Ukraine được dùng vũ khí Mỹ tấn công đất Nga : Quyết định "quá trễ" và "quá ít tên lửa" ?
Bất ổn chính trị tại Pháp khiến đầu tư nước ngoài giảm mạnh, theo thẩm định của EY. Giới nông dân Pháp chống dự án thỏa thuận mậu dịch tự do giữa Liên Âu và Nam Mỹ (Mercosur). Thượng đỉnh G20 thảo luận về đánh thuế 3.000 người giầu nhất thế giới. Trên đây là một số chủ đề trang nhất của báo chí Pháp hôm nay, 19/11/2024. Chủ đề được hầu hết các báo nói đến là quyết định của tổng thống mãn nhiệm Mỹ, cho phép Ukraine dùng tên Mỹ cấp tấn công sâu vào lãnh thổ Nga.
Các dàn phóng tên lửa ATACMS của Mỹ, ảnh chụp tại Hàn Quốc năm 2022 © Handout / South Korean Defence Miistry / AFP
Le Monde chạy tựa : "Mỹ cho phép Kiev sử dụng tên lửa tầm xa tấn công vào Nga", bên dưới là hình ảnh một người bị thương trong một cuộc oanh kích của Nga tại tỉnh Sumy, bắc Ukraine. "Hỗ trợ cho Ukraine của phương Tây tăng thêm một nấc" là tít lớn trang nhất của Le Figaro, trên nền hình ảnh một dàn phóng tên lửa đang khai hỏa. La Croix có bài phân tích về "Cú đánh cược đầy mạo hiểm của Washington" do lo ngại các trả đũa từ Moskva, trong lúc Libération gọi đây là một quyết định "quá trễ và quá ít".
Quyết định không cho phép "đảo ngược cục diện", nhưng quan trọng
Đối với Le Monde, "quyết định quan trọng" này, được đưa ra sau các đợt oanh kích dồn dập của Nga tại Ukraine, đã được những người ủng hộ Ukraine đón nhận với "cảm giác cay đắng", vì khá trễ. Tuy nhiên, "dù không cho phép đảo ngược tương quan lực lượng", "không cho phép Ukraine giành thắng lợi", quyết định này cũng sẽ giúp Kiev "có thêm khả năng xoay xở trên chiến trường", để giành được lợi thế đàm phán, vào thời điểm mà tổng thống tân cử Mỹ Donald Trump – vốn chủ trương chấm dứt nhanh chóng cuộc chiến – chuẩn bị nắm quyền.
Theo Le Monde, quyết định của Joe Biden bị một người thân cận với tổng thống tân cử "chỉ trích kịch liệt" hôm 17/11. Cựu đại sứ Mỹ tại Đức Richard Grenell lên án tổng thống mãn nhiệm "leo thang chiến tranh tại Ukraine trong giai đoạn chuyển tiếp quyền lực, như thể ông ta đang muốn khởi động một cuộc chiến tranh mới".
Thái độ thực sự của Trump vẫn là ẩn số
Tuy nhiên, thái độ thực sự của Donald Trump về cuộc chiến Ukraine dường như vẫn còn là một ẩn số lớn. Le Monde dẫn lại nhận định của một nhân vật nặng ký hơn, được coi là cố vấn an ninh tương lai của Trump : Mike Waltz, đưa ra trước bầu cử, nếu Putin từ chối thương lượng nghiêm túc để chấm dứt chiến tranh, Mỹ có thể "cung cấp nhiều vũ khí hơn cho Ukraine, đồng thời giảm bớt các giới hạn trong việc sử dụng".
Le Figaro dành nhiều bài viết cho quyết định dỡ bỏ hạn chế dùng tên lửa tầm xa tấn công sang đất Nga của Biden. Bài "Các tên lửa tầm xa, một giải pháp chiến thuật không làm thay đổi cục diện" vạch ra một loạt điểm không rõ ràng và những hạn chế của quyết định này. Theo Le Figaro, chính quyền Biden đã không nói rõ loại tên lửa gọi là "tầm xa" được cho phép là bao nhiêu : 300 km (tức tầm bắn tối đa của ATACMS) hay chỉ là 160 km ?... Và các vùng lãnh thổ nào của Nga được phép tấn công ? Và một điểm quan trọng đặc biệt khác là : Washington có cấp thêm cho Ukraine tên lửa hay không ?
"Đầu hàng chiến lược" : Châu Âu sẽ phải trả giá nào ?
Nhân việc tổng thống mãn nhiệm Mỹ đưa ra quyết định cho phép dùng tên lửa tầm xa tấn công sang đất Nga, một quyết định bị đánh giá là trễ tràng nhưng đúng đắn, bài xã luận của Le Figaro cảnh báo phương Tây về "cái giá phải trả đối với quyết định đầu hàng chiến lược" của tổng thống tân cử Donald Trump trước điện Kremlin. Cũng về chủ đề này, trong một bài viết khác, Le Figaro nhấn mạnh đến tình thế "nguy ngập" của Châu Âu, khi không có đủ phương tiện đối mặt với Nga, nếu chính quyền Donald Trump chấm dứt hỗ trợ Kiev.
Le Figaro đặt câu hỏi : "Châu Âu liệu có thể làm được gì khác hơn là một khán giả thụ động, nếu hai người (tức Trump và Putin) thỏa thuận về số phận của Ukraine ?". Vấn đề không chỉ là Ukraine, mà cũng là "tương lai của nền dân chủ và của chính Châu Âu", theo ngoại trưởng Phần Lan Elina Valtonen. Tại Diễn đàn Paris vì hòa bình, một quan chức cao cấp của Ủy Ban Châu Âu, Peter Wagner, nhấn mạnh : "Đây là vấn đề của quyết tâm và năng lực của ngành công nghiệp quân sự. Chúng ta biết mình phải làm gì và làm như thế nào. Vấn đề là chúng ta có khả năng và quyết tâm thực thi mục tiêu tự trị về chiến lược hay không ?".
Pháp đẩy mạnh công nghiệp quân sự
Le Monde hôm nay có chuyên đề riêng về "Pháp hướng đến một nền công nghiệp quân sự". Bất chấp các khó khăn về ngân sách, chi phí cho quân sự đang tăng vọt. Nền công nghiệp quân sự đang được tổ chức lại để sản xuất nhiều hơn. Doanh nghiệp của Pháp đang nhận được các đơn đặt hàng chưa từng có, và ngày càng dồn dập. Vấn đề chính, theo Le Monde, hiện nay là số tiền đầu tư, và mục tiêu giảm nhẹ các thủ tục diễn ra quá chậm so với hứa hẹn.
Đầu tư nước ngoài vào Pháp : "Gáo nước lạnh"
Đầu tư nước ngoài vào Pháp sụt giảm mạnh là tựa trang nhất của Les Echos. Nhật báo kinh tế này chạy tựa : "Đầu tư nước ngoài tại Pháp : Gáo nước lạnh". Theo thẩm định của công ty kiểm toán EY, 49% số công ty quốc tế giảm đầu tư vào Pháp. Hơn một nửa số doanh nghiệp, trả lời phỏng vấn của EY, cho biết mức độ hấp dẫn của Pháp giảm xuống kể từ khi tổng thống Macron giải tán Quốc hội để bầu sớm, và dự trù thuế trong ngân sách 2025 được tân chính phủ công bố. Điều tra của công ty EY được tiến hành trong khoảng thời gian từ ngày 3 đến ngày 21/10, khi dự toán ngân sách 2025, đã được chính phủ Barnier công bố.
Đối với một chuyên gia của EY, con số gây lo ngại nói trên là "lớn, nhưng không gây ngạc nhiên". Nếu như giới đầu tư nước ngoài đặt niềm tin vào tính chất liên tục của chính sách kinh tế của Pháp từ 7 năm năm (tức từ khi tổng thống Macron lên nắm quyền), thì giờ đây hoài nghi gia tăng. Viễn cảnh bất ổn về chính sách, thuế má nặng hơn, giá lao động gia tăng… gây lo ngại.
Pháp vẫn có thể duy trì vị thế "nước hấp dẫn nhất Châu Âu"
Tuy nhiên, theo EY, khó khăn là tình hình chung, nước Pháp trong năm nay vẫn có thể là giữ được vị trí "quốc gia hấp dẫn nhất Châu Âu", liên tục duy trì từ 5 năm nay. Pháp thu hút được gần 1.200 dự án đầu tư nước ngoài trong năm 2023. Theo EY, việc bổ nhiệm Michel Barnier làm thủ tướng "đã giúp trấn an" giới đầu tư. Cũng trong cuộc thăm dò này, 57% các nhà đầu tư, tin tình hình sẽ cải thiện trong 12 tháng tới, và chờ đợi biến chuyển tích cực để quyết định đầu tư. Quyết định của chính phủ Barnier tài trợ gần 1,6 tỉ euro giúp doanh nghiệp giã từ năng lượng hóa thạch là "một dấu hiệu tích cực".
Thỏa thuận mậu dịch tự do Liên Âu - Nam Mỹ : Tình thế nguy hiểm của Pháp
Các hoạt động phản kháng của giới nông dân tại Pháp, chống lại dự án mậu dịch tự do giữa Liên Âu và Nam Mỹ (Mercosur), là chủ đề chính của Le Monde hôm nay. "Mercosur, nỗi giận của giới làm nông : chính phủ trong thế bị động" là tựa trang nhất. Tổng thống và thủ tướng Pháp khẳng định phản đối thỏa thuận này. Tuy nhiên, Pháp không có quyền phủ quyết thỏa thuận Mercosur. Để làm được điều này, Paris phải đoàn kết được với nhiều thành viên khác của Liên Âu. Bài xã luận Le Monde, nhan đề "Mercosur : Pháp đối diện với sự bất lực của mình", giải thích rõ về tình thế khó khăn của Pháp. Thỏa thuận Mercosur, được thương lượng từ gần 25 năm nay, mở cửa thị trường Nam Mỹ cho hàng hóa Châu Âu, được coi là mang lại một nguồn lợi quan trọng với công nghiệp Châu Âu. Tuy nhiên, đối với giới nông nghiệp Châu Âu, trước hết là Pháp, thỏa thuận này có thể gây khó khăn gấp bội cho những ngành sản xuất vốn đã trong tình trạng bất bênh, như chăn nuôi gia súc, gia cầm hay sản xuất sữa.
Nếu thỏa thuận này được thông qua, quá trình suy yếu của nông nghiệp Pháp sẽ ngày càng được đẩy nhanh. 600 nghị sĩ Pháp, ký một tuyên bố trên Le Monde, lên án thỏa thuận này là hoàn toàn không tương thích với Hiệp định khí hậu Paris 2015, "đặc biệt về phương diện ngăn chặn nạn phá rừng". Thiếu các kiểm soát đối với hàng hóa nhập khẩu (phải bảo đảm các tiêu chuẩn tôn trọng môi trường), thỏa thuận Mercosur đặt các nhà làm nông Pháp trước tình thế cạnh tranh "không cân sức".
Mercosur : Chính giới Pháp đoàn kết chưa từng có
Le Monde nhấn mạnh đến sự đoàn kết cao độ, khác thường, của giới chính trị Pháp trong hồ sơ này, "trái ngược với tình trạng chia rẽ chưa từng có". Tuy nhiên, Pháp đang là thiểu số tại Châu Âu trong vấn đề Mercosur. Đa số các nước tin tưởng ngược lại là, "sẽ là nguy hiểm nếu từ bỏ thỏa thuận này vào thời điểm mà xu hướng bảo hộ mậu dịch đang gia tăng tại Mỹ, sau chiến thắng của Trump, và Trung Quốc đang sẵn sàng khai thác các chần chừ của Liên Âu để củng cố vị thế tại Nam Mỹ". Liệu Châu Âu, đang tìm cách khẳng định mình trong một thế giới đang ngày càng trở nên thù địch hơn, có đủ phương tiện để từ chối một thị trường như vậy ?
Le Monde vạch ra một viễn cảnh nguy hiểm đối với nước Pháp, một khi quan điểm chống Mercosur của Pháp bị Liên Âu bác bỏ, hồ sơ này "sẽ để lại một dấu ấn tồi tệ và lâu dài trong dư luận Pháp, nuôi dưỡng một tình cảm bài Liên Âu".
Brazil đi đầu trong dự án đánh thuế các đại tỉ phú thế giới
Thượng đỉnh hai ngày của nhóm G20, bao gồm các nền kinh tế lớn nhất thế giới đang diễn ra tại Brazil. Libération có bài : G20 : Thuế đánh vào các đại tỉ phú là chủ đề được thảo luận. Theo bộ trưởng Tài chính Brazil, nếu đạt được thỏa thuận tại G20 về việc đánh thuế 2% đối với 3.000 người giầu nhất hành tinh, sẽ là "một bước ngoặt chính trị lớn". Quyết định này sẽ cho phép giảm bớt tình trạng bất bình đẳng ghê gớm hiện nay, và có thể mang lại một nguồn tài chính đáng kể cho cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.
Pháp tăng cường hỗ trợ tài chính cho báo chí công, nền tảng của xã hội dân chủ
La Croix hôm nay dành bài xã luận cho chủ đề đa số các đảng phái trong Quốc hội Pháp hôm nay bắt đầu thảo luận về một dự luật tăng cường đầu tư cho các phương tiện truyền thông công cộng. Đối với La Croix, sự thống nhất cao của chính giới Pháp về vấn đề này có ý nghĩa quan trọng để bảo đảm duy trì "tính độc lập" và "đa nguyên" trong truyền thông, và đây là điều cực kỳ hệ trọng vào thời điểm mà tin giả, việc thao túng thông tin đang ngày càng là mối đe dọa với nền dân chủ, với vai trò tăng vọt của các mạng xã hội và trí tuệ nhân tạo. Tình hình càng trở nên cấp thiết sau khi Donald Trump tái đắc cử tổng thống Mỹ, nhờ hậu thuẫn mạnh mẽ của "các tín đồ" của chủ thuyết "hậu sự thật" (post-vérité).
Trọng Thành