Phương Tây mệt mỏi với việc hỗ trợ chiến tranh Ukraine ?
Về chiến tranh Ukraine, báo La Croix hôm nay, 04/10/2023, có tựa "Những đồng minh của Ukraine đang có nguy cơ ‘hết hơi’". Nhật báo Công giáo cho biết Kiev đang phải lo lắng liệu các hỗ trợ từ phương Tây sẽ ngày càng giảm đi hay không khi mà lực lượng Ukraine gặp khó khăn, khó tiến triển trên chiến trường.
Từ phải qua : Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba và lãnh đạo ngoại giao Liên Âu Josep Borrell đến viếng Bức tường Tưởng niệm Tử sĩ Bảo vệ Tổ quốc Ukraine, Kiev, Ukraine, ngày 02/10/2023 via Reuters – Ministry of Foreign Affairs of Ukraine
Theo La Croix, phương Tây giảm bớt trợ giúp cho Ukraine cũng là ván cược của tổng thống Nga Vladimir Putin. Vào đầu tuần này, phát ngôn viên tổng thống Nga Dmitri Peskov, đã bảo đảm rằng "sự mệt mỏi đối với việc ủng hộ Ukraine một cách vô lý sẽ gia tăng tại nhiều quốc gia". Trước tiên là căng thẳng với Ba Lan khi quan chức nước này đưa ra tuyên bố gây bất ngờ hôm 20/09 vừa qua : mong muốn chấm dứt viện trợ thiết bị quân sự cho Ukraine. Ba Lan là một trong nước hỗ trợ chủ chốt cho Ukraine kể từ đầu cuộc chiến, với các loại vũ khí từ thời Liên Xô. Đảng cầm quyền Ba Lan PiS đưa ra thông báo này giữa cuộc bầu cử lập pháp vì lo ngại rằng những cử tri của mình sẽ bị lôi kéo bởi phe cực hữu phản đối hỗ trợ Ukraine.
Tình hình ở Slovakia cũng đáng lo ngại đối với Kiev khi nước này cũng là một nước hỗ trợ nhiều cho Ukraine, với các hệ thống phòng không như S-300 hay các chiến đấu cơ cũ Mig-29. Trước tình trạng lạm phát gần 10% và sự mệt mỏi của người dân đối với việc tiếp đón người tị nạn Ukraine, hôm 01/10, đảng thân Nga Slovak Social Democracy của ông Robert Fico với lập trường phản đối ủng hộ cho Ukraine, đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử lập pháp. Có nguy cơ Slovakia sẽ cùng với Hungary phản đối các biện pháp hỗ trợ Ukraine tại các cuộc họp của Liên Hiệp Châu Âu, như phiếu phản đối của Budapest đối với gói hỗ trợ 500 triệu euro cho Kiev.
Điều đáng lo ngại nhất đối với Ukraine hiện nay đó là từ phía Hoa Kỳ, quốc gia đã cung cấp một nửa thiết bị mà quân đội của Kiev đang sử dụng tại chiến trường hiện nay. Quốc hội Hoa Kỳ gần đây đã tạm đình chỉ khoản trợ giúp cho Ukraine lên đến gần 6 tỷ đô la, do những bất đồng giữa phe Cộng hòa và Dân chủ. Nga thì đang tính đến việc các trợ giúp của phương Tây dành cho Kiev sẽ dần mất đà, thậm chí là tê liệt trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm sau. Nhất là việc cựu tổng thống Donald Trump, với tham vọng trở lại Nhà Trắng và "muốn chấm dứt xung đột Ukraine trong một ngày".
Nhật báo công giáo dẫn lời tướng Michel Ykovleff, cựu phó tham mưu trưởng của cơ quan chỉ huy của NATO, cho rằng "hỗ trợ Ukraine là vì lợi ích của người dân Mỹ , với 5% ngân sách quốc phòng chi cho Ukraine để tiêu diệt bộ máy quân sự Nga nhưng lãi thu về rất cao. Nhưng ngược lại, nếu từ bỏ đồng minh Ukraine thì sẽ củng cố mục tiêu chiếm Đài Loan của Trung Quốc".
Hôm thứ Hai vừa qua, các ngoại trưởng Liên Âu họp tại Kiev, để tái khẳng định ủng hộ Ukraine, bác bỏ "sự mệt mỏi đối với chiến tranh Ukraine", nhưng theo Le Monde, các ngoại trưởng Liên Âu không đưa ra được cam kết cứng rắn nào. Nếu La Croix nêu ra sự thất vọng xen lẫn tức giận của người dân Ukraine trước sự ủng hộ đang trên đà suy giảm của phương Tây, thì phóng sự của Le Monde tại Odessa, cho thấy những người dân Ukraine đăng ký học đại học vì muốn trốn nghĩa vụ quân sự. Sinh viên là một trong những trường hợp được miễn trừ nhập ngũ theo thiết quân luật. Vì thiếu nguồn lực cho chiến tranh, các xe tuần tra của các cơ sở tuyển quân hiện diện khắp thành phố, đặc biệt là trước cửa các trường đại học. Nếu bị kiểm tra và không phải trong trường hợp miễn trừ, thì người đó sẽ nhận được một giấy triệu tập. Trước lo lắng bị gửi ra tiền tuyến, một nhóm Telegram đã được thành lập, quy tụ gần 200.000 người, để cập nhật những thông tin về địa điểm mà xe tuần tra có mặt, nhằm tránh bị kiểm tra.
Tương lai của Nhà thờ Công giáo ?
Cuộc họp Thượng hội đồng toàn thể của Nhà thờ Công giáo bắt đầu hôm nay và kéo dài trong vòng ba tuần là chủ đề được nhiều báo số ra ngày 04/10/2023 quan tâm. Trong mục quốc tế, Le Monde chạy tựa lớn trang nhất "Tương lai của nhà thờ Công giáo đang được tranh luận" tại Roma, Ý. 364 người tham gia Thượng hội đồng, một số giám mục được bầu ra bởi hội đồng giám mục, một số thành viên khác thì được chính Giáo hoàng chỉ định. Đây là lần đầu tiên những giáo dân, không phải giám mục hay hồng y, có thể tham gia tranh luận tại Thượng hội đồng, trong đó 54 người là phụ nữ. Cuộc họp sẽ tranh luận về chủ đề chính như cách quản trị Nhà thờ, vị trí của phụ nữ trong Giáo hội, cách xử lý tình trạng bạo lực tình dục mà các giáo sĩ vi phạm, đồng tính… Theo Le Monde, đây là một cuộc họp mang tính lịch sử, những chủ đề này có thể làm xáo động thể chế tôn giáo này. Các tín đồ từ khắp nơi trên thế giới sẽ họp tại giáo xứ của họ sau đó gửi đóng góp ý kiến tới Roma về cách mà Giáo hội nên hoạt động ra sao trong thời đại này.
Sự kiện này cũng là hồ sơ lớn trên La Croix với tựa lớn trang nhất : "Nhà thờ, đã đến lúc để cải cách ?". Nhật báo Công giáo Pháp cho biết sau hai năm tham vấn những tín đồ trên toàn thế giới, phiên họp toàn thể của Thượng hội đồng mang tính quyết định đối với Giáo hoàng Francis. Từ nhiều tháng qua, Giáo hoàng đã không ngừng nhấn mạnh rằng phiên họp này không liên quan đến chính trị và là một tiến trình tâm linh, "không có chỗ cho tư tưởng, mà thay vào đó là các cuộc đối thoại".
La Croix cũng cho biết văn bản mà Thượng hội đồng soạn ra sau khi kết thúc cuộc họp chỉ được coi là một đề xuất gửi cho Giáo hoàng chứ không có hiệu lực ngay lập tức. Giáo hoàng Francis có thể lấy lại toàn bộ hoặc một phần để soạn ra một tông huấn, nhưng văn kiện cuối cùng sẽ chỉ được công bố vào phiên họp toàn thể lần thứ hai, diễn ra vào tháng 10/2024. Trong Giáo hội Công giáo, nhiều người tỏ ra hoài nghi, một số khác bày tỏ lo sợ vì Giáo hội có thể bị suy yếu vì sự chia rẽ giữa những người muốn thúc đẩy những tiến bộ phù hợp với xã hội hiện đại, và những người bảo thủ giá trị truyền thống.
Nếu Le Monde, trong bài đăng cùng hồ sơ, nêu ra cách mà Giáo hoàng bổ nhiệm hồng y mới, thì Le Figaro và Libération cùng đề cập đến việc 5 vị hồng y bày tỏ nghi ngờ về phiên họp toàn thể này. Họ đã công khai phản đối những chủ đề mang tính cải cách, như việc ban phúc cho các cặp đôi đồng tính tại nhà thờ, hoặc phong chức linh mục cho phụ nữ. Năm hồng y này cũng nhắc lại rằng Thượng hội đồng chỉ có quyền tham vấn chứ không thể thay đổi học thuyết tôn giáo. Giáo hoàng Francis đã đưa ra câu trả lời đối với các vị hồng y này, ngài nhấn mạnh rằng "chỉ sự kết hợp ổn định, bất khả phân ly giữa một người nam và một người nữ, cho phép sinh sản con cái tự nhiên mới được gọi là hôn nhân", tuy nhiên, "chúng ta không thể là những thẩm phán, chỉ phủ nhận, bác bỏ…, cần phải xem xét những hình thức ban phúc được một hoặc nhiều người yêu cầu có truyền tải một quan niệm sai lầm về hôn nhân hay không". Libération cho biết Giáo hoàng đã tự mình bổ nhiệm một người theo Dòng chúa Giêsu người Mỹ, James Martin tham gia vào Thượng hội đồng. James Martin được biết là một người ủng hộ mạnh mẽ quyền lợi cho người đồng tính tại Nhà thờ.
Xã luận La Croix cho rằng một trong những khó khăn đối với ban tổ chức đó là làm sao để phiên họp toàn thể này không bị thu gọn thành một tập hợp các ý kiến, hoặc tạo xung đột giữa phe bảo thủ và phe ủng hộ cải cách, có thể làm rung chuyển Giáo hội. Đây sẽ là một ván cược lớn của Giáo hoàng.
Giải Nobel : Nhân tài Pháp nghiên cứu ở nước ngoài
Về giải Nobel năm nay, Le Monde nói về giải Nobel y học được công bố hôm 02/10, giành cho hai nhà khoa học Katalin Kariko và Drew Weissman của đại học Pennsylvania, đã nghiên cứu ra loại vac-xin ARM ngừa Covid-19, đã cứu sống hàng tỷ người. Libération tiếp tục với giải Nobel vật lý được trao ngày 03/10 cho hai nhà khoa học người Pháp Anne L’Huillier và Pierre Agostini, và một nhà khoa học người Áo Hung Ferenc Krausz vì các công trình nghiên cứu liên quan đến atto giây : 1 atto giây tương đương với 31,7 tỷ năm. Theo Libération, nghiên cứu này cho phép hiểu được thang thời gian vô cùng nhỏ của một vật chất, cho phép quan sát, kiểm soát, thậm chí là sửa đổi các electron trong vật chất. (Ví dụ biến một vật không dẫn điện thành dẫn điện). Nghiên cứu được cho là mang tính cách mạng và có thể ứng dụng trong nhiều lĩnh vực điện toán hoặc hóa học, hay trong lĩnh vực y tế, sản xuất thuốc hoặc chuẩn đoán sớm một số bệnh.
Cũng về chủ đề này, Le Figaro thì chỉ ra rằng những nhà khoa học Pháp được vinh danh nhưng không có trường đại học Pháp nào được nêu tên. Hai nhà khoa học giành giải Nobel vật lý, thì cả hai đều đang làm việc, nghiên cứu tại nước ngoài từ nhiều năm qua. Bà Anne L’Huillier hiện đang làm việc tại trường đại học Lund ở Thụy Điển, còn ông Pierre Agostini thì đã rời Pháp từ năm 2002, hiện giảng dạy ở đại học bang Ohio của Hoa Kỳ. Nhật báo cánh hữu của Pháp cũng nêu ra các trường hợp nhà khoa học đoạt giải Nobel khác nhưng không làm việc tại Pháp. Ví dụ như trường hợp của giải Nobel hóa học năm 2020, Emmanuelle Charpentier, do không tìm được chỗ làm tương xứng ở Pháp nên đành tìm cơ hội ở Đức. Theo Le Figaro, đa số các nhà khoa học Pháp mệt mỏi vì các thủ tục giấy tờ rối rắm, mất thời gian để xin tài trợ, cùng với đồng lương ít ỏi. Nhật báo thiên hữu kết luận rằng nếu những người tài năng nhất buộc phải đi nơi khác làm việc thì Pháp sẽ dần mất đi những người đào tạo tài giỏi nhất.
Tổng thống Macron muốn sửa đổi Hiến pháp
Về thời sự nước Pháp, nếu như Les Echos cho biết bộ Tài chính dự trù tăng sức mua của người tiêu dùng vào năm nay và năm 2024, thì Le Figaro nêu ra những đường hướng sửa đổi Hiến pháp mà tổng thống Emmanuel Macron trình bày trước Hội đồng Bảo hiến hôm nay. Ông Macron trước đó đã tiết lộ một số ý định về cải cách muốn đưa vào Hiến pháp : quyền phá thai, mở rộng các cuộc trưng cầu dân ý đối với các vấn đề xã hội, hoặc quy chế tự chủ của đảo Corse… Để các sửa đổi này được thông qua thì cần phải có được đồng thuận từ Quốc hội lưỡng viện, cùng đưa ra một văn bản thống nhất, trước khi được ba phần năm nghị sĩ của Quốc hội thông qua. Điện Elysée đã thừa nhận rằng cần phải tìm được cách để huy động lực lượng chính trị, vượt qua những sự chia rẽ hiện có.
Chi Phương