Nga từ chối triển hạn thỏa thuận ngũ cốc Ukraine khiến nhiều nước ở Châu Phi quan ngại. Nắng nóng cực điểm khắp Bắc Bán Cầu, các doanh nghiệp xây dựng tại Ý phải điều chỉnh thời gian lao động. Ngoại trưởng Trung Quốc biến mất không rõ lý do. Trên đây là những chủ đề chính trong tạp chí Thế giới đó đây tuần này
Tàu chở ngũ cốc đến gần eo biển Bosphorus ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, ngày 17/07/2023. AP - Sercan Ozkurnazli
Thỏa thuận ngũ cốc giữa Nga và Ukraine, dưới sự bảo trợ của Liên Hiệp Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ đã hết hạn vào ngày 17/07 vừa qua. Nga đã từ chối triển hạn thỏa thuận cho phép xuất khẩu ngũ cốc Ukraine từ Biển Đen, vì yêu cầu liên quan đến xuất khẩu ngũ cốc và phân bón của Nga không được đáp ứng khi bị phương Tây áp đặt các lệnh trừng phạt.
Từ khi Nga xâm lược Ukraine cách nay hơn một năm, các tàu chiến của Nga đã cản trở việc xuất khẩu ngũ cốc từ cảng Odessa của Ukraine và các cảng khác. Lúc đó, giá lúa mì và các loại lương thực khác đã tăng cao và chỉ giảm xuống trở lại khi thỏa thuận ngũ cốc được ký kết vào tháng 7/2022. Việc Nga rút khỏi thỏa thuận đã làm dấy lên nguy cơ giá lương thực tăng cao, đe dọa đến an ninh lương thực của nhiều nước, đặc biệt là tại Châu Phi, trong đó có Mauritanie. Thông tín viên RFI Léa Breuil cho biết tình hình từ Nuakchott, thủ đô Mauritanie :
"Quyết định của Nga rút khỏi thỏa thuận một lần nữa tạo một cú sốc đối với Mauritanie, quốc gia nhập khẩu chủ yếu ngũ cốc từ Ukraine. Báo cáo quý gần đây nhất của năm 2023 chỉ ra rằng khoảng 18% ngũ cốc của nước này được nhập từ Ukraine. Theo giáo sư kinh tế Abdelahi Ewa ở Mauritanie, nguồn cung ngũ cốc quan trọng này giúp đáp ứng nhu cầu lúa mì và bình ổn giá các lương thực thiết yếu, như bánh mì, bất chấp lạm phát. Ông hy vọng rằng thỏa thuận chỉ bị đình chỉ trong ngắn hạn. Ông nói : "Cho đến hôm nay, giá bánh mì không thay đổi, khoảng 100 ouguiya (tiền Mauritanie), do vậy chính phủ đã thành công đối phó với cú sốc này. Tất cả những lần mà Nga rút khỏi thỏa thuận, những lần mà thỏa thuận bị ngưng trệ được giới hạn trong một thời gian nhất định và không có ảnh hưởng nào vì có kho dự trữ. Nhưng cú sốc này sẽ trở nên khó có thể chống đỡ nếu thỏa thuận bị ngưng trệ lâu dài, và chúng tôi sẽ phải đối mặt với rủi ro an ninh lương thực ngày càng lớn".
Nhà kinh tế, chuyên gia về chiến lược phát triển Sidi Ahmed Buh cho rằng, trong ngắn hạn, để hạn chế lạm phát, chính phủ Mauritanie từ nay phải viện đến nguồn cung từ trung ương và ngân sách công. Nếu thỏa thuận này bị ngừng trong thời gian dài, Mauritanie sĩ phải kêu gọi trợ giúp từ quốc tế". Tất cả mọi người hy vọng rằng việc Nga rút khỏi thỏa thuận chỉ là chiến lược đàm phán của Nga và thỏa thuận này sẽ sớm được tái lập.."..
Giá ngũ cốc đã tăng nhẹ sau thông báo rút khỏi thỏa thuận của Nga, tuy nhiên thị trường lương thực chưa đến mức quá căng thẳng. Giới chuyên gia cho rằng, trong hơn một năm qua, Ukraine đã có thêm những tuyến đường khác để xuất khẩu ngũ cốc, thay vì qua cảng Biển Đen. Các nước xuất khẩu ngũ cốc lớn như Brazil cũng đã tăng cường xuất khẩu. Các quốc gia tại Bắc Bán Cầu cũng đang vào mùa thu hoạch, dự báo sản lượng tăng cao tại nhiều nơi.
Mùa hè hỏa ngục khắp Bắc Bán Cầu
Gần đây, các kỷ lục về nhiệt độ cao liên tục bị phá vỡ tại nhiều khu vực khắp Bắc Bán Cầu. Dữ liệu từ cơ quan khí hậu Copernicus của Châu Âu cho thấy tháng Bảy năm nay có thể sẽ là tháng nóng nhất kể từ khi con người bắt đầu đo lường nhiệt độ. Nhiều khu vực ở Nam Âu, Trung Quốc hay Bắc Mỹ đang phải chịu cảnh nắng nóng cực độ từ nhiều ngày qua. Nhiều khu vực trong tình trạng báo động đỏ, các vụ cháy rừng dữ dội tiếp diễn ở Hy Lạp hay Canada. Tháng 7/2023 cũng sẽ là tháng Bảy nóng nhất đối với các đại dương.
Thời tiết nắng nóng, nhiệt độ cao cũng có thể dẫn đến tình trạng mất nước, say nắng, và những rủi ro khác đối với sức khỏe, thậm chí gây tử vong sớm. Tại Ý, nhiều doanh nghiệp phải điều chỉnh khung giờ làm việc, đặc biệt là các doanh nghiệp trong lĩnh vực xây dựng, để bảo đảm sức khỏe cho người lao động. Thông tín viên RFI Eric Senanque từ Roma cho biết thêm :
"Các công trường vắng tanh, các giàn giáo không có công nhân làm việc. Tại Ý, những ngày qua, nhiệt độ tăng cao đến mức không thể chịu đựng được đã khiến các các thói quen làm việc bị đảo lộn. Cụ thể là trong lĩnh vực xây dựng, ông Andrea Noschese là chủ một công ty nhỏ với 6 công nhân, chuyên cải tạo các căn hộ. Trước tình trạng nắng nóng, ông Noschese đã phải thay đổi phương pháp làm việc. Ông nói : "Chúng tôi làm việc sớm hơn, từ 6 giờ sáng đến 14 giờ chiều. Đối với những việc phải làm ngoài trời, chúng tôi đã hoãn lại hết. Chúng tôi đợi khi nào đợt nắng nóng này dịu đi thì mới quay trở lại tiếp tục làm việc".
Kể từ khi đợt nắng nóng bắt đầu ở Ý, ít nhất hai người đã thiệt mạng trên công trường vì nhiệt độ cao. Tại Sardaigne, nhiệt độ cao cực điểm, các công đoàn đã kêu gọi thay đổi quy định. Đại diện của công đoàn CGIL trong lĩnh vực xây dựng Erika Collu cho hay : "Chúng tôi cố gắng vận động các doanh nghiệp triển khai tất cả các biện pháp phòng ngừa, một trong số đó đã điều chỉnh lại khung giờ làm việc".
Luật lao động Ý không bảo đảm khi nhiệt độ tăng cao đến mức nào thì người lao động có thể ngừng làm việc, nhưng các tổ chức công đoàn đang gây áp lực đối với bộ Lao Động để ban hành những quy định rõ ràng".
Tại Tây Ban Nha, nhiệt độ lên đến 44 độ C tại nhiều nơi. Gió thổi từ sa mạc Sahara đã khiến nhiều thành phố Tây Ban Nha trở thành một lò lửa. Tại Madrid, cư dân thủ đô tìm kiếm các điểm được xem như bãi biển của Madrid (playa de Madrid) để làm mát. Thông tín viên Diane Cambon tường trình từ thủ đô Tây Ban Nha :
"Ngay từ 10 giờ sáng, ai cũng có cảm giác như lửa đốt khi đi vào trung tâm thành phố Madrid. Tại những căn hộ không có điều hòa, không khí khó được lưu thông và khó có thể nghỉ ngơi tại nhà. Một cư dân cho biết : "Tôi không thể nào ở nhà được, ngay cả khi có đóng hết các cửa sổ, tình hình ngoài đường phố cũng không tốt hơn". Để vượt qua đợt nắng nóng thứ ba, người dân Madrid đến những khu vực được mệnh danh "bãi biển của Madrid", tại đây có những đài phun nước theo chiều dọc, và mọi người có thể hít chút khí lạnh. Bà Marie Luz, 75 tuổi, ở đây suốt cả ngày. Bà nói : "Ở đây, có bóng mát và có nước, chúng tôi rất thoải mái, cần phải có thêm nhiều các đài phun nước như vậy. Có quá nhiều người, nhưng không đủ vòi phun nước cho cả trẻ em và người lớn".
Một lựa chọn khác đó là các hồ bơi. Một số bể bơi mở cửa cả buổi tối, như ở miền nam nước này, tức là bể bơi mở cửa từ 20 giờ tối đến 1 giờ sáng và miễn phí vé vào cửa. Các thư viện và bảo tàng cũng là những nơi "tị nạn khí hậu", được nhiều người ưa chuộng gần đây. Các rạp chiếu phim cũng ghi nhận đông đảo người đến xem".
Ngoại trưởng Trung Quốc biến mất không rõ lý do
Nhìn sang Trung Quốc, sự mất tích của bộ trưởng ngoại giao Trung Quốc thu hút sự quan tâm của truyền thông quốc tế. Ngoại trưởng Tần Cương, được biết đến là một người thân cận của Tập Cận Bình, đã không xuất hiện từ ngày 25/06, mặc dù chương trình nghị sự dày đặc. Sự mất tích của ông Tần Cương đã làm dấy lên nhiều tin đồn. Từ Bắc Kinh, thông tín viên RFI Stéphane Lagarde tường trình :
"Nếu đặt câu hỏi trên đường phố Trung Quốc, ngoại trưởng Tần Cương đang ở đâu, phần lớn mọi người sẽ trả lời : Là ai vậy ? Tôi không biết ! Cần phải nói rằng, mỗi lần một nhân vật nào đó biến mất, thì những người cuối cùng được thông báo là người dân Trung Quốc, bởi vì các phương tiện truyền thông nhà nước không nói đến và giữ im lặng tuyệt đối với báo chí nước ngoài.
Cách đây một tuần, ngoại trưởng Trung Quốc đã một lần nữa vắng mặt tại một cuộc họp quốc tế. Một nguồn tin từ báo Hồng Kông South China Morning Post cho biết lãnh đạo 57 tuổi này có những vấn đề về sức khỏe. Phát ngôn viên của Bộ ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân đã tuyên bố vào ngày 11/07 về việc ông Tần Cương khó có thể tham dự các cuộc họp ngoại trưởng ASEAN vì lý do sức khỏe. Nhưng sau đó, không có thêm thông tin nào khác. Phát ngôn viên của Bộ ngoại giao Trung Quốc đã xác nhận vào ngày 14/07 là không có thêm thông tin nào về vụ việc. Vậy thì ông Tần Cương hiện đang ở đâu ?
Điều mà chúng ta biết chắc chắn đó là vị cựu đại sứ ở Hoa Kỳ, được bổ nhiệm làm ngoại trưởng tại Đại hội Đảng cộng sản Trung Quốc lần thứ XX, đã mất dấu từ 3 tuần qua.
Lần cuối cùng ông Tần Cương xuất hiện là vào ngày 25/06, trong cuộc thảo luận với thứ trưởng ngoại giao Nga ở Bắc Kinh. Sự biến mất này đã làm dấy lên một tin đồn về mối quan hệ giữa ông với một phụ nữ dẫn chương trình trên kênh Phoenix TV và có thể hai người đã có con với nhau. Người phụ nữ này cũng đã biến mất. Một số nhà quan sát đa nghi, cho rằng tin đồn này đúng hơn là được đưa ra để giải thích vụ biến mất đột ngột này".
Tại Trung Quốc, theo trang NBCNews, các vụ mất tích trong một thời dài mà không rõ nguyên nhân không phải là hiếm xảy ra, không chỉ các chính khách mà những năm gần đây, các doanh nhân, nghệ sĩ cũng biến mất. Vào năm 2018, thứ trưởng Bộ công an Trung Quốc, kiêm chủ tịch của Interpol, Mạnh Hoành Vĩ, cũng đã biến mất khi đang trên đường từ Châu Âu trở về Trung Quốc. Ông Mạnh đã bị buộc tội nhận hối lộ và bị kết án hơn 13 năm tù. Năm 2021, tỷ phú công nghệ Trung Quốc Jack Ma cũng đã mất tích sau khi chỉ trích các quy định của chính quyền Bắc Kinh.
Iran bắt nhiều nghệ sĩ vì không đeo khăn trùm đầu Hồi giáo
Về thời sự Trung Đông, tại Iran, những ngày gần đây, tư pháp đã nhiều lần thông báo trừng phạt các nghệ sĩ vì không đeo khăn trùm đầu Hồi giáo tại nơi công cộng. Nhiều người trẻ cũng đã bị bắt giữ vì cùng lý do. Trước đó, chính quyền Iran cũng đã đóng cửa nhiều trung tâm giáo dục, bị buộc tội "kích động" các học sinh tham gia vào các cuộc biểu tình xảy ra trên khắp Iran sau khi một thiếu nữ Hồi giáo Mahsa Amini bỏ mạng chỉ vì không đeo khăn trùm đầu đúng quy cách.
Từ Tehran, thông tín viên RFI Siavosh Ghazi tường trình :
"Một lần nữa, chính quyền siết chặt các biện pháp kiểm soát, hai tháng trước ngày giỗ của Mahsa Amini, bỏ mạng sau khi bị bắt, bị giam giữ vì không đeo khăn trùm đầu đúng quy cách.
Ba nữ diễn viên tham gia vào các buổi lễ không đeo khăn trùm đầu đã bị kết án 1 hoặc 2 năm tù, bị cấm đi lại trong 2 năm, và bị cấm sử dụng mạng xã hội trong nhiều năm. Một diễn viên kịch đã tăng tải một video đe dọa cảnh sát. Anh đã bị bắt trong điều kiện khó tin. Anh ta đã quay phim, phát trực tiếp cuộc can thiệp của cảnh sát, phá cửa căn hộ của anh ta.
Và cuối cùng, 4 cô gái đăng ảnh chụp trước một trung tâm tôn giáo, không đeo khăn trùm đầu, mặc quần short. Danh tính của họ đã được xác nhận và họ bị bắt giữ.
Những ngày gần đây, nhiều video được đăng tải trên mạng xã hội cho thấy hình ảnh các cảnh sát đưa ra cảnh báo đối với phụ nữ hoặc các cô gái trẻ không đeo khăn trùm đầu.
Những tháng qua, ngày càng có nhiều phụ nữ, cô gái trẻ không đeo khăn trùm đầu. Điều này đã khiến một số quan chức bảo thủ khó chịu và yêu cầu cảnh sát can thiệp.
Các quan chức ôn hòa và các nhà xã hội học đã cảnh báo chính quyền về khả năng xảy ra các cuộc biểu tình mới để đáp trả lại các biện pháp mới này".
Chi Phương