Facebook đồng lõa với kiểm duyệt tại Việt Nam
Trọng Thành, RFI, 01/12/2020
Kiểm duyệt và đàn áp gia tăng trên các mạng xã hội ở Việt Nam là điều ngày càng khiến giới bảo vệ nhân quyền quốc tế lo ngại. Hôm nay, 01/12/2020, tổ chức bảo vệ nhân quyền Ân Xá Quốc Tế (Amnesty International) ra báo cáo mô tả thực trạng và đưa ra nhiều khuyến nghị, gửi đến chính phủ Việt Nam, các đại tập đoàn, trước hết là Facebook và Google, cũng như chính phủ Hoa Kỳ và các quốc gia đối tác với Việt Nam.
Facebook bị Amnesty International chỉ trích mạnh mẽ vì thỏa hiệp với chính quyền Việt Nam để được tiếp tục hoạt động tại thị trường đông dân này. Reuters – Johanna Geron
Amnesty International báo động tình trạng các dịch vụ trên mạng của Facebook và Google đang trở thành nơi mà quyền tự do ngôn luận ngày càng bị xâm phạm một cách ngang nhiên, với việc các đại tập đoàn công nghệ số thỏa hiệp với chính quyền Việt Nam để được tiếp tục hoạt động tại thị trường hứa hẹn này. Tập đoàn Facebook thừa nhận, trong vòng 6 tháng trở lại đây, số lượng nội dung bị kiểm duyệt, theo đòi hỏi của chính quyền sở tại, đã tăng gấp 10 lần. Bộ trưởng Thông Tin và Truyền Thông Việt Nam, ông Nguyễn Mạnh Hùng, hồi tháng trước, cũng cho biết là trong năm nay, 95% đòi hỏi kiểm duyệt của chính quyền đã được Facebook đáp ứng, và tỉ lệ này đối với Youtube (do Google quản lý) là 90%.
Ân Xá Quốc Tế đã tiến hành nhiều điều tra để làm rõ các hành động chống lại quyền tự do ngôn luận trên mạng, như "hạn chế nội dung" với lý do luật pháp quốc gia đòi hỏi, đóng cửa tài khoản cá nhân mà không thông báo, hạn chế truy cập các trang truyền thông độc lập có quan điểm chỉ trích chính quyền. Ân Xá Quốc Tế nhấn mạnh việc nhiều đại tập đoàn kỹ thuật số tiếp tay cho chính quyền kiểm duyệt trên mạng diễn ra trong bối cảnh chính quyền Việt Nam tiến hành đàn áp tự do ngôn luận một cách có hệ thống, với việc "hình sự hóa" nhiều phát biểu trên mạng, dựa trên các điều luật mơ hồ, hành hung, hăm dọa những người bất đồng chính kiến, tổ chức lực lượng dư luận viên nhằm "giám sát, quấy nhiễu" những người bất đồng chính kiến trên mạng, và định hướng dư luận.
Một trong các ví dụ tiêu biểu được Ân Xá Quốc Tế nêu ra là trường hợp ông Trương Châu Hữu Danh, "một nhà báo tự do nổi tiếng trong việc tố cáo tham nhũng, bất công xã hội và tố cáo viên chức chính phủ lạm quyền". Tài khoản Facebook của ông Trương Châu Hữu Danh hiện có gần 150.000 người theo dõi. Trong thời gian từ 26/03 đến ngày 08/05/2020, Trương Châu Hữu Danh đăng hơn 100 bài trên Facebook về hai đề tài : lệnh cấm xuất khẩu gạo và án tử hình với Hồ Duy Hải. Trương Châu Hữu Danh cho biết, trong tháng 6, "tổng cộng hàng trăm bài viết đã biến mất, mà không nhận được bất cứ thông báo nào".
Ân xá Quốc tế cũng lập danh sách tổng cộng 69 trường hợp "tù nhân lương tâm", gồm 53 nam và 16 nữ, hiện đang bị giam giữ vì đã bày tỏ quan điểm của mình tại các diễn đàn trên mạng.
Báo cáo dài hơn 70 trang, bằng tiếng Anh và tiếng Việt, mang tựa đề "Let us Breathe ! / Hãy để cho chúng tôi thở", dựa trên các điều tra do Ân xá Quốc tế thực hiện từ tháng 9/2019 đến tháng 7/2020. Thông tin có từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm 31 cuộc phỏng vấn các nhà hoạt động và bảo vệ nhân quyền tại Việt Nam, cựu tù nhân lương tâm, thân nhân các tù nhân lương tâm đang bị giam giữ và luật sư về nhân quyền...
Ân xá Quốc tế cũng đăng tải phản hồi của Facebook. Theo công ty này, số lượng bị "hạn chế quyền truy cập" trên mạng Facebook theo đòi hỏi của chính quyền Việt Nam chỉ là "một phần rất nhỏ trong số hàng trăm triệu bài được đăng ra trong cùng thời kỳ". Tập đoàn Hoa Kỳ cũng khẳng định, sự nhân nhượng "rất nhỏ" này diễn ra trong bối cảnh các cơ sở cung cấp các dịch vụ của Facebook "phải chịu áp lực chưa từng có từ chính quyền Việt Nam". Tốc độ truy cập Facebook bị hạn chế đáng kể trong khoảng thời gian từ tháng 2 đến đầu tháng 4/2020.
Ân Xá Quốc Tế không chấp nhận bào chữa nói trên. Tổ chức bảo vệ nhân quyền này cảnh báo : "Việc Facebook công khai công nhận quyết định tăng cường tuân thủ những đòi hỏi kiểm duyệt của chính quyền Việt Nam vào tháng 4/2020 và thành tích lâu năm của Google trong việc tuân thủ những đòi hỏi kiểm duyệt tùy tiện của giới chức trách, đang gây ảnh hưởng gián tiếp tại các nước ở Đông Nam Á và cả các nơi khác".
Khuyến nghị của Ân Xá Quốc Tế
Báo cáo của Ân Xá Quốc Tế một mặt thừa nhận "Việt Nam ngày càng chính thức công nhận các quyền con người bằng luật pháp, qua những đảm bảo về các quyền con người ghi trong Hiến pháp năm 2013", mặt khác nhấn mạnh tình trạng "gia tăng truy tố và quấy nhiễu các nhà hoạt động và bảo vệ nhân quyền, đặc biệt là những người bày tỏ quan điểm trên mạng". Ân Xá Quốc Tế gửi đến chính quyền Việt Nam 6 khuyến nghị, trong đó có "chấm dứt việc hạn chế các nguồn thông tin trên mạng… tạo môi trường thuận lợi cho các nhà báo, những nhà báo-công dân, blogger và những người bày tỏ quan điểm cá nhân trên mạng".
Về phía các tập đoàn tin học, Ân Xá Quốc Tế đưa 9 khuyến nghị, trong đó có yêu cầu "Thực hiện đánh giá kỹ lưỡng các tác động nhân quyền trong việc phát triển chính sách và sản phẩm trên cơ sở thường xuyên dựa vào những tham vấn từ công chúng và xã hội dân sự". Ân Xá Quốc Tế đặc biệt yêu cầu chính phủ Mỹ "đưa ra luật quy định các công ty công nghệ đăng ký trụ sở tại Hoa Kỳ phải đảm bảo tôn trọng nhân quyền phù hợp với Các Quy tắc Hướng dẫn về Doanh nghiệp và Nhân quyền của Liên Hiệp Quốc".
Trọng Thành
*******************
"Những gã khổng lồ công nghệ đồng lõa với đàn áp quy mô công nghiệp ở Việt Nam !"
RFA, 01/12/2020
Ân Xá Quốc tế - tổ chức phi chính phủ chuyên theo dõi vấn đề nhân quyền, hôm 1/12/2020 công bố báo cáo dài 78 trang với tiêu đề "Hãy để chúng tôi thở" qua đó phơi bày tình trạng bắt tay kiểm duyệt ngày càng khắt khe của chính phủ Việt Nam cùng với các mạng xã hội lớn như Facebook và Google.
Báo cáo "Hãy để chúng tôi thở" của Ân Xá Quốc Tế đăng tải ngày 1/12/2020. Courtesy of Amnesty International
Thông cáo báo chí nêu rõ ‘Các đại công ty này "đang tự cho phép mình trở thành công cụ kiểm duyệt và quấy rối người dân của chính quyền Việt Nam, trong một dấu hiệu đáng báo động về việc các công ty này có thể ngày càng hoạt động ở các quốc gia hà khắc".
Báo cáo có cả tiếng Anh và tiếng Việt dựa trên hàng chục cuộc phỏng vấn với các nhà hoạt động và bảo vệ nhân quyền trong và ngoài Việt Nam, bao gồm các cựu tù nhân lương tâm, luật sư, nhà báo và nhà văn, ngoài thông tin do Facebook và Google cung cấp.
Báo cáo cũng tiết lộ rằng quốc gia theo cộng sản này hiện đang giam giữ 170 tù nhân lương tâm, trong đó 69 tù nhân lương tâm chỉ vì hoạt động truyền thông xã hội của họ, một con số gia tăng đáng kể so với con số ước tính năm 2018.
Trong báo cáo của mình, Ân xá Quốc tế cũng dẫn trường hợp của Đài Á Châu Tự Do bị hạn chế nội dung ở Việt Nam, ví dụ như kênh YouTube của đài có nửa triệu người đăng ký, đã bị YouTube hạn chế phát video trực tiếp trong vòng 1 tuần lễ với lý do vi phạm các nguyên tắc cộng đồng sau khi các video về vụ việc "công an tấn công vào làng Đồng Tâm" được nhiều người đón xem.
Và chỉ trong khoảng thời gian từ tháng 4 đến tháng 7 năm 2020, Facebook đã áp đặt giới hạn địa lý đối với 5 bài đăng của RFA, đồng nghĩa với việc người dùng Facebook tại Việt Nam không xem được.
Tổ chức này cũng khuyến nghị Chính phủ Việt Nam bãi bỏ hoặc sửa đổi một số điều trong Bộ luật Hình sự 2015, luật An ninh mạng và các Nghị định để phù hợp với luật nhân quyền quốc tế.
Đồng thời đề nghị "chấm dứt quấy nhiễu, đe dọa, bắt giữ và truy tố các nhà hoạt động và bảo vệ nhân quyền, và mọi cá nhân đã tham gia thực thi ôn hoà các quyền của mình về tự do biểu đạt và hội họp cả trên mạng và ngoài mạng" và trả tự do cho các tù nhân lương tâm.
Thông cáo của Ân xá Quốc tế đi kèm với bản báo cáo 78 trang nêu rõ : "Các công ty - bao gồm cả Facebook và Google - có trách nhiệm tôn trọng mọi quyền con người ở bất kỳ nơi nào họ hoạt động.
Họ phải tôn trọng quyền tự do ngôn luận trong các quyết định kiểm duyệt nội dung của họ trên toàn cầu, bất kể luật pháp địa phương ngăn cản quyền tự do ngôn luận.
Các gã khổng lồ công nghệ cũng nên sửa đổi chính sách kiểm duyệt nội dung của họ để đảm bảo các quyết định của họ phù hợp với các tiêu chuẩn nhân quyền quốc tế".
Vào ngày Ân Xá Quốc Tế công bố báo cáo vừa nêu, Facebook tiếp tục hạn chế thêm một bài đăng của RFA theo yêu cầu của chính phủ Việt Nam.