Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

T năm 2019 đến đu năm 2024, Tổng sản lượng nội địa M đã tăng thêm 8%, trong khi các nước Châu Âu ch thêm được 3%, Nht Bn 1% và Anh Quc không lên được chút nào.

kinhtemy1

Th trường lao đng M linh đng hơn các nước tiên tiến bên Châu Âu, các xí nghip được sa thi người d dàng và người lao đng cũng không b ràng buc vi

Ngày Th năm 28/3, Ch s S&P 500 ca Th trường Chng khoán New York tăng thêm 0,1% trên mc k lc ngày hôm trước, cũng như Ch s Dow Jones. Ba tháng đu năm nay S&P 500 tăng 10,2% ; Dow Jones tăng 5,6% và Nasdaq 9,1%.

Gii đu tư lc quan vì kinh tế M rt vng chc. Tổng sản lượng nội địa (GDP) tăng 3,4% trong ba tháng cui năm ngoái, sau khi đã tăng 4,9% trong quý trước trong mt năm rưỡi luôn luôn trên 2%. Trong năm 2023 mi tháng các xí nghip to thêm trung bình 251.000 công vic làm, qua năm nay mi tháng tăng lên 265.000.

Mi ln th trường lên cao vào đu năm thường thường là du hiu báo trước mt năm mi tt đp, mc li trung bình gn 16%, k t năm 1954. Nếu không lên vào my tháng đu thì c năm ch li được hơn 9%, theo công ty nghiên cu CFRA Research. Th trường chng khoán phn nh trin vng tương lai ca c nn kinh tế.

Điu ngc nhiên là sn lượng kinh tế tăng mc dù Ngân hàng Trung ương M (Fed) đã tăng lãi sut 11 ln t năm 2022. Lãi sut lên cao thường khiến các xí nghip và người tiêu th bt vay tin, đà phát trin phi chm li. Khi Fed nâng lãi sut đ ngăn chn lm phát có lúc lên ti 9,1%, mc cao nht trong vòng 23 năm mi người đu ch mt cơn suy thoái, ch bàn nhau không biết nng hay nh. Nhưng t đó ti nay, chưa thy kinh tế M đi xung mà còn tiếp tc tăng trưởng.

Mt lý do là c gii kinh doanh và dân tiêu th M đã "min nhim" trước hin tượng lãi sut lên cao. Đi vi dân tiêu th, đó là h qu ca các chương trình "kích thích" ca chính ph. Hai v tng thng Donald Trump và Joe Biden đã tng không cho dân đóng thuế vài ngàn t m kim đ bo đm h tiếp tc có tin chi tiêu trong mùa bnh dch Covid. Tng s "tin kích thích" ln bng 26% Tổng sản lượng nội địa, gp đôi s trung bình ca các nước Châu Âu, Nht, Australia. Trong hai năm 2020 và 2021, chính ph M đã chu cho ngân sách thâm thng trung bình 14% ; các nước Châu Âu ch chp nhn khiếm ht 6%. Năm 2022 ngân sách M khiếm ht 4%, qua năm sau li lên 7,5%, mt mc thâm thng cao như trong thi chiến.

Khi còn bnh dch, dân có tin cũng không có ch tiêu xài. Tháng 8/2021, s tin "tiết kim bt đc dĩ" đã lên ti 2,1 ngàn t đô la trong c nước. Nhưng sau đó người ta đã mua sm đ "tr thù", nht là gii trung lưu tr lên. Chi nhánh Fed San Francisco đã tính ra nhng người thuc 20% li tc cao nht nước gn đây đã đóng góp 45% vào tng s tiêu th c nước ; trước cơn đi dch h ch chiếm 39%. Lúc đu, người ta ước đoán s "tiết kim quá nhiu" đó s được s dng trong khong mt năm thì hết ; nhưng đến cui năm 2023 vn còn khong 400 t m kim đ xài trong my tháng đu năm nay. Khi lãi sut lên cao, lp trung lưu b nh hưởng nng nht là tin lãi các món n vay đ mua nhà s tăng. Nhưng các hp đng vay "mortgages" này thường kéo dài 30 năm, vi lãi sut c đnh ; cho nên dân chúng c bình tâm mua sm.

Mt yếu t khác bo đm kinh tế duy trì đà phát trin là các chương trình i công tác" ca chính ph nhm kích thích các doanh nghip đu tư thêm. Quc hi M đã biu quyết cho ba d án ln. Th nht là tái thiết h tng cơ s, mt chương trình đã được thúc đy trong ba đi tng thng k t ông Bush nhưng c b trì hoãn mãi đến năm 2021. Sau đó đến chương trình đu tư vào công nghip sn xut năng lượng sch, ri đến kế hoch khích l ngành sn xut cht bán dn ti M đ khi b l thuc vào đường dây cung cp t Trung Quc. Hai chương trình này góp thêm 0,4% vào mc gia tăng ca Tổng sản lượng nội địa, nh kích thích các công trình xây dng nhà máy, mua sm thiết b và tuyn m công nhân. T các công ty tư đến các chính quyn tiu bang và đa phương đua nhau lp d án đ được tr cp.

Các hot đng kinh tế gia tăng thường dn đến lm phát ; nhưng trong thi gian qua t l lm phát M đã gim, t hơn 9% xung ch còn khong 3%. Khi tăng lãi sut, Ngân hàng Trung ương góp công h thp mi lo lm phát, nhưng còn mt yếu t quan trng hơn là "kh năng sn xut" ca dân M đã tăng lên. Nếu trong cùng mt thi gian mà mt người th chế tác được nhiu hàng hóa hay cung cp nhiu dch v hơn trước, thì giá mi đơn v sn xut s gim bt.

Sc sn xut ca mt nn kinh tế d trên hai yếu t : Có bao nhiêu người làm vic, và "hiu sut" trong công vic ca h cao hay thp. C hai yếu t này đu tăng lên trong nn kinh tế M trong my năm gn đây. T cui năm 2019 đến đu năm 2024, lc lượng lao đng M đã tăng thêm 4%, lên ti con s 158 triu người. S tăng mnh nht là các di dân mi. Theo công ty c vn đu tư PIPCO, tr s ti Newport Beach, California, năm ngoái có 3 triu di dân mi vào nước M, so vi trong năm 2019 ch có mt triu. Con s này chưa k đến các di dân "lu" không được đưa vào thng kê nhưng ước đoán cũng trên 10 triu, hơn 5% s người làm vic trong c nước. S người lao đng sinh trưởng M đã gim bt so vi thi trước bnh dch, nhưng s người gc t nước ngoài đã tăng 16%. Nhng người làm vic lao đng thường là các di dân vào qua biên gii Mexico. Nhng người làm vic bng trí óc thường là các sinh viên đến M hc đi hc ri được li. Sau mt thi gian ngưng đng vì bnh dch, năm ngoái, s chiếu khán (visa) du hc đã tăng lên, gp bn ln năm 2020, theo báo Economist.

Nhưng điu quan trng hơn na là hiu sut lao đng ca người M đã lên cao. Hiu sut lao đng (labor productivity) tăng nếu trong cùng mt gi làm vic người ta to được nhiu thành qu hơn. Hình nh d thy nht là khi các công nhân bt đu s dng máy thay vì làm bng tay, hoc h được dùng máy móc tt hơn. Bnh Covid là mt nguyên do thúc đy các xí nghip M phi mua thêm máy móc, thiết b mi, vì h thiếu người làm vic. Các công ty đu tư thêm vào các k thut gia tăng hiu năng đ bù li s công nhân khiếm ht. Trong cùng thi gian đó, các chuyên gia tin hc đưa ra nhng nhu liu (phn mm) mi đ tìm cách tiết kim nhân lc và gia tăng hiu năng.

S thng kê ca chính ph M cho thy trong năm ngoái hiu sut lao đng, tc là sc sn xut ca nhng người làm vic ngoài lãnh vc canh nông, đã tăng 2,6%. Báo Economist nhn xét trong quý sau cùng năm 2023, tng s gi làm vic ca người M ch tăng 0,6% nhưng tng s sn xut, biu l qua s GDP, đã tăng theo nhp đ 3,2% mt năm. Thi gian làm vic tăng ít mà kết qu tăng nhiu hơn, cho thy mi gi làm được nhiu hơn.

Bnh Covid cũng nh hưởng trên hiu sut lao đng mt cách khác, là to cơ hi cho nhiu người M đi công vic làm. Th trường lao đng M linh đng hơn các nước tiên tiến bên Châu Âu, các xí nghip được sa thi người d dàng và người lao đng cũng không b ràng buc vi ch nhân qua các hp đng cht ch. Trong thi gian các công ty phi cnh tranh gay gt khi cn tuyn m nhân viên, gii lao đng có th tìm nhng vic làm mi, các công ty ln hơn và có sc sn xut mnh hơn, nh thế hiu sut lao đng chung đã tăng thêm. Mt đc đim ca nn kinh tế M là các sáng kiến, phát minh, trong các sn phm hoc trong phương pháp sn xut, đu được tưởng thưởng, khuyến khích tìm tòi nhng k thut nhm nâng cao hiu năng.

Nh nhng tiến b trên, t l tht nghip M đã mc dưới 4% trong hơn hai năm tri, mt khong thi gian dài nht trong na thế k qua. Kinh tế M cũng vượt xa các nước tiến b ngang hàng. T năm 2019 đến đu năm 2024, Tổng sản lượng nội địa M đã tăng thêm 8%, trong khi các nước Châu Âu ch thêm được 3%, Nht Bn 1% và Anh Quc không lên được chút nào. Trong lúc kinh tế Trung Quc đang b đe da vì tình trng dân không dám tiêu xài thì kinh tế M vn tiến vng chc. Dù cui năm nay ai đc c tng thng thì nn tng vng chc đó vn có th tn ti trong nhiu năm ti.

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : VOA, 29/03/2024

Additional Info

  • Author Ngô Nhân Dụng
Published in Diễn đàn
dimanche, 03 septembre 2023 13:29

Kinh tế Mỹ thoát rủi ro suy thoái

Tháng trước, ông Jerome Powell, ch tch Quỹ Dự trữ liên bang, nói rng s phi tăng lãi sut nếu lương bng còn lên cao trong tháng 8 và nếu các xí nghip còn thiếu người làm. Ảnh minh họa trụ sở FED

kt1

Fed được dự báo sẽ dừng tăng lãi suất trong tháng 9 - Ảnh minh họa Trụ sở Quỹ dự trữ liên bang Mỹ

Tình trng Trung Quc còn nguy him hơn rt nhiu, sau khi chm dt các ngăn cm vì bnh Covid, người tiêu th vn chưa mun tiêu tin và các xí nghip phi h thp giá bán, tình trng "gim phát" đang đe da kéo c nn kinh tế suy sp.

Năm ngoái, hu như ai cũng tin kinh tế M suy thoái. Công ty nghiên cu Bloomberg đoán xác sut là 100 phn trăm. Quỹ Dự trữ liên bang, chi nhánh Philadelphia, cho biết t l người tiên đoán kinh tế suy thoái lên cao nht trong hơn 60 năm, khi phng vn các kinh tế gia.

Nhưng qua năm 2023, kinh tế không suy thoái. Trong quý th nhì, Tng Sn Lượng Ni Đa (GDP) tăng thêm 2.1 phn trăm. GDP đo giá tr tng s sn xut và dch v c nước, tính ra đô la. GDP lên vì người tiêu th vn xài tin, các công ty tiếp tc đu tư.

Mt du hiu tt là th trường nhân dng vng chc nhưng không "nóng" quá. B Lao Đng cho biết s người bt đu đòi lãnh tin bo him tht nghip đã gim xung lin ba tun l. Trong tháng Tám, các doanh nghip to thêm 187.000 công vic làm. Theo bn tin AP, các cơ s Y tế tuyn dng nhiu nht, trong tháng Tám tăng thêm 97.000 nhân viên mi. Các công ty xây dng tuyn thêm 22.000 công nhân, các cơ xưởng 16.000, các hàng quán ăn ung tuyn thêm 15.000 người. Ch có hai lãnh vc gim s người làm vic, 37.000 công nhân vn ti mt vic khi công ty xe ti Yellow phá sn ; 17.000 người phi ngh vì các cuc đình công đòi tăng lương Hollywood.

Nói chung, kinh tế đang hi phc tr li, lên ngang tình trng trước khi bnh dch Covid tn công. Nhiu xí nghip m thêm cơ xưởng, mt hin tượng hiếm có trong mt nn kinh tế đã tiến b chuyn sang các ngành dch v và mua hàng chế to t các nước khác. Nhiu nhà máy mi thuc hai ngành, sn xut chíp trong k thut đin t, và năng lượng xanh, dùng ánh sáng mt tri hay dùng gió.

Mc dù s vic làm lên cao, trong tháng Tám, t s tht nghip đã tăng t 3,5% lên 3,8%. T l tht nghip cao hơn vì nhiu người bt đu đi tìm vic làm tr li. Trong thi gian Covid, s người mt vic rt đông ; sau khi bnh dch chm dt nhiu người không mun tr li làm vic ngay. H vn lo b truyn nhim, và s tin tr cp được hưởng vn đ chi dùng. Bây gi, tin dành dm đang cn dn và thy lương bng đang cao hơn, nhiu người tìm vic li. Trong tháng Tám, thêm 736.000 người bt đu tìm vic làm. Không phi ai cũng kiếm được vic ngay, cho nên t l tht nghip tăng lên.

Theo thng kê B Lao đng, t s người đang làm vic hay đang tìm vic đã lên ti gn 63% lc lượng lao đng, mt "t l tham gia" cao nht k t 18 tháng qua.

Nhưng t s tht nghip cao hơn li là mt tín hiu tt đi vi Quỹ Dự trữ liên bang (Fed). Vì nó chng t th trường lao đng không "nóng quá" ! Như vy thì mi đe da lm phát bt căng thng. Ngân hàng Trung ương M luôn luôn phi la chn gia lm phát và tăng trưởng kinh tế. Nếu kinh tế lên thì lm phát s tăng theo, do nhu cu ca người tiêu th thúc đy trong khi người lao đng mun được tăng lương.

Nếu lm phát tiếp tc lên, Fed s tăng lãi sut đ ngăn nga. Lãi sut tăng khiến vic vay n khó khăn hơn, các d án đu tư ca các công ty chm li, và dân bt tiêu tin. C hai hin tượng đó làm gim bt tc đ kinh tế tăng trưởng. Nếu lãi sut tăng liên tiếp, tác đng nng hơn, thì nn kinh tế s bước vào suy thoái. Theo đnh nghĩa, kinh tế suy thoái khi nào Tng Sn Lượng Ni Đa gim bt trong hai quý liên tiếp.

Vì vy, khi t s tht nghip tăng, mi người hy vng Fed s tm ngưng không tăng lãi sut mnh như trước na.

Khi t s tht nghip lên cao thì nhng người làm vic s không đòi hi tăng lương, các xí nghip không cn tăng giá, lm phát s nh hơn. Quỹ Dự trữ liên bang bt đu tăng lãi sut t tháng Ba năm 2022. Sau 11 ln tăng lãi sut đ gim bt s tiêu th và đu tư, t l lm phát đã đi xung, t 9,1% năm ngoái, bây gi ch còn 3,2%. Nhiu người phê bình ông Jerome Powell, ch tch Fed, đã tăng lãi sut trong tháng By, sau khi tm ngưng trong tháng 6. Ông có th nhìn s thng kê thy th trường lao đng vn "nóng" sau 10 ln tăng lãi sut đã lo lng. Nhưng ai cũng biết rng bin pháp tăng lãi sut phi ch na năm đến mt năm mi thy kết qu, là hot đng kinh tế gim bt.

Trong hi ngh các ngân hàng quc tế Jackson Hole, Wyoming, tháng trước, ông Jerome Powell, ch tch Quỹ Dự trữ liên bang, nói rng s phi tăng lãi sut nếu lương bng còn lên cao trong tháng 8 và nếu các xí nghip còn thiếu người làm. Ông cũng nhc li, mc tiêu ca Ngân hàng Trung ương là đy t l lm phát xung còn 2% mt năm.

Mi người đang trông đi Quỹ Dự trữ liên bang s không tăng lãi sut trong phiên hp tháng Chín này. Ban Tin t ca Qu thy s tht nghip lên cao, các doanh nghip s không cn tăng lương đ thu hút người làm, như năm ngoái, do đó cũng không cn tăng giá hàng bán.

Mt s thng kê khiến người ta còn lo ngi khó ngăn nga lm phát, là trong tháng 8 lương bng vn tăng thêm 4,3%, cao hơn t s tăng mt năm trước đây. Nhưng trong tháng 7 có hai tín hiu ngược chiu, là s người ngh vic gim bt và s vic làm cn tuyn dng cũng đi xung ; c hai s khiến lương bng s không tăng nhanh như trong năm ngoái. Hơn na, lương bng tăng 4,3% trong tháng 8, nhưng đã "ngui bt" so vi t l tăng 4,4% trong hai tháng trước. Riêng nhng người lao đng lãnh lương gi thì tc đ còn thp hơn, ch tăng 0,2% trong tháng 8, so vi tháng trước. Nếu nhng người có trách nhim điu chnh tin t còn biết nhng du hiu cho thy th trường lao đng chưa ngui bt, thì h s tiếp tc tăng lãi sut, dù có th khiến kinh tế yếu đi.

Dù kinh tế M có gim tc, cơn suy thoái có ti cũng h cánh nh nhàng. Vì người tiêu th M, đóng góp hai phn ba vào sn lượng quc gia, vn mun xài tin. Nn kinh tế t do khiến các doanh nhân hot đng không ngh. Trong thi gian bnh dch, M s các công ty mi thành lp vn lên cao hơn c trước khi bnh phát khi !

Ông Seth Carpenter, kinh tế gia hàng đu ca Ngân hàng Morgan Stanley, nói chuyn vi hãng tin Bloomberg, so sánh kinh tế M vi Trung Quc. Tình trng Trung Quc còn nguy him hơn rt nhiu, sau khi chm dt các ngăn cm vì bnh Covid, người tiêu th vn chưa mun tiêu tin và các xí nghip phi h thp giá bán, tình trng "gim phát" đang đe da kéo c nn kinh tế suy sp.

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : VOA, 03/09/2023

Additional Info

  • Author Ngô Nhân Dụng
Published in Diễn đàn

Nền kinh tế Mỹ đã suy giảm trong quý thứ hai liên tiếp, một cột mốc mà nhiều nước coi là suy thoái kinh tế. Nhưng Mỹ thì chưa coi tình hình kinh tế nước mình 'suy thoái', và đang dùng dữ liệu bổ sung để khẳng định điều này.

suygiam1

Sự suy giảm, với tốc độ 0,9% hàng năm trong ba tháng liên tiếp cho đến tháng Bảy, đã gây chú ý trong bối cảnh lo ngại gia tăng về tốc độ tăng trưởng kinh tế của Mỹ.

Giá thực phẩm, xăng dầu và các mặt hàng cơ bản khác đang tăng với tốc độ nhanh nhất kể từ năm 1981.

Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) nhanh chóng tăng lãi suất để cố gắng hạ nhiệt nền kinh tế và giảm bớt áp lực giá cả, lo ngại gia tăng rằng một cuộc suy thoái sắp xảy ra - nếu nó chưa chính thức bắt đầu.

Đối mặt với niềm tin của công chúng đang giảm dần, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã cố gắng thuyết phục rằng nền kinh tế vẫn ổn định, và lưu ý rằng tỷ lệ thất nghiệp vẫn ở mức thấp 3,6% và tuyển dụng vẫn tăng mạnh.

Ông Biden nói hôm thứ Năm 28/7 : "Nếu bạn nhìn vào thị trường việc làm, chi tiêu của người dùng, đầu tư kinh doanh của chúng tôi - chúng ta sẽ thấy những dấu hiệu của tăng trưởng kinh tế.

"Chắc chắn chúng tôi dự đoán tăng trưởng sẽ chậm hơn năm ngoái. Điều đó phù hợp với quá trình chuyển đổi sang tăng trưởng ổn định, và lạm phát thấp hơn".

Tuần này, trước số liệu từ Bộ Thương mại, ông nói với các phóng viên rằng nền kinh tế "sẽ không suy thoái". Điều đó đã khiến các đối thủ của ông trong đảng Cộng hòa cáo buộc Nhà Trắng đang cố gắng định nghĩa lại thuật ngữ 'suy thoái'.

'Việc Nhà Trắng thay đổi tên của 'suy thoái' sẽ không làm giảm sự đau khổ của người Mỹ', họ nói.

Trong ba tháng đầu năm, nền kinh tế Mỹ suy giảm với tốc độ hàng năm là 1,6%. Vào thời điểm đó, các nhà kinh tế cho rằng sự sụt giảm của tổng sản phẩm quốc nội (GDP) là do sự lên xuống trong dữ liệu thương mại.

Nhưng báo cáo hôm thứ năm 28/7 cho thấy sự chậm lại rõ rệt hơn, với sự tăng trưởng bị kéo xuống bởi sự sụt giảm của thị trường nhà ở, đầu tư kinh doanh và chi tiêu của chính phủ. Chi tiêu của người tiêu dùng tăng với tốc độ hàng năm chậm hơn 1%, do người dân chi nhiều hơn cho chăm sóc sức khỏe, nhà ở và ăn hàng, nhưng cắt giảm chi tiêu cho hàng hóa và thực phẩm.

Giáo sư Đại học Harvard, Jeffrey Frankel, trước đây đã từng phục vụ trong ủy ban của Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia, một nhóm các học giả có nhiệm vụ đưa ra tuyên bố chính thức về suy thoái.

Ông nói ông không nghĩ rằng một cuộc suy thoái đã bắt đầu vào đầu năm nay, và chỉ ra sự tăng trưởng việc làm mạnh mẽ. Nhưng sau đó ông đã bớt tự tin hơn.

"Mọi thứ đã chậm lại, vì vậy tôi không nói rằng mọi thứ đều tuyệt vời", ông nói. "Xác xuất của một cuộc suy thoái trong tương lai là khá cao".

Lạm phát ở Mỹ đạt 9,1% trong tháng Sáu, tốc độ tăng nhanh nhất trong hơn bốn thập kỷ.

Vào thứ Tư, FED đã tăng lãi suất cho vay 0,75 điểm phần trăm, lần tăng thứ tư trong năm nay.

Bằng cách làm cho chi phí đi vay đắt hơn, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ hy vọng sẽ giảm chi tiêu cho các mặt hàng như nhà cửa và ô tô, về lý thuyết là giảm bớt một số áp lực đẩy giá lên. Nhưng nhu cầu thấp hơn cũng đồng nghĩa với sự suy giảm trong hoạt động kinh tế.

Các báo cáo gần đây cho thấy niềm tin của người tiêu dùng giảm, thị trường nhà ở chậm lại và hoạt động kinh doanh thu hẹp lần đầu tiên kể từ năm 2020.

Thị trường chứng khoán Mỹ đã đi xuống kể từ đầu năm và các công ty từ gã khổng lồ truyền thông xã hội Meta, chủ sở hữu của Facebook và Instagram, cho đến nhà sản xuất ô tô General Motors, cho biết họ có kế hoạch giảm bớt tuyển dụng. Một số công ty khác, đặc biệt là trong lĩnh vực bất động sản, đã thông báo cắt giảm việc làm.

Ảnh hưởng như thế nào tới Việt Nam ?

Trao đổi với BBC News tiếng Việt hôm 16/6, Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu, một chuyên gia kinh tế và tài chính ngân hàng sống ở Việt Nam, nói rằng có lo ngại trong những năm tới nền kinh tế của Mỹ sẽ rơi vào "stagflation", tức vừa có lạm phát và nền kinh tế phát triển chậm lại.

"Nhiều người đang rất lo sợ việc tăng lãi suất này sẽ làm chậm lại mức tăng trưởng nền kinh tế của Mỹ, thậm chí có thể đưa Mỹ trở thành một nền kinh tế suy thoái. Và đây sẽ là cú sốc lớn không những cho Mỹ mà toàn thế giới bao gồm Việt Nam. Giá trị USD tăng thì tỷ giá USD - VND cũng tăng, giá trị VND giảm. Về mặt xuất khẩu thì có lợi cho Việt Nam nhưng bất lợi cho nhập khẩu".

"Đặc biệt cách đây mấy ngày, Bộ Tài chính Mỹ cũng vừa đưa Việt Nam vào danh sách giám sát tiền tệ, dù chưa phải là quốc gia thao túng tiền tệ. Việt Nam phải cẩn trọng vì trong thời gian tới khi tỷ giá USD - VND tăng thì Mỹ có thể dựa vào đó để tăng cường theo dõi tiền tệ, và nếu bị rơi vào danh sách các quốc gia thao túng tiền tệ thì rất bất lợi cho Việt Nam vì Mỹ có thể có các biện pháp trừng phạt kinh tế sau đó".

Việc FED liên tục tăng lãi suất kéo theo đồng USD lên giá so với nhiều đồng tiền khác, trong đó có VND, tạo sức ép lớn hơn lên tỉ giá USD/VND, theo Tuổi Trẻ.

Tại Ngân hàng Vietcombank, giá bán USD ngày 16/3 (lần FEB tăng lãi suất đầu tiên) ở mức 23.020 đồng/USD, tăng lên mức 23.520 đồng/USD vào ngày 28/7, tăng 500 đồng/USD, tương đương mức tăng 2,15%. Giá mua USD tiền mặt cũng tăng từ 22.710 đồng/USD lên 23.210 đồng/USD.

Các ngân hàng thương mại Việt Nam cũng phải đồng loạt tăng lãi suất huy động thời gian qua với mức tăng 0,3 - 0,5%, do áp lực tỉ giá và lạm phát tăng.

FED liên tục tăng lãi suất và kinh tế Mỹ suy giảm khiến kinh tế thế giới tăng trưởng chậm lại, dẫn đến nhu cầu hàng hóa, dịch vụ giảm, làm giảm nhu cầu với hàng xuất khẩu của Việt Nam.

Mỹ hiện là đối tác thương mại lớn thứ 2 của Việt Nam, sau Trung Quốc. Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, năm ngoái, lần đầu thương mại song phương Việt - Mỹ vượt mốc 110 tỷ USD.

Do đó, tình trạng giảm cung đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam có thể ảnh hưởng đến đà phục hồi kinh tế của Việt Nam.

Ông Nguyễn Trí Hiếu cho rằng dự kiến các nước ở Châu Âu sẽ tăng lãi suất sau Mỹ, áp dụng chính sách thắt chặt tiền tệ, và khi đó Việt Nam sẽ đối mặt thêm nhiều khó khăn. Trước mắt thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ bị tác động.

"Đây là dấu hiệu cuộc khủng hoảng trước mắt, một kịch bản xấu cho Việt Nam. Ngay từ bây giờ, Việt Nam nên có kế hoạch đối phó. Thị trường chứng khoán ở Việt Nam trước mắt có thể bị tác động như việc trái phiếu Mỹ tăng giá trị sẽ khiến nhà đầu tư khối ngoại sẽ rút tiền khỏi thị trường Việt Nam và đầu tư vào Mỹ".

Trong khi đó, kinh tế trưởng VinaCapital Michael Kokalari nói với báo Tuổi Trẻ rằng khả năng chống chọi với việc FED tăng lãi suất và các rủi ro toàn cầu của Việt Nam tốt hơn một số thị trường mới nổi và cận biên khác.

Ông Kokalari dự báo lạm phát của Việt Nam sẽ đạt mức trung bình 3,5% trong năm nay, thấp hơn mức lạm phát ở nhiều nước ASEAN khác.

Nguồn : BBC, 29/07/2022

Additional Info

  • Author BBC tiếng Việt
Published in Việt Nam

Tng thng Joe Biden và Đng Dân ch t tín hiu quyết tâm theo đui gói cu tr kinh tế tr giá 1.900 t đô la bt chp s phn đi ca phe Cng hòa Quc hi trong khi mt chuyên gia nhn đnh vi VOA rng đ xut ca hai phía đu có đim tích cc và tiêu cc.

kinhtemy1

Ông Biden tiếp các lãnh đo Dân ch Thượng vin Nhà Trng đ bàn v gói cu tr kinh tế

S liu mi được công b cho thy nn kinh tế M đã gim 3,5% - mc st gim sâu nht k t Đ nh Thế chiến. T l tht nghip vn đang mc cao và nhiu doanh nghip vn phi đóng ca do đi dch.

Trong lúc này, hai đng Dân ch và Cng hòa vn tiếp tc bàn tho đ gii quyết các mc mu trong gói cu tr nhưng có v như không đi đến đâu vì hai phía vn quyết gi lp trường vn quá khác bit.

Hai Đng tranh đu

"Chúng ta s có s ng h ca Đng Cng hòa", Tng thng M Joe Biden được kênh ABC dn li nói v các cuc đàm phán v d lut cu tr Covid-19 tr giá 1,9 nghìn t đô la ca ông. "Tôi nghĩ chúng ta s có được lá phiếu ca mt s đng viên Cng hòa".

Ông Biden đưa ra tuyên b này vào sáng ngày 3/2 trong cuc gp vi 11 Thượng ngh sĩ hàng đu ca Đng Dân ch.

Ging điu t tin trong phát biu công khai ca ông Biden không cho thy được mc đ đu tranh trong các cuc đàm phán, khi mà mt s thành viên Dân ch trong cuc hp vn tiếp tc thúc đy chun b mt công c ngân sách đ thông qua d lutmà không có bt k s ng h nào ca phe Cng hòa Quc hi.

Đng Dân ch đang nm đa s c hai vin Quc hi. H có th mt mình mt ch thông qua gói cu tr mà không cn phiếu ca Đng Cng hòa nhưng thế đa s Dân ch mong manh khiến điu này tr nên ri ro.

Sau cuc hp vi ông Biden, Lãnh đo khi Đa s ti Thượng vin, ông Chuck Schumer, cũng đã c gng nhn mnh s hp tác lưỡng đng, nhưng vn đ ng kh năng sn sàng tiến lên phía trước mà không cn bt k phiếu bu nào ca phe Cng hòa.

"Tt c chúng tôi (Đng Dân ch) s làm vic cùng nhau vi Tng thng, chúng tôi đng lòng như mt, vì mt gói cu tr táo bo, và s làm vic vi nhng người đng nghip Cng hòa khi có th", ông Schumer nói.

"Chúng tôi hy vng các đng nghip ca chúng tôi bên Đng Cng hòa s đng cùng chúng tôi - trong chương trình cu tr to ln, táo bo này mà nước M cn. Đi đa s c tri Đng Cng hòa ng h phn ln ni dung gói cu tr. Chúng tôi mun có gói cu tr lưỡng đng, nhưng chúng tôi phi mnh m. Chúng ta không th chm chp, không th trì hoãn, không th làmloãng, bi vì khó khăn mà đt nước gp phi và nhng cơ hi mà chúng ta có th đem đến là to ln", ông được kênh ABC dn li nói.

Sáng ngày 3/2, Tng thng Biden đã tiếp đón các Thượng nghđng hương đến t bang Delaware là các ông Chris Coons và Tom Carper, ti Phòng Bu dc. Sau cuc hp kéo dài mt gi, Thượng ngh sĩ Coons đã chuyn li li rng Tng thng s tiếp tc các cuc đàm phán, nhưng vn s kiên đnh gi li ha ca ông là cp ngân phiếu kích thích kinh tế cho các gia đình lao đng.

"Chúng tôi đã trao đi v các khon thanh toán trc tiếp và làm sao sa đi chúng đ đm bo rng chúng nhm đúng đi tượng hơn, nhưng Tng thng Biden đã nói rõ vi rng ông y s không quên tng lp trung lưu", Thượng ngh sĩ Coons được ABC dn li nói. "Ông y s không nut li cam kết không ch vi Georgia mà còn vi c nước là đem gói cu tr có mc tiêu đến vi nhng người dân M khn khó nht".

Ông Coons nói thêm rng vin tr cho chính quyn các bang và cp cơ s có th là đim phá v tha thun. Chính quyn các bang đã b tht thu thuế nng n do đóng ca đ chng dch. Kế hoch ca ông Biden kêu gi dành 350 t đô la cho khon này, nhưng phía Cng hòa đã b khon tr cp này trong đ xut đi chi mà h đưa ra.

"Bn thân tôi cho là nếu không có chút gì vin tr cho các bang và đa phương thì đó không phi là đim bt đu. Tôi đã nói chuyn vi mt s đng nghip Cng hòa v nhng điu khon gì h mun đ sn sàng tăng đáng k tin vin tr cho mt s bang và đa phương", ông Coons cho biết.

Trước đó, sau cuc hp kéo dài gn hai gi ca ông Biden vi các Thượng ngh sĩ Cng hòa v gói cu tr đi chi mà h đ xut tr giá 600 t đô la ti Phòng Bu dc vào đêm 1/2, c hai phía đu cm thy lc quan v các cuc đàm phán, nhưng không có tiến trin rõ ràng nào.

Nhng đim khác bit

Ông Mitt Romney, mt trong 10 Thượng ngh sĩ Cng hòa đã gp ông Biden hôm 1/2, nói rng cn phi có nhng thay đi thc s đ giành được s ng h ca Đng Cng hòa.

"Nếu Tng thng Biden làm vic vi đng Cng hòa và chúng tôi sa đi mt s đim trong kế hoch ca ông, thì hoàn toàn có kh năng s có được mt s s ng h t phía đng Cng hòa. Nhưng nếu nó được đy đi mà không có bt k thay đi gì so vi nhng gì được đ xut ban đu, tôi đoán rng s không mt ai bên Đng Cng hòa s b phiếu cho kế hoch 1,9 nghìn t đô la", ông Romney nói trước báo gii ti Đin Capitol.

"Tôi nghĩ rng khong cách ln nht gia đ xut ca Tng thng và đ xut ca đng Cng hòa là khon tin 360 t đô la chi cho các bang và đa phương. Báo cáo mi đây nht cho thy các bang M trung bình trong năm 2020 ch tht thu 1/10 so vi năm 2019. Vì vy, con s như vy tht vô nghĩa", ông nói và cho biết vn đ tin cu tr cho người dân cũng có khác bit ln gia hai phía.

Gi vào phiên hp kín hàng tun ca phe Dân ch H vin, Tng thng Biden nói rng ông không sn lòng đi ý đi vkhon tin chi tr 1.400 đô la mt người, nhưng s xem xét hn chế đi tượng hưởng li ch nhng người dân M có thu nhp thp.

"Chúng ta không th t b s tin 1.400 đô la b sung trong ngân phiếu chi tr trc tiếp mà chúng ta đã đ xut bi vì người dân cn s tin đó và thành tht mà nói, h đã được ha là s có. Có l chúng ta có th, tôi nghĩ, chúng ta có th hướng đến đi tượng tt hơn. Chuyn đó không sao đi vi tôi. Nhưng tôi s không bt đu nhim k ca mình bng cách phá v li ha vi người dân M", ông Biden nói trong cuc gi.

Trao đi vi VOA, Giáo sư-Tiến sĩ Khương Hu Lc hin ging dy chương trình MBA ti Trường sau đi hc Keller v Qun lý và có 20 năm kinh nghim làm giám đc tài chính cho các tp đoàn ln, ch ra các đim khác bit trong đ xut cu tr gia hai Đng.

Th nht, v tin cu tr người dân, phía Dân ch mun cho 1.400 đô la mt người dân (nhiu kh năng có thu nhp t 70.000 đô la mt năm tr xung), trong khi phe Cng hòa ch mun cho 1.000 cho nhng ai có thu nhp ti đa 40.000 đô la mt năm.

Th hai, s tin tr cp tht nghip mà Đng Dân ch đ xut là 400 đô la mi tun cho ti tháng 9, trong khi phía Cng hòa ch mun cho 300 đô la mi tun cho ti tháng 6.

Ngoài ra, phe Dân ch đ xut 170 t đô la cu tr trường hc tt c các cp, k c đi hc, trong khi phe Cng hòa ch chu chi 20 t nhưng không đng ý cu tr các trường đi hc. Ngoài ra, vic có tr giúp chính quyn bang và đa phương hay không cũng là tranh chp ln gia hai đng.

Ông Lc nói rng có nhng ch ông đng ý vi Đng Dân ch và cũng có đim bên đ xut ca Đng Cng hòa mà ông cho là tha đáng hơn.

Chng hn, ông nói, cho mi người dân thêm 1.000 đô la như đ xut ca Đng Cng hòa là quá ít, không đ sng nhưng ông đ xut nên gii hn đi tượng như yêu cu ca Cng hòa, tc là ch nhng người có thu nhp t 40.000 đô la tr xung.

"Chính quyn đa phương cn được tr giúp mà Đng Cng hòa không cho gì hết", ông than phin.

Mt đim mà ông Lc rt tán đng trong kế hoch ca phe Cng hòa là ch cho tin tht nghip đến tháng 6 nhưng ông cho rng nên cho s tin như phía Dân ch đưa ra là 400 đô la mt tun thay vì 300.

ng cho tin tht nghip kéo dài đến tháng 9 đ người dân có đng lc đi làm tr li", ông phân tích.

Ông Lc ch trích đ xut ca phe Dân ch là tăng lương ti thiu cho người lao đng lên 15 đô la mt gi là không giúp ích gì cho nn kinh tế trong đi dch mà s giết chết các tiu thương.

"Nhng tiu thương gn c năm nay đã rt èo ut, h mướn người và tr lương ti thiu mà bây gi bt h thay vì tr 7,25 li lên đến 15 đô la mt gi thì h s sa thi người hay đóng ca luôn", Tiến sĩ Lc phân tích và ch ra rng các doanh nghip nh chiếm 50% xương sng kinh tế M.

Trin vng kinh tế M ?

Giáo sư Khương Hu Lc nói trước tình hình M gánh n cao do đã my ln b ra s tin ln cu tr nn kinh tế, Tng thng Biden s tăng thuế đi vi các cá nhân có thu nhp cao, chng hn tăng t 37% lên 39.6% đ bù đp ngân sách.

"Thuế phi gia tăng đ phn nào gánh n cho quc gia", v giáo sư này khng đnh.

Tuy nhiên, ông phn đi vic tăng thuế doanh nghip tr li. Thi cu Tng thng Donald Trump đã gim thuế này t 35 xung còn 21%. Ông nói ông Biden s tăng li lên 28%. iu này không cn thiết vì thuế doanh nghip ch đóng góp không bao nhiêu vào ngân sách quc gia nhưng nếu tăng thì các công ty s không tr v M nhiu".

Ông hoan nghênh chương trình đu tư vào cơ s h tng ca ông Biden đ kích thích nn kinh tế - điu mà c hai đng đu ng h, nhưng bày t nghi ng vào kế hoch đu tư 2.000 t đô la vào các k ngh xanh vì theo ông ‘đây là chương trình dài hơn trong bi cnh M đang chy đua vi Trung Quc vn dùng k ngh than đá gây ô nhim.

V lý do kinh tế M suy thoái nng n đến 3.5% trong năm 2020, ông Lc nói là do đi dch virus corona.

"Kinh tế M trước khi có dch đang rt tt. Tht nghip thp, th trường chng khoán tăng k lc, tin lương mc cao", ông ch ra.

"Dưới thi ca Tng thng Trump, ông y rt là lng lo trong vn đ kim chế virus. Đó là đim mà Tng thng Biden đã sa đi mà tôi nghĩ là điu tt", ông gii thích và cho biết virus corona đã làm kinh tế M t ch tăng trưởng 2% trong năm 2019 ti ch b gim 3,5% trong năm 2020.

V trin vng kinh tế M, ông Lc d đoán rng trong na năm đu năm 2021, kinh tế M s không suy gim nhưng cũng không tăng trưởng. "Na cui năm sau s đi vào hướng dương, có th gia tăng 1-2% nếu kim soát được đi dch. Tc đ tăng bao nhiêu tùy vào vic trin khai vaccine", Tiến sĩ Lc nói.

Nguồn : VOA, 06/02/2021

Additional Info

  • Author VOA tiếng Việt
Published in Quốc tế

Số du hc sinh Vit Nam hc bc đi hc ti Hoa Kỳ tăng năm th 18 liên tiếp, đóng góp "gn mt t đôla" cho nn kinh tế M, theo báo cáo thường niên Open Doors ca Vin Giáo dc Quc tế (IIE).

sinhvien1

Với gn 25 nghìn sinh viên, tăng 0,3% so vi năm hc 2017 – 2018, Vit Nam đng th sáu trong s các quc gia dn đu v con s du hc sinh ti M trong khong thi gian t 2018 ti 2019.

Đứng trước Vit Nam trong danh sách công b hàng năm hôm 18/11 nhân Tuần l Giáo dc Quc tế là các nước Trung Quc, n Đ, Hàn Quc, Saudi Arabia và Canada.

Sinh viên của quc gia đông dân nht thế gii đng đu bng vi gn 370 nghìn sinh viên, đóng góp cho kinh tế M gn 15 t đôla.

Theo dữ liu ca B Thương mi M, sinh viên quốc tế đóng góp gn 45 t đôla cho nn kinh tế Hoa Kỳ năm 2018, tăng 5,5% so vi mt năm trước đó.

Phúc trình được Đi s quán M ti Hà Ni dn li cho biết rng trong tng s 24.392 sinh viên Vit Nam du hc ti Hoa Kỳ, 69,9% hc bc đi hc, 15,2% học sau đi hc, 10,2% tham gia thc tp không bt buc, và 4,6% còn li theo hc các chương trình không cp bng.

Không chỉ công b s du hc sinh Vit Nam M, báo cáo cũng cho hay rng s lượng sinh viên M đến Vit Nam hc tp đã tăng 7,1%, t mc 1.147 sinh viên trong năm hc 2016 – 2017 lên ti 1.228 sinh viên trong niên khóa 2017 – 2018.

quan ngoi giao ca M ti Hà Ni cho rng d liu Open Doors là "bng chng rõ ràng cho thy giáo dc vn là nn tng ca mi quan h song phương".

Tuyên bố chung Vit – M nhân chuyến thăm ca Tng thng Trump cui năm 2017 viết rng ông Trump và Ch tch Vit Nam khi đó là ông Trn Đi Quang, "khng đnh ng h vic tăng cường quan h gia nhân dân hai nước, qua đó làm sâu sc thêm s hiu biết ln nhau, hợp tác và tình hu ngh gia hai dân tc, c th thông qua trao đi chuyên môn và hc thut".

Hai nhà lãnh đạo cũng nêu ví d v mi quan h liên quan ti giáo dc, trong đó có vic đưa trường Đi hc Fulbright Vit Nam vào hot đng cũng như các khoản tr cp vi tng tr giá 500.000 USD dành cho cu sinh viên ca Qu Giáo dc Vit Nam.

Theo phúc trình Open Doors, có hơn 1 triu sinh viên quc tế hc tp ti các trường đi hc và cao đng ca Hoa Kỳ trong năm hc 2018 – 2019, chiếm 21% tng s du hc sinh bc đi hc trên toàn thế gii.

Các môn được nhiu du hc sinh la chn khi ti M đó là k thut, toán hc và khoa hc máy tính, kinh doanh và qun trị. Số lượng sinh viên theo hc ngành Nông nghip tăng nhanh nht, vi 10,3%. 10 bang có nhiu sinh viên quc tế du hc nht gm California, nơi có cng đng người M gc Vit ln nht Hoa Kỳ, cùng các bác khác như New York, Texas, Massachusetts, Illinois, Pennsylvania, Florida, Ohio, Michigan và Indiana.

Báo cáo Open Doors được công b hàng năm vào Tun l Giáo dc Quc tế, vn là mt sáng kiến chung gia B Ngoi giao và B Giáo dc Hoa Kỳ nhm qung bá giáo dc đi hc.

Theo Đại s quán M ti Hà Ni, quan đi din ngoi giao Hoa Kỳ này đã đánh du tun l này vi các khoá tp hun dành cho chuyên viên tư vn và c vn hc tp ti các trường đi hc và trung hc ph thông khu vc Thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nng, cũng như các bui thông tin du hc M và các chương trình hc bng trao đi ca chính ph Hoa Kỳ ti Hà Ni và Thành phố Hồ Chí Minh.

Trong khi đó, tin cho hay, Tổng Lãnh s Marie Damour hôm 18/11 đã khánh thành Đim hn Hoa Kỳ ti trường Đi hc An Giang, văn phòng v tinh th hai sau Cn Thơ, nhm tăng cường cơ hi tiếp cn thông tin cho sinh viên khu vc đng bng sông Cu Long v Hoa Kỳ, hc tiếng Anh, và dch v tư vn giáo dc ca Văn phòng Giáo dc Hoa Kỳ.

Viễn Đông

Nguồn : VOA, 25/11/2019

Additional Info

  • Author Viễn Đông
Published in Diễn đàn

Từ giữa thế kỷ 20, khi nào kinh tế Mỹ lên thì kinh tế thế giới cũng lên, Mỹ xuống thì các nước khác cũng xuống theo. Thí dụ, năm 2001 công nghiệp tin học ở Mỹ mất đà hay năm 2008 bị khủng hoảng tài chánh vì địa ốc, cả thế giới chịu tai nạn.

kinhte1

Nước Đức xuất cảng rất nhiều xe hơi. Trong 12 tháng qua ở nước Tàu số xe bán giảm bớt 12%. Bắc Kinh đã hạn chế không để các ngân hàng vung tiền cho vay nữa, Đức chịu ảnh hưởng nặng nề, một nguyên nhân khiến kinh tế Đức tụt giảm. Trong hình, xe hơi nhập cảng của Mercedes-Benz tại một phòng trưng bày ở Thanh Đảo, phía Đông tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc. (Hình : STR/AFP/Getty Images)

Năm 2019 một hiện tượng mới xuất hiện : Kinh tế thế giới xuống và đang kéo nước Mỹ xuống theo.

Nguyên nhân một phần cũng vì cuộc chiến tranh thương mại do Mỹ khởi động khiến kinh tế các nước khác yếu đi. Trung Quốc lao đao vì các đòn quan thuế của Tổng Thống Donald Trump. Người Mỹ thì vui mừng khi thấy khiếm hụt mậu dịch của Mỹ đối với nước Tàu bắt đầu giảm.

Trong tháng Tám năm nay số thâm thủng bớt được 3,1% so với tháng trước, và giảm bớt 11,4% so với tháng Tám năm ngoái. Nhưng khiếm hut giảm được ở phía Đông thì lại tăng lên ở đằng Tây. Thâm thủng mậu dịch của nước Mỹ đối với tất cả thế giới vẫn tăng thêm gần 55 tỷ vào cuối tháng Tám. Riêng số khiếm hụt với Đức tăng hơn 7 tỷ USD.

Số khiếm hụt lên cao vì các công ty Mỹ lo mua nhiều, đề phòng chính phủ sẽ tăng thuế nhập càng. Tổ chức Mậu Dịch Thế Giới (WTO) mới tuyên án cho Mỹ được phép đánh thuế nhập cảng trên 7,5 tỷ USD hàng hóa Châu Âu. Sẽ tăng thuế trên rượu vang, pho ma, cho đến máy bay Airbus ! Đây là một thắng lợi, vì Mỹ nạp đơn thưa kiện từ năm 2014, tố cáo các nước Liên Âu (EU) trợ cấp cho công ty Airbus, cạnh tranh không công bằng với Boeing !

Nhìn chung thì nền thương mại toàn cầu đã thay đổi khiến kinh tế Mỹ không còn đóng vai trò đầu tàu kéo thế giới chạy theo nữa. Ngược lại, bây giờ Mỹ cũng bị lôi kéo, không cưỡng được.

Trước đây, khi các nước suy thoái, bớt mua hàng Mỹ xuất cảng, Mỹ vẫn chịu đựng được dễ dàng. Vì trong nền kinh tế Mỹ tỷ số hàng xuất cảng tương đối thấp. Ba phần tư việc sản xuất ở Mỹ là để cung ứng cho nhu cầu người tiêu thụ trong nước. Khi kinh tế thế giới xuống, Mỹ không bị ảnh hưởng nặng so với các nơi khác, như nước Đức chẳng hạn.

Nước Đức xuất cảng rất nhiều xe hơi và cả những thứ máy móc để chế tạo xe hơi. Khi người tiêu thụ bên Tàu hay bên Ấn Độ không mua xe nhiều nữa thì người Đức lo ngại. Từ 2012 đến 2018 số xe hơi dân Tàu mua tăng gấp rưỡi. Nhưng trong 12 tháng qua ở nước Tàu số xe bán giảm bớt 12%. Bắc Kinh đã hạn chế không để các ngân hàng vung tiền cho vay nữa, sợ trái bong bóng nợ xấu bùng nổ. Đức chịu ảnh hưởng nặng nề, một nguyên nhân khiến kinh tế Đức tụt giảm.

Trước đây, nước Mỹ không bị lôi cuốn vào cơn thoái trào của thế giới như vậy. Kinh tế Mỹ chịu áp lực từ các yếu tố trong nước, như tỷ số lạm phát, chính sách chi tiêu của chính phủ, mức lãi suất do Ngân Hàng Trung Ương ấn định, vân vân.

Nhưng đến năm 2019 tình hình bắt đầu khác. Nguyên do vì tỷ trọng của nền kinh tế Mỹ trong hệ thống toàn cầu giờ đây nhỏ hơn trước. Nhiều quốc gia mới phát triển nhanh, thế giới bên ngoài đã giàu hơn. Riêng nước Tàu, Tổng Sản Lượng đã tăng gấp bốn lần kể từ năm 1980, bây giờ chỉ thua GDP nước Mỹ.

Lý do thứ hai, từ ba chục năm qua Mỹ bắt đầu bán ra ngoài nhiều hơn, nhờ nền kinh tế toàn cầu hóa. Năm 1980 Mỹ xuất cảng 272 triệu USD hàng hóa và dịch vụ (trong khi mua vào 291 triệu USD) ; tới năm 2018 Mỹ xuất cảng 2.500 triệu. Số xuất cảng đã tăng gần gấp mười lần (và số nhập cảng 3.100 triệu USD tăng hơn 10 lần).

Ngày nay, các công ty Mỹ đem tiền lời ở nước ngoài về nhiều hơn trước. Khi dân các nước khác ít tiêu tiền hơn thì Mỹ cũng chịu ảnh hưởng. Ngoài ra, nhờ tiến bộ kỹ thuật bây giờ Mỹ lại bắt đầu xuất cảng dầu, khi kinh tế thế giới xuống khiến giá dầu khí giảm, các công ty dầu khí của Mỹ bị ảnh hưởng nặng hơn.

Trong lãnh vực tài chánh, nước Mỹ cũng mất vai trò đầu tầu. Ngày xưa Ngân Hàng Trung Ương Mỹ (Fed) chỉ cần căn cứ trên các điều kiện kinh tế trong nước mỗi khi quyết định lãi suất, cho lên hay xuống. Ngày nay, họ phải ngó xem các nước khác đang làm gì.

Tháng trước, Ngân Hàng Trung Ương Âu Châu (ECB) cắt lãi suất, Tổng Thống Donald Trump đã thúc giục Fed phải cắt theo. Fed đã cắt tháng trước, và trong kỳ họp tới chắc còn cắt nữa. Vì mọi người đang lo kinh tế thế giới thoái trào sẽ kéo nước Mỹ xuống theo !

Ngân Hàng Trung Ương Mỹ không thể làm ngơ như hồi xưa. Vì khi ECB cùng với Ngân Hàng Trung Ương Trung Quốc, Ấn Độ, Nam Hàn, vân vân, cắt giảm lãi suất, giới đầu tư sẽ chuyển tiền vào nước Mỹ để kiếm lời cao hơn. Muốn đầu tư ở Mỹ, họ phải đi đổi tiền, tức là mua đô la Mỹ. Giá trị đồng đô la lên cao, khiến cho hàng hóa Mỹ bán ra ngoài sẽ tăng giá khi tính ra tiền nước khác. Các công ty Mỹ sẽ bán hàng khó hơn, trong khi dân Mỹ mua hàng ngoại quốc thấy rẻ hơn !

Hiện tượng đồng đô la lên giá đã diễn ra trong một năm qua. Cuộc chiến tranh thương mại nhắm cắt giảm khiếm hụt mậu dịch của Mỹ đối với cả thế giới ; đánh bằng cách tăng quan thuế. Nhưng những xáo trộn do cuộc chiến mậu dịch làm nhiều nước gặp khó khăn, người ta càng muốn đầu tư vào nước Mỹ. Thế là đồng đô la càng tăng giá. Nước Mỹ vẫn mua nhiều hơn số bán ra ; cán cân mậu dịch vẫn thâm thủng như cũ và còn cao hơn.

Khi phát động chiến tranh mậu dịch, chính phủ Mỹ suy nghĩ rất giản dị. Ông Peter Navarro, cố vấn thương mại của Tòa Bạch Ốc nói rằng mục tiêu cuộc chiến quan thuế này là làm cho bên địch chịu đòn đau, còn nước Mỹ thì không sao. Điều này nghe hợp lý, vì Trung Quốc và các nước Âu Châu, Canada, Mexico sống nhờ xuất cảng sang Mỹ. Khi quan thuế tăng làm cho giá hàng của họ đắt quá, không bán được nữa, thì họ sẽ không sống nổi, sẽ phải xếp giáo quy hàng. Trong khi đó nước Mỹ xuất cảng ít, có bán ít hơn chút cũng không sao.

Nhưng thực tế không giản dị như vậy. Chiến tranh mậu dịch khiến hầu hết các nước bị ảnh hưởng vì các nước khác cũng mua, bán hàng với các nước bị đánh thuế nặng. Do đó, cuộc chiến làm cho kinh tế cả thế giới đi xuống. Khi nghèo hơn, người ta cũng không thể mua hàng Mỹ xuất cảng nhiều như trước. Các công ty Mỹ không biết cuộc chiến bao giờ mới ngã ngũ, không biết sẽ dẫn tới đâu, đã bắt đầu ngưng không đầu tư và không tuyển mộ công nhân như trước nữa. Các số thống kê đang phơi bày hiện tượng này.

Chỉ số dự báo kinh tế PMI (đo lường kế hoạch sản xuất công nghiệp) đã tụt xuống 49,1 trong tháng Tám, lại xuống 47,8 trong tháng Chín. Khi nào chỉ số PMI thấp hơn 50 nó báo hiệu hoạt động sản xuất công nghiệp sẽ giảm bớt. Hai tháng qua, PMI đã tụt giảm nặng nề nhất kể từ tháng Sáu, 2009, khi Mỹ đang lôi cả thế giới vào cơn thoái trào lớn.

Khi hoạt động sản xuất giảm bớt thì các công nhân trong những ngành đó sẽ tiêu thụ ít đi, khiến các ngành dịch vụ chịu ảnh hưởng. Trong tháng Chín, đến lượt chỉ số PMI trong các ngành dịch vụ, không sản xuất hàng hóa, cũng tụt giảm, ở nước Đức cũng như ở Mỹ ; nhưng vẫn là 50,4, cao hơn con số 50, tức là vẫn tăng trưởng, dù yếu ớt. Bốn lãnh vực dịch vụ ở Mỹ đi xuống trong tháng Chín là ngành địa ốc, cho thuê nhà thuê xe, và ngành bán sỉ.

Tóm lại, kinh tế Mỹ bây giờ không thể vững chân khi kinh tế thế giới đi xuống.

Điều đáng lo là hiện nay các người nắm quyền kinh tế khắp nơi sẽ khó chống đỡ khi kinh tế thoái trào, so với quá khứ.

Trước đây, muốn kích thích cho kinh tế đi lên, người ta vẫn dùng một phương pháp là cắt giảm lãi suất để người tiêu thụ cũng như giới sản xuất dễ vay tiền hơn. Nhưng Ngân Hàng Âu Châu (ECB) vừa mới giảm lãi suất cơ bản xuống dưới số không ; rất khó cắt xuống nữa. Fed ở Mỹ thì còn đường để cắt, nhưng đã báo trước không chấp nhận lãi suất âm. Chính phủ có thể kích thích kinh tế bằng cách tiêu tiền thật nhiều, nhưng mức khiếm hụt ngân sách hiện đã lên rất cao sẽ không cho phép mạnh tay nữa.

Nếu chính sách lãi suất âm của ECB không vực dạy được kinh tế Đức và Âu Châu thì họ có thể dùng đến sách lược cuối cùng là hạ giá đồng euro để xuất cảng dễ hơn. Khi đó, đồng đô sẽ la lên giá, Mỹ bán hàng khó, sẽ phải phản ứng bằng cách hạ giá đồng mỹ kim. Một cuộc chạy đua hạ giá tiền tệ có thể tai hại không khác gì cuộc chạy đua đánh thuế lẫn nhau đang diễn ra.

Giữa những tin tức bi quan đó, ngày Thứ Sáu, 4 tháng Mười, đã có một tin vui : Tỷ lệ thất nghiệp ở Mỹ đã giảm thêm, từ 3,7 xuống 3,5% mặc dù chỉ có 136.000 công việc làm mới, thấp hơn mọi dự đoán. Nhưng tin vui mừng cũng không làm người ta bớt lo lắng vì kinh tế thế giới vẫn trên đà uy yếu.

Trong kỳ họp cuối tháng này, Ngân Hàng Trung Ương Mỹ chắc sẽ hạ lãi suất một lần nữa, mặc dù kinh tế vẫn còn khỏe mạnh chưa cần tiêm thuốc kích thích. Cứ cẩn thận ngăn ngừa trước khi nước lụt đến chân thì hơn. Mỗi lần lãi suất lên hay xuống cũng phải chờ ít nhất nửa năm mới gây được ảnh hưởng trên đời sống. 

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : Người Việt, 04/10/2019

Published in Diễn đàn