Pháp : Macron của năm 2017 giờ đang ở đâu ?
Kết quả vòng một của cuộc bầu cử Quốc hội Pháp với tỷ lệ rất sát sao, những diễn biến chiến tranh tại Donbass với lợi thế nghiêng về phía Nga và cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân, hay việc Anh Quốc trục xuất người nhập cư bất hợp pháp sang Rwanda, đó là những chủ đề chính được nhiều báo Pháp số ra hôm 14/06/2022, quan tâm.
Tổng thống Emmanuel Macron tại điện Elysée, Paris, Pháp, ngày 10/06/2022. AP - Michel Euler
Trang nhất Libération đăng một bức ảnh biếm họa vẽ Macron lo lắng, căng thẳng cực độ, nhìn chằm chằm vào cốc nước với một vài viên thuốc bên cạnh. Libération nhắc lại Macron tái đắc cử là vì nhiều người đã bầu cho ông để ngăn chặn lãnh đạo cực hữu Marine Le Pen nắm quyền. Tại vòng một bầu cử Quốc hội, Macron về đích với 25,75% tỷ lệ phiếu bầu, chỉ dẫn trước liên minh đảng của Melenchon khoảng hơn 20.000 phiếu. Trong vòng hai Chủ Nhật 19/06, liên minh Ensemble ! của Macron phải đối đầu với liên minh cánh tả của Melenchon tại 271 khu vực, nhưng cũng sẽ tranh ghế dân biểu với đảng Tập hợp Dân tộc tại 110 khu vực.
Nếu như Le Monde quan ngại về tỷ lệ cử tri không đi bỏ phiếu cho cuộc bầu cử lập pháp, liên tục phá kỷ lục từ những năm gần đây, vượt quá một nửa số cử tri, chiếm 52,48%, (kỷ lục này được xác lập lần đầu vào năm 2017), thì nhật báo công giáo La Croix có bài phân tích "Liên minh NUPES, thắng lợi và những hạn chế". Chỉ sau 5 tuần thành lập, Liên hiệp nhân dân sinh thái và xã hội mới NUPES của Melenchon đã giành được 25,55% phiếu bầu. Với 388 ứng viên lọt vào vòng hai của cuộc bầu cử lập pháp, liên minh NUPES có thể trở thành nhóm đứng đầu hoặc thứ hai tại Quốc hội, đưa cánh tả trở lại chính trường Pháp. Thế nhưng, liên Minh NUPES sẽ không thể đạt được mục tiêu "bầu Melenchon làm thủ tướng".
Les Echos thì đặt câu hỏi : Macron của năm 2017 giờ đang ở đâu ? Một vị tổng thống trẻ tuổi muốn cải tổ, đổi mới nền chính trị quốc gia và mở rộng cánh cửa đối với tất cả chính khách từ cánh hữu cho đến cánh tả. Chiến lược tranh cử của Macron là "không có chương trình vận động tranh cử", giống như trong cuộc bầu cử tổng thống. Điều này đã dấy lên nghi ngờ cho cử tri và ngay cả nội bộ đảng. Le Monde cho rằng Macron tự rơi vào bẫy do chính ông giương ra và sự thụ động này có thể dẫn đến tình trạng "mất thực quyền" (non mandat) trong nhiệm kỳ này.
Trang nhất báo Le Figaro chạy tựa "Đối mặt với Melenchon, Macron tìm kiếm chiến lược". Mục "Giải mã" của tờ báo nhận định rằng đã đến lúc Macron khoác lại tấm áo của thủ lĩnh chiến tranh mà ông đã cất trong tủ từ khi tái đắc cử. Không ai biết có phải trùng hợp hay không, nhưng trong tuần này, Macron có chuyến công du 2 ngày, gặp gỡ binh lính Pháp tại căn cứ NATO ở Romania và thăm Moldova, hai quốc gia láng giềng của Ukraine. Figaro cũng đề cập đến khả năng Macron đến Kiev, nhưng hiện giờ lịch trình chính thức vẫn chưa được công bố.
Theo Le Figaro, sau kết quả về đích sát nút với đối thủ cực tả Mélenchon, tổng thống đương nhiệm không muốn mất thì giờ. Ngay từ hôm qua, Macron bắt đầu tấn công vào chương trình tranh cử của Mélenchon, nêu lên những khác biệt quan điểm về vị trí của NATO và vai trò của một Liên Âu toàn vẹn, hai chủ đề mà Mélenchon thường né tránh. Những người thân cận của Macron cũng bắt đầu lên tiếng, đưa ra định hướng bầu cử. Người thì kêu gọi bỏ phiếu trắng nếu đảng Tập hợp Dân tộc của Marine Le Pen và Liên minh NUPES đối đầu ở vòng hai, người thì kêu gọi ngăn chặn cực tả và cực hữu.
Cả La Croix và Les Echos đều cho rằng liên minh của Mélenchon không có đủ nguồn phiếu dự trữ và nếu muốn chiếm đa số tại Quốc hội, họ phải thu hút lá phiếu của người trẻ, tầng lớp lao động và cả những cử tri đã không đi bầu ở vòng một.
Trong một bài đăng cùng hồ sơ, La Croix nhận định rằng "cánh hữu đã bị hạ gục sát đất nhưng vẫn sống sót", do chỉ có 81 ứng cử viên lọt vào vòng hai. Dù kết quả vòng hai như thế nào thì cánh hữu vẫn phải nhường chỗ cho phe đối thủ. Nếu liên minh Ensemble ! của Macron không giành được đa số tuyệt đối 289 ghế, có khả năng đảng cánh hữu Những Người Cộng Hòa và đảng cánh trung Liên minh Dân chủ và Độc lập (UDI) sẽ hỗ trợ để có thể chiếm đa số tại Quốc hội cùng với Macron. Nhật báo công giáo kết luận rằng, cũng như các đảng khác, các đảng cánh hữu phải quyết định đưa ra các định hướng bầu cử ở vòng hai.
Chiến tranh Ukraine : Nga tiến gần đến thắng lợi tại Donbass
Về thời sự quốc tế, tình hình chiến sự tại Donbass vẫn là chủ đề được nhiều báo hôm nay quan tâm. Theo Libération, Nga xác nhận đã kiểm soát 70 % các thành phố ở Donbass. Nhật báo cánh tả trích lời của phát ngôn viên phe ly khai thân Nga tại khu vực Edouard Basourine : "Những ai vẫn còn lại, một là ra hàng, hai là chết".
Severodonetsk, trung tâm hành chính chủ yếu của Luhansk, đã phải hứng chịu những cuộc tấn công kinh hoàng của Nga từ nhiều tuần qua. Bom đạn trút xuống nhà máy hóa chất Azot lớn nhất Châu Âu, nhiều người vẫn mắc kẹt trong nhà máy, khiến người ta liên tưởng đến cuộc giao tranh ở nhà máy luyện kim Azovstal tại Mariupol. Quân đội Nga đã phá hủy hai cây cầu nối giữa Severodonetsk và Lysychansk. Libération cho biết đây là chiến lược cắt đứt giao thông đường bộ. Từ Bakhmut đến Lysychansk và Severodonetsk, lực lượng Nga tiến đến Kramatork, một thành phố lớn khác của vùng, và rồi sẽ chiếm được cả vùng Donbass.
Như vậy, đây được xem là một chiến thắng của tổng thống Nga Vladimir Putin để biện minh cho cuộc xâm lược nhằm "bảo vệ" người dân và cộng đồng người nói tiếng Nga ở vùng Donbass. Phía Ukraine cho biết, để thực hiện cuộc xâm lược này, Nga đã tiêu hao ít nhất 30 000 binh lính. Về phần mình, Moskva chưa đưa ra con số thương vong cụ thể.
Nga mở cửa cho thăm nhà máy Azovstal
Le Figaro nhắc lại bức tường thành kháng cự của quân đội Ukraine ở Mariupol. Ba tuần sau khi chiếm được nhà máy Azovstal, những người lính Ukraine cuối cùng ra hàng, quân Nga mở cửa cho phép phóng viên tham quan nhà máy.
Bóng tối bao trùm lên đống đổ nát, nhiều khu vực xung quanh nhà máy vẫn còn mìn. Những dấu vết của sự sống từng hiện diện, ngoài những chiếc giường tầng cũ nát, hay những bức tranh tô màu ngổn ngang trên mặt đất. Các ký hiệu được vẽ trên tường như "SS", "14/88"-khẩu hiệu của phong trào tân phát xít, những chiếc áo gắn huy hiệu phát xít, một số quyển sách về phong trào dân tộc chủ nghĩa được đặt trên những chiếc giường tầng. Đây dường như là thông điệp mà Nga muốn gửi đi để biện minh cho "chiến dịch quân sự đặc biệt" của mình.
Paris tăng cường kho vũ khí
Chiến tranh Ukraine đã cho thấy rõ những bất cập trong việc dự trữ vũ khí của nhiều nước. Với tựa đề "Paris sẽ làm thế nào để lấp đầy kho dự trữ vũ khí ?", Le Monde cho biết chính phủ Pháp đang xây dựng một văn bản luật cho phép trưng dụng nguyên vật liệu, kim loại để sản xuất vũ khí, hay trưng dụng các doanh nghiệp vào mục đích quân sự. Những doanh nghiệp liên quan có thể là các tập đoàn sản xuất các sản phẩm công nghệ cao trong lĩnh vực dân sự cũng như quân sự, như Thales hay Dassault Aviation. Nếu luật được thông qua, chính phủ có thể yêu cầu tạm thời trưng dụng dây chuyền sản xuất các sản phẩm dân sự để chuyển sang quân sự.
Giới chức Pháp đang thảo luận tìm cách gia tăng kho vũ khí, đạn dược, cụ thể là các loại tên lửa, pháo, đạn và thiết bị bộ binh. Ngoài ra, Pháp cũng đầu tư các loại máy móc hiện đại, vào các doanh nghiệp vừa và nhỏ, sản xuất thiết bị quốc phòng. Trái với Đức và Thụy Sỹ, Pháp không tính đến việc tái sử dụng các thiết bị quân sự lỗi thời, hoặc đã qua sử dụng. Theo Le Monde, cuộc chiến tại Ukraine cho thấy các thiết bị quân sự bị tiêu hao nhanh chóng như thế nào, một chiếc xe thiết giáp chỉ có thể chiến đấu trong vòng chưa tới hai tuần tại vùng Donbass. Tờ báo kết luận, nếu theo nhịp độ này, quân đội Châu Âu khó có thể đáp ứng được.
Thế giới chạy đua vũ trang hạt nhân
La Croix thì quan ngại về cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân toàn cầu đã được khởi động lại. Theo báo cáo hàng năm của Viện nghiên cứu quốc tế về hòa bình Stockholm, số lượng vũ khí hạt nhân có thể sẽ gia tăng trong những năm tới. Nhiều yếu tố chỉ ra rằng Mỹ và Nga có thể sẽ kết thúc thời kỳ độc quyền về sản xuất vũ khí. Hiện nay hai nước này vẫn chiếm 90% số vũ khí hạt nhân toàn cầu.
Tính tới đầu năm 2022, thế giới có khoảng 12.705 đầu đạn hạt nhân. Chín quốc gia (gồm Nga Mỹ, Anh Pháp, Ấn Độ, Trung Quốc, Pakistan, Israel và Bắc Triều Tiên) tăng cường hiện đại hóa kho vũ khí hạt nhân. Trung Quốc gần đây cũng xây thêm hơn 300 hầm chứa tên lửa mang đầu đạn hạt nhân. Trong bối cảnh chiến tranh Ukraine, Nga đã công khai cảnh báo về việc sử dụng vũ khí hạt nhân nếu phương Tây can dự sâu vào cuộc chiến để yểm trợ Ukraine. Do vậy theo báo cáo, việc giải trừ vũ khí hạt nhân khó có thể thực hiện được trong tương lai gần.
Hậu Brexit, Anh Quốc chạm lằn ranh đỏ với Liên Âu
Vẫn về thời sự Châu Âu, Les Echos có tựa "Bruxelles chuẩn bị đáp trả dự luật gây tranh cãi của Boris Johnson", liên quan đến việc Anh Quốc muốn thay đổi quy chế của Bắc Ireland. Ủy Ban Châu Âu cho rằng việc sửa đổi này vi phạm luật pháp quốc tế, do Anh muốn sửa đổi các quy định thuế quan và hải quan, miễn kiểm soát hàng hóa ở Bắc Ireland trong bối cảnh hậu Brexit.
Le Figaro nhắc lại rằng trong khuôn khổ thỏa thuận Brexit, Bắc Ireland vẫn nằm trong thị trường chung Châu Âu để duy trì biên giới mở của với Ireland, thành viên của Liên Hiệp Châu Âu. Dự luật này nếu được thông qua sẽ đặt ra vấn đề về kiểm soát hải quan ở biển Ireland. Điểm gây tranh cãi nhất đó là văn bản luật muốn xóa bỏ vai trò của Tòa Án Công Lý Châu Âu tại Bắc Ireland. Đây được xem là lằn ranh đỏ mà Ủy Ban Châu Âu đã công bố rõ ràng kể từ 5 năm trước khi bắt đầu đàm phán với Anh về Brexit.
Người nhập cư bất hợp pháp bị gửi tới Rwanda
Vẫn về thời sự Anh Quốc, Le Figaro đề cập đến vụ việc Luân Đôn gửi trả người tị nạn bất hợp pháp Rwanda, một hành động gây nhiều tranh cãi. Chuyến bay đầu tiên sẽ cất cánh đến Rwanda vào ngày 14/06, dựa theo hiệp ước ký kết giữa chính phủ của Boris Johnson và Rwanda, bù lại Anh sẽ hỗ trợ 140 triệu euro cho Rwanda. Chính phủ Anh cho biết quyết định này là nhằm hạn chế việc nhập cư bất hợp pháp, nhất là giảm bớt số người vượt biển Manche để đến Anh, khoảng 10 000 người từ đầu năm 2022.
Khi đến Rwanda, những người này có thể xin tị nạn, nếu được chấp nhận sẽ được ở lại 5 năm và được hưởng trợ cấp và các dịch vụ xã hội. Nếu bị từ chối, họ phải tìm cách xin nhập cư ở các nơi khác, và có nguy cơ bị trục xuất khỏi Rwanda. Quyết định này đã tạo ra một làn sóng phẫn nộ từ hoàng gia Anh cho đến các tổ chức bảo vệ nhân quyền. Cao ủy Liên Hiệp Quốc về người tị nạn cảnh báo rằng những người này có thể bị gửi đến các nước mà họ có nguy cơ bị hành quyết.
Chi Phương