Mỹ : Từ 2018, khinh khí cầu do thám của Trung Quốc đã bay khắp thế giới
Động đất tại Thổ Nhĩ Kỳ và những hậu quả ; chiến tranh kéo dài khốc liệt tại Ukraine, các nước đồng minh trước thách thức tiếp thêm vũ khí cho Kiev ; nước Pháp tiếp tục sôi sục với cuộc cải các hưu trí và dư âm của vụ quả khinh khí cầu Trung Quốc bị Mỹ bắn rơi cùng những hệ lụy, là nhưng chủ để nổi bật của các báo Pháp ra ngày đầu tuần, 13/02/2023.
Quả khinh khí cầu của Trung Quốc bay qua Billings, Montana, Hoa Kỳ, ngày 01/02/2023. © AP/Larry Mayer
Trang nhất hầu hết các tờ báo lớn của Pháp số ra hôm nay đều đăng ảnh và chạy tựa lớn về trận động đất lớn ở Thổ Nhĩ Kỳ và Syria, đã gây ra cái chết của hơn ba chục nghìn người, thiệt hại vật chất chưa thể tính hết. Tuy nhiên hậu quả được các báo chủ yếu đề cập đến là về mặt xã hội và chính trị đối với Thổ Nhĩ Kỳ.
Nhật báo Le Monde chạy tựa : Tại Thổ Nhĩ Kỳ và Syria, những vết thương của trận địa chấn. Tờ báo tập trung phản ánh về những thiệt hại to lớn về người và vật chất mà trận động đất kinh hoàng xảy ra cách đây một tuần ở Thổ Nhĩ Kỳ và Syria. Nhật báo Le Figaro ghi nhận : "Sau địa chấn, Thổ Nhĩ Kỳ chìm trong hỗn loạn, chôn cất người chết". Tờ báo cho hay con số nạn nhân chết trong trận động đất vừa qua ở Thổ Nhĩ Kỳ đã lên tới hơn 33 nghìn người và theo Liên Hiệp Quốc con số này có thể còn lớn gấp đôi. Tờ báo cũng ghi nhận một hậu quả khác về mặt chính trị đối với chính quyền của tổng thống Erdogan. Trong bài viết : "Erdogan bị chỉ trích dữ dội ba tháng trước bầu cử", Le Figaro cho thấy sau những đau thương mất mát, giờ là lúc các đảng phái chính trị đối lập, dư luận báo chí, lên tiếng chỉ trích mạnh mẽ chính phủ về cách xử lý khủng hoảng, đã không phản ứng kịp thời, phù hợp trước thảm họa của đất nước. Trận động đất cũng đã làm lộ rõ những bê bối tham nhũng, trong quản lý các công trình xây dựng khiến cho hậu quả mà thảm họa để lại càng lớn hơn.
Để xoa dịu dân chúng, tổng thống Erdogan đã đến hiện trường thăm hỏi các nạn nhân, thừa nhận những thiếu sót của chính phủ cũng như hứa trợ cấp tiền cho các nạn nhân. Le Figaro cho biết, cuối tuần qua, bộ trưởng Tư pháp Thổ Nhĩ Kỳ thông báo truy tố và bắt giam một loạt các nhà thầu xây dựng vì các công trình xây dựng tồi tệ, lộ ra sau vụ động đất vừa qua.
Nhật báo công giáo La Croix nhận xét : "Động đất tại Thổ Nhĩ Kỳ, giờ là lúc tính sổ". Theo La Croix, một tuần sau trận động đất, phẫn nộ của người dân dâng cao nhằm vào chính quyền của tổng thống Erdogan vì sự chậm trễ và tổ chức cứu hộ rối loạn. Hệ quả đối với chính quyền Erdogan bắt đầu thấy rõ khi chỉ còn 3 tháng nữa đến kỳ bầu cử tổng thống. La Croix gọi đó là "những dư chấn chính trị của động đất"
Khí cầu Trung Quốc đã bay khắp thế giới
Chuyển qua với thời sự Châu Á, dư âm của vụ quả khí cầu Trung Quốc bị bắn hạ trên vùng trời nước Mỹ vẫn được nhiều tờ báo quan tâm. Le Monde có bài : "Khí cầu Trung Quốc chứa đầy mạng lưới gián điệp".
Trong khi thêm một vật thể bay không xác định nguồn gốc lại vừa bị không quân Mỹ bắn hạ trên vùng trời bắc Mỹ hôm 10/02, Washington khẳng định từ năm 2018, Trung Quốc có thể đã tiến hành ít nhất hai chục vụ do thám bằng bóng thám không xung quanh địa cầu. Le Monde trích dẫn nhiều nguồn tin Mỹ khẳng định ít nhất có 4 quả khinh khí cầu như vậy đã được phát hiện trên vùng trời Hoa Kỳ.
Theo Le Monde, "dựa trên phân tích các mảnh vỡ vớt trên biển của quả khí cầu bị bắn hạ tuần trước, Washington khẳng định, trái với điều mà chính quyền Trung Quốc vẫn nói từ đầu vụ việc, quả khinh khí cầu này không đơn thuần chỉ là để thăm dò khí tượng, bị lạc đường bay, mà đó là một cỗ máy trang bị các thiết bị công nghệ cao để thu thập thông tin về những mục tiêu dưới đất, đặc biệt là các cơ sở quân sự. Quả khinh khí cầu được trang bị các phương tiện thu các thông tin điện từ trường, tức là những tín hiệu radar và viễn thông".
Vẫn theo nguồn tin của Mỹ, nhiều quả khí cầu khác cũng đã bị phát hiện ở các khu vực Châu Mỹ La Tinh, Ấn Độ, Việt Nam, Đài Loan, Philippines và Nhật Bản. Năm 2020, một vật thể bay đã được phát hiện trên bầu trời Nhật Bản. Báo chí Mỹ trích dẫn một quan chức Nhật cho biết, ban đầu người ta nghĩ đó là một vật thể bay không xác định (UFO), nhưng sau đó mọi người hiểu rằng đó là một quả khí cầu do thám của Trung Quốc.
Nhật báo Pháp trích dẫn các quan chức Mỹ cho hay, các khinh khí cầu như vậy chủ yếu được đưa lên từ tỉnh Hải Nam, phía nam Trung Quốc. Đây là hòn đảo có các căn cứ quân sự quan trọng của Trung Quốc được phía Mỹ rất quan tâm. Năm 2022, chiến đấu cơ Trung Quốc và máy bay do thám của Mỹ đã tránh được một vụ va chạm trong gang tấc trên vùng trời ngoài khơi hòn đảo này. Nhật báo Mỹ Wall Street Journal cũng cho biết Trung Quốc còn một căn cứ thả khinh khí cầu khác nằm trong vùng Nội Mông. Theo nhiều nguồn tin khác mà tờ báo Mỹ thu thâp được, chương trình khinh khí cầu Trung Quốc được phối hợp thực hiện giữa quân đội Trung Quốc và một tập hợp các viện nghiên cứu, công ty được nhà nước hỗ trợ, trong đó có Viện Khoa học Bắc Kinh. Quả khinh khí cầu mới bị bắn rơi tuần trước là do một công ty thuộc quân đội chế tạo.
Vẫn theo các quan chức Mỹ, các quả khí cầu của Trung Quốc bay ở không phận cao nhất trong khoảng cách mặt đất từ 20km đến 100km. Chúng có thể mang các thiết bị quang học hay camera kỹ thuật số, có thể ghi những hình ảnh rất chính xác.
Le Monde cho biết bản thân Mỹ cũng là nước đi đầu trong lĩnh vực phát triển khinh khí cầu bay ở không phận cao. Nhưng phía Mỹ khẳng định chương trình của họ phục vụ mục đích dân sự.
Le Monde cho biết, đến thời điểm hiện tại Pháp xác nhận không phát hiện vật thể lạ bay vào bầu trời của mình nhưng Bộ quốc phòng đã lệnh cho không quân làm báo cáo về vấn đề này.
Từ vụ khinh khí cầu đến vị thế của Tập Cận Bình
Nhật báo Le Figaro đề cập đến vụ bóng thám không Trung Quốc ở góc độ vụ việc có thể tổn hại đến quyền lực của chủ tịch Tập Cận Bình ở trong nước và thanh thế quốc tế của ông ta qua bài phân tích : "Quả bóng gián điệp phá vỡ hòa dịu với Mỹ mà Tập Cận Bình mong muốn".
Vụ bóng thám không được giới quan sát nhìn nhận như là thất bại ngoại giao của Bắc Kinh mà trực tiếp là của lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình. Le Figaro nhận định, "vụ việc làm dấy lên hoài nghi về tài ngoại giao khéo léo của lãnh đạo Trung Quốc, đồng thời phơi bày những trục trặc trong việc thực thi chiến lược đối ngoại của cường quốc thứ hai thế giới".
Nhà nghiên cứu Triệu Thông (Zhao Tong) thuộc Trung tâm Carnegie-Thanh Hoa có trụ sở tại Bắc Kinh được tờ báo trích dẫn nhận xét : "Cuộc khủng hoảng khiến lãnh đạo Trung Quốc khó xử. Nó càng làm trầm trọng thêm mối ngờ vực lẫn nhau vào thời điểm Trung Quốc muốn ổn định mối quan hệ với Hoa Kỳ để đảm bảo phát triển kinh tế và cạnh tranh tốt hơn về lâu dài".
Theo tờ báo, giả thuyết sự cố bóng thám không là cố tình nhằm phá hoại sự hâm nóng quan hệ ngoại giao Trung-Mỹ không thuyết phục được các chuyên gia. Phần đông cho rằng ở đây có sự trục trặc trong bộ máy chính quyền vốn đã phức tạp và không rõ ràng bao giờ. Cụ thể là giữa Ngoại giao và Quân đội. Vụ việc cũng lộ ra những giới hạn của việc tập quyền của Tập Cận Bình trong một đất nước 1,4 tỷ dân.
Le Figaro nhận định : Chắc chắn, vụ việc này không ảnh hưởng đến quyền lực độc tôn của Tập Cận Bình, ông đã gây dựng được uy tín của mình với quần chúng. Nhưng vụ việc làm mất đi tầm vóc của một nhà lãnh đạo, luôn muốn tỏ ra đạo mạo trong các hồ sơ quốc tế.
Lối thoát khỏi cuộc khủng hoảng này hứa hẹn sẽ rất tế nhị đối với nhà lãnh đạo phục hưng chủ nghĩa dân tộc, đang muốn định hình lại quan hệ với cường quốc số 1 thế giới để đối phó với những thách thức nội bộ để không bị mất mặt.
Chiến tranh Ukraine : Các đồng minh phương Tây rơi vào thế kẹt
Chuyển qua thời sự chiến tranh Ukraine. Nhật báo Libération có bài xã luận đáng chú ý với tiêu đề "Lựa chọn nan giải Ukraine" đề cập trở lại sự kiện tổng thống Ukraine công du một vòng Châu Âu xin viện trợ chiến đấu cơ nhưng không thành.
Các nước Châu Âu, đồng tình với Hoa Kỳ, đã không đáp ứng mong đợi của tổng thống Ukraine, trì hoãn thời gian hoặc thêm điều kiện sử dụng các loại vũ khí tầm xa. Tờ báo bình luận, "cuộc chiến tranh tại Ukraine không phải là cuộc chiến của những nước cung cấp vũ khí mà họ chỉ đang thực hành một cuộc chiến tranh ủy nhiệm". Thế nhưng Ukraine đang trong tình trạng khẩn cấp, giữa sự sống và cái chết. Theo Libération, nếu Hoa Kỳ và đồng minh phương Tây không ở bên cạnh Ukraine thì bây giờ đất nước này có lẽ đã bị sáp nhập vào Nga, các lãnh đạo Ukraine đã bị tiêu diệt như thời Staline ngày trước rồi.
Nhưng sự thận trọng của các nước đồng minh Ukraine không bao giờ thừa, xã luận của Libération khẳng định.
Tờ báo nhận thấy các đồng minh của Ukraine, nhất là Hoa Kỳ, đang gặp nhiều khó khăn. Thứ nhất là muốn cuộc chiến sớm chấm dứt, nhưng Vladimir Putin muốn kéo dài bằng một cuộc chiến tranh hao mòn. Trở ngại nữa, là các nước hậu thuẫn cho Ukraine khó có thể chuyển qua nền kinh tế chiến tranh, vốn đang bi đát trong thời bình rồi. Trong khi đó nhu cầu đạn dược vũ khí hàng ngày của Ukraine đã vượt quá khả năng sản xuất của các nước đồng minh.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã phát biểu rằng "Nước Nga không thể và cũng không được chiến thắng cuộc chiến tranh này". Libération kết luận : "Đồng ý ! Nhưng người ta muốn được biết làm thế nào người Ukraine và các đồng minh của mình đạt được điều đó. Đó cũng lại là điều mù mờ nhất".
Anh Vũ