Cải cách hưu bổng tại Pháp : Giới công đoàn thắng trận đầu tiên trong cuộc đọ sức với chính phủ
Phong trào biểu tình trên toàn nước Pháp huy động được hơn một triệu người xuống đường chống dự án cải tổ chế độ hưu bổng của chính quyền vào hôm qua dĩ nhiên là đề tài chiếm trọn trang nhất các nhật báo Pháp ra ngày hôm 20/01/2023, với nhận định chung là các công đoàn đã thắng được keo đầu trong cuộc đọ sức với chính quyền Macron.
Đoàn người biểu tình chống cải cách hưu trí tại Nice, Pháp ngày 19/01/2023. Reuters – Eric Gaillard
Điều đáng chú ý đầu tiên là các báo đều dùng đến từ ngữ "bras de fer" (nghĩa là "đọ sức"), để nói về các cuộc biểu tình, ngay trong tựa chính trang nhất trên các tờ Les Echos, La Croix, hay ở trang trong đối với tờ Le Figaro.
Không hẹn mà gặp, hai tờ La Croix và Les Echos gần như chạy cùng một tựa chính. Trong lúc tờ báo công giáo (La Croix) nhìn thấy là "Cuộc đọ sức đã bắt đầu", thì tờ báo kinh tế (Les Echos) cũng ghi nhận "Cuộc đọ sức khai diễn". Đối lập nhau là hai tờ Libération, thiên tả, và Le Figaro, thiên hữu đã nêu bật hai cách nhìn chủ quan hơn về sự việc.
Trong tựa lớn trang nhất của mình, Libération đã nêu bật tính chất rầm rộ của phong trào chống cải tổ trong tít lớn ngắn gọn "En force", vừa có nghĩa là "đông đảo", vừa có nghĩa là "mạnh mẽ", một cái tựa được bổ sung ngay bằng bài xã luận mang tựa rất sắc : "Thành công". Le Figaro thì chừng mực hơn, ghi nhận trong hàng tựa lớn trang nhất cả hai vế : "Công đoàn huy động lực lượng, Macron giữ vững hướng đi".
Riêng tờ Le Monde thì nhấn mạnh : "Cải cách chế độ hưu bổng : Một cuộc huy động lực lượng hiếm thấy cho một ngày hành động mang tính trắc nghiệm".
Cuộc biểu tình rầm rộ nhất dưới thời Macron
Đối với tất cả các tờ báo, nếu căn cứ vào số người tham gia các cuộc biểu tình khắp nơi trên khắp nước Pháp vào hôm qua, thì các công đoàn Pháp đã rất thành công trong việc huy động lực lượng chống kế hoạch cải tổ hưu bổng, lôi kéo được từ một đến hai triệu người xuống đường.
Libération có vẻ rất phấn khởi, nêu lên ngay trang nhất : "Hơn 1 triệu người đã biểu tình hôm thứ Năm trên khắp nước Pháp để phản đối kế hoạch cải cách hưu bổng. Các công đoàn đã hoàn thành tốt bài trắc nghiệm đầu tiên, qua đó làm suy yếu chính phủ".
Trong bài viết bên trong mang tựa đề "Tới một lúc nào đó, đủ rồi" - tức là không chịu đựng thêm được nữa - tờ báo không ngần ngại nhấn mạnh rằng hôm qua đã diễn ra "cuộc biểu tình quan trọng nhất của thời kỳ Emmanuel Macron". Thống nhất được với nhau lần đầu tiên kể từ năm 2010, các công đoàn đã thành công hơn trong việc huy động biểu tình, tập hợp được 2 triệu người trên khắp nước Pháp - theo số liệu của công đoàn CGT. Ngay cả chính quyền cũng phải công nhận là đã có đến 1,12 triệu người xuống đường, theo như thống kê của Bộ nội vụ.
Trong bài xã luận mang tựa ngắn gọn : "Thành công", nhật báo thiên tả Pháp đã nêu bật sự kiện là biểu tình không chỉ rầm rộ ở các thành phố lớn như Paris hay Marseille, mà tại rất nhiều thành phố, thị trấn nhỏ, các cuộc xuống đường cũng "đầy người".
Theo Libération, các công đoàn rất muốn thành công như vào năm 1995, khi sau nhiều tuần tranh đấu họ đã đạt được con số 2 triệu người xuống đường, buộc được chính quyền Chirac-Juppé thời đó rút lại kế hoạch cải cách hưu bổng.
Chính vì vậy mà ngay từ hôm qua, các công đoàn đã kêu gọi một ngày hành động khác vào hôm 31/01 tới đây, vào lúc chính phủ chuyển dự luật cải tổ qua Quốc hội.
Không nên lùi bước trước đường phố
Nếu Libération có vẻ rất tâm đắc với thành công bước đầu của phong trào phản đối cải cách hưu bổng, thì Le Figaro lại thận trọng hơn, nêu bật quyết tâm của chính phủ muốn đưa kế hoạch cải cách đến nơi đến chốn vì đó là một công cuộc cải tổ "công bằng và có trách nhiêm"
Tờ báo thiên hữu thừa nhận rằng cuộc xuống đường hôm qua đã "đáp ứng được tham vọng của những người chủ trương". Chính bộ trưởng Bộ lao động Pháp Olivier Dussopt, đã phải công nhận rằng đó là một cuộc "huy động lực lượng đáng kể", và cho rằng cần phải "lắng nghe các thông điệp của người biểu tình".
Tờ báo đã ghi nhận tuyên bố đắc thắng của Jean-Luc Mélenchon, thuộc đảng Nước Pháp Bất Khuất đối lập, cho rằng "Chính phủ đã thua trận đầu tiên".
Đối với Le Figaro, các công đoàn có vẻ như được củng cố thêm với thành công của cuộc biểu tình. Thế nhưng trước sự phô trương sức mạnh của các công đoàn, tổng thống Pháp đã nêu bật tính chính đáng mà cử tri đã dành cho ông để tiến hành cải cách, đồng thời tỏ rõ quyết tâm đi đến cùng trong kế hoạch cải tổ chế độ hưu bổng.
Trong bài xã luận ngay trang nhất mang tựa đề "Thế nhưng", Le Figaro cho rằng "Một triệu người biểu tình có là bao so với 30 triệu người lao động ? Đó chỉ là một giọt nước, luôn luôn bao gồm những gương mặt quen thuộc với những cuộc xuống đường, và nhất là ít bị ảnh hưởng nhất từ công cuộc cải tổ.
Đối với tờ báo, kế hoạch chắc chắn sẽ được Quốc hội thông qua, nhất là khi Chính phủ được hậu thuẫn của các dân biểu thuộc đảng Những Người Cộng Hòa bên cánh hữu, cũng như ở Thượng Viện cũng với đa số trong tay cánh hữu.
Theo Le Figaro, về nội dung, cuộc cải cách này không mang thay đổi nào lớn, thậm chí còn tốt hơn chế độ hiện hành. Vì tất cả những lý do đó, cho rằng, đối mặt với sự đe dọa của đường phố, chính quyền không có lý do gì để lui bước.
Ukraine : Xe tăng phương Tây chắc chắn sẽ đến
Cuộc đọ sức trên vấn đề hưu bổng tại Pháp đã đẩy tất cả các vấn đề thời sự khác xuống hàng thứ yếu. Tuy nhiên, hồ sơ chiến tranh Ukraine cũng vẫn thu hút sự chú ý của các báo, đặc biệt là khả năng Phương Tây sẽ chi viện xe tăng hạng nặng cho Ukraine.
Trong bài "Viện trợ cho Ukraine : Phương Tây không còn chặn xe tăng nữa", Libération ghi nhận là một tuần sau thông báo của Vương quốc Anh, các đồng minh của Kiev đang đẩy mạnh các đề xuất gửi vũ khí hạng nặng qua Ukraine. Tuy rất miễn cưỡng kể từ khi cuộc xung đột bắt đầu, vào hôm nay các nước chi viện cho Kiev sẽ gặp nhau tại Đức để phối hợp kế hoạch cung cấp xe tăng và vũ khí nặng cho Ukraine.
Theo Libération, trong gần mười một tháng kể từ khi Nga xâm lược đất nước của mình, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky không ngừng lặp lại ước mong, muốn NATO thiết lập vùng cấm bay trên Ukraine, và cung cấp cho mình vũ khí hạng nặng, đạn dược và xe tăng hiện đại kiểu phương Tây. Lần đầu tiên, các đồng minh của Kiev dường như sẵn sàng thực hiện điều ước của ông.
Gặp nhau vào hôm nay tại căn cứ quân sự của NATO ở Ramstein, Đức, họ sẽ thảo luận về sự phối hợp và phương pháp gửi vũ khí hạng nặng. Và điều này bất chấp lời cảnh báo vào hôm qua từ Điện Kremlin về nguy cơ "leo thang" xung đột trong trường hợp "chuyển giao vũ khí tầm xa" cho Kiev.
Cho đến nay, Liên Hiệp Châu Âu và NATO đã thận trọng không xem xét việc cung cấp xe tăng hiện đại cho Ukraine. Thế nhưng, việc Moskva gia tăng các cuộc tấn công vào dân thường – đặc biệt là cuộc tàn sát ở Dnipro vào ngày 14/01 – và viễn cảnh về một cuộc chiến tranh kéo dài, rốt cuộc đã thuyết phục phương Tây về việc phải giao vũ khí hạng nặng cho Ukraine.
Vì Ukraine, Nga trở thành chư hầu của Trung Quốc ?
Cũng liên quan đến vấn đề cuộc chiến tranh Ukraine, nhật báo Le Monde hôm nay đã nêu bật tình trạng lệ thuộc Trung Quốc của Nga một năm sau khi Moskva phát động cuộc xâm lược Ukraine.
Theo Le Monde, tình hữu nghị giữa hai nước Nga và Trung Quốc, được phô trương là "không giới hạn" kể từ thông cáo báo chí ngày 4/2/2022, thực ra không mấy hoàn hảo, và từ vai trò anh cả trước đây, Moskva đang rơi vào hoàn cảnh bị lệ thuộc, thậm chí là chư hầu của Bắc Kinh.
Khi Chiến Tranh Lạnh bắt đầu, vào những năm 1950, nước Trung Quốc của Mao đã phải phục tùng người anh cả Liên Xô. Trong phe "Đỏ", Trung Quốc phải chịu sự giám hộ của Liên Xô, với Stalin chiếm thế thượng phong. Ngày nay, tình hình đã đảo ngược. Sau một năm của cuộc chiến mà họ phát động chống lại Ukraine, Nga ngày càng thấy mình phụ thuộc vào Trung Quốc. Trong mối quan hệ "hữu nghị vô bờ bến" mà Moskva và Bắc Kinh tuyên bố đã thiết lập, Tập Cận Bình là nhân tố chiếm ưu thế – mỗi ngày một nhiều hơn.
Theo Le Monde, trong cặp đôi Trung-Nga, kinh tế và dân số tạo nên ưu thế của Trung Quốc. Hai nước có chung 4.200 km đường biên giới. Với khoảng 18.000 tỷ đô la, Trung Quốc (1,4 tỷ dân) có GDP lớn gấp mười lần Nga (144 triệu dân). Các lệnh trừng phạt sau ngày 24/2/2022 và việc Liên Hiệp Châu Âu quyết định tẩy chay các dầu khí của Nga đã làm trầm trọng thêm sự phụ thuộc của Nga vào Trung Quốc – một tình huống mà nhà khoa học chính trị người Nga Alexander Gabuev, thuộc Quỹ Carnegie, đã trình bày chi tiết trong một bài báo trên tạp chí Foreign Affairs (tháng 8/2022) với tựa đề "Chư hầu mới của Trung Quốc".
Để bù đắp cho sự mất đi của các khách hàng Châu Âu giàu có, Nga không có lựa chọn nào khác cho dầu khí của mình ngoài thị trường Trung Quốc (và Ấn Độ). Bắc Kinh là bạn bè của Moskva, nhưng lại là người bạn biết tính toán, mua dầu khí của nước bạn với giá bèo, thấp hơn mức trung bình của thế giới. Để thanh toán, Trung Quốc áp đặt việc dùng nhân dân tệ. Về phần mình, người Nga mua nhiều hàng sản xuất tại Trung Quốc hơn : vào năm 2021, từ 15% đến 18% hàng nhập khẩu của Nga đến từ Trung Quốc ; 29% vào năm 2022, chủ yếu là do chiến tranh.
Theo nhà nghiên cứu Gabuev, Bắc Kinh đang nắm trong tay những quân bài tốt nhất. Cuộc chiến đang tiến hành buộc Nga phải khuất phục trước Trung Quốc. Với việc nền tài chính công của Nga phụ thuộc vào mức độ bán hydrocarbon cho nước láng giềng lớn, Bắc Kinh có đòn bẩy mạnh mẽ đối với "người bạn" Nga của mình.
Hệ quả rõ nét về mặt chính trị-ngoại giao, Trung Quốc thúc đẩy Nga hạn chế bán vũ khí cho Ấn Độ hoặc Việt Nam, hai quốc gia bị cho là đứng về phía Mỹ trong cuộc đối đầu Bắc Kinh-Washington.
Tóm lại, theo Le Monde, Nga đang mất quyền tự chủ chiến lược.
Trọng Nghĩa