Phải chăng hàng loạt tướng lãnh Nga đang bị thanh trừng ?
L'Express nói về không khí bất an trong quân đội Nga sau gần 17 tháng chiến tranh, với tình trạng thay quân đổi tướng liên tục mà tuần báo gọi là "Những tướng lãnh xài một lần rồi bỏ". Một loạt sĩ quan cao cấp bị kỷ luật, gây ra tâm trạng hoang mang. Nếu họ được thay thế bằng những kẻ nịnh hót, sẽ là tin vui cho Ukraine, vốn đang tiến rất chậm trong chiến dịch phản công.
Tướng Sergei Surovikin (trái) và bộ trưởng quốc phòng Nga Sergei Shoigu (giữa) trong chuyến thăm bộ tham mưu liên quân ngày 17/12/2022 tại một địa điểm không được xác định. Tướng Surovikin không hề thấy xuất hiện sau vụ binh biến của Yevgeny Prigozhin ngày 24/06/2023. AP - Gavriil Grigorov
Những đề tài nhẹ nhàng của mùa hè chiếm trang nhất các tuần báo kỳ này. Courrier International nghỉ hè sớm, ra ba số nhập một với chủ đề "Tiếng gọi của những hòn đảo". Le Point nói về "Quyền lực siêu việt của giấc ngủ". L’Obs chạy tựa "Bye Lady Jane", tưởng niệm nữ nghệ sĩ gốc Anh Jane Birkin vừa qua đời trong tuần. L’Express tuy dành trang bìa cho nhà báo kiêm nhà hoạt động sinh thái Hugo Clément, nhưng có hồ sơ công phu về "Những người thân Nga và những kẻ ngốc hữu dụng".
Cuộc phản công "lâu dài và khó khăn" của Kiev
Về chiến tranh Ukraine, L'Obs đặt câu hỏi "Tái chiếm 200 kilomet vuông một tháng : Tại sao cuộc phản công lại tiến chậm như vậy ?". Quân đội Ukraine đã chiếm lại được 210 cây số vuông (gồm 180 kilomet vuông ở miền nam và 30 kilomet vuông ở miền đông), tổng cộng gấp đôi diện tích Paris, trung bình giành lại được 35 kilomet vuông một tuần. Tổng thống Volodymyr Zelensky khẳng định : "Mỗi kilomet giành lại được, mỗi trận thắng của các đơn vị được đều xứng đáng được hàm ân".
Hệ thống mìn bẫy của Nga dày đặc chưa từng thấy, kéo dài "từ 4 đến 16 kilomet", đặc biệt ở Zaporijia còn được gài rất sâu, các chiến binh không thể tiến được nếu chỉ có những chiếc thiết giáp. Trước bức tường mìn chống tăng, mìn chống cá nhân, bẫy rập được rải khắp nơi bằng giàn phóng rốc-kết hoặc drone, quân đội Ukraine phải thay đổi chiến thuật. Quá thiếu công binh gỡ mìn, họ phải cho những toán nhỏ chiến binh làm việc ngày đêm, bò trườn trên mặt đất để mở đường. Kiev mới nhận được chưa đến 15% số thiết bị phá mìn được phương Tây hứa như loại MICLIC nổi tiếng của Mỹ.
Đối với nhà phân tích quân sự Franz-Stefan Gady của Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế, lực lượng Ukraine tiến chậm do không nắm vững hợp đồng tác chiến quy mô, thường chỉ tấn công trực tiếp vào các vị trí Nga. Kiev nêu ra tính chất "lâu dài và khó khăn" của cuộc chiến, đề nghị được chi viện chiến đấu cơ và xe tăng.
Ukraine đang cần khẩn cấp thêm 200 đến 300 thiết giáp, 60 đến 80 chiến đấu cơ F-16, 5 đến 10 hệ thống phòng không. Về đạn dược, Ukraine sử dụng 4.500 đến 6.000 quả đạn pháo cỡ lớn mỗi ngày, 150 đến 200 hỏa tiễn tầm xa mỗi tháng, đặc biệt là Storm Shadow của Anh. Hoa Kỳ loan báo viện trợ thêm 1,3 tỉ đô la, nhưng vũ khí không thể đến nơi sớm vì không thể lấy trực tiếp từ kho của quân đội Mỹ. Được chờ đợi từ lâu, thực ra đây là đợt phản công thứ ba sau khi giải phóng Kharkiv và Kherson, chưa kể trận Kiev. Bên cạnh đó Ukraine vẫn chưa tung ra hết lực lượng.
Địa ngục chiến tranh Ukraine và cuộc sống dưới lòng đất
Trên chiến trường, L'Obs có bài phóng sự cảm động mô tả "Cuộc sống nơi tiền tuyến". Ngôi làng bị tàn phá, những người sống sót trú ngụ trong những căn hầm dưới lòng đất, các cha tuyên úy xông pha dưới đạn bom chỉ được bảo vệ bằng đức tin, những chiếc xe jeep chở thương binh tử sĩ... Đó là hình ảnh thường nhật trong giai đoạn phản công của những người đang sống trong địa ngục chiến tranh.
Những gì còn sót lại của làng Velyka Novossilka chỉ là những ngôi nhà bị xé toang, những mảng tường đổ. Nhưng trên mảnh đất đầy mảnh vỡ hỏa tiễn, là những bông hoa - Bakhmut cách đó 30 kilomet vốn là "thành phố hoa hồng". Ngôi làng nhỏ bé có vị trí chiến lược vì mở ra phía nam hai thành trì đang bị Nga chiếm : Melitopol, cửa ngõ duy nhất để vào Crimea, và Mariupol, thành phố tuẫn đạo mà Ukraine đang mơ giải phóng. Những tiếng gầm thét của đại bác Howitzer, tiếng rít của moọc-chê, và mùi thuốc súng nồng nặc…
Tưởng chừng như một vùng đất chết, nhưng ngay khi chiếc xe jeep dừng lại, một đạo quân ma bỗng từ lòng đất chui lên. Những khuôn mặt nhợt nhạt, mắt hấp háy vì chói sáng, những người già chống gậy, những phụ nữ lớn tuổi choàng khăn, số khác chạy xe đạp đến. Tất cả đều vui sướng siết chặt tay những người trên xe, vỗ vào người như để chắc chắn là họ có thật. Phóng viên cùng với hai vị tuyên úy là sứ giả của một thế giới của những người sống, một thế giới bình thường có điện có nước. Từ một năm qua, những người già không di tản sống nhờ những chuyến hàng nhân đạo chở đến đồ hộp, gạo, mì, nước đóng chai, có người đã bị điếc vì suốt ngày nghe tiếng đạn pháo.
Trên những con đường Donbass không ít những chuyến xe "200". Quân đội Ukraine vẫn giữ mã số của thời Liên Xô : "100" là xe chở đạn dược, "200" là tử sĩ, "300" là thương binh. "Những người hy sinh vì Tổ quốc không chết bao giờ", nhưng những người hùng vẫn gục ngã, lấp đầy các nghĩa địa. Trên đường đi, thỉnh thoảng vẫn hiện ra hình ảnh đau lòng của một biển cờ màu xanh vàng phấp phới trong gió, trên những nấm mộ đơn sơ cắm cây thánh giá.
Một loạt tướng Nga bị cách chức, kỷ luật
Cũng liên quan đến cuộc chiến với Ukraine, L'Express nói về không khí bất an trong quân đội Nga sau gần 17 tháng chiến tranh, với tình trạng thay quân đổi tướng liên tục mà tuần báo gọi là "Những tướng lãnh xài một lần rồi bỏ". Nạn nhân mới nhất được cho là tướng Vladimir Seliverstov, chỉ huy sư đoàn dù 106, bị cách chức hôm 15/07 – mà theo nhiều nguồn tin Nga là do công khai bảo vệ lính tráng.
Ba ngày trước đó, thiếu tướng Ivan Popov lãnh đạo quân đoàn 58 cũng bị ngưng chức vì lý do tương tự. Chưa kể sự mất tích của tướng Sergei Surovikin, chỉ huy trưởng lực lượng không gian, kể từ sau vụ nổi loạn của Yevgeny Prigozhin hôm 24/06. Theo tin đồn đãi, có nhiều sĩ quan cao cấp bị kỷ luật như vụ Ramil Ibatullin, chỉ huy sư đoàn xe tăng 90 bị bắt cùng với hai viên phó ; hay Alexander Kornev, chỉ huy trưởng sư đoàn dù số 7 bị cách chức.
Tướng Pháp Jérôme Pellistrandi, tổng biên tập Tạp chí Quốc phòng, cho rằng đây là biểu hiện cho sự lúng túng của quân đội Nga, vẫn chưa tìm ra giải pháp chiến thuật. Tướng Nicolas Richoux, cựu chỉ huy trưởng lữ đoàn thiết giáp số 7 của Pháp nhấn mạnh, tình trạng này gây hoang mang, sẽ dẫn đến việc không một sĩ quan nào dám nói sự thật.
Tệ hơn nữa, sau khi nghe đồn chỉ huy trưởng lực lượng dù (VDV) là Mikhail Teplinski được cho là thân cận với Prigozhin sắp bị bắt, các blogger quân sự Nga hôm 16/07 đăng lên đoạn ghi âm cho thấy nhiều lính dù đe dọa sẽ bỏ vị trí. Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) cho rằng nếu đây là sự thật, sẽ là mối đe dọa đào ngũ hàng loạt. Theo tướng Richoux, nếu các tướng lãnh trên đây bị thay thế bằng những kẻ nịnh hót, thì không biết quân Nga sẽ xoay sở ra sao, và như vậy là tin vui cho bộ tham mưu Ukraine.
Những "kẻ ngốc hữu dụng" của Kremlin tại Pháp
Hồ sơ của L'Express chỉ ra "Giới quân sự, trí thức, chính khách... Ai là những người thân Nga tại Pháp ?". Tuần báo phân biệt bảy loại người đang đưa ra mọi lý lẽ để biện minh, hợp thức hóa hành động xâm lược của Nga. Đó là những nhân vật chống Mỹ, đổ lỗi cho Washington đã gây chiến. Những sĩ quan yêu thích nước Nga vì những huyền thoại trong quá khứ. Những người theo thuyết âm mưu, cho rằng Obama vẫn giựt dây, muốn nước Nga bị bất ổn. Những kẻ thủ lợi nhờ làm ăn với Nga, những người mê văn hóa Nga với Dostoievsi, Bolchoi…, phe chủ hòa và cực hữu.
Tưởng chừng sau khi Vladimir Putin quyết định đưa quân sang Ukraine, sau thảm sát Bucha, phá hoại đập thủy điện Kakhovka, lính đánh thuê Wagner tiến về Moskva… họ sẽ im lặng, nhưng không. Những người thân Nga và những kẻ ngốc hữu dụng vẫn rất năng động ở nước Pháp. Không ít người cho rằng nước Nga bảo vệ những giá trị truyền thống đang bị xói mòn tại Pháp, nhưng Vera Grantseva, giảng viên Science-Po Paris khẳng định hoàn toàn sai lầm. Tại Nga hiện nay, cứ 2 cặp cưới nhau thì 1 cặp sau đó ly dị, số tiền trợ cấp nuôi con mà những ông chồng không chịu trả lên đến 40 triệu euro, và chỉ có 4-8% người Nga là tín đồ Chính thống giáo ngoan đạo !
Trả lời phỏng vấn của L'Express, nhà chính trị học Bruno Tertrais, phó giám đốc Quỹ Nghiên cứu Chiến lược nhận xét : "Một số người không có khả năng nhìn ra bản chất nước Nga của Putin". Ông Tertrais cho rằng có nhiều nhân tố tác động : tính lãng mạn, chủ nghĩa De Gaulle và ý muốn là "cường quốc thăng bằng", chống Mỹ - cả tả lẫn hữu. Lý do thứ tư là hệ quả của cả ba yếu tố trên : cho rằng Nga là đồng minh tự nhiên, kể cả trong chống thánh chiến. Điểm chung : cả hai nước đều là ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc và là cường quốc nguyên tử. Nhà nghiên cứu chỉ ra những ảo tưởng của nhiều trí thức Pháp : về khả năng thay đổi ván cờ, về việc gắn kết Nga với Châu Âu, xây dựng một cơ cấu an ninh mới phù hợp với tất cả.
Donald Trump khiến Ukraine và EU lo lắng
L'Obs cảnh báo thêm "Cái bóng của Donald Trump đang đe dọa Ukraine và...nChâu Âu". Kịch bản ác mộng cho Kiev và cho cả Liên hiệp Châu Âu, là việc cựu tổng thống Trump quay lại Nhà Trắng năm 2024, khiến các đồng minh của Washington lo lắng. Nếu rốt cuộc Donald Trump là người kết thúc cuộc chiến Ukraine thì sao ? Ông Trump từng khẳng định có thể "chấm dứt chiến tranh trong 24 giờ", và mới đây trả lời Fox News, Trump hàm ý rằng nếu trong nhiệm kỳ của ông sẽ không có việc Nga xâm lăng Ukraine vì ông sẽ "deal", và "thực ra một số vùng nói tiếng Nga…".
Có thể nghĩ rằng nếu lại cầm quyền, Donald Trump sẽ đe dọa cúp quân viện cho Kiev. Hồi tháng Năm tại Bratislava, tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã đặt câu hỏi : "Liệu chính quyền Mỹ luôn luôn như nhau ? Không ai có thể khẳng định, và chúng ta không thể giao phó an ninh và ổn định cho sự chọn lựa của cử tri Mỹ".
Châu Âu thiếu cảnh giác trước gián điệp Trung Quốc
Nhìn sang phía "người bạn thiết" ở Châu Á của Putin, Le Point đặt vấn đề "Gián điệp Trung Quốc, Châu Âu có thể làm gì ?". Sau một thời gian dài đánh giá thấp mối đe dọa từ Nga, không thể lặp lại sai lầm này trước Bắc Kinh.
Trái với tổng thống Mỹ Joe Biden có thông tin từ CIA, nguyên thủ các nước Châu Âu mà trước hết là Emmanuel Macron không nhận ra được chiến tranh đang ập vào Ukraine. Liệu lần này họ có cảm thấy mối đe dọa nghiêm trọng mới từ Trung Quốc ? Không còn gì phải nghi ngờ về việc rất nhiều gián điệp người Hoa, tất cả đều dưới quyền Đảng cộng sản, đang tạo thành mạng lưới thu thập thông tin và lũng đoạn lớn nhất thế giới. Trong khi đó những nước lớn Châu Âu vẫn không đánh giá đúng tầm vấn đề.
Gần đây nhất, Ủy ban Tình báo và An ninh Quốc hội Anh ngày 13/07 kết luận sau bốn năm nghiên cứu, rằng công tác phản gián hoàn toàn không đáp ứng yêu cầu, các chính phủ liên tiếp chú trọng đầu tư Trung Quốc mà không chú ý về mặt an ninh. Tại Đức, giám đốc tình báo tuyên bố "Nếu Nga là cơn bão, thì Trung Quốc là biến đổi khí hậu". Dù vậy một phần tư cảng Hambourg vẫn bị bán cho Cosco của Trung Quốc : Berlin vẫn chưa rút ra được bài học từ Nord Stream.
Thù địch với phương Tây, Moskva tỏ rõ sự hung hăng trên phương diện quân sự, Bắc Kinh âm thầm theo đuổi mục đích tương tự nhưng mang tính chiến lược. Tình báo Thụy Sĩ lưu ý, gián điệp Trung Quốc khó phát hiện hơn Nga : thay vì hoạt động dưới vỏ bọc ngoại giao, "họ đóng vai nhà khoa học, nhà báo và doanh nhân". Bên cạnh những cách dọ thám truyền thống, từ lâu Bắc Kinh vận động hành lang một cách quy mô và mua chuộc, một phần dựa vào việc kiểm soát chặt Hoa kiều, mặt khác tài trợ cho giới tinh hoa để họ phục vụ cho lợi ích Trung Quốc mà cứ ngỡ rằng hoạt động cho hòa bình.
Ngoại trưởng Tần Cương biến mất : Bị bệnh hay thất sủng ?
Cũng về Trung Quốc, Courrier International và The Economist đều thắc mắc về sự vắng mặt của ngoại trưởng Tần Cương (Qin Gang) kể từ lần xuất hiện cuối cùng ngày 25/06 đến nay. Câu hỏi đặt ra là "Ông ta bị bệnh hay bị thất sủng ?". Sau khi tiếp các nhà ngoại giao cao cấp của Nga, Việt Nam và Sri Lanka trong ngày hôm đó, Tần Cương biệt tăm, không có mặt trong cuộc họp quan trọng với bộ trưởng tài chánh Mỹ Janet Yellen và đặc sứ về khí hậu John Kerry.
South China Morning Post hôm 19/07 cho biết Bắc Kinh chỉ giải thích "vì lý do sức khỏe". Hai ngày trước đó, nhà báo độc lập Philip J. Cunningham, cộng tác viên của tờ báo phàn nàn rằng có năm câu trong bài nói về sự mất tích của Tần Cương đã bị xóa, trong khi đây là điểm nhấn của bài viết. Theo tin đồn đãi trên mạng, ông ta dan díu với người dẫn chương trình của đài Phượng Hoàng ở Hồng Kông là Phó Hiểu Điền (Fu Xiaotian), cô này cũng đã biến mất.
Đài Úc ABC lưu ý, phần trả lời của phát ngôn viên bộ ngoại giao Vương Văn Bân (Wang Wenbin), dù chỉ nói là "không có thông tin" về Tần Cương, cũng không thấy trong thông cáo về cuộc họp báo ngày 07/07. Tuần báo nhắc lại hồi tháng 2/2012, Tân Hoa Xã cũng nói rằng phó thị trưởng Trùng Khánh Vương Lập Quân (Wang Lijun) đang "nghỉ bệnh", nhưng thực ra ông Vương đến lãnh sự quán Mỹ xin tị nạn.
Thụy My