Khánh thành Nhà máy năng lượng mặt trời Phù Mỹ & nỗi lo giảm phát

RFA, 09/04/2021

Nhà máy Năng lượng mặt trời Phù Mỹ, nhà máy điện mặt trời lớn nhất tỉnh Bình Định có công suất thiết kế là 330MW, đã chính thức được khánh thành ngày 9/4/2021. Báo Nhà nước Việt Nam đưa tin cùng ngày.

Nhà máy năng lượng mặt trời Phù Mỹ có tổng công suất xây dựng là 330MW - Ảnh : BCG Energy

Được xây dựng trên quy mô 325ha tại xã Mỹ Thắng và xã Mỹ An, huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định, nhà máy Năng lượng mặt trời Phù Mỹ có tổng vốn đầu tư hơn 6.200 tỷ đồng, đã hoàn thành xây dựng sau hơn 10 tháng thi công. Ước tính nhà máy sẽ đạt sản lượng điện khoảng 520 triệu kWh/năm, tương đương mức sử dụng của 200.000 hộ dân và giúp giảm phát thải khoảng 146.000 tấn CO2 mỗi năm.

Trước đó, nhà máy đã hoàn thành giai đoạn 1, đóng điện thành công và được công nhận vận hành thương mại (COD) vào ngày 31/12/2020 – ngày cuối cùng còn hiệu lực của quyết định 13 về cơ chế khuyến khích các dự án điện mặt trời tại Việt Nam và được hưởng mức giá bán điện ưu đãi là 7,09 cent/kWh (tương đương 1.644 đồng/kWh). 

Mặc dù lễ khánh thành được chủ đầu tư là Công ty Cổ phần Phát triển tầm nhìn năng lượng sạch - Công ty thành viên của BCG Energy trực thuộc Tập đoàn Bamboo Capital - tổ chức khá long trọng, nhưng người ta không khỏi lo ngại về khả năng khai thác hiệu quả dự án này. Hiện tại, không ít nhà máy điện năng lượng tái tạo (năng lượng tái tạo) của Việt Nam đang được yêu cầu giảm phát, chỉ chạy với công suất 30/40% ở nhiều thời điểm do hệ thống truyền tải điện của Việt Nam bị quá tải, hạ tầng hệ thống chưa phát triển kịp so với sự gia tăng đột biến của nguồn cung năng lượng tái tạo trong những năm gần đây.

Theo Trung tâm điều độ hệ thống điện quốc gia , Trung tâm này đã phải cắt giảm 365 triệu KWh điện mặt trời trong năm 2020 để đảm bảo sự an toàn và ổn định của hệ thống và dự kiến có thể cắt giảm 1,3 tỷ kWh điện năng lượng tái tạo trong năm 2021.

**********************

Cá chết dạt vào bờ biển ở Nghệ An nhiều ngày liên tiếp

RFA, 09/04/2021

Nhiều ngày liên tiếp, số lượng lớn cá chết bất thường dạt vào bờ biển ở Nghệ An làm người dân không dám ra khơi. Truyền thông nhà nước Việt Nam loan tin vừa nói hôm 9/4 và cho biết cơ quan chức năng đã lấy mẫu quan trắc tìm nguyên nhân cá chết.

Bắt đầu từ ngày 3/4, cá chết rải rác ở bãi biển xóm Hải Thịnh, xã Nghi Thiết và có một ít ở bãi biển xã Nghi Tiến. Courtesy Nghệ An TV

Tin cho biết, bắt đầu từ ngày 3/4, cá chết rải rác chủ yếu tập trung ở bãi biển xóm Hải Thịnh, xã Nghi Thiết và có một ít ở bãi biển xã Nghi Tiến. Cá chết có nhiều loại, có cả cá có giá trị cao như : cá chần, cá mú, cá hố... Ngoài ra, còn có nhiều loại sứa to chết nằm phơi trên cát hoặc vướng lại trong bãi đá, bốc mùi hôi thối.

Vì chưa rõ nguyên nhân cá, mà vụ việc chưa có dấu hiệu dừng lại, khiến ngư dân lo lắng, không dám ra khơi đánh bắt.

Dù chưa có kết quả xét nghiệm tìm nguyên nhân cá chết, nhưng ông Bùi Văn Thành - Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Nghi Thiết cho rằng, có thể là do tàu cá lớn đánh lưới giã cào bị va vào tảng đá ngầm dẫn đến rách lưới làm cá chết ; hoặc khi ngư dân dùng lưới giã cào để đánh cá nhưng lại dùng kích bằng điện dẫn đến cá chết nhiều.

Trong một diễn biến khác, gần 7 tấn cá nuôi lồng và cá tự nhiên chết bất thường trên sông Mã, đoạn qua tỉnh Thanh Hóa. Lực lượng chức năng huyện Bá Thước - Thanh Hóa đã lấy mẫu cá chết và mẫu nước để xét nghiệm để tìm nguyên nhân.

Theo người dân địa phương, từ đêm 14/3, cá tự nhiên và cá nuôi lồng trên sông ở khu vực này bắt đầu có hiện tượng chết cho tới nay.

Đã có tổng cộng khoảng 300 kg thủy sản tự nhiên và hơn 6,9 tấn cá nuôi lồng của 127 hộ dân chết bất thường trên địa bàn huyện Bá Thước tính đến 16h30 ngày 6/4.

*******************

Bình Dương : làm rõ nguyên nhân hơn 80 tấn cá chết

RFA, 07/04/2021

Khối lượng cá chết đến nay ước tính khoảng 80 tấn

Phòng Tài nguyên - Môi trường tỉnh Bình Dương đang phối hợp với các đơn vị kiểm tra hiện trường, lấy mẫu nước xét nghiệm làm rõ nguyên nhân hơn 80 tấn cá nuôi bè chết hàng loạt ở thượng nguồn sông Sài Gòn.

Truyền thông Nhà nước loan tin ngày 7/4, dẫn thông tin từ lãnh đạo Ủy ban Nhân dân huyện Dầu Tiếng rằng, hiện vẫn chưa thấy dấu hiệu việc xả thải của các xí nghiệp ở khu vực là nguyên nhân cá chết như cáo buộc của người dân.

Trước đó, vào ngày 2/4, sau một cơn mưa lớn ở thị trấn Dầu Tiếng, nhiều hộ nuôi cá bè trên sông Sài Gòn tại địa phương phát hiện cá chết. Đến ngày 5/4, số lượng cá chết tại đây được nói phát hiện nhiều hơn, nổi trắng mặt sông. Một số loại thủy sản tự nhiên bên ngoài cũng chết. Thống kê ban đầu cho thấy 6 hộ nuôi cá bè bị thiệt hại hơn 80 tấn cá trị giá hơn 4,3 tỷ đồng.

Ông Trần Thanh Quang, Chi Cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường (Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Dương), chiều ngày 7/4 cho hay, ngành chức năng xác định không có nguồn xả thải bất thường nào làm cá chết ở Bình Dương.

Ông Thanh nói có thể mưa lớn làm chất hữu cơ trong các vườn cây trôi ra sông khiến xáo trộn nồng độ ôxy khiến cá chết. Tuy nhiên, ông này nói cần thêm kết quả xét nghiệm mẫu nước và mẫu cá.

Trong diễn biến liên quan, Sở Nông nghiệp và Phát triểnNông thôn tỉnh Phú Thọ cũng vừa làm rõ nguyên nhân hơn 40 tấn cá lồng chết bất thường trên sông Lô, thuộc khu vực xã Hùng Long, huyện Đoan Hùng.

Văn bản của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Phú Thọ cho rằng nguyên nhân cá chết là vì mùa đông lạnh, nhiệt độ nước xuống thấp, cá nuôi không tăng trọng nên người chăn nuôi giảm khẩu phần ăn nên cá không được bổ sung vitamin, chế độ thức ăn thiếu dinh dưỡng.

Tuy nhiên, trước đó, các hộ dân cáo buộc hoạt động khai thác cát trên sông Lô làm bùn bị sục khiến cá chết. Cơ quan chức năng tỉnh Phú Thọ bác bỏ cáo buộc này với các dẫn chứng là độ pH, NH3, hàm lượng ôxy hòa tan nằm trong ngưỡng cho phép, không có hiện tượng sục bùn, kiểm tra lâm sàng cho thấy cá không có dấu hiệu b ùn, cát.

Trong khi đó, tại Cà Mau, Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn địa phương nói cần cải tạo các vuông nuôi tôm để tránh tình trạng cua chết hàng loạt như đã xảy ra trước Tết Nguyên Đán.

********************

Nhiều thành phố cả nước có chỉ số tia cực tím gây hại rất cao

RFA, 08/04/2021

Vào lúc 12 giờ trưa ngày 8/4, chỉ số tia cực tím (UV) tại một số thành phố ở phía Nam đã lên đến mức cực đại. Cụ thể, chỉ số tia UV tại thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa ở mức 10.2, thành phố Cần Thơ ở mức 9.2 và thành phố Cà Mau, tỉnh Cà Mau ở mức 9.1. Báo Nhà nước Việt Nam dẫn nguồn từ Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia đưa tin như vừa nêu trong cùng ngày.

Chỉ số tia UV ngày 8/4 tại thành phố Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa ở mức 10.2 - AFP

Chỉ số tia UV được chia thành bốn mức, nguy cơ gây hại trung bình từ 2.5-5.4, nguy cơ gây hại cao từ 5.5-7.4, nguy cơ gây hại rất cao 7.5-10.4 và từ 10.5 trở lên là đặc biệt cao.

Tin cho biết, chỉ số tia UV đạt mức có nguy cơ gây hại rất cao đến cơ thể người, từ 8-9.3, được dự báo xuất hiện tại các thành phố Hạ Long, Thủ đô Hà Nội, thành phố Huế, thành phố Hội An.

Vẫn theo dự báo, chỉ số tia UV cực đại trong ngày tại các tỉnh, thành phố thuộc Bắc Bộ có sự dao động từ ngày 8-10/4. Trong đó, chỉ số tia UV ngày 9 ở ngưỡng nguy cơ gây hại rất cao, sau đó giảm dần và ở ngưỡng nguy cơ gây hại cao kể từ ngày 10/4.

Trong khi đó, các tỉnh, thành phố thuộc Trung Bộ, Nam Bộ được nói có chỉ số tia UV cực đại đều ở ngưỡng nguy cơ gây hại rất cao.

Đầu tuần, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia dự báo chỉ số tia UV từ ngày 6-8/4 ở các thành phố thuộc Bắc Bộ, Trung Bộ và Nam Bộ đạt ngưỡng nguy cơ gây hại cao đến rất cao.

Truyền thông trong nước dẫn khuyến cáo từ các chuyên gia y tế về biện pháp phòng tránh tác hại của tia UV bằng cách mặc quần áo dài tay tối màu, có khả năng chống nắng, đội mũ rộng vành để che mặt, cổ và tai, đeo kính râm có tròng kính chống nắng để bảo vệ mắt.

Bên cạnh đó, người dân cần bổ sung trái cây tươi giàu vitamin C, kèm theo sử dụng kem chống nắng đều đặn mỗi khi ra ngoài, ngay cả khi trời nhiều mây.

Khói hồng bất thường tại nhà máy Thép Hòa Phát Dung Quất (RFA, 23/12/2019)

Giám đốc Sở Tài nguyên và môi trường tỉnh Quảng Ngãi xác nhận tại Nhà máy thép Hòa Phát (Hòa Phát) ở Khu kinh tế Dung Quất, huyện Bình Sơn đã xảy ra sự cố, khiến bụi hồng phát tán trên không trung, thải ra môi trường.

Liên tiếp nhiều tháng qua, người dân huyện Bình Sơn phát hiện quanh nhà máy thép Hòa Phát môi trường ô nhiễm nặng khi nước biển chuyển màu, cây chết và khói hồng bất thường xuất hiện - Courtesy of Tiền Phong -RFA edited

Lãnh đạo Sở Tài nguyên và môi trường Quảng Ngãi ông Đỗ Minh Hải cho biết thông tin trên vào ngày 23/12 sau khi người dân tại huyện Bình Sơn chụp ảnh cột khói ‘đỏ’ bùng lên từ Nhà máy Hòa Phát và thông báo sự việc với chính quyền địa phương.

Trong cùng ngày, phía Nhà máy Hòa Phát giải thích với truyền thông trong nước rằng cột khói màu hồng xuất hiện là do trong quá trình vận hành, hệ thống lọc bụi tĩnh điện của lò thổi của nhà máy gặp sự cố ở quạt hút và bụi hồng (bụi quặng ô xít sắt Fe2O3) chỉ xuất hiện trong vòng 1 phút. Sau sự cố đó, Nhà máy đã cho dừng hoạt động hệ thống tự động hóa.

Tiếp nhận sự việc trên, ông Hải cho biết hiện Chi cục Bảo vệ Môi trường của Sở và đoàn công tác huyện Bình Sơn tiếp tục làm việc với nhà máy thép để kiểm tra các sự cố môi trường diễn ra trong thời gian qua.

Riêng về sự cố bụi hồng có gây độc hại đến sức khỏe con người hay không, ông Hải nói cần phải chờ kết luận của cơ quan chức năng.

Trước đó, vào cuối tháng 11, người dân ở xã Bình Thuận, huyện Bình Sơn cũng đã phản ánh tình trạng ô nhiễm bụi, tiếng ồn của nhà máy thép Hòa Phát khi hàng loạt cây xanh xung quanh khu vực nhà máy Hòa Phát đều bị rụng, khô và cháy đen. Đến đầu tháng 12/2019, tại vùng biển thôn Hải Ninh huyện Bình Sơn, người dân tiếp tục phát hiện nước biển có màu đen ngòm như cà phê, nổi bọt màu vàng bất thường.

Trước các sự cố môi trường trên, lãnh đạo huyện Bình Sơn cho biết đã gửi mẫu đi phân tích để xác định nguyên nhân. Đến ngày 10/12 vừa qua, theo kết quả quan trắc do Trung tâm kỹ thuật quan trắc môi trường Dung Quất cung cấp thì các mẫu đất, không khí xung quanh và mặt nước đều nằm trong giới hạn cho phép. Tuy nhiên, kết quả này không làm người dân hài lòng và họ đang tiếp tục chờ kết luận từ Cục Bảo vệ môi trường miền Trung -Tây Nguyên.

*********************

Hàng trăm người dân chặn xe chở rác vào bãi Nam Sơn (RFA, 23/12/2019)

Hàng trăm người dân hai xã Hồng Kỳ và Nam Sơn thuộc huyện Sóc Sơn sống quanh bãi rác lớn nhất Hà Nội, vào ngày 23/12, đã tập trung chặn xe chở rác vào bãi Nam Sơn để đòi quyền lợi và mong sớm được di dời ra khỏi vùng ô nhiễm.

Người dân xã Hồng Kỳ, huyện Sóc Sơn chặn xe vào bãi rác Nam Sơn. Ảnh chụp màn hình Vietnam+

Truyền thông trong nước loan tin trong cùng ngày, cho biết thêm nhiều xe chở rác không thể đi vào bãi nên phải quay đầu.

Một người dân khi trả lời truyền thông trong nước đã cho biết người dân chặn xe do chính quyền tuy đã hứa nhiều lần nhưng người dân vẫn chưa được di dời. Trong khi đó, tình trạng ô nhiễm tại bãi rác ngày càng nặng, rác chất cao như núi nên người dân chỉ đang đòi hỏi quyền lợi chứ không hề bị kích động. Vẫn theo chị, nếu không có tiền hỗ trợ cho dân thì đề nghị nên đóng cửa bãi rác.

Bãi rác Nam Sơn là bãi rác lớn nhất Hà Nội, được đưa vào hoạt động từ năm 1999. Mỗi ngày có khoảng hơn 4.000 tấn rác được chở về đây, gây mùi hôi thối, làm ảnh hưởng đến cuộc sống người dân xung quanh.

Trong 20 năm qua, người dân quanh bãi rác Nam sơn đã tổ chức 6 lần chặn xe chở rác vào bãi.

Đến ngày 23/12, người dân cho rằng sắp đến hết năm 2019 nhưng chính quyền vẫn ‘thất hứa’ không giải quyết di dời nên đã cùng nhau dựng trạm chặn xe rác.

Lịch sử Việt Nam ghi nhận cứ khoảng 30-40 năm chúng ta có một cuộc chiến chống ngoại xâm hoặc một cuộc nội chiến. Nhưng từ năm 1975, thì mỗi ngày đã là một cuộc chiến, chúng ta phải chống lại hàng loạt kẻ thù giấu mặt mang tên giáo dục nhồi sọ, văn hoá suy đồi, môi trường ô nhiễm... và cả những kẻ thù "ban ngày" : công an, quan chức cộng sản...

Chịu đựng những cuộc chiến liên miên không hồi kết khiến chúng ta rã rời, chán nản, thậm chí tuyệt vọng. Chúng ta thù ghét quá khứ, nguyền rủa hiện tại và đoạn tuyệt với tương lai. Khi bị kẻ thù mang tên "nước nhiễm dầu thải", "không khí nhiễm độc"... đâm những nhát dao chí tử, chúng ta gần như chỉ biết gào thét, oán trách và cuối cùng là buông xuôi.

Khi bị kẻ thù mang tên "nước nhiễm dầu thải", "không khí nhiễm độc"... đâm những nhát dao chí tử, chúng ta gần như chỉ biết gào thét, oán trách và cuối cùng là buông xuôi.

Cả nước như một bãi chiến trường hỗn độn, khói súng được thay bằng khói ô nhiễm phủ mờ cả bầu trời, tiếng đạn pháo được thay thế bằng tiếng kêu thấu trời của những con người oan khuất, bị tước đoạt tài sản và thậm chí là mạng sống, máu được thay thế bằng những khối u ngoài da hoặc ẩn giấu bên trong những nạn nhân ung thư nhiều la liệt.

Mỗi người dân Việt Nam hôm nay giống như một sứ quân ngày đêm vùng vẫy trong những trận chiến bất tận, nhưng đau đớn thay không phải để giải thoát cho nhau, mà là hãm hại nhau một cách trực tiếp hoặc gián tiếp. Cuộc chiến "luồn lách" không có kẻ chiến thắng, tất cả đều bại trận và phải trả giá nặng nề, không phải chỉ là máu, nước mắt, mà cả nỗi ô nhục.

Vũ khí mang tên "giải pháp cá nhân" đưa cả dân tộc vào con đường u tối, đối mặt với bản án "giải thể". Sau hơn 4000 năm (như ta tự nhận) vẫn không có gì thay đổi, chỉ có mức độ bạo lực ngày càng tăng. Giải pháp để dẹp loạn hàng trăm triệu sứ quân chỉ có thể là hoàn toàn mới, chưa từng xuất hiện trong lịch sử Việt Nam. Đó là giải pháp của đội quân mang tên "trí thức chính trị".

Trong suốt lịch sử dân tộc, "trí thức chính trị" chưa bao giờ hiện diện. Chúng ta chỉ có những hôn quân, bạo chúa và đội ngũ quan lại trung thành một cách mù quáng, không có tư duy độc lập. Quyền sinh tử của cả dân tộc chỉ nằm trong tay một người (thời phong kiến) và một nhóm người (thời cộng sản). Đó là nguyên nhân dẫn đến thảm kịch "chưa biết mùi tự do" của một dân tộc có lịch sử lâu đời.

Trí thức chính trị là ai ? Trí thức chính trị không phải là thần thánh hay thiên tử mà chỉ là người trần mắt thịt. Họ khác đa số còn lại là họ có thể kết hợp với nhau. Họ sẽ không nhân danh những ý tưởng mơ hồ như "ái quốc", "mệnh trời"... để hợp quần, mà đó phải là những giá trị cụ thể, phù hợp với hoàn cảnh hiện tại và tương lai trung hạn của Việt Nam.

Nhiệm vụ của họ là xoá bỏ hình ảnh quốc gia như một bãi chiến trường, thay vào đó đất nước phải là một tình cảm, một không gian liên đới và một dự án tương lai chung. Dân chủ đa nguyên là lựa chọn chính trị tất yếu. Hoà hợp hoà giải là triết lý điều hành quốc gia. Chấp nhận và thể hiện quả quyết những giá trị tiến bộ và sau cùng là phát triển đất nước trên nền tảng dân chủ, kinh tế thị trường và sáng kiến cả nhân. Các giá trị nêu trên như một chất keo chặt chẽ và bền vững, nó không chỉ kết nối các cá nhân, mà còn giúp cho giai cấp "trí thức chính trị" có cơ sở, nền tảng khi thảo luận và thống nhất giải pháp cho từng vấn đề cụ thể. Đó còn gọi là "tư tưởng chính trị".

Mỗi thành viên của giai cấp "trí thức chính trị" không phải là một sứ quân, càng không phải là kẻ bại trận như những người sùng bái "giải pháp cá nhân". Nó là chi tiết của một bộ máy chiến thắng, phối hợp hoạt động một cách nhịp nhàng và hiệu quả, dựa trên hệ điều hành "tư tưởng chính trị". Giai cấp "trí thức chính trị" là lực lượng duy nhất có thể chấm dứt hàng ngàn năm u tối của lịch sử Việt Nam. Đưa chúng ta vào kỷ nguyên tự do, và đương nhiên không phải đối mặt với thảm kịch "mỗi ngày là một cuộc chiến".

Việt Nghĩa

(18/10/2019

Bộ Tư pháp làm ‘báo cáo môi trường’ bằng số liệu 14 năm trước (Người Việt, 12/10/2019)

Mấy ngày qua, giới xã hội dân sự và hoạt động môi trường xôn xao trước tin bản báo cáo về việc thi hành Luật Thủ Đô do ông Lê Thành Long, bộ trưởng Tư pháp gửi đến Quốc hội bị phát hiện đã "luộc" các số liệu cũ đã được công bố trên báo nhà nước từ hồi năm 2005.

Người dân Hà Nội ta thán về môi trường ô nhiễm bụi mịn từ nhiều ngày nay. (Hình : VTC News)

"Thống kê gần đây nhất cho thấy mỗi năm môi trường không khí thành phố Hà Nội phải tiếp nhận khoảng 80.000 tấn bụi khói, 9.000 tấn khí SO2, 19.000 tấn khí NO2, 46.000 tấn khí CO2. Trong đó, quá trình phá dỡ, đào, san lấp, vận chuyển vật tư và tập trung nhiều thiết bị thi công có sử dụng động cơ diezen công suất cao đã phát thải khí độc hại như SO2, NOx, CO,… làm ảnh hưởng tới sức khỏe của người dân trên một diện rộng quanh khu vực thi công", bản báo cáo có chữ ký của Bộ Trưởng Long viết.

Theo báo điện tử VTC News hôm 11/10, các số liệu nêu trên "đã được công bố rộng rãi trên báo chí từ cuối năm 2005, tức là từ 14 năm trước, trước khi Luật Thủ Đô có hiệu lực".

Lần theo vụ việc, các blogger phát hiện một bản tin trên báo Tuổi Trẻ Online đề ngày 30/11/2005 có đoạn : "…theo thống kê chưa đầy đủ của Sở Tài nguyên và môi trường Hà Nội, mỗi năm thành phố tiếp nhận khoảng 80.000 tấn bụi khói, 9.000 tấn khí SO2, 46.000 tấn khí CO từ hơn 400 cơ sở công nghiệp".

Ông Lê Thành Long, bộ trưởng Tư pháp Việt Nam. (Hình : Zing)

Như vậy, có thể hiểu là khái niệm "thống kê gần đây nhất" trong văn bản nêu trên của bộ trưởng Tư pháp là "đánh lận con đen", "báo cáo láo".

VTC News cũng dẫn lời một vị lãnh đạo ẩn danh của Bộ Tư pháp nói : "…đang kiểm tra thông tin và liên hệ với Bộ Tài nguyên và môi trường cũng như Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội để lấy số liệu chính thức".

Ngoài ra, giới chức này cũng biện hộ rằng báo cáo này "mới chỉ là dự thảo và chưa qua thẩm định, khi thẩm định xong thì Bộ Tư pháp sẽ chỉnh lý các số liệu".

Vụ việc nêu trên diễn ra trong bối cảnh người dân Hà Nội liên tục ta thán về môi trường ô nhiễm bụi mịn trầm trọng từ nhiều ngày qua, nhưng giới chức hữu quan thì bao biện rằng "thông tin trên mạng về chất lượng không khí như chỉ số AirVisual chỉ mang tính tham khảo".

Nhà báo tự do Mai Quốc Ấn bình luận trên trang cá nhân : "Hà Nội ô nhiễm, thay vì thừa nhận và tìm giải pháp, họ đem số liệu từ 2005 để báo cáo cho 2019. Ngay giữa trung tâm chính trị quốc gia mà còn giở trò dối trá được thì thử hỏi những nơi như Hà Tĩnh, Bình Thuận, Trà Vinh… vốn ô nhiễm trầm trọng sẽ ra sao ?… Những ai bây giờ mới "sáng mắt, sáng lòng" thì đã muộn. Những người mẹ khóc ngất khi nghe tin con chết lưu, khi nhìn xác con biến dị, khi những thành viên gia đình bệnh tật vì ô nhiễm, khi sinh kế từ đánh bắt lẫn nuôi trồng đều tan nát vì ô nhiễm… Những điều đó tôi chứng kiến quá nhiều rồi. Nhiều đến mức những lời dọa dẫm hóa thành nhàm tai vì chính những kẻ từng dọa dẫm tôi sau này hiểu hơn vì ô nhiễm. Thậm chí, chính họ và người thân, cũng là nạn nhân của ô nhiễm. Khi thở, uống và ăn cũng không còn an toàn thì tất cả đều là nạn nhân". (T.K.)

*******************

Bộ Tư pháp thừa nhận đưa số liệu ô nhiễm ‘cũ rích’ từ 2005 vào báo cáo gửi Quốc hội (Tuổi Trẻ, 11/10/2019)

Bộ Tư pháp vừa phát thông cáo báo chí thừa nhận việc đã sử dụng số liệu ‘ô nhiễm’ không khí của Hà Nội từ năm 2005 trong báo cáo thi hành Luật thủ đô gửi Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Trụ sở Bộ Tư pháp - Ảnh : B.T.P.

Nội dung thông cáo nêu rõ Bộ Tư pháp trân trọng cảm ơn sự góp ý kịp thời và đầy trách nhiệm của các cơ quan báo chí và sẽ nghiêm túc tiếp thu các ý kiến này trong quá trình hoàn thiện báo cáo của Chính phủ về thi hành Luật thủ đô trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 8 tới.

Trước đó, một sự cố hi hữu xảy ra khi Bộ Tư pháp dẫn lại thông tin trong hai bài báo "Ô nhiễm môi trường một số khu vực của thủ đô vì đâu nên nỗi" đăng trên báo Tuổi Trẻ Thủ đô vào tháng 4-2018 và bài báo "Hà Nội quyết tâm giải bài toán ô nhiễm môi trường" đăng trên báo Kinh tế Đô thị tháng 9-2018.

Các thông tin ô nhiễm môi trường được đăng tải trong 2 bài báo này dẫn lại số liệu được Sở Tài nguyên - môi trường Hà Nội công bố từ năm 2005 đã được Bộ Tư pháp dẫn lại trong báo cáo thực hiện Luật thủ đô gửi tới Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Cụ thể, báo cáo thi hành Luật thủ đô do Bộ Tư pháp nêu "thống kê gần đây nhất cho thấy mỗi năm môi trường không khí thành phố Hà Nội phải tiếp nhận khoảng 80.000 tấn bụi khói, 9.000 tấn khí SO₂, 19.000 tấn khí NO₂, 46.000 tấn khí CO₂".

"Trong đó, quá trình phá dỡ, đào, san lấp, vận chuyển vật tư và tập trung nhiều thiết bị thi công có sử dụng động cơ diezen công suất cao đã phát thải khí độc hại như SO₂, NO₂, CO… làm ảnh hưởng sức khỏe của người dân trên một diện rộng quanh khu vực thi công".

Thực tế đây là những thông tin đã được Sở Tài nguyên - môi trường Hà Nội công bố 14 năm trước và đã được nhiều báo đăng tải công khai vào cuối năm 2005.

Thông cáo báo chí Bộ Tư pháp cũng khẳng định bộ sẽ rà soát, kiểm tra và cập nhật số liệu vào báo cáo, trong đó có số liệu về ô nhiễm môi trường không khí thủ đô để gửi Quốc hội trong thời gian tới.

Nguyên nhân dẫn đến nhầm lẫn đáng tiếc trên, theo Bộ Tư pháp, là do khi thực hiện báo cáo gửi Quốc hội, báo cáo của Bộ Tài Nguyên - môi trường và của UBND Thành phố Hà Nội gửi đến bộ không có các số liệu về chỉ số ô nhiễm nên cán bộ soạn thảo đã tham khảo và tổng hợp ở một số nguồn từ trên mạng và báo chí.

B.Ngọc

*******************

Số liệu ô nhiễm môi trường năm 2005 được Bộ Tư pháp lấy từ trên mạng (RFA, 11/10/2019)

Bộ Tư pháp Việt Nam lên tiếng giải thích về việc sử dụng số liệu năm 2005 trong báo cáo môi trường Hà Nội năm 2019.

Hình minh họa. Bầu trời Hà Nội bị phủ một làn sương mù do bụi hôm 27/9/2019 AFP

Truyền thông trong nước ngày 11 tháng 10 loan tin dẫn phát biểu của thứ trưởng Bộ Tư pháp Việt Nam, ông Phan Chí Hiếu, thừa nhận rằng bộ này đã chủ quan khi tham khảo số liệu về chỉ số ô nhiễm ở Hà Nội trên mạng và báo chí để đưa vào cáo cáo gửi Quốc hội Việt Nam.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu nói thêm vì báo cáo mới là dự thảo nên các số liệu chưa được chuẩn hóa ; do đó sau khi Ủy Ban Pháp Luật của Quốc hội thẩm tra thì Bộ Tư pháp sẽ chỉnh lý lại.

Vị thứ trưởng của Bộ Tư pháp Việt Nam cũng cho biết đang phối hợp cùng Bộ Tài Nguyên- Môi Trường và Ủy Ban Nhân dân Thành phố Hà Nội để có số liệu chính thức liên quan vấn đề ô nhiễm môi trường tại thành phố này bổ sung cho báo cáo gửi Quốc hội.

Những số liệu về tình hình ô nhiễm môi trường trên địa bàn thành phố Hà Nội được đưa vào một báo cáo của Chính phủ gửi Quốc hội về việc thi hành Luật Thủ Đô. Báo cáo này do Bộ Trưởng Tư pháp Lê Thành Long ký tên thay mặt Chính phủ, thừa ủy quyền của ông Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc.

Tuy vậy nhiều số liệu nêu trong báo cáo đã từng được công bố rộng rãi trên báo chí cách đây 14 năm, trước khi Luật Thủ Đô có hiệu lực vào thời điểm 1 tháng 7 năm 2013.

*******************

Báo cáo ô nhiễm môi trường Hà Nội 2019 dùng số liệu 2005 (RFA, 10/10/2019)

Các báo trong nước hôm 10/10 loan tin trong Báo cáo về việc thi hành Luật Thủ đô được gửi đến các đại biểu Quốc hội, các số liệu về ô nhiễm môi trường Hà Nội năm 2019 trùng khớp với những số liệu đã từng báo cáo từ năm 2005.

Những tòa nhà ở Hà Nội trong màn bụi vì ô nhiễm không khí hôm 2/10/2019. Reuters

Cụ thể, báo cáo hoàn thành ngày 19/7/2019 do Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long thay mặt Chính phủ, thừa uỷ quyền Thủ tướng ký nêu rõ ‘thống kê gần đây nhất’ cho thấy mỗi năm môi trường không khí thành phố Hà Nội phải tiếp nhận khoảng 80.000 tấn bụi khói, 9.000 tấn khí SO2, 19.000 tấn khí NO2, 46.000 tấn khí CO2.

Các số liệu trên trùng khớp với những số liệu đã được công bố rộng rãi trên báo chí vào cuối năm 2005, tức 14 năm về trước. Bản tin trên tờ Tuổi Trẻ Online ngày 30/11/2005 trích thống kê chưa đầy đủ của Sở Tài nguyên – Môi trường Hà Nội cho biết những số liệu giống hệt số liệu được nêu trên trong báo cáo mới 2019.

Ngoài ra, bản tin trên báo Nhân Dân điện tử ngày 17/9/2010 cũng có đoạn trích số liệu môi trường do sở Khoa học – Công nghệ thành phố Hà Nội và Viện Hóa học cung cấp giống hệt với báo cáo năm 2019 và bản tin trên tờ Tuổi Trẻ năm 2005.

Tình trạng ô nhiễm không khí tại Hà Nội được người dân đặc biệt quan tâm từ tháng 9 vừa qua khi chỉ số ô nhiễm không khí ở mức đáng báo động thông qua các chỉ số quan trắc đánh giá của chính phủ và các tổ chức quốc tế.

Ứng dụng đo chất lượng không khí AirVisual có trụ sở tại Mỹ, Trung Quốc và Thụy Sĩ từng xếp hạng Hà Nội ô nhiễm nhất thế giới với điểm số AQI chỉ nồng độ bụi mịn PM2.5 đạt 300 microgram/m3.

Trong khi đó, Bộ Tài nguyên – Môi trường Việt Nam giải thích nguyên nhân khiến nạn ô nhiễm không khí ở Hà Nội tăng đột biến trong tháng 9 chủ yếu là do hiện tượng thời tiết.

*******************

Ô nhiễm "bủa vây"dân Quảng Nam-Đà Nẵng… (RFA, 02/10/2019)

Ô nhiễm từ vụ tràn dầu Fusel

Do đó, công ty đề nghị được xử lý hết hàng tồn kho, sau đó sẽ dừng sản xuất, chờ kết luận của các cơ quan chức năng. Được biết, lượng tồn kho còn khoảng 9.000 m3 (tương đương khoảng 1.000m3 cồn, 600 tấn C02 và 300 tấn bả sấy) chưa được xử lý và khoảng 1.200m3 cồn tồn kho chưa được xuất bán. Tuy nhiên, kiến nghị này chưa nhận được sự đồng tình của lãnh đạo huyện, tỉnh. Trong thời gian đó, câu chuyện ô nhiễm và người dân phải chịu đựng ô nhiễm tiếp tục khiến giới chức địa phương đau đầu…

Nhà máy Ethanol Đại Tân tại Quảng Nam Photo : RFA

Bởi lẽ, sau hơn 10 ngày sự cố tràn dầu Fusel xảy ra, đến nay tại khu vực nhà máy Đại Tân vẫn còn phát tán mùi hôi rất khó chịu. Người dân không chịu nổi đã vây nhà máy buộc chính quyền phải cho nhà máy đóng cửa hoặc dời đi nơi khác.

Chúng tôi có mặt tại nhà máy Đại Tân vào ngày 27/9 và quan sát thấy phía bên phải nhà máy là một ao nước rộng lớn mùi hóa chất bốc lên hôi thối nồng nặc. Chỉ cần đứng quay hình khoảng vài chục giây cho đến một phút, chúng tôi buộc phải chạy khỏi khu vực gần đó vì mùi hóa chất khiến lồng ngực bị ép, rất khó thở và nước mắt nước mũi chảy ràn rụa.

Người dân chia sẻ rằng, mức độ hôi thối mà chúng tôi hít thở ở hiện tại không bằng vài phần trăm mà người dân hít thở từ mấy năm qua hễ khi nhà máy xả thải. Và đỉnh điểm là vào sáng 19/9/2019, đã xảy ra cháy nổ tại nhà máy khiến khối lượng lớn dầu Fusel tràn ra bên ngoài, ra cống xả thải. Mùi hóa chất hôi thối theo gió bay vào nhà dân, nhiều gia đình có trẻ nhỏ phải bồng bế con chạy ra ngoài vì sợ ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ nhỏ.

Ngay trong ngày hôm đó, người dân đã kéo lên nhà máy, giăng lều bạt bao vây nhà máy, ngăn chặn xe và không cho công nhân vào nhà máy làm việc, buộc nhà máy phải ngưng hoạt động, yêu cầu chính quyền xã Đại Tân và huyện Đại Lộc xuống giải quyết.

Do đó, việc xả thải tạm ngưng nên chúng tôi mới hít thở mùi hôi thối ở mức độ "nhẹ" hơn rất nhiều, theo cách diễn tả của người dân.

Chị Huệ cùng nhiều người dân thôn Nam Phước chia sẻ mức độ của mùi hôi thối.

"Vừa đây thả cái mùi dầu fusel gì đó mà nó tức ngực thở không được".

"Thở không ra, tức ngực, mũi thì nồng, tức ngực thở không được, coi như con nít chịu không nổi phải bồng đi di tản chỗ khác hết chứ không có ở. Mình thở không ra thì con nít chịu chi nổi cho nên dân mới bức xúc quá mới ra ngăn cản, không cho hoạt động để nhà máy họ giải quyết, để cấp trên về giải quyết chứ còn như thế này thì dân chịu không có nổi".

Giải thích cho vụ xả thải rạng sáng ngày 19/9, ông Phạm Văn Tĩnh-Phó Giám đốc Nhà máy Cồn Đại Tân trả lời báo đài Việt Nam rằng, nguyên nhân ban đầu là do trong quá trình sản xuất, công nhân vận hành đã để tràn dầu fusel, một loại dung dịch được chiết xuất từ cồn ethanol, dẫn đến phát tán mùi đặc trưng.

Chị Huệ và nhiều người dân thôn Nam Phước bác bỏ cách giải thích này của ông Tĩnh. Chị Huệ nói :

Nước thải từ nhà máy bốc mùi hôi thối khó chịu - Photo : RFA

"Nhà máy cồn ảnh hưởng đến người dân nói chung là nước thải ra hôi thối bà con chịu không nổi mà nhà máy cồn cứ kêu là do sự cố. Thực chất sự cố mà ban ngày không sự cố mà toàn sự cố ban đêm, chủ yếu ban đêm cỡ 11-12g khuya thải miết cho đến 1-2g sáng hôm sau"

Được biết, nhà máy cồn Đại Tân trước đây thuộc Công ty cổ phần Đồng Xanh với tổng vốn đầu tư trên 600 tỷ đồng. Vào tháng 11/2012, nhà máy phải tạm dừng hoạt động do làm ăn thua lỗ. Đến tháng 3/2015, Công ty cổ phần Nhiên liệu sinh học Tùng Lâm mua lại toàn bộ Nhà máy. Từ khi hoạt động trở lại, nhà máy liên tục gặp sự cố gây ô nhiễm môi trường.

Bà Bền, cư dân thôn Nam Phước bức xúc nói nhà máy gây thiệt hại cho gia đình và bà con chòm xóm là quá lớn.

"Nhà máy cồn này gây ảnh hưởng đến cuộc sống gia đình tôi quá chi là thiệt hại, cá nuôi thì chết hết còn bò thì nuôi sảy thai. Vay tiền để nuôi bò cuối cùng sảy thai mang đi bán lỗ bán tháo giờ mắc nợ Nhà nước cả mớ, còn ruộng nương trôi bả ra, lội xuống bờ là lở loét hết, lúa má lên là rã hết".

Nhưng có lẽ, ảnh hưởng nghiêm trọng nhất đến cuộc sống của người dân thôn Nam Phước hiện tại là nguồn nước bị ô nhiễm. Người dân tố cáo việc nhà máy đào ao sâu, tích trữ hóa chất lâu ngày đã thấm sâu xuống mạch nước khiến hầu hết giếng nước của người dân bị hư hỏng. Người dân không có nước sinh hoạt buộc phải mua nước bình về sử dụng, rất tốn kém.

Chị Lạc, cư dân thôn Nam Phước chia sẻ :

"Giếng bỏ hết, không ai làm được gì hết. Còn ăn cứ mua nước vậy đó chứ đâu có nước".

"Tắm. Con nít mới sinh ra với lại con nít đi học mẫu giáo đều tắm nước bình hết. Ngứa, nổi ghẻ hết. Không có thể sử dụng được, người lớn đây da còn ấy được, còn tắm được chứ con nít thì không".

Từ tháng 7/2016 đến nay, nhiều người dân ký vào đơn yêu cầu cơ quan chức năng địa phương vào cuộc xử lý những sai phạm do nhà máy gây ra. Tuy nhiên, người dân cho biết là chẳng thấy chính quyền giải quyết gì và nhà máy cũng làm ngơ trước khó khăn, thiệt hại của người dân.

"Dân ở đây cứ bị ảnh hưởng vậy đó. Cứ gởi bao nhiêu đơn, bao nhiêu lần giải quyết cũng không được", lời của chị Huệ.

Sự cố ngày 19/9 là giọt nước tràn ly. Bà con quá sức chịu đựng nên mới giăng lều, yêu cầu nhà máy đóng cửa.

Chị Lạc, người dân tại đây cho biết :

"Đây là lần đầu tiên mới làm như thế này, còn mấy lần cũng có tới nói, cũng ra phản ánh mà công ty đây nó coi thường dân quá, nó không đếm xỉa gì đến dân cả, coi dân như rác vậy đó".

"Dân ở đây kêu không thấu trời. Không làm chi được hết trơn".

Đáng nói là trường hợp gia đình bà Bền và một vài hộ dân sống gần hầm ga của nhà máy cho biết :

"Hai năm nay nói nhà máy cồn mới bắt nước cho sử dụng, bữa nay xảy ra vụ ô nhiễm thì họ cắt nước. Từ sáng hôm qua (ngày 27/9) họ cắt nước không có nước dùng, giờ không biết nước ở đâu để dân xung quanh đây sử dụng".

Trước tình hình căng thẳng giữa nhà máy cồn Đại Tân và những hộ dân sinh sống xung quanh khu vực, vào ngày 19/9/2019 Sở Tài nguyên và môi trường tỉnh Quảng Nam, Phòng Tài nguyên và môi trường Huyện Đại Lộc và Công an Huyện Đại Lộc đã về lấy mẫu nước thải, khí thải để xét nghiệm. Ngày 20/9/2019, lãnh đạo huyện Đại Lộc đã tổ chức buổi đối thoại với đại diện nhà máy và người dân. Tuy nhiên, buổi đối thoại đã không tìm được tiếng nói chung.

Bức xúc trước việc địa phương không có phương án giải quyết khẩn cấp, nhiều hộ dân cho rằng :

"Tôi đây cũng như tất cả người dân mong muốn làm sao các cơ quan chính quyền giải quyết cho dân được sống một môi trường trong sạch, yên ổn, lành mạnh, không có gì xảy ra nữa".

Trong thời gian chờ đợi kết quả xét nghiệm của Sở Tài nguyên và môi trường tỉnh Quảng Nam, lãnh đạo huyện Đại Lộc cũng đã yêu cầu nhà máy cồn Đại Tân tạm dừng hoạt động theo yêu cầu của người dân.

"Hồi trước Tỉnh đứng ra cho nhà máy làm thì giờ Tỉnh phải giải quyết sao cho dân chứ còn dân chết sống gì cũng nằm đó chứ không đi đâu hết. Huyện về rồi nhưng dân không chịu, ô nhiễm quá nhiều rồi", lời của bà Bền (3).

Chúng tôi liên lạc rất nhiều lãnh đạo Huyện Đại Lộc để hỏi thêm một số thông tin liên quan đến vụ việc nhưng hầu hết đều không bắt máy điện thoại.

Đến ô nhiễm các bãi rác

Cùng thời điểm đó, vào ngày 25/9/2019, lãnh đạo huyện Núi Thành cho biết sau hơn hai tháng dựng lều chặn xe, người dân thôn Bích Nam đã đồng ý cho xe chở vật liệu vào khu xử lý rác thải Tam Xuân 2, xã Tam Xuân 2 sau khi nghe tổ công tác của UBND huyện đến vận động. Tuy nhiên, tiếp xúc với người dân thôn Bích Nam chúng tôi được biết không có chuyện người dân đồng ý mà chính quyền đã dùng một lực lượng Công an đến áp đảo, trấn áp người dân.

Hiện tại bãi rác Tam Xuân 2, mùi hôi thối tại đây giảm đáng kể vì người dân không cho xe rác vào bãi tập kết đổ rác.

Bãi rác Tam Xuân 2 mặc dù đã được phủ bạt nhưng vẫn chưa hết mùi hôi - Photo : RFA

Trong khi đó, tại bãi rác Khánh Sơn (Đà Nẵng), mặc dù Sở tài nguyên môi trường Đà Nẵng đã triển khai phủ bạt HDPF tại các bãi chôn lấp ở bãi rác nhằm tránh mùi hôi phát tán vào ngày 13/9/2019 với kinh phí 12,5 tỷ đồng nhưng đến thời điểm này việc phủ bạt vẫn chưa hoàn thành do đó người dân cho biết mùi hôi vẫn còn nồng nặc.

Nhiều người dân sinh sống xung quanh bãi rác Khánh Sơn mà chúng tôi có dịp trao đổi cho biết, mùi hôi thối phát ra bất kể thời gian trong ngày nhưng thường diễn ra tầm khoảng từ chiều cho đến tối muộn trong ngày và mùi hôi thối nồng nặc nhất là khi trời mưa, tức là thời điểm bãi rác Khánh Sơn lợi dụng xả thải.

Bà Quýt sinh sống gần bãi rác Khánh Sơn chia sẻ điều này :

"Nó hôi cũng như bãi rác mình biết rồi, đây là bãi rác Khánh Sơn biết rồi chứ đợi chi mà nói. Cỡ bảy giờ, bảy giờ rưỡi tối lên đây là thấy hôi rồi".

"Trời mưa ri đây chứ bắt đầu nắng lên là hôi hơn hồi mưa nữa. Ví dụ nắng hoài thì thôi chứ mưa xuống mà nắng lên là nó bốc mùi khó chịu lắm".

Không chỉ những hộ dân sinh sống xung quanh khu vực bãi rác Khánh Sơn, thuộc khu dân cư Khánh Sơn mới bị ảnh hưởng bởi mùi hôi thối mà mùi hôi thối này theo không khí lan tỏa ra diện rộng, ngay cả khu dân cư Đà Sơn hay Phước Lý dù ở cách xa hàng km từ nhiều năm qua cũng vẫn bị ảnh hưởng.

"Dân mình quá bức xúc. Tại sao dân mình bức xúc ? Dân mình ở đây cả ba chục năm rồi nghĩ răng không bức xúc".-Lời của chị Vân tạp hóa.

Theo lãnh đạo Đà Nẵng việc phủ bạt 9ha không thể hoàn thành trong năm nay. Dự kiến đến 12/2019 chỉ có thể phủ bạt 75% bãi rác.

Hiện tại đó cũng chỉ là phương án tạm thời của thành phố trong khi đó bà con ở xung quanh khu bãi rác Khánh Sơn cần sự giải quyết dứt điểm của lãnh đạo các cấp, để họ được sống dưới bầu không khí trong lành hơn.

Tôi nhớ hồi bé khi đang ăn tối cùng em trai. Vừa đứng dậy đi vệ sinh chừng vài phút quay lại bếp thì thấy thằng em đang ăn cái bánh kem của tôi. 

Bánh kem mẹ làm ngon lắm, nên tôi rất bực mình. 

Trước khi tôi kịp thốt nên lời nào, nó đã liền bịt miệng tôi bằng câu: "Lần trước anh cũng lén ăn kẹo của em còn gì?". 

Thằng em láu lỉnh của tôi đã thành công khi chuyển trọng tâm cuộc tranh luận về việc "nó đang ăn bánh kem của tôi" thành " bởi vì tôi cũng đã lén ăn kẹo của nó".

Tranh luận Hà Nội ô nhiễm

Việc này cũng giống như khi tranh luận về không khí ô nhiễm ở Hà Nội. Nhiều người lái trọng tâm của cuộc tranh luận về cách giải quyết vấn đề ô nhiễm sang vấn đề: Hà Nội có phải là thành phố ô nhiễm nhất thế giới?.

Không khí Hà Nội ô nhiễm nặng

Tôi nghĩ chỉ cần mình tập trung hơn khi tranh luận thì có thể giải quyết được vấn đề này. 

Có lần khi đang đi bộ ngoài phố Tạ Hiền, Hà Nội; gặp một nhóm người nước ngoài sống ở đây khá lâu. 

Hằng đêm, họ hay hẹn gặp nói chuyện, chém gió. Có bữa, tôi nghe một anh phàn nàn về người yêu cũ của anh ta hiện đang sống ở Đà Nẵng, rồi anh bắt đầu đánh đồng tất cả mọi người ở Đà Nẵng đều xấu tính như cô ta. Kiểu tranh luận của ông ta được gọi là "Black and White", phân biệt rạch ròi mọi thứ ra hai bên, chỉ có thể ở bên này hoặc bên kia. Chẳng hạn, như người ta thường hay nói:

"Ở đâu cũng có người tốt, người xấu" mà không quan tâm đến tỉ lệ người xấu so với người tốt trong môi trường đó, bỏ qua cả các nghiên cứu. Tôi gọi đó là loại triết học rẻ tiền.

Vì vậy, từ lúc đó, tôi tránh xa cộng đồng nước ngoài ở đây, ngoài những người thực sự đã đấu tranh trong cuộc sống, học tiếng Việt và có thái độ tích cực.

Nhưng thật khó mà thoát khỏi họ hoàn toàn bởi truyền thông xã hội đang phát triển ngày một lớn mạnh, có vẻ như đây là chiến trường cho các cuộc tranh luận về những ý tưởng mới, những vấn nạn xã hội, một nhóm sống ở Hà Nội, nhóm sống ở Sài Gòn, với tổng cộng khoảng 250,000 người.

'Xung đột'

Dạo gần đây, tôi thấy người nước ngoài và người Việt Nam xung đột với nhau khá nhiều trên mạng xã hội, chủ yếu là về những vấn đề họ hay gặp hằng ngày ở Việt Nam. 

Chẳng hạn, khi tranh luận về ô nhiễm ở Hài Nội, liệu nó có thực sự tệ nhất thế giới hay chỉ là hơi tệ thôi? Một số người Việt có cảm giác vấn đề ô nhiễm không tệ như họ nghe nói và cho rằng đây chắc hẳn là âm mưu nào đó nhằm bôi nhọ Việt Nam. 

Một nhà hoá học, Vũ Khắc Ngọc, sử dụng truyền thông xã hội của ông để tấn công AirVisual - ứng dụng giám sát chỉ số chất lượng không khí trực tuyến. Sau đó, ông đã phải viết bài đính chính xin lỗi vì phát ngôn không đúng sự thật của ông. 

Theo tôi, sự chỉ trích tiêu cực về thủ đô của Việt Nam đã ảnh hưởng rất sâu đến một số người, nhiều hơn những gì mà chúng ta có thể kiểm soát. Vấn đề ở chỗ, người nước ngoài không biết kiểm soát những phát ngôn của họ trên mạng xã hội và chưa biết cách "chỉ trích lịch thiệp" (feedback in a positive manner). Cùng với đó, là một số người Việt, đặc biệt là thế hệ trẻ, dễ bị kích động và mất kiểm soát, thế là cuộc 'ném đá' nổ ra để bảo vệ cái tôi của họ. 

Với những người nước ngoài, họ nên học những phương pháp khi thảo luận về các vấn đề trong xã hội, cái khó là họ chỉ đến đây một thời gian ngắn rồi rời đi. Hơn nữa, họ đã được giáo dục từ bé để nói rất cả những gì trong bụng của mình, đúng hay không đúng cũng được, rồi sẽ có người khác tranh luận và sửa ý cho mình.

Ở phương Tây, chúng tôi có thể thấy cách giáo dục như vậy rất hữu ích vì một vấn đề xã hội sẽ không thể tồn tại lâu khi tất cả mọi người liên tục bình luận và phàn nàn về nó mãi.

Lúc họ lớn tuổi hơn một chút (so với trung bình độ tuổi người nước ngoài đến Việt Nam còn khá trẻ, đang tìm kiếm phiêu lưu) có thể sẽ dần học được cách đưa ra phản hồi tích cực. Tôi học được trong thời gian làm quản lý một trung tâm Tiếng Anh, phương pháp "Kiss - Kick - Kiss" (giống thành ngữ 'Vừa đấm vừa xoa'). Trước đó, mỗi lần vào công ty, thấy nhân viên đi trễ là mắng xối xả không thương tiếc, rồi họ sợ không gần gũi với mình nữa. 

Nhưng truyền thông xã hội thì quá nhiều người, cộng với sự phát triển toàn cầu hoá, chúng ta không thể kiểm soát hết được. 

Tôi thấy người Việt thường phản ứng khi bị chỉ trích; "tu quoque" (tiếng latin), nghĩa là: "Bạn cũng thế" hoặc "ad hominem" (tiếng Latin), nghĩa là công kích cá nhân. 

Ví dụ, một người nước ngoài mới đến Việt Nam, bức xúc khi thấy người ta vứt rác ra đường hoài. Anh ta viết trên mạng xã hội,

"Tại sao mọi người cứ vứt rác bữa bãi ra đường như thế? Các bạn không yêu môi trường gì cả."

Thế là nhiều người Việt đọc được thấy bị xúc phạm, tự ái. Thay vì giải quyết vấn đề rác, họ có thể trả lời theo một số cách sau:

"Thấy bẩn thì về nước của bạn mà sống!" - Ad hominem.

"Người dân nước bạn cũng thế mà nói ai" - Tu quoque.

"Ở đâu cũng có người này, người kia, có người xả rác, có người không nhé." - Black and White.

Xu hướng ở đây là thường né tránh vấn đề về rác, hoặc tranh luận về rác và chỉ gây xung đột chứ không giải quyết. Cho nên cách tốt nhất là mình phải có một thứ, tiếng Anh gọi là "thick-skin".

"Thick-skin" dịch ra là "da dầy" nhưng ý nghĩa của từ này là một bộ áo giáp để bảo vệ cảm xúc của bạn, tránh để những xúc tác bên ngoài kích động bạn, nhờ đó, bạn có thể nhìn một vấn đề với các kỹ năng tư duy phê phán. 

Với thick-skin, bạn có thể tập trung tranh luận vào trọng tâm vấn đề, một cách bình tĩnh. Cũng giống như Lý Tiểu Long chiến đấu với đối thủ của ông ta, ông giữ được bình tĩnh, hít thở bình thường, kiểm soát hóc môn, chỉ cần phát hiện một giây phút đối thủ lơ là, mất kiểm soát là ông có thể tung đòn hạ gục. 

Mình phải thật tỉnh táo và nhận biết khi một người nói gì đó không đúng, đặc biệt là giới trẻ, ngay cả ông Vũ Khắc Ngọc. 

Chỉ cần phát triển văn hoá tranh luận và thảo luận một cách hiệu quả và bình tĩnh, tìm gốc rễ của vấn đề tranh luận, gạt bỏ cảm xúc sang một bên, chúng ta có thể cùng nhau phát triển. Ít nhất mình có thể nói chuyện cùng nhau.

Nguồn BBC Tiếng Việt (10/10/2019)

Một trong những sự kiện đang gây xôn xao dư luận Việt Nam là việc ‘thầy giáo’ Vũ Khắc Ngọc, một người khá ‘nổi tiếng’ với những phát biểu gần đây như việc kêu gọi giới trẻ Việt Nam không nên bắt chước biểu tình giống Hồng Kông vì như thế là ‘đập bể nồi cơm của mình’ lại vừa gây ra một ‘cơn bão’ mới.

Cơn bão mà Vũ Khắc Ngọc gây ra lần này là việc phát động chiến dịch tẩy chay ứng dụng theo dõi chất lượng không khí AirVisual, sau khi ứng dụng này cảnh báo không khí tại Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh đang bị ô nhiễm nặng, việc làm của Ngọc khiến nhà phát triển AirVisual phải chặn quyền truy cập ở Việt Nam. Cơn bão này không còn là ‘cơn bão trong ly nước’ mà nó đã trở thành cơn bão mang tầm quốc tế khi nhiều cơ quan thông tấn hàng đầu thế giới phải lên tiếng như Reuters, The New York Times và AFP.

Ngay cả luật An ninh mạng đầy tai tiếng của Việt Nam cũng có qui định tại điều 16 : ‘...Thông tin bịa đặt, sai sự thật xâm phạm danh dự, uy tín, nhân phẩm hoặc gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân khác’ là vi phạm pháp luật.

Trên Facebook của mình, Vũ Khắc Ngọc đã dùng những lời lẽ rất cực đoan và hùng hổ như một ‘Hồng vệ binh văn hóa’ để động viên và kêu gọi 350.000 người theo dõi tài khoản cùng phối hợp tấn công AirVisual.

Theo Hãng tin Reuters, AirVisual đã ra thông báo về ‘một chiến dịch tấn công phối hợp’ nhằm hạ uy tín ứng dụng này đã diễn ra ở Việt Nam. ‘AirVisual nhận được nhiều tin nhắn chửi bới, đe dọa trên Facebook và 2 kho ứng dụng Apple App Store, Google Play Store. Do đó, ứng dụng AirVisual và trang Facebook (của app) hiện không thể truy cập được ở Việt Nam’. Không chỉ thế Ngọc còn vu khống AirVisual đã chỉnh sửa dữ liệu nhằm bán máy lọc không khí do công ty mẹ IQair sản xuất dù không đưa ra được bằng chứng nào. "Ngọc không đưa ra được chứng cứ nào cho các phê phán của mình, nhưng lại viết rằng AirVisual làm tổn hại đến du lịch Việt Nam và kêu gọi hàng ngàn người để lại các nhận xét tiêu cực về ứng dụng này", Reuters viết về hành động của Ngọc.

Việc không khí tại hai thành phố lớn của Việt Nam là Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh bị ô nhiễm là điều mà ai cũng thấy bằng mắt thường, ngay cả chính phủ Việt Nam cũng đã nhiều lần lên tiếng cảnh báo người dân, đặc biệt là trẻ em, người lớn tuổi, phụ nữ mang thai, người mắc các bệnh hô hấp hạn chế ra ngoài trong lúc ô nhiễm không khí gia tăng, bụi mịn ở mức cao tại Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Chính thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng kêu gọi hai thành phố lớn nỗ lực hơn để khắc phục tình trạng ô nhiễm không khí. Mới đây chính phủ các nước Mỹ, Anh, Đức cũng đã ra ‘cảnh báo đỏ’ về ô nhiễm không khí tại Việt Nam.

Trước một vấn đề nghiêm trọng gây ảnh hưởng đến nhiều triệu người Việt Nam, nếu Ngọc là một người có trách nhiệm thì nên gửi thư cho AirVisual yêu cầu họ cung cấp những thông tin cần thiết, đồng thời kêu gọi các cơ quan chức năng lên tiếng xác thực về tình trạng ô nhiễm không khí tại Việt Nam… Ngọc không làm như thế mà tự ý phát động một ‘cuộc chiến toàn diện’ nhằm bôi bẩn và vu khống AirVisual khiến họ phải tạm thời gỡ bỏ ứng dụng này tại Việt Nam. Hành động của Ngọc đã vượt qua khuôn khổ của ‘tự do ngôn luận’ vì đã vu khống và làm ảnh hưởng đến quyền lợi vật chất và tinh thần của người khác trong đó có cả nhiều người Việt Nam, khi không còn công cụ để theo dõi tình trạng ô nhiễm không khí nơi mình sống.

Hành động của Ngọc là vi phạm pháp luật, ngay cả luật An ninh mạng đầy tai tiếng của Việt Nam cũng có qui định tại điều 16 : ‘...Thông tin bịa đặt, sai sự thật xâm phạm danh dự, uy tín, nhân phẩm hoặc gây thiệt hại đến quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân khác’ là vi phạm pháp luật. Rồi đây Ngọc có thể sẽ bị AirVisual khởi kiện và chính phủ Việt Nam phải thực thi pháp luật bằng cách đưa Ngọc ra tòa và xét xử theo qui định của luật pháp.

Có mấy điều muốn chia sẻ nhanh cùng bạn đọc rằng, tuy là không gian ảo nhưng việc phát biểu một cách vô trách nhiệm, thiếu suy nghĩ, a dua theo chính quyền hoặc những người như Vũ Khắc Ngọc nhằm vu khống hay xúc phạm người khác trên các mạng xã hội cũng có thể khiến bạn bị khởi kiện và vướng vào vòng lao lý. Có nhiều khả năng là Ngọc sẽ không bị chính quyền Việt Nam trừng phạt vì Ngọc đứng về phía nhà nước. Tuy nhiên trước những chứng cứ rõ ràng cộng với sức ép của dư luận Việt Nam lẫn quốc tế thì Ngọc vẫn có thể bị đưa ra tòa. Còn tất nhiên là sau này khi đất nước có dân chủ thì bất cứ hành vi vu khống hay xúc phạm người khác đều sẽ bị chế tài bởi luật pháp.

Con số 350.000 người theo dõi Ngọc cũng nói lên nhiều điều, ngoài lực lượng AK47 gồm 10.000 người và dư luận viên có thể lên đến vài chục nghìn người thì không ít người trong số đó là a dua vì thiếu thông tin và kiến thức nên luôn đứng về phía những người ủng hộ chính quyền như Ngọc. Họ chống lại bất cứ ai và bất cứ tổ chức nào dù là người Việt Nam hay các tổ chức quốc tế nếu lên tiếng phê phán đảng cộng sản Việt Nam. Họ chống một cách cực đoan và bất chấp lý lẽ. Những người như vậy không chỉ vi phạm các giá trị đạo đức và lẽ phải tối thiểu mà còn vi phạm pháp luật. Trong cuộc sống thực tế những người như vậy luôn thất bại vì họ không thể phân biệt được đâu là đúng, đâu là sai. Việc làm của Ngọc và những người a dua không khiến Việt Nam hết ô nhiễm mà chỉ làm tăng sự lo lắng của người dân vì không biết khi nào thì không khí bị ô nhiễm khi nào là không. Nếu chính quyền Việt Nam không xử lý những người như Ngọc theo qui định của luật pháp thì dư luận Việt Nam và thế giới sẽ hiểu ra rằng chính quyền hậu thuẫn hoặc bao che cho Ngọc. Việc này sẽ làm ảnh hưởng nặng nề đến uy tín của Việt Nam trên các diễn đàn quốc tế và làm ảnh hưởng đến môi trường đầu tư của Việt Nam. Các nhà đầu tư quốc tế không thể an lòng khi đầu tư vào một quốc gia mà thiếu vắng sự minh bạch trong đó có sự minh bạch về ô nhiễm không khí nhưng lại thừa mứa sự bôi bẩn và vu khống.

Điều sau cùng muốn chia sẻ với độc giả đó là quan niệm của mỗi người Việt Nam về dân chủ cần thay đổi. Ai cũng cần phải quan tâm đến chính trị dù giàu hay nghèo. Ô nhiễm môi trường và không khí chỉ là một trong nhiều vấn nạn của Việt Nam. Các vấn nạn đó không thể giải quyết nếu đất nước không có dân chủ bởi vì chỉ có các chế độ dân chủ mới tôn trọng con người và xem hạnh phúc, sức khỏe và nhân phẩm của con người là trên hết. Các chế độ độc tài đều coi thường con người nên không bao giờ họ ưu tư cho các vấn nạn đó.

Đất nước Việt Nam cần định nghĩa lại như là ‘một tình cảm, một không gian liên đới và là một dự án tương lai chung’. Không thể luồn lách bằng các giải pháp cá nhân cho các vấn đề chung như ô nhiễm, giao thông, vệ sinh an toàn thực phẩm… mà phải có một giải pháp chung cho cả đất nước. Việc đó chỉ có thể trở thành hiện thực dưới một chế độ dân chủ. Vì vậy việc tìm hiểu và ủng hộ cho các tổ chức dân chủ là điều mà mọi người nên làm, nếu muốn một tương lai khác, tốt đẹp hơn cho chính mình và con cháu mình.

Việt Hoàng

(8/10/2019)

Ghi thêm :

Một trong những sự kiện đang gây xôn xao dư luận Việt Nam là việc ‘thầy giáo’ Vũ Khắc Ngọc, một người khá ‘nổi tiếng’ với những phát biểu gần đây như việc kêu gọi giới trẻ Việt Nam không nên bắt chước biểu tình giống Hồng Kông vì như thế là ‘đập bể nồi cơm của mình’ lại vừa gây ra một ‘cơn bão’ mới.

Cơn bão mà Vũ Khắc Ngọc gây ra lần này là việc phát động chiến dịch tẩy chay ứng dụng theo dõi chất lượng không khí AirVisual, sau khi ứng dụng này cảnh báo không khí tại Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh đang bị ô nhiễm nặng, việc làm của Ngọc khiến nhà phát triển AirVisual phải chặn quyền truy cập ở Việt Nam. Cơn bão này không còn là ‘cơn bão trong ly nước’ mà nó đã trở thành cơn bão mang tầm quốc tế khi nhiều cơ quan thông tấn hàng đầu thế giới phải lên tiếng như Reuters, The New York Times và AFP.

Không khí Hà Nội ô nhiễm tới ngưỡng gây hại cho sức khỏe (Tuổi Trẻ, 01/10/2019)

Những ngày qua, người dân Hà Nội lo ngại khi chỉ số ô nhiễm không khí của Thủ đô có lúc vượt ngưỡng 300. Các chuyên gia môi trường cảnh báo bầu không khí bị ô nhiễm đã tới ngưỡng gây hại cho sức khỏe con người.

Trong ngày, các chỉ số này có biến động nhưng đều ở mức cao. Các chuyên gia môi trường đã đồng loạt lên tiếng cảnh báo về chỉ số chất lượng không khí ở Hà Nội và một số tỉnh đồng bằng sông Hồng ô nhiễm tới ngưỡng gây hại cho sức khỏe tất cả mọi người.

Nhiều người đổ bệnh

Theo kết quả trên ứng dụng Pam Air và kết quả quan trắc chất lượng tại 10 trạm quan trắc tự động của Sở Tài nguyên - môi trường Hà Nội, nhiều thời điểm trong ngày 30/9 chất lượng không khí suy giảm tới ngưỡng kém và xấu.

Ông Hoàng Dương Tùng, chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam, cho biết theo dõi diễn biến lúc 4h-5h sáng 30/9, nồng độ bụi mịn PM2.5 trong không khí rất cao, cao nhất trong mấy ngày gần đây, và cũng là ngày chỉ số chất lượng môi trường ô nhiễm nhất trong dịp gần đây.

Các chuyên gia môi trường đã đồng loạt lên tiếng cảnh báo về chỉ số chất lượng không khí ở Hà Nội và một số tỉnh đồng bằng sông Hồng ô nhiễm tới ngưỡng gây hại cho sức khỏe tất cả mọi người.

"Sau khi trời hửng nắng, mức độ ô nhiễm giảm dần. Đây là một hiện tượng khá bất thường và đáng lo ngại" - ông Tùng cảnh báo. Thậm chí, có thời điểm kết quả quan trắc ở Hà Nội cho thấy một số điểm chất lượng ô nhiễm không khí tới ngưỡng xấu, chỉ số chất lượng không khí (AQI) lên tới trên 200, có điểm như khu vực Xuân Đỉnh, Mai Dịch, chỉ số AQI lên tới 238 - ngưỡng gây hại tới sức khỏe tất cả mọi người.

Ông Vũ Văn Giáp, phó giám đốc Trung tâm hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai - cho hay vào những thời điểm chất lượng không khí xấu, chỉ số ô nhiễm cao thì tần suất bệnh nhân nhập viện do các căn nguyên tim mạch, hô hấp cũng tăng cao.

"Những người bị ảnh hưởng đầu tiên và rõ rệt nhất là người có sẵn bệnh lý tim mạch, hô hấp. Người bệnh thấy khó thở, ho nhiều hơn, kèm theo tức nặng ngực và các dấu hiệu của một đợt bệnh cấp tính" - ông Giáp nói.

Ông Giáp cũng dẫn các nghiên cứu cho đến nay của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), cho biết ô nhiễm không khí liên quan tới 30% ca tử vong do ung thư phổi, 25% các ca đột quỵ não và bệnh lý tim mạch. Riêng bệnh lý hô hấp, có đến 435 ca tử vong do bệnh lý hô hấp là có liên quan tới ô nhiễm không khí.

Tương tự, các bác sĩ da liễu và nhãn khoa lo ngại ảnh hưởng của ô nhiễm không khí lên da và mắt. Số người vào viện khám các bệnh lý về da cũng gia tăng gần đây.

Giảm ô nhiễm, được không ?

Theo ông Hoàng Dương Tùng, khi chỉ số chất lượng không khí lên tới ngưỡng rất có hại cho sức khỏe mọi người như những ngày vừa qua, bụi mịn sẽ tấn công phổi của con người.

Cụ thể, chỉ số AQI lúc 6h sáng 30/9 tại Hà Nội có nơi lên tới 265, chỉ số bụi mịn PM2.5 là 215,4 µg/m3, cao gấp 8 lần quy chuẩn quốc gia (25 µg/m3) và 20 lần trung bình năm của WHO. Chỉ số của ngày 30/9 cũng cao hơn nhiều so với kết quả đo được vào cùng thời điểm ngày 29/9 với AQI ở mức 179, bụi mịn PM2.5 là 109,3 µg/m3.

Lý giải về nguyên nhân khiến tình trạng ô nhiễm không khí ở Hà Nội tăng cao đột biến tới ngưỡng gây hại tới sức khỏe tất cả mọi người, ông Tạ Ngọc Sơn, phó trưởng phòng tổng hợp Chi cục Bảo vệ môi trường Hà Nội (Sở Tài nguyên và môi trường), cho rằng ngoài các nguồn gây ô nhiễm từ hoạt động giao thông, xây dựng, có nguyên nhân từ điều kiện khí hậu bất lợi, các nguồn ô nhiễm không khuếch tán được.

Ông Sơn cũng cho rằng với các nguồn gây ô nhiễm không khí từ xe cộ, xây dựng, cần phải có lộ trình mới có thể giảm được. Tuy nhiên, những giải pháp về thí điểm hạn chế phương tiện cá nhân với mục tiêu giảm ùn tắc, giảm nguồn phát thải gây ô nhiễm, dư luận cũng chưa ủng hộ.

Ông Sơn cũng cho biết trước tình trạng đốt rơm rạ ở các huyện ngoại thành Hà Nội, Sở Tài nguyên và môi trường đã tổ chức đợt kiểm tra các huyện nhằm tuyên truyền, đề nghị chính quyền địa phương, tổ chức, đoàn thể vào cuộc để ngăn chặn tình trạng đốt rơm rạ.

Trong khi đó, trong khoảng 3 năm qua Hà Nội đã "cắt" dịch vụ công ích là rửa đường, đồng thời không hề có biện pháp giảm phát bụi từ các xe vận chuyển đất đá, công trình xây dựng không tuân thủ quy định che chắn, nhiều tuyến đường của Hà Nội thì liên tục đào lên - lấp xuống, mỗi khi lấp lại hết sức sơ sài, khiến bụi phát sinh. Đây hoàn toàn là lỗi của cơ quan quản lý và chính quyền địa phương, các lực lượng chức năng.

Mỗi người chung tay bảo vệ môi trường

Ông Vũ Văn Giáp - phó giám đốc Trung tâm hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai - khuyên người dân đeo khẩu trang, các gia đình dùng bếp than tổ ong để đun nấu nên chuyển sang dùng các loại khác.

"Người bệnh hen và phổi tắc nghẽn mãn tính cần tuân thủ, duy trì thuốc hằng ngày theo chỉ định của bác sĩ. Khi có dấu hiệu hoặc triệu chứng khó chịu, khó thở cần phải tăng liều thuốc giãn phế quản theo chỉ dẫn của bác sĩ. Nếu bệnh nhân vẫn khó thở, không kiểm soát được thì liên lạc ngay với bác sĩ điều trị và đến cơ sở y tế" - ông Giáp khuyến cáo.

Theo ông Giáp, để giữ cho môi trường trong sạch, mỗi người một việc nhỏ sẽ chung tay bảo vệ môi trường: trồng thêm cây xanh, giảm đốt nhang, vàng mã, người dân ngoại thành ngưng đốt rơm rạ…

X.Long-L.Anh

*******************

Người dân tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh nên hạn chế ra đường (RFA, 01/10/2019)

Người dân tại 2 thành phố lớn nhất nước Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, đặc biệt là trẻ em, người lớn tuổi, phụ nữ mang thai, người mắc bệnh hô hấp cần hạn chế tham gia giao thông và các hoạt động ngoài trời. Nếu có nhu cầu ra ngoài thì nên đeo khẩu trang và kính mắt.

Người dân Hà Nội đeo khẩu trang ra đường. RFA

Đây là khuyến cáo được Tổng cục môi trường thuộc Bộ Tài nguyên & Môi trường đưa ra vào ngày 1/10.

Theo Bộ Tài nguyên và môi trường, chất lượng không khí tại Hà Nội ngày càng giảm sút, nồng độ bụi PM2.5 tại đây cao nhất 5 năm qua, dựa theo kết quả đo tại 13 trạm quan trắc tự động, liên tục từ ngày 12-29/9.

Trong đó, từ ngày 15-19 và từ 23-29/9, có đến 75% giá trị PM2.5 trung bình 24 giờ của các trạm vượt quy chuẩn Việt Nam.

Theo ghi nhận, nồng độ bụi PM2.5 tăng mạnh vào khoảng đêm và sáng sớm.

Tổng cục môi trường nhận định, nguyên nhân bụi PM2.5 tăng cao do thời điểm giao mùa, thời tiết thay đổi, thêm hiện tượng nghịch nhiệt làm gia tăng nồng độ các chất ô nhiễm trong không khí. Bên cạnh đó, hoạt động đốt rơm rạ tại khu vực ngoại thành và lượng mưa thấp kỷ lục trong năm nay cũng góp phần tăng nồng độ bụi PM2.5 trong không khí.

Ngoài ra, chỉ số AQI (chỉ số chất lượng không khí trung bình 1 ngày) từ ngày 12-29/9, chỉ có 5/18 ngày có mức AQI trung bình, những ngày còn lại chỉ số AQI luôn ở mức kém (>100). Đặc biệt từ ngày 29 trở đi, chỉ số AQI tại Đại sứ quán Mỹ vượt qua mức xấu, hơn 200.

Tại thành phố Hồ Chí Minh, Tổng cục môi trường cho biết tháng 9 là thời điểm giao mùa nên điều kiện thời thiết bất lợi, gây ra hiện tượng nghịch nhiệt làm giảm khả năng hòa trộn và phát tán các chất ô nhiễm trong không khí, đồng thời làm xuất hiện sương mù quang hóa. Tổng cục môi trường nhận định chất lượng không khí tại đây đang có diễn biến theo chiều hướng xấu, do đó Bộ khuyến cáo người dân nếu ra ngoài cần trang bị khẩu trang và kính che mắt.

*****************

Khuyến cáo dân Hà Nội 'hạn chế ra đường' vì ô nhiễm không khí (BBC, 01/10/2019)

Hôm 1/10, ông Nguyễn Văn Tài, Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường nhận định nồng độ bụi mịn PM2.5 tại Hà Nội ở mức cao nhất trong 5 năm qua.

Bộ Tài nguyên và môi trường Việt Nam khuyến cáo người dân Hà Nội "hạn chế ra ngoài" do chất lượng không khí liên tục ở mức xấu trong nhiều ngày.

Ông khuyến cáo "người dân, đặc biệt là trẻ em, người lớn tuổi, phụ nữ mang thai, người mắc các bệnh hô hấp nên hạn chế ra bên ngoài, tham gia giao thông và các hoạt động ngoài trời" nhưng không đề cập đến các giải pháp kiểm soát, xử lý ô nhiễm không khí.

"Trường hợp có nhu cầu cần ra ngoài, cần đeo khẩu trang, kính mắt", ông Tài nói thêm.

Tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng đang kéo dài nhiều ngày ở Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, gây lo ngại và ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của người dân.

Lớp sương mù dày đặc bao phủ bầu trời Hà Nội nhiều ngày. Hình chụp hôm 27/9/2019.

Ô nhiễm tới mức nào ?

Trong vài ngày qua, người dân ở các thành phố lớn chia sẻ mạnh trên mạng xã hội thông tin về ô nhiễm không khí được đo trên ứng dụng của phần mềm IQAir AirVisual, một tổ chức quan trắc chất lượng không khí trên mạng độc lập.

Chỉ số AQI thường xuyên hiển thị màu đỏ ở mức xấu ("unhealthy"), thậm chí màu tím, mức rất xấu (very unhealthy). Hà Nội trong nhiều ngày đứng đầu bảng xếp hạng chất lượng không khí xấu nhất thế giới của tổ chức này, trong khi Thành phố Hồ Chí Minh cũng có nhiều ngày ở trong top 10.

Chẳng hạn, ở thời điểm 8h40 ngày 30/9, chỉ số AQI ở mức 277, chỉ số bụi mịn PM2.5 cao gấp hơn 11 lần quy chuẩn quốc gia (25 µg/m3) và hơn 25 lần trung bình năm của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).

WHO khuyến cáo mức độ bụi PM2.5 an toàn ở mức không quá 10 µg/m3.

Chỉ số chất lượng không khí tại Hà Nội hôm 30/9 trên ứng dụng của IQAir AirVisual

Theo báo cáo của Bộ Tài nguyên và môi trường, dẫn chứng số liệu từ 13 trạm quan trắc tự động, chất lượng không khí tại Hà Nội từ 12-19/9 liên tục có nồng độ bụi PM2.5 vượt ngưỡng cho phép.

Trong những ngày ô nhiễm nhất, toàn bộ các trạm đo được nồng độ PM2.5 trung bình 24 giờ vượt tiêu chuẩn quy định.

Tuy nhiên, báo cáo này cho biết "các thông số khác (NO2, O3, CO, SO2) vẫn nằm trong giới hạn".

Ô nhiễm vì sao ?

Theo ông Nguyễn Văn Tài, nguyên nhân PM2.5 tăng cao ở Hà Nội trong thời gian qua là do "đây là thời điểm giao mùa, thời tiết thay đổi, khối không khí lạnh từ phía bắc khuếch tán xuống phía nam tạo nên dãy hội tụ nhiệt đới kết hợp với không khí lạnh gây hiện tượng nghịch nhiệt, làm gia tăng nồng độ các chất ô nhiễm trong không khí".

"Bên cạnh đó, hoạt động đốt rơm rạ trong mùa thu hoạch ở khu vực ngoại thành cũng góp phần làm gia tăng nồng độ bụi PM2.5 trong không khí", ông Tài được truyền thông Việt Nam dẫn lời.

Những yếu tố gây ô nhiễm không khí thông thường như khí thải từ phương tiện giao thông, các nhà máy nhiệt than, khói bụi tại công trường xây dựng không được nhắc đến trong báo cáo của Bộ Môi trường.

Hà Nội đứng đầu bảng xếp hạng chất lượng không khí xấu nhất thế giới của IQAir Visual hôm 30/9

Chính quyền chưa nêu giải pháp

Dù đưa ra khuyến cáo, hiện chưa thấy Bộ Tài nguyên và môi trường hay các cơ quan chính quyền đề cập các chính sách, biện pháp cụ thể để cải thiện chất lượng không khí.

Trên mạng, nhiều người đặt câu hỏi về trách nhiệm của chính quyền và bày tỏ nỗi lo lắng, bức xúc.

Facebooker Giang Ha viết : "Tự giận mình là đã không mua máy lọc không khí sớm ! Bình minh không Còn hấp dẫn chút nào nữa khi chợt tỉnh thấy khó thở và đang phải thở bằng miệng ...Rừng, biển và không khí tưởng như mênh mông giờ đang cạn kiệt và ô nhiễm hết rồi".

Bình luận trên trang Tuổi Trẻ online, danh khoản có tên Thuan viết :

"Trách nhiệm của Bộ Tài nguyên và Môi trường là phải kiểm soát mức độ ô nhiễm để bảo vệ Người Dân chứ không phải khi gặp sự cố hoặc thực trạng quá ô nhiễm thì lại khuyên Người Dân không nên ra đường, không ra đường để đi làm thì lấy gì mà sống ? ! !"

Trên trang Facebook của BBC Tiếng Việt, độc giả có danh khoản 時薰 bình luận hôm 30/9 :

"Dù không phải nhất thế giới thì cũng là thành phố ô nhiễm rồi. Ô nhiễm nước, không khí, thực phẩm, đạo đức, quan chức,... điều đáng cười là chính phủ chỉ nói nhưng không đưa ra bất cứ động thái nào để giảm thiểu nó !"

Ô nhiễm không khí dẫn tới tử vong ở Việt Nam

Ngay từ mấy năm trước, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã ra khuyến cáo về tình trạng ô nhiễm không khí dẫn tới tử vong ở Việt Nam.

Theo số liệu mới của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO, 05/2018), có hơn 60.000 người tử vong năm 2016 do bệnh tim, đột quỵ, ung thư phổi, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và viêm phổi ở Việt Nam đều có liên quan tới ô nhiễm không khí.

Trang tiếng Việt của WHO cũng giải thích về vấn đề này :

"Ô nhiễm không khí làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp, bệnh tim, đột quỵ và ung thư phổi. Cả phơi nhiễm ngắn hạn và dài hạn với các chất ô nhiễm không khí đều gây tác động về sức khỏe. Những người đang mang bệnh sẽ bị tác động nghiêm trọng hơn. Trẻ em, người già và người nghèo dễ bị tổn thương hơn. Chất ô nhiễm có hại nhất cho sức khỏe - liên quan chặt chẽ với tử vong quá sớm - là hạt mịn PM2.5 thâm nhập sâu vào đường phổi".

Việt Nam nằm trong khu vực chịu vấn đề ô nhiễm không khí nghiêm trọng nhất thế giới.

Thống kê WHO đăng tải theo số liệu từ 2016 cho thấy Đông Nam Á là khu vực có số tử vong cao nhất thế giới do ô nhiễm không khí.

Đông Nam Á : 1.332.000 ca tử vong.

Tây Thái Bình Dương : 1.255.000 ca tử vong

Châu Phi : 425.000 ca tử vong

Đông Địa Trung Hải : 319.000 ca tử vong

Châu Âu : 304.000 ca tử vong

Châu Mỹ : 164.000 ca tử vong

****************

Ô nhiễm không khí Hà Nội cao kỷ lục, tổng cục môi trường ra khuyến cáo (VOA, 01/10/2019)

Ảnh về ô nhiễm không khí ở Hà Nội hôm 30/9/2019

Tổng cục Môi trường của Việt Nam hôm 1/10 xác nhận ô nhiễm không khí ở Hà Nội đạt mức cao "vượt quy chuẩn" liên tiếp trong những ngày gần đây và khuyến cáo người dân "hạn chế các hoạt động ngoài trời", theo trang Facebook chính thức mang tên Thông tin Chính phủ và nhiều báo trong nước.

Thông báo của Tổng cục Môi trường dẫn số liệu của 13 trạm quan trắc tự động ở Hà Nội, trong đó có 1 trạm của Đại sứ quán Mỹ, cho biết từ ngày 25-29/9, toàn bộ các trạm đều báo là chỉ số bụi siêu mịn PM2.5 vượt quy chuẩn Việt Nam.

PM2.5 là hạt bụi có đường kính 2,5 micro mét hoặc nhỏ hơn, tương đương 1/20 đường kính sợi tóc, là loại có ảnh hưởng đến sức khỏe vì chúng quá nhỏ, dễ dàng xuyên qua hệ thống lọc của hệ hô hấp để đi vào cơ thể.

Vẫn theo tổng cục, nhiều trạm báo rằng chỉ số chất lượng không khí (AQI) hàng ngày đã tăng cao "gần tới mức xấu", trong đó, riêng trạm của đại sứ quán Mỹ vào ngày 29/9 báo AQI lên đến 200, đồng nghĩa với "vượt mức xấu".

Một bản tin của trang Bizlive.vn cùng ngày 1/10 nói chỉ số AQI ở Hà Nội trong buổi sáng đạt đến "mức đặc biệt nguy hiểm". Bài báo đưa ra số liệu của ứng dụng Air Visual với con số ghi nhận ở khu vực hồ Tây "lên đến mức 333".

Cũng đưa tin về chỉ số kể trên, trang Zing gọi đó là mức "cao kỷ lục" và "nguy hại đến sức khoẻ của mọi người".

Bài báo của Zing cho biết thêm là vào sáng 1/10, ô nhiễm không khí ở Hà Nội có thể được xem là xấu nhất trong vòng một tháng qua. "Chỉ số AQI trung bình của Hà Nội theo ứng dụng Air Visual là 212, có hại cho sức khoẻ. Số liệu của Sở Tài nguyên và môi trường Hà Nội cũng xấp xỉ 200", theo tin của Zing.

Tổng cục Môi trường nói trong thông báo của họ rằng xu hướng biến động bụi PM2.5 tại các thành phố miền bắc Việt Nam, trong đó có Hà Nội, "phụ thuộc nhiều vào điều kiện thời tiết khí hậu".

Nhận định sơ bộ về nguyên nhân PM2.5 tăng cao, tổng cục nói rằng vì những ngày gần đây là thời điểm giao mùa, thời tiết thay đổi, "gây hiện tượng nghịch nhiệt làm gia tăng nồng độ các chất ô nhiễm trong không khí".

Một nguyên nhân đáng kể khác, theo thông báo của tổng cục, là do việc "đốt rơm rạ" ở khu vực ngoại thành "góp phần làm gia tăng nồng độ bụi PM2.5 trong không khí".

Tổng cục Môi trường đưa ra dự báo rằng trong những ngày tới, khi mà ban ngày trời nắng khá mạnh, còn ban đêm nhiệt độ không khí mặt đất khá thấp, hiện tượng "nghịch nhiệt" vẫn có thể tiếp diễn, và "nồng độ bụi PM2.5 có thể tiếp tục duy trì ở mức cao" tại một số thời điểm trong ngày.

Với tình hình như vậy, tổng cục khuyến cáo người dân "hạn chế" ra khỏi nhà hay thực hiện các hoạt động ngoài trời, cũng như "hạn chế" đi lại trên đường. Lời khuyến cáo đặc biệt lưu ý đến "trẻ em, người lớn tuổi, phụ nữ mang thai, và người mắc các bệnh hô hấp".

Trong những ngày gần đây, theo quan sát của VOA, nhiều người sử dụng mạng xã hội bày tỏ lo lắng về tình trạng ô nhiễm không khí trở nên trầm trọng và kéo dài nhiều ngày liên tiếp, đồng thời họ cũng bức xúc khi nhà chức trách chưa có bất cứ phát ngôn nào về tình trạng này.

Người dân cũng nêu ra chất vấn về việc thuế bảo vệ môi trường thu hàng năm được sử dụng ra sao, trong khi ô nhiễm ngày càng tồi tệ hơn ở ngay thủ đô của đất nước.

Theo tìm hiểu của VOA, số liệu do Bộ Tài chính Việt Nam công bố cho thấy số tiền thu được từ thuế bảo vệ môi trường lên đến gần 45.000 tỷ đồng trong năm 2017.

VOA ghi nhận rằng nhiều người sử dụng mạng xã hội cũng chia sẻ các bài báo khẳng định là ô nhiễm không khí dẫn đến nhiều loại bệnh tật.

Báo Thanh Niên và trang Zing hôm 30/9 dẫn lời bác sĩ Vũ Văn Giáp, Phó giám đốc Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai, cảnh báo rằng ô nhiễm không khí được coi là "kẻ giết người thầm lặng". Phó giáo sư, tiến sĩ Giáp đưa ra ước tính rằng "khoảng 43% các trường hợp tử vong do các bệnh lý hô hấp có liên quan đến ô nhiễm không khí", theo Thanh Niên và Zing.

Cùng ngày các trang An ninh Thủ đô và Việt Báo đăng tin cho biết lượng người khám bệnh da liễu "tăng vọt" ở Hà Nội.

Theo các bài báo của hai trang này, Bệnh viện Da liễu Trung ương tiếp nhận "khoảng 2.500 bệnh nhân tới khám mỗi ngày" và được xem là "tăng lên bất thường". Những người đến khám được chẩn đoán mắc các bệnh dị ứng nghi liên quan đến môi trường như viêm da tiếp xúc, mày đay, viêm da cơ địa, v.v…, các bài báo cho biết.

Trong một bài đăng trên Facebook vào chiều 1/10, ông Nguyễn Anh Tuấn, một người có chuyên môn dược và có gần 23.000 người theo dõi trên mạng xã hội, cho rằng thời gian qua chính quyền giữ "im lặng" hoặc hành động chậm chạp về vấn đề ô nhiễm vì "đại đa số người dân không nhận thức đủ, và đồng loạt lên tiếng".

Ông Tuấn cho rằng dù người dân chưa "có đầy đủ quyền công dân trong bầu cử" một cách thực chất, song "chúng ta có thể bày tỏ quan điểm cá nhân về ô nhiễm và đòi hỏi chính phủ Việt Nam phải xử lý cải thiện tình trạng này, bằng cách đăng bài trên Facebook".

********************

Ô nhiễm không khí ở Hà Nội đã vượt ngưỡng đỏ, lên ngưỡng tím (RFA, 30/09/2019)

Theo ghi nhận của hệ thống quan trắc không khí AirVisual quốc tế, Hà Nội tiếp tục là thành phố ô nhiễm nhất thế giới với mức độ ô nhiễm vượt qua báo động đỏ, lên tới ngưỡng tím với chỉ số AQI là 272 vào lúc 6 giờ 30 sáng 30/9. Đây là mức nguy hại đến sức khỏe con người.

Bầu không khí ở Hà Nội hôm 27/9/2019 AFP

Tại nhiều điểm ở phía Bắc cũng có mức độ ô nhiễm ở ngưỡng tím, như tại Bắc Từ Liêm AQI ở ngưỡng 249, Gamuda garden (Hoàng Mai) ở mức 238, Tây Hồ ở mức 241, Trần Quang Khải (Hoàn Kiếm) ở ngưỡng 204…

Một số điểm đo thuộc đồng bằng Bắc Bộ như Đông Hưng (Thái Bình) AQI ở mức 239, Thái Thụy (Thái Bình), ở ngưỡng 279, Kiến An (Hải Phòng) ở mức 227, Châu Khê (Bắc Ninh) ở mức 229…

Báo trong nước dẫn lời TS Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam rằng, tình trạng báo động tím xảy ra vào sáng sớm từ 4 - 7 giờ sáng ở nhiều điểm và một vài điểm có ngưỡng tím vào ban đêm. Đây là hiện tượng bất thường, cần phải có những quan trắc và nghiên cứu sâu hơn mới có thể khẳng định được về nguyên nhân. Việt Nam cũng đang thiếu hàng loạt điều kiện cần thiết để triển khai các biện pháp lâu dài nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí.

Hiện nay ở Việt Nam chỉ có 2 trạm quan trắc cố định có độ tin cậy cao ở Hà Nội, còn TP Hồ Chí Minh không có trạm cố định nào.

*******************

Không khí ở Sài Gòn, Hà Nội ‘mịt mù’ vì ô nhiễm nặng (Người Việt, 26/09/2019)

Hai thành phố lớn nhất Việt Nam là Sài Gòn và Hà Nội xuất hiện lớp mù khô đặc quánh khiến tầm nhìn hạn chế, các tòa nhà như bị biến mất sau lớp màu trắng đục "không phải do ảnh hưởng cháy rừng từ Indonesia" mà do ô nhiễm không khí đang ở mức nặng.

Ô nhiễm không khí gây hại cho sức khỏe người dân. (Hình : Tiền Phong)

Theo đó, từ ngày 18 đến 23/09/hầu hết các quận huyện ở Sài Gòn xuất hiện lớp mù đặc quánh từ sáng đến chiều tối. Không thể nhìn thấy các tòa nhà cao nhất thành phố như Land Mark 81 (quận Bình Thạnh) hay Bitexco (quận 1) nếu đứng cách xa 300 mét. Các tài xế lái xe xe tải, xe đò…cảm nhận rõ nhất vì tầm nhìn bị hạn chế.

Báo VNExpress ngày 26/09/2019, dẫn dữ liệu từ Trung Tâm Quan Trắc Tài Nguyên Môi Trường thuộc Sở Tài Nguyên và Môi Trường Sài Gòn, đo tại 30 vị trí trong/09/2019, cho thấy các chất ô nhiễm như bụi lơ lửng, NO2, SO2, CO… tăng đột biến trong các ngày từ 18 đến 20/09. Đặc biệt, ngày 20/09/bụi lơ lửng tăng gấp 2.2 lần, NO2 và CO tăng 1.4 lần.

Ông Cao Tung Sơn, giám đốc Trung Tâm Quan Trắc Tài Nguyên Môi Trường, cho biết kết quả này được công bố sau tám ngày bầu trời Sài Gòn liên tục bị mù bao phủ, ghi nhận sự gia tăng bụi mịn PM10, PM 2.5 tăng từ 1.9 lên 2.2 lần. Loại bụi mịn này được khuyến cáo "gây ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe con người".

Nguyên nhân của hiện tượng mù là do hoạt động của dãy hội tụ nhiệt đới kết hợp với không khí lạnh khuếch tán sâu xuống khiến thời tiết Sài Gòn luôn ở tình trạng nhiều mây, không có nắng, nền nhiệt thấp, có mưa gián đoạn trên diện rộng, độ ẩm không khí cao và trong khí quyển có các hạt nhân ngưng kết khiến hơi nước bám vào nên xuất hiện sương mù.

Lớp mù đặc quánh bao trùm Sài Gòn khiến các tòa nhà, khu dân cư như thấy sương mù. (Hình : Thanh Niên)

Ngoài ra, do trời không nắng, không đủ bức xạ làm nóng mặt đất tạo ra lớp nghịch nhiệt khiến không khí ô nhiễm không thể phát tán lên cao (nằm sát mặt đất). Việc này làm lớp mù ngày càng dày đặc, lâu tan.

Dựa vào các dữ liệu dự báo trong nước và quốc tế, Trung Tâm Quan Trắc Tài Nguyên Môi Trường bác bỏ quan điểm cho rằng "ô nhiễm không khí tại Sài Gòn do ảnh hưởng của cháy rừng ở khu vực đảo Sumatra và Kalimanta của Indonesia" như một số thông tin trên Internet. Tình trạng mù gây ô nhiễm không khí những ngày qua cũng thường xảy ra định kỳ hàng năm vào khoảng/09 và Tháng Mười tại Sài Gòn được gọi là "mù khô quang hóa".

Nói với báo Thanh Niên, ông Sơn nhận định tình trạng này có thể được phát hiện sớm. Tuy nhiên, Sài Gòn hiện chỉ có thể quan trắc thủ công gián đoạn, chưa được chia sẻ dữ liệu và các báo cáo về tình hình diễn ra nghịch nhiệt từ các cơ quan khí tượng, nên việc đánh giá chất lượng và khuyến cáo cho người dân còn hạn chế.

"Từ khi lấy mẫu về đến khi ra được kết quả, trung tâm mất ít nhất ba ngày", ông Sơn cho biết.

Trong khi đó, tờ Tiền Phong cho biết vào lúc 8 giờ 50 phút sáng ngày 26/09/website giám sát ứng dụng quan trắc không khí AirVisual xếp "Hà Nội là thành phố ô nhiễm nhất thế giới", trong khi "Sài Gòn xếp thứ ba về mức độ ô nhiễm". Hệ thống quan trắc của Việt Nam cũng ghi nhận ô nhiễm nghiêm trọng tại hai miền Nam-Bắc.

Cụ thể, tờ Tuổi Trẻ cho biết : "thành phố đang trong tình trạng như sương mù bao phủ, trời lặng gió, không khí ngột ngạt". Hệ thống quan trắc ở nhiều điểm của Hà Nội đều cho kết quả ngưỡng chất lượng không khí ở mức kém, ô nhiễm nghiêm trọng ở các khu vực Minh Khai (quận Bắc Từ Liêm), Hàng Đậu (quận Hoàn Kiếm).

Chỉ số bụi mịn PM2.5 đo được tại Sài Gòn ở mức 102.7 µg/m³, cao hơn gấp 4 lần quy chuẩn quốc gia (25 µg/m3) và gần 11 lần trung bình năm của Tổ Chức Y Tế Thế giới (WHO), các ngày sau có giảm nhưng vẫn ở mức có hại.

Theo bảng xếp hạng AQI của Việt Nam, chỉ số AQI lên ngưỡng trên 200, chất lượng không khí thuộc ngưỡng xấu, rất có hại cho sức khỏe. Nhóm người nhạy cảm như bệnh nhân hô hấp, tim mạch nên tránh ra ngoài, những người khác nên hạn chế thời gian ở ngoài. Trong khi đó theo cảnh báo của Hoa Kỳ, nếu chỉ số AQI lên trên 200 sẽ được xếp vào ngưỡng "cực kỳ không tốt cho sức khỏe mọi người".

Tin cho biết, ô nhiễm tại Việt Nam chủ yếu là ô nhiễm bụi mịn PM2.5 (hạt bụi có đường kính 2.5 micromet hoặc nhỏ hơn), loại bụi được coi là "sát thủ trong không khí". Loại bụi này hình thành từ các chất như Cacbon, Sunphua, Nitơ và các hợp chất kim loại khác, lơ lửng trong không khí.

Bụi PM 2.5 có khả năng luồn lách vào các túi phổi và tĩnh mạch phổi, gây nên nhiều căn bệnh chết người như bệnh về hô hấp, ung thư, tim mạch. Cơ quan bảo vệ môi sinh Mỹ nhận định, bụi PM 2.5 chứa nhiều hạt kim loại có khả năng gây ung thư và đột biến gene. Trong khi đó, các khẩu trang thông thường không thể ngăn loại bụi này. (Tr.N)

*********************

Chính quyền cộng sản sợ dân, không cho tổ chức tuần hành vì khí hậu (Người Việt, 27/09/2019)

Hôm 27/09, giới hoạt động môi trường, xã hội dân sự đồng loạt bày tỏ tức giận vì sự kiện "Tuần Hành Vì Khí Hậu" (Climate Strike) bị hủy vào giờ chót sau khi chính quyền CS ở Sài Gòn thông báo "từ chối cấp phép" mà không rõ nguyên do.

Cảnh khói bụi ở Sài Gòn. (Hình : Zing)

Vụ việc diễn ra trong bối cảnh Sài Gòn cũng như Hà Nội được ghi nhận lọt vào top "Các thành phố ô nhiễm hàng đầu thế giới", căn cứ vào chỉ số AirVisual.

Bà Hoàng Thị Minh Hồng, nhà hoạt động môi trường và là người sáng lập Tổ Chức CHANGE, chia sẻ trên trang cá nhân : "Người dân thì è cổ đóng 4.000 đồng (17 cent) tiền thuế môi trường trong mỗi lít xăng, nhưng cũng không được biết thuế môi trường dùng vào việc gì, mà thành phố vẫn ô nhiễm đến thế ? Còn khi các bạn trẻ chỉ muốn tổ chức một hoạt động ôn hoà, với những thông điệp tích cực cho môi trường sống, thì không cho. Hay là vì ô nhiễm quá, nên chín người đã phải đi nhờ máy bay chủ tịch quốc hội, rồi bỏ trốn ở Nam Hàn ?"

"Hàng trăm người đang hồ hởi chuẩn bị tham gia cuộc tuần hành ngày 27/09 để rồi chưng hửng khi nhận thông báo hủy. Cho nên giới trẻ lại đi xem ngôi sao Nam Hàn, chơi điện tử, và đánh lộn ở trường thôi. Báo chí cũng không nên trách chúng nó sống hời hợt làm gì", bà Hồng viết thêm.

"Trong con mắt của chế độ độc tài thì mọi hình thức tuần hành biểu tình đều là nguy cơ dẫn tới lật đổ chính quyền của họ". (Hình : Zing)

Không chỉ bà Hồng, nhiều Facebooker khác cũng phản ứng trước quyết định hủy sự kiện nêu trên của chính quyền. Facebooker Quyet Ho bày tỏ trên trang cá nhân : "Ngay cả khi người dân tỏ rõ thiện chí qua việc xin phép tổ chức tuần hành ôn hòa vì môi trường để hưởng ứng phong trào #ClimateStrike đang diễn ra khắp thế giới thì chính quyền cũng không cho. Họ quyết tâm chây ì luật biểu tình. Cuối cùng vì vẫn phải quyền ta thì ta cứ làm mà thôi. Bởi trong con mắt của chính quyền độc tài thì mọi hình thức tuần hành biểu tình đều là nguy cơ lật đổ chính quyền đối với họ. Thử hỏi hai chữ "chính danh" như vậy thì để làm gì ? Khi suốt ngày lo sợ nhìn tứ phía đâu cũng ra kẻ thù ?"

Đến nay, việc chính quyền tại Sài Gòn cũng như Hà Nội cho ngăn cản hoặc trấn áp các cuộc xuống đường vì môi trường đã có tiền lệ, với nguyên do được các báo nhà nước diễn giải là người tuần hành "bị các thế lực thù địch kích động, xúi giục".

Liên quan đến cáo buộc này, báo Tin Tức của Thông Tấn Xã Việt Nam hôm 18/09 viết : "Một số nhân vật chuyên chĩa mũi dùi vào một số hiện tượng tiêu cực trong xã hội như một nhà máy gây ô nhiễm môi trường, một quan chức tham nhũng… Do bị tác động bởi các thông tin một chiều, nhiều người dân đã bị lôi kéo xuống đường, gây mất trật tự an ninh trong vụ Formosa Hà Tĩnh [thảm họa cá chết tại vùng biển miền Trung] hồi tháng Tư, 2016…".

Trong khi đó, tờ Tuổi Trẻ hôm 29/09 đưa ra lời khuyên cho bạn đọc : "Bạn không cần xuống đường biểu tình chống biến đổi khí hậu hoặc trở thành một nhà khoa học có công trình nghiên cứu lớn lao. Bằng những việc làm nhỏ mỗi ngày, bạn cũng có thể cứu trái đất".

Cũng cần nói thêm, Việt Nam mới đây được ghi nhận tham gia phong trào #globalclimatestrike, sau 185 quốc gia khác. (T.K.)

Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi xin lỗi dân về dự án nhà máy xử lý rác gây ô nhiễm (RFA, 25/09/2019)

Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi vào ngày 25/9 đã xin lỗi người dân xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ về những thiếu sót trong quá trình thực hiện dự án Nhà máy xử lý rác thải sinh hoạt, hay còn được gọi là Nhà máy MD.

Bí thư Tỉnh ủy Quảng Ngãi Lê Viết Chữ đối thoại, xin lỗi người dân về vấn đề xử lý rác thải sinh hoạt ở huyện Đức Phổ ngày 25/9/2019. Nguồn : Zing

Ông Lê Viết Chữ, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ngãi đã thay mặt lãnh đạo xin lỗi người dân trong buổi đối thoại với người dân xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ. Ông cho rằng, do nôn nóng xây dựng và chưa có kinh nghiệm xây dựng nhà máy rác nên đã để xảy ra sai sót, khiến người dân bức xúc.

Cụ thể, dự án đã không đảm bảo quy định về khoảng cách từ nhà máy rác đến hộ dân gần nhất: chưa thực hiện đúng quy trình lấy ý kiến người dân: chưa làm tốt công tác thông tin, tuyên truyền dự án đến người dân…

Ông cho biết những cán bộ sai phạm trong vụ việc lần này đều bị xử lý nghiêm theo quy định của Đảng và pháp luật nhà nước.

Trong đó, ông Nguyễn Quốc Tân – Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và môi trường bị khiển trách: còn lại những người khác bị kiểm điểm rút kinh nghiệm như 4 cán bộ Sở Kế hoạch và Đầu tư gồm ông Nguyễn Đăng Lộc – Phó Giám đốc, bà Hồ Minh Hoa – nguyên Trưởng phòng, ông Nguyễn Văn Tân và Phạm Vỹ Lượng – chuyên viên: 5 cán bộ Sở Xây dựng gồm ông Nguyễn Phong – Giám đốc, ông Phùng Minh Tuấn – Phó Giám đốc, ông Nguyễn Phi Khanh – chuyên viên, ông Huỳnh Văn Viện – Phó Trưởng phòng, ông Phạm Quang Thuận – Trưởng phòng: và bà Trần Thị Hạ Vũ – Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường.

Kết thúc buổi đối thoại, ông Lê Viết Chữ mong muốn người dân xã Phổ Thạnh đồng thuận cho nhà máy hoạt động đến năm 2022 để xử lý bãi rác cũ và số rác mới phát sinh của riêng xã Phổ Thạnh.

Người dân cũng được cử Tổ đại diện giám sát hoạt động của nhà máy và các cơ quan liên quan trước khi Nhà máy MD vận hành trở lại.

Các hoạt động của nhà máy cũng sẽ bị Sở Tài nguyên và môi trường đặt trạm quan trắc giám sát chặt chẽ.

Dự án Nhà máy MD được đầu tư hơn 52 tỷ đồng với công suất xử lý 50 tấn rác/ ngày.

Tuy nhiên nhiều người dân đã phản đối mạnh mẽ chỉ trong một thời gian ngắn sau khi nhà máy hoạt động, cao điểm là việc đề nghị chính quyền di dời nhà máy vào tháng 9/2018 vì sợ ảnh hưởng sức khỏe.

Liên quan đến ô nhiễm do rác thải, người dân ở huyện Núi Thành tỉnh Quảng Nam cũng đã ‘phong tỏa’ bãi rác Tam Xuân 2 ở xã Tam Xuân 2, hơn 1 tháng nay và vào sáng ngày 25/9 sau khi được thuyết phục, cam kết xử lý mùi hôi thối của Công ty Xử lý môi trường, người dân đã chấp thuận cho xe của đơn vị vào bãi rác để khắc phục ô nhiễm.

Theo lời Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Môi trường Đô thị Quảng Nam, việc xử lý mùi hôi ở bãi rác Tam Xuân 2 sẽ mất khoảng 3-4 ngày và người dân sẽ có quyền giám sát sau khi mùi hôi được xử lý.

*********************

Dân dựng lều trước nhà máy cồn Đại Tân phản đối ô nhiễm môi trường (RFA, 24/09/2019)

Người dân thôn Nam Phước, xã Đại Tân, huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam dựng lều trước cổng nhà máy cồn Đại Tân từ hơn một tuần nay để phản đối hoạt động sản xuất gây ô nhiễm của nhà máy.

Dân dựng lều trước nhà máy cồn Đại Tân phản đối ô nhiễm môi trường Courtesy of VTC

Truyền thông trong nước loan tin hôm 24/9 trích lời người dân địa phương nói nguyên nhân là vì họ đã phải chịu đựng bầu không khí độc bẩn và mùi hôi thối bốc ra từ nhà máy cồn Đại Tân suốt gần chục năm qua.

Tin cho hay vào khuya ngày 18/9, mùi hôi từ nhà máy bốc ra quá nặng khiến nhiều người phải đổ ra đường và kéo về nhà máy cồn Đại Tân, nơi bị cho là phát ra mùi hôi.

Một người dân cho biết sau đó ngay sáng 19/9, bà con đã dựng lều trước cổng nhà máy cồn Đại Tân và chặn các xe vận chuyển nguyên liệu và thành phẩm ra vào nhà máy.

Từ hơn một tuần nay, người dân thôn Nam Phước thay phiên nhau túc trực, thậm chí nấu ăn ngay tại cổng nhà máy với quyết tâm ngăn cản nhà máy cồn Đại Tân hoạt động.

Ông Phạm Văn Tĩnh, Phó giám đốc Nhà máy cồn Đại Tân, cho biết nguyên nhân là do trong quá trình sản xuất, vận hành đã để tràn dầu fusel - một dung dịch được chiết xuất từ cồn ethanol, xảy ra vào đêm 18/9 dẫn đến việc mùi đặc trưng bị phát tán.

Phó giám đốc Nhà máy cồn Đại Tân khẳng định nhà máy đã đóng các cống xả, chặn các vị trí không cho dầu fusel tràn ra môi trường. Hiện công ty đã khắc phục khoảng 90%.

Sau sự việc trên, sở Tài nguyên – Môi trường Quảng Nam cũng đã đến nhà máy và tiến hành lấy mẫu, đưa đi xét nghiệm.

Nhà máy cồn Đại Tân có vốn đầu tư 600 tỷ đồng và bắt đầu hoạt động từ năm 2010. Nhà máy phải tạm đóng cửa tháng 11/2012 do làm ăn thua lỗ và gặp khó khăn về vốn. tháng 3/2015, nhà máy được Công ty Cổ phần Nhiên liệu Tùng Lâm mua lại hoàn bộ và tái hoạt động.

Một dự án khác ở tỉnh Quảng Nam cũng bị người dân phản đối hồi đầu tháng 8 vì lo ngại sẽ gây ô nhiễm môi trường là lò đốt rác Đại Nghĩa, huyện Đại Lộc. Dự án này đã được Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh yêu cầu các cơ quan liên quan tìm vị trí mới cho dự án và phải báo cáo tỉnh trước ngày 15/10.

****************

Chính quyền Đà Nẵng hầu tòa do bị Vipico kiện (RFA, 25/09/2019)

Tòa án Nhân dân thành phố Đà Nẵng, vào sáng ngày 25 tháng 9 mở phiên tòa sơ thẩm xét xử vụ Công ty cổ phần Vipico kiện Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng.

Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng, vào sáng ngày 25/09/19 hầu tòa trong vụ kiện của Công ty Vipico. Courtesy : Ảnh chụp màn hình plo.vn

Truyền thông trong nước, trong cùng ngày cho biết theo hồ sơ vụ kiện thì Công ty Vipico vào hôm 28/11/18 đã đệ đơn khởi kiện Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng, liên quan kết quả đấu giá quyền sử dụng đất đối với khu đất A20 mặt tiền đường Võ Văn Kiệt, có diện tích 11.897 m2 nằm ở phía đông cầu Rồng, quận Sơn Trà.

Công ty Vipico vào cuối tháng 6 năm 2017 đã được công nhận trúng đấu giá khu đất vừa nêu và cũng đã tiến hành các thủ tục pháp lý theo yêu cầu. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, một số vấn đề pháp lý được xác định là còn chưa rõ do vướng mắc pháp lý đã làm nảy sinh vấn đề không thống nhất giữa Vipico và Chính quyền Đà Nẵng.

Vào ngày 16/11/18, Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng ra quyết định hủy bỏ công nhận kết quả đấu giá quyền sử dụng đối với lô đất A20 của Công ty Vipico. Quyết định hủy bỏ này căn cứ theo báo cáo kiểm toán của Kiểm toán nhà nước, đã có kết luận rằng Vipico không tuân thủ đúng quy định về nộp tiền trúng đấu giá và phải hủy kết quả đấu giá.

Báo giới quốc nội cho biết đây là lần thứ 3 Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng bị các doanh nghiệp khởi kiện hành chính. Hai doanh nghiệp cũng đã khởi kiện Chính quyền Đà Nẵng bao gồm Công ty Hòn Ngọc Á Châu và Công ty Cổ phần Thép Dana Ý.

Cũng liên quan đến chính quyền bị thưa kiện, Tòa án Nhân dân tỉnh Quảng Nam vào ngày 24 tháng 9 mở phiên sơ thẩm xét xử vụ việc công dân Đặng Quang Công kiện Ủy ban Nhân dân huyện Núi Thành vì Chính quyền huyện Núi Thành ra quyết định thu hồi đất và đền bù với giá rẻ mạt.

Tòa án tỉnh Quảng Nam ra phán quyết với yêu cầu Chính quyền huyện Núi Thành phải hủy quyết định bồi thường đã ban hành đối với nguyên đơn.

Đà Nẵng : Dân dựng lều bao vây nhà máy thép gây ô nhiễm (RFA, 12/10/2018)

Sáng ngày 12 tháng 10, hàng trăm người dân ở xã Hòa Liên, huyện Hòa Vang, Đà Nẵng, tiếp tục tập trung dựng lều trước cổng Công ty cổ phần thép Dana – Ý ngăn cản không cho công nhân vào làm việc để phản đối việc sản xuất thép gây ô nhiễm môi trường.

Người dân dựng lều ngay trước nhà máy. Courtesy of baomoi.com

Truyền thông trong nước đồng loạt loan tin này, cho biết thêm phía nhà máy đã yêu cầu nhiều chính quyền điều công an và dân quân đến để đảm bảo quyền và lợi ích doanh nghiệp cũng như an ninh trật tự.

Thời gian qua, người dân địa phương đã liên tục có những phản đối đối với hai nhà máy thép là Dana Ý và Dana Úc vì cho rằng hai nhà máy này gây ô nhiễm không khí và nguồn nước.

Trước những phản đối của người dân, vào đầu tháng 3 năm nay, Ủy Ban Nhân Dân thành phố Đà Nẵng đã có thông báo không để hai nhà máy thép này hoạt động tại địa phương, hủy bỏ chủ trương giải tỏa, di dời các hộ dân gần 2 nhà máy.

Đến ngày 26/3, chính quyền thành phố có thông báo cho hai nhà máy thép này được hoạt động trở lại trong 6 tháng để xử lý tồn đọng, tức đến ngày 26/9. Tuy nhiên qua thời hạn này nhà máy vẫn không ngừng hoạt động.

Hoạt động tiếp tục tại nhà máy khiến người dân tại đây lo sợ nếu nhà máy tiếp tục hoạt động và xả thải sẽ ảnh hưởng đến đời sống của họ. Trước những phản đối gay gắt của người dân, hôm 4/10, chính quyền Đà Nẵng đã phải ra công văn yêu cầu hai nhà máy thép phải chấm dứt các hoạt động sản xuất gây ô nhiễm môi trường.

Nói với truyền thông trong nước, ông Huỳnh Văn Tân, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần thép Dana – Ý cho rằng trong khi thành phố chưa đưa ra phương án cuối cùng thì doanh nghiệp có nguy cơ đóng cửa, phá sản, và hàng ngàn lao động mất việc làm.

Kết luận thanh tra hai nhà máy mới công bố cho thấy trong 10 năm hoạt động, hai nhà máy thép đã mắc một loạt sai phạm về quản lý môi trường do những quyết định sai của chính quyền địa phương

*******************

Môi trường sống của người dân Vĩnh Tân tiếp tục bị đe dọa bởi hàng triệu tấn tro xỉ than tồn đọng (RFA, 11/10/2018)

Không có "đầu ra"

Sau hơn 3 năm đi vào hoạt động chính thức, hiện bãi xỉ than của nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân đã cao khoảng 20 m, có khoảng 4 triệu tấn tro xỉ than chưa có "đầu ra", khiến môi trường sống của người dân khu vực này tiếp tục bị đe dọa.

Bãi xỉ than của Nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân. (ảnh minh họa chụp trước đây) - RFA

Trung Tâm nhiệt điện Vĩnh Tân, do Trung Quốc đầu tư 95% gồm có 4 nhà máy nhiệt điện, chạy bằng than đá, với tổng công suất lên đến 5.600 MW và một cảng biển. Toàn bộ dự án được xây dựng tại xã Vĩnh Tân, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận.

Hiện nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 4 và Vĩnh Tân một đã hoạt động thương mại, đồng thời dự án Nhà máy nhiệt điện Vĩnh Tân 4 mở rộng cũng đã hoàn thành xong trên 70%. Tuy nhiên, vẫn chưa có nhà máy nào hoàn thành đề án tiêu thụ tro xỉ than.

Được biết bãi xỉ than của nhiệt điện Vĩnh Tân 2 và Vĩnh Tân một nằm sát nhau và chỉ cách đường quốc lộ một khoảng một km, cách tuyến đường sắt bắc - nam khoảng 300 m, và rất gần khu dân cư.

Với khối lượng xỉ than tồn đọng ngày lớn, người dân sống trong khu vực này cho biết, dù nắng hay mưa cũng đều lo lắng, nắng thì sợ bãi xỉ phát tán khói bụi vào khu dân cư. Mưa thì lo bãi xỉ có thể vỡ bờ bao.

Chúng tôi liên lạc với cơ quan chức năng địa phương để tìm hiểu thực tế thì được ông Võ Trần Duy Thạch, Phó chủ tịch Hội đồng Nhân dân xã Vĩnh Tân cho biết :

"Hiện giờ việc lu đèn bãi xỉ ở Vĩnh Tân 2 là tương đối đảm bảo, xe chuyên dụng chở tro ra bãi xỉ, đổ xuống rồi cho phun nước lên, và xe lu đầm lên cho nó nằm yên đó rồi lớp keo lên giữ lại, không cho phát tán bụi. Nên hiện giờ phán tán bụi đã giảm, cũng đỡ nhiều. Nhưng đầu ra cho xỉ than thì hơi khó, hiện chỉ xử lý thủ công, chứ đầu ra xử lý xỉ thì chưa có. Công ty đủ năng lực xử lý triệt để thì chưa có. Chính quyền cũng có thành lập ban chỉ đạo để chống việc sạt lở bờ bao, có hệ thống chống lũ nên nó cũng đảm bảo. Nhưng nếu mưa to kéo dài một tuần lễ cũng có nguy cơ có xảy ra vỡ bờ bao, hiện giờ thì chưa vô mùa mưa lớn".

Trao đổi với Đài Á Châu Tự Do, anh Hải ở thôn Vĩnh Phúc, xã Vĩnh Tân lo lắng :

"Sợ là sợ đến mùa bấc, từ tháng 9 đến tháng 3 âm lịch năm sau. Mùa bấc là gió từ hướng đó thổi về nhà dân đang ở. Cái bãi xỉ nằm ở phía bắc xã Vĩnh Tân, và nhà dân thì ở hướng tây nam, nếu mà gió thổi về hướng tây nam thì dân người ta chịu hết".

Ảnh minh họa : Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 2. Photo : RFA

Tuy nhiên, một người dân không muốn nêu tên ở Vĩnh Tân thì cho rằng, dù không phải mùa gió bấc thì tro bụi vẫn phát tán ra môi trường :

"Kể cả không có gió bấc về thì bụi bặm trong nhà lúc nào cũng đầy dẫy, tro nó bay trên bầu trời đấy. Cứ mỗi một cái lò thì mỗi ngày thải ra khoảng 3.000 tấn tro, mà hiện nay nhà máy 1, 2, 4 đang chạy tổng cộng 6 lò, như vậy theo lý thuyết mỗi ngày thải ra khoảng 18 ngàn tấn tro. Mà đặc thù của tro than đá là rất nhẹ, chỉ một ngọn gió là nó bay".

Khói bụi và xỉ than từ các nhà máy nhiện điện Vĩnh Tân từng được nhiều chuyên gia khoa học tại Việt Nam cảnh báo sẽ gây tác hại lâu dài đến môi trường. Không chỉ ô nhiễm không khí, mà những người làm nghề nuôi trồng thủy sản ở Vĩnh Tân cũng gặp không ít khó khăn do tôm, cá nuôi lồng bè bị chết nhiều. Vào cuối tháng 6 năm 2018, Sở Tài nguyên và môi trường tỉnh Bình Thuận cho biết xuất hiện hiện tượng cá chết hàng loạt tại khu vực nuôi cá lồng bè gần nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân.

Dân "sợ" chính quyền không dám nói

Trước đó vào tháng 4 năm 2015, cư dân xã Vĩnh Tân huyện Tuy Phong bức xúc vì đã phải hít thở bầu không khí ngập ngụa khói bụi xỉ than được xả thải từ Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 2, nên đã cùng nhau biểu tình chặn Quốc lộ 1A trong 30 giờ. Trong quá trình chặn quốc lộ 1A, nhiều người được cho là quá khích khi dùng đá, bom xăng tấn công lực lượng chức năng khiến nhiều người bị thương. Sau đó hàng chục người đã bị nhà cầm quyền truy tố vì quá khích gây rối.

Người dân không muốn nêu tên ở Vĩnh Tân cho biết thêm :

"Dân ở đây họ khờ khạo quá, họ ngây thơ quá. Nước tưới xỉ than nó thẩm thấu ra xung quanh khu người ta trồng cây trôm thì nó chết thôi. Còn cách đây khoảng hai tháng cá người ta nuôi lồng bè chết rất nhiều, mỗi hộ thiệt hại hàng trăm triệu, có hộ cả tỷ. Nói chung là nguy hiểm lắm nhưng không hiểu sao chính quyền họ làm ngơ. Bà con mình thì trình độ dân trí thấp, sau vụ biểu tình hồi năm 2015 chính quyền truy tố mấy chục người, rồi bây giờ họ sợ họ đâu dám rục rịch nữa. Ai mở miệng ra họ cũng sợ, thậm chí họ chấp nhận hít tro bụi chứ không dám nói".

Theo Anh Phan Trúc, Trưởng thôn Vĩnh Phúc, xã Vĩnh Tân, đất xung quanh bãi xỉ đã nhiễm mặn hết, nên không thể nuôi trồng gì được, Anh nói tiếp :

"Nhiễm mặn từ cái bãi than nên hiện nay khu vực đó không trồng trọt cái cây gì được hết, trồng cây gì cũng chết, nước giếng cũng không sử dụng được, không có chăn nuôi được, vì nó nhiễm mặn rồi lấy đâu mà chăn nuôi".

Người dân thôn Vĩnh Phúc kể lại, cách đây không lâu, khi trời mưa, nước trong bãi xỉ tràn ra, không chỉ làm cây cối chết, mà còn làm ngập đường, nên nhà máy Vĩnh Tân làm một con kênh để thoát nước. Tuy nhiên, Anh Hải ở thôn Vĩnh Phúc, xã Vĩnh Tân lại tỏ ra lo lắng về giải pháp này :

"Bây giờ nó làm một cái mương thoát nước lớn lắm. Nó làm từ trong bãi xỉ về thẳng cầu Vĩnh Hảo, nếu có nước thì nước từ trong bãi xỉ chảy thẳng về cầu Vĩnh Hảo, rồi chắc chảy ra biển chứ chảy đâu nữa. Nước chảy về cầu, cầu chảy ra biển. Cái đó là nó ô nhiễm đến môi trường biển nữa".

Chúng tôi nêu vấn đề tồn đọng xỉ than ở Vĩnh Tân với Giáo sư Phạm Ngọc Đăng, giám đốc Trung tâm Kinh tế Môi trường đầu tư và Khu công nghiệp thuộc Đại học Xây dựng, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Xây dựng, thì được ông cho biết như sau :

"Theo tôi vấn đề này thì các nhà máy nhiệt điện ở phía bắc đều đã giải quyết được rồi, tức là cái bụi bay của xỉ than thì người ta làm phụ gia cho xi măng, vật liệu xây dựng, độn đường, gạch không nung… Vĩnh Tân thì mới quá, ở trong miền trung thì từ cơ quan địa phương, cơ quan chuyên môn cũng chưa biết cách giải quyết".

Tuy nhiên, Ông Phạm Khánh Toàn, Viện trưởng Viện Năng lượng và Môi trường thuộc Tập đoàn Điện lực Việt Nam EVN thì cho rằng cái khó là vấn đề tìm đầu ra cho giải pháp :

"Tóm lại cái giải pháp cho việc tồn đọng xỉ than có thể đưa ra, nhưng nói thật là đầu ra cho giải pháp đó lại không có. Thí dụ người ta phải sử lý cái xỉ than đó để làm vật liệu xây dựng. Nhưng vật liệu xây dựng từ xỉ than lại không có đầu ra cho nó".

Theo Giáo sư Đặng Hùng Võ, nguyên thứ trưởng Bộ Tài Nguyên và môi trường, giải pháp để ngăn nước thẩm thấu thì ta phải làm trước khi có bãi thải, từ khi hiết kế nhà máy. Theo ông, đây cũng là kinh nghiệm rất lớn để thấy rằng các giải pháp môi trường phải được tư duy từ sớm, từ khi mà xây dựng nhà máy, chứ không phải để xảy ra sự cố mới kêu gọi các giải pháp.

******************

Phản ứng của người dân quanh việc tăng giá xăng dầu (RFA, 10/10/2018)

Liên bộ Tài chính - Công Thương Việt Nam cuối tuần qua vừa ra thông báo đồng loạt tăng giá tất cả mặt hàng xăng dầu. Theo đó, giá xăng sinh học E5 tăng 675 đồng/lít, lên mức 20.906 đồng/lít ; xăng A95 tăng 577 đồng/lít, lên mức 22.347 đồng/lít. Các loại dầu cũng tăng 403-752 đồng/lít, kg tùy loại. Đây là mức tăng mạnh nhất kể từ đầu năm nay và cũng là lần thứ ba liên tiếp trong hơn một tháng qua giá xăng dầu tăng mạnh.

Người lao động có thu nhập thấp ngày càng bấp bênh khi giá xăng tăng liên tục - RFA

Nếu như đối với các doanh nghiệp xăng dầu, mức tăng này giúp họ kiếm thêm hàng trăm tỷ đồng thì với những công ty vận tải, doanh nghiệp sản xuất hay người tiêu dùng, xăng dầu tăng giá khiến hoạt động kinh doanh của họ gặp khó khăn lớn, nhiều người không khỏi đau đầu khi mức thu nhập bị ảnh hưởng và nỗi lo sợ xăng dầu tiếp tục tăng giá vẫn chưa dừng lại.

Giá có ngừng tăng ?

Một nhà báo, hiện sống ở miền Nam Việt Nam không muốn nêu tên chia sẻ :

"Có một thực trạng ở Việt Nam là lượng người làm nông quá cao, hiện tại cũng vậy và lượng công nhân ở các khu chế xuất, công nghiệp cũng vậy. Cả hai nhóm này đều dùng đến xe máy, tương tác với sản phẩm xăng rất nhiều, thiệt thòi đầu tiên khi xăng tăng là những nhóm lao động chịu thiệt thòi đầu tiên".

Theo nhà báo này, lạm phát sẽ tiếp tục tăng khi xăng dầu tiếp tục tăng giá kéo theo chi phí sản xuất và tiêu dùng tăng, giá các loại hàng hóa và dịch vụ trên thị trường sẽ tăng theo bởi xăng dầu là đầu vào quan trọng của nhiều ngành.

Vị này đặt ra câu hỏi vì sao là một quốc gia có sản lượng dầu thô lớn hơn nhiều nước và có hai nhà máy lọc dầu Dung Quất ở Quảng Ngãi và Nghi Sơn ở Thanh Hóa đã đi vào vận hành nhưng mức giá xăng dầu ở Việt Nam lại cao hơn nhiều nước khác không có trữ lượng dầu thô và không có nhà máy lọc dầu ? Phải chăng do sự quản lý trong việc khai thác trữ lượng dầu thô không khoa học và chính sách quản lý tiền tệ của Việt Nam có vấn đề ?

Nhà báo này chia sẻ thêm :

"Giá xăng tăng, không riêng gì xăng tăng, hiện tại theo tôi biết thì rất nhiều thứ vật giá leo thang là do đồng Việt Nam trượt giá so với đồng đô la. Mà điều đó tôi nghĩ là do chiến tranh thương mại Mỹ - Trung tác động không nhỏ lên khu vực Châu Á – Thái Bình Dương này, mà trong đó thì Việt Nam chắc chắn lãnh đòn nặng hơn những nước khác như Lào, Campuchia vì Việt Nam phụ thuộc quá nặng vào Trung Quốc. Trung Quốc bị ảnh hưởng thì mình bị ảnh hưởng thôi. Điều đó là một hệ lụy chắc chắc phải xảy ra thôi, mà tôi nghĩ là giá xăng còn tăng nữa, vật giá sẽ còn leo thang nữa, nếu cán cân thương mại lệch về phía Mỹ, thì chắc chắn Việt Nam còn bị tăng giá nữa".

Hầu hết các mỏ dầu ở Việt Nam đều đã khai thác trong thời gian dài và hiện đang trong giai đoạn cuối dẫn tới suy giảm sản lượng tự nhiên. Từ chỗ là một nước xuất khẩu dầu thô, Việt Nam đã nhập khẩu 1,25 triệu tấn dầu thô trong 6 tháng đầu năm 2018 với trị giá gần 600 triệu đô la, tăng hơn 411% so với nửa đầu năm ngoái, như vậy, tự thân xăng dầu được sản xuất trong nước đã bị đội giá lên cao do phải nhập khẩu ngày càng nhiều hơn lượng dầu thô.

Riêng xăng dầu sử dụng, chỉ trong 8 tháng năm 2018, Việt Nam đã chi 5,71 tỷ USD để nhập khẩu hơn 8,6 triệu tấn xăng dầu các loại. Với tỷ giá tăng liên tục từ tháng 7 đến nay, giá xăng tại Việt Nam đang trên đà tăng chưa dừng lại. Cộng thêm tác động của giá thế giới và thuế bảo vệ môi trường đánh lên xăng tăng lên mức 4.000 đồng/lít sắp tới đây, việc xăng dầu tăng giá phi mã khó có thể tránh được.

Ai chịu thiệt

Chia sẻ về nỗi bức xúc của mình, anh Văn Công Thắng, một lao động trong ngành nghề xây dựng cho hay : "Một ngày thì hai vợ chồng đi làm 50 ngàn tiền xăng, thì vợ tranh thủ đi chợ luôn. Nói chung là giờ biết sao, phải nhịn lại thôi, mình phải khắc phục chứ biết sao chừ… !".

Anh Thắng chia sẻ thêm rằng, đây không phải là lần đầu tiên anh đưa ra ý kiến của mình khi giá xăng tăng, tuy nhiên cũng như nhiều lần trước, anh tự hỏi không biết những bức xúc của mình sẽ đến được tai ai ?

Từ nhà anh Thắng đến chỗ làm việc gần 45km, với chiếc xe ngốn xăng của mình, một ngày đi và về anh đã phải chi hơn 40 ngàn tiền xăng, cũng đồng nghĩa với 15% tiền công mỗi ngày phải chi trả cho xăng, chưa kể tiền xăng vợ anh đi chợ, đưa đón con đi học… và với đà xăng tăng giá liên tục như hiện tại, có lẽ thời gian tới, toàn bộ tiền công mà anh làm được hàng ngày không đủ để chi trả cho các khoản xăng xe, điện, nước, tiền lo con ăn học và các khoản khác trong đời sống bởi các mặt hàng khác cũng tăng giá theo, duy chỉ có tiền công của anh khó mà tăng theo kịp. Như vậy, không chỉ anh mà những người lao động tay chân khác cũng sẽ khốn đốn hơn cuộc sống hằng ngày.

Càng về sau, chỉ số tăng giá xăng dầu càng đáng sợ. Nhưng đáng sợ nhất vẫn là chuyện người tiêu dùng không thể biết hay không thể để ý được giá xăng đang tăng và mức độ gánh chịu của họ. Bởi vì nếu như có đủ thời gian, cơ hội cũng như tri kiến để tìm hiểu về tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa… thì người ta không còn đủ thời gian để kiếm sống. Và cứ thế, giá xăng cứ tăng nhảy nhót trên túi tiền người lao động Việt Nam !

Kế hoạch đổ 2,5 triệu khối bùn xuống vùng biển quanh Hòn La, Hòn Gió và Mũi Độc thuộc tỉnh Quảng Bình đã được phê duyệt (1). So với kế hoạch đổ 1,1 triệu khối bùn ở vùng biển Hòn Cau thuộc tỉnh Bình Thuận hồi giữa năm ngoái thì rõ ràng thuận lợi hơn nhiều.

Biểu tình ôn hoà tại bãi Sau Vũng Tàu với các thông điệp bảo vệ môi trường. Hình minh họa. Ảnh : Facebook Hoàng Huy Vũ

Công chúng, báo giới, các chuyên gia môi trường, hải dương hẳn đã mệt mỏi nên thôi phân tích, chỉ trích. Giới đầu tư các nhà máy phát điện bằng than, những viên chức hữu trách từ trung ương đến địa phương cũng chỉ mong như vậy.

Tháng 8 năm ngoái, công chúng, báo giới, các chuyên gia môi trường, hải dương từng tỏ ra hết sức hài lòng khi chính phủ Việt Nam quyết định ngưng đổ 1,1 khối bùn xuống vùng biển Hòn Cau thuộc tỉnh Bình Thuận (2). Tháng 6 năm nay, chuyện đem cả triệu tấn bùn đổ xuống vùng biển Hòn Cau được nêu ra lần nữa, lần này gần như chắc chắn thành công vì thiên hạ đã thôi nói ra, nói vào (3). Khu vực Vĩnh Tân, Tuy Phong, Bình Thuận có tới bốn nhà máy dùng than phát điện nên cần cảng để bốc dỡ than. Xây cảng thì phải nạo vét thường xuyên thành ra đâu chỉ có lần này mà sẽ còn nhiều lần nữa và không chỉ có một cảng tiếp nhận than !

Tương tự, khu vực Quảng Đông, Quảng Trạch, Quảng Bình cũng sẽ có hai nhà máy phát điện bằng than (Quảng Trạch 1, Quảng Trạch 2), cách đó khoảng 250 cây số, khu vực Quỳnh Lập, Hoàng Mai, Nghệ An là hai nhà máy phát điện bằng than khác (Quỳnh Lập 1, Quỳnh Lập 2), thành ra vùng biển phía Bắc miền Trung sẽ tiếp nhận không chỉ 2,5 triệu khối bùn để làm cảng cho Nhà máy Nhiệt điện Quảng Trạch 1. Chưa kể từ nay đến 2030, sẽ có thêm chừng… 30 nhà máy phát điện bằng than mọc lên dọc bờ biển Việt Nam, không đem bùn đổ ra biển thì đổ đi đâu ? Chấp nhận các nhà máy nhiệt điện bằng than thì phải chấp nhận cho chủ đầu tư xây dựng cảng tiếp nhận than, chấp nhận moi bùn, đem ra biển đổ hết triệu tấn này đến triệu tấn khác, từ thập niên này qua thập niên khác. Vậy thôi.

Đem bùn đổ ra biển có nguy hại cho môi sinh, môi trường, nguồn lợi tự nhiên từ biển, đe dọa sinh kế cho hàng triệu người dựa vào biển để sống không ? Câu trả lời là có, khác biệt chỉ ở mức độ. Biết thế nên cực chẳng đã, thiên hạ mới đem bùn ra biển đổ sau khi đã khảo sát, tính toán cẩn thận để hạn chế tối đa tác động bất lợi của quyết định này còn ở Việt Nam thì chủ động moi bùn đưa ra biển đổ. Cho phép xây dựng nhà máy phát điện bằng than với mật độ dày như vậy (57 nhà máy) thì có khác gì khuyến khích tình trạng bạ đâu đổ đó suốt từ Bắc vào Nam ? Phát triển nhà máy phát điện bằng than đâu chỉ hủy diệt biển bằng phong trào moi bùn đem ra biển đổ. Trong quá trình vận hành, hệ thống nhà máy phát điện bằng than sẽ ngốn một nguồn nước khổng lồ, ngoài chuyện làm nguồn nước vốn bắt đầu thiếu trở thành khan hiếm, hệ thống nhà máy này còn thải ra hàng trăm triệu khối nước nóng 40oC nên có thể soạn điếu văn cho hệ sinh thái dưới nước ở những khu vực đó ngay từ bây giờ.

Sinh vật dưới biển coi như đã xong, sinh vật trên đất liền, kể cả con người cũng khó mà sống. Đủ loại chuyên gia từ y tế, môi trường, đến năng lượng, kinh tế đã cũng như đang cảnh báo, đốt than để tạo điện mỗi năm sẽ thải vào không khí vài chục triệu tấn tro và một lượng cực lớn các chất nguy hiểm (dioxit lưu huỳnh - SO2, oxit nitơ - NOx, carbon dioxit - CO2, thủy ngân, thạch tín,...), những chất này sẽ phá hủy hệ thần kinh, hệ tuần hoàn, hệ hô hấp, tăng nguy cơ bị ung thư phổi, đột qụi, mắc các bệnh về tim mạch, bệnh mãn tính hoặc bệnh truyền nhiễm về đường hô hấp... chưa kể các loại khí sunfat và nitrat còn gây ra mưa acid, hủy hoại những dòng suối, những cánh rừng. Thông qua báo giới, các chuyên gia đã giới thiệu hàng loạt số liệu thống kê mà ngay cả những người ích kỷ, chỉ nghĩ cho mình cũng thấy lo (3) nhưng các viên chức hữu trách ở Việt Nam thì không. Trước giờ, hệ thống công quyền Việt Nam luôn tự hào về "đặc điểm riêng" của mình, dân chúng Việt Nam vốn tràn đầy sự "lạc quan cách mạng" nên cũng chẳng bận tâm nhiều lắm đến chuyện thiên hạ thi nhau loại bỏ các nhà máy phát điện bằng than.

Chết dần, chết mòn chưa phải là chết, chưa đáng lo, kể cả khi một số cảnh báo cách nay chưa lâu đã ở ngay trước mặt. Tháng 8 năm 2016 - tại một hội nghị về môi trường, đại diện Bộ Xây dựng Việt Nam loan báo, áp lực về xử lý tro xỉ, thạch cao từ các nhà máy phát điện bằng than và các nhà máy hóa chất càng ngày càng lớn. Mỗi năm, nhóm nhà máy này, đặc biệt là các nhà máy phát điện bằng than thải ra khoảng 10 triệu tấn tro xỉ, thạch cao nhưng khả năng xử lý chất thải của Việt Nam hiện chỉ vào khoảng 30%. Cũng vì vậy, lượng tro xỉ, thạch cao chưa xử lý, đang tồn đọng đến thời điểm đó là 15 triệu tấn và đến 2020 sẽ là 109 triệu tấn. Bây giờ, sau đúng hai năm, chỉ riêng tại Bình Thuận, hệ thống công quyền từ trung ương đến địa phương đều vò đầu, bứt tóc vì sắp hết chỗ chứa tro xỉ của 2/4 nhà máy phát điện bằng than ở Vĩnh Tân (4).

Hai năm trước, tại Hội thảo "Kinh tế Việt Nam trong trung hạn – Triển vọng và một số ảnh hưởng của yếu tố môi trường", đại diện Ngân hàng Thế giới (WB) khuyến cáo, mỗi năm, Việt Nam mất 5% GDP vì ô nhiễm môi trường và nếu không cẩn thận thì sẽ mất 10% GDP/năm do ô nhiễm môi trường như Trung Quốc. Theo các chuyên gia, dù chưa phải là một quốc gia công nghiệp nhưng Việt Nam rất dễ qua mặt Trung Quốc ở khía cạnh ô nhiễm. Hai năm vừa qua, ô nhiễm môi trường tại Việt Nam không giảm và tăng dần theo sự phát triển của hệ thống nhà máy phát điện bằng than. Thậm chí, do bị ám ảnh bởi ô nhiễm và trách nhiệm trước dân chúng chúng đối với ô nhiễm, chính quyền một số địa phương như Long An quyết định thay đổi kế hoạch xây dựng các nhà máy nhiệt điện, chuyển từ phát điện bằng than sang phát điện bằng khí hóa lỏng nhưng các viên chức hữu trách trong việc phát triển nguồn điện tại Việt Nam buông tha (5).

***

Sau khi phát giác những tác hại khủng khiếp của các nhà máy phát điện bằng than đối với môi sinh, môi trường, sức khỏe, tính mạng con người, nhiều chuyên gia ví von nguồn điện từ đốt than là "điện bẩn". "Điện bẩn" có gì hấp dẫn tới mức mà những viên chức hữu trách ở Việt Nam tha thiết như vậy ? Không biết ! Chỉ biết dẫu đã lên kế hoạch chia tay với "điện bẩn" trên lãnh thổ của mình nhưng Trung Quốc rất nhiệt tình trong việc hỗ trợ phát triển "điện bẩn" ở Việt Nam. Ngoài việc đầu tư trực tiếp vào một số nhà máy "điện bẩn", ví dụ khu vực Vĩnh Tân, Tuy Phong, Bình Thuận, Trung Quốc đang đon đả mời chào vay vốn, dùng nhà thầu, thiết bị, công nghệ Trung Quốc để phát triển "điện bẩn".

Tuy bày ra kế hoạch phát triển hệ thống nhà máy phát điện bằng than trên toàn Việt Nam qua cái gọi là "Tổng sơ đồ điện VII"song Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) không đủ vốn, Tập đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) được chính phủ Việt Nam chỉ định tham gia thực hiện "Tổng sơ đồ điện VII" cũng vậy.

Tháng 4 năm nay, báo chí Việt Nam cho biết, TKV đang bàn bạc với một số doanh nghiệp trong và ngoài nước để tìm vốn thực hiện hai nhà máy phát điện bằng than (Quỳnh Lập 1, Quỳnh Lập 2) ở Hoàng Mai, Nghệ An do TKV làm chủ đầu tư. Doanh nghiệp trong nước có Geleximco liên kết với Hongkong United (HUI) thành liên doanh Geleximco – HUI. Doanh nghiệp ngoài nước có KAIDI (Trung Quốc), KOSPO (Nam Hàn), SAMTAN (Nam Hàn). Lúc đó, TKV nhấn mạnh : 1) Tập đoàn này chủ trương lựa chọn cơ cấu vốn đầu tư theo phương thức TKV góp 36%, KOSPO góp 34% và SAMTAN góp 30% . 2) TKV không đồng tình với giải pháp của Liên danh Geleximco - HUI vì góp 75% đến 85% vốn, khiến TKV mất vai trò là bên nắm giữ cổ phần chính, sai với chủ trương kêu gọi đầu tư. EVN cũng không đồng tình vì chưa có qui định về việc áp dụng phương thức PPP (hợp tác công tư) cho công trình điện (6).

Hai tháng sau, Bộ Công Thương Việt Nam đột nhiên đề nghị Thủ tướng Việt Nam chấp thuận cho liên danh Geleximco – HUI góp 80% vốn vào dự án đầu tư Nhà máy Nhiệt điện Quỳnh Lập 1, TKV chỉ góp 20%. Hai nhà đầu tư Nam Hàn (KOSPO và SAMTAN) bị loại vì đòi chính phủ Việt Nam bảo lãnh cả vốn vay lẫn hợp đồng mua bán điện. Có một điểm cần lưu ý là 80% vốn mà Liên danh Geleximco – HUI góp vào dự án đầu tư Nhà máy Nhiệt điện Quỳnh Lập 1 đến từ bốn ngân hàng Trung Quốc do Ngân hàng Phát triển nhà nước Trung Quốc đứng đầu (7). Phải nói thêm là Liên danh Geleximco – HUI chưa muốn ngừng tại đó, liên danh này còn muốn góp từ 75% đến 80% vốn đầu tư vào các dự án nhà máy nhiệt điện Quỳnh Lập 2, Quảng Trạch 1, Quảng Trạch 2, Hải Phòng 3,… Học phí trả cho những bài kiểu như dự án Đường sắt Cát Linh – Hà Đông tuy quá đắt vẫn không phát huy tác dụng ! Chết dần, chết mòn không chỉ vì môi sinh, môi trường, về sức khỏe mà còn ở nhiều khía cạnh khác !

Trân Văn

Nguồn : VOA, 16/08/2018

Chú thích :

(1) http://baodatviet.vn/khoa-hoc/khoa-hoc/do-chat-thai-du-an-dien-xuong-bien-quang-binhhua-minh-bach-3363575/

(2) http://vietnamnet.vn/vn/thoi-su/moi-truong/dung-nhan-chim-bun-thai-o-binh-thuan-dua-len-bo-1-trieu-m3-bun-thai-392897.html

(3) https://www.thesaigontimes.vn/td/276572/cac-nha-may-nhiet-dien-than-gay-o-nhiem-khung-khiep-den-muc-nao.html

(4)http://cafef.vn/109-trieu-tan-tro-xi-nhiet-dien-than-thai-ra-moi-truong-se-gay-ap-luc-len-tang-truong-gdp-viet-nam-20161123115602582.chn

(5)https://www.thesaigontimes.vn/276540/tu-van-muon-long-an-dau-tu-dien-than-ly-le-co-thuyet-phuc.html

(6) http://vneconomy.vn/evn-tkv-gop-y-de-xuat-dan-von-trung-quoc-dau-tu-nhiet-dien-cua-geleximco-20180404170450576.htm

(7) https://kinhdoanh.vnexpress.net/tin-tuc/doanh-nghiep/de-xuat-giao-du-an-nha-may-nhiet-dien-2-ty-usd-cho-lien-danh-voi-trung-quoc-3766639.html