" nhằm gây chiến tranh tâm lý tác động đến tinh thần của người dân Đài Loan. Chiến thuật "vùng xám" là những hành động gây hấn của một quốc gia này đối với một quốc gia khác, nhưng chưa muốn đi đến chiến tranh công khai. Bộ quốc phòng Đài Loan yêu cầu Trung Quốc chấm dứt ngay hành động này để bảo đảm an toàn cho các chuyến bay trong khu vực.

Cử tri Đài Loan sẽ bầu tân tổng thống ngày 13/01 tới trong một cuộc bầu cử mang tính chất quyết định cho tương lai quan hệ giữa Đài Bắc với Bắc Kinh. Cũng như mọi khi, càng gần đến ngày bầu cử ở Đài Loan, Trung Quốc càng gia tăng áp lực lên hòn đảo, mà theo tuyên bố gần đây của chủ tịch Tập Cận Bình, "chắc chắn sẽ được thống nhất với Hoa lục".

Thanh Phương

***************************

Đài Loan phát hiện thêm 4 khinh khí cầu của Trung Quốc

Thanh Phương, RFI, 03/01/2024

Trong khi chỉ còn 10 ngày nữa là đến kỳ bầu cử tổng thống Đài Loan, hôm nay, 03/01/2024, bộ quốc phòng Đài Loan thông báo hôm qua đã phát hiện thêm 4 khinh khí cầu của Trung Quốc bay bên trên đường trung tuyến giữa hòn đảo với Hoa lục, trong đó có 3 khinh khí cầu bay ngay bên trên Đài Loan.

Khu vực cảng Cơ Long, phía bắc đảo Đài Loan ( chụp ngày 04/08/2022), nơi phát hiện nhiều lần khinh khí cầu do thám của Trung Quốc xâm nhập trong những ngày qua. AP - Johnson Lai

Hãng tin AFP cho biết, theo biểu đồ mà bộ quốc phòng Đài Loan công bố, ba khinh khí cầu đã bay bên trên khu vực gần căn cứ không quân Thanh Tuyền Cương (Ching Chuan Kang) ở thành phố Đài Trung, miền tây Đài Loan. Một trong số các khinh khí cầu này bay ở độ cao khoảng 3,6 km. 

Đây là ngày thứ hai liên tiếp mà các khinh khí cầu Trung Quốc được phát hiện bên trên lãnh thổ Đài Loan. Bộ quốc phòng Đài Loan cũng cho biết trong tháng 12 vừa qua đã 6 lần quan sát các khinh khí cầu bay bên trên hòn đảo. 

Trả lời hãng tin AFP, một chuyên gia thuộc Viện nghiên cứu quốc phòng và an ninh Đài Loan nhận định: " Sắp đến ngày bầu cử tổng thống, những khinh khí cầu này chính là một công cụ quân sự để hù dọa". 

Bầu cử tổng thống và Quốc Hội Đài Loan sẽ diễn ra vào ngày thứ Bảy 13/01/2024. Theo hãng tin Reuters, một quan chức cao cấp của Trung Quốc hôm nay đã kêu gọi người dân Đài Loan nên có "một sự lựa chọn đúng đắn" trong cuộc bỏ phiếu sắp tới. Ông Trương Chí Quân (Zhang Zhijun) Chủ tịch Hiệp hội Quan hệ hai bờ Eo biển Đài Loan, cho rằng trong cuộc bầu cử ngày 13/01, cử tri Đài Loan sẽ phải chọn lựa giữa "hòa bình với chiến tranh", giữa " thịnh vượng và suy tàn".  

Trong những năm gần đây, Bắc Kinh đã gia tăng áp lực quân sự và chính trị lên Đài Loan, hòn đảo mà họ vẫn xem là một bộ phận của lãnh thổ Trung Quốc. Bắc Kinh đã từ chối đối thoại với tổng thống Thái Anh Văn vì bà không công nhận yêu sách chủ quyền của Trung Quốc đối với Đài Loan. 

Thanh Phương

Đài Loan, một vố đau đối với Trung Quốc

Tổng thống Đài Loan tái đắc cử, đảng Dân Tiến bài Bắc Kinh chiếm đa số tuyệt đối tại Quốc hội là một vố đau đối với Trung Quốc. "Chính sách hù dọa và cô lập Đài Loan của Bắc Kinh thất bại", "Thắng lợi vẻ vang của nữ tổng thống Thái Anh Văn là một cái tát tai" cử tri Đài Loan giáng cho Hoa Lục, "Đài Bắc nói không với Trung Quốc cộng sản"... là một số nhận định trên các báo Pháp hôm 13/01/2020.

Cử tri Đài Loan ăn mừng thắng lợi của tổng thống Thái Anh Văn, ngày 11/01/2020. Reuters/Tyrone Siu

Le Figaro mở đầu bài báo : "Sau Hồng Kông, đến lượt Đài Loan cưỡng lại trước móng vuốt của Tập Cận Bình. Tổng thống Thái Anh Văn tái đắc cử với hơn 57 % cử tri ủng hộ, đảng Dân Tiến của bà giành được đa số tại Quốc hội". Về tỷ lệ cử tri tham gia cuộc tổng tuyển cử cuối tuần qua, tác giả bài báo nói đến hiện tượng "làn sóng thủy triều, thể hiện ý chí của toàn dân ủng hộ đường lối cứng rắn của tổng thống Đài Loan đối với Hoa Lục". Lá phiếu của cử tri biến Đài Loan thành "thành trì dân chủ".

Đặc phái viên báo Les Echos lưu ý, giữa Đài Loan và Hoa lục là một eo biển chỉ rộng có 130 cây số, nhưng chưa bao giờ khoảng cách giữa Đài Bắc và Bắc Kinh lại xa đến ngàn trùng như vậy. "Thái Anh Văn không sợ Bắc Kinh". Dorian Malovic của tờ La Croix phác họa sơ qua chân dung bà Thái Anh Văn và nhắc lại, "từ năm 2016, nữ tổng thống Đài Loan liên tục ghi những bàn thắng quan trọng, từ việc điện đàm với tổng thống Mỹ tân cử, Donald Trump, cho đến việc bà ủng hộ phe dân chủ Hồng Kông trong những tháng gần đây. Nhờ vậy, bà Thái Anh Văn thuyết phục được giới trẻ Đài Loan, vốn rất tự hào về bản sắc và đặc thù chính trị" của hòn đảo này.

Nguy cơ Trung Quốc siết chặt gọng kềm

Đối với Bắc Kinh, tất cả các báo Paris đều nói đến "hiệu ứng boomerang", "thất bại", cú "revers" vỗ vào mặt chính quyền của ông Tập Cận Bình. Theo quan điểm của Mathieu Duchâtel, giám đốc khoa Châu Á, Viện nghiên cứu Montaigne, "khủng hoảng tại Hồng Kông lót đường cho thắng lợi vừa qua của đảng Dân Tiến Đài Loan. Về Trung Quốc, các thế hệ ở Đài Loan có quan điểm rất khác nhau. Các đợt đàn áp ở Hồng Kông và Tân Cương khiến giới trẻ Đài Loan lo sợ cũng sẽ chịu chung số phận, bị cướp đoạt tự do".

Chuyên gia Pháp Jean-Yves Heurtebise giảng dậy tại Đại học công giáo Phụ Nhân (Fu Jen University), trên tờ Les Echos cho rằng, kết quả cuộc tổng tuyển cử hôm 11/01/2020 tại Đài Loan là một thất bại kép đối với "quyền lực mềm - soft power - của Bắc Kinh, cũng như đối với các chiến dịch nhằm thao túng công luận - sharp power - mà Hoa Lục đã đặc biệt nhắm vào Đài Loan". Các đòn đó đều "phản tác dụng". Theo ông Heurtebise, nếu đủ khôn ngoan thì chính quyền Trung Quốc phải hiểu được rằng "chủ trương hù dọa, cô lập Đài Bắc và cắt đứt quan hệ với đảng Dân Tiến Đài Loan đã thất bại. Nhưng có nhiều khả năng, Bắc Kinh sẽ đi đến những kết luận khác hẳn hoàn toàn với logic đó, và sẽ quyết định gia tăng áp lực với chính quyền ở Đài Bắc".

(...) Vấn đề đặt ra là Trung Quốc đang phải đối mặt với nhiều hồ sơ nóng cùng một lúc, từ khủng hoảng tại Hồng Kông đến những cáo buộc tống giam người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương trong các nhà tù khổng lồ hay chiến tranh thương mại với Mỹ, sự kháng cự của nhiều nước Đông Nam Á ở Biển Đông từ phía các quốc gia như Việt Nam hay Indonesia". Trong hoàn cảnh đó, chính quyền Tập Cận Bình có còn khả năng chi phối Đài Loan nữa hay không ?

Trên ấn bản internet được cập nhật của tờ Le Monde, chuyên gia Heurtebise cho rằng bầu cử Đài Loan lần này là bằng chứng rõ rệt nhất cho thấy, "một quốc gia có thể tự do và thịnh vượng, một nền dân chủ và những giá trị văn hóa Trung Hoa hoàn toàn có thể đi đôi với nhau. Đấy là điều khiến Bắc Kinh đang đau đầu nhất". Trường hợp của Đài Loan đi ngược lại với những gì Đảng cộng sản Trung Quốc luôn hô hào từ năm 1949. Do vậy, theo chuyên gia này, Đài Loan là cái gai trong mắt giới lãnh đạo cộng sản tại Bắc Kinh và Trung Quốc "có lẽ đang tìm cách để gạt trường hợp của Đài Loan sang một bên, thậm chí là loại bỏ hẳn mô hình Đài Loan".

Nga - Thổ Nhĩ Kỳ hạ nhiệt chảo lửa Libya

Nhìn đến những điểm nóng khác trên thế giới, Le Monde và báo La Croix xoáy vào sự kiện : Thổ Nhĩ Kỳ và Nga đang nổi lên như hai đối tác quan trọng trong cuộc nội chiến tại Libya. Bằng chứng rõ rệt nhất là thủ tướng đứng đầu chính phủ Đoàn kết Dân tộc và lãnh đạo lực lượng Quân đội Quốc gia Libya cùng đến Moskva đàm phán về một thỏa thuận vãn hồi hòa bình.

Trước đó, Quân đội Quốc gia trong tay thống chế Khalifa Haftar thông báo chấp nhận lệnh ngừng bắn. Nga và Thổ Nhĩ Kỳ là hai quốc gia bảo trợ cho lệnh ngừng bắn đó, trong lúc Ankara đứng về phía chính phủ Đoàn kết Dân tộc, còn nước Nga thì đã ngầm đưa hàng trăm lính đánh thuê sang Libya yểm trợ cho tướng Haftar.

Libya được tạm im tiếng súng là nhờ có sự dàn xếp giữa hai tổng thống Putin và Erdogan. Còn Ý đang mất hẳn vai trò và ảnh hưởng đối với một quốc gia từng là thuộc địa của mình, như báo kinh tế Les Echos phân tích.

Le Monde không vòng vo : "Putin và Erdogan, hai người cha đỡ đầu mới của Libya" khiến Châu Âu "ngỡ ngàng" và lo ngại việc đưa Libya ra khỏi khủng hoảng càng thêm "phức tạp". Tờ báo có uy tín của Paris nhận định : Liên Hiệp Châu Âu phải đối mặt với ba đám cháy cùng một lúc. Đó là căng thẳng leo thang giữa Iran với Mỹ có nguy cơ làm tan vỡ liên minh chống khủng bố Hồi giáo, thỏa thuận hạt nhân Iran chỉ còn là cái vỏ rỗng, và thứ ba là tình hình Libya. Trên cả ba hồ sơ này, Liên Hiệp Châu Âu bất lực và phải thu mình làm những diễn viên phụ. Riêng trong trường hợp cuộc xung đột tại Libya, Bruxelles buộc phải nhường cho Thổ Nhĩ Kỳ và Nga các vai diễn chính.

Pháp và mặt trận chống khủng bố tại Châu Phi

Một chủ đề quốc tế lớn khác trong ngày, là thượng đỉnh 5 nước Châu Phi trong vùng Sahel với Pháp họp tại Pau. Từ năm 2013, Pháp điều 4.500 lính sang Châu Phi trong khuôn khổ chiến dịch quân sự Bakhane với mục đích giúp Châu Phi tiêu diệt khủng bố. Tới nay, 41 lính Pháp tử vong và các tổ chức khủng bố có khuynh hướng mở rộng ảnh hưởng tại Châu lục này. Tại một số nơi, tinh thần bài Pháp gia tăng.

Trong bối cảnh đó, tờ Le Figaro nhấn mạnh thượng đỉnh tại Pau, miền nam nước Pháp, là cơ hội để các đối tác Châu Phi "làm sáng tỏ lập trường về sự hiện diện của quân đội Pháp tại vùng Sahel và định nghĩa lại khuôn khổ can thiệp của chiến dịch Barkhane", chống khủng bố Hồi giáo đe dọa Châu Phi.

Thiệt hại quân sự không chỉ nhắm vào lính Pháp ở Châu Phi. Quân đội của 5 nước Châu Phi tại Sahel, một dải đất trải dài từ đông sang tây Châu Phi ở giữa khu vực sa mạc Sahara, liên tục bị tấn công, từ Burkina Faso đến Mali. Trong bài viết mang tựa đề "Tại Sahel, Paris và đồng minh ngày càng phải cấp bách đối mặt với nạn khủng bố của quân thánh chiến Hồi giáo". "Sahel, Paris muốn đồng minh trong thế sẵn sàng chiến đấu", tựa một loạt bài chiếm 3 trang báo Libération. Tờ báo trích lời một chuyên gia cho rằng, chống khủng bố là giải pháp đang nằm trong tay 5 nước Châu Phi và có lẽ đã đến lúc Châu Phi cần năng động trên hơn trong mục đích tiêu diệt quân thánh chiến.

Cải tổ hưu trí : đòn ngoạn mục của thủ tướng Pháp

Cũng về Pháp, liên quan đến kế hoạch cải tổ hưu trí, thủ tướng Edouard Philippe thông báo tạm thời rút lại biện pháp gây tranh cãi nhiều nhất liên quan tới ngưỡng 64 tuổi. Đây là ngưỡng tuổi cho phép lãnh đầy đủ lương hưu cơ bản.

Báo La Croix xem chiến lược chìa bàn tay thân thiện của chính phủ là một cơ may cho "đối thoại trong xã hội". Libération thiên tả đặt câu hỏi : Đó là "màn ảo thuật hay bước nhượng bộ thực sự ?".

Ở trang trong, tờ báo này nhấn mạnh đến một quyết định gây chia rẽ giữa các công đoàn bảo vệ người lao động. Trong bài xã luận, Laurent Joffrin cho rằng "còn nhiều vấn đề chưa được làm sáng tỏ, cho nên hơn bao giờ hết, các công đoàn cần hợp lực với nhau". Le Figaro thân hữu thận trọng cho rằng bước nhượng bộ của thủ tướng Philippe khiến "các công đoàn ôn hòa hài lòng, nhưng còn quá sớm để khép lại cuộc đọ sức với phe chống đối kế hoạch cải tổ hưu trí" của Pháp.

Nhật báo kinh tế Les Echos tán đồng chính phủ, vẫn coi mục tiêu cân bằng quỹ hưu trí của Pháp là một ưu tiên, đồng thời ý thức được rằng cần có thêm thời gian hoàn thành mục tiêu đó. Trong ấn bản được cập nhật trên internet, tờ báo cho rằng thủ tướng Pháp đã khéo léo tìm ra ngõ thoát, nhưng vẫn còn nhiều thách thức chờ đợi ông Edouard Philippe. Khó khăn lớn nhất là làm thế nào để lấy lại cân bằng cho quỹ hưu trí đang bị thâm hụt 12 tỷ euro. Dù vậy, tác giả bài viết đánh giá là chính phủ đã nhượng bộ, giờ đây, đến lượt các công đoàn cũng phải biết điều. Thái độ cực đoan nhất có nguy cơ dẫn tới những tình huống "đáng tiếc".

Vai trò xã hội của các trung tâm thương mại

Cuối cùng, cũng về Pháp, hai tờ Les Echos và Libération cùng bất ngờ nhận thấy rằng, các trung tâm thương mại thu hút trở lại người mua bán trong lúc mà ai cũng tưởng rằng, các dịch vụ giao dịch trên mạng có nguy cơ từng bước khai tử các thương xá - nơi tập trung nhiều cửa hàng và rất sầm uất vào mỗi cuối tuần, trước những dịp lễ lạt hay vào mùa bán hàng đại hạ giá.

Libération trích dẫn phân tích của nhà xã hội học Vincent Chabault, theo đó, các siêu thị lớn hay những cửa hàng, ngoài việc mua bán còn là điểm hẹn của những người cần có một đời sống hàng ngày, cần có quan hệ với đồng loại. Trong điều kiện đó, các dịch vụ mua bán trên mạng có được phát triển đến đâu đi chăng nữa, lượng người lui tới các trung tâm thương mại vẫn không giảm.

Còn theo báo Les Echos, trào lưu giảm tiêu thụ để bảo vệ môi trường, các đợt biểu tình của phong trào Áo Vàng năm ngoái hay những ngày đình công kéo dài hiện tại không ảnh hưởng đến số người lui tới các trung tâm thương mại. Hơn thế nữa, những khu vực này đang trở thành một nét tiêu biểu của đời sống tại các thành phố lớn ở Pháp.

Thanh Hà