Hội đồng điều phối vùng đã từng có, nhưng rồi cũng "mạnh ai nấy làm"…

Cảng hàng không và cảng biển quốc tế Đà Nẵng

Từ thời Thủ tướng Phan Văn Khải đến nay, cứ hàng năm chuyện các tỉnh miền Trung liên kết nhau để tạo "đột phá" luôn được nhắc đến, nhưng rồi vẫn cứ "mạnh ai nấy là đầu tàu" đúng như ‘chỉ đạo’ lúc ông Nguyễn Xuân Phúc còn là Thủ tướng.

Cơ chế tạo ra những lãnh chúa vùng ở miền Trung ?

Tháng 4/2018, Đà Nẵng đã làm một buổi lễ nhỏ về việc kỷ niệm tròn 15 năm ngày Thủ tướng Phan Văn Khải dẫn đầu đoàn lãnh đạo của Chính phủ về làm việc với Đà Nẵng để từ đó định ra một hướng đi mới cho thành phố biển miền Trung này.

"Đầu tư phát triển mạnh du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của thành phố ; xây dựng Đà Nẵng thành trung tâm du lịch lớn của đất nước, là đầu mối trung chuyển, quá cảnh và giao lưu hàng hóa – dịch vụ của miền Trung – Tây Nguyên…" là những ý kiến chỉ đạo khi ấy của Thủ tướng Phan Văn Khải.

Tháng 8/2004, theo đề nghị của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Võ Hồng Phúc, Thủ tướng Phan Văn Khải đã ký Quyết định số 148/2004/QĐ-TTg, về phê duyệt Phương hướng chủ yếu phát triển kinh tế – xã hội vùng kinh tế trọng điểm miền Trung đến năm 2010 và tầm nhìn đến năm 2020 thực hiện đối với 5 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, bao gồm : Đà Nẵng, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi và Bình Định.

Mục đích của kế hoạch này là nhằm phát huy tiềm năng, vị trí địa lý và các lợi thế so sánh của vùng, từng bước phát triển vùng kinh tế trọng điểm miền Trung thành một trong những vùng phát triển năng động của cả nước, bảo đảm vai trò hạt nhân tăng trưởng và thúc đẩy phát triển khu vực miền Trung và Tây Nguyên.

Khi đó, "nhiệm vụ mới có tính đột phá" là cụm từ không chỉ là điểm nhấn của quyết định kể trên, mà giới nhà báo gần như ai cũng hồ hởi khi "rộng tay" sử dụng động từ "đột phá" trong các bài báo tường thuật về những kỳ vọng thay đổi mang tính cải cách trong nền kinh tế. Lúc đó, chưa xuất hiện cụm từ "định hướng xã hội chủ nghĩa" trong kinh tế như dưới thời của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng.

Thế nhưng kể từ đó đến nay, mặc dù về lý thuyết thì các địa phương thuộc vùng kinh tế trọng điểm miền Trung hội tụ các yếu tố thế mạnh để "dắt nhau" phát triển, thế nhưng theo ghi nhận chung của giới chuyên gia cũng như ghi nhận của báo chí, thì vùng kinh tế trọng điểm miền Trung cho đến nay vẫn là khu vực phát triển không xứng với tiềm năng.

"Phải làm gì và thể chế, cơ chế, nguồn lực vận hành ra sao để vùng này ‘lật ngược’ tình thế phát triển ?" là vấn đề vẫn được đem ra mổ xẻ trong các gặp gỡ đầu xuân của nhiều biên tập viên báo chí.

Cùng là Ủy viên Bộ Chính trị nên các lãnh chúa này không ai chịu ai

Xin dẫn một thí dụ về câu chuyện liên quan đến sân bay, minh chứng rõ nhất cho cái khó của miền Trung.

Theo Quyết định 236 của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc vào năm 2018 về phê duyệt quy hoạch phát triển hàng không đến năm 2020, định hướng 2030, thì mật độ phân bổ cảng hàng không tại vùng miền Trung có tỷ lệ cao nhất nước : 10 sân bay/14 tỉnh, cao hơn rất nhiều so với thế giới. Và lợi ích cục bộ nằm ở chỗ, địa phương lấy cảng biển, sân bay để kéo nhà đầu tư về mình mà chưa có sự liên kết phát huy thế mạnh khu vực.

Các địa phương đều có điểm tương đồng từ vị trí địa lý, thách thức biến đổi khí hậu, thiên tai… thì có cái gì vượt lên trên hay cơ hội, hạn chế chắc chắn sẽ có rất nhiều câu hỏi cần trả lời. Chính phủ cho thành lập Hội đồng vùng, điều đó cần thiết, nhưng hơn hết vẫn là cơ chế hoạt động như thế nào, thực quyền ra sao để điều phối, định hướng, chỉ đạo liên kết phát triển chung ?

Từng có văn bản vùng Tây các tỉnh miền Trung được hưởng chính sách như Tây Nguyên, nhưng chưa có thể chế hay cơ chế gì cho ban điều phối, hội đồng vùng thực hiện vai trò kết nối, không thể "can thiệp" vào các chương trình mục tiêu quốc gia, nông thôn mới, xóa đói giảm nghèo khi khu vực này không được thực hiện chính sách như Trung ương đã ban hành.

Nguồn lực lấy ở đâu để đầu tư, liên kết cũng là câu chuyện trăn trở của các địa phương hiện nay. Một khi không xác định được nguồn lực đầu tư, không tiền, không cơ chế, không đưa ra được cái gì cần liên kết thì lấy gì để kết nối đôi bên cùng có lợi và lợi ích cho toàn vùng ?

Hiện tại thì vẫn là câu chuyện muôn thuở của cái gì cũng phải hỏi Trung ương, và điều đó cho thấy sẽ rất khó để 5 địa phương này có thể phát triển dù cho có Hội đồng vùng hay Ban điều phối vùng.

Trên thực tế, tỉnh thành nào cũng muốn địa phương mình phát triển nên sẵn sàng "đấu tranh" để xin nguồn lực, cơ chế, thu hút đầu tư… Thực tế thì một Hội đồng điều phối vùng đã từng có, nhưng rồi cũng "mạnh ai nấy làm"…

Thay lời kết

Ngày 5/2/2023, tại Bình Định, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì Hội nghị triển khai Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 26-NQ/TW của Bộ Chính trị về phương hướng phát triển kinh tế – xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Bắc Trung bộ và duyên hải Trung bộ đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và xúc tiến đầu tư vùng.

Trong Hội nghị có một nội dung được đưa ra bàn thảo với chủ đề "Liên kết – Phát triển nhanh và bền vững – Đột phá từ biển".

Hy vọng lần này "đột phá" không dừng lại là một "phấn đấu" của tư duy nhiệm kỳ đối với các cấp lãnh đạo.

Thới Bình

Nguồn : VNTB, 07/02/2023

Việt Nam : 2,5 triệu trẻ em bị ảnh hưởng vì thiên tai liên tiếp

Thu Hằng, RFI, 31/10/2020

Chỉ trong một tháng, miền Trung Việt Nam đón ba cơn bão nhiệt đới lớn, gây ra lũ lụt nghiêm trọng và khiến ít nhất 174 người thiệt mạng, hàng triệu người phải di dời. Theo UNICEF Việt Nam ngày 30/10/2020, có khoảng 2,5 triệu trẻ em bị tác động trực tiếp vì đợt thiên tai chưa từng có này.

Hai mẹ con tại Trà Leng, tỉnh Quảng Nam sau vụ đất lở do bão hôm 29/10/2020  AFP - MANAN VATSYAYANA

Cụ thể, theo Quỹ Nhi Đồng Liên Hiệp Quốc (UNICEF) tại Việt Nam, khoảng 2,5 triệu trẻ em có nguy cơ mắc bệnh do không được tiếp cận với nước uống và môi trường ô nhiễm, kể cả tại những trung tâm sơ tán do khu vực này vẫn bị ngập lụt và điều kiện vệ sinh vô cùng khó khăn.

Nhiều trung tâm y tế bị phá hủy khiến bà mẹ và trẻ em không được hỗ trợ phòng ngừa, chăm sóc sức khỏe cơ bản, chăm sóc sức khỏe định kỳ (tiêm chủng, tư vấn dinh dưỡng) trong thời điểm nguy cơ dịch bệnh gia tăng. Về giáo dục, học sinh vùng thiên tai phải nghỉ học do trường học bị hư hỏng và như vậy sẽ bị thiệt hơn sau khi đã phải nghỉ học một thời gian chung với học sinh cả nước để chống dịch Covid-19.

UNICEF đã nhận được hơn 180.000 đô la hỗ trợ từ nhiều cơ quan của Liên Hiệp Quốc và các đối tác nhân đạo để cung cấp nước sạch, điều kiện vệ sinh cho người dân vùng bị ảnh hưởng.

Trong chuyến công du Việt Nam ngày 30/10, ngoại trưởng Pompeo chia buồn với Việt Nam về thiệt hại nhân mạng do lũ lụt gây ra trong các trận bão, đồng thời thông báo hỗ trợ thêm 2 triệu đô la để khắc phục hậu quả lũ lụt. Trước đó ngày 17/10, Mỹ đã quyết định viện trợ cho Việt Nam 100.000 đô la.

Chỉ trong/10, miền Trung Việt Nam chịu ba cơn bão nhiệt đới lớn (Linfa, Nangka và Molave, bão số 7, 8, 9) gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản. Hơn 7,7 triệu người sống ở 9 tỉnh miền Trung Việt Nam bị ảnh hưởng. Mực nước ở một số khu vực đã đạt mức cao nhất trong hơn hai thập kỷ. Chỉ riêng bão Molave (bão số 9) đã khiến 27 người chết, 50 người mất tích và 67 người bị thương, theo thông báo ngày 31/10 của Tổng cục Phòng chống thiên tai.

Thu Hằng

***********************

Bão số 9 vừa qua, dự báo bão số 10 tiến vào miền Trung

RFA, 29/10/2020

Trung tâm dự báo khí tượng Thủy văn Quốc gia (ngày 29/10 thông báo, phía Đông Philippines hình thành cơn bão có tên quốc tế Goni và có khả năng đi vào Biển Đông và tiếp tục mạnh thêm.

Hướng đi của bão Goni, cơn bão số 10. Courtesy of JMA

Truyền thông nhà nước Việt Nam loan tin dẫn thông báo của ông Hoàng Phúc Lâm phó giám đốc Trung tâm dự báo khí tượng Thủy văn quốc gia tại cuộc họp của Văn phòng Thường trực Ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống thiên tai diễn ra cùng ngày.

Theo ông Hoàng Phúc Lâm vào rạng sáng ngày 29/10 Đài khí tượng Nhật Bản đã phát tin bão có tên Goni xuất hiện và đang cách Biển Đông khá xa. Dự báo ngày 1/11 bão Goni sẽ tiến vào Biển Đông.

Ông Lâm thông tin dự báo xa, khoảng cuối tuần sau, bão Goni có khả năng gây mưa lớn ở Trung Bộ trong đó có các tỉnh Trung Trung Bộ.

Trong hai ngày tiếp theo không khí lạnh dồn xuống khá mạnh, bão vào hòa với không khí lạnh nên diễn biến cơn bão tương đối phức tạp.

Trước đó, cơn bão Molave đã đi vào Biển Đông và trở thành cơn bão số 9. Sau hai ngày gây gió mạnh trên biển, trưa 28/10, bão số 9 đã đi vào đất liền các tỉnh từ Đà Nẵng đến Phú Yên, trọng tâm là các tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi rồi sau đó suy yếu thành áp thấp nhiệt đới.

*******************

Việt Nam : Bão Molave đổ vào miền Trung, 2 người chết 26 người mất tích

Anh Vũ, RFI, 28/10/2020

Theo AFP, trưa hôm 28/10/2020, cơn bão lớn Molave đã đổ vào miền Trung Việt Nam, từ Đà Nẵng đến Bình Định. Với sức gió cấp 12, tốc độ có lúc lên tới 140 km/giờ, bão đã phá hủy nhiều nhà cửa, cây cối, đặc biệt ở khu vực tâm bão là tỉnh Quảng Ngãi.

Bão Molave (bão số 9) tràn vào thành phố Đà Nẵng, miền Trung Việt Nam, ngày 28/10/2020.  AP - Vo Van Dung

Bão Molave còn được gọi là cơn bão số 9, từ Biển Đông sau khi tràn qua Philippines đã đổ vào 3 tỉnh miền Trung Việt Nam từ Quảng Nam đến Bình Định. Theo truyền thông Việt Nam, hiện tại đã có 2 người chết vì bão trong tỉnh Quảng Ngãi khi đang cố gắng gia cố nhà chống bão.

Trước đó, ba tỉnh đã cho sơ tán gần 400 nghìn người dân tới khu vực an toàn trước khi bão đổ vào đất liền. Chính quyền Việt Nam cho biết hiện có ít nhất 26 ngư dân bị mất tích và đang được các lực lượng cứu hộ tìm kiếm tích cực. Theo phó thủ tướng Việt Nam Trịnh Đình Dũng, đó là các ngư dân của 2 chiếc tàu đánh cá đang trên đường vào bờ tránh bão.

Miền Trung Việt Nam liên tiếp hứng chịu thiên tai lớn chưa từng có trong nhiều thập kỳ nay. Molave là cơn bão thứ 4 đổ vào các tỉnh miền Trung trong vòng 1 tháng. Bão số 9 xuất hiện một tuần sau khi bốn tỉnh từ Thừa Thiên Huế đổ ra Hà Tĩnh liên tiếp bị mưa lũ lớn và sạt lở đất làm 130 người chết và hơn 300 nghìn ngôi nhà bị phá hủy.

Sau 6 giờ hoành hành, bão Molave tiếp tục đi sâu vào đất liền trong khu vực miền Trung nhưng đã suy yếu dần song vẫn còn nguy cơ mưa lớn kéo theo sau bão.

Anh Vũ

Các nhà khoa học Việt Nam cần dũng cảm để liên tục lên tiếng…

Triệu Tử Long, VNTB, 21/10/2020

Sở dĩ gọi là cần đến sự dũng cảm, vì ở Việt Nam nếu như ai đó cứ miệt mài ‘phản biện’, dễ bị chụp chiếc mũ ‘chính trị hóa’.

Các hồ thủy điện ở Quảng Nam luân phiên xả lũ để chủ động ứng phó có hiệu quả với áp thấp nhiệt đới đang di chuyển vào biển Đông

Nhà báo tự do Phạm Chí Dũng là một trong những người kiên trì lên tiếng về yêu cầu truy cứu trách nhiệm của Bộ trưởng Bộ Công thương trong các dự án về thủy điện.

Ở bài báo "Nhà máy Thủy điện Nậm Nơn, Nghệ An, bị khởi tố" đăng trên trang web của Ban Việt ngữ đài VOA (Hoa Kỳ), tác giả Phạm Chí Dũng có đoạn viết :

"Được cơ quan chủ quản là Bộ Công thương "bảo kê" hồ sơ tội ác của EVN đã dày quá khổ, không chỉ vì quá nhiều lần tăng giá điện vô lối đánh úp túi tiền cùng kiệt của dân nghèo, mà hành vi cực kỳ nhẫn tâm còn xảy đến vào mùa mưa bão cuối năm 2013 : tháng Mười Một năm đó, tập đoàn này hoàn toàn vô trách nhiệm khi để 15 nhà máy thủy điện đồng loạt xả lũ lên đầu người dân vùng rốn Quảng Nam, Quảng Ngãi, Phú Yên, Đắc Lắc… khiến gây ra cái chết tang thương của hơn 50 mạng người.

(…) Phú Yên với liên tiếp những cú xả lũ của thủy điện sông Hinh và thủy điện sông Ba Hạ những năm trước là một điển hình về sự vô lương tâm chưa hề có đáy. "Vô cảm" xem ra vẫn là từ ngữ nhẹ nhàng và lịch sự mà báo giới và dư luận dành để mô tả về quan chức thời nay.

Tất cả đều biết cấp trên trực tiếp của các nhà máy thủy điện là EVN, còn thủ trưởng trực tiếp của EVN là Bộ Công thương. Tuy nhiên, sau vụ "giết sống" trên, nhiều phóng viên báo chí quốc doanh đành nuốt nhục vì bị cơ quan tuyên giáo "chặn họng".

Tội ác đã được che chắn đến mức tối đa sau khi xuất hiện thông tin EVN và cơ quan chủ quản quá nhiều lần "bảo kê" cho tập đoàn này là Bộ Công thương đã có "quan hệ" đủ dày và đủ sâu để Ban Tuyên giáo trung ương, theo thói quen "nắm đầu" báo chí và công khai cấm cản tất cả những tin tức không có lợi cho "đảng ta" và cả bất lợi cho "chúng ta", đã chặn đứng kế hoạch đưa vụ EVN ra công luận của những tờ báo ít sợ nhất.

(…) Thậm chí sau đó EVN còn được Bộ Công thương đề nghị nhà nước phong tặng các loại huân chương cao quý !

Ở trên cao và trùm lên tất cả, trách nhiệm thuộc về Bộ Trưởng Vũ Huy Hoàng – người đứng đầu một bộ có tiếng nói quan trọng nhất trong vấn đề quy hoạch thủy điện, phê duyệt các dự án thủy điện.

Bất chấp những lời dẫn dụ đầy ngụy biện của giới quan chức chính phủ và bộ ngành, tất cả đều đã quá chậm. Bất chấp vài trăm dự án thủy điện cuối cùng cũng buộc phải gạt ra khỏi quy hoạch, hàng trăm dự án thủy điện còn lại đã quét đi hơn 50.000 hecta rừng, hàng ngàn hecta đất ở, đất trồng trọt của người dân… khiến dân chúng phải chuyển nhà, mất nghề và khốn đốn trong sinh hoạt.

(…) Ba năm sau vụ 15 nhà máy thủy điện của EVN đồng loạt xả lũ giết chết hơn năm chục mạng dân nghèo ở rốn lũ miền Trung, lịch sử lại tái diễn trên mảnh đất xơ xác này vào mùa bão lũ cuối năm 2016. Những tờ báo nhà nước phẫn nộ nhất cũng chỉ dám úp mở đánh tiếng vụ Thủy điện Hố Hô ở Hà Tĩnh là "xả lũ sai quy trình", nhưng không dám nói gì về hơn 20 người Hương Khê bị những kẻ vận hành xả lũ làm thiệt mạng. Sau đó, như một hiệu lệnh bất thành văn đầy dấu hiệu tuyên giáo, giới truyền thông quốc doanh im bặt" (*).

Tác giả Phạm Chí Dũng nhìn vụ việc qua lăng kính của pháp luật, và ông đã liên tục lên tiếng bằng các bài báo kêu gọi những quan chức chóp bu cần chí ít là tôn trọng pháp luật trong vấn đề xả lũ, về quy hoạch thủy điện.

Còn tiếng nói của nhà khoa học đối với các quy hoạch thủy điện, tuy có, nhưng lại không đủ sức bền đeo đuổi với sự nhẫn nại như nhà báo Phạm Chí Dũng.

Tiến sĩ Nguyễn Lan Châu, Viện Cơ học và Kỹ thuật môi trường, từng lên tiếng trong vụ thủy điện Hố Hô ở Hà Tĩnh.

Theo tiến sĩ Lan Châu, từ năm 2014, Ban chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh Hà Tĩnh đã ký Quyết định số 138/QĐ-PCTT về việc phê duyệt Phương án phòng, chống lũ lụt cho vùng hạ du Nhà máy thủy điện Hố Hô, và cùng trong năm này đã tiến hành thẩm tra Phương án phòng, chống lũ, lụt cho vùng hạ du Nhà máy thủy điện Hố Hô.

Trước đó, Quyết định số 2072/QĐ-CT do UBND tỉnh Hà Tĩnh ký ban hành ngày 05-09/2012 cũng nêu rõ : với tần suất xả lũ từ 1% – 10% và lưu lượng xả từ 1637 đến 2758m3/s thì chỉ gây ngập một số diện tích canh tác vùng thấp. Tuy nhiên, trong trận lũ này 14 đến 16/10/2016, lưu lượng xả lớn nhất mới dừng ở mức 1800 m3/s thì hạ du đã bị lụt nặng.

"Thực tế này cho thấy cần xem xét, tính toán lại và điều chỉnh các phương án phòng chống lụt bão cho vùng hạ du Nhà máy thủy điện Hố Hô mà tỉnh Hà Tĩnh đã phê duyệt" – tiến sĩ Nguyễn Lan Châu đề nghị.

Thế nhưng ngần ấy năm đi qua, dường như mọi chuyện chỉ bừng thức dậy khi hôm 19/10/2020, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường báo cáo tại cuộc họp của Thường trực Chính phủ về tình hình và xử lý hỗ trợ, khắc phục mưa lũ tại miền Trung, cho hay "đã điều các chuyên gia thủy lợi vào các tỉnh miền Trung hỗ trợ công tác điều tiết các hồ thủy điện, thủy lợi, vì nhiều hồ đã đầy nước, nếu bị vỡ sẽ là thảm hoạ".

"Nếu lúc này nhà báo Phạm Chí Dũng được trở lại tự do viết lách, có lẽ ông sẽ vẫn kiên trì đấu tranh cho quyền lợi của người dân sống trong vùng nhìn đâu cũng thấy đập thủy điện như miền Trung mùa mưa bão !" – một người bạn cùng thời làm việc ở Thành ủy với ông Dũng, chia sẻ ước ao.

Triệu Tử Long

Nguồn : VNTB, 21/10/2020

Chú thích :

(*)https://www.voatiengviet.com/a/nha-may-thuy-dien-nam-non-nghe-an-bi-khoi-to/5006237.html

***********************

Những cái chết oan trong đợt lũ lụt miền Trung ?

Nguyễn Đình Ấm, VNTB, 21/10/2020

Chủ quan, vô trách nhiệm của chủ dự án Rào Trăng 3, tham mưu đơn vị kiểm lâm, quân đội là nguyên nhân dẫn đến những cái chết cả loạt vô cùng thương tâm vừa qua.

102 người trong đó có cả loạt như vụ 13 cán bộ chiến sĩ bị sạt lở vùi lấp ở trạm kiểm lâm 67, vụ 22 cán bộ chiến sĩ quân đội bị vùi lấp ở đơn vị 337 và cũng hơn chục công nhân bị vùi lấp ở thủy điện Rào Trăng 3.

Trong đợt lũ lụt ở miền Trung vừa qua thiệt hại nhân mạng quá lớn tới 102 người trong đó có cả loạt như vụ 13 cán bộ chiến sĩ bị sạt lở vùi lấp ở trạm kiểm lâm 67, vụ 22 cán bộ chiến sĩ quân đội bị vùi lấp ở đơn vị 337 và cũng hơn chục công nhân bị vùi lấp ở thủy điện Rào Trăng 3.

Liệu có tránh được những cái "chết loạt" này không ?

Hoàn toàn có thể tránh được nếu những người, cơ quan có trách nhiệm thực sự quan tâm sinh mạng của con người. 

Mỗi khi dựng một căn nhà người dân thường phải xem địa hình, địa vật nơi đó có thuận tiện cho việc ăn, ở sinh hoạt, an toàn, mát mẻ về mùa hè ấm áp về mùa đông hay không. Người cẩn thận hơn còn phải nhờ thầy, mượn thợ xem có hợp phong thủy này, nọ hay không…Chính vì vậy các ngôi nhà, lán ở miền núi bị sạt lở vùi lấp chiếm tỷ lệ rất thấp.

Gần chục năm chiến đấu ở chiến trường 559 chủ yếu là đóng quân ở các vùng rừng núi hiểm trở, mùa mưa tầm tã liên tục suốt 6 tháng trời lại ang sốt rét, bom đạn, thám báo… nhưng đơn vị tôi cũng như các đơn vị của cả đoàn 559 chưa khi nào bị sạt lở chết những loạt người như ở miền trung vừa qua. Sở dĩ như vậy vì đoàn 559 có đơn vị khảo sát, mọi nơi đóng quân của các đơn vị dù chỉ một tuần, vài tuần (nếu không bị phát hiện đánh phá) đều được khảo sát trước. Nếu chỗ ở đó có địa hình an toàn thuận tiện cho việc sinh hoạt, khó bị máy bay phát hiện và khi bị ném bom, tập kích dễ phòng tránh… thì mới được đóng quân, lập binh trạm, kho ang…

Chỗ đóng quân ngoài đơn vị khảo sát chỉ định, lãnh đạo, tham mưu đơn vị còn phải khảo sát lại lần nữa chỗ ở cho từng đơn vị. Đơn vị tôi là đại đội thông tin vô tuyến điện của bộ tư lệnh 559 nên các đài phải làm hầm đặt máy giãn cự ly sao cho không phá ang của nhau lại không quá tập trung để trinh sát đối phương phát hiện, định vị, khi bị ném bom giảm thương vong và không bị sạt lở vùi lấp khi mưa bão.

Thế mà nay ở thời bình mà tại sao chủ dự án điện Rào Trăng 3, đơn vị 337, trạm kiểm lâm 67 lại làm nhà trú ngụ cho công nhân, nhân viên và bộ đội nơi có nguy cơ bị lở ? 

Với người dân không có chuyên môn, nghiệp vụ, khảo sát thì có thể họ làm công trình nơi dễ bị sạt lở là có thể thông cảm nhưng với những dự án thủy điện, trạm kiểm lâm, doanh trại quân đội thì không thể làm nhà ở tùy tiện được !

Chủ quan, vô trách nhiệm của chủ dự án Rào Trăng 3, tham mưu đơn vị kiểm lâm, quân đội là nguyên nhân dẫn đến những cái chết cả loạt vô cùng thương tâm vừa qua.

Đoàn cứu hộ 13 cán bộ, chiến sĩ mất tích

Trước đó, vào lúc 12 giờ ngày 12/10, một người dân gọi điện thoại trực tiếp cho ông Phan Thiên Định, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên-Huế, thông báo lúc 12 giờ ngày 11/10 đã xảy ra sạt lở núi lấp nhà điều hành thủy điện Rào Trăng 3. Nhận được thông tin, ông Phan Ngọc Thọ, Chủ tịch UBND tỉnh, đã tổ chức đoàn công tác đi kiểm tra, xác minh để có phương án cứu hộ cứu nạn.

Đoàn gồm có lãnh đạo UBND tỉnh, Cục Cứu hộ cứu nạn, Quân khu 4, Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Thừa Thiên-Huế, lãnh đạo UBND huyện Phong Điền, Ban chỉ huy quân sự huyện Phong Điền và một số cơ quan liên quan.

Đoàn xuất phát lúc 14 giờ cùng ngày từ Huyện ủy Phong Điền đi thủy điện Rào Trăng 3. Đến 16 giờ, đoàn đến ngầm tràn sâu trên đường 71, ô tô không qua được. Vì vậy đoàn để lại ô tô, đi bộ vào thủy điện Rào Trăng 3 khoảng 13 km. Đến 21 giờ cùng ngày, đoàn đến tiểu khu 67, Trạm Kiểm lâm Sông Bồ.

Thông tin báo về tỉnh lúc 22 giờ ngày 12/10, đoàn dừng nghỉ tại nhà kiểm lâm, nhà có bốn gian. Lúc 0 giờ ngày 13/10, sau tiếng nổ lớn, tòa nhà đoàn đang nghỉ bị đất, đá sụp từ núi gần đó trùm lên. Theo thông tin ban đầu, tám người trong đoàn thoát được ra ngoài, 13 người hiện còn mất tích. Trong đó có 11 cán bộ quân đội và hai cán bộ địa phương (1).

Đến 19g20 phút ngày 15/10, lực lượng chức năng đã tìm thấy 13 thi thể thành viên của Đoàn công tác gặp nạn tại khu vực Tiểu khu 67 thuộc Trạm Kiểm lâm ang Bồ. Tất cả các thi thể đã được đưa về Bệnh viện Quân y 268 ở thành phố Huế và đã xác định được danh tính.

Thời gian tổ chức lễ truy điệu chung cho các thành viên Đoàn công tác tại Nhà tang lễ 268 chưa được công bố cụ thể.

Trong khi đó, Văn phòng Ban chỉ đạo Trung ương về Phòng, chống thiên tai thông tin, mưa lũ lịch sử ở các tỉnh miền Trung kéo dài từ ngày 5/10 đến nay đã làm 55 người chết (gồm cả 13 thành viên Đoàn cứu hộ tử vong tại Tiểu khu 67) và vẫn còn bảy người mất tích (chưa bao gồm 16 công nhân ở thủy điện Rào Trăng 3). Ngoài ra, hoàn lưu bão số 7 cũng khiến một người ở Yên Bái bị nước cuốn trôi mất tích (2).

Nguyễn Đình Ấm

Nguồn : VNTB, 21/10/2020

(1) https://plo.vn/thoi-su/don-suc-tim-kiem-hang-chuc-nguoi-mat-tich-o-rao-trang-3-943779.html

(2) https://anninhthudo.vn/mua-lu-lam-62-nguoi-chet-va-mat-tich-tiep-tuc-mo-duong-vao-rao-trang-3-tim-16-cong-nhan-post447397.antd

***********************

Liệu có khởi tố vụ án ‘xả không theo quy trình’ ?

Hà Nguyên, VNTB, 21/10/2020

"Đối với hồ thủy điện, đặc biệt là thủy điện nhỏ, hồ chứa không có dung tích phòng lũ và nhiều khi ‘tiếc’ nước nên không vận hành xả lũ theo đúng quy trình trước khi đón lũ. Khi lũ về thì phải xả lũ, gây ra tình trạng lũ chồng lũ".

Ý kiến ở trên là của Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn Nguyễn Hoàng Hiệp, khi được báo chí thắc mắc quanh việc lũ ở các tỉnh miền Trung dâng cao đột ngột trong đêm khiến người dân không kịp trở tay, phải ‘cầu cứu’ trên mạng xã hội.

Trước nhiều ý kiến cho rằng, lũ lên cao đột ngột là do các hồ chứa, hồ thủy điện ‘xả trộm’ trong đêm, ông Hiệp khẳng định các hồ chứa lớn, kể cả thủy điện hay thủy lợi, thì không có chuyện xả trộm mà đều xả theo quy trình vận hành.

"Đối với hồ thủy điện nhỏ thì chúng ta cũng không loại trừ khả năng vì các hồ chưa thực hiện nghiêm vận hành, chưa lắp đặt thiết bị đo lưu lượng lũ đến và xả, thiết bị giám sát về trung tâm điều hành các địa phương. Sắp tới, chúng tôi sẽ làm chặt và nghiêm việc giám sát các hồ thủy điện nhỏ" – ông Hiệp nói.

Luật sư Ngô Ngọc Trai (Đoàn Luật sư Hà Nội), đặt vấn đề liên quan "xả theo quy trình vận hành" : Trước hết, đập thủy điện xả nước dù có đúng quy trình chăng nữa, song lại góp phần gây lũ lớn làm chết người và nhấn chìm tài sản, thì không thể nói các đập thủy điện vận hành an toàn ổn định, mà ngược lại đó là hoạt động đang rất có vấn đề, và cũng cần xem lại cái gọi là "quy trình vận hành" đó.

Từ 9g ngày 16/10/2020, Nhà máy Thủy điện Hố Hô bắt đầu xả lũ với lý do điều tiết nước để hạ dần mực nước trong lòng hồ. Rút kinh nghiệm ‘sự cố’ ở mùa mưa bão tháng 10/2016, phía Nhà máy Thủy điện Hố Hô phát hành thông báo có thòng thêm câu : "Trong quá trình diễn ra mưa lớn trên diện rộng, tùy theo lưu lượng nước về hồ từng thời điểm, Nhà máy Thủy điện Hố Hô sẽ điều tiết nước qua tràn với lưu lượng dự kiến từ 300 – 1.500 m3/s". Lưu ý, với phổ quá rộng từ con số 300 lên đến 1.500 m3/s, thì xem ra thiệt hại kiểu không trở tay kịp là đương nhiên.

Trong đợt mưa bão tháng 10/2016 thủy điện Hố Hô xả lũ làm tăng ngập lụt ở huyện Hương Khê. Những tranh cãi dẫn đến Thủ tướng yêu cầu thanh tra và Bộ Công thương lập đoàn công tác để kiểm tra và phân xử. Song vấn đề quy trình xả lũ và vai trò của thủy điện nhỏ thì đến nay chưa giải quyết được.

Phía nhà máy thì cho rằng họ đã "xả lũ đúng quy trình", và là "bất khả kháng, do trời mưa quá lớn", tức là "tại trời", dựa trên lý do để vỡ đập thì còn tệ hại hơn.

Còn phía UBND huyện Hương Khê thì cho rằng "thủy điện Hố Hô xả lũ bất ngờ từ 500m3/s – 1.800m3/s đã khiến người dân trở tay không kịp".

Khi đó trao đổi với báo chí, Chủ tịch huyện Hương Khê nói : "Xả lũ như Hố Hô, dân giữ được mạng là tốt lắm rồi", và đưa ra câu hỏi "Liệu 13 MW của thủy điện Hố Hô quan trọng hơn sinh mạng của người dân ?".

Về hiệu quả kinh tế, theo cổng thông tin điện tử tỉnh Hà Tĩnh cho biết khi xây dựng nhà máy đã ngốn hết 1.000 ha rừng của địa phương, mà chỉ đáp ứng chưa tới nhu cầu sử dụng điện của 1 huyện.

Trở lại với câu trả lời của Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Hoàng Hiệp, "Đối với hồ thủy điện, đặc biệt là thủy điện nhỏ, hồ chứa không có dung tích phòng lũ và nhiều khi ‘tiếc’ nước nên không vận hành xả lũ theo đúng quy trình trước khi đón lũ. Khi lũ về thì phải xả lũ, gây ra tình trạng lũ chồng lũ".

Nếu ông Hiệp đã có xác nhận như vậy, thì liệu ‘hậu lũ’, ông có đề xuất cơ quan điều tra vào cuộc để truy cứu trách nhiệm hình sự của những ông, bà chủ được gọi là "thủy điện nhỏ" này ? Bởi, với quy mô đáp ứng nhu cầu sử dụng điện chỉ 1 huyện như Nhà máy Thủy điện Hố Hô, thì đây cũng là một "thủy điện nhỏ" ; và cũng có thể họ tự cho mình luôn cái quyền như xác nhận của ông Thứ trưởng, là ‘tiếc nước’ nên giờ chót đành chẳng đặng đừng phải xả lũ… có thể lên đến 1.500 m3/s (!?).

Hà Nguyên

Nguồn : VNTB, 21/10/2020

***********************

Một con ngựa đau…

Nguyễn Huyền, VNTB, 21/10/2020

Tục ngữ Việt Nam có câu "Một con ngựa đau, cả tàu bỏ cỏ", loài vật mà còn biết đau xót vì nhau chứ huống chi là con người…

Dưới ánh sáng chớp lòa, Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh đã ‘ăn mừng’ với cờ hoa, xướng nhạc gọi là "Chương trình nghệ thuật đặc biệt "Son sắt một niềm tin" chào mừng thành công Đại hội Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh lần XI"

Mượn hình ảnh của những con ngựa trong cùng một môi trường sinh trưởng để thể hiện sự quan tâm, giúp đỡ giữa người với người. Khi một con ngựa bị đau ốm, cả bầy ngựa cũng chẳng buồn ăn. Nhìn thấy người anh em, người đồng đội của mình như thế, tất cả những con ngựa còn lại cũng muốn thể hiện một chút hành động nhỏ nhằm bày tỏ sự quan tâm và chia sẻ của mình.

Thế nhưng thật mỉa mai cho việc Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh đã ‘ăn mừng’ với cờ hoa, xướng nhạc gọi là "Chương trình nghệ thuật đặc biệt "Son sắt một niềm tin" chào mừng thành công Đại hội Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh lần XI" (*) diễn ra vào tối 18/10, tại Phố đi bộ Nguyễn Huệ (Quận 1).

Theo lời giới thiệu, chương trình nghệ thuật "Sắt son một niềm tin" với kết cấu 3 chương : "Dưới cờ Đảng quang vinh", "Hát về Thành phố hôm nay" ; "Ngời sáng niềm tin theo Đảng".

Trang tin điện tử của Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh đã bình luận về đêm nhạc đó như sau : "Mở đầu bằng giai điệu rộn ràng của ca khúc Niềm tin Đại hội, chương trình "Sắt son một niềm tin" đã dẫn dắt khán giả qua nhiều cung bậc cảm xúc : từ hoài niệm, tự hào về Đảng ta qua các ca khúc bất hủ Nguồn sáng dẫn đường, Huyền diệu, Em là mầm non của Đảng… ; đến niềm vui phấn khởi qua những chặng đường phát triển của Thành phố với các giai điệu trẻ trung của những : Bản tình ca giữa lòng Thành phố, Thành phố của những huyền thoại, Thành phố trẻ, Thành phố niềm tin, Thành phố mãi mãi một tình yêu, Thành phố lạ, Ngày mới trên Thành phố, Thành phố Hồ Chí Minh – nơi những dòng sông hội ngộ… Từ đó gợi lên niềm tin bất diệt vào một Thành phố Hồ Chí Minh tương lai ngời sáng từ sự đồng lòng của toàn Đảng bộ và nhân dân Thành phố, trước mắt cho những nhiệm vụ mới mà Đại hội Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh lần XI đã đặt ra".

Trong lúc Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh cờ hoa, xướng nhạc nhảy múa mừng đại hội thành công, thì cùng thời gian đó tin tức tường thuật cập nhật của báo chí liên tục dội vào lòng người đọc những nghẹn ngào nỗi đau xé tâm can – trích :

16g45, ngày 18/10 : Thông tấn xã Việt Nam đưa tin : Trung tướng Nguyễn Tân Cương, thứ trưởng Bộ Quốc phòng – cho biết, lực lượng cứu hộ cứu nạn đã tìm thấy 14 thi thể cán bộ, chiến sĩ trong vụ sạt lở đất tại thôn Cợp, xã Hướng Phùng, huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị.

Các lực lượng cứu hộ cứu nạn vẫn đang dồn nhân lực, vật lực để khắc phục các điểm sạt lở trên tuyến đường vào hiện trường vụ sạt lở đất tại thôn Cợp, xã Hướng Phùng.

Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị Võ Văn Hưng cho biết, công tác tìm kiếm các cán bộ chiến sĩ bị mất tích được thực hiện với tinh thần khẩn trương nhất và quyết liệt nhất, nhưng yêu cầu phải đảm bảo an toàn cho lực lượng, phương tiện tham gia tìm kiếm cứu nạn.

Lực lượng công binh dẫn theo chó nghiệp vụ đi bộ từ điểm sạt lở gây tắc đường vào thôn Cợp, xã Hướng Phùng cũng đã vào được hiện trường vụ sạt lở đất. Lực lượng này đã đi bộ khoảng 2 km đến hiện trường vụ sạt lở đất tại thôn Cợp để tiến hành tìm kiếm nạn nhân còn mất tích. Dự kiến sáng 19/10, tuyến đường vào hiện trường sạt lở được thông xe, lực lượng chức năng sẽ đưa thi thể các nạn nhân ra ngoài. Sau đó, dùng xe chuyên dụng đưa về một bệnh viện tại thành phố Đông Hà.

Lực lượng cứu hộ cứu nạn tiếp tục được tăng cường, nhằm thực hiện mục tiêu "kép" vừa tìm kiếm cứu nạn các cán bộ, chiến sĩ bị vùi lấp do sạt lở đất, vừa hỗ trợ người dân lương thực, thực phẩm và vật tư y tế ở những địa bàn bị cô lập. Khó khăn nhất hiện nay là mưa lớn, nguy cơ xảy ra lũ quét, sạt lở đất và khó khắc phục các điểm sạt lở.

16g10 : Hiện trời vẫn đang mưa. Còn khoảng một tiếng nữa trời sẽ tối. Lực lượng cứu hộ đang cố tìm được các nạn nhân trước khi trời tối.

Theo một cán bộ phòng tham mưu của đơn vị, trong 22 người gặp nạn thì có 19 người thuộc phòng tham mưu, 3 người phòng hậu cần. Trong đó 3 người phòng hậu cần ở 2 phòng riêng, và khi tìm thấy họ thì trong phòng không có bùn đất, do đó nguyên nhân có thể là tường nhà sập.

15g40 : Tìm thấy thi thể thứ 12. Lực lượng chức năng cũng đã khắc phục xong tuyến đường để đưa người vào tiếp cận. Đoàn Sở Chỉ huy tiền phương bắt đầu tiến vào hiện trường vụ sạt lở.

14g50 : Tìm thấy thi thể thứ 11. Hiện nay có trên 400 cán bộ, chiến sĩ của các đơn vị Quân khu 4, Bộ đội biên phòng Quảng Trị, dân quân địa phương và các phương tiện đang trực tiếp tham gia cứu hộ.

Theo baochinhphu.vn, lúc 14g, Trung tướng Nguyễn Tân Cương – Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, cho hay đã lệnh 2 trực thăng sẵn sàng ở Đà Nẵng, chờ thời tiết tốt sẽ bay tiếp cận xã Hướng Phùng đang bị cô lập, thả lương thực và thuốc men cho người dân.

Trung tướng Nguyễn Tân Cương yêu cầu cắt cử người trên khu vực cao quan sát, đánh kẻng cảnh báo nếu phát hiện sạt lở ; các lực lượng cứu hộ làm cả ca đêm để đưa nạn nhân ra sớm nhất.

14g30 : Đã tìm được 10 thi thể. Bước đầu đã xác định được các thi thể là Lê Hương Trà, Lê Đức Thiện, Phạm Ngọc Quyết và một người tên Toàn.

14g15 : Mưa tại Hướng Phùng bắt đầu nặng hạt. Nước đổ về nhiều tại các điểm chia cắt.

13g50 : Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Lê Đình Thọ có mặt điểm sạt lở đường vào Hướng Phùng chỉ đạo khắc phục. Hiện điểm sạt lở tại Km số 15 đã được thông, lực lượng chức năng tiến nhích từng chút vào Hướng Phùng vì phía trước còn nhiều điểm chia cắt. Tuy nhiên vừa qua điểm sạt lở tại Km 15 được 400m thì đường vào Hướng Phùng xuất hiện một điểm sạt lở còn nghiêm trọng hơn.

Chỉ đạo tại hiện trường, thứ trưởng Bộ Quốc Phòng, trung tướng Nguyễn Tân Cương yêu cầu các đơn vị tập trung giải phóng đất đá để người đi qua. Ông Cương cũng chỉ đạo một mũi cứu hộ hàng không ứng trực tại sân bay Phú Bài sẵn sàng làm nhiệm vụ…

"Vui sướng gì mà ngồi đó nghe hát hò. Tôi biết mấy quan chức nhà mình sốt ruột lắm, thế nhưng dường như đây cũng là dịp để thử xem ngài tân Bí thư ứng phó uyển chuyển ra sao. Ai dè ông ấy cũng điềm nhiên ngồi dự hát hò ngợi ca Đảng, để nghe thiên hạ chào mừng ông vừa được chọn ngồi ghế Bí thư. Tân Bí thư ấy chắc quên mất lời ông bà mình dạy, nhiễu điều phủ lấy giá gương…" – một cán bộ hưu trí từng có vai vế ở Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh, chia sẻ.

Nguyễn Huyền

Nguồn : VNTB, 21/10/2020

Chú thích :

(*)https://www.hcmcpv.org.vn/tin-tuc/chuong-trinh-nghe-thuat-dac-biet-son-sat-mot-niem-tin-chao-mung-thanh-cong-dai-hoi-dang-bo-tphcm-l-1491870736

************************

Luật sư xúi dân ‘hành động’ ?

Hà Nguyên, VNTB, 21/10/2020

‘Hành động’ ở đây không phải là kêu gọi xuống đường biểu tình để mong làm ‘phản động’, mà ‘hành động’ để mong được giữ gìn Đảng, để Đảng xứng đáng nhận được sự kính trọng của ít nhất là cũng từ các đảng viên.

Thủy điện chắc chắn là nguyên nhân lớn gây nên lũ lụt và hạn hán, bởi nó làm mất rừng và phá vỡ cấu trúc tự nhiên.

Luật sư Nguyễn Danh Huế thuộc Đoàn Luật sư Hà Nội sau khi biện giải đã có lời kêu gọi người dân hãy thực hiện quyền làm chủ của mình – một thứ quyền mà thuở sinh tiền, người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam đã rất mạnh miệng tuyên bố : "Nếu Chính phủ làm hại dân thì dân có quyền đuổi Chính phủ" (Hồ Chí Minh : Toàn tập, tập 5, trang 75, nhà xuất bản Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2012).

Luật sư Nguyễn Danh Huế, kêu gọi :

"Riêng các tỉnh miền Trung đã có đến mấy trăm thủy điện lớn, nhỏ. Thủy điện chắc chắn là nguyên nhân lớn gây nên lũ lụt và hạn hán, bởi nó làm mất rừng và phá vỡ cấu trúc tự nhiên.

Tại sao các doanh nghiệp thích làm thủy điện ? Chỉ cần suy luận rất đơn giản thế này, điện cũng là một sản phẩm hàng hóa, với doanh nghiệp sản xuất thì việc hàng có bán được hay không là yếu tố thành bại. Để bán được hàng thì doanh nghiệp phải tốn kém rất nhiều chi phí cho marketing, xây dựng hệ thống phân phối… mà chưa chắc đã bán được hàng.

Nhưng sản xuất điện thì khác, sản xuất đến đâu bán sạch đến đấy mà không mất nhiều chi phí bán hàng, chưa kể có được cái nhà máy sản xuất điện đúng như có con gà đẻ trứng vàng, ung dung ngồi hưởng thành quả lâu dài. Các doanh nghiệp đua nhau làm nhà máy điện cũng vì như thế. Khi nhiều doanh nghiệp muốn làm thì đương nhiên chính quyền rất thích, lúc ấy chính quyền có quyền ra "cơ chế".

Sản xuất ra điện không phải chỉ lo bán hàng là thích, việc khi được phê duyệt dự án rồi thì chặt rừng bán gỗ cũng thích không kém, có khi bán gỗ và khai thác khoáng sản đã thu gần hết vốn.

Luật quy định khi chặt rừng làm thủy điện thì phải trồng rừng bù đắp cho phần chặt đi, nhưng thực tế chẳng mấy doanh nghiệp trồng, bởi đơn giản, lấy đất đâu mà trồng ? Đó còn chưa kể đến việc nâng khống giá trị đầu tư để vay ngân hàng, nhiều anh "tay không bắt giặc" cũng vì thế, có khi chưa bỏ ra xu nào đã có cái thủy điện trong tay.

Để ngăn chặn việc phát triển thủy điện ồ ạt thì cần nhiều giải pháp, nhưng có lẽ cách bền vững nhất là phát triển năng lượng sạch như điện gió và điện mặt trời – thứ mà rất phù hợp với miền Trung nước ta, nhưng chi phí đầu tư rất cao. Cần nói không với các doanh nghiệp FDI trong một số lĩnh vực tiêu tốn nhiều điện mà gây ô nhiễm môi trường như sản xuất thép…, đưa mấy doanh nghiệp như Formosa vào thì cái lợi trước mắt nhưng cái hại thì lâu dài và lớn gấp nhiều lần cái hại.

Đừng bao giờ mong chính quyền nghĩ cho dân hay chính quyền tự sửa sai. Chỉ khi người dân trưởng thành, biết buộc chính quyền phải hành động đúng để bảo vệ môi trường sống của mình thì khi đó mới hết những kiếp nạn hiện nay !"

Không khó để nhận thấy việc xin cấp phép xây dựng những nhà máy thủy điện nhỏ thực chất chỉ là mượn cớ làm thủy điện để hợp thức hóa việc phá rừng.

Vườn quốc gia phần nhiều là những rừng nguyên sinh, tài nguyên rừng (gỗ, lâm sản, động thực vật hoang dã mang nguồn gen quý hiếm…) vẫn tương đối dồi dào, phong phú. Trong lúc việc khai thác rừng bên ngoài thời gian gần đây bị cấm đoán gắt gao, hơn nữa rừng cũng đã gần như cạn kiệt thì các chủ đầu tư chuyển hướng, nhắm tới các vườn quốc gia.

Nếu như được cấp phép suôn sẻ, họ chỉ cần khai thác lâm sản dưới dạng tận thu đã có lãi, lợi ích từ làm thủy điện chỉ là chuyện nhỏ, có thể "bán cái", thậm chí bỏ dở cũng không sao.

Lúc còn đương chức, bà Nguyễn Thị Quyết Tâm, Chủ tịch Hội đồng nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh từng chia sẻ về sự bất lực của Đảng và Nhà nước : "Không phải Chính phủ không thấy, Quốc hội không thấy nhưng mình chưa mạnh mẽ để bảo vệ rừng của mình cho tốt. Vì lợi ích trước mắt để cho người ta cơ hội phá rừng. Phá rừng để thu lợi bất chính là lợi ích nhóm, đặc biệt là trong làm thủy điện. Mọi thiệt hại ở vùng hạ du thủy điện nhỏ và vừa do việc khai thác rừng bừa bãi, khó kiểm soát đã gây thiệt hại nặng nề cho người dân".

Với những gì đang diễn ra ở miền Trung, cho thấy đúng là "đừng bao giờ mong chính quyền nghĩ cho dân hay chính quyền tự sửa sai. Chỉ khi người dân trưởng thành, biết buộc chính quyền phải hành động đúng để bảo vệ môi trường sống của mình thì khi đó mới hết những kiếp nạn hiện nay !"

Hà Nguyên

Nguồn : VNTB, 20/10/2020

**********************

Hát trên những xác người…

Cánh Cò, RFA, 19/10/2020

"Nhà cháu đang thiếu nước uống ! Có đoàn cứu trợ nào ghé ngang đội 5/2 Quy Hậu, Liên Thủy, Lệ Thủy, Quảng Bình gọi dùm sdt 0947531310, mình xin ít nước uống".

Nhìn đâu cũng thấy tràn ngập một màu tang tóc. Những mái nhà giữa biển nước mênh mông, những cây cột điện chỉ còn lại ngọn, những con vật run rẩy bám vào cành cây, gỗ mục như bám vào sự sống cuối cùng

Đó là dòng chữ xuất hiện trên facebook vào sáng 18 tháng 10. Nạn nhân không có khuôn mặt cụ thể nhưng lộ rõ cái khát khô của một con người, động vật được tiếng là thông minh nhất trong thế giới động vật trên quả đất. Cái khát được chia sẻ bởi những người từng vượt biển, từng đối mặt với cái khát kinh hoàng giữa đại dương. Cái khát lan từ dòng chữ kêu cứu tới từng sợi tế bào của người đọc, nó phảng phất hình ảnh của thần chết và dòng chữ đau đớn ấy chìm khuất trong hàng vạn hình ảnh khác cùng xuất hiện trong ngày.

Đó là hình ảnh trên tấm bảng treo trên sân khấu to lớn một cách kiêu hãnh : "Kỷ niệm 90 năm Ngày thành lập Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam". Đó cũng là tấm bảng chào mừng chương trình biểu diễn nghệ thuật đặc biệt với chủ đề "Sắt son niềm tin với Đảng" được tổ chức long trọng và hào hứng, được dàn dựng công phu, âm thanh, ánh sáng hiện đại, chia thành 3 chương với sự tham gia của nhiều nghệ sĩ : Thanh Ngân, Trọng Hữu, Tạ Minh Tâm, Vân Khánh, Hiền Thục, Đàm Vĩnh Hưng, Võ Hạ Trâm…

Ngoài kia là Hải Phòng, cũng không chịu kém : tối 17/10, đảng viên, quan chức Thành phố Hải Phòng tưng bừng tổ chức đại nhạc hội ăn mừng sự thành công của đại hội…

Trong khi đó nhìn đâu cũng thấy tràn ngập một màu tang tóc. Những mái nhà giữa biển nước mênh mông, những cây cột điện chỉ còn lại ngọn, những con vật run rẩy bám vào cành cây, gỗ mục như bám vào sự sống cuối cùng. Những gói mì tôm ướt sũng nước mắt, những thân hình co ro run rẩy dưới cơn mưa buồn bã… những hình ảnh ấy không thể phủ lên những tiếng hát hùng tráng ca ngợi công lao của Đảng. Không thể khỏa lấp sự bất tài của cái gọi là Hội Liên hiệp Phụ nữ dù đã qua 90 năm vẫn ngoan cường ngó lơ sự thảm hại của đồng loại. Một tổ chức vô dụng dám hãnh diện đứng ra nhận lãnh lời mơn trớn của đồng đảng trong khi đồng loại tang thương ngụp lặn trong biển nước mịt mù.

Những tiếng vỗ tay ca tụng sự thành công của đại hội Đảng tại Hải Phòng chừng như chào mừng sự hy sinh to lớn của 13 đồng chí vừa nằm xuống. Những vở kịch nhức nhối mà ngay cả kịch tác gia cao thủ của mọi thời đại như Molière cũng không thể nào nghĩ tới.

Thế nhưng người cộng sản lại làm được, và còn làm rất tốt.

Không phải lũ lụt mới xảy ra mà cơn bão Linda đã đổ bộ vào miền trung từ ngày 11 tháng 10 tức là cách đây 1 tuần lễ. Bảy ngày với biết bao sự dữ dội đổ lên đầu người dân các tỉnh khiến ảnh hưởng tới khoảng 136.000 hộ gia đình, làm 55 người thiệt mạng, 15 người bị thương và 29 người mất tích.

Lũ lụt cũng khiến khoảng 150.000 người phải sơ tán, gây tắc nghẽn hệ thống giao thông và sản xuất nông nghiệp của người dân. Các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên – Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Gia Lai. Đak Lak, Quảng Ngãi…tiếng kêu cứu dậy cả một vùng, tiếng kêu cứu làm cho người Việt khắp thế giới bàng hoàng nhưng những tiếng kêu cứu ấy không thể lọt vào khe cửa của các đại hội đảng trên toàn quốc. Hình như mọi tầng lớp đảng viên tham dự đại hội đều miễn nhiễm với lòng trắc ẩn đối với người dân, những kẻ bỏ từng hào vào cuộc ăn chơi mang tên Đại hội Đảng.

Sau khi lấy hàng chục ngàn tỷ trong ngân sách quôc gia vung vãi trong những trò chơi quyền lực ông Chủ tịch nước kiêm Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng lên tiếng yêu cầu kiều bào giúp đỡ nạn nhân lũ lụt ! Một lời kêu gọi chí tình và đầy thống thiết cho vận mệnh của… chính ông ta.

Trên con đường diệu vợi hướng tới Chủ nghĩa xã hội chiếc xe lịch sử è ạch tiếp tục bị nhét đầy những bất công oan trái của người dân. Chiếc xe ấy vô tri nhưng người cầm dao thúc đẩy nó là những kẻ đã làm nên lịch sử giải phóng dân tộc này từ nghèo nàn sang kiệt quệ, từ mong manh áo rách sang cùng quẫn kiếp người.

Và họ, cứ xênh xang áo mũ, cứ lồng lộng tuyên ngôn. Cứ như đất nước này không ai là dân chúng cả mà chỉ rặt một khối dân đen không bao giờ biết khóc cho ra tiếng căm hờn.

Cánh Cò

Nguồn : RFA, 19/10/2020 (canhco's blog)

*********************

Phá rừng ở miền Trung và trách nhiệm của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc

Nguyễn Nam, VNTB, 20/10/2020

Ông Nguyễn Xuân Phúc có nơi chôn nhau cắt rốn tại xã Quế Phú, huyện Quế Sơn, tỉnh Quảng Nam. Ông sống cùng người chị gái tại quê nhà một thời gian, sau đó được những người đồng chí của cha mẹ ông bí mật đưa ra Bắc học theo chế độ của học sinh miền Nam vào năm 1967.

Sở dĩ nhấn mạnh trách nhiệm của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, vì đơn giản trước khi là người đứng đầu Chính phủ, ông từng là một trong những lãnh chúa ở miền Trung, cùng thời với ông Nguyễn Bá Thanh (1953 – 2015).

Lý lịch đăng là ông Nguyễn Xuân Phúc có chuyên môn, nghiệp vụ là Cử nhân kinh tế Trường Đại học Kinh tế quốc dân Hà Nội (năm 1978). Sau khi tốt nghiệp, ông trở về và được nhận vào làm việc tại tỉnh nhà bấy giờ là Quảng Nam – Đà Nẵng.

Từ năm 1980 đến 1993, ông Nguyễn Xuân Phúc thăng dần từ các chức vụ cán bộ Ban Quản lý kinh tế tỉnh Quảng Nam – Đà Nẵng, lên đến chuyên viên, Phó Văn phòng rồi Chánh Văn phòng UBND tỉnh Quảng Nam – Đà Nẵng. Ông lên đến chức vụ Bí thư Đảng ủy cơ quan, Đảng ủy viên Đảng ủy khối Dân Chính Đảng Quảng Nam – Đà Nẵng khóa I, II. Thời gian này, ông có theo học ngành Quản lý hành chính nhà nước tại Học viện Hành chính Quốc gia.

Từ năm 1993 đến 1996, ông Nguyễn Xuân Phúc lần lượt giữ các chức vụ Giám đốc Sở Du lịch, Giám đốc Sở Kế hoạch và đầu tư tỉnh Quảng Nam – Đà Nẵng, Tỉnh ủy viên khóa XV, XVI tỉnh Quảng Nam – Đà Nẵng.

Từ năm 1997 đến 2001, sau khi tỉnh Quảng Nam – Đà Nẵng chia tách thành tỉnh Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng trực thuộc trung ương, ông Nguyễn Xuân phúc là Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy khóa XVII, XVIII ; Phó Chủ tịch rồi Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Nam, kiêm Trưởng ban Quản lý các Khu công nghiệp tỉnh Quảng Nam, đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh khóa VI.

Năm 2001, ông Nguyễn Xuân Phúc được bầu làm Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam. Ông cũng được bầu làm Đại biểu Quốc hội khóa XI, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam, Ủy viên Ủy ban Kinh tế – Ngân sách của Quốc hội khóa XI.

Từ năm 2004 – 2006, ông Nguyễn Xuân Phúc là Phó Bí thư Tỉnh ủy Quảng Nam khóa XIX ; Chủ tịch UBND tỉnh, Bí thư Ban Cán sự Đảng UBND tỉnh Quảng Nam khóa VII ; Đại biểu Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Nam khóa VII ; Đại biểu Quốc hội, Ủy viên Ủy ban Kinh tế – Ngân sách Quốc hội khóa XI…

Chặng đường hoạn lộ tiếp theo đó là ông Nguyễn Xuân Phúc nối bước đồng liêu Nguyễn Bá Thanh để ‘lên Trung ương’, và giờ ông là Thủ tướng, đồng thời có đồn đoán ông ngấp nghé chức vụ tân Tổng bí thư Đảng khóa 13.

Với lý lịch kể trên cho thấy ông Nguyễn Xuân Phúc với học hàm "Cử nhân kinh tế Trường Đại học Kinh tế quốc dân Hà Nội", nếu ông thật sự học hành tử tế, và thời gian dài trải qua các chức vụ quản lý ở tỉnh Quảng Nam – Đà Nẵng, sau đó là người đứng đầu tỉnh Quảng Nam, thì chắc chắn ông là một trong những quan chức am tường vào loại bậc nhất các giá trị của rừng tự nhiên miền Trung.

"Tôi nghĩ rằng ông Nguyễn Xuân Phúc – một quan chức từng làm Phó Tổng Thanh tra Chính phủ, hiểu rõ sự nhập nhằng, chồng chéo trong quy hoạch 3 loại rừng là rừng đặc dụng, rừng phòng hộ và rừng sản xuất lâu nay đang khiến nhiều cánh rừng trên hồ sơ đã được quy hoạch chức năng phòng hộ, nhưng hiện trạng lại là đất rừng trồng, đất vườn, đất nông nghiệp, kể cả đất ở của người dân.

Tôi còn nhớ hồi tháng 11 năm 2018, trong bài phát biểu của ông Nguyễn Xuân Phúc khi kết luận hội nghị đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước với trọng tâm là các tập đoàn, tổng công ty, ông Phúc rất tự tin tuyên bố : "Tôi ở Chính phủ 3 nhiệm kỳ rồi, tôi thấy nhiều lần nghe thường vụ đảng ủy nói rằng nhiều ông ở tù. Nếu thanh tra, kiểm tra nghiêm túc thì rất nguy. Tức là bên trong có rất nhiều vấn đề. Không những 1 sân trước mà 4,5 sân sau. Có ông 14 -15 cái sân sau, đừng nói Thủ tướng không biết…".

Nói như lời chắc nịch như trên, vậy thì thử hỏi vì sao ông Nguyễn Xuân Phúc lại để rừng ở miền Trung bị tàn phá khiến người dân sống cảnh lũ lụt ở hiện tại ?" – một nhà báo đã nghỉ hưu chia sẻ với biên tập viên trang Việt Nam Thời Báo.

Nguyễn Nam

Nguồn : VNTB, 20/10/2020

***********************

Miền thương…

Nguyệt Biều, VNTB, 20/10/2020

Với người dân miền Trung, lũ lụt là chuyện thường của hàng trăm năm nay, nhưng việc hứng 4 cơn lũ lớn dồn dập, lũ chồng lũ như năm nay thì thật sự kiệt quệ. Đã vậy thủy điện lại thi nhau cùng lúc xả đập xuống vùng hạ lưu để tránh bị vỡ đập do lũ chồng lũ.

Đằng sau nỗi đau thương, mất mát trong cơn lũ dữ mà người dân gánh chịu là những hoàn cảnh, phận đời khó khăn, nghèo khổ. Họ đã phải chịu đựng 2 đợt dịch Covid-19, cơn bão số 5 và giờ đây là những trận lũ lịch sử.

Dù một năm thiệt hại nặng nề, không có doanh thu do dịch Covid-19, nhiều khách sạn ở Huế vẫn quyết định sẻ chia khó khăn, hỗ trợ miễn phí cho các đoàn cứu trợ từ mọi miền đất nước về Huế tặng quà cho bà con vùng lũ.

Hoạt động nhỏ của người dân xứ Huế nhằm tri ân, sẻ chia phần nào kinh phí đi lại, ăn ở của các đoàn cứu trợ khi từ xa đến tặng quà cho người dân vùng lũ Thừa Thiên Huế. Từ một khách sạn, sau hai ngày chương trình đã lan rộng hơn 10 khách sạn với hơn 200 phòng đi kèm với các dịch vụ xe tải vận chuyển hàng hóa, xe khách, nhà hàng hỗ trợ ăn uống cho các đoàn cứu trợ.

Ngoài các khách sạn, nhiều nhà hàng, quán ăn, công ty vận tải, tài xế cũng quyết định gác công việc, bỏ kinh phí hỗ trợ các đoàn cứu trợ.

Một nhà báo nữ ở tờ Tuổi Trẻ chia sẻ cảm xúc qua ghi nhận : "Người dân Sài Gòn mấy ngày này không còn kêu ca mưa ngập nước tắc đường, mà chăm chú dõi theo mực nước đang dâng ở Huế, Quảng Trị, Quảng Bình. Nơi ấy, những xóm làng chỉ còn mấy nóc nhà lô nhô, những ngôi trường chỉ còn cái bảng hiệu lấp ló trên mặt nước.

Bà con không còn quay quắt với những thiệt hại sau mùa dịch, mà thắt ruột với những tin tức cập nhật mỗi giờ ở Rào Trăng, những dòng nước mắt không còn chỗ để chảy từ những người cha, người mẹ, người vợ, người con. Họ cũng không còn so đo vì thành phố phải điều tiết ngân sách về trung ương nhiều quá, không đủ để làm đường sá, hạ tầng cho ngon lành, khi nhìn cảnh chuồng trại ruộng vườn miền Trung bồng bềnh thành quả lao động trôi theo dòng nước.

Mỗi năm mùa lụt, người Sài Gòn lại hiểu thêm miền Trung mặn mòi hạt muối, yêu thêm miền Trung nắng thiêu mưa lụt, trút lòng mình vào những bài thơ, bản nhạc, bức tranh chuyển cho nhau".

"Lũ lụt miền Trung, một chữ thương làm sao nói hết" là một chia sẻ nỗi lòng hoài hương của bà Lê Nga Nguyên. Bà kể trong bồi hồi kỷ niệm – "36 năm xa quê là ngần ấy thời gian tôi không còn thấy lụt nữa. Nội và ba cũng đã đi xa mãi".

"Mấy hôm nay, trời Nam Bộ buồn ủ dột. Là miền Trung lại đang mưa lũ ! Những ngày này, ba hay ở ngoài đồng đánh bắt cá. Ba đan những cái lồng bằng tre để bắt những con cá gáy, cá trảnh… thật to, chúng đang theo con nước nguồn về đồng. Gió chướng cứ thổi lạnh buốt. Cái lạnh như cắt da thịt, từ trong xương lạnh ra. Tôi nghe ba chép miệng nói với mẹ : "Nước ngoài đồng có rồi, nước nguồn đang về, chắc là lụt đây. Lo dọn đồ thôi em !".

Mấy chị em tôi đem hết sách vở áo quần lên gác. Ba mẹ và các anh chị dắt trâu bò lên chỗ nền cao, ba lấy dây thừng cột neo tất cả các chum đựng lúa, khoai lang… để khỏi bị trôi mất khi nước lớn.

Có lần tôi và thằng em kế suýt chết vì lén ba mở dây buộc ghe. Hai chị em định chèo ghe loanh quanh nhà, ngờ đâu nước chảy xiết, sức chèo non nớt làm ghe cứ trôi xa nhà. Thật may là có ai đó trông thấy đã gọi ba tôi bơi ra cứu kịp thời… Những ngày lụt, ba hay chở tôi xuống nhà nội. Tô cơm nóng ăn với mắm cái và đậu phộng rang trong ngày mưa lũ của nội sao mà ngon lạ lùng.

36 năm xa quê là ngần ấy thời gian tôi không còn thấy lụt nữa. Nội và ba cũng đã đi xa mãi. Xa quê, trưởng thành, tôi mới thấu hiểu nỗi nhọc nhằn vất vả của ông bà, ba mẹ ngày xưa, của bà con miền Trung mỗi mùa lũ lụt. Một chữ thương làm sao nói hết !".

Giờ thì Việt Nam mình đang trong cao điểm "bão lũ miền Trung" vẫn phòng khi "Covid-19 trở lại – lợi hại hơn xưa". "Mai sau dù có bao giờ", bên chung trà tỏa khói, chúng ta lại nói với nhau về những ngày nước mình chống dịch, chống bão lũ…

Nguyệt Biều

Nguồn : VNTB, 20/10/2020

***********************

Những cảnh báo đã bị Đảng và Nhà nước làm ngơ…

Trần Lê, VNTB, 19/10/2020

(Trích sổ tay ghi chép của một nhà báo)

"Mục tiêu của người ta không phải là làm ra điện mà cái người ta hướng đến là có một khoảng rừng để tha hồ phá, khai thác gỗ chỗ đó".

"Tôi nghe rất nhiều dư luận nói rằng khi chạy chọt kiếm cho được một dự án thủy điện loại nhỏ, cái mục tiêu của người ta không phải là làm ra điện mà cái người ta hướng đến là có một khoảng rừng để tha hồ phá, khai thác gỗ chỗ đó".

Thứ trưởng thường trực Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, ông Hà Công Tuấn nói rằng một trong hai nguyên nhân cơ bản khiến rừng Tây Nguyên bị suy giảm nghiêm trọng về diện tích và trữ lượng rừng, đó là chuyển mục đích sử dụng rừng để xây dựng thủy điện, thủy lợi, giao thông và các công trình tái định canh định cư…

Bà Phạm Khánh Phong Lan, Trưởng ban Quản lý an toàn thực phẩm thành phố Hồ Chí Minh, đã chia sẻ : "Tôi nghe rất nhiều dư luận nói rằng khi chạy chọt kiếm cho được một dự án thủy điện loại nhỏ, cái mục tiêu của người ta không phải là làm ra điện mà cái người ta hướng đến là có một khoảng rừng để tha hồ phá, khai thác gỗ chỗ đó".

Theo lời bà Phạm Khánh Phong Lan, người ta phá rừng, rồi sau này trồng thay thế bằng rừng cao su, mà dưới rừng cao su thì không một con nào sống được, nên cũng chỉ mang tính thương mại hóa chứ không thể trồng lại được rừng tự nhiên.

Không mấy lạc quan như bà Phạm Khánh Phong Lan khi dẫu sao thì rừng cao su cũng ít nhiều khai thác thương mại được, đàng này, "Theo quy định, công trình thủy điện chiếm bao nhiêu diện tích rừng thì phải trồng đền bù bấy nhiêu. Thế nhưng bất cập là không có đất để trồng bù. Đến nay, chưa có chủ đầu tư nào thực hiện việc trồng rừng này đúng quy trình. Việc trồng cũng chỉ cho có, trồng được một vài cây lưa thưa để gọi là cũng có trồng" – ông Đào Trọng Tứ, công tác tại Trung tâm Bảo tồn Tài nguyên nước và Thích nghi với biến đổi khí hậu, nhận xét.

Đáng chú ý, một số dự án chuyển mục đích sử dụng đất rừng (sang phục vụ thủy điện ; khai thác khoáng sản ; kinh doanh sân golf…) chậm, hoặc không hợp tác trồng bù rừng (dù dự án đã khai thác vận hành) có bóng dáng của những doanh nghiệp khá mạnh như Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Tập đoàn khoáng sản Tây Giang, Công ty Đông Đô – Bộ Quốc phòng, Công ty cổ phần và đầu tư phát triển điện Tây Bắc, Công ty cổ phần Thủy điện Hương Điền…

Ông Lê Việt Trường, cựu Phó chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội, đặt nghi vấn : "Cần phải làm rõ lũ lụt do thiên tai chiếm bao nhiêu phần trăm và lũ lụt do thủy điện chiếm bao nhiêu phần trăm ? Trên cơ sở đó mới xây dựng phương án có nên tiếp tục cho phát triển thủy điện hoặc phải tìm kiếm, phát triển nguồn năng lượng thay thế để giảm bớt những khó khăn cho người dân hạ du.

Việc cần làm ngay sau vụ việc tại Rào Trăng 3 là, phải tạm dừng tất cả các dự án thủy điện đang được triển khai, sắp triển khai để điều tra, đánh giá tổng thể. Trường hợp buộc phải phát triển thủy điện do yêu cầu phát triển kinh tế, nhu cầu tiêu thụ điện tăng cao thì cũng hoàn toàn có thể tính toán đưa ra phương án phù hợp.

Ví dụ, trong phát triển kinh tế cần tính tới các bài toán tiết kiệm điện như : sử dụng các sản phẩm điện chất lượng cao, được sản xuất bằng công nghệ hiện đại ; trong đầu tư, giảm thiểu các dự án sử dụng công nghệ lạc hậu, cũ, tiêu tốn nhiều điện năng, gây nguy cơ ô nhiễm môi trường.

Còn trong điều hành quản lý thủy điện phải xây dựng quy trình vận hành linh hoạt, khoa học, phải có phương án tích, xả nước rất cụ thể cũng như các phương án cảnh báo, sơ tán, kể cả đền bù, hỗ trợ cho người dân.

Tôi cũng chưa thể hình dung hết, khi làm thủy điện chủ đầu tư thi công phá rừng có sử dụng thuốc nổ không, nếu có thì nguy cơ gây thay đổi cấu trúc địa chất, làm om đất đá xung quanh… gây sạt lở như thế nào, trách nhiệm sẽ ra sao ? Bài toán này phải được làm ngay, nếu cứ để tình trạng say sưa với thủy điện vừa và nhỏ thì cái giá phải trả có khi còn đắt hơn gấp nhiều lần so với những cái thủy điện mang lại…".

Thực tế xả lũ gây thiệt hại nặng nề cho người dân những vùng hạ du năm nào cũng xảy ra, nhưng tới nay những bất cập xoay quanh cái được gọi là "vận hành đúng quy trình" vẫn lặp lại và không thấy ai phải chịu trách nhiệm.

Trần Lê

Nguồn : VNTB, 19/10/2020

***********************

Từ phòng vệ - ứng cứu thiên tai, nhìn chuẩn bị - trấn áp biểu tình

Trân Văn, VOA, 19/10/2020

Mưa to kéo dài nhiều ngày, lũ lớn, lụt nặng, sạt lở xảy ra tại nhiều nơi ở Thừa Thiên – Huế, Quảng Trị, Quảng Bình, cho thấy cả nhận thức lẫn khả năng hành động trong phòng vệ - ứng cứu thiên tai của hệ thống chính trị, hệ thống công quyền ở Việt Nam vừa tắc trách, vừa tàn nhẫn !

Lụt ở Quảng Trị, 2016. Hình minh họa. (Screenshot from Bui Minh Tuan's video on YouTube)

***

Về nguyên tắc, tổ chức phòng vệ - ứng cứu khi xảy ra những tình huống hiểm nghèo hay thiên tai, ảnh hưởng tới tính mạng, tài sản của cá nhân hoặc dân cư một khu vực, một vùng, luôn luôn phải là khảo sát - dự đoán tình huống - lập sẵn kế hoạch – chuẩn bị sẵn phương tiện, nhân lực – tổ chức tập luyện cho cả lực lượng dự trù sẽ tham gia ứng cứu lẫn dân chúng trong khu vực có nguy cơ cao về cách thức ứng phó, phối hợp để hạn chế tối đa thiệt hại, đặc biệt là thiệt hại về nhân mạng.

Nếu cư trú ở khu vực có thể xảy ra thiên tai (mưa bão, lũ lụt, gió xoáy, động đất,…), những người Việt sống bên ngoài Việt Nam chẳng lạ gì điều này. Họ luôn được nhắc nhở phải dự trữ thực phẩm, nước uống, chuẩn bị phương tiện chiếu sáng, giữ ấm,… nhận biết nguy cơ, cách thức cầm cự, hỗ trợ sinh tồn trong khi chờ lực lượng cứu nạn... Đối với tình huống hiểm nghèo cũng vậy. Những người sống trong các cao ốc luôn được lưu ý có thể và không thể làm gì, cháy hoặc động đất thì phải làm sao, thoát hiểm lối nào.

Thậm chí chỉ lái một chiếc xe cũng buộc phải nhớ cách thức nhận biết, phòng ngừa những bất trắc do thời tiết, phải chuẩn bị và dùng các phương tiện cảnh báo như thế nào để bảo vệ mình và bảo vệ người khác khi xe hư giữa đường vào ban ngày hay lúc nửa đêm. Ngay cả trẻ con cũng được huấn luyện từ mẫu giáo, năm nào cũng cùng bạn bè thực hành cách tự bảo vệ, thoát hiểm nếu trường học, nơi ở động đất, phát cháy, bị những kẻ có vũ trang đột nhập…

***

Hai vụ sạt lở xảy ra tại huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế vào ngày 12 và 13 tháng 10, khiến 30 người thiệt mạng (17 ở Thủy điện Rào Trăng 3 và 13 ở trạm Kiểm lâm Sông Bồ) vẫn không thể cảnh tỉnh hệ thống chính trị, hệ thống công quyền ở Việt Nam, kể cả khi Trung tâm Dự báo Khí tượng – Thủy văn Quốc gia cảnh báo :Từ chiều 15 đến 20 tháng 10, miền Trung tiếp tục có mưa rất lớn, ngập lụt sẽ tái diễn vì tác động của "hình thái tổ hợp đa thiên tai" (áp thấp nhiệt đới xuất hiện cùng lúc với khối không khí lạnh có cường độ mạnh, chưa kể áp cao cận nhiệt có xu hướng lấn về hướng Tây kết hợp với nhiễu động gió Đông ở trên cao)(1).

Đó là lý do cư dân ở những nơi có khả năng sạt lở và dân cư nhiều vùng có khả năng chìm sâu trong nước ở Quảng Trị, Quảng Bình không được di tản khỏi khu vực nguy hiểm. Nếu khảo sát kỹ - dự đoán tốt sẽ không có thêm hai vụ sạt lở ở Hướng Hóa, Quảng Trị, vùi một gia đình sáu người tại xã Húc, lấp khu nhà của bộ phận tham mưu Đoàn Kinh tế - Quốc phòng 337 khiến 22 quân nhân nữa mất mạng (2) và rạng sáng 18 tháng 10, không có hàng trăm người ở Cam Lộ, Đông Hà,… tỉnh Quảng Trị gọi, nhắn tin cho thân nhân, người quen rồi thân nhân, người quen dùng mạng xã hội xin chuyển tin đi các nơi để tìm sự trợ giúp nhằm cứu mạng các nạn dân (3)…

Dẫu cũng có hệ thốngứng phó sự cố, thiên tai và tìm kiếm cứu nạntừ trung ương đến địa phương như thiên hạ nhưng vì thiếu khảo sát, không thể dự đoán tình huống, không sẵn kế hoạch ứng phó, không sẵn cả phương tiện, nhân lực ứng cứu, cho dù lưu vực Rào Trăng là khu vực nguy cơ cao (bốn thủy điện bậc thang) nên ông Nguyễn Văn Man ((Thiếu tướng, Phó Tư lệnh Quân khu 4), ông Nguyễn Hữu Hùng (Đại tá, Phó Văn phòng Ủy ban Quốc gia Ứng phó sự cố, thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn) và 11 sĩ quan, viên chức khác mới mất mạng !

***

Mưa bão, lũ lụt, sạt lở vốn không xa lạ gì với người Việt, đặc biệt là khu vực miền Trung nhưng trước nay, hoạt động tìm kiếm - ứng cứu cả nạn nhân thiên tai nói chung lẫn nạn nhân của những tình huống hiểm nghèo nói riêng vẫn chỉ dựa vào sức người, phương tiện tìm kiếm - ứng cứu thiếu cả về số lượng lẫn tính năng chuyên dụng. Đã có hơn 100 người chết do lũ, lụt, sạt lở và khi mưa bão vẫn chưa ngừng, các nhà máy thủy điện vẩn tiếp tục xả nước, ngoài Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên – Huế, đang có thêm nhiều tỉnh phía Bắc miền Trung (như Hà Tĩnh,…), nhiều tỉnh phía Nam miền Trung (như Quảng Nam,…) bị đe dọa.

Chưa bao giờ người Việt nghe hệ thống chính trị, hệ thống công quyền tại Việt Nam đề cập đến việc phát triển lực lượng tìm kiếm – cứu nạn, đầu tư thích đáng cho các phương tiện phòng ngừa, đối phó, giảm nhẹ hậu quả của thiên tai. Tuy nhiên nguyên nhân không phải do nghèo ! Ngoài chuyện dồn nội lực quốc gia vào những dự án minh họa chođịnh hướng xã hội chủ nghĩa, những công trình để tri ân và ca ngợi bác, đảng, phần còn lại của nội lực quốc gia được rót hết cho công an, nâng cao năng lực giải tán biểu tình, dập tắt phản kháng.

Cứ dùng Google để tìm và đối chiếu trang bị dành cho cảnh sát cơ động (lực lượng chuyên trấn áp) (4) với trang bị của cảnh sát phòng cháy – chữa cháy (một trong những lực lượng đảm nhận vai trò tìm kiếm – cứu nạn tại Việt Nam) (5), ắt sẽ thấy, tính mạng – tài sản của công dân nằm ở vị trí nào trong nhận thức của hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam. Tương tự, hãy dùng Google để so sánh đủ loại phương tiện mà đảng vẫn đem khoe như một cách răn đe vài lần mỗi năm qua các cuộc diễn tập phòng chống bạo loạn – lật đổ (6) với việc tìm kiếm – cứu nạn khi có thiên tai bằng sức dân, công lính (7).

Bất kể khoảng cách về đầu tư cho nhân lực, trang bị giữa tìm kiếm – cứu nạn và trấn áp đã rất rộng, đầu tư cho trấn áp vẫn chưa ngừng lại, sau Thông tư 17/2018/TT-BCAQuy định về trang bị vũ khí, vật liệu nổ quân dụng, công cụ hỗ trợ cho lực lượng công an do Bộ Công an ban hành cách nay hai năm, công quỹ vẫn đang được rút ra để bảo đảm công an các xã sẽ có đầy đủ các loại vũ khí cá nhân (súng ngắn, súng trường, tiểu liên), công an các huyện có đủ những loại vũ khí với khả năng hủy diệt cao như (mìn, bom, súng chống tăng), những phương tiện chiến tranh như trực thăng mà tại Việt Nam, các đơn vị quân đội ở cấp quân đoàn mới có thể có (8) !..

Trân Văn

Nguồn : VOA, 19/10/2020

Chú thích :

(1) https://tuoitre.vn/mien-trung-tiep-tuc-mua-lon-voi-hinh-thai-to-hop-da-thien-tai/20201015082317794.htm

(2) https://plo.vn/thoi-su/lu-sat-lo-o-quang-tri-hang-chuc-nguoi-chet-mat-tich-944776.html

(3) https://tuoitre.vn/lu-dang-nhanh-trong-dem-dan-quang-tri-len-mang-cau-cuu-khan-thiet/2020101801162544.htm

(4) https://vov.vn/tin-24h/can-canh-dan-xe-dac-chung-chong-dan-cua-canh-sat-co-dong-ha-noi-548221.vov

(5) http://congan.com.vn/tin-chinh/tham-hoi-dong-vien-canh-sat-pccc-bi-thuong-khi-lam-nhiem-vu_91089.html

(6) https://thanhnien.vn/video/phong-su/can-canh-vu-khi-khi-tai-khung-trong-cuoc-dien-tap-chong-khung-bo-o-tphcm-144269.html

(7) https://tuoitre.vn/truc-tiep-tu-hien-truong-tim-kiem-22-chien-si-da-tim-thay-tat-ca-thi-the/20201019105937653.htm

(8) https://tuoitre.vn/cong-an-xa-duoc-trang-bi-sung-tu-1-7/20180612161414656.htm

***********************

Trình độ tính toán của cán bộ quản lý !

Sơn Trà, VNTB, 18/10/2020

Phải chăng nhận định về mức độ an toàn được căn cứ theo trình độ tính toán của nhà quản lý ?

Bộ Công thương chiều 16/10 khẳng định các hồ chứa thủy điện hiện nay đang vận hành an toàn, tuân thủ các quy định về xả lũ.

Chiều 16/10, tại cuộc họp báo thường kỳ của Bộ Công thương, ông Tô Xuân Bảo, Phó Cục trưởng Cục Kỹ thuật an toàn và môi trường công nghiệp, cho biết qua công tác rà soát cũng như báo cáo của địa phương cho thấy các hồ chứa thủy điện đều đang bảo đảm an toàn.

Theo ông Bảo, Bộ Công thương đã chỉ đạo các thủy điện có chức năng tham gia hoạt động điều tiết lũ. Đối với các hồ thủy điện nhỏ thường không có dung tích phòng lũ nên khi lũ từ thượng nguồn về sẽ tràn qua đập về phía hạ du. Đối với các hồ chứa có dung tích phòng lũ sẽ phải điều tiết lượng nước duy trì để đảm bảo phòng lũ.

Thắc mắc : phải chăng nhận định về mức độ an toàn được căn cứ theo trình độ tính toán của nhà quản lý ?

Một liên tưởng cho niềm tin về vấn đề trình độ kiến thức chuyên ngành, đó là từ hệ lụy của chuyện các giáo sư soạn sách giáo khoa lớp một, sau đó được một hội đồng thẩm định cũng toàn học hàm giáo sư, tiến sĩ ngồi lại với nhau để phê chuẩn, và cuối cùng là bộ trưởng với phẩm hàm ủy viên Bộ Chính trị bút phê để bộ sách có thể chuyển sang phát hành rộng rãi.

Với ban bệ toàn chức danh học thuật lẫn chính trị, mấy ai ngờ là nhiều bộ sách giáo khoa lớp một đang ‘đầy sạn’.

Nhà báo tự do Bạch Hoàn, cựu phóng viên báo Tuổi Trẻ, kể :

"Sau khi dành hai ngày đọc hết tất cả các sách Tiếng Việt lớp 1, tôi thật sự xót xa và hoảng sợ. Con cháu chúng ta bị nhồi sọ từ những bước đầu đời, bị dạy dỗ những điều sai trái, những tư duy độc hại, phản giáo dục, phản văn minh.

Không chỉ Bộ Cánh Diều của Nhà xuất bản Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, sách của Nhà xuất bản Giáo dục – điển hình là Bộ sách "Vì sự bình đẳng và dân chủ trong giáo dục" – cũng đang tồn tại vô số lỗi sai và các thông điệp giáo dục độc hại.

Ví dụ :

– Lỗi dạy trẻ giải quyết vấn đề bằng đe dọa và bạo lực. Điển hình là câu chuyện Mèo con đi học. Vì mèo con không muốn đi học nên đã lấy lý do cái đuôi bị ốm. Thay vì tìm hiểu vì sao mèo con không muốn đi học, thay vì khích lệ, gợi mở về những điều mới mẻ, hấp dẫn ở lớp học để mèo có động lực đi học, thì bác cừu trong câu chuyện đã lập tức mang kéo đến dọa cắt đuôi mèo.

– Làm giáo dục, lẽ ra phải dạy trẻ lấy yêu thương để cảm hóa sự xấu xa, thì họ dạy trẻ trả thù, dạy trẻ làm điều sai trái, dạy trẻ ăn miếng trả miếng. Đó là trang 35, bài Cò và Cáo. Cáo mời cò đến ăn tối, nhưng lại chỉ có cháo loãng đổ ra đĩa. Cáo ăn được còn cò thì không. Cò trả thù bằng cách mời cáo đến nhà ăn tối nhưng để thức ăn vào cái lọ cổ hẹp. Cò ăn được còn cáo thì không. Đây là thông điệp giáo dục tồi, làm hỏng nhận thức của trẻ, triệt tiêu lòng nhân, triệt tiêu sự bao dung, tha thứ.

– Bộ sách "Vì sự bình đẳng và dân chủ trong giáo dục" còn tệ hại ở chỗ áp đặt tư duy, đào tạo ra những con người khuôn mẫu, những "con gà công nghiệp". Bài "Tô màu cho đúng" dạy trẻ bầu trời phải xanh lơ, biển phải xanh thẫm, tán cây phải xanh lá… Tại sao biển không thể có biển màu xanh ngọc ? Tại sao lá phải xanh mà không vàng, không tím, không đỏ ? Tại sao phải xanh lơ mà không là màu xám trời mưa, không loang lổ màu đỏ trời chiều ?

Thông điệp giáo dục đúng – sai kiểu này sẽ gò bó trẻ, ép trẻ phải nhìn, phải cảm nhận và suy nghĩ theo người khác, triệt tiêu trí tưởng tượng của trẻ, triệt tiêu sự sáng tạo của trẻ. Hậu quả là một xã hội ăn theo nói leo, kém phát minh, nghèo sáng tạo.

– Bộ sách vướng lỗi chính trị. Bài "Vì sao", có nội dung da đen không đẹp. Tại sao da đen lại không đẹp ? Tại sao lại phân biệt đẹp xấu qua màu da ? Cách định hình tư duy như vậy rất dễ dẫn đến tình trạng phân biệt chủng tộc, màu da, đi ngược lại với những giá trị văn minh, tiến bộ.

– Bộ sách này cũng dính lỗi dùng từ em chả, mẹ chả, cô chả, bà chả… nhiều câu chuyện nhạt nhẽo, vô vị, nhiều từ vô nghĩa.

– Bộ sách còn dính lỗi dạy trẻ chê cười bạn bè nếu bạn kém hơn mình, thay vì tìm hiểu vấn đề của bạn, động viên bạn cố gắng.

– Thay vì dạy trẻ về sự lắng nghe, yêu thương, chia sẻ, nhân văn, nhân ái, thay vì bồi đắp tâm hồn trẻ, lại đề cao sự nhanh trí, thông minh, mưu mẹo, thủ đoạn và thậm chí là dối trá.

– Bộ sách quá thiếu vắng lời cảm ơn, xin lỗi. Trong khi đây là chuẩn mực giao tiếp cơ bản của con người văn minh. Câu chuyện "Chớ để mẹ lo", trong đó thằn lăn nhí không nghe lời mẹ ở nhà giữ nhà, tự ý đi chơi, bị trượt ngã, mẹ phải đỡ dậy nhưng lại không biết nói cảm ơn và xin lỗi mẹ.

Bài "Giữ ấm", bé bị cảm lạnh, cả ông, bố, mẹ đều ân cần chăm sóc. Bé khỏi bệnh nhưng sách không dạy bé nói cảm ơn. Bài "Bênh vực bạn", ễnh ương bị cò bắt nạt, ếch bênh vực, nhưng ễnh ương không cảm ơn ếch.

Còn vô số lỗi sai nghiêm trọng khác về tư duy giáo dục mà tôi không đủ thời gian để liệt kê hết. Tôi thật sự không hiểu tại sao người ta có thể làm giáo dục một cách cẩu thả đến thế ? Và tôi cũng không biết, họ còn muốn phải thêm bao nhiêu thế hệ người Việt bị nhồi sọ và mặc đồng phục tư duy ?

Nhà xuất bản Giáo dục thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo. Liệu Bộ Giáo dục có đọc sách trước khi nhét nó vào cặp học trò và nhồi vào đầu con trẻ hay không ?".

Đó là câu chuyện của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Giờ trở lại với câu chuyện thời sự ở Bộ Công thương mùa mưa bão.

Ngày 16/10, Trung tâm báo tin động đất Viện Vật lý địa cầu cho biết lúc 7 giờ 19 phút sáng cùng ngày, một trận động đất có độ lớn 3 richter xảy ra tại vị trí có tọa độ 15.184 độ vĩ Bắc, 108.264 độ kinh Đông, độ sâu chấn tiêu khoảng 8.1 km. Động đất xảy ra tại khu vực huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam.

Khu vực xảy ra trận động đất trên có thủy điện Sông Tranh 2. Trước đó, vào ngày 14/10, tại huyện Tây Trà (tỉnh Quảng Ngãi) – giáp ranh với huyện Bắc Trà My cũng xảy ra liên tiếp 4 trận động đất chỉ trong vòng 5 giờ. Điều khá trùng hợp, 5 trận động đất này xảy ra khi thủy điện Sông Tranh 2 đang tích đầy nước. Theo đó, sau đợt mưa lũ từ ngày 6 đến 12/10, cao trình thủy điện Sông Tranh 2 đã dâng thêm hơn 20 m. Cụ thể, vào ngày 7/10, cao trình thủy điện Sông Tranh 2 chỉ tích được 145 m nhưng mực nước chiều 16/10 là 170 m.

Theo số liệu cập nhật lúc 17 giờ chiều 16/10, thủy điện Sông Tranh 2 đang xả lũ về sông Thu Bồn với lưu lượng khoảng 800 m3/s ; 3 thủy điện A Vương, Đak Mi 4, Sông Bung 4 đang xả lũ về sông Vu Gia hơn 1.300 m3/s.

Câu hỏi cũ lại được đặt ra : lúc các dự án thủy điện kể trên bắt đầu được đưa tin trên báo chí, nhiều ý kiến phản biện cảnh báo về khả năng đứt gãy địa chất sẽ tạo nên động đất đe dọa sự an toàn của hồ chứa nước. Tuy nhiên, Bộ Công thương mãi cho tới nay vẫn khẳng định về sự an toàn ; và mai này rất có thể giả dụ khi tình huống tang thương xảy đến, chắc hẳn các vị quan chức lại viện dẫn "thiên tai bất khả kháng"…

Sơn trà

Nguồn : VNTB, 18/10/2020

**********************

Hãy thương hại đồng bào tôi, hỡi các ông thủy điện ơi !

Kỹ sư Tiến sĩ Đặng Đình Cung, vncold, 26/02/2020

Khi xưa tôi có kêu gọi khai thác tất cả các địa điểm thuận tiện để sản xuất thủy điện. Nhưng có nhiều người đã xây bừa bãi những bức tường ngăn sông : dung tích không tối ưu, đập xây không vững, rừng bị đốn để bán gỗ quý không còn chức năng giữ nước mưa,... Sau đó thì tích nước và tháo nước với mục đích duy nhất là sản xuất điện, bất chấp nhu cầu nước và an toàn của cư dân ở mạn xuôi.

Đã nhiều lần tôi kiến nghị chính phủ ra lệnh chủ nhân các công trình thủy lợi

(a) kiểm tra tính bền vững của đập và, nếu cần thì củng cố đập cho vững chắc hơn,

(b) và quy hoạch lại quy trình tích nước và tháo nước để không phải xả lũ vào mùa mưa.

Không biết các quan chức tôi quen biết ở tòa đại sứ Việt Nam ở Paris đã chuyển kiến nghị của tôi về nước chưa, các cơ quan chức năng trong nước đã ra lệnh cho các ông chưa hay các ông có nhận được lệnh của chính phủ nhưng các ông đã không thi hành. Dẫu sao mùa mưa vừa qua các ông lại xả lũ.

Điều làm tôi sợ hãi nhất là nhà máy thủy điện Hòa Bình đã xả lũ vào đầu mùa mưa năm ngoái. Theo tôi được biết thì các ông đã xả nước với cường độ chưa bao giờ thấy để kiểm tra tính bền vững của công trình. Kiểm tra này là một việc phải được thực hiện mười năm một lần và để kiểm tra thì phải tháo hết nước trong hồ. Nhưng mười năm một lần thì có thể chọn thời điểm thực hiện sớm hay muộn vài tháng cũng không sao. Trên thế giới người ta kiểm tra hồ thủy lợi vào mùa khô chứ không bao giờ lại kiểm tra vào mùa mưa như các ông. Khi xả lũ thì các ông có tưởng tượng chuyện gì có thể xảy ra ở khu công nghiệp hóa học Việt Trì và nếu đê sông Hồng vỡ hay không ? Rất may là năm ngoái trước mùa mưa thì có một mùa hạn hán nặng cho nên sông Đà và sông Hồng vẫn còn có thể hứng chịu được lượng nước các ông xả từ hồ chứa.

Một công trình thủy lợi có nhiều chức năng chứ không phải chỉ dùng để sản xuất điện. Lưu vực con sông cũ được chỉnh trang lại để làm cảnh quan du ngoạn, mặt nước dùng cho giải trí và thể thao. Nước tích trữ trong hồ dùng để tưới vườn ruộng, thoả mãn nhu cầu của con người và gia súc, vận hành các nhà máy tiêu thụ nước, điều tiết mức nước phục vụ giao thông vận tải bằng đường sông... Có nhiều công trình thủy lợi được xây trên thế giới vì những lợi ích đó và thủy điện chỉ là một phụ phẩm tận dụng nguồn nước chảy từ trong hồ chứa.

Để thích ứng với khí tượng và canh nông ở nước ta thì một công trình thủy lợi phải có hai chức năng xấp xỉ quan trọng ngang nhau là cắt lũ và sản xuất điện, mặc dù thường được nhiều quan chức gọi là công trình thủy điện. Trước khi có công trình thủy lợi thì vào mùa mưa nhà cửa đồng ruộng bị ngập còn vào mùa khô thì lại không có nước để sinh hoạt, canh tác và chăn nuôi. Với một công trình thủy lợi thì nước mưa ở mạn ngược sẽ bị chặn lại ở trong hồ chứa không làm ngập mạn xuôi và nước đã được tích trữ đó sẽ dùng để cung cấp nước cho mạn xuôi. Một khi chức năng cắt lũ đó đã được thoả mãn thì có thể dùng thế năng của nước tháo từ trong hồ để sản xuất điện.

Một công trình thủy lợi có thể là một quả bom nổ chậm treo trên đầu cư dân mạn xuôi vì đập có thể bị vỡ hay/và quy trình tích nước tháo nước không hợp với chu kỳ dùng nước của cư dân mạn xuôi.

Nếu vào mùa mưa mà các ông xả lũ thì các ông đổ thêm nước vào mạn xuôi đang bị ngập hay ít ra đang bị úng nước, người dân đã khổ vì nước mưa tự nhiên lại khổ thêm vì nước các ông đổ xuống. Các ông không thể cãi rằng nước các ông xả thì cũng là nước ở trên trời rơi xuống và trước khi có công trình thì người dân ở mạn xuôi đã quen hứng chịu nước đó rồi. Nước các ông đổ khi xả lũ là nước hứng từ mùa mưa năm trước và có khi từ nhiều lưu vực khác. Các ông tháo nước từ trong hồ để sản xuất điện khi nào các ông thấy có lợi cho các ông. Thời điểm đó không nhất thiết là vào mùa khô, khi nông dân cần nước để canh tác, mà có thể là vào mùa mưa khi người dân bì bõm với lụt. Nước các ông xả để cứu đập của các ông sẽ cộng với nước từ trên trời rơi xuống.

Các ông cũng không thể nêu biến đổi khí hậu để bào chữa việc các ông xả lũ.

Hình cắt một đập thủy điện

Một hồ thủy lợi có có bốn mức đặc trưng chính (xem hình) : mức ngọn, mức cao điểm, mức nước chết và mức đáy hồ.

Mức ngọn là mức nước sau một mùa mưa với lượng nước tối đa nhận thấy từ một thế kỷ nay. Người ta thiết kế ở mức đó những khe kiềm chế nước tràn ra ngoài hồ, hướng nó vào những luồng hình cong như đường băng trượt tuyết. Những luồng hình cong này làm cho nước toả ra xa để không làm hư hại chân đập. Xác suất mỗi mùa mưa mà mức nước đạt mức ngon chỉ là một trăm, nghĩa là rất nhỏ. Nếu nhận thấy nước tràn đập ở mức ngọn nhiều lần quá thì có nghĩa là hồ chứa quá nhỏ và/hay là mức nước trong hồ vẫn chưa xuống tới mức nước chết trước ngày đầu tiên của mùa mưa. Cả hai lý do đó là lỗi của chủ nhân công trình.

Mức cao điểm là mức nước thông thường sau khi mùa mưa kết thúc. Năm nào mưa ít thì mức nước sau mùa mưa thấp hơn mức cao điểm đó. Ngược lại, năm nào mưa nhiều thì mức nước cao hơn, nhưng chỉ có xác suất một phần trăm mà đạt mức ngọn của đập sau khi mùa mưa chấm dứt.

Mức nước chết là mức thấp nhất mà vẫn còn nước để chạy tua-bin. Các tua bin có hiệu suất gần bằng một trăm phần trăm. Lượng điện có thể sản xuất được trong một mùa mưa là thế năng của lượng nước mưa trên trời rơi xuống lưu vực của công trình. Lượng điện có thể sản xuất được trong mùa khô là thế năng của dung tích nước trong hồ chứa từ mức cao điểm tới mức nước chết. Dung tích nước từ mức nước chết đến đáy hồ không thể dùng được để sản xuất điện nhưng có thể dùng để cung cấp nước khi có hạn hán.

Ở đáy hồ thường có một ống xả nước để :

- hạ mức nước xuống mức nước chết nếu gần tới mùa mưa mà vẫn còn nhiều nước trong hồ,

- xả lũ khi có nguy cơ đập bị vỡ,

- tháo nước tới mức đáy hồ để kiểm tra tính bền vững của đập,

- bất chợt mở thoáng van để nước chảy ra khỏi hồ mang theo trầm tích lắng dưới đáy hồ.

Việc kiểm tra tính bền vững của đập và bất chợt mở thoáng van phải được tiến hành định kỳ. Tính bền vững của đập phải được bảo đảm bởi những đợt kiểm tra mười năm một lần. Người ta bất chợt mở thoáng van khi có quá nhiều trầm tích dưới đáy hồ. Nước chảy ra ồ ạt sẽ mang theo trầm tích tránh cho vật liệu đó đọng trong hồ tới mức nước chết và như vậy làm vô hiệu hóa công trình. Nếu dùng nước đó để tưới ngay đồng ruộng thì trầm tích sẽ lắng xuống làm cho đất canh tác phì nhiêu hơn.

Với biến đổi khí hậu thì rất có thể sẽ có nhiều mùa mưa liên tiếp với lượng mưa nhiều hơn trung bình nhận thấy từ một thế kỷ nay. Nhưng xác suất mưa nhiều hơn tối đa nhận thấy từ một thế kỷ nay thì vẫn là một phần trăm có thể cộng thêm một phần nhỏ không đáng kể. Nếu vào đầu mùa mưa mà mức nước trong hồ ở mức nước chết thì vẫn chỉ có xác suất đó để nước chảy vào hồ nhiều đến nỗi phải xả lũ cứu đập.

Vậy dù năm trước mưa nhiều hay mưa ít thì các ông cũng phải điều chỉnh quy trình tháo nước để cho nước trong hồ chứa ở mức nước chết vào thời điểm sớm nhất của mùa mưa tới. Thiết kế quy trình đó chỉ là một bài toán "chiết nước trong bồn tắm với một lưu lượng nước chảy từ một máy nước" mà thầy cô đã dạy các ông ở trường tiểu học.

Tôi viết bài này trên mạng Internet để vạch rõ trách nhiệm của các ông. Nếu bây giờ tôi mới đặt đăng là tại vì :

(a) trước đó là mùa mưa các ông lo cứu đập của các ông chứ còn đầu óc đâu mà để nghe lời kêu cứu của tôi và của đồng bào nạn nhân của các ông,

(b) đầu năm dương lịch cũng là đầu mùa khô khởi đầu cho một chu kỳ mưa nắng mới có thể là thời điểm tốt để các ông quy hoạch lại quy trình điều chỉnh mức nước trong hồ.

Vì an toàn của đồng bào, tôi yêu cầu các ông :

(a) củng cố các đập không bảo đảm vững chắc,

(b) quy hoạch lại quy trình tích và tháo nước để tránh phải xả lũ trong mùa mưa.

Nếu trong mùa mưa năm nay và các năm tới mà đập các ông vỡ hay các ông xả lũ thì nạn nhân ở mạn xuôi có thể đòi các ông bồi thường thiệt hại theo các điều 360, trách nhiệm bồi thường thiệt hại do vi phạm nghĩa vụ, và 361, thiệt hại do vi phạm nghĩa vụ, của Bộ Luật Dân sự và nếu có người chết thì các ông sẽ bị kết tội "vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp" theo điều 129 của Bộ Luật Hình sự đấy.

Đặng Đình Cung

Nguồn : vncold, 26/02/2018

Mưa lũ miền Trung : 62 người chết và mất tích, tìm thấy 2 thi thể công nhân ở Thủy điện Rào Trăng

RFA, 16/10/2020

Mưa lũ và lở đất ở các tỉnh miền Trung Việt Nam những ngày qua đã khiến ít nhất 55 người chết và 7 người mất tích theo thống kê của Ban chỉ đạo Trung ương về Phòng, chống thiên tai, tính đến sáng ngày 16/10.

Trực thăng quân đội cứu người trong lũ lụt ở Cửa Việt, Quảng Trị hôm 11/10/2020 - Reuters

Mưa lũ đã làm sập đổ 649 căn nhà, gần 151.000 nhà bị ngập, hàng trăm ha lúa bị ngập, hơn 3.000 ha thủy sản bị thiệt hại, hơn 445.000 con gia súc, gia cầm bị chết, cuốn trôi.

Mưa lũ và sạt lở đất cũng khiến hơn 33.000 m đường giao thông ở địa phương bị sạt lở, hư hỏng.

Trong khi đó, công tác cứu hộ vẫn đang được gấp rút thực hiện ở Thủy Điện Rào Trăng 3 nới có 17 công nhân mất tích do lở đất hôm 12/10.

Truyền thông nhà nước Việt Nam cho biết, tính đến chiều ngày 16/10, các đội cứu hộ tại Thủy điện Rào Trăng 3 đã tìm thấy thi thể của hai công nhân trong số 17 người mất tích.

Trước đó, vào ngày 15/10, các đội cứu hộ đã tìm thấy thi thể của 13 người bị mất tích trong đội cứu hộ đến Rào Trăng vào tối ngày 12/10.

********************

13 cán bộ chết ở Rào Trăng 3 được truy tặng bằng Tổ quốc ghi công

RFA, 16/10/2020

Thủ tướng Chính phủ Hà Nội vừa có quyết định truy tặng bằng "Tổ quốc ghi công" cho 13 liệt sĩ hi sinh khi đang tìm kiếm cứu nạn ở thủy điện Rào Trăng 3.

Thiếu tướng Nguyễn Văn Man, thị sát tình hình mưa lũ và chỉ đạo công tác cứu hộ, giúp đỡ người dân tại huyện Phong Điền, Thừa Thiên Huế vào ngày 11/10. Nguồn : baochinhphu.vn

Báo Nhà nước Việt Nam dẫn tin từ Văn phòng Ủy ban Nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế đăng tải tối 16/10 như vừa nêu.

Danh sách 13 người trong đội cứu hộ đến Rào Trăng vào tối ngày 12/10 gồm 11 liệt sĩ thuộc Bộ Quốc phòng và 2 liệt sĩ thuộc Ủy ban Nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế.

Trong đó, 2 liệt sĩ thuộc Ủy ban Nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế là Nguyễn Văn Bình, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Phong Điền và Phạm Văn Hướng, Trưởng phòng Thông tin Tuyên truyền, Cổng thông tin điện tử Ủy ban còn được truy tặng danh hiệu Huân chương dũng cảm.

Ngoài bằng "Tổ quốc ghi công", 13 liệt sĩ hi sinh tại trạm kiểm lâm 67 khi đang làm nhiệm vụ cứu hộ cứu nạn ở thủy điện Rào Trăng 3 cũng được Chủ tịch UBND Thừa Thiên Huế truy tặng bằng khen.

Theo thống kê của Ban chỉ đạo Trung ương về Phòng, chống thiên tai, tính đến sáng ngày 16/10, mưa lũ và lở đất ở các tỉnh miền Trung Việt Nam những ngày qua đã khiến ít nhất 55 người chết và 7 người mất tích.

**************************

Bộ Công thương : các dự án thủy điện có cảnh báo về ảnh hưởng môi trường không được đưa vào quy hoạch

RFA, 16/10/2020

Đại diện Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công thương) cho hay từ năm 2016 các dự án thủy điện có những cảnh báo về ảnh hưởng của môi trường (rừng, đất, nguy cơ sạt sở...) đều không được đưa vào quy hoạch.

Những nhân viên đội cứu hộ, cứu nạn vượt hồ thủy điện Hương Điền (Hương Bình, quận Hương Khê) đến khu xảy ra vụ sạt lở ở Thủy điện Rào Trăng 3 hôm 14/10/2020. AFP

Đó là thông tin được nêu ra tại buổi họp báo của Bộ Công thương vào chiều ngày 16/10 xung quanh vụ sạt lở đất ở Thủy điện Rào Trăng 3 khiến khoảng 30 người chết và mất tích. Truyền thông Nhà nước loan tin cùng ngày.

Ông Đỗ Đức Quân, Phó cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo, nói nguyên nhân xảy ra sạt lở đất ở Thủy điện Rào Trăng 3 là vì mưa lớn và kéo dài trong nhiều ngày.

Tin nói Bộ Tài nguyên - Môi trường, từ năm 2011 đã có những cảnh báo về tác động của môi trường như bồi lắng, tác động về rừng, dòng chảy đến những dự án thủy điện, trong đó có Rào Trăng 3.

Khu vực Huế được nhận định là nơi có rủi ro về tai biến địa chất lớn vì lượng mưa thuộc diện lớn nhất nước.

Theo lời ông Quân, từ năm 2016, tất cả những dự án thủy điện nhỏ có liên quan đến rừng tự nhiên đều không được bổ sung quy hoạch. Tuy nhiên, ông này nói những dự án khác được bổ sung thì được cơ quan này kiểm soát chặt chẽ các vấn đề đất, rừng.

Ông này cũng khẳng định từ 2016, tất cả những dự án liên quan đến rừng tự nhiên đều phải được báo cáo Chính phủ phê duyệt thì mới được thực hiện.

*****************************

Nguy cơ lũ chồng lũ sẽ xuất hiện tại các tỉnh miền Trung Việt Nam từ nay đến tháng 11

RFA, 16/10/2020

Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế có thể xuất hiện lũ đặc biệt lớn trong những ngày tới, nguy cơ lũ chồng lũ.

Các tỉnh miền Trung sẽ hứng chịu nhiều cơn lũ từ giờ đến tháng 11 - AFP, TT - RFA edited

Đó là dự báo của Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn Việt Nam vào ngày 16/10 và được truyền thông quốc nội loan.

Hiện các tỉnh miền Trung tiếp tục chịu ảnh hưởng của những đợt mưa lớn. Cụ thể ở Quảng Trị vào đêm 15 và rạng sáng 16, mưa lớn đã khiến một trường học ở Thành phố Đông Hà ngập nặng. Công An phải dùng xuồng để đưa các thầy, trò ra khỏi trường.

Nước sông Hiếu cũng đã tràn vào các khu dân cư khiến nhiều nhà dân ngập sâu trên 1 mét.

Tại Quảng Nam, nhiều thủy điện thượng nguồn sông Vu Gia, Thu Bồn tiếp tục xả nước điều tiết. Do đó, Ban chỉ huy phòng chống thiên tai tỉnh Quảng Nam dự báo sẽ có một đợt lũ lớn trong những ngày tới nếu mưa vẫn tiếp tục.

Chiều 16/10, do mưa lớn khiến đường ngập sâu, Sở Giáo dục Đào tạo Thừa Thiên Huế đã có công văn khẩn cho học sinh nghỉ học từ ngày 17/10.

Ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm khí tượng thủy văn Việt Nam trả lời trên Tuổi Trẻ online rằng, Trung tâm dự báo từ nay đến hết năm 2020 vẫn còn khả năng có từ 4-6 áp thấp nhiệt đới, bão xuất hiện trên biển Đông, trong đó có từ 2 đến 4 cơn bão ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền Việt Nam. Ngoài ra, do mưa lớn nên lũ vẫn còn diễn biến phức tạp đến tháng 11.

Ở một diễn biến khác, trên Biển Đông, áp thấp nhiệt đới đang di chuyển rất nhanh. Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, vào 10 giờ sáng ngày 16/10, tâm áp thấp nhiệt đới ngay trên vùng biển phía Tây Nam quần đảo Hoàng Sa, cách bờ biển các tỉnh từ Đà Nẵng đến Bình Định khoảng 290km về phía Đông. Sức gió mạnh nhất vùng gần tâm áp thấp nhiệt đới mạnh cấp 6 (40-50km/giờ), giật cấp 8.

Dự báo đến 22 giờ tối 16/10, trung tâm vùng áp thấp trên khu vực vùng núi Trung Trung Bộ. Sức gió mạnh nhất ở trung tâm vùng áp thấp giảm xuống dưới cấp 6.

Do ảnh hưởng của vùng áp thấp nhiệt đới, cùng với mưa lớn, dự báo các tỉnh từ Quảng Trị đến Quảng Ngãi có gió giật mạnh cấp 6-7.

***************************

Thủy điện Hòa Bình có khả năng mở cửa xả lũ khi mưa lớn

RFA, 15/10/2020

Trong ngày 16/10, Thủy điện Hòa Bình có khả năng bắt buộc phải mở từ 1 tới 4 cửa xả lũ để đảm bảo an toàn công trình nếu lượng lũ đạt 8.500 m3/s cao nhất như dự báo.

Người dân xem Thủy điện Hòa Bình xả lũ ngày 22/7/2006. AFP

Truyền thông Nhà nước loan tin ngày 15/10 theo như lời ông Trần Quang Hoài, Phó Ban chỉ đạo kiêm Chánh văn phòng Ban chỉ đạo trung ương về Phòng chống thiên tai, nói tại buổi họp cùng ngày.

Thường trực Ban chỉ đạo được nói đã có phương án ứng phó, vận hành với rủi ro thiên tai cấp độ 3 đối với diễn biến áp thấp trên Biển Đông sắp diễn ra.

Theo truyền thông nhà nước Việt Nam, tình hình mưa lũ những ngày tới diễn biến rất phức tạp khiến việc vận hành các hồ chứa đang được tính toán. 4 hồ thủy điện cắt lũ cho đồng bằng Sông Hồng đều không còn dung tích cắt lũ.

Người đại diện Ban chỉ đạo trung ương về Phòng chống thiên tai cho hay nguy cơ hai hồ Hòa Bình và Sơn La sẽ phải xả lũ để đảm bảo công trình.

Ông Hoài cũng nhắc lại hồi năm 2017, lũ về hồ Hòa Bình đạt 16.000 m3/s và phải xả 8 cửa cùng một lúc.

Đại diện Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) có mặt tại buổi họp cũng cùng nhận định các hồ thủy điện ở Miền Bắc và Trung cơ bản đã đầy và đang duy trì vận hành giảm mực nước để đón đợt lũ mới.

Dự báo cho biết hoàn lưu Bão số 7 vẫn đang gây mưa ở Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ từ ngày 16 đến 20.

**********************

Tìm thấy thi thể 13 người mất tích ở Thủy điện Rào Trăng 3

RFA, 15/10/2020

Cập nhật vào lúc 9g00 tối

Theo truyền thông nhà nước Việt Nam, tính đến 7 giờ tối ngày 15/10, các đội cứu hộ ở Thủy điện Rào Trăng 3 thuộc huyện Phong Điền, Thừa Thiên – Huế đã tìm thấy thi thể 13 người trong đội cứu hộ bị mất tích tại đây.

Đội cứu hộ của quân đội đang cứu một thuyền viên của một con tàu gặp nạn ở Cửa Việt, Quảng Trị hôm 11/10/2020 - Reuters

13 người mất tích ở Rào Trăng 3 là những người trong đội cứu nạn, cứu hộ được điều đến Thủy điện Rào Trăng 3 vào hôm 12/10 vừa qua sau khi có tin sạt lở đất chôn vùi 10 công nhân của nhà máy.

Công an và bộ đội đã được huy động để tìm kiếm những người mất tích ở Thủy điện Rào Trăng 3.

Theo truyền thông nhà nước, gần 1.000 người với 189 phương tiện và 3 chó nghiệp vụ đã được huy động để tìm kiếm các nạn nhân.

Mưa lớn từ tuần trước đã gây lũ và sạt lở đất ở nhiều tỉnh miền Trung Việt Nam.

Riêng vụ sạt lở ở Thủy điện Rào Trăng 3 đã khiến 4 công nhân tử nạn và 29 người mất tích trong đó có 13 người thuộc đoàn cứu hộ.

Tướng tá bị chôn vùi – Cứu hộ hay cứu của ?

Trung Nam, thoibao.de, 17/10/2020

Sự cố xảy ra ở Thủy Điện Rào Tranh 3 xã Phong Xuân, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế đã dấy lên sự quan tâm đặc biệt của dư luận vài ngày nay.

Thoibao.de ghi nhận nhiều nguồn tin và bình luận trái chiều liên quan đến vụ việc này. Đặc biệt là vụ đi cứu nạn khiến 13 người chết trong đó có 11 sĩ quan Quân đội trung cấp đến cao cấp và 2 quan chức cấp Huyện và cấp tỉnh. Trưởng đoàn cứu nạn là thiếu tướng Nguyễn Văn Man – Phó tư lệnh Quân khu 4 cũng thiệt mạng trong sự cố này.

Vô số bình luận chia buồn xót thương cho 13 người tử nạn, xem đây là sự hy sinh vì dân vì nước.

Tuy nhiên thông tin và vài bức ảnh hiếm hoi trên báo cũng khiến một số người đặt dấu hỏi về tài sản của tướng Nguyễn Văn Man, khi thấy cánh cổng và hàng rào quá sang trọng của căn biệt thự cao cấp và chiếc ghế gỗ chạm rồng cực kỳ đắt tiền trong nhà…

Một số người truy vấn nguyên nhân lũ ống, lũ quét, sạt lở đất mà các báo nói đến từ nhiều năm nay, đó là việc phá rừng làm thủy điện nhưng đều được chính quyền cấp phép đầy đủ.

Đốn hạ 200 ha rừng Khu bảo tồn thiên nhiên Phong Điền để làm 3 đập thủy điện Rào Trăng 3, Rài Trăng 4 và thủy điện Alin

Diện tích rừng Việt nam bị thu hẹp từ năm 1943 đến 1997

Ba nhà máy thủy điện nằm trong vùng lõi, 1 nhà máy ở khu phục hồi sinh thái của Khu bảo tồn Phong Điền. Việc làm thủy điện đã khiến 200 ha rừng đặc dụng bị mất, ảnh hưởng không chỉ đến bảo tồn, đa dạng sinh học và còn tác động tiêu cực đến địa mạo, địa chất nơi đây. Năm 2016 và 2017 có trên 63 ha rừng bị chặt hạ, trong đó khoảng 40 ha rừng có gỗ với khối lượng được tận thu là 349 m3. Trong số diện tích trên, Khu bảo tồn thiên nhiên Phong Điền mất gần 30 ha rừng tự nhiên để xây dựng nhà máy thủy điện Alin B2 và Rào Trăng 3… Báo chí nêu cảnh báo về sự tàn phá môi trường rừng ở khu vực này từ nhiều năm trước, nay thì sự cố xảy ra như một quy luật nhân quả tất yếu.

Về sự tàn phá rừng ở miền Trung, Doanh nhân Lê Hoài Anh đưa ra bình luận :

"Tại sao tôi kêu gọi quốc tang cho đồng bào miền Trung, các chiến sĩ tử nạn ? Để các lãnh đạo thấy rõ tác hại của việc tàn phá rừng, tàn phá thiên nhiên của nhóm lợi ích trong Đảng của họ !

Trong đoàn quân đội tử nạn, dân mạng xôn xao nhiều thông tin (chưa được kiểm chứng) là có các vị có cổ phần tại các thủy điện cục bộ tại miền Trung. Thiết nghĩ nếu những thông tin đó là sự thật thì âu cũng là luật Nhân quả cho những vị ấy thôi.

"Ăn của rừng rưng rưng nước mắt"

"Nhất phá sơn lâm, nhì đâm hà bá"

Nước ta về cơ bản là đã hết rừng, tôi đã đi khắp các miền đất nước để thấy rằng về cơ bản đất nước chúng ta đã phá gần hết rừng, kể cả rừng phòng hộ. Công bằng mà nói cả nhân dân cũng phá rừng từ các việc đốt rừng làm nương rẫy…

Tất nhiên là nhóm lợi ích và những kẻ có quyền thì tốc độ phá, khu vực họ phá nhanh và rộng hơn rất nhiều. Họ không chỉ phá rừng, bạt núi, băm nát các khu bảo tồn thiên nhiên, các khu rừng phòng hộ, các danh lam thắng cảnh để làm thủy điện, xây biệt thự, biệt phủ, làm các khu nghỉ dưỡng, khu du lịch tâm linh.

Vì lợi ích mà họ chặt phá quy hoạch bậy bạ không thương tiếc đất nước này, không màng đến hậu quả mà họ đã và đang gây ra cho đồng bào mình cho những người dân khốn khổ của mình". Bà Lê Hoài Anh nêu quan điểm.

Người thân và các sĩ quan đồng nghiệp của tướng Nguyễn Văn Man chờ đợi tại nhà riêng của ông ở số 41, tổ dân phố 9, phường Nam Lý, thành phố Đồng Hới, tỉnh Quang Bình, một căn nhà rất đẹp…

Về tin tức liên quan đến tướng Nguyễn Văn Man, nhà hoạt động Thảo Teresa từ Hà Nội, đưa ra bình luận :

"Trong hình là những người dân đang hóng tin ở trước cổng biệt phủ của thiếu tướng Nguyễn Văn Man.

Trước là xin chia buồn cùng các gia đình. Sau thì mình thấy biệt phủ của tướng Man đẹp quá, cỡ dân đen có lẽ 3 đời nằm mơ cũng không có được. Anh trai tướng Man ngồi trên cái ghế cỡ vài tỷ để hóng tin em nhìn cũng tội. Không biết là tiền ở đâu ra mà ông Phó tư lệnh xây nhà to thế ạ.

Trong số 13 người thiệt mạng thì toàn là lãnh đạo to cả, chỉ có duy nhất 1 phóng viên đi theo đoàn chắc để làm mầu đưa tin chứ không thấy thằng lính nào. Các tướng tá ra đi đột ngột như này thì của cải cũng để lại cho con cháu hưởng hết. Thôi thì cũng được an ủi phần nào, cả đời đi buôn chổi đót với làm xe ôm như vậy cũng toại nguyện rồi", bà Thảo Teresa đưa ra nhận định.

Câu hỏi của nhà thơ Đỗ Trung Quân trên Facebook cũng đang nhận được khá nhiều bình luận trái chiều.

"Tôi không quan tâm đến vụ này nên không thể trả lời câu hỏi này, nhưng đấy là một câu hỏi đáng quan tâm".

"Anh nghĩ sao nếu họ hi sinh không phải "vì đến với dân trong bão giông" mà là đến với tài sản của họ ? Vì sao địa chỉ công ty chủ đầu tư thủy điện đó lại trùng với địa chỉ ông Man ?"

Dư luận cho rằng rất kỳ lạ khi đoàn cứu nạn lại chỉ "toàn sĩ quan cấp tướng và tá, thủy điện này có gì mà toàn cấp cao phải vô ứng cứu", Facebook Nguyễn Thế Huy đặt câu hỏi, "Chủ đầu tư đi thăm tài sản" – Facebook Đề Đốc Hộ Thành đưa ra câu trả lời.

Mặc dù không đủ bằng chứng cụ thể, nhưng rất nhiều người chia sẻ suy đoán rằng Thủy điện Rào Trăng 3 có cổ phần của những sĩ quan quân đội và quan chức địa phương và đó là nguyên nhân khiến cho các tướng tá và quan chức đã đích thân vào hiện trường để thăm tài sản, bởi lẽ sự thiếu chuyên nghiệp, thiếu kỹ năng của nhóm cứu hộ là một câu hỏi rất lớn, nhưng báo chí chính thống không dám đưa vấn đề này ra để phân tích.

Một bài viết được hàng ngàn lượt chia sẻ của Facebook Bùi Văn Thuận với tựa đề "Câu hỏi và nghi ngờ", nội dung như sau :

"Nếu có kinh nghiệm xem tivi, đọc báo đảng và nhìn thực tế công tác phòng chống lụt bão, cứu hộ, cứu nạn thì đều biết : Quan chức cấp huyện, tỉnh hay trung ương và sĩ quan quân đội cấp tá chỉ đến nơi nào đó có nước mấp mé vùng lũ cho phóng viên quay phim chụp ảnh này nọ. Xong là các cán bộ sĩ quan to của đảng lên xe hơi về trụ sở hoặc về các điểm ăn uống mở tiệc.

Công tác phòng chống và cứu hộ, cứu nạn chỉ do cấp dưới, lính lác thực hiện. Đó là thực tế mấy chục năm gần đây. Nhưng đoàn của tướng Nguyễn Văn Man nhóm bị mất tích bao gồm toàn lãnh đạo : Có 7 người là sĩ quan thuộc Quân khu 4, 1 người thuộc Bộ Tổng tham mưu, 3 người thuộc Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Thừa Thiên-Huế, 1 người là chủ tịch UBND huyện Phong Điền, 1 phóng viên cổng thông tin của tỉnh. Trong số 8 người thoát chết có Phó Chủ tịch tỉnh.

Câu hỏi đặt ra là : Tại sao đoàn cán bộ này lại hấp tấp đi vào vùng rừng núi đang lũ và sạt lở như vậy ? Theo lẽ thường, các cán bộ đảng - nhà nước và các sĩ quan cấp tá trở lên rất sợ chết, không dám để tay chân dính mưa hay bùn đất, nói gì đến chuyện cả đàn kéo nhau đi vào rừng mưa đang sạt lở.

Vậy nghi ngờ điều gì ? Tôi nghi ngờ và dám đoán mò khẳng định : 99% các dự án thủy điện đó có tài sản, lợi ích của các cán bộ trong đoàn "cứu hộ".

Dự án thủy điện Rào Trăng 3 và 4 được tỉnh Thừa Thiên-Huế cấp phép để xây giữa rừng nguyên sinh và rừng phòng hộ. Theo suy đoán của cá nhân thằng cha già : Các nhà máy đó có cổ phần của nhiều quan chức và sĩ quan quân đội cấp cỡ tướng Man.

Một điều ít người để ý : Các dự án thủy điện ngoài bán điện còn có thể bán rừng, bán gỗ và đặc biệt là bán khoáng sản như vàng và các kim loại quý. Khi xây dựng, nạo vét các con sông, lượng vàng kiếm được nhiều hơn chúng ta tưởng rất nhiều.

Thiếu tướng Nguyễn Văn Man (hàng đầu thứ hai từ phải qua) trước khi đi cứu hộ cứu nạn hôm 11-10

Và khu vực thủy điện Rào Trăng 3 là vùng có vàng và nhiều kim loại quý, xin hãy xem và tìm hiểu về các vùng khoáng sản, "mạch vàng" của Việt Nam sẽ rõ.

Làm sao thủy điện được cấp phép dễ dàng giữa rừng đặc dụng, rừng nguyên sinh, rừng phòng hộ như vậy nếu nhà máy đó không phải của các sĩ quan và cán bộ- đảng viên ?

Làm sao các quan chức đầu huyện, đầu tỉnh, sĩ quan to nhất tỉnh, đứng đầu quân khu lại cấp tập băng rừng "cứu hộ" như vậy ? Lính và sĩ quan cấp cả đống, họ khỏe hơn, nhanh hơn và sẽ vượt địa hình, bão lũ dễ hơn các quan chức và tướng tá nhiều. Tại sao cả đoàn toàn cán bộ, sĩ quan cấp bự ?", Facebook Bùi Văn Thuận nêu nghi vấn.

Hiện trường vụ đào bới tìm thi thể 13 cán bộ chiến sĩ tại trạm Kiểm lâm số 67

"Về nguồn gốc Chủ đầu tư Thủy điện Rào Trăng 3 được báo chí truy ra xuất phát điểm là của Công ty trách nhiệm hữu hạn tư vấn xây dựng Trường Sơn. Trong đó ông Giám đốc sinh năm 1965 tên Nguyễn Đại Lợi đã từng tổ chức 3 chục tên đầu gấu dùng hàng nóng đánh chém dân làng vì dân làng cản trở việc kéo dây diện của của công ty do Lợi làm chủ. Vụ xô xát này như một trận chiến gây hoảng loạn ở Quảng Bình, nhưng sau đó Lợi được tại ngoại "chữa bệnh", vụ việc liền bị đảng ỉm đi. Đúng như Lợi vỗ ngực nói trước khi xua quân đi chém giết dân làng "bọn tao không sợ gì pháp luật" và kêu gọi nhóm "đệ tử" cứ thẳng tay chém, đánh "nếu ai chết thì đền".

Công ty Trường Sơn sau đó để cho Nguyễn Đại Thành (con trai của Lợi) sinh năm 1992 đứng tên.

Nguyễn Đại Lợi, Nguyễn Đại Thành là hàng xóm của thiếu tướng Nguyễn Văn Man, phó tư lệnh quân khu 4", Facebook Bùi Văn Thuận đưa thêm thông tin.

Thủy điện Rào Trăng 3 đã hoàn thành được 90% khối lượng công trình

Nhà văn Lưu Trọng Văn cũng đưa ra bình luận :

"Ba sĩ quan an ninh trong vụ Đồng Tâm vì sao bị chết ?

Và hôm nay cả chục tướng tá trong vụ sụt lở ở Thừa Thiên tại sao bị chết ?

Nếu không có câu trả lời chính xác thì sẽ còn nữa những chết thương tâm của các sĩ quan, chiến sĩ trong thời bình.

Câu trả lời rất đơn giản và chỉ có một. Không được đào tạo và tôi luyện trong các hoàn cảnh có biến.

Vậy thì hàng chục năm nay tiền của của Dân chi cho an ninh, quốc phòng để đào tạo các chiến binh bảo vệ Đất nước, bảo vệ Dân chống lại các biến cố đi đâu ?

Rõ ràng đã đến lúc các quan trên cụ thể là bộ Chính trị, thủ tướng, quân ủy trung ương phải nhanh chóng điều tra xem lại công việc đào tạo các sĩ quan về mọi kĩ năng chiến đấu, đối phó các nguy cơ cơ bản.

Đất nước hiện đang luôn bị áp lực chiến tranh xâm lược từ Trung Quốc, của thiên tai, của bất ổn định chính trị, bởi các tệ nạn lưu manh, vậy mà qua hai sự cố Đồng Tâm và Thừa Thiên đã bộc lộ rõ sự kém cỏi năng lực chiến đấu đối phó của hàng loạt tướng tá an ninh, quân đội.

Nếu có kĩ năng chiến đấu tối thiểu và phương án trinh sát tối thiểu thì không có chuyện ba sĩ quan an ninh sa hố.

Nếu luôn có phương án tác chiến bài bản tối thiểu thì không có chuyện cả chục tướng tá tay không đi làm cái việc là cứu hộ những người bị mất tích vì lũ được.

Bài bản tối thiểu của một trận đánh là điều nghiên chiến trường, là trinh sát trước đường đi nước bước, là đội quân chuyên nghiệp cứu hộ cùng các phương tiện cứu hộ.

Hơn chục tướng tá tay không và không phải là lực lượng cứu hộ thì làm được gì để cứu hộ ?

Sự liều mình của họ được ghi nhận nhưng cái chết vô lý thương tâm của họ lẽ nào không là bài học cay đắng và không là nỗi lo ngại về năng lực của các tướng tá của chúng ta ?", ông Lưu Trọng Văn nêu quan điểm.

Vết tích ban đầu còn sót lại của 13 cán bộ chiến sĩ tại hiện trường bị vùi lấp

Cũng về phá rừng làm thủy điện, nhà báo Nguyễn Hoàng Quân viết trên Facebook cá nhân như sau :

"Năm 2016, thủy điện Hố Hô, Hà Tĩnh bất ngờ xả lũ khiến hàng ngàn nhà dân ngập lụt, cả huyện Hương Khê chìm trong biển nước, để cuối cùng đồng bào cả nước phải về đây cứu trợ. Bộ công thương kết luận Hố Hô xả lũ sai quy trình, chủ tịch huyện Hương Khê lên báo rưng rưng "xả lũ kiểu này chúng tôi chỉ may mắn mới giữ được mạng sống".

Dân kỹ thuật hay gọi Hố Hô là loại thủy điện "cóc", bởi công suất nó rất nhỏ, không bằng 1/1000 thủy điện Hòa Bình. Công suất nhỏ nên doanh thu và lợi nhuận nó rất thấp, nhưng tại sao vẫn cố sống cố chết làm cho bằng được. Câu trả lời có lẽ nằm ở hàng trăm hecta rừng bị chặt phá để làm thủy điện. Số gỗ ở đó đi đâu chỉ có trời biết, đất biết và quan biết.

Tang thương ở Huế bây giờ có công sức đóng góp không nhỏ từ hàng loạt thủy điện cóc như kiểu Hố Hô. Tại sao qua bao nhiêu kinh nghiệm xương máu từ trước rồi, mà giờ chính quyền Huế và Bộ công thương vẫn không rút kinh nghiệm, vẫn cấp phép cho xây dựng các thủy điện cóc như này. Để rồi hàng ngàn hecta rừng bị chặt phá, đau thương thì người dân gánh chịu.

Phá sơn lâm, đâm hà bá thì trời không dung, đất không tha. Cứ tiếp tục phá rừng nữa đi, rồi gỗ rừng cũng không đủ để đóng quan tài cho các người đâu. Ngày đó e là chẳng còn xa nữa", nhà báo Nguyễn Hoàng Quân nêu nhận định.

Trung Nam (tổng hợp)

Nguồn : Thoibao.de, 16/10/2020

***************************

Hoa và máu

Trân Văn, VOA, 16/10/2020

Miền Trung Việt Nam lại lũ, lại lụt, lại sạt lở. Lương dân lại chết. Hàng triệu người lại phải sống cảnh màn trời, chiếu đất, nhiều gia đình lại trắng tay. Trên mạng xã hội, người Việt lại nhắn nhau chung tay giúp đỡ đồng bào… Thiên tai vốn là điều không thể tránh nhưng chẳng lẽ ở đâu tại Việt Nam cũng vậy và năm nào cũng thế. Thậm chí hậu quả của thiên tai năm sau luôn có khuynh hướng thảm khốc hơn năm trước.

Lũ lụt nghiệm trọng khiến người dân miền Trung thiệt hại nặng nề. Ảnh minh họa Người Lao Động (16/10/2020).

***

Mỗi lần lũ, lụt nói chung và lũ, lụt tại miền Trung nói riêng, người Việt lại nghĩ, lại nhắc tới thủy điện. Mai Quốc Ấn – một phóng viên chuyên viết về môi trường - tâm tình :Đã làm thủy điện thì phải phá rừng, chỉ khác là ít hay nhiều. Phá rừng làm lũ tăng nhanh, khó lường hơn nên tài sản, sinh mệnh nhân dân cũng bấp bênh hơn. Lãnh đạo ngành điện luôn khẳng định xả lũ đúng quy trình nhưng năm nào cũng có người chết, có thiệt hại tài sản thì chỉ có thể suy luận : Quy trình không đúng.

Ấn nhận định :Làm sao có thể gọi là đúng quy trình khi thực tế tang thương như vậy ? Chỉ một bộ phận nhỏ đầu tư vào thủy điện giàu có còn số phận nhân dân thì như những cánh rừng sau khi làm thủy điện, là tiếng gào thét tuyệt vọng tìm người thân sau mỗi trận lũ ?..Dẫn lại một ý của ông Nguyễn Văn Phụng (Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế doanh nghiệp lớn, Tổng cục Thuế) về chuyện "ăn mất phần con cháu", Ấn than :Trong cuộc "ăn" ấy, đại đa số nhân dân không được phép dự phần nhưng hậu quả thì tất cả chúng ta đều gánh chịu và không thể vô can. Nếu ai cũng vô cảm, cũng im lặng, cũng thoả hiệp với thứ hiện thực tàn khốc thì nghĩ về tương lai hẳn chỉ có những chuyện đau lòng (1)...

Trương Châu Hữu Danh – một nhà báo khác – cũng nghĩ như thế về thủy điện :Hình ảnh người chồng, người cha ở Thừa Thiên Huế gào thét, vái lạy thủy thần trả lại vợ và đứa con chưa kịp chào đời cho thấy hậu họa sau khi tàn phá thiên nhiên đau thương thế nào. Bất chấp địa hình hẹp, dốc, lượng nước đổ về dồn dập, các thủy điện vẫn đồng loạt xả lũ khiến hạ du không kịp trở tay. Vì sao lượng nước đổ về dồn dập ? Đó là do tình trạng xây dựng thủy điện tràn lan, bạt núi làm dự án và phá rừng, là ẩu tả trong chuyển đổi rừng sang các mục đích khác…

Nêu lại một thắc mắc khác vốn của nhiều người :Vì sao các tỉnh thành miền Trung đều giáp biển nhưng thoát lũ lại rất chậm ?Danh tiếp tục trả lời :Là do sông ngòi bị san lấp, thu hẹp, đường thoát nước tự nhiên bị "chắn" bởi hàng loạt resort, khách sạn sừng sững ven biển ! Những hô hào về kiểm soát thủy điện, bảo vệ rừng, thắt chặt quy hoạch đô thị… cứ đến hẹn lại lên, còn lũ lụt miền Trung vẫn bất ngờ, điên cuồng và rút đi rất chậm sau khi gây tang tóc (2).

Trần Vương Thuấn – đồng nghiệp của Ấn, Danh – bình luận về những những bộ đồ gỗ cầu kỳ kèm câu hỏi :Có bộ đồ gỗ khủng nào được hợp thức hóa từ gỗ phá rừng đầu nguồn góp tay vào chuyến đi định mệnh của sản phụ bị nước cuốn, chết cả mẹ lẫn con khi tìm đường đến bệnh viện do chuyển dạ ? Có sự phát triển nóng, hợp tác lạnh, có lòng tham nhân danh cái đói, miếng ăn nào để phá sơn lâm, đâm hà bá, đào tróc núi, lấp cửa sông, ngăn dòng chảy.... đã đưa bàn tay đen mà bịt chặt tiếng trẻ khóc chào đời ? Và, câu trả lời dành cho tất cả chúng ta. Lại thêm cái chết mà tôi và bạn có dự phần... Mong những đứa trẻ hôm nay khi lớn lên sẽ biết, thành công không phải là tuyệt diệt mọi thứ để kiếm lợi nhuận cho riêng mình, mỗi việc mình làm, mỗi thứ mình dùng đều chứa muôn vạn người khác bên trong, có khi chứa cả sinh mạng những hài nhi chưa kịp khóc (3) !

Giống như những năm gần đây, song hành với lũ lụt là sạt lở và hai vụ sạt lở xảy ra liên tục trong hai ngày đầu tuần này ở lưu vực Rào Trăng (huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế) đã lấy mạng của 30 người, bao gồm cả thường dân lẫn viên chức nhiều cấp, ngành. Hai vụ sạt lở ở lưu vực Rào Trăng là thảm họa đã được cảnh báo từ lâu khi giới hữu trách ở cả trung ương lẫn địa phương cho phép xây dựng tại đó tới bốn công trình thủy điện dạng bậc thang.

Giống như nhiều người, Nguyễn Đình Bổn than :Phá 200 héc ta rừng ở vùng lõi của khu bảo tồn thiên nhiên để làm thủy điện sinh lời bao nhiêu ? Cho đến hôm nay, về dân sự, riêng tại Huế đã có ít nhất 9 người chết, trong đó có thai phụ sắp sinh, nhiều người bị thương, gần 85.000 ngôi nhà bị ngập, hàng ngàn héc ta lúa, hoa màu bị phá hủy. Chưa kể 30 người là sĩ quan quân đội, cán bộ, công nhân thủy điện... chết, mất tích. Cái giá phải trả cho sự tàn phá thiên nhiên là quá đắt, nhưng chắc họ sẽ không chùn tay (4)...

***

Bên cạnh sự phẫn nộ vì những đau thương, mất mát do phá rừng, lấp sông, nhân danh phát triển để phê duyệt, cho phép xây dựng hàng loạt công trình thủy điện, khu du lịch, khu đô thị mới khiến mức độ thảm khốc của thiên tai không ngừng gia tăng, nhiều thường dân phát giác chỉ có họ mới nghĩ về nhau và tính đến chuyện cứu nhau, còn hệ thống chính trị, hệ thống công quyền thì chỉ bận tâm đến việc làm sao cho đại hội đảng cấp tỉnh, thành phố… rực rỡ cờ, hoa.

Hệ thống chính trị, hệ thống công quyền thì chỉ bận tâm đến việc làm sao cho đại hội đảng cấp tỉnh, thành phố… rực rỡ cờ, hoa.

Giới thiệu lại tấm ảnh chụp "sân khấu" Đại hội đảng ở tỉnh Vĩnh Phúc, Nguyễn Thông kể rằng hàng xóm của ông phát cáu và bảo rằng :Phải lôi cổ, bắn ngay đứa thiết kế và đứa duyệt, không cho cãi như hồi cải cách ruộng đất. Giờ này mà kiểu "sân khấu" rẻ tiền về hình thức, cổ hủ về nội dung, hết sức tốn kém về tiền bạc như thế vẫn xuất hiện khắp mọi nơi, từ cấp cơ sở tới cấp trung ương có cả vạn "sân khấu" như vậy… Trách cơ sở một thì trách trung ương mười. Ngay cả ông Vương Đình Huệ còn thay mặt Bộ Chính trị đem thêm hoa về khiến nó càng sặc sỡ như cái chăn con công của Tàu(5)...

Sự mâu thuẫn giữa tang thương do thiên tai và đảng vẫn thản nhiên tổ chức các đại hội khiến Nguyễn Tiến Tường đề nghị tổ chức đảng ở các tỉnh, thành còn lại khi tổ chức đại hội đảng :Nên dành một phút mặc niệm cho nạn nhân lũ lụt. Rồi đặt một thùng ủng hộ, được bao nhiêu chứng tỏ chân thành bấy nhiêu. Được thì nói với dân đôi lời, có mất chi mà kiệm lời dữ vậy ? Đang nước sôi lửa bỏng, bớt hoa hòe loè loẹt lại. Dân ngoài mưa bão, mình trong tháp ngà như vậy coi sao đặng ? Đại biểu từ trung ương xuống, mang tiếng lây vì cơ sở. Phải tui, tui quạt cho nhào hồn hết. Dân đang cần giấy, lại mang giấy vẽ voi(6) !

Đỗ Cao Cường gọi sự mâu thuẫn giữa tang thương và đại hội là :Hoa và máu ! Cường nhau định : Sau những bộ vest, bó hoa loè loẹt trên sân khấu là mồ hôi, máu và nước mắt của nhân dân. Năm nào cũng vậy, điệp khúc lũ - chết - từ thiện tự phát giữa những phận người bé nhỏ với nhau... cứ lặp đi lặp lại như thể vẫn còn đang trong thời kỳ ăn lông ở lỗ, loài người còn chưa biết đến khoa học kỹ thuật, chưa phát minh ra các công trình phòng và chống lũ, chưa biết đến đồng loại, đồng chí, đồng bào… Và nhắn rằng :Người dân và các chú lính chì (những quân nhân đang tham gia cứu nạn) không cần tới những tượng đài rỗng tuếch, những lời khen vô bổ.Cái họ cần là một chương trình hành động đúng nghĩa, một cuộc sống bình an, một sự công bằng, minh bạch, cần được tôn trọng giữa người với người (7).

Trân Văn

Nguồn : VOA, 16/10/2020

Chú thích

(1) https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=138840991292721&id=103514838158670

(2) https://www.facebook.com/huudanh.truong.5/posts/3084519111648475

(3) https://www.facebook.com/thuan.tranvuong/posts/10157643521126439

(4) https://www.facebook.com/dinhbon.nguyendinhbon/posts/3657035247684100

(5) https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=810418976458830&id=100024722048900

(6) https://www.facebook.com/nguyentuong.tuongnguyen.5/posts/3461679673950384

(7) https://www.facebook.com/docaocuonglieu/posts/3509718262428502

********************

Khi lòng tin đã quá cạn kiệt

JB Nguyễn Hữu Vinh, RFA, 16/10/2020

Những ngày qua, cả khu miền Trung đất nước đã lại tiếp tục một giai điệu cũ của bản nhạc buồn hàng năm : Lũ lụt.

Miền Trung : Trời hành cơn lụt hàng năm.

Trận lụt năm nay, lại tiếp tục được tặng "danh hiệu" lũ lụt lịch sử, cái danh hiệu mà chẳng ai muốn có, chẳng ai muốn đến khi đối diện với thiên tai. Chỉ hơn 1 tuần qua, những trận lũ lụt đã làm cho hơn 62 người thiệt mạng và mất tích.

Những hình ảnh ngập lụt toàn phần ở những vùng Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên – Huế đã tràn ngập mạng xã hội. Những câu chuyện về người phụ nữ sinh con trong nước lũ và nước cuốn đi mất, người chồng quỳ khóc giữa biển nước là những hình ảnh gây xúc động.

Và cứ như thường lệ, những lời kêu gọi cứu trợ, giúp đỡ người dân vùng lụt lại tiếp tục được đưa lên báo chí và mạng xã hội.

Trong số các thông tin về hậu quả của lũ lụt đó, một thông tin khá "lạ" làm chấn động mạng xã hội : Đoàn công tác do Thiếu tướng Nguyễn Văn Man, Phó Tư lệnh Quân khu 4, Đại biểu quốc hội khóa 14, Ủy viên Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội khóa 14, gồm 21 người đi kiểm tra vụ sạt lở tại Thủy điện Rào Trăng 3, thì bị núi sạt và lấp cả một trạm kiểm lâm nơi ông đang ngủ qua đêm cùng đồng đội. Một ngọn núi cao 100 mét gần trạm kiểm lâm đã sạt lở ban đêm và vùi lấp toàn bộ ngôi nhà cùng với những người đang ngủ trong đó.

Ngoài thiếu tướng Man, đoàn còn có Chủ tịch UBND Huyện Phong Điền cùng với các Phó, Trưởng phòng tham mưu lữ đoàn và của Quân Khu 4.

Cả đoàn chỉ thoát ra ngoài được 8 người nhờ sự may mắn, còn lại 13 người bị vùi lấp.

Trước những tin dữ, đau thương mất mát do bão lụt mà nạn nhân là những người dân vùng lũ luôn được sự quan tâm, chia sẻ và thương cảm, thì những thông tin về đoàn cán bộ, quan chức nhà nước bị nạn khi đi cứu hộ tại đây đã gây nhiều lời dị nghị, suy diễn cũng như những ý kiến ngược chiều trên mạng xã hội.

Những nghi ngờ được đặt ra

Trước hết, người dân đặt câu hỏi : Tại sao một đoàn cán bộ đi cứu trợ bão lụt mà đa số trong đó là quan chức ? Điều này làm người ta thấy rất lạ. Bởi xưa nay, như đã thành lệ, những nơi khó khăn, gian khổ và nguy hiểm là nơi dành cho người dân, lính tráng, còn quan chức rất hiếm gặp ở những nơi nguy hiểm.

Một facebooker cho biết :

Khi chưa xây thủy điện thì nơi đây là một khu rừng tuyệt đẹp với những khu rừng rậm nguyên sinh và những con suối hiền hòa. Rào Trăng còn gọi là Sông Rào Trăng, Khe Bùn là phụ lưu của sông Bồ, chảy ở huyện Phong Điền tỉnh Thừa Thiên - Huế . Rào Trăng thuộc hệ thống Sông Hương. Sông có chiều dài khoảng 26 km. 

Từ năm 2019, trong một đoạn thượng nguồn chưa đầy 30km thuộc khu Bảo tồn thiên nhiên Phong Điền có tới 4 cái thủy điện công suất nhỏ đã hoàn thành.

1. Thủy điện A Lin B1 

2. Thủy điện A Lin B2

3. Thủy điện Rào Trăng 3

4. Thủy điện Rào Trăng 4 

Trong đó có 3 dự án Bộ công thương cấp phép, 1 dự án do UBND tỉnh cấp phép. Đây là những dự án nằm trong vùng lõi và khu phục hồi sinh thái của khu bảo tồn thiên nhiên Phong Điền.

Chỉ hơn 1 tuần qua, những trận lũ lụt đã làm cho hơn 62 người thiệt mạng và mất tích.

Các công trình thủy điện đã gây ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thống sinh thái, tài nguyên rừng và nhiều diện tích rừng buộc phải chuyển đổi mục đích. Các con đập đã làm thay đổi môi trường từ thượng nguồn đến cả hạ lưu Sông Hương. Nhiều nhà chuyên môn cho rằng : Trong phạm vi hẹp chưa đến 30 km mà có tới 4 đập thủy điện, có nhiều hồ chứa nước lớn trên cao, những rừng cây nguyên sinh bị đốn hạ có thể dễ gây ra nhũn đất ở mùa mưa nên dễ xảy ra sụt lở lớn.

Một facebooker đưa ra suy nghĩ như sau : "Tại sao đoàn cán bộ này lại hấp tấp đi vào vùng rừng núi đang lũ và sạt lở như vậy ? Theo lẽ thường, các cán bộ đảng - nhà nước và các sĩ quan cấp tá trở lên đã rất sợ chết, không dám để tay chân dính mưa hay bùn đất, nói gì đến chuyện cả đàn kéo nhau đi vào rừng mưa đang sạt lở" ?. "Làm sao các quan chức đầu huyện, đầu tỉnh, sĩ quan to nhất tỉnh, đứng đầu quân khu lại cấp tập băng rừng "cứu hộ" như vậy ? Lính và sĩ quan cấp cả đống, họ khỏe hơn, nhanh hơn và sẽ vượt địa hình".

Thế rồi, người ta đặt câu hỏi : Đằng sau việc Thủy điện Rào Trăng 3 cùng với các Thủy điện khác được cấp phép giữa rừng nguyên sinh và rừng phòng hộ kia có vấn đề gì để các cán bộ quan tâm đến vậy ?

Và liệu có mối quan hệ nào giữa những cán bộ này và các dự án kia về lợi ích hay không ?

Điều mà ai cũng biết, là để được cấp dự án vào những khu vực này, hẳn nhiên chủ đầu tư phải có vai vế, thần thế vượt qua được những cửa ải vô cùng khó khăn của hệ thống hành chính Việt Nam tại các địa phương. Một hệ thống mà người dân đã gọi rằng đó là hệ thống "Hành là chính".

Người ta cũng lưu ý rằng : Các dự án thủy điện ngoài bán điện còn có thể bán rừng, bán gỗ và đặc biệt là bán khoáng sản như vàng và các kim loại quý. Khi xây dựng, nạo vét các con sông, lượng vàng kiếm được nhiều hơn chúng ta tưởng rất nhiều. Khu vực thủy điện Rào Trăng 3 là vùng có vàng và nhiều kim loại quý, xin hãy xem và tìm hiểu về các vùng khoáng sản, "mạch vàng" của Việt Nam sẽ rõ.

Và đây là điều người dân khẳng định chắc chắn : Làm sao thủy điện được cấp phép dễ dàng giữa rừng đặc dụng, rừng nguyên sinh, rừng phòng hộ như vậy nếu nhà máy đó không phải của các sĩ quan và cán bộ, đảng viên ?

Thiếu tướng Nguyễn Văn Man (thứ 2 từ phải qua) kiểm tra công tác ứng phó với mưa lũ tại xã Phong Hiền, huyện Phong Điền vào chiều 11/10. Ảnh : thuathienhue.gov.vn

Khi báo chí đưa những hình ảnh về người thân, về những người hàng xóm chờ đón tin tức của vị tướng này tại quê nhà, thì cư dân mạng lại lần nữa "soi" gia thế của vị tướng. Rằng bộ ghế ngồi bằng gỗ quý, căn nhà với hệ thống cổng như biệt phủ kia, lấy tiền đâu ra… nếu không có những nguồn tiền ngoài lương bổng và chế độ của quân đội ?

Và như có một sự suy diễn ngầm rằng có thể vị tướng này cũng như các quan chức kia có mối quan hệ mật thiết đến quyền lợi tại khu vực thủy điện giữa rừng nguyên sinh này.

Vụ việc làm nóng trên mạng xã hội với những nghi ngờ, dù người chết vẫn chưa được đưa về tận nơi. Điều mà người ta thường kiêng giữ nhất là phán xét họ khi đã chết, nhất là chết vì những việc nghĩa. Nhưng ở đây sự việc vẫn được mạng xã hội xới tung lên với vô vàn lời bình phẩm nhiều chiều. Hẳn nhiên là ngược chiều với những điều mà hệ thống tuyên giáo muốn hướng dẫn.

Thế rồi, trên mạng xuất hiện một thông tin của một người tự nhận là quen biết nạn nhân là ông tướng Nguyễn Văn Man này rằng :

Thực ra, những tin đồn về sự liên quan của ông tướng này với thủy điện tại vùng này là vô căn cứ. Bởi những người quen biết đều xác định những thủy điện kia không liên quan đến ông tướng Nguyễn Văn Man. Ngược lại, ông là người năng nổ và cùng đồng hành với người dân không chỉ trong việc cứu trợ lũ lụt lần này, mà là cả những vụ việc trước đây khi lũ lụt đổ vào khu vực Miền Trung trước đây.

Đồng thời nguồn tin này cũng xác định rằng : Cơ ngơi, nhà cửa của ông tướng này chẳng có gì nhiều ngoài khu nhà ở gia đình để lại vì ông được hưởng do ông là con út trong gia đình.

Vì sao dân nghi ngờ ?

Có thể nói rằng, với người dân Việt Nam, khi một người thật sự hy sinh vì cộng đồng, vì nghĩa lớn, vì mọi người, họ luôn nhận được sự kính trọng, thương cảm và quý mến của cộng đồng người dân khắp nơi.

Thế nhưng, trong trường hợp này và những trường hợp tương tự, kể cả khi những thông tin về tướng Man là người thật sự hy sinh vì công việc cách vô tư và trong sáng nhất là đúng, thì người dân vẫn cứ tỏ ra nghi ngờ và… khó tin.

Sự nghi ngờ này, có thể là không đáng có, bởi trong vô vàn cán bộ vô cảm, vô trách nhiệm với người dân thì biết đâu cũng có thể còn có những người cán bộ tận tụy với công việc và có tấm lòng với người dân thật sự.

Nhưng người dân vẫn không hết nghi ngờ.

Vì sao vậy ?

Việc đặt ra sự nghi ngờ này là điều không lạ, nhất là những việc cứu hộ, cứu nạn và những vụ việc chỉ liên quan đến đời sống người dân.

Bởi sự vô cảm ngày càng lớn trong xã hội nói chung và hệ thống công quyền, lớn đến mức người dân chẳng trông chờ gì vào những sự quan tâm của các cơ quan nhà nước, chính quyền và quan chức.

Chính vì vậy, khi có một người, một cán bộ nào đó nhiệt tình, thương dân hoặc có những việc làm tự giác giúp đỡ người dân, dù trong trách nhiệm của mình, thì cũng đã trở thành điều lạ trong xã hội Việt Nam.

Những hình ảnh dàn dựng : có ít nhất 3-4 phó nhòm chụp đủ mọi khía cạnh cảnh cảnh sát giao thông dắt cụ già qua đường như diễn viên điện ảnh đóng phim 

Người ta thấy, khi có những hình ảnh cảnh sát giao thông dắt cụ già qua đường, cán bộ, bộ đội cứu người dân trong lũ lụt thì ngay sau đó, người ta lôi ra được hậu trường những bức ảnh đó, hoặc là ảnh giả, hoặc là dàn dựng.

Người ta cũng đã chứng kiến nhiều, những hiện tượng Lý Thông trong hệ thống công an Việt Nam, khi họ cướp công ngang nhiên của những người dân làm việc tốt. Vụ việc cứu cháu bé bị vứt bỏ giữa khe tường ở Gia Lâm vừa qua là ví dụ mới nhất.

Người dân thấy rằng, thậm chí có những việc hết sức bình thường thuộc trách nhiệm của lực lượng công quyền, như công an bắt cướp, bắt một vụ trộm nào đó, thì đó là trách nhiệm và nghĩa vụ của công an khi ăn lương phải làm. Thế nhưng ngay lập tức đã được tung hô, thưởng nóng thưởng nguội… cứ như họ làm ơn cho dân vậy.

Người ta đã thấy khi ngư dân bị bắt nạt trên biển bởi Trung Quốc, lực lượng cảnh sát biển, bộ đội biên phòng hoàn toàn không có mặt. Họ chỉ có mặt khi trao cờ cho "ngư dân bám biển giữ chủ quyền" và để mặc họ đối diện với sóng dữ và giặc hung hăng.

Người ta đã thấy khi người dân khắp nơi lụt lội, những cuộc quyên góp, cứu trợ được thực hiện bởi các cơ quan nhà nước hàng năm đều bị mổ xẻ ra đằng sau đó những điều khuất tất và người dân phẫn nộ nhất là bị ăn chặn, bị bớt xén bởi các cán bộ, quan chức nhà nước.

Người ta cũng đã thấy, khi bão lụt, thiên tai đến, là cơ hội cho quan chức các địa phương báo cáo thiệt hại để qua đó kiếm được mớ tiền đút túi. Vụ việc ở Thanh Hóa mấy năm trước, bản kê khai hậu quả lũ lụt được lập chi tiết trước khi bão vào là một minh chứng.

Đặc biệt, khi cả hệ thống chính trị Việt Nam những ngày qua, đã phản ánh một điều rất rõ ràng rằng : Cả hệ thống chỉ lo cho việc chia ghế, chia bàn, đánh đấm nhau xâu xé quyền lực, còn đời sống người dân, cơ đồ đất nước không là vấn đề họ quan tâm.

Khi bão lụt đã giết chết hơn 40 người, nhưng Chủ tịch nước vẫn cứ chỉ nhăm nhăm vào việc chia chác quyền lực, khắp các tỉnh vẫn tưng bừng chi tiền cho hòa hòe, cờ quạt, tượng đài, quà biếu và đủ thứ với hàng chục ngàn tỷ tiền dân cho các cái gọi là "Đại hội đảng" mà coi như không biết người dân đang chết ngâm da mục xương nơi bão lụt.

Đã vậy, trong khi chi tiền như đốt rác cho các đại hội đảng, thì hệ thống tuyên giáo, đảng lại bắt đầu bài ca kêu gọi người dân móc những đồng cắc cuối cùng cho việc tự cứu trợ lẫn nhau.

Do vậy, khi một viên tướng, Phó Tư lệnh quân khu ban đêm bị sập núi đè lấp với đoàn cán bộ to với lý do đi khảo sát bão lụt, đã làm dậy lên sự nghi ngờ trong công luận. Bởi vì điều tốt đẹp, thật sự khó diễn ra trong xã hội Việt Nam ngày nay, đặc biệt là với quan chức cộng sản, việc có những hành động tốt đẹp là sự lạ lùng.

Tạm kết

Thật ra, có thể vẫn có những quan chức có một thời là quan chức cộng sản nhưng đến một lúc nào đó, họ có những việc làm tốt đẹp thật sự vì lợi ích của người dân do chính lương tâm họ mong muốn.

Nhưng, người dân vẫn khó tin, khó yên tâm với những hiện tượng đó.

Việc ông Đoàn Ngọc Hải, nguyên Phó Chủ tịch Quận 1, Sài Gòn, về mua xe chở bệnh nhân miễn phí gần dây là một thí dụ cụ thể.

Rõ ràng, hành động của ông hôm nay là tốt đẹp, là đáng quý. Vậy nhưng người dân vẫn cứ nghi ngờ và soi xét nhiều khi chưa hẳn đã thiện chí.

Nguyên nhân, chỉ vì ông ta đã là quan chức cộng sản, chỉ vì lòng tin của người dân, của xã hội đã quá cạn kiệt ở hệ thống chính trị, mà đại diện cho nó là hệ thống quan chức ngày nay.

Khi lòng tin đã cạn kiệt, thì mọi điều hết sức khó khăn phát triển trong xã hội, dù đó là điều tốt.

Ngày 15/10/2020

J.B Nguyễn Hữu Vinh

Nguồn : RFA, 16/10/2020 (nguyenhuuvinh's blog)

************************

"Qui trình" làm thủy điện tại Việt Nam

Viết từ Sài Gòn, 15/10/2020

Nói tới thủy điện Việt Nam, nghĩa là đang nói đến một hệ thống liên kết ma và đang chạm tới một núi tiền mà những người làm thủy điện có thể "tay không bắt giặc" trong núi tiền này. Hay nói khác đi, bạn có thể xây thủy điện mà không có đồng nào trong tay nhưng có mối quan hệ đủ mạnh để tạo ra một tài khoản ảo, một pháp nhân, sau đó chạy cho được dự án thủy điện, "thuyết phục" cơ quan cấp tỉnh duyệt dự án đó, xem như bạn bắt đầu giàu. Nói nghe như đùa, nhưng…

"Đập Thủy điện Hòa Bình chịu được 4 quả bom nguyên tử !" - Ảnh minh họa VietnamNet (30/07/2018)

Tôi có đứa bạn học cùng lớp, thời đi học, hắn thuộc dạng ranh ma và sinh hoạt đoàn thể năng nỗ nhất nhì trường nhưng học lại rất kém, đặc biệt là môn toán, lý và ngữ văn, hắn chưa bao giờ được điểm trung bình, hầu hết là copy bài để nộp. Thế nhưng hắn vẫn tốt nghiệp, sau đó, không biết bằng cách nào đó, hắn vẫn có bằng đại học loại giỏi mặc dù không hề thi hay học đại học. Và hiện tại, hắn là Chủ tịch Hội đồng quản trị một thủy điện loại vừa ở miền Trung.

Sau vài lần trò chuyện, tìm hiểu thông qua thằng bạn học này cộng với tìm hiểu về qui trình xây dựng thủy điện thì tôi tá hỏa, hóa ra, xây dựng thủy điện không phải là chuyện như nhà nước làm tốn hàng ngàn tỉ đồng. Hiện tại, có rất nhiều công trình thủy điện được xây dựng trên một thứ qui trình ma và nguy cơ thả bom nước khi mùa mưa tới của nó là rất cao.

Tôi xin mở ngoặc chỗ này, qui trình mà tôi đang nói tới không liên quan gì đến qqui trình kĩ thuật, nó là thứ qui trình đóng vai trò hành lang quyền lực để đi đến quyết định một cái thủy điện mọc ra ở đâu đó. Và hiện tại, có rất nhiều vị trí thuận lợi cho thủy điện, đảm bảo an toàn bị bỏ qua nhưng người ta lại chọn những vị trí hết sức khó khăn trong việc đi lại và cơ cấu địa chất của nơi có thủy điện cũng có vấn đề. Thế nhưng các thủy điện nhỏ này vẫn nghiễm nhiên mọc lên. Bởi những chỗ nó mọc lên là một núi tiền, rừng nguyên sinh, gỗ quí, các loại đặc sản rừng rất phong phú… và đó là bước đệm cho thủy điện.

Việc trình dự án thủy điện, yêu cầu đầu tiên là nhà đầu tư chứng minh về kĩ thuật, địa chất, dòng chảy, tính thiết thực và vốn điều lệ, vốn lưu động, tư cách pháp nhân của họ… Nói một cách nghiêm túc thì các vị lãnh đạo cấp tỉnh rối mù, họ cầm vào dự án thủy điện với đầy rẫy các thông số kĩ thuật, thông số kinh tế là cầm cho vui, sau đó chuyển qua bộ phận kĩ thuật để xem xét. Đương nhiên, những thằng đã nghĩ đến được chuyện mang dự án đến trình lãnh đạo tỉnh thì hắn đã mua đứt bộ phận kĩ thuật này và bộ phận kĩ thuật chỉ chờ lãnh đạo chuyển dự án sang để ngâm vài tuần cho có lệ, sau đó ký duyệt, trả về cho lãnh đạo tỉnh.

Dự án được thông qua, việc đầu tiên của "nhà đầu tư" sẽ là khoanh vùng diện tích lòng hồ và xin khai thác rừng lòng hồ. Và việc khai thác rừng lòng hồ này sẽ kéo dài chừng ba năm. Nói là khai thác rừng lòng hồ, theo diện tích lòng hồ đã được ấn định nhưng kỳ thực, diện tích rừng nguyên sinh bị khai thác là vô tội vạ và chẳng ai có thể quan sát được chuyện này. Kiểm lâm bị qua mặt hoặc bị mua chuộc. Như kinh nghiệm của thằng bạn tôi và nhiều người từng làm thủy điện thì việc làm thủy dđiện là việc không tốn đồng nào. Chỉ tốn cái thủ tục ban đầu, sau đó khai thác gỗ rừng để bán, và lượng tiền thu về từ gỗ rửng trên danh nghĩa rừng lòng hồ có thể dùng để xây thủy điện mà không cần bỏ thêm đồng nào vào nữa, thậm chí có trường hợp dư được một khoản.

Cũng có nhiều trường hợp ở Bình Phước và các tỉnh Đông Nam Bộ trình dự án xây dựng thủy điện, sau đó khai thác rừng lòng hồ bán lấy tiền, đầu tư cho việc khác và cho dự án thủy điện đắp chiếu suốt mười mấy năm. Nói như vậy để thấy hầu hết việc đầu tư thủy điện tại Việt Nam có khi không nhằm thu lợi nhuận từ mục đích thủy điện mà chỉ cần dự án được thông qua để lấy gỗ. Chính nguồn gỗ rừng phong phú, quí giá là miếng mồi béo bở của hầu hết các dự án thủy điện. Sau đó, người ta xây dựng thủy điện để tiếp tục thu lợi từ nguồn này.

Nhưng, trả giá cho các thủy điện là rừng bị cưa sạch, lớp đệm giữ nước của rừng bị bóc, thay vào đó là những cánh rừng mới trồng xanh um, rươi tốt (nếu chụp hình từ vệ tinh) nhưng kỳ thực lớp mặt đất núi đã bị tổn thương, liên kết núi bị bẻ gãy và chỉ cần một trận mưa lớn, núi trở thành cái túi đất ngậm nước, đến khi ngậm không nổi nữa thì vỡ ra, gây sạt lở, chuồi đất, lũ quét, lũ ống… Hậu quả của việc cạo nhẵn lớp mặt rừng nguyên sinh, cải tạo đất núi bằng máy xúc, máy ủi, bằng đốt rừng để trồng cây mới là không thể tưởng tượng được.

Một công trình thủy điện mọc ra, nó sẽ phá tan tành ít nhất vài chục cây số vuông kết cấu rừng và núi, nó mang lại số tiền cực lớn (có thể lớn hơn cả tiền đầu tư xây dựng thủy điện) từ việc bán gỗ rừng, trồng rừng và tiếp sau đó nó mang lại lợi nhuận từ nguồn điện bán đi và để lại mối đe dọa khôn lường cho đồng bằng, vùng trung du, hạ du. Điều này lý giải tại sao các thủy điện lại ở tít tận rừng già, đi đến hai ngày đường mới tới, thậm chí có nhiều thủy điện mà khi nghe truyền thông nhắc tới, người ta mới ngỡ ngàng biết rằng hóa ra có một cái thủy điện như vậy đang tồn tại trên núi.

Làm thủy điện trong núi sâu lợi được ba vấn đề : Tránh xa tai mắt nhân dân ; Không phải tốn khoản tiền đền bù và di dời nhà dân (việc nợ tiền đền bù đất rừng và nhà cửa, cơ nghiệp của dân mà thủy điện Sông Tranh 2 gần suốt hai mươi năm nay vẫn chưa giải quyết xong cho thấy điều này) và ; Rừng nguyên sinh là nguồn tiền vô tận, có thể khai thác dài hạn nhân danh rừng lòng hồ, sau đó trồng lại rừng khác, tạo ra chuỗi lợi tức từ rừng.

Chính cái qui trình có ba yếu tố vừa nêu trên là lực hút rất nhiều "nhà đầu tư" nhảy vào làm thủy điện trong khi họ có thể không có thực lực về tài chính cũng như kĩ thuật, mọi thứ đều vá víu. Nhưng bù vào đó, họ giỏi chạy vạy, chung đầu này, bít đầu kia, vay chỗ này đắp chỗ nọ để đi đến việc chính thức khai thác rừng, cầm thực vốn trên tay và bắt tay vào xây dựng thủy điện. Cũng có trường hợp tiếp tục dùng dự án thủy điện để làm bình phong, vay tiền đầu tư chỗ khác.

Bạn nghĩ gì nếu qui trình này bị vỡ ? Đó là rừng nguyên sinh bị cạo nhẵn, cơ quan nhà nước ngậm bồ hòn, ngân hàng khủng hoảng, bản thân nhà đầu tư có thể trốn chạy bất kì giờ nào và công trình thủy điện được đắp chiếu nằm kinh niên sau khi môi trường bị cày nát và lũ ống, lũ quét có thể tuôn xuống hạ du bất kì giờ nào ! Ngược lại, qui trình này không vỡ thì đời sống xã hội sẽ bị vỡ.

Sở dĩ có thứ qui trình thủy điện quái quỉ này là do lợi ích nhóm, do quyền lực đỏ chi phối toàn bộ đời sống kinh tế, chính trị và văn hóa tại Việt Nam. Và bởi chính cái thứ lợi ích nhóm quái quỉ này đã làm lung chuyển mọi thứ, nó làm cho kẻ trí thức trở nên ranh ma hơn trong việc xơi tái đồng loại. Cũng chính vì vậy mà khi điều trần trước quốc hội hoặc khi trả lời trước báo chí, người ta không ngần ngại mang sự thiệt hại của nhóm khác gây ra để so sánh với thiệt hại do nhóm của mình gây ra hòng loa lấp, che tội. Trường hợp ông giáo sư Nguyễn Minh Thuyết (chủ trương biên soạn sách tiếng Việt lớp 1 gây bão dư luận vì cả núi lỗi), chủ xướng của nhóm Cánh Diều không ngần ngại mang số tiền lợi nhuận hàng ngàn tỉ của mình ra so sánh với vài kilomet đường của nhóm lợi ích giao thông là một ví dụ điển hình.

Cũng may là sách của Thuyết chưa gây ra hậu quả nghiêm trọng, nếu có hậu quả, không chừng ông ta sẽ mang ra so sánh với hậu quả của thủy điện ! Nói như vậy để thấy rằng ngay cả các trí thức nhà nước, họ cũng ranh ma, kệch cỡm, hợm hĩnh và xôi thịt chẳng kém gì những kẻ phàm phu. Và muốn cho đất nước này tốt hơn, những kẻ xôi thịt như ông Thuyết và hàng ngàn đồng nghiệp ông ta trong các hệ thống lợi ích nhóm nên được về hưu sớm ngày nào tốt ngày đó !

Các ông/bà về hưu, xem như hạ cánh an toàn cũng được, miễn sao các ông bà phải hạ cánh để đảm bảo sự an toàn cho tương lai đất nước !

Viết từ Sài Gòn

Nguồn : RFA, 5/10/2020 (VietTuSaiGon's blog)

Theo thông cáo mới nhất từ Văn phòng Quốc hội, dự án luật Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt (còn gọi là Luật Đặc khu) chưa được Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét vào kỳ họp tháng 8 này.

Từ Thừa Thiên Huế đến Khánh Hòa, tỉnh nào cũng đầu tư cảng biển. Trong ảnh : Tàu trọng tải lớn tiếp nhận hàng hóa ở cảng Quy Nhơn (Bình Định). Ảnh và chú thích : Zingnews

Thiếu sức mạnh của "hậu phương công nghiệp" ?

Thay vì hưởng ứng lời tuyên bố đầy phấn khích của bà chủ tịch Quốc hội "Một đồng rót vào đặc khu để hút về hàng chục, hàng trăm đồng", thì cần trả lời câu hỏi rất quen thuộc từ hơn chục năm qua : Bắc Vân Phong để làm gì khi miền Trung dày đặc cảng biển, dày đặc khu kinh tế nhưng miền Trung vẫn mãi chưa giàu có ?

Trong một hội thảo, Tiến sĩ Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nói rằng với đường bờ biển dài hơn 1.200 km và 13 cảng biển (trong đó có 7 cảng biển loại 1), duyên hải miền Trung có những lợi thế mà ở nơi khác không có. Tuy nhiên, vị chuyên gia này nhận xét rằng các địa phương đã không biết phát huy, lợi thế đó đang trở thành yếu tố kìm hãm sự phát triển.

Ngoài cảng biển thì một lợi thế khác cũng cần kể đến, là toàn vùng có 6 khu kinh tế ven biển, diện tích quy hoạch 152.000 ha, tập trung chủ yếu vào các ngành sản xuất vật liệu xây dựng, du lịch, lọc hóa dầu. Nhưng trên thực tế thì các khu kinh tế lại chưa được khai thác như hoạch định.

Lý do là dù dày đặc các khu kinh tế ven biển và khu công nghiệp, song các tỉnh miền Trung chưa có "hậu phương công nghiệp" đủ mạnh.

Một tham luận của Tiến sĩ Huỳnh Thế Du, Đại học Fulbright Việt Nam, thành viên Nhóm tư vấn hợp tác phát triển vùng duyên hải miền Trung, cho hay mô hình khu kinh tế ven biển kể từ đầu thập niên 2000 chưa đạt nhiều kết quả.

Theo ông Du, với quyết tâm nửa vời và sự tự chèo kéo nhà đầu tư của các địa phương đã dẫn đến mô hình kinh tế ở các tỉnh miền Trung giống như "quả mít". Tỉnh nào cũng nói phát triển dịch vụ, công nghiệp, nhưng không thể xác định lĩnh vực nào là mũi nhọn để tập trung đầu tư. Vùng này không có sự hỗ trợ theo kiểu liên kết để cùng nhau có lợi.

Hiện nay, cuộc đua thu hút đầu tư giữa các địa phương tại miền Trung vẫn đang diễn ra gay gắt suốt ‘mấy đời’ Thủ tướng và Chủ tịch nước. Trong cuộc đua này, yếu tố cảng biển được các địa phương sử dụng như một "chủ bài" chiến lược để quảng bá sức hấp dẫn.

Song vấn đề của miền Trung là những khu kinh tế lớn như Chân Mây - Lăng Cô, Chu Lai, Dung Quất... đều chưa thu hút được nhiều nhà đầu tư, sản xuất, trong khi các tỉnh vẫn thi nhau vay vốn nâng cấp các cảng của địa phương mình. Điều này vừa khiến hao tổn nguồn lực trong đầu tư, vừa khiến việc cạnh tranh giữa các tỉnh trở nên gay gắt.

Đang ‘dẫm chân nhau’…

Tình trạng "đâu đâu cũng đề nghị làm cảng tổng hợp, cảng container" đang khiến các tỉnh miền Trung bị "dẫm chân nhau" trong thu hút gọi vốn. Nhà đầu tư đã không nhìn thấy rõ được điểm riêng, điểm lợi thế của từng khu.

Đơn cử, Dung Quất xác định trở thành trung tâm lọc hóa dầu quốc gia, thì hệ thống cảng biển đi kèm phải là hệ thống cảng biển chuyên biệt, dùng phục vụ cho ngành này. Dung Quất lại cũng đề xuất làm cảng container, với dân chuyên ngành kinh tế biển, thì khi ấy Dung Quất không còn tạo được điểm nhấn trong chiến lược phát triển của mình.

Trở ngược thời gian. Giữa tháng 12/2006, cầu Thị Nại, cây cầu vượt biển đầu tiên của Việt Nam được khánh thành nối thành phố Quy Nhơn và Khu kinh tế Nhơn Hội, tỉnh Bình Định. Cây cầu đã mang tới giấc mơ về một Hồng Kông… bên hông Quy Nhơn, đưa các tỉnh miền Trung rực sáng... Rồi biết bao tháng, năm đi qua, viễn cảnh sẽ có một Hồng Kông rực sáng giữa lòng miền Trung cứ lùi dần, thậm chí, nhiều người giờ đây quên mất chuyện đã từng có một giấc mơ đẹp đẽ như thế.

Xem ra câu hỏi "dày đặc cảng biển, khu kinh tế, tại sao miền Trung vẫn… chưa giàu ?", không dễ có câu trả lời. Bởi mấy mươi năm qua, với nền kinh tế thị trường "định hướng xã hội chủ nghĩa", đúng là các tỉnh miền Trung đang nằm sát nhau, gặp nhau thì các ông, bà quan chức đầu tỉnh bắt tay và ‘ôm hôn thắm thiết’, nhưng sau đó thì mạnh ai nấy làm, đèn nhà ai nấy rạng ; chẳng mấy ai chịu lép vế ai – giống như khi chia tách Đà Nẵng, Quảng Nam, khi ấy chủ tịch tỉnh Quảng Nam là ông Nguyễn Xuân Phúc đã tổ chức hẳn cuộc họp báo hoành tráng tại Sài Gòn, với tuyên bố Quảng Nam sẽ ‘nâng cấp’ sân bay quân sự Chu Lai thành sân bay quốc tế, bất chấp chuyện sân bay quốc tế Đà Nẵng cách đó chưa đến trăm cây số đường bộ.

Có ví von rằng mỗi khi các tỉnh miền Trung bàn chuyện liên kết phát triển kinh tế, nó giống như trò chơi xếp hình của trẻ em vậy. Trong một mớ mảnh ghép ấy, nếu chơi hay, chơi tốt thì hình sẽ đẹp ; còn nếu lắp ráp, liên kết thiếu tính logic thì món đồ chơi ấy không ra hình hài gì cả…

Từ đề nghị phải có đặc khu Bắc Vân Phong để "một đồng rót vào đây sẽ hút về hàng chục, hàng trăm đồng", xin tạm kết bài viết này bằng một nhận xét, "các tỉnh miền Trung có nhiều thế mạnh, mạnh nhất là… mạnh ai nấy chạy !". Chạy cho Quốc hội duyệt đặc khu Bắc Vân Phong là một ví dụ.

Trúc Giang

Nguồn : VNTB, 06/03/2018

Lũ lụt ở huyện Hương Khê.

Theo báo cáo của Văn phòng Ban chỉ đạo phòng chống thiên tai, mưa lũ trong Hội nghị trực tuyến ứng phó, khắc phục hậu quả mưa lũ Miền Trung diễn ra tại Hà Nội ngày 17/12, từ giữa tháng 10/2016 đến nay, mưa lũ ở Miền Trung đã làm 111 người chết và mất tích, 121 người bị thương... Ước tính, tổng thiệt hại tài sản lên đến gần 8.600 tỷ đồng. Nguyên nhân được xác định là do mưa lớn cộng với việc xả lũ của các hồ thủy điện.

Hiện tượng mưa lớn thì xưa nay hầu như năm nào cũng xảy ra, song chỉ những năm gần đây, với sự nở rộ của hàng loạt công trình thủy điện đủ loại, mỗi năm các tỉnh Miền Trung mới phải gồng mình gánh chịu hết trận lũ này đến trận lũ khác như vậy. Lũ trước chưa kịp rút thì lũ sau đã tràn đến, thiệt hại về người và tài sản không sao đong đếm xuể. Rõ ràng, mưa lớn là nguyên nhân khách quan, không tránh được, nhưng việc xả lũ của các hồ thủy điện là nguyên nhân chủ quan, do yếu tố con người gây nên. Vì thế, câu hỏi bức thiết không thể không đặt ra ở đây là : Bao giờ người dân Miền Trung mới thoát khỏi nỗi ám ảnh mang tên "thủy điện xả lũ" này ?

Để đưa ra lời giải đáp cho câu hỏi trên, chúng ta cần trả lời hai câu hỏi quan trọng là (i) các nhà máy thủy điện ở Miền Trung được quy hoạch như thế nào ? và (ii) quy hoạch đó được thực hiện như thế nào ?

Theo số liệu của Bộ Công Thương, hiện nay trên cả nước có 306 dự án thủy điện với tổng công suất lắp máy 15.474,3 MW đang vận hành phát điện ; 193 dự án (5.662,66 MW) đang thi công xây dựng ; 245 dự án (3.006 MW) đang nghiên cứu đầu tư ; còn lại 59 dự án (421,88 MW) có quy mô nhỏ, đang được tiếp tục rà soát. Về quy hoạch bậc thang thủy điện trên các dòng sông lớn : đã vận hành phát điện 61 dự án (13.101,10 MW) ; đang thi công xây dựng 31 dự án (3.580,50 MW) ; đang nghiên cứu đầu tư 15 dự án (730,50 MW) ; có 3 dự án (128 MW) chưa được cho phép nghiên cứu đầu tư. Tức là vẫn còn hàng trăm dự án thủy điện đang trong giai đoạn thi công hay nghiên cứu đầu tư, và điều này đồng nghĩa với việc vấn nạn do thủy điện gây ra sẽ còn nghiêm trọng hơn những gì mà người ta đã được chứng kiến.

Đáng quan ngại hơn, các dự án thủy điện đó lại ra đời trong bối cảnh Bộ Tài nguyên và Môi trường, cơ quan quản lý nhà nước về tài nguyên nước, chưa xây dựng được một quy hoạch tổng hợp lưu vực sông nào, trong khi quy hoạch tổng hợp lưu vực sông lại là căn cứ để hoàn thiện, điều chỉnh quy hoạch khai thác, sử dụng tài nguyên nước của các ngành, trong đó có thủy điện, thủy nông.

Theo VOV ngày 12/9/2013 thì vì chưa có quy hoạch tổng hợp lưu vực sông nên ngưỡng giới hạn khai thác nước đối với các dòng sông chưa được xác định và công bố, dẫn đến "bùng nổ", lạm phát công trình, đặc biệt là những công trình thủy điện trên các lưu vực sông. Trong một năm, có khi có cả chục công trình thủy điện với công suất 30 MW, dung tích hồ chứa trên 500 triệu m³ nước hoặc vài chục công trình thủy điện vừa và nhỏ cùng được khởi công xây dựng. Nhiều nơi có tới 3 đến 5 công trình thủy điện cùng mọc lên trên một lưu vực sông. Căn cứ theo số liệu tổng hợp về số công trình hồ chứa thủy điện, thủy lợi, kể cả các công trình đang vận hành, đang xây dựng và trong quy hoạch thì mật độ trung bình các hồ chứa trên các lưu vực sông ở nước ta là 94 km²/hồ. Nếu chấp nhận chỉ tiêu hợp lý bố trí công trình hồ chứa là khoảng 250-300 km²/hồ của Hội Thủy năng Quốc tế về hướng dẫn thủy điện bền vững thì mật độ công trình hồ chứa ở Việt Nam là thiếu tính bền vững về môi trường và tài nguyên.

Chưa hết, trong quá trình thi công, chủ đầu tư các dự án thủy điện, vì lợi nhuận cùng sự giám sát lỏng lẻo của cơ quan chức năng, đều tìm cách giảm dung tích hồ chứa so với thiết kế ban đầu (vốn dĩ đã không đủ lớn) nhằm giảm chi phí đầu tư. Hậu quả là hầu hết các hồ chứa thủy điện đều không thực hiện được chức năng cắt lũ, giảm lũ, làm chậm lũ vào mùa mưa và bổ sung dòng chảy trên sông vào mùa khô. Chẳng hạn, dung tích phòng lũ các hồ chứa thủy điện bậc thang trên sông Vu Gia - Thu Bồn giảm chỉ còn hơn 145 triệu m³ so với trên 1 tỷ m³ như quy hoạch ban đầu (tức vỏn vẹn hơn 14%). Do vậy, mỗi khi lũ về, thay vì góp phần ngăn lũ thì các nhà máy thủy điện lại (buộc phải) đồng loạt xả lũ ồ ạt, và hậu quả tất yếu là hạ du bị nhấn chìm trong biển lũ.

Như vậy, để khắc phục thảm trạng này người ta không còn cách nào khác là phải giảm mật độ công trình hồ chứa trên các lưu vực sông, nhằm đảm bảo tính bền vững về môi trường và tài nguyên, đồng thời tăng dung tích của các hồ chứa còn lại – một đòi hỏi xem ra là rất khó. Ngoài ra, các dự án thủy điện đang trong quá trình thi công hoặc sắp được khởi công cần phải được giám sát chặt chẽ về cả quy hoạch, thiết kế lẫn thi công. Nếu không đáp ứng được những yêu cầu đó, người dân Miền Trung không chỉ phải tiếp tục gánh chịu "kiếp nạn" mang tên thủy điện, mà mức độ thảm hoạ do nó gây ra sẽ ngày càng lớn, năm sau cao hơn năm trước, đặc biệt là trong bối cảnh biến đổi khí hậu đã trở thành mối đe dọa ngày một cấp bách và mang tính toàn cầu.

Lê Anh Hùng

Nguồn : VOA tiếng Việt, 06/01/2017