Có thật là Donald Trump cùng đường ?
Liệu Donald Trump có cơ may thoát hiểm truất phế ? Hậu quả của quyết định phản bội người Kurdistan ? Cấm đeo mặt nạ biểu tình ở Hồng Kông là biện pháp tốt hay tồi ? Phải chăng nhà nước Pháp đã bị Hồi giáo cực đoan vô hiệu hóa ? Vì sao dân Iraq xuống đường bất chấp súng đạn ? Phụ nữ Afghanistan thề không để Taliban cướp đoạt tự do. Bộ phim Jocker có lợi hay làm hại xã hội ? Trên đây là những vấn đề thế giới được các tuần báo đề cập đến.
Bức hí họa một người có mái tóc vàng, hai tay đưa lên hình chữ V trong tư thế thách thức, miệng tuyên bố : "Tôi là kẻ lừa đảo"
I am a crook !
Trên trang nhất, với bức hí họa một người có mái tóc vàng, hai tay đưa lên hình chữ V trong tư thế thách thức, miệng tuyên bố : "Tôi là kẻ lừa đảo", tuần báo Courrier International đánh dấu hỏi lớn : Liệu Donald Trump đã đến đường cùng ?
Trong bài xã luận, tuần báo Pháp Courrier International điểm qua bản lĩnh lợi hại của tổng thống thứ 45 của Mỹ. Với Donald Trump lúc nào cũng thế : vô phép tắc, "sớm nắng chiều mưa", to mồm áp đảo tinh thần, thậm chí dọa bắn vào chân di dân.
Nhưng trước 2016, truyền thông Mỹ không tinh tế nhìn ra Donald Trump là con ngựa phải về đầu, không nhận ra tiếng nói phẫn nộ của đại đa số quần chúng bình dân. Khi Donald Trump thắng rồi, thì cũng báo chí Mỹ, sau khi đánh giá thấp Donald Trump, tường thuật nhất cử nhất động của chủ nhân mới tại Nhà Trắng. Donald Trump sử dụng ngay lá bài này, mỗi thông điệp, mỗi tuyên bố sẽ được loan truyền ngay. Thế là Donald Trump liên tục đưa ra những lời khiêu khích và nói trước sửa sau. Gần đây nhất là sau khi hứa với Erdogan sẽ rút khỏi miền bắc Syria, Donald Trump đe dọa "phá nát" nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ nếu Ankara đánh người Kurdistan.
Cho đến nay, Trump luôn luôn thoát hiểm
Nhưng liệu ông có thoát được chiếc bẫy sập "Impeachment" đang chờ hay không sau khi tai tiếng gây áp lực với tổng thống Ukraine bị tiết lộ ? Lần đầu tiên trong lịch sử Mỹ, thủ tục truất phế được khởi động vì có liên quan đến chính sách đối ngoại. Donald Trump là kẻ phản quốc ?
Thế nhưng, giới báo chí Mỹ đều dự báo Donald Trump sẽ thoát nạn. Theo tờ The Atlantic, tổng thống Donald Trump có biệt tài biến mình thành nạn nhân oan ức. Ông đang kêu gào là bị hàng loạt kẻ nội thù, từ CIA, FBI cho đến các cơ quan nhà nước, chụp mũ. Một trong những chiêu thức phản công đánh vào tâm lý cử tri là đoạn băng video : "Trong khi đảng Dân chủ tìm cách đánh Trump thì Trump tranh đấu cho quý vị".
Một câu hỏi then chốt là liệu nước Mỹ có rơi vào nội chiến ? Boston Globe lo ngại Donald Trump, với những tuyên bố khiêu khích, sẽ huy động cử tri "da trắng thượng đẳng" phản đối bằng bạo lực nếu thần tượng của họ bị truất phế. Trái lại, The Washington Post không tin là sẽ xảy ra nội chiến bởi hai lý do : thứ nhất, đời sống quá tiện nghi, không ai muốn tái diễn chiến tranh nam - bắc, và thứ hai, số phận của Donald Trump sẽ được định đoạt qua bầu cử 2020. Về điểm này, tuần báo Pháp L’Express nhận định : chiến tranh toàn diện đã được loan báo, bầu cử 2020 sẽ là trận đánh "đẫm máu". Đồng nghiệp thiên tả L’Obs dè dặt hơn : Nếu đảng bảo thủ tiếp tục ủng hộ Trump và nếu kinh tế vẫn tốt đẹp thì biết đâu sẽ tái đắc cử.
Nhượng bộ Erdogan là sai lầm
Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đã tràn qua biên giới Syria để tấn công lực lượng Kurdistan-Syria, đồng minh của Mỹ và Tây phương trong cuộc chiến chống khủng bố Hồi giáo, sau khi Donald Trump tuyên bố rút quân. Các phản ứng trái ngược nhau tại Washington sẽ dẫn đến những hậu quả như thế nào ?
Bức minh họa của New York Times mà Courrier International chọn đăng nói lên tình hình ở phía bắc Syria. Trong sân giác đấu, dũng sĩ Kurdistan đâm trúng con rồng lửa Daesh, nhưng chưa giết chết thì sau lưng đã có con sư tử xuất hiện. Trên đài cao, Cesar Donald Trump bình thản thắt lại chiếc cà-vạt. Tuy nhiên, quyết định của Donald Trump bỏ rơi đồng minh đã bị chống đối, trước tiên là ngay trong nội bộ đảng Cộng hòa và… Lầu Năm Góc. Bộ Quốc phòng Mỹ khẩn cấp tuyên bố : không rút lực lượng đặc biệt. Quốc hội Mỹ, gồm hai đảng, đe dọa trừng phạt Ankara.
Nói cách khác, quyết định của Donald Trump nhượng bộ tham vọng của Erdogan, và bỏ đồng minh, trong khi đối tượng chính là Deash chưa diệt xong, sẽ dẫn đến một hệ quả nghịch lý là đưa Hoa Kỳ vào một cuộc đụng độ với Thổ Nhĩ Kỳ. Trong nước, Donald Trump sẽ xung đột với Quốc hội lẫn bộ Quốc phòng. New York Times dự báo là Donald Trump sẽ xét lại một phần hoặc toàn bộ quyết định. Nhưng từ nay có một đồng minh nào còn xem Hoa Kỳ là đối tác đáng tin cậy ? Và có một kẻ thù nào còn xem Mỹ là một đối thủ lợi hại và kiên quyết ?
Hồng Kông : Luật khẩn cấp phản tác dụng
Hồng Kông ban hành một đạo luật khẩn cấp để đối phó với phong trào phản kháng kéo dài từ tháng Sáu đến nay là sáng kiến tốt hay tồi ? Thêm hai ngày cuối tuần bạo lực, báo chí Hồng Kông đồng thanh khẳng định là "vô ích".
Một đạo luật của thực dân Anh đem ra áp dụng để chống nhân dân chỉ gây hậu quả xấu hơn là kết quả tốt. Đó là phán xét của báo chí Hồng Kông về đạo luật cấm người biếu tình đeo mặt nạ để dễ đàn áp mà chính quyền thân Bắc Kinh "kích hoạt" trở lại vào ngày 05/10/2019.
Trước đó một ngày, báo kinh tế Shunpo đã cảnh báo trong bài xã luận : "Phản tác dụng". Bởi vì từ thái độ bất động suốt bốn tháng, chính quyền mới bước sang hành động mà "không suy tính đến những tác động độc hại của quyết định". Chính quyền Hồng Kông không thấy là tại Pháp, chính phủ Macron ban hành luật "chống biểu tình đập phá và cấm đeo mặt nạ" nhưng đó là vào thời điểm "biểu tình bạo lực đã giảm". Từ đó đến nay, phong trào Áo Vàng "chống chính phủ vẫn tiếp diễn".
South China Morning Post chỉ ra sự "vô tài" của bà Lâm Trịnh Nguyệt Nga : ra luật mà không thi hành được lại còn làm cho mọi người phẫn nộ thêm.
Apple Daily, nhật báo đối lập duy nhất còn tồn tại, thẳng thừng lên án tư pháp Hồng Kông không ngăn chặn được chính quyền Hồng Kông phục hồi đạo luật về tình trạng khẩn cấp thời thực dân. Mục tiêu của Lâm Trịnh Nguyệt Nga là "muốn làm thay đổi trong nháy mắt hệ thống chính trị và kinh tế Hồng Kông", lạm dụng luật cũ để đặt Hồng Kông vào "chế độ cảnh sát trị".
Nhà nước Pháp bị Hồi giáo cực đoan xâm nhập ?
Tại Pháp, vụ bốn cảnh sát Pháp bị đồng nghiệp theo đạo Hồi dùng dao hạ sát hồi tuần trước ngay trong Sở Cảnh sát Paris cho thấy bộ máy an ninh có nhiều sơ hở. Bộ trưởng nội vụ Pháp nhìn nhận trách nhiệm trong cuộc điều trần với Quốc hội. Công luận trong nước và Châu Âu lo ngại nhà nước Pháp đã bị Hồi giáo chính trị xâm nhập.
L’Express chạy tựa chua chát : Nhà nước bị Hồi giáo chính trị làm nội gián từ bên trong.
Báo Đức Frankfurter Allgemeine Zeitung cũng lo ngại nhà nước Pháp thiếu phương tiện bảo vệ công dân trước ảnh hưởng tuyên truyền của Hồi giáo nguyên thủy cực đoan. Vụ thảm sát ngày 03/10 ở trụ sở cảnh sát Paris cho thấy những khó khăn của bộ máy công quyền đối phó với xu hướng "cực đoan hóa" của một thành phần thanh thiếu niên Pháp.
Theo nhật báo Đức, an ninh Pháp sơ hở, yếu kém trong nhiệm vụ bảo vệ an ninh cho chính nhân viên của mình. Trong khi đó, ngành giáo dục biết cách tiếp cận vấn đề chống Hồi giáo cực đoan ngay từ bậc tiểu học. Chính sách giảm phân nửa sĩ số học sinh lớp một, lớp hai từ 24 em xuống 12 em ở các khu xã hội khó khăn đã mang lại kết quả ngoạn mục sau hai năm thực thi : trình độ đọc, viết, làm toán được cải thiện.
Chính sách đường dài của Pháp hay các "con sói đơn độc" của Daesh, ai sẽ thắng ai ? Frankfurter Allgemeine Zeitung đánh cược vào chính sách canh tân giáo dục sẽ đào tạo được một thế hệ trẻ tương lai không bị rơi vào vòng xoáy luẩn quẩn : học thức kém, tương lai bế tắc và tìm quên trong chủ nghĩa cực đoan.
Iraq : Tương lai bế tắc, thanh niên Shia-Iraq chống Shia-Iran
Trong nhiều tuần qua, người dân Iraq, nhất là giới trẻ có học thức, liên tục xuống đường đòi công ăn việc làm và chống nạn tham nhũng. Hơn một trăm người bị bắn chết. Một nhật báo ở Lebanon cho biết thêm yếu tố nguồn cội.
Chế độ Baghdad không khác gì chính quyền Ai Cập và Lebanon : mỗi lần có biểu tình là quy cho các sứ quán Tây phương âm mưu giựt dây. Báo chí ba nước này không thể nói gì khác ngoài việc lên án kẻ thù Israel, đối tượng do Iran chỉ đạo, vì không dám nói lên thực chất vấn đề.
Báo Daraj khẳng định, các cuộc biểu tình tại Iraq là do những người dân theo hệ phái Shia nghèo khó, nổi dậy đòi quyền sống đang bị một thiểu số trong chính quyền cũng theo hệ phái Shia nhưng thần phục Tehran lãnh đạo. Bài phân tích dài nói lên những bất cập trong chế độ và tình trạng tuyệt vọng của dân nghèo, không nước, không điện khi nhiệt độ mùa hè lên đến 45 - 50°C, còn lãnh đạo các phe đảng cầm quyền ở trong các biệt thự sang trọng.
Nhật báo Lebanon kết luận với câu hỏi : Chiến tranh đã kết thúc, Daesh thuộc về quá khứ, đối với thanh niên Iraq thách thức ngày nay là nạn thất nghiệp, là nghèo đói. Với thùng thuốc súng như thế, liệu chế độ Baghdad có tránh được số phận của các chính quyền Ả Rập bị Mùa xuân Ả Rập quét sạch vào năm 2011 hay không ?
Trong khi đó, nhật báo Ấn Độ The Hindu khen ngợi thái độ dũng cảm các nữ ủng hộ viên bóng đá người Afghanistan. Cho dù bị Taliban đe dọa, sân vận động Kabul đông chật khán giả xem các trận bóng bảng A. Trong thời gian Taliban cầm quyền (1996-2001), sân vận động là pháp trường xử tử trong đó có nhiều nạn nhân là phụ nữ.
Khi nghe tin một nữ ủng hộ viên Iran, giả trai xem bóng đá ở Tehran, bị bắt, bị sỉ nhục phải tự tử, Mariam Atahi, một hoạt động viên nữ quyền ở Kabul đặt câu hỏi : Đạo Hồi đâu cấm xem bóng đá, vậy đi xem bóng đá phạm tội lỗi gì ?
Như nhiều phụ nữ Afghanistan khác, Mariam Atahi lo ngại Taliban trở lại chính quyền. Tuy nhiên, tất cả đều dứt khoát không để bị cướp đoạt các quyền tự do và không để cho tiến bộ xã hội trong 18 năm qua bị trôi sông vì Taliban.
Jocker : người hùng hay ác thú ?
Phim Jocker kẻ thù của Người Dơi lần đầu tiên ra mắt tại Pháp. Bộ phim bị nhiều người chỉ trích là gián tiếp "biện minh cho bạo lực", trình bày kẻ thù của Batman như là kẻ ác cần được thông cảm. Có nên tẩy chay hay không ?
L’Express cho là đã đủ rồi các loại anh hùng siêu nhân điện ảnh Mỹ.
Courrier International, thâm thúy hơn, trình bày hai ý kiến khác nhau. Bên chống bạo lực thì cho là phim Jocker làm chúng ta phải suy nghĩ. Còn phe ủng hộ phim thì lo ngại Jocker gây ảnh hưởng xấu vì biện minh cho các tay sát nhân hàng loạt và biết đâu sẽ làm cho những kẻ tâm lý không vững ra tay gây tội ác như… trên màn bạc.
Tú Anh