Việt Nam lo đối phó bão, nhưng chính lũ lụt mới gây nhiều thiệt hại nhân mạng
Le Monde ngày 11/09/2024 có bài viết nói về tầm cỡ thiệt hại về người và tài sản ở một số địa điểm du lịch và khu công nghiệp ở miền bắc Việt Nam, sau khi bão Yagi đi qua.
Ngập lụt ở thị trấn An Châu ngày 11/09/2024 (Sơn Động)
Lũ lụt sau bão Yagi khiến gần 300 người chết và mất tích
Trong suốt 15 tiếng đồng hồ đêm thứ Bảy rạng sáng Chủ nhật 08/09, trận bão có sức gió 150 km/giờ tấn công vào vịnh Hạ Long, một phần thành phố cảng Hải Phòng, làm bật gốc cây cối và mái nhà ở Hà Nội, rồi quay lên phía bắc đến tận Sapa ở cao độ 1.600 mét, vốn nổi tiếng với những ngôi làng người thiểu số và các thửa ruộng bậc thang. Bão sau đó biến thành áp thấp nhiệt đới.
Báo giấy vẫn còn số liệu cũ, nhưng bản tin trên mạng đã kịp cập nhật thiệt hại theo AFP : ít nhất 155 người thiệt mạng và 141 người mất tích. Số nạn nhân do bão tương đối ít vì dân chúng đã chuẩn bị đối phó, nhưng lại tăng vọt với hậu quả của lũ lụt sau đó : 20 người thiệt mạng hôm thứ Hai trong một chiếc xe buýt bị rơi xuống sông vì đất lở ở tỉnh miền núi Cao Bằng. Ít nhất 10 người khác bị mất tích trong cùng ngày, sau khi một chiếc cầu sắt xây năm 1995 bắc qua sông Hồng bị sập ở Phú Thọ.
Một video do một chiếc xe hơi đi gần đến cầu cho thấy một xe tải vừa lên cầu lập tức biến mất cùng với nhịp cầu bị rơi xuống sông. Người chạy xe gắn máy phía sau bất động trước cú sốc, rồi thận trọng đi bộ đến gần chiếc hố khổng lồ. Nước sông dâng cao khiến chính quyền hạn chế việc lưu thông của các xe tải nặng trên cầu Chương Dương, một trong những chiếc cầu quan trọng ở Hà Nội.
Những vùng bán nông nghiệp ở phía bắc thủ đô đều ngập nước, đôi khi đến tầng lầu. Tại Hà Nội, quân đội được điều đến để dọn dẹp đường phố ngổn ngang những mảnh vỡ do 17.000 cây bị gãy đổ. Trong số đó có những cây xoan làm nên nét duyên cho những con đường phố cổ, nhưng cũng bị chỉ trích vì rễ làm phồng vỉa hè và dễ gãy khi bị bão. Chính quyền hồi năm 2017 định thay thế bằng những cây khác nhưng đã hoãn lại kế hoạch này.
Khu du lịch hoang tàn, nhiều nhà máy bị ảnh hưởng
Bão Yagi ập thẳng xuống vịnh Hạ Long, thắng cảnh nổi tiếng ngoài khơi thành phố cùng tên có 170.000 dân. Hàng trăm chiếc tàu và thuyền buồm hàng ngày vẫn chở đầy du khách đi tham quan đã được lệnh trú bão, nên không bị thiệt hại. Nhưng ít nhất hai chục tàu du lịch neo đậu ở cảng Tuần Châu đã bị phá hủy vì va đập vào nhau. Phải mất một tháng để khôi phục lại tình trạng cũ.
Những hình ảnh ở khu du lịch Bãi Cháy cho thấy cảnh tan hoang suốt mấy trăm mét với những xà nhà, khung nhôm, những tấm tôn, mảnh nhựa từ các bảng quảng cáo, mặt tiền các cửa hiệu và nhà hàng bị bão thổi bay nằm la liệt trên đường. Bão cũng làm hư hại nhiều cơ sở nuôi thủy sản, gần 20.000 nhà bị tốc mái ở tỉnh duyên hải Quảng Ninh, nhiều nơi bị cúp điện. Chếch về phía tây, thành phố Hải Phòng ở đồng bằng sông Hồng cũng bị lụt, phải di dời 20.000 dân. Đặc biệt thành phố cảng lớn nhất miền bắc có rất nhiều khu công nghiệp với những tên tuổi lớn.
Khu Đồ Sơn hoàn toàn bị ngập ở phía nam. Ở ngoại ô phía bắc, bão làm sập nóc một nhà máy của tập đoàn Hàn Quốc LG Electronics. Được Le Monde liên lạc, ông Bruno Jaspaert, giám đốc người Bỉ của công ty Deep C, quản lý khu công nghiệp cao với 170 công ty trên diện tích 3.400 hecta, sơ kết thiệt hại : "Nhiều nhà máy bị trốc nóc, một số bức tường bị thổi bay mất, trận bão mang đi nhiều cánh cửa, hàng rào, pa-nô, hệ thống camera, ga-ra, cửa cuốn, một số kho hàng bị ngập". Điện nay đã có lại, hai phần ba số nhà máy sẽ tái khởi động từ nay đến cuối tuần, số còn lại sẽ mất nhiều thời gian.
Quan hệ Vatican-Trung Quốc : Có thể theo mô hình Việt Nam ?
Cũng về Châu Á, chuyên gia thần học Michel Chambon trên Le Monde nhận xét, "Trung Quốc chăm chú theo dõi chuyến tông du của giáo hoàng Francis" tại châu lục này. Ông Chambon cho rằng giáo hoàng tìm cách chứng tỏ chủ quyền hoàn vũ của Vatican tại khu vực đang là trung tâm của nhiều thế lực ảnh hưởng. Từ Indonesia, Papua New Guinea đến Đông Timor, Singapore, đây là chuyến đi xa nhất và dài ngày nhất của người đứng đầu Giáo hội Công giáo từ trước đến nay. Về thỏa thuận tạm thời giữa Tòa Thánh và Trung Quốc, chừng như Bắc Kinh không sẵn sàng kéo dài. La Mã có thể hài lòng khi đại diện Tòa Thánh có văn phòng tại Hồng Kông được sang Hoa lục thường xuyên.
Đây có thể là điểm khởi đầu cho việc thiết lập dần mối quan hệ mới, hơi giống mô hình ở Việt Nam từ những năm 2000. Đó là đại diện Vatican ban đầu thỉnh thoảng mới sang, rồi được quyền thường trú ở Hà Nội nhưng không ra khỏi thành phố, sau đó được đi lại nhưng phải báo, và giờ đây tự do di chuyển trên toàn quốc Việt Nam. Lòng tin được xây dựng từ từ, khi chính quyền chắc chắn rằng Vatican không xen vào chuyện nội bộ. Việc này cũng có lợi cho Nhà nước Việt Nam, vì có thể nghe được những gì mà các quan chức không dám nói thật.
Lực lượng Ukraine ở Pokrovsk cố chống chọi với quân Nga
Tại Ukraine, quân chính phủ ở Donbass cố gắng chống cự khi quân Nga đang tiến gần giao lộ chiến lược Pokrovsk. Đặc phái viên Le Monde cho biết một chiếc cầu ở tây bắc thành phố đã bị oanh kích. Những người dân chạy khỏi Pokrovsk phải đi theo một con đường đất đầy ổ gà, bụi bặm, sau khi chuyến xe lửa di tản cuối cùng đã rời đi cách đây vài ngày.
Trong một đất nước mà toàn lãnh thổ vẫn bị hỏa tiễn, rốc-kết và drone từ Nga bắn sang từ hai năm rưỡi qua, một khi pháo binh hoạt động có nghĩa là quân địch đang đến gần. Thống đốc Donetsk Vadym Filashkin xác nhận : "Kẻ thù đang ở cách Pokrovsk 7 cây số". Cũng như mọi thành phố, làng mạc ở cách quân Nga gần 10 kilomet, lệnh giới nghiêm được áp dụng từ 3 giờ chiều đến 11 giờ sáng. Ông Vadym Filashkin nhìn nhận "tình hình khó khăn", nhưng khẳng định quân đội Ukraine cố gắng hết sức để Pokrovsk không thất thủ.
Ngược với những chỉ trích thường nghe được từ những chiến binh về tuyến phòng thủ mong manh và chỉ huy thiếu chuẩn bị, thống đốc khẳng định "lực lượng dân sự tăng viện đã đến từ khắp nước để xây dựng phòng tuyến" đồng thời trợ lực cho các quân nhân trong việc củng cố các hầm hào gần trận địa. Khu vực này phải chịu đựng từ 2.500 đến 5.000 đạn pháo mỗi ngày.
Sasha, một sĩ quan ước lượng chỉ riêng mặt trận Pokrovsk đã có đến 15.000 lính Nga tấn công vào 15 kilomet tiền tuyến. Vấn đề là một lữ đoàn Nga bị thiệt hại nhiều vẫn không rút lui mà được bổ sung theo tiêu chí phải đủ 90% lực lượng, còn phía Ukraine phải thay quân để binh sĩ được dưỡng sức. Chính những lúc chuyển quân là Ukraine mất nhiều nhân lực và lãnh thổ nhất.
Mối đe dọa mới : Hỏa tiễn đạn đạo của Iran
Đã chịu nhiều đau thương, những người dân Ukraine ở cách các vị trí quân Nga gần 100 kilomet từ nay còn bị đe dọa bởi các hỏa tiễn đạn đạo Iran, mà Tehran vừa giao cho Moskva. Nhiều nguồn tin quân sự cho biết một tàu Nga vừa chuyển "trên 200 hỏa tiễn Fath-360" tại một cảng ở biển Caspian hôm 04/09, và các huấn luyện viên Iran hướng dẫn cách sử dụng cho lính Nga ở gần biên giới Kazakhstan.
Mang được 150 ký chất nổ, Fath-360 có tầm bắn 120 kilomet và sai số chỉ 30 mét nhờ bộ phận dẫn đường vệ tinh. Những thành phố lớn như Dnipro, Odessa, Kharkiv từ nay nằm trong tầm ngắm, trong khi Ukraine luôn thiếu thốn hệ thống phòng không như Patriot của Mỹ hay Mamba của Pháp-Ý có thể bắn hạ tên lửa đạn đạo. Kremlin không cải chính tin trên, nhấn mạnh rằng Moskva đẩy mạnh quan hệ với Tehran, nhất là trong những lãnh vực "nhạy cảm nhất".
Nga : Ít nhất 10 tướng lãnh và người thân cận của Shoigu ra tòa
Tại các tòa án Moskva, những tuần lễ gần đây liên tục có những tướng lãnh phải ra trước vành móng ngựa vì cáo buộc tham nhũng hay gian lận. Le Monde kể ra một số tên tuổi : Valery Mumindzhanov, phó tư lệnh quân khu Leningrad ; cựu thứ trưởng quốc phòng Pavel Popov… Tất cả đều do Sergei Shoigu, cựu bộ trưởng quốc phòng, bổ nhiệm. Một chuyên gia Châu Âu nhận xét tham nhũng vốn là căn bệnh cố hữu trong quân đội Nga, việc chỉnh đốn này không thay đổi gì nhiều.
Tatiana Stanovaya, nhà chính trị học của think tank R. politik ở Paris, cho rằng dù là chủ tịch Hội đồng An ninh Quốc gia, Shoigu vẫn phải bất lực ngồi nhìn bạn bè cũ bị bắt, cho thấy ảnh hưởng chính trị và mối quan hệ cá nhân giữa ông ta với Vladimir Putin đã bị giảm mạnh. Nhà chính trị học Ekaterina Schulmann, thuộc Centre Carnegie Russie Eurasie ở Berlin, nhận xét dường như có một sự thỏa thuận : Shoigu được bình an vô sự, đổi lại phải để mặc cho những người phe mình bị bắt.
Telegram bất ngờ hợp tác với nhà chức trách Pháp
Tại Pháp, Le Monde hôm nay lược lại "Mười ngày đã đưa ông Barnier đến điện Matignon", còn Le Figaro nhận xét phe Macron chỉ ủng hộ tân thủ tướng ở mức tối thiểu. Về tư pháp, theo thông tin của Libération, từ khi Pavel Durov, chủ nhân Telegram bị câu lưu, ứng dụng này đã có những thay đổi, đột ngột tỏ ra hợp tác với nhà chức trách. Cho đến nay vẫn im lặng trước những yêu cầu của tư pháp, Telegram đã có một bước ngoặt : bắt đầu trả lời Ofmin, cơ quan phụ trách về vị thành niên của cảnh sát quốc gia và hiến binh trong nhiều vụ điều tra hình sự, cung cấp những thông tin có thể giúp nhận diện một số nghi can, chủ yếu là những hồ sơ về ấu dâm.
Johanna Brousse, trưởng ban "J3" chuyên về tội phạm mạng của bộ phận chống tội ác có tổ chức thuộc Viện Công tố Paris, xác nhận "cánh cửa đã mở ra". Như một vết dầu loang, từ nay tất cả các cơ quan công tố ở Pháp có thể khởi động lại các cuộc điều tra liên quan đến Telegram. Sự hợp tác này là nhất thời hay bền vững ? Các nhà điều tra tỏ ra thận trọng.
Dù sao đi nữa áp lực không chỉ từ Paris, mà từ đầu tháng 9, Telegram bắt đầu chấp nhận xóa những tin giả khiêu dâm được cơ quan quản lý truyền thông Hàn Quốc chỉ ra, sau khi cảnh sát nước này mở điều tra. Theo hãng tin Yonhap, thậm chí Telegram còn "xin lỗi" và "cung cấp một địa chỉ mail riêng" cho nhà chức trách. Một nguồn tin tư pháp của Pháp hoan nghênh sự thay đổi nhanh chóng này.
Một dấu hiệu đầu hàng khác của Telegram là Pavel Durov hôm 06/09 viết rằng muốn việc quản lý nền tảng này sẽ được khen ngợi thay vì chỉ trích. Đặc biệt nhà tỉ phú gốc Nga loan báo hủy bỏ chức năng gây tranh cãi là "tìm kiếm những người ở gần", vì "có những vấn đề với các robot và những kẻ lừa đảo". Trên thực tế, chức năng này bị chính quyền nhiều nước cáo buộc là tạo điều kiện cho bọn buôn lậu đủ loại, nhất là buôn bán ma túy. Thay vào đó sẽ là chức năng tìm "các doanh nghiệp ở gần", giúp người sử dụng liên lạc với những công ty "hợp pháp và được kiểm chứng". Một cuộc cách mạng nho nhỏ mà mới cách đây vài tuần khó thể nghĩ đến.
Thụy My