Vừa lo chống Nga trên chiến trường, Ukraine vừa phải đôn đáo trả nợ
Thu Hằng, RFI, 03/07/2024
Chịu áp lực trên chiến trường vì quân Nga vẫn liên tục oanh kích, Ukraine phải chịu thêm áp lực trả nợ. Chính quyền Kiev chỉ còn một tháng để đạt được đồng thuận với các chủ nợ nước ngoài vì ân hạn, đạt được ngay sau khi Moskva mở cuộc xâm lược Ukraine năm 2022, sẽ kết thúc ngày 01/08/2024.
Ngọn lửa và khói bốc lên từ đám cháy tại một cơ sở điện sau cuộc tấn công của Nga ở Kharkiv, Ukraine, ngày 22/03/2024/AP - Yakiv Liashenko
Ukraine rơi vào tình thế vô cùng khó khăn. Vòng đàm phán đầu tiên với các chủ nợ tư nhân đã thất bại. Các chủ nợ, hiện giữ khoảng 20 tỉ đô la tiền nợ của Ukraine, chủ yếu là hai quỹ quản lý trái phiếu lớn nhất thế giới là BlackRock của Mỹ và Amundi của Pháp, đã từ chối đề xuất của Kiev là giảm 60% giá trị trái phiếu, thấp hơn 3 lần so với mức đề xuất 20% và kéo dài ân hạn, có nghĩa là tiếp tục tạm ngừng trả nợ. Theo bộ trưởng Tài chính Ukraine, "việc này sẽ giúp Ukraine có thể tiếp cận được trở lại các thị trường và hỗ trợ quá trình tái thiết đất nước".
Nếu không đạt được đồng thuận, Ukraine sẽ phải trả từ 3 đến 4 tỉ đô la hàng năm trong khi lại đang phải khẩn trương tái cấu trúc nợ để tiếp tục được hưởng kế hoạch cứu trợ của Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế - FMI. Một trong những điều kiện để nhận được khoản vay 15,6 tỉ đô la trong vòng 4 năm của FMI là "chính phủ (Ukraine) phải tiết kiệm hơn 4 tỉ đô la trong năm nay (2024)", theo bà Oleksandra Betliy, thuộc trung tâm tư vấn IED ở Kiev, đồng thời phải triển khai nhiều biện pháp thuế khóa và chống tham nhũng.
Tuy nhiên, "dường như các chủ đầu tư không đoái hoài đến viễn cảnh tiêu cực của nền kinh tế Ukraine", theo chuyên gia Oleksandra Betliy. Sau một thời gian đạt được mức tăng trưởng tương đương năm 2023, nhịp độ này đã bị hạ xuống còn 3,5% đến 4,6% do mạng lưới công trình năng lượng bị Nga oanh kích, làm mất đi hơn 70% khả năng sản xuất. Hậu quả là nguồn thu ngân sách của chính phủ bị tác động mạnh dù trước đó chính quyền đã cải thiện nguồn thu thuế theo yêu cầu của FMI, như kiểm tra nghiêm ngặt để chống thất thu, tăng một số loại thuế, tạo thuận lợi trong việc thanh toán qua các ứng dụng kỹ thuật số…
Nhật báo Pháp Le Figaro ngày 27/06 cho rằng sức ép từ các chủ nợ tư nhân nước ngoài tạo thêm áp lực mới đối với Ukraine, bị suy yếu từ hơn hai năm qua vì vừa phải duy trì phát triển kinh tế, vừa phải chi viện cho chiến tranh và phải tìm ra được các nguồn vốn mới để tái thiết. Tuy nhiên, giới chủ nợ cũng phải thu hồi các khoản đầu tư để chi trả cho khách hàng. Trong khi đó, Ukraine cạn tài chính, nợ công đã tăng thêm 50% kể từ đầu chiến tranh và sẽ tương đương với GDP của nước này từ nay đến cuối năm 2024. Viễn cảnh Ukraine mất khả năng thanh toán là nhãn tiền nếu không tìm ra được đồng thuận từ nay đến ngày 01/08.
Các nước đồng minh phương Tây hứa hỗ trợ tài chính cho Kiev, ví dụ 50 tỉ đô la được G7 hứa vào tháng 06 hoặc khoảng vay 60 tỉ đô la được Quốc hội Mỹ thông qua, nhưng số tiền này chưa được chuyển cho Ukraine. Thêm vào đó, những khoản tiền này được chủ yếu dành cho chi tiêu quân sự.
Dù Ukraine sẽ không bị tác động nhiều trên thị trường tài chính vì không còn vay mượn kể từ khi xảy ra chiến tranh. Tuy nhiên, uy tín của Ukraine sẽ bị ảnh hưởng nặng nề bởi vì một quốc gia đang có chiến tranh thường rất chăm chút mối quan hệ với các chủ nợ và hiếm khi để xảy ra trình trạng mất khả năng thanh toán. Trước đây đã có trường hợp của Nga năm 2022 sau khi bị các nước phương Tây trừng phạt hoặc Iraq trong thập niên 1980 khi có chiến tranh với Iran. Nhưng cả hai nước này đều có nguồn dự trữ dầu khí dồi dào để trấn an các nước chủ nợ. Nhưng Ukraine hiện không có gì trong khi đất nước bị tàn phá.
Tình hình Ukraine hiện nay không hề khả quan. Các nước đồng minh phương Tây của Kiev không thể trả nợ hộ Ukraine vì điều đó đồng nghĩa với việc chính những người đóng thuế ở Mỹ hay ở Châu Âu trả cho các chủ nợ tư nhân. Đây là điều khó có thể thuyết phục được về mặt chính trị, theo nhận định của RFI. Ukraine mất khả năng trả nợ đồng nghĩa với việc các nước đồng minh để khối tư nhân hứng chịu "gánh nặng" chiến tranh. Lựa chọn này chắc chắn sẽ tác động đến sự đoàn kết trong việc hỗ trợ cho Ukraine.
Thu Hằng
**************************
Tại Kiev, thủ tướng Hungary kêu gọi Ukraine chấp nhận ngừng bắn với Nga
Anh Vũ, RFI, 03/07/2024
Thủ tướng Hungary Viktor Oraban, vẫn được biết là một người thân Nga, công du Kiev trên cương vị chủ tịch luân phiên của Liên Hiệp Châu Âu, đã kêu gọi Ukraine chấp nhận "ngừng bắn" để tạo điều kiện thương lượng hòa bình với Nga. Ngừng bắn trong điều kiện hiện tại là điều đi ngược lại lập trường của Liên Âu cũng như của Ukraine.
Thủ tướng Hungary Viktor Orban gặp tổng thống Ukraine Volodimir Zelensky tại Kiev, ngày 02/07/2024. AP
Thông tín viên Stéphane Siohan tại Kiev cho biết thêm thông tin :
"Viktor Orban và Volodymyr Zelensky đã họp báo chung. Không có gì bất ngờ, lãnh đạo Hungary đã hối thúc đồng nhiệm Ukraine chấp nhận ngừng bắn để đạt được hòa bình. Thủ tướng Viktor Orban nói : "Tôi đã đề nghị tổng thống Zelensky xem xét khả năng ngừng bắn một cách nhanh chóng. Đó là ngừng bắn giới hạn trong thời gian nhất định để giúp thúc đẩy nhanh các cuộc đàm phán hòa bình với Nga".
Về phần mình, tổng thống Volodymyr Zelensky biện hộ cho việc duy trì hậu thuẫn và viện trợ quân sự của các nước Châu Âu cho Ukraine. Chính phủ của Viktor Orban trong quá khứ đã nhiều lần ngăn cản các khoản viện trợ của Bruxelles cho Kiev. Vì thế người ta thấy không chắc gì chuyến thăm Kiev đầu tiên của ông Viktor Orban từ 12 năm qua có thể giúp hai nước xích lại gần nhau hơn.
Từ đầu cuộc xâm lược Ukraine của Nga, ông Viktor Orban thường tỏ ra là người phát ngôn cho các đề xuất của Kremlin. Đây dường như cũng là trường hợp lần này, khi ông nêu ý tưởng ngừng bắn, như các lãnh đạo Nga vẫn hay đặt lên trước.
Tại Kiev, nhiều người lo ngại việc Donald Trump quay lại cầm quyền ở Mỹ vào mùa thu năm nay và sự lên ngôi của trục dân tộc chủ nghĩa ở nhiều nước, trục Washington, Budapest và thậm chí Paris, sẽ được khai thác để ép Ukraine thỏa hiệp về lãnh thổ".
Tại cuộc họp báo, tổng thống Ukraine không phản ứng ngay với các đề nghị của lãnh đạo Hungary, nhưng trong phát biểu hàng ngày vào buổi chiều với người dân, ông Zelensky đã nói mời Hungary và thủ tướng Orban tham gia "những nỗ lực đã được triển khai" nhằm tổ chức một hội nghị thượng đỉnh mới vì hòa bình cho Ukraine, sau hội nghị lần đầu tại Thụy Sĩ tháng trước.
Trước đây, lãnh đạo Ukraine đã bác bỏ ý kiến hưu chiến, vì cho rằng Moskva lợi dụng để củng cố lực lượng. Kiev đòi rút toàn bộ quân Nga ra khỏi lãnh thổ Ukraine, kể cả bán đảo Crimea, đã bị Nga sáp nhập năm 2014, và bồi thường thiệt hại do cuộc chiến tranh xâm lược từ năm 2022 đến nay.
Anh Vũ
************************
Mỹ viện trợ quân sự thêm 2,3 tỉ đô la cho Ukraine
Thùy Dương, 03/07/2024
Hoa Kỳ thông báo khoản viện trợ quân sự mới trị giá 2,3 tỉ đô la cho Ukraine, trong đó có tài trợ mua thiết bị phòng không và vũ khí chống tăng. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, Lloyd Austin, hôm 02/07/2024 thông báo như trên với đồng nhiệm Ukraine, Rustem Umerov, khi đón tiếp ông tại Lầu Năm Góc.
Binh sĩ Ukraine tập luyện sử dụng vũ khí đạn dược mới tại một căn cứ quân sự tại Anh Quốc (không rõ địa điểm), ngày 24/03/2023. AP - Kin Cheung
Thông báo của Bộ Quốc phòng Mỹ được đưa ra trong bối cảnh các căn cứ quân sự của Ukraine thường xuyên bị hỏa lực Nga nhắm tới. Cũng trong ngày 02/07, theo Reuters, Moskva tuyên bố tiêu diệt được 5 chiến đấu cơ Su-27 của Ukraine và làm hư hại 2 chiếc khác trong vụ tấn công bằng tên lửa Iskander-M nhắm vào sân bay Myrhorod trong khu vực Poltava của Ukraine. Kiev cho biết đúng là sân bay đã bị tấn công nhưng phía Nga đã phóng đại thành tích. Tuy nhiên, Ukraine không cho biết chi tiết về thiệt hại.
Việc Nga tấn công các sân bay của Ukraine đang làm dấy lên những câu hỏi về khả năng liệu Ukraine có bảo đảm được an ninh cho các sân bay để tiếp nhận chiến đấu cơ F-16 do Mỹ chế tạo hay không. Các nhà phân tích quân sự nhận định Nga tấn công cơ sở hạ tầng sân bay của Ukraine, có thể là nhằm làm phức tạp hóa việc tiếp nhận và sử dụng phi cơ quân sự mà phương Tây hứa tài trợ cho Kiev. Một phát ngôn viên lực lượng vũ trang Ukraine thừa nhận, các vụ tấn công của đối phương có thể gây ra "một số vấn đề" nhưng không phải là trở ngại để Ukraine tiếp nhận và triển khai chiến đấu cơ F-16.
Theo dự kiến, các chiến đấu cơ F-16 sẽ được giao cho Ukraine trong tháng 07/2024, nhưng không rõ sẽ được đặt tại đâu. Hôm thứ Năm tuần trước 27/06, sau khi đã oanh kích sân bay Starokostiantyniv, phía Nga tuyên bố nhắm đến các sân bay có thể tiếp nhận F-16.
Dnipro : 4 người chết, 28 người bị thương do Nga oanh kích ồ ạt
Tại thành phố lớn Dnipro, vùng trung đông Ukraine, sáng 03/07, ít nhất 4 người chết và 27 người bị thương trong một đợt oanh kích của Nga bằng tên lửa và drone mang chất nổ. AFP trích dẫn thông cáo của chỉ huy không quân Ukraine, Mykola Oleshchuk, cho biết sáng hôm nay, lực lượng Nga đã phóng 7 tên lửa hành trình và tên lửa dẫn đường, 5 drone mang chất nổ và 1 drone trinh sát đến vùng Dnipropetrovsk mà Dnipro là thủ phủ.
Không quân Ukraine đã bắn hạ được 5 tên lửa và toàn bộ drone của Nga. Nhưng một trung tâm thương mại và một trạm xăng đã bị nhắm trúng. Chính quyền thành phố Dnipro thông báo để tang các nạn nhân vào ngày 04/07.
Truyền thông Ukraine nhắc lai trung tâm thương mại bị oanh kích lần này cũng từng bị Nga oanh kích bằng tên lửa hồi tháng 12/2023. Nằm cách đường chiến tuyến với Nga khoảng 100 km đường chim bay, Dnipro thường xuyên bị Nga oanh kích. Hồi tháng 01/2023, một tòa nhà dân sự trúng tên lửa khiến 46 người chết.
Trong đêm 2/7 rạng sáng 3/7, tại các vùng Donetsk và Kharkiv ở miền đông, cũng có 2 thường dân đã thiệt mạng trong các vụ oanh kích của Nga.
Thùy Dương