Chuẩn bị kỹ lưỡng, ra tay thần tốc, Ukraine dễ dàng xâm nhập vào đất Nga
Bài viết được Le Monde chọn làm tít chính hôm nay 15/08/2024, giải thích "Làm thế nào Ukraine có thể tiến vào Nga và đóng quân dễ dàng như vậy".
Một quân xa Ukraine chạy qua bên cạnh một chiếc xe bốc cháy gần biên giới Nga-Ukraine ở Sumy, ngày 14/08/2024. AP - Yevgeny Maloletka
Biết Nga sắp tấn công, Ukraine "tiên hạ thủ vi cường"
Theo kế hoạch đã được chuẩn bị kỹ lưỡng, hôm 06/08 hàng ngàn quân nhân Ukraine đã vượt biên giới tấn công vào tỉnh Kursk của Nga mà không gặp nhiều kháng cự. Thực tế các đồn bót dọc theo 245 kilomet biên giới giữa Kursk và Ukraine được canh gác bởi lính quân dịch và biên phòng trực thuộc cơ quan an ninh FSB ít được huấn luyện quân sự, cùng với các đơn vị bộ binh trang bị nhẹ.
Chuyên gia Stéphane Audrand nhận định việc xâm nhập chẳng mấy khó khăn. "Từ mùa xuân 2022, biên giới phía bắc Donbass yên tĩnh, trừ vài cuộc không kích nho nhỏ. Thế nên chỉ có hai tuyến chiến hào khá đơn giản, vài bãi mìn và ít người canh - vài trăm nhân viên FSB và biên phòng Nga". Khu vực no man’s land (phi quân sự) sâu từ 5 đến 10 kilomet được Moskva cho là an toàn, chỉ tập trung chú ý vào Donbass.
Lực lượng Ukraine càng tiến vào dễ hơn vì địch đã bắt đầu gỡ mìn khu vực này để chuẩn bị tấn công. Với ý định đánh vào Sumy, quân Nga âm thầm cho gỡ bớt mìn. Biết được nhờ drone và radar, Ukraine coi đây là cơ hội và quyết định "tiên hạ thủ vi cường", lấy lại thế công trong khi từ tháng 11/2023 phía Nga luôn áp đặt tiến độ cuộc chiến. Bất ngờ càng lớn vì Moskva tin rằng Ukraine không còn đủ sức, phải lo cho Donbass và Crimea.
Cơ động, dùng drone thay pháo yểm trợ bộ binh
Tuy nhiên vài tuần trước đó Kiev phải đưa hàng ngàn quân lên Sumy, làm sao việc chuyển quân lại thoát được sự chú ý của tình báo Nga ? "Tôi không tin là họ không biết" - hôm 12/08 tướng Andrey Gouruliev, phó chủ tịch ủy ban quốc phòng Duma nói với tờ báo mạng Svobodnaia Pressa. Theo các kênh Telegram Rybar và VchK-OGPU của Nga, tướng Esedulla Abachev phụ trách bảo vệ biên giới Kursk đã báo cho cấp trên cách đây vài tuần về hiện tượng lực lượng Ukraine đông bất thường ở Sumy, nhưng bộ tham mưu không tin hay không muốn tin.
Từ nhiều tháng qua, Kiev vẫn kêu ca là thiếu người và thiếu đạn pháo. Làm thế nào hình dung được Ukraine có thể tung ra một cuộc tấn công tầm cỡ như vậy, hơn nữa lại trên đất địch ? Ông Audrand nói thêm : "Nga cũng cho rằng Ukraine không có được sự ủng hộ của Hoa Kỳ".
Có vẻ Kiev đã chuẩn bị rất chu đáo, triển khai hàng ngàn quân nhân thiện chiến. "Họ lập ra những nhóm cơ động, bí mật xâm nhập bằng những nhóm nhỏ đôi khi mặc thường phục, rồi nhanh chóng tập trung lực lượng". Sau đó họ vượt qua các đồn bót nhờ các drone FPV (first person view) có thể đánh vào bất cứ mục tiêu nào với độ chính xác cao. Chuyên gia Audrand lưu ý : "Đây là lần đầu tiên thấy các drone này đóng vai trò yểm trợ hỏa lực, thường thì người ta gọi pháo câu vào".
Kiev chiếm nhiều địa điểm, Moskva không dám rút bớt quân từ miền đông
Theo báo cáo của thống đốc Kursk cho tổng thống Nga Vladimir Putin, lực lượng Ukraine đã chiếm được 28 địa điểm, nhưng hôm thứ Ba 13/08 tổng thống Volodymyr Zelensky khẳng định đã kiểm soát 74 địa điểm và đến hôm nay đã tăng lên 82.
Phía Nga trả đũa chậm chạp. Ít cơ động, thiếu linh hoạt và phối hợp kém, hiện vất vả đối phó với Ukraine. Quân lính và thiết bị thiếu thốn vì tất cả đều dành cho mặt trận, Nga phải vơ vét những gì có được, điều vài đơn vị nhỏ từ Ukraine sang, nhưng ưu tiên tăng viện từ nội địa để tránh lơi lỏng mặt trận Donbass. Ông Thibault Fouillet, giám đốc khoa học Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc phòng, phân tích : "Cần có phương tiện và thời gian cho kế hoạch phản công. Mục đích là hạn chế thiệt hại".
Những ngày sắp tới mang tính quyết định : Ukraine sẽ rút quân, tấn công tiếp hay tìm cách giữ các địa phương đã chiếm được ? Cố giữ Kursk, nhất là các vùng sâu vùng xa, thì có nguy cơ dẫn đến chiến tranh tiêu hao mà ưu thế thuộc về Nga, vì các đường tiếp tế dễ bị địch bắn phá.
Gần đây tình hình diễn biến khá nhanh, quân tăng viện Nga đang hướng về Kursk. Chuyên gia quân sự Yuri Fedorov nói với Radio Svoboda, từ 10 đến 12 lữ đoàn tổng cộng 5.000 quân được điều đến. Phía Ukraine, ông Fouillet quan sát thấy có tăng cường ở Sumy nhưng không rõ là viện binh hay chỉ là thay quân. Lần đầu tiên kể từ đầu cuộc xâm lăng mới thấy đông đảo dân Nga phải chạy loạn, chứng tỏ tuyên truyền của Kremlin về "chiến dịch quân sự đặc biệt", "tất cả đều trong vòng kiểm soát" là dối trá. Hôm qua thứ Tư 14/08, đến lượt thống đốc Belgorod ban bố tình trạng khẩn cấp vì bị Ukraine oanh kích, tình hình "cực kỳ khó khăn".
Quân Nga rối loạn, cư dân bị bỏ rơi
La Croix nhận định "Nga rối loạn vì bị Ukraine tấn công", hơn một tuần sau khi quân Ukraine tiến sang vẫn chưa thấy tiến triển nào. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Ukraine, GueorguiyTykhiy thậm chí còn khẳng định"Ukraine không có ý định sáp nhập vùng Kursk", và sẽ ngưng tấn công nếu Nga chấp nhận các điều kiện do Kiev đưa ra về một nền "hòa bình công chính".
Nhiều cư dân mạng chỉ trích sự bất lực của Bộ Quốc phòng Nga trong việc bảo vệ lãnh thổ trước vài ngàn quân Ukraine. Từ khi khởi đầu cuộc chiến, dân Nga vùng biên giới thường xuyên bị Ukraine bắn sang trong sự thờ ơ của cả nước. Lần này "Chúng tôi lại bị bỏ rơi" - một nhóm dân làng kêu cứu trong một lá thư gởi Vladimir Putin đăng trên internet. Họ tố cáo không được tổ chức cho sơ tán. Tại làng Guevo, dân muốn di tản nhưng không ai giúp, phải tự tìm cách chạy trốn, một số dùng thuyền, số khác chạy xuyên qua rừng.
Một người khác trên kênh Telegram 7x7 thuật lại những lời người dân chỉ trích chính quyền : Tại sao đi tái thiết Donbass trong khi chúng tôi không nơi trú ngụ ? Nhiều người chạy loạn mặc áo thun và quần short, họ nghĩ rằng chỉ tạm lánh trong ngày, việc oanh tạc chỉ kéo dài vài giờ mà thôi. Đa số người di tản tạm trú nơi nhà người thân hay bạn bè ở thành phố Kursk, hay đi mướn nhà, và giá thuê đã tăng lên. Số khác được Nhà nước dựng cho các căn lều và trung tâm tạm cư. Ít nhất 121.000 dân làng trở thành người tị nạn, chẳng biết bao giờ mới được quay về.
Khó thể thăm dò dư luận Nga về cuộc tiến công chưa từng thấy này. Một người Nga cho biết : "Tuy sự kiện được lan truyền rộng rãi trên các diễn đàn thảo luận, đa số cư dân mạng tránh đăng lời bình luận, thay vào đó là nói chuyện trực tiếp giữa bạn bè với nhau". Hàng ngàn người Nga đã bị kết án vì "kích động thù hận", "bôi nhọ quân đội" kể từ đầu cuộc xâm lăng tháng 2/2022. Những người phản đối chiến tranh bàn luận về việc tương trợ thường dân Nga bị ảnh hưởng, đồng thời nhìn nhận rằng Ukraine có quyền can thiệp trên lãnh thổ Nga.
"Tại sao người Nga không nổi dậy chống Putin ?"
Bên phía Sumy của Ukraine nằm sát biên giới, người dân cũng phải sơ tán để tránh bom Nga. Vùng đất này bỗng trở thành vùng chiến sự, nơi những đoàn xe quân sự Ukraine liên tục ra vào đất Nga. Việc di tản thường dân không thể làm được trước khi tiến quân vì bí mật quân sự, nên phải thực hiện một cách nhanh chóng. Quân nhân, cảnh sát và tình nguyện viên lo giúp đỡ những ai không có phương tiện. Serhiy Nadyarny, người phụ trách truyền thông ở Sumy, cho Le Monde biết trên 45.000 người đã được đưa đến nơi an toàn, trong đó có 3.600 trẻ em, và 20.000 người đã ra đi trước đó. Tuy những cuộc pháo kích của Nga giảm dần cùng với việc quân Nga lùi xa biên giới, thường dân vẫn cảnh giác với nguy cơ bom lượn.
Tuy di tản vất vả nhưng không ít người nói rằng họ hài lòng với sự hiện diện của quân đội Ukraine ở Kursk, thay vì thấy quân Nga ở làng mình. Những lợi ích chiến lược của cuộc tiến quân sang Kursk vẫn chưa rõ, nhưng việc lực lượng Ukraine chuyển sang thế công khiến một bộ phận cư dân phấn khởi. Một số bày tỏ hy vọng quân đội không gởi lực lượng dự bị cần thiết cho các mặt trận khác - nơi các chiến binh Ukraine ít ỏi hơn quân số địch nên phải lùi dần. Theo trang DeepState, quân Nga chỉ còn cách thành phố chiến lược Pokrovsk 15 cây số. Hiện nay tại Sumy, thường dân chờ đợi diễn tiến sắp tới, với tâm trạng vui thích khi thấy Kremlin bị lăng nhục.
Nhiều cư dân có người thân ở phía Nga giận dữ đặt câu hỏi : "Còn người Nga, tại sao họ không muốn nổi dậy chống Putin ?". Đã gần ba năm, Putin cho oanh tạc bừa bãi sang đất Ukraine. Người ta hy vọng với cuộc tiến công này, người Nga sẽ hiểu không thể nào chiếm đóng được Ukraine như ý muốn. Tất cả nói với phóng viên rằng đã cắt đứt liên lạc với thân nhân bên kia biên giới, vì không chịu tin là người Ukraine đang phải hứng bom Nga. "Bây giờ họ mới bắt đầu hiểu những gì chúng tôi chịu đựng". Liệu một ngày nào đó hai bên sẽ lại nói chuyện với nhau ? Bà Iryna Shevchenko, 47 tuổi nói : "Cần phải nhiều thập niên, nhiều thế hệ nữa. Ngay cả các cháu tôi cũng chưa hẳn làm hòa được, vì chúng lớn lên vào lúc Nga là mối đe dọa lớn nhất của chúng tôi".
Đông đảo người hành hương về Lộ Đức
Hôm nay 15/08 là ngày lễ Đức Mẹ hồn xác lên trời, chỉ có duy nhất tờ Le Monde đề ngày mai, tất cả các báo đều ra số đúp để nghỉ từ hôm qua. Trang web La Croix nói về "Piscine và huy chương, Thế vận hội ở Lộ Đức". Cuộc hành hương toàn quốc năm nay có đặc điểm là một số bồn nước ở Lộ Đức (Lourdes) được mở lại cho tín đồ đến rửa mặt hoặc ngâm mình, sau bốn năm đóng cửa vì Covid. Có đến trên 17.000 người từ toàn thế giới đến cầu nguyện, trong khi so với 5.700 người năm ngoái, tuy năm 2023 là chẵn 150 năm bắt đầu tổ chức cuộc hành hương này.
Dư âm Thế vận hội vẫn còn thấy rõ với những tấm huy chương trên tay, trên cổ người hành hương, trong tất cả những cửa hàng bán đồ kỷ niệm. Họ làm bừng sáng thánh địa với bài đồng ca Ave Maria. Michel Verneuil, đồng chủ tịch hiệp hội Hospitalité Notre-Dame de Salut xúc động nói, đây là lần đầu tiên thấy một sự nhiệt thành cao độ như vậy, nhất là nơi những người trẻ tiếp đón các bệnh nhân đến cầu nguyện.
Thibaut Garcia & Elsa Dreisig perform Ave Maria (Bach/Gounod)
Thụy My