Khi bài này đến với độc giả thì Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam, Nguyễn Phú Trọng đã vắng mặt gần một tháng mà không có một lời giải thích nào của Đảng và Nhà nước Việt Nam.
Lần gần nhất mà công chúng Việt Nam nhìn thấy ông Trọng là khi ông tiếp Tổng thống Vladimir Vladimirovich Putin thăm Hà Nội ngày 20/06/2024. Sau đó ông đã vắng mặt tại các buổi họp quan trọng sau :
Lần gần nhất Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng xuất hiện trước công chúng là khi Tổng thống Putin đến thăm Hà Nội vào 20/6
- Sáng 4/7, Đảng ủy Công an Trung ương tổ chức Hội nghị 6 tháng đầu năm 2024 tại Hà Nội. Bộ trưởng Bộ công an Lương Tam Quang đã thông báo toàn văn nội dung phát biểu của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng gửi đến Hội nghị.
- Ngày 8/7, tại Hà Nội, Quân ủy Trung ương tổ chức Hội nghị lần thứ 10 nhằm thảo luận, đánh giá công tác quân sự, quốc phòng 6 tháng đầu năm, cũng như triển khai nhiệm vụ trọng tâm 6 tháng cuối năm 2024. Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, Bí thư Quân ủy Trung ương đã gửi Phát biểu chỉ đạo.
- Sáng 9/7, Bộ Chính trị, Ban Bí thư trung ương Đảng tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc quán triệt Quy định số 144-QĐ/TW ngày 9/5/2024 "về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới" và Chỉ thị số 35-CT/TW ngày 14/6/2024 của Bộ Chính trị "về đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng".
Về chuẩn bị cho Đại hội Đàng kỳ XIV vào tháng 01/2026, ông Trọng làm Trưởng ban hai Tiểu ban quan trọng nhất là Văn kiện Đảng và Nhân sự Đảng. Việc này cho thấy ông Trọng muốn kiểm soát đảng trước khi nghỉ hưu.
Nên biết, ông Nguyễn Phú Trọng (sinh ngày 14/4/1944) tại Hà Nội, Ngoài chức vụ Tổng bí thư Ban chấp hành trung ương Đảng cộng sản Việt Nam, ông còn kiêm nhiệm các chức vụ : Bí thư Quân ủy Trung ương ; Ủy viên Thường vụ Đảng ủy Công an Trung ương ; Trưởng ban Chỉ đạo trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực ; Đại biểu quốc hội khóa XV nhiệm kì 2021 – 2026 thuộc Đoàn Đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội.
Vụ đột quỵ năm 2019
Ngược thời gian, ông Trọng đã bị "đột quỵ" trong chuyến thăm Kiên Giang năm 2019 và phải chữa khẩn tại Bệnh viện Chợ Rẫy, trước khi về Hà Nội diều trị tiếp.
Sau khi xuất viện, ông Trọng tiếp tục làm việc dưới kiểm soát chặt chẽ của các bác sĩ tim mạch, nhưng ông lại trở bệnh vào cuối năm 2023.
Ngày 12/1/2023, hãng tin Bloomberg ở Hà Nội dẫn lời hai quan chức (giấu tên) của Việt Nam nắm vững vấn đề về sức khỏe Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam cho biết ông Trọng, 79 tuổi, đã nhập viện "hồi đầu tuần này liên quan đến một loại bệnh chưa được xác định".
Bloomberg không có thông tin về mức độ nghiêm trọng của bệnh tình ông Trọng và cho biết Bộ Ngoại giao Việt Nam đã không ngay lập tức phản hồi yêu cầu bình luận của hãng tin này.
Bí mật quốc gia
Chuyện sức khỏe của Lãnh đạo Việt Nam phải giữ kín không phải là mới mà đã có từ thời Hồ Chí Minh. Sau này, chuyện bảo mật được quy định trong Luật Bảo vệ bí mật nhà nước 29/2018/QH 14, ngày 15/11/2018.
Điều 7 của Bộ luật này định nghĩa : Phạm vi bí mật nhà nước là giới hạn thông tin quan trọng trong các lĩnh vực sau đây chưa công khai, nếu bị lộ, bị mất có thể gây nguy hại đến lợi ích quốc gia, dân tộc. Theo đó mục 11 : "Thông tin về y tế, dân số" là bí mật nhà nước không được tiết lộ bao gồm "thông tin bảo vệ sức khỏe lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước" (khoảng a).
Vì vậy, báo chí của Đảng cộng sản Việt Nam không viết gì về tình hình sức khỏe của ông Trọng, theo lệnh của Ban Tuyên giáo trung ương.
Ông Nguyễn Phú Trọng, 80 tuổi, đã giữ chức Tổng bí thư từ năm 2011, và là người thứ ba sau Lê Duẩn và Hồ Chí Minh nắm giữ chức vụ Tổng bí thư lâu nhất (liên tục trong ba nhiệm kỳ).
Cũng đáng chú ý, trong khi ông Trọng vắng mặt thì hai ông Tô Lâm (Chủ tịch nước) và Phạm Minh Chính (Thủ tướng chính phủ) đã gia tăng các hoạt động thăm viếng trong và ngoài nước, và phát biểu trước quần chúng. Có vẻ như hai ông đang muốn chứng minh quyền lực và khả năng là người đủ diều kiện nhất để kế vị ông Trọng.
Ông Tô Lâm và các vụ án tham nhũng lớn
Ông Tô Lâm, 67 tuổi, sinh ngày 10/7/1957, quê quán tại làng Xuân Cầu, xã Nghĩa Trụ, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên.
Khi giữ chức Bộ trưởng Công an, tướng Tô Lâm được ghi nhận có công trong các vụ án lớn như :
- Vụ Trịnh Xuân Thanh , nguyên đảng viên Đảng cộng sản Việt Nam, nguyên Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Hậu Giang và Đại biểu quốc hội khóa XIV bị án chung thân. Năm 2016, Trịnh Xuân Thanh bị điều tra và kết luận có nhiều khuyết điểm, vi phạm nghiêm trọng trong thời gian công tác tại Tổng Công ty cổ phần Xây lắp Dầu khí Việt Nam.
- Vụ Đinh La Thăng , nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh bị khởi tố, xét xử và kết án 30 năm tù do những sai phạm quản lý kinh tế khi giữ chức Chủ tịch Tập đoàn Dầu khí Việt Nam.
- Vụ Nguyễn Bắc Son và Trương Minh Tuấn, cả hai là nguyên Bộ trưởng Bộ Thông tin và truyền thông lần lượt bị án tù chung thân và 14 năm tù về tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng vốn đầu tư công gây hậu quả nghiêm trọng và tội nhận hối lộ.
- Vụ Nguyễn Đức Chung, nguyên Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội bị bắt giữ, điều tra về tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ và chiếm đoạt tài liệu bí mật nhà nước và bị kết án 13 năm 6 tháng tù giam.
Năm 2022, ông Tô Lâm và bộ Công an đã tiến hành điều tra hai vụ bê bối lớn liên quan đến các chuyến bay giải cứu và công ty Việt Á, nhiều quan chức bị bắt giữ, điều tra và lãnh nhiều án tù (theo Tài liệu đảng).
Với thành tích này, liệu ông Tô Lâm có tiếp tục làm công tác "đốt lò" thành công hơn, hay ông đã thỏa mãn với chức "ngồi chơi xơi nước" ?
Còn ông Phạm Minh Chính thì sao ?
Ông Phạm Minh Chính, 66 tuổi, sinh ngày 10/12/1958 tại xóm Hoa Trường, xã Hoa Lộc, huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa.
Ông mang cấp hàm Trung tướng Công an và từng là
Bí thư tỉnh Quảng Ninh năm 2011. Ông Chính cũng được nói đến là người có công trong chiến dịch chống Covid, và thân với Bắc Kinh.
Ông Phạm Minh Chính giữ chức Thủ tướng từ năm 2021, thay ông Nguyễn Xuân Phúc.
Ông Chính hiện nay là ứng viên có nhiều kinh nghiệm điều hành việc nước, và có nhiều khả năng để thay ông Nguyễn Phú Trọng làm Tổng bí thư.
Đây chỉ là giả thuyết vì hậu trường chính trị, nhất là nội bộ Đảng cộng sản Việt Nam hiện nay đang rất sôi động, nhiều bất ngờ có thể xảy ra trái với những tiên đoán chung.
Phạm Trần
(15/07/2024)
Nguyễn Nhơn, RFA, 04/05/2024
Năm lãnh tụ của chính thể Việt Nam "được" cho thôi chức ngang xương, trong đó hai vị chủ tịch nước buộc phải rời ghế khi nhiệm kỳ chưa trọn 700 ngày. Một chủ tịch quốc hội với những phát biểu đầy trăn trở về chống tham nhũng vặt khi còn là Phó thủ tướng, rồi với tuyên ngôn hùng hồn"Tuyệt đối không để xảy ra tham nhũng chính sách" khi chuyển lên ghế Phó Chủ tịch quốc hội. Hai phó thủ tướng, một từng là gương mặt sáng của ngoại giao, già dặn kinh nghiệm quan hệ với quốc tế, một từng một thời là thần tượng lãnh tụ của giới trẻ ; cả hai đều đang được xem là niềm hy vọng của chính trường Việt Nam.
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng cùng các lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Quốc hội dự lễ khai mạc Kỳ họp bất thường lần thứ 5, Quốc hội khóa XV sáng 15/1/2024 - Ảnh : Phạm Thắng
Còn nếu tính đến thứ, cục, vụ, bí thư, chủ tịch, phó bí, phó chủ… các cấp đã trước sau theo nhau vào lò thì có lẽ phải chẻ hết trúc núi Nam làm lạt mới đủ xỏ xâu hết được.
Diễn biến mới nhất của cuộc đốt lò kinh hồn mang tên Nguyễn Phú Trọng khiến cả trong nội bộ Đảng lẫn dư luận bề nổi của (có lẽ là) đại đa số người dân đều kính phục và tôn sùng ông Trọng như vị anh hùng chống tham nhũng quyết liệt nhất từ trước đến nay.
Thế nhưng, về cơ cấu trong Đảng, tất cả năm vị lãnh đạo thuộc loại cao cấp nhất nói trên đều là đảng viên thuộc quyền quản lý cao nhất và trực tiếp của Ban chấp hành Trung ương Đảng, mà đứng đầu là Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng.
Vậy để cho công bằng, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng phải chịu trách nhiệm người đứng đầu khi năm vị ấy sai phạm chứ ?
À không, không thấy ai nói gì đến việc này cả.
Ông Trọng là anh hùng chống tham nhũng ? Thế tại sao trong ba nhiệm kỳ của ông, có nhiều lãnh đạo cao cấp dính vào tham nhũng, hối lộ, bảo kê doanh nghiệp một cách bền vững và năm sau cao hơn năm trước đến vậy ? Uy tín của Đảng giảm sút nghiêm trọng đến vậy ?
Ông Trọng không làm tròn trách nhiệm người đứng đầu đảng duy nhất cầm quyền lãnh đạo trọn vẹn đất nước Việt Nam ? Thế tại sao ông lại làm được cái việc trước ông chưa từng vị tổng bí thư nào làm nổi, là nhốt đến chật nhà tù hàng đống quan chức cao cấp nhất cùng những gương mặt đen lẫy lừng nhất trong giới tài phiệt ?
Ông Trọng cũng là người thành công nhất trong việc khiến người dân Việt Nam mặc nhiên xem ông là người không thể bị nghi ngờ tham nhũng. Ai cũng có thể, riêng cụ thì không. Một người chống tham nhũng quyết liệt đến thế là người đã quyết chí đặt cược toàn bộ cuộc đời của mình cho sự nghiệp của Đảng của dân rồi. Nghi ngờ một tấm gương như thế có khác gì bôi bùn vào lửa ?
Nói tóm lại là anh hùng. Nhưng anh hùng không phải chịu trách nhiệm người đứng đầu.
Đấy là mâu thuẫn lồ lộ, một nghịch lý mồn một nhưng được mặc nhiên chấp nhận.
Nhưng có lẽ cái tính chất lập lờ hai mặt, nửa nạc nửa mỡ, thấy dzậy mà hổng phải dzậy mới chính là đặc điểm của nền chính trị Việt Nam.
Bắt đầu cuộc chiến chống quan chức tham nhũng của mình, ông Trọng (cho thấy) quyết tâm triệt tận nọc tham nhũng. Phương pháp của ông Trọng là trừng trị quan chức tham nhũng, đồng thời kêu gọi và hô hào các quan chức của Đảng và Chính phủ làm gương, nêu cao đạo đức, danh dự, thanh liêm, trong sạch…Nhưng chính phương pháp này lại là một sự vô lý khác.
Ở mặt phải, nó chứng tỏ quyết tâm trừng trị lũ tham quan và cảnh cáo mối quan hệ đen truyền thống quan chức-thương gia. Nhưng ở mặt trái, nó phản ánh sự bất lực của chính chủ trương chống tham nhũng, đồng thời bộc lộ nguyên nhân bản chất của nạn tham nhũng. Vì nếu các quan chức bị vào lò đều là "những người được đào tạo và thử thách ở cơ sở, trải qua rèn luyện trong nhiều vị trí" như thông báo của Ban chấp hành Trung ương, mà vẫn có thể tham nhũng và bao che sai phạm đến thế thì hiệu quả của bộ máy Đảng cộng sản thật sự phải xem xét lại.
Nguyên nhân của tham nhũng ở Việt Nam thì ai cũng thấy : nó là mâu thuẫn giữa quy định về trách nhiệm/nghĩa vụ của cán bộ đảng viên với phúc lợi chính thức họ nhận được. Một bí thư, chủ tịch cấp tỉnh muốn phát triển kinh tế địa phương nhiều khi phải mạo hiểm với những chính sách và ý kiến chỉ đạo của nhiều nhân vật không liên quan và không chịu trách nhiệm. Chức vụ càng cao, hay ý thức muốn cống hiến càng cao thì sự mạo hiểm này càng thường xuyên và tăng độ nguy hiểm. Thế nhưng một cán bộ lãnh đạo bằng quyết định (mạo hiểm) và trí tuệ của mình có thể đem lại lợi ích chung cho địa phương, hoặc giúp doanh nghiệp thu lãi đến hàng ngàn tỷ đồng, còn bản thân họ chỉ được phép nhận đồng lương khoảng 20 triệu đồng/tháng. Là những chức vụ cao nhất như Chủ tịch nước, Thủ tướng, Chủ tịch Quốc hội đấy. Chứ hầu hết cán bộ cấp dưới lãnh năm bảy triệu là hết nước chấm.
Điều đó có công bằng không ?
Dĩ nhiên không công bằng. Ít nhất trong thâm tâm tuyệt đại đa số cán bộ đều nghĩ như thế. Còn những doanh nghiệp được hưởng lợi thì không cần nghĩ nữa, họ bù đắp sự bất công ngay bằng phong bì, hoặc bỏ vào thùng xốp…
Còn người dân (nói chung) thì thiết thực và sòng phẳng. Dân sẵn sàng chi tiền cho cán bộ để được giải quyết công việc ổn thỏa trong quy định của pháp luật. Với điều kiện là (cán bộ) ăn đúng mực thôi, nói suồng sã là ăn cơm rồi thì để cho người khác húp cháo với, và nhận tiền rồi thì làm việc theo đúng thỏa thuận. Đừng vì kiếm bánh mì mà vẽ rắn thêm chân, nhũng nhiễu hạch sách, nó mệt người và mất thì giờ lắm.
Thực tế xã hội Việt Nam đã vận hành như thế suốt mấy chục năm nay, bất kể các cuộc hô hào, các cao điểm chống tham nhũng hết nhiệm kỳ này tới nhiệm kỳ khác.
Thế nhưng Đảng dứt khoát không chấp nhận thực tế ấy.
Thế cho nên nó là điểm chết của toàn bộ các chủ trương chính sách chống tham nhũng từ xưa đến nay và từ nay đến mãi mãi về sau nữa.
Bản chất của tham nhũng là lợi ích vật chất, nhưng Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng chỉ nêu cao ý thức đạo đức, danh dự, trách nhiệm với Đảng với tổ quốc với nhân dân… À cũng tăng lương cho công chức viên chức đầy, nhưng lương tăng chẳng bù với giá tăng.
Mà đói thì đầu gối phải bò. Vô số cán bộ đảng viên cấp dưới của đồng chí Tổng bí thư bò suốt ngày. Ngồi ở công sở vừa làm việc vừa bán hàng online. Có người bịt kín khẩu trang tránh bị đồng nghiệp nhận ra, rồi tan sở là chạy xe ôm công nghệ đến khuya. Có người bưng bê, rửa chén ở quán phụ người thân. Có người nhiều chữ hơn thì nhận làm dự án, viết luận án thuê, tham gia bất cứ công trình dự án chó chạy gà bay nào miễn có thù lao.
Những người khôn nhất thì đương nhiên bán chữ ký lấy tiền rồi.
Đấy là cái động cơ khổng lồ chi phối toàn bộ hành động của bộ máy nhà nước. Đem danh dự đảng viên hay sự gương mẫu để buộc nó quay ngược lại thì khác nào thổi hoa giấy ngược gió mà đòi nó phải trúng hồng tâm của tấm bia di động cơ.
Bắt, bắt, bắt… Cứ cho rằng người anh hùng Nguyễn Phú Trọng sẽ thực hiện được chí lớn cuối đời của ông là bắt sạch hết quan chức bẩn. Nhưng nỗ lực ấy cũng chỉ có thể khiến cỗ máy tham nhũng quay chậm lại một chút, rồi sau đó nó sẽ phục hồi quán tính, thậm chí còn quay nhanh hơn để bù lại những gì đã mất.
Tránh né mấu chốt này, vai trò và cuộc chiến chống tham nhũng của ông Trọng không thể đạt hiệu quả thực sự như bộ máy truyền thông Nhà nước tung hô.
Còn cái bọn phản động thì ác mồm lắm. Chúng bảo : Cụ Tổng chỉ đang múa võ sơn đông thôi.
Nguyễn Nhơn
Nguồn : RFA, 04/05/2024
*******************************
‘Trò chơi Vương quyền’ : Việc bãi nhiệm Vương Đình Huệ và chính trường Việt Nam trong con mắt quốc tế
VOA, 03/05/2024
Sự ra đi của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, người thứ 3 trong ‘tứ trụ’ Việt Nam phải từ chức giữa nhiệm kỳ chỉ trong hơn 1 năm, đang cho thấy sự khủng hoảng về người kế nhiệm lãnh đạo Đảng và phản ánh sự leo thang đáng báo động của chủ nghĩa thân hữu cũng như đấu đá nội bộ trong Đảng, theo nhận định của giới quan sát và truyền thông quốc tế.
(Từ trái qua) Thủ tướng Phạm Minh Chính, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng đến dự một phiên họp bất thường của Quốc hội tại Hà Nội hôm 15/1/2024.
Ông Huệ chính thức thôi chức chủ tịch Quốc hội khi cơ quan quyền lực cao nhất của nhà nước Việt Nam thông qua Nghị quyết về việc miễn nhiệm chức vụ người đứng đầu cơ quan này của ông trong cuộc họp bất thường lần thứ 7 của Quốc hội hôm 2/5. Trước đó một tuần, ông Huệ đã được Ban Chấp hành Trung ương đồng ý cho thôi chức vụ theo "nguyện vọng cá nhân" của ông.
Việc từ chức của ông Huệ, người mới nhất trong 3 thành viên của ‘tứ trụ’ phải ra đi, cho thấy tình trạng bất ổn chính trị gần đây của Việt Nam trở nên trầm trọng hơn, trong bối cảnh chiến dịch chống tham nhũng được mở rộng, và đặt ra câu hỏi về sự ổn định của đất nước, theo nhận định củaNew York Times.
Tương tự, tờWashington Post cũng cho rằng việc ông Huệ từ chức càng làm gia tăng tình trạng bất ổn ở Việt Nam, trích dẫn nhà phân tích của Viện nghiên cứu Đông Nam Á ISEAS-Yusof Ishak của Singapore, Nguyễn Khắc Giang, nói rằng "nó làm nổi bật sự bất ổn cực độ trong một môi trường chính trị thường được ca ngợi về sự ổn định khi ba nhà lãnh đạo hàng đầu bị sa thải chỉ trong vòng một năm".
Chỉ hơn một tháng trước, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng cũng bị cho thôi chức với quy trình tương tự. Ông Thưởng kế nhiệm ông Nguyễn Xuân Phúc, người cũng được cho là bị ép phải rời nhiệm sở khi chưa hết nhiệm kỳ vào tháng 1 năm ngoái.
Thông báo chính thức không nói rằng ông Huệ và ông Thưởng dính líu đến tham nhũng nhưng hai ông bị bãi nhiệm cùng một lý do là "vi phạm những điều đảng viên không được làm" và "làm ảnh hưởng đến uy tín của Đảng, Nhà nước" giữa lúc cuộc chiến chống tham nhũng được mở rộng.
Ông Huệ từ chức sau khi trợ lý của ông, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Phạm Thái Hà, bị bắt giam và khởi tố vì liên quan đến vụ án tham nhũng của tập đoàn Thuận An, còn ông Thưởng xin thôi chức ngay sau khi Bộ Công an khởi tố và điều tra vụ án "đưa nhận hối lộ" tại tập đoàn Phúc Sơn.
Tháng 1 năm ngoái, ông Phúc trở thành thành viên đầu tiên của "tứ trụ" phải từ chức vì "trách nhiệm chính trị" đối với những sai phạm và khuyết điểm của cấp dưới, trong đó có hai phó thủ tướng, liên quan đến các đại án tham nhũng trong thời gian đại dịch.
"Trong nhiều năm nay, nền chính trị ưu tú của Việt Nam, từng mờ án, khó hiểu đối với hầu hết người ngoài, và dường như thống nhất trong một loại chế độ chuyên chế khá thành công (về mặt duy trì sự cai trị độc tài đồng thời đạt được sự phát triển kinh tế), đã bị đảo lộn", nhà nghiên cứu cấp cao về Đông Nam Á tại Hội đồng Quan hệ Quốc tế (CFR), Joshua Kurlantzick, viết trong mộtđăng tải blog trên trang web của viện nghiên cứu có trụ sở ở New York.
Sự ổn định chính trị đó dường như đang sụp đổ khá nhanh chóng ở Việt Nam, theo ông Kurlantzick, người có nhiều nghiên cứu tập trung vào các mối quan hệ giữa Trung Quốc và Đông Nam Á. Nhà nghiên cứu này nhắc đến việc 3 lãnh đạo trong hàng ‘tứ trụ’ của Việt Nam bị mất chức trong một thời gian ngắn cùng với việc các ông bà trùm tài chính có thế lực nhất ở quốc gia Đông Nam Á bị bỏ tù vì các vụ tham nhũng quy mô lớn, nổi bật là bà Trương Mỹ Lan – người bị kết án tử hình vào tháng trước.
Một số nhà chống tham nhũng có thể hoan nghênh việc từ chức của các lãnh đạo nhưng chưa rõ liệu liệu đây có phải là một nỗ lực chống tham nhũng hiệu quả trong nội bộ đảng cầm quyền hay là việc có quá nhiều lãnh đạo cấp cao nói chung tham nhũng dưới một hình thức nào đó đến mức các phe phái phải dùng chiến dịch chống tham nhũng để loại bỏ kẻ thù của mình, theo nhận định của ông Kurlantzick.
Tương tự, nhà nghiên cứu Huỳnh Tâm Sáng của Quỹ Đài Loan NextGen cho rằng "những vụ bê bối tham nhũng và những vụ từ chức theo sau chỉ là phần nổi của tảng băng chìm khi xét đến những gì đang diễn ra ở Việt Nam".
"Thứ nhất, các quan chức Đảng và nhà nước bị sa thải thường có quan hệ mật thiết với nạn tham nhũng và hành vi sai trái của cấp dưới. Thứ hai, những cuộc thanh trừng này có mối liên hệ mật thiết với chủ nghĩa thân hữu về kinh tế : một hệ thống trong đó chính trị và kinh tế gắn bó với nhau, dẫn đến sự lạm dụng quyền lực của các quan chức Đảng và chính phủ", ông Sáng, cũng là giảng viên của Đại học Quốc gia Việt Nam, viết trongbài phân tích trên The Diplomat.
Nhà nghiên cứu này cho rằng bầu không khí chính trị của Việt Nam "trở nên u ám hơn do sự sụp đổ gần đây của ông Thưởng và ông Huệ" và "điều này đặt ra một câu hỏi không thể tránh khỏi : ai sẽ bị ném vào lò tiếp theo ?"
Theo ông Sáng, "xung đột phe phái có thể đã nổ ra" sau khi hai trong số bốn ghế của ‘tứ trụ’ bị bỏ trống.
"Trong khi việc ông Phúc, ông Thưởng và ông Huệ từ chức có thể được coi là nỗ lực của Đảng nhằm giữ thể diện cho họ thì việc hạ cánh an toàn của những lãnh đạo này cũng làm tăng khả năng ‘Trò chơi Vương quyền’ của quốc gia này chuẩn bị nóng lên", nhà nghiên cứu của Quỹ Đài Loan NextGen nhận định trong bài viết.
Theo ông Sáng, với việc chỉ còn lại hai thành viên trên ‘ngai vàng’ – tức Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và Thủ tướng Phạm Minh Chính – khoảng trống quyền lực có thể sẽ "châm ngòi cho nhiều cuộc đấu đá nội bộ hơn trong Đảng".
Trong bài phân tích của mình, ông Sáng nói rằng khủng hoảng lãnh đạo ở Việt Nam có nhiều nguyên nhân, nhưng, theo ông, nguyên nhân gốc rễ "có lẽ là nạn tham nhũng trắng trợn và xung đột phe phái trong nội bộ Đảng cộng sản".
"Sự thống trị, thỏa hiệp, đồng thuận và thậm chí cả cạnh tranh, tất cả đều diễn ra sau những cánh cửa đóng kín, chắc chắn sẽ đặc biệt gay gắt, vì cuộc đua giành các vị trí hàng đầu trước Đại hội Đảng tiếp theo vào đầu năm 2026 đã bắt đầu", ông Sáng nhận định.
Ông Trọng phát động chiến dịch "đốt lò" vào năm 2016, sau khi giành được nhiệm kỳ tổng bí thư Đảng lần 2 liên tiếp, vì cho rằng tham nhũng có thể đe dọa sự tồn vong của Đảng cộng sản. Hàng nghìn đảng viên ở tất cả các cấp chính quyền đã bị cách chức, khai trừ khỏi đảng hoặc bị bỏ tù. Nhưng, theo New York Times, nhiều người đặt câu hỏi liệu một số mục tiêu này có phải là những cuộc thanh trừng chính trị trong một hệ thống chính trị khép kín hay không.
Cũng ám chỉ việc đấu đá quyền lực ở Việt Nam qua tiêu đề bộ phim về sự tranh giành ngôi vương thời trung cổ, "Game of Thrones", giáo sư Alexander Vuving của Trung tâm Nghiên cứu An ninh Châu Á-Thái Bình Dương Daniel K. Inouye,viết trên X, khi ông Huệ xin từ chức hôm 26/4, rằng "trò chơi vương quyền của Việt Nam đang tăng tốc".
Còn theo nhà nghiên cứu Kurlantzick, sự sụp đổ của ông Huệ, một nhân vật có ảnh hưởng trong giới lãnh đạo Việt Nam, người có thể đang trên đường lên tới vị trí tổng bí thư đảng – vai trò quyền lực nhất – càng làm phức tạp thêm cơ cấu quyền lực trong tương lai của chính trường Việt Nam.
"Nguyễn Phú Trọng, tổng bí thư đương nhiệm của đảng, đã củng cố được quyền lực lớn, vô hiệu hóa phần lớn phong cách lãnh đạo theo kiểu đồng thuận trước đây. Nhưng ông đã lớn tuổi và thường trông yếu ớt khi xuất hiện trước công chúng", ông Kurlantzick nhận định trong đăng tải blog trên CFR.
Ông Trọng, 80 tuổi, đang lãnh đạo Đảng cộng sản trong nhiệm kỳ thứ 3 chưa từng có tiền lệ và đã phải chữa trị sau lần nhập viện vì bị đột quỵ khi đi công tác ở Kiên Giang vào năm 2019. Cả ông Thưởng và ông Huệ đều được cho là những ứng viên cho chức tổng bí thư để kế nhiệm ông Trọng.
Theo nhà nghiên cứu Kurlantzick, Việt Nam từng là "bậc thầy" trong việc lập kế hoạch chuyển giao lãnh đạo thì giờ đây dường như không có kế hoạch rõ ràng sau khi ông Trọng ra đi.
Còn ông Giang nhận định với Washington Post rằng "sự sụp đổ của ông (Huệ) sẽ chỉ làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng người kế nhiệm ở Việt Nam".
Nguồn : VOA, 03/05/2024
******************************
Địa chấn chính trị Việt Nam : Dồn dập đến bao giờ ?
BBC, 03/05/2024
Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng rời ghế. Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ tiếp bước. Ủy viên Bộ Chính trị Trần Anh Tuấn mất chức. Hàng loạt quan chức cấp tỉnh, bộ ngành vướng vòng lao lý. Những tháng đầu năm 2024, chính trường Việt Nam đang rung lắc dữ dội.
Chiến dịch "đốt lò" của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khiến hàng loạt quan chức cấp cao bị mất chức
Công cuộc "đốt lò" của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã càn quét sâu rộng từ trung ương xuống địa phương và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.
Trong những ngày qua, trước các thay đổi về nhân sự được coi là chưa có tiền lệ, nhiều nhà quan sát mà BBC phỏng vấn đã chỉ ra những hạn chế trong công cuộc chống tham nhũng của ông Trọng, rằng nó "không hiệu quả", thậm chí "thất bại" khi chỉ giải quyết phần ngọn trong khi cội rễ của tham nhũng nằm ngay chính trong nội tại Đảng cộng sản Việt Nam.
Bất chấp những nhận định về sự yếu kém trong khâu tổ chức cán bộ hay mối lo "ném chuột vỡ bình", "chiếc lò" của ông Trọng được dự đoán sẽ tiếp tục "cháy" mạnh ít nhất từ nay cho tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 14 vào năm 2026.
Cuộc ‘đốt lò’ ở thượng tầng
Tính tới nay, đã có năm ủy viên Bộ Chính trị khóa 13 gồm Vương Đình Huệ, Võ Văn Thưởng, Trần Tuấn Anh, Nguyễn Xuân Phúc và Phạm Bình Minh bị miễn nhiệm theo Quy định 41. Trong số này, có đến ba người bị buộc phải rời Bộ Chính trị trong năm 2024.
Cụ thể, ông Vương Đình Huệ đã chính thức bị miễn nhiệm chức chủ tịch Quốc hội hôm 2/5, không lâu sau khi ông Võ Văn Thưởng chính thức mất chức Chủ tịch nước hôm 21/3.
Điều này khiến "Tứ Trụ" hiện chỉ còn hai "trụ" và Bộ Chính trị khóa 13 giảm xuống còn 13 ủy viên, so với con số 18 người vào đầu khóa hồi năm 2021. Sự hao hụt nhân sự ở nhóm quyền lực nhất đất nước được coi là chưa có tiền lệ.
Hiện hai ghế chủ tịch Quốc hội và chủ tịch nước đều đang bỏ trống.
Ông Huệ mất chức do phải chịu trách nhiệm người đứng đầu, có lẽ liên quan đến thuộc cấp của ông là Phạm Thái Hà, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội.
Ông Hà, cũng là trợ lý của ông Vương Đình Huệ, đã bị khởi tố, tạm giam ngày 21/4 với cáo buộc liên quan đến vụ án Tập đoàn Thuận An.
Một ủy viên Bộ Chính trị khác là ông Trần Tuấn Anh, cựu Bộ trưởng Bộ Công thương, cũng đã bị cho thôi nhiệm vụ đại biểu Quốc hội khóa 15 hôm 5/2/2024. Trước đó, về mặt đảng, ông đã được "cho thôi các chức vụ" Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa 13, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương vào ngày 31/1/2024 "theo nguyện vọng cá nhân".
Ông Nguyễn Xuân Phúc, người tiền nhiệm của ông Võ Văn Thưởng, trong tháng 1/2023 cũng đã phải "chịu trách nhiệm chính trị của người đứng đầu khi để nhiều cán bộ, trong đó có hai đồng chí phó thủ tướng, ba bộ trưởng có vi phạm, khuyết điểm, gây hậu quả rất nghiêm trọng ; hai phó thủ tướng đã xin thôi giữ các chức vụ, hai bộ trưởng và nhiều cán bộ bị xử lý hình sự", theo Tạp chí Xây dựng Đảng.
Hai phó thủ tướng nói trên là ông Phạm Bình Minh và ông Vũ Đức Đam. Hai ông bị miễn nhiệm trong tháng 1/2023.
Hai bộ trưởng bị xử lý hình sự là ông Nguyễn Thanh Long, cựu Bộ trưởng Bộ Y tế và ông Chu Ngọc Anh, cựu Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ.
Cả hai ông đều bị xử lý liên quan đến vụ Việt Á.
Vào tháng 1/2024, ông Nguyễn Thanh Long đã bị Tòa án nhân dân Thành phố Hà Nội tuyên phạt 18 năm tù về tội "Nhận hối lộ". Ông Chu Ngọc Anh, cựu Bộ trưởng Bộ Khoa học và công nghệ, lãnh án 3 năm tù về tội "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí".
Cuộc ‘oanh tạc’ cán bộ cấp tỉnh
Lửa từ chiếc lò chống tham nhũng của ông Nguyễn Phú Trọng không ngừng lan rộng tới các tỉnh thành. Hàng loạt lãnh đạo cấp tỉnh, trong đó có nhiều người thuộc diện "Trung ương quản lý", đã bị xử lý theo nhiều mức độ khác nhau, nhẹ thì có kỷ luật về mặt đảng, nặng thì khởi tố hình sự.
Mới đây nhất, tại kỳ họp bất thường hôm 2/5, Quốc hội Việt Nam đã bãi nhiệm đại biểu Quốc hội khóa 15 đối với ông Dương Văn Thái, thuộc Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Giang và là Bí thư Tỉnh ủy của tỉnh này.
Trước đó, hôm 26/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 1046/NQ-UBTVQH15 đồng ý đề nghị của Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao về việc khởi tố, bắt tạm giam, khám xét nơi ở, nơi làm việc đối với ông Dương Văn Thái ; đồng thời tạm đình chỉ việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của đại biểu Quốc hội đối với ông này kể từ ngày có quyết định khởi tố bị can.
Ông Dương Văn Thái bị đề nghị khởi tố liên quan đến vụ án tại Tập đoàn Thuận An.
Liên quan tới tập đoàn Thuận An, nhiều người khác đã "vào lò".
Chủ tịch Tập đoàn Thuận An, ông Nguyễn Duy Hưng, đã bị bắt và khởi tố hôm 15/4 kéo theo hàng loạt dự án của tập đoàn này bị rà soát. Một số quan chức tỉnh Bắc Giang cũng vướng vòng lao lý với cáo buộc liên quan đến Thuận An.
Ông Nguyễn Văn Thạo - Giám đốc Ban quản lý dự án Đầu tư xây dựng các công trình giao thông, nông nghiệp, tỉnh Bắc Giang ; ông Đàm Văn Cường - Phó Giám đốc ban ; và ông Hoàng Thế Du, Trưởng phòng ban đã bị khởi tố, bắt tạm giam để điều tra về tội "Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng", riêng ông Thạo bị điều tra thêm tội "Nhận hối lộ".
Tại Vĩnh Phúc, bí thư Tỉnh ủy tỉnh này là bà Hoàng Thị Thúy Lan đã bị khởi tố, tạm giam hôm 20/3 về tội "Nhận hối lộ" liên quan đến vụ án tại Tập đoàn Phúc Sơn.
Bà Lan, là ủy viên Trung ương Đảng khóa 13, cũng đã bị Trung ương Đảng kỷ luật bằng hình thức khai trừ đảng và Quốc hội bãi nhiệm tư cách đại biểu.
Ở Lâm Đồng, ngày 2/1, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03) - Bộ Công an đã khởi tố bị can, bắt tạm giam ông Trần Văn Hiệp, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, để điều tra hành vi nhận hối lộ.
Mở rộng điều tra, C03 bắt giữ ông Trần Đức Quận, Bí thư Tỉnh ủy Lâm Đồng, để điều tra hành vi lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ.
Trên đây chỉ là một số gương mặt nổi bật trong danh sách rất dài các cán bộ, lãnh đạo cấp cao bị xử lý kỷ luật và khởi tố hình sự cho tới nay. Và danh sách này hẳn sẽ còn dài hơn trong thời gian tới, khi mà công cuộc "đốt lò" vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.
'Lò' cháy đến đâu và bao giờ ?
"Lò nóng lên rồi thì củi tươi cũng phải cháy", Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh như vậy trong một cuộc họp của Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng hồi năm 2017.
Tính từ sau Đại hội Đảng lần thứ 13 vào đầu năm 2021, con số cán bộ cấp cao thuộc diện Trung ương Đảng quản lý bị kỷ luật đã lên tới khoảng gần 100 người. Con số này được chính Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng chia sẻ hồi tháng 3/2024.
Khái niệm cán bộ "thuộc diện Trung ương quản lý" được dùng để chỉ những cán bộ do Bộ Chính trị hoặc Ban Bí thư quản lý. Danh sách này rất dài, cơ bản bao gồm cán bộ từ cấp chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, bí thư tỉnh ủy, thành ủy trực thuộc trung ương, thủ trưởng cấp bộ hoặc tương đương, cho đến ủy viên Ban Bí thư, ủy viên Bộ Chính trị, các thành viên "Tứ Trụ".
Trong giai đoạn 2012-2022, đã có gần 200.000 cán bộ, đảng viên bị kỷ luật, nhiều người bị xử lý hình sự, theo Tạp chí Tổ chức Nhà nước của Bộ Nội vụ. Con số này nếu tính tới thời điểm hiện nay (2024) chắc hẳn còn cao hơn nữa.
Hiệu ứng của chiến dịch này là khoảng 60.000 người từ chức chỉ trong khoảng thời gian 2021-2023, trong khi số cán bộ của khu vực công chỉ có khoảng 2,5 triệu.
Như vậy có nghĩa những người còn lại phải "trong sạch như tuyết", "không chút tì vết", theo Giáo sư Carl Thayer từ Đại học New South Wales, Úc.
Điều này liệu có khả thi ?
Chưa nói tới việc họ có thực sự liêm chính, Giáo sư Carl Thayer chia sẻ với BBC nhận định của ông rằng các phe phái trong đảng sẽ luôn tìm ra "tì vết" của nhau, hoặc ít ra cũng tìm ra "tì vết" thuộc cấp của họ.
Nghĩa là sẽ không có ai có khả năng trở thành một tấm gương sáng mẫu mực trong hệ thống Đảng cộng sản Việt Nam.
Về vấn đề này, Tiến sĩ Nguyễn Quang A, một nhà bất đồng chính kiến và người đã có hàng chục năm quan sát chính trị Việt Nam, nói với BBC rằng vấn đề là phải "bắt trúng bệnh gốc" chứ không phải "bắt hết ông nọ đến ông kia".
"Đó không phải là cách làm bài bản, không đánh vào nguyên nhân cốt lõi. Cốt lõi là chính bản chất của hệ thống này", Tiến sĩ Quang A nói.
Ông Quang A chỉ ra rằng Việt Nam cần phải trở thành một nhà nước pháp quyền, nơi điều tra, công tố và tòa án hoạt động động lập với nhau và theo luật, chứ không theo chỉ đạo của Đảng cộng sản Việt Nam.
Bên cạnh đó, cần các cơ quan giám sát độc lập các hoạt động của Đảng cộng sản Việt Nam và nhà nước. Việt Nam hiện hiện không có yếu tố nào trong số những yếu tố kể trên "thì làm sao chống được tham nhũng", ông Nguyễn Quang A nói.
Không chỉ có vậy, công cuộc đốt lò của ông Trọng đã gây ra "một cuộc di cư hàng loạt của công chức" trong "nỗi lo sợ ngày càng tăng của những người còn lại về việc bị bắt", "dẫn đến tình trạng miễn cưỡng thực hiện trách nhiệm của mình trên diện rộng", theo ông Nguyễn Khắc Giang, nghiên cứu viên Chương trình Nghiên cứu Việt Nam của ISEAS – Viện Yusof Ishak (Singapore), trong một bài viết trên trang Fulcrum.
Hậu quả là "làm trầm trọng thêm những thách thức mà bộ máy quan liêu vốn đã quá tải phải đối mặt, biểu hiện ở tình trạng quá tải bệnh viện công, thiếu giáo viên và bác sĩ trầm trọng, chậm trễ phê duyệt dự án và xếp hàng dài để đăng ký phương tiện. Quan trọng nhất, nó đã làm giảm hiệu quả hoạt động của chính phủ vào thời điểm Việt Nam cần nhất".
Nguồn : BBC, 03/05/2024
*******************************
RFA, 03/05/2024
Ông Vương Đình Huệ đã chính thức bị miễn nhiệm chức vụ Chủ tịch Quốc hội tại kỳ họp bất thường lần thứ 7 diễn ra hôm 2/5. Hiện, ông Trần Thanh Mẫn ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội được giao điều hành hoạt động của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội cho đến khi bầu được Chủ tịch mới mà có khả năng sẽ được thực hiện tại kỳ họp quốc hội tới, dự kiến bắt đầu từ ngày 20/5.
Qua vụ việc của nguyên Chủ tịnh Quốc hội Vương Đình Huệ, các nhà quan sát tình hình chính trị Việt Nam và cả luật sư đều cho rằng quy trình, tiêu chuẩn bầu chọn Chủ tịnh Quốc hội của Việt Nam cũng chỉ là hình thức, bầu theo cơ chế "Đảng cử, dân bầu" chứ không được bầu bằng một cuộc bầu cử tự do.
Tiến sĩ Nguyễn Huy Vũ từ Na Uy hôm 3/5/2024 cho RFA biết ý kiến :
"Quốc hội về nguyên tắc là cơ quan đại diện cho nguyện vọng và quyền lực của nhân dân. Nó có chức năng giám sát và làm luật và như vậy nó là một cơ quan quan trọng trong việc định hình nên chính sách của quốc gia. Người lãnh đạo một cơ quan như vậy về nguyên tắc phải là một người có thực tài và có tâm, cái tâm muốn cống hiến vì sự phát triển của quốc gia".
Muốn chọn được những người giỏi vào làm lãnh đạo một cơ quan như quốc hội thì theo ông Vũ, trước hết cần có bầu cử, ứng cử tự do để chọn ra những đại biểu quốc hội xuất sắc. Từ những người đại biểu xuất sắc này, sau đó họ sẽ tự bầu ra một người lãnh đạo xuất sắc nhất, có tâm và uy tín nhất cho vị trí Chủ tịch Quốc hội. Tuy nhiên ông Vũ nói tiếp :
"Đó là về mặt lý thuyết. Còn trong trường hợp của Việt Nam, những đại biểu quốc hội không phải là những người do dân bầu, mà họ được chính những cơ quan của Đảng cộng sản cơ cấu. Việc bỏ phiếu của người dân chỉ là hình thức. Vì vậy quốc hội gồm toàn những đại biểu do Đảng cộng sản cơ cấu và thường là những cán bộ cộng sản kiêm nhiệm. Một quốc hội yếu kém như vậy thì cho dù bầu theo kiểu nào thì nó cũng dẫn đến việc chọn ra những lãnh đạo kém cỏi".
Ông Trần Anh Quân, một người hoạt động xã hội ở Sài Gòn, hôm 3/5/2024 khi trao đổi với RFA cho rằng, thật ra quốc hội Việt Nam không phải do người dân bầu ra, mà việc bầu đại biểu quốc hội chỉ là một vở kịch, biểu diễn để người dân nghĩ là Việt Nam có bầu cử.Ông Quân nói thêm :
"Trên thực tế các chức vụ đều đã được mua bán và sắp xếp sẵn từ trước khi bầu cử rồi. Còn ghế Chủ tịch Quốc hội thì cũng là do Bộ chính trị sắp xếp, chỉ định, chứ không có chuyện đại biểu quốc hội được bầu ra. Vì muốn có bầu cử thì phải có tranh cử. Trong khi đó đâu có ai tranh cử ở vị trí này, nếu có tranh thì chỉ là tranh giành, đấu đá chứ không phải tranh cử.
Tôi thấy tất cả những tiêu chuẩn của Chủ tịch Quốc hội chỉ là mị dân, họ đặt ra tiêu chuẩn để dân tưởng là Chủ tịch Quốc hội sẽ là người tài đức vẹn toàn. Nhưng chẳng có người tài đức nào tham gia vào đảng độc tài để tham nhũng, vơ vét của dân cả !"
Ông Huệ hôm 26/4/2024, đã phải từ chức do "Những vi phạm, khuyết điểm của đồng chí Vương Đình Huệ đã gây dư luận xấu, làm ảnh hưởng đến uy tín của Đảng, Nhà nước và cá nhân". Tuy nhiên, dư luận cho rằng ông Huệ phải rời vị trí Chủ tịch Quốc hội do trước đó (hôm 21/4), trợ lý của ông là Phạm Thái Hà –Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội đã bị bắt.
Liệu vụ bê bối của nguyên Chủ tịnh Quốc hội Vương Đình Huệ có phải do quy trình giám sát lỏng lẻo hay còn gì khác ? Ông Trần Anh Quân nhận xét :
"Về mặt cá nhân ông Huệ thì vụ án này một vụ án tham nhũng, mà con mối chúa lại là người đứng đầu Quốc hội. Về mặt chính trị thì đây là chuyện đấu đá giành ghế qua chiêu bài chống tham nhũng. Vụ án này không tuân theo bất cứ một quy trình hay tiêu chuẩn nào, mà các phe nhóm đã tìm mọi cách để triệt hạ nhau. Đơn giản là phe ông Huệ thua thì ông Huệ bị phế truất. Vậy vẫn còn quá nhẹ, vì nếu làm đúng quy trình, đúng pháp luật của đại án tham nhũng thì ông Huệ phải bị hầu toà để chịu trách nhiệm hình sự".
Kỳ họp bất thường lần thứ 7 hôm 2/5/2024 cũng nhắc lại Hiến pháp 2013 và Luật Tổ chức Quốc hội 2014 quy định, chức danh Chủ tịch Quốc hội do Quốc hội bầu bằng hình thức bỏ phiếu kín, trong số các đại biểu Quốc hội theo danh sách đề cử của Ủy ban thường vụ Quốc hội.
Tiêu chuẩn để Ủy ban thường vụ Quốc hội căn cứ lựa chọn danh sách đề cử chức danh Chủ tịch Quốc hội được thực hiện theo Quy định 214-QĐ/TW của Ban Chấp hành Trung ương về khung tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ thuộc diện Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý.
Như vậy, chi tiết tiêu chuẩn, quy trình bầu chức danh Chủ tịch Quốc hội không khác gì trước khi ông Vương Đình Huệ được chọn vào ghế Chủ tịch Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam nhiệm kỳ 2021-2026.
Thay vì đánh giá về quy trình bầu chức danh Chủ tịch Quốc hội hiện nay, thì theo luật sư Đặng Đình Mạnh, nên đánh giá cách tấn phong chức danh Chủ tịch Quốc hội theo cách mà Đảng cộng sản đang làm sẽ chính xác hơn. Luật sư Mạnh nói với RFA hôm 3/5 :
"Lúc này, tôi tin rằng mọi sự đánh giá đối với quy trình bầu chức danh Chủ tịch Quốc hội theo quy định của Hiến pháp 2013 và Luật Tổ chức Quốc hội 2014 đều chưa có cơ sở. Vì lẽ, trong hoàn cảnh chính trị Việt Nam hiện nay, chúng đều không được được áp dụng một cách đúng thẩm quyền và độc lập như là những văn bản của cơ quan lập pháp. Thực tế, chúng đều là những văn bản được vận dụng bởi sự lãnh đạo theo cách "cầm tay chỉ việc" của Bộ Chính Trị thuộc Đảng cộng sản Việt Nam.
Tuy rằng quốc hội được Hiến pháp quy định là cơ quan nắm giữ quyền lực cao nhất, thể theo đó, chức vụ Chủ tịch Quốc hội hoặc các chức danh đại biểu quốc hội cũng phải có thẩm quyền tương xứng. Thế nhưng, như chúng ta quan sát hoạt động của Quốc hội trong suốt nhiều thập kỷ qua thì đã thấy rõ. Hầu hết họ đều là đảng viên, họ được bầu theo cơ chế "Đảng cử, dân bầu" chứ không được bầu bằng một cuộc bầu cử tự do".
Do đó theo luật sư Đặng Đình Mạnh, Quốc hội được bầu theo tiêu chuẩn của Đảng cộng sản chứ không phải theo tiêu chuẩn của nhân dân. Chức danh Chủ tịch Quốc hội theo ông Mạnh cũng vậy, hơn nữa, chức danh ấy cũng bao hàm tư cách là một trong các thành viên đầy quyền lực của Bộ Chính trị. Ông Mạnh kết luận :
"Với cách tấn phong Chủ tịch Quốc hội như vậy, cho đến thời gian gần dây, khi xảy ra việc ông Võ Văn Thưởng và Vương Đình Huệ mất chức, trong các thông cáo chính thức, thì phần đánh giá đều ghi rằng họ "được đào tạo cơ bản, trưởng thành từ cơ sở". Cho thấy, họ chính là sản phẩm thuần chất của chế độ, kể cả về tài, đức và bản chất tội phạm. Và đấy là cách tấn phong, hoặc nói theo cách nói của đảng là làm công tác nhân sự thất bại và đất nước phải trả giá cho sự thất bại đó".
Nguồn : RFA, 03/05/2024
********************************
Ông Nguyễn Phú Trọng và ‘trách nhiệm chính trị’
Lê Quốc Quân, VOA, 02/05/2024
Ngày 26/4 Trung ương Đảng đồng ý để ôngVương Đình Huệ "thôi giữ các chức vụ" với lý do ông Huệ đã vi phạm"Những điều đảng viên không được làm… và chịu trách nhiệm người đứng đầu", sau khi có vụ bắt giữ ông Phạm Thái Hà và những quan chức tập đoàn Thuận An.
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng, Thủ tướng Phạm Minh Chính và Chủ tịch quốc hội Vương Đình Huệ tại phiên họp của Quốc hội sáng 1/11/2023
Cũng tương tự như vậy, ngày 20/3/2024, ông Võ Văn Thưởng đã thôi giữ các chức vụ vì những lùm xùm liên quan đến tập đoàn Phúc Sơn và các quan chức địa phương ở tỉnh Vĩnh Phúc. Trong tháng 1/2024, trưởng ban kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh buộc phải rời nhiệm sở.
Hơn một năm trước, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc và 2 phó thủ tướng là Vũ Đức Đam và Phạm Bình Minh cũng ngậm ngùi ra đi vì "chịu trách nhiệm chính trị". Bộ chính trị của Đảng cộng sản từ đầu nhiệm kỳ có 18 người nay chỉ còn lại 13.
"Trách nhiệm pháp lý" và "Trách nhiệm chính trị"
Trách nhiệm pháp lý, năng lực chịu trách nhiệm pháp lý và cơ sở truy cứu trách nhiệm pháp lý là những thuật ngữ pháp luật phức tạp. Nhưng tóm lại thì :Trách nhiệm pháp lý là hậu quả mà công dân phải gánh chịu khi vi phạm hoặc không thực hiện các hành vi mà pháp luật quy định.
Tuy vậy, không phải ai cũng phải gánh chịu trách nhiệm pháp lý vì nó còn thể hiện ở"năng lực chịu trách nhiệm pháp lý". Một người được coi là không chịu trách nhiệm pháp lý khi :"Mắc bệnh tâm thần và không nhận thức được ý nghĩa xã hội của hành vi".
Một trong những nguyên tắc quan trọng trong pháp lý là cá biệt hóa trách nhiệm, nghĩa là ai làm người đó chịu, nhưng xã hội còn có nhiều loại trách nhiệm khác như :Trách nhiệm dân sự, trách nhiệm hành chính, trách nhiệm chính trị… thể hiện sự liên đới giữa các chủ thể với nhau.
Trách nhiệm chính trị là một khái niệm không rõ ràng và chưa có một văn bản nào quy định cụ thể nhưng gần đây nó được bàn thảo sôi nổi trên khắp các diễn đàn. Các cuộc bàn thảo kéo dài từ trung ương đến địa phương, từ đảng bộ tỉnh xuống chi bộ thôn. Nó còn xuất hiện trong mọi ngành nghề, lĩnh vực mà có nhân tố "đảng" lãnh đạo.
Trong một bài báo đăng trên báo Nhân Dân, tiến sĩ Nguyễn Sỹ Dũng cho rằng"Trách nhiệm chính trị là chế độ trách nhiệm đòi hỏi các quan chức chính trị phải có được sự tín nhiệm của nhân dân hoặc của những người đại diện cho nhân dân. Còn tín nhiệm thì còn chức quyền, hết tín nhiệm thì hết chức quyền".
Luật pháp và Đảng quy không có điều khoản nào phản bác cũng như ủng hộ quan điểm này của tiến sĩ Dũng, nhưng Đảng cộng sản Việt Nam có Quy định số 08/QĐ-TW để về "Trách nhiệm nêu gương" và tại Điều 1 ghi rõ là "Cán bộ, đảng viên giữ chức vụ càng cao thì càng phải gương mẫu nêu gương", mà muốn nêu gương được thì phải có tín nhiệm. Vậy ai đo mức độ tín nhiệm ?
"Lấy phiếu tín nhiệm" và "Bỏ phiếu tín nhiệm"
Để đo mức độ tín nhiệm, Quốc hội dựa vàoNghị quyết số 85/2014/QH13 ban hành vào năm 2014 về việc"Lấy phiếu tín nhiệm, bỏ phiếu tín nhiệm đối với người do Quốc hội, Hội đồng nhân dân bầu hoặc phê chuẩn".
Điều thú vị là Việt Nam luôn có cách làm "khác" với thế giới bằng những ngôn từ rất lạ mà đến các nhà ngôn ngữ học cũng phải đau đầu khó hiểu. Nghị quyết này của Quốc hội đưa ra 2 khái niệm : "Lấy phiếu tín nhiệm’ và "Bỏ phiếu tín nhiệm".
Trong "lấy phiếu" thì có 3 mức là :"tín nhiệm cao, tín nhiệm và tín nhiệm thấp". Còn "bỏ phiếu" thì chỉ có 2 mức là :"tín nhiệm hoặc không tín nhiệm". Cùng một người, một sự việc có khi là "lấy phiếu" có lúc phải "bỏ phiếu".
Việc đo lường mức độ tín nhiệm thì luôn phải có 3 chủ thể tham gia :Nhân dân, Người thay mặt nhân dân (Quốc hội) và Đảng cộng sản.
Trong mối quan hệ tay ba này, Đảng đã đặt nhân dân ra ngoài cuộc chơi. Đảng thao túng toàn bộ Người đại diện của dân bằng việc cài cắmhơn 97% đảng viên làm Đại biểu quốc hội, rồi qua đó, Đảng giành lấy quyền quyết định vào những thời điểm nhất định, ai là người có tín nhiệm, ai là người không.
Đảng chưa bao giờ có một cuộc trưng cầu dân ý để xác định sự tín nhiệm của Đảng và sự đồng nhất giữa mong muốn của người dân và ý chí của Đảng. Sự tín nhiệm của nhân dân chưa chắc đã là sự tín nhiệm của Đảng ; ngược lại, sự bất tín nhiệm của nhân dân cũng có thể không nhất thiết là sự bất tín nhiệm của Đảng.
Độ tín nhiệm "mong manh"
Ví dụ như ông Võ Văn Thưởng đã được Quốc hội bầu làm chủ tịch nước với số phiếu tín nhiệm rất cao (487/488 đại biểu quốc hội tham gia biểu quyết tán thành). Ông Vương Đình Huệ thì 100% đại biểu tham gia tán thành bầu làm chủ tịch quốc hội.
Chúng ta còn nhớ hình ảnh Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đi giữa 2 bên là Võ Văn Thưởng và Vương Đình Huệ. Ông nắm chặt tay Võ Văn Thưởng và nhân dân được dịp đồn đoán về một người kế vị cùng nghiên cứu "triết học Mác Lê Nin".
Sau khi ông Thưởng về vườn, nhân dân lại xôn xao về ông Vương Đình Huệ như là người có khả năng thay thế Tổng bí thư vì đã "cơ cấu từ lâu" và Chủ tịch Quốc hội thường là bước đệm để tiến lên chức Tổng bí thư, giống như ông Nông Đức Mạnh và ông Nguyễn Phú Trọng.
Cả hai ông đã đạt được phiếu tín nhiệm cao nhất để chọn làm Chủ tịch nước và Chủ tịch quốc hội. Nhưng đây là sự tín nhiệm vô cùng mong manh vì không phản ánh đúng ý chí và nguyện vọng thực sự của dân hoặc người đại diện của dân.
Bởi thế cho nên, chỉ một thời gian sau, Đảng lạicông bố họ"vi phạm quy định và làm ảnh hưởng đến uy tín của Đảng, Nhà nước". Mọi sự là do Đảng, thậm chí một số rất ít người trong Đảng.
Có rất nhiều lời đồn đoán phía sau nhưng xét về mặt hình thức thì không có một bằng chứng rõ ràng minh bạch nào được đưa ra. Nhân dân không có quyền và không có cách nào để xác định mức độ tín nhiệm thật đã có và quá trình mất tín nhiệm của các ông như thế nào.
Nhân dân chỉ biết một cách chắc chắn rằng chỉ đảng viên mới được làm quan chức, và chỉ có quan chức mới có quyền lực để tham nhũng và hiện naycàng chống càng tăng , càng phơi bày một thực tế suy đồi nghiêm trọng. Niềm tin về mức độ tín nhiệm như đang vữa ra từng mảng.
Pandora Box và hy vọng cuối cùng
Tổng bí thư, ông Nguyễn Phú Trọngxác định tham nhũng là giặc nội xâm và quyết tâm đánh nó để tạo ra được sự "trong sạch" và vững mạnh cho đảng và chế độ. Sau hơn 13 năm cầm quyền, thực tiễn phơi bày ra trước mắt người dân rằng nỗ lực chống tham nhũng của ông là không khả thi.
Ông đã tự mở chiếc "Pandora Box" ra và nay thì nhân dân đã thấy thật sự bộ máy của Nhà nước do Đảng cộng sản lãnh đạo là một tập hợp của những ổ tham nhũng lớn với sự băng hoại từ cấp cao nhất đến cấp thấp nhất. Trùm cuối được nhiều người xác định chính là thể chế và không bao giờ đập được chuột mà không vỡ bình vì chính cái bình đó là môi trường sinh ra chuột.
Một mặt, ta thấy "sự dữ" từ chiếc hộp Pandora do chính ông Trọng mở ra đang "bay là là" và phủ kín cả bầu trời vô minh, giống như bầu khí khuyển Hà Nội đang ô nhiễm nặng, đem đến viễn cảnh tồi tệ của tương lai dân tộc Việt Nam.
Nhưng mặt khác, thực tiễn cũng cho chúng ta những hy vọng giống như truyền thuyết về niềm hy vọng còn sót lại trong hộp Pandora. Chúng ta biết rằng tham nhũng luôn gắn liền"khuyết tật" của quyền lực và nếu giải quyết được thì có thể giúp quốc gia cất cánh.
Tham nhũng quan hệ hữu cơ với việc tạo dựng, tổ chức và sử dụng quyền lực. Vì vậy, nếu vì tương lai đất nước, Ông Nguyễn Phú Trọng nên tự nhận "Trách nhiệm chính trị", rồi cho phép tự do báo chí, mở rộng không gian dân sự, xây dựng nhà nước pháp quyền, nâng cao trách nhiệm giải trình, minh bạch hóa chính sách, từng bước "nhốt quyền lực lại" trong một cơ chế "Check & Balance" (Kiềm chế và đối trọng) thì tự nó theo thời gian sẽ sửa chữa được khuyết tật của hệ thống.
Nếu được vậy, dân tộc Việt Nam sẽ tìm thấy niềm hy vọng để bình an đi tiếp vào tương lai.
Lê Quốc Quân
Nguồn : VOA, 02/05/2024
*******************************
Vương Đình Huệ bị loại mở đường cho nhiệm kỳ thứ tư của Nguyễn Phú Trọng
Nguyễn Anh Tuấn, RFA, 30/04/2024
Chính trị nội bộ của Đảng cộng sản Việt Nam thời gian gần đây ắt hẳn khiến công chúng và giới quan sát kinh ngạc vì những diễn biến chưa từng có tiền lệ.
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ dự khai mạc Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV
Chỉ trong vòng 16 tháng đã có ba Ủy viên Bộ Chính trị hàng tứ trụ phải khăn gói ra đi theo một thủ tục đặc biệt gọi là "xin thôi". Quy trình này được Bộ Chính trị đưa ra từ tháng 11/2021 nhằm dàn xếp sự rút lui của các quan chức cấp cao nhất mà không phải áp dụng các hình thức kỷ luật Đảng bao gồm khiển trách, cảnh cáo, cách chức, khai trừ.
Trong ba trường hợp này, vụ việc ông Nguyễn Xuân Phúc có vẻ dễ hiểu trong mắt công chúng. Ông Phúc được cho là để gia đình "dính" vào vụ Việt Á - một scandal tham nhũng trục lợi trên nỗi đau của dân chúng trong đại dịch Covid-19. Vụ việc vỡ lở, ông Phúc rút lui để chịu trách nhiệm chính trị cũng là điều hợp tình hợp lý.
Nhưng trường hợp ông Võ Văn Thưởng và mới đây nhất là ông Vương Đình Huệ lại khó hiểu với công chúng hơn rất nhiều khi hàng loạt câu hỏi được đặt ra và chưa hề được giải đáp.
Cứ cho là ông Thưởng mất chức vì để người thân nhận tiền của công ty Phúc Sơn thời ông làm Bí thư Quảng Ngãi cách đây 13 năm, còn ông Huệ phải ra đi vì vài chục năm qua để cho trợ lý Phạm Thái Hà mượn danh trục lợi từ doanh nghiệp, nhưng câu hỏi là phải chăng là tới giờ này các cơ quan kiểm soát của Đảng mới biết những điều này ?
Đây là điều vô lý vì công tác kiểm soát nội bộ của các chế độ cộng sản luôn được ưu tiên hàng đầu do nhiều cơ quan cùng thực hiện nhằm kiểm chứng chéo lẫn nhau, bao gồm Ủy ban Kiểm tra, Ban Nội chính, Ban Tổ chức, Cục Bảo vệ Chính trị Nội bộ thuộc Bộ Công an và cả Tổng cục II thuộc Bộ Quốc phòng. Đó là còn chưa kể đến Tiểu ban Bảo vệ Chính trị Nội bộ Trung ương hoạt động rất tích cực dưới thời ông Trọng.
Thế thì, với những sai phạm cũ và kéo dài như vậy, vì sao ông Thưởng và ông Huệ có thể vượt qua những tiêu chí khắt khe đối với nhân sự cấp cao qua những kỳ Đại hội Đảng gần đây, để mà thăng tiến lên những vị trí cao nhất - hàng tứ trụ ?
Vì sao những sai phạm này không được đưa ra từ sớm, để chặn những nhân sự này thăng tiến từ đầu, mà đến tận 13 năm sau trong trường hợp ông Thưởng, hay như trường hợp ông Huệ là hàng chục năm sau ?
Câu trả lời đơn giản là vì người nắm quyền tối cao - Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng - muốn như vậy ?
Bằng cách này, và cứ thế này, chỉ trong khoảng hơn một năm nữa, tức là vào lúc Trung ương phải quyết định phương án nhân sự chủ chốt, sẽ không còn một lựa chọn khả dĩ nào khác ngoài ông Trọng cho vị trí Tổng bí thư, mặc cho hồ sơ sức khỏe và bệnh tình của ông.
Ông Trọng sẽ điềm nhiên tiếp tục nhiệm kỳ thứ 4 với lời biện bạch quen thuộc, rằng dù tuổi cao, sức yếu, năng lực có hạn, song không thể thoái thác nhiệm vụ Đảng và Nhân dân giao phó.
Nhiệm kỳ thứ 4 của ông Trọng cũng sẽ được hợp thức hóa bằng việc sửa đổi Điều lệ Đảng - lần đầu trong 15 năm - ở kỳ Đại hội tới đây. Việc sửa đổi này được chính ông Trọng công bố lần đầu tiên vào tháng 2 năm nay và sẽ không có gì đáng ngạc nhiên nếu điều khoản giới hạn 2 nhiệm kỳ với chức danh Tổng bí thư sẽ được gỡ bỏ.
Dĩ nhiên có người sẽ cho rằng ông Trọng không cần phải hao tâm tổn trí loại bỏ các thành viên tứ trụ khác như vậy. Với quyền lực hiện tại, nếu muốn tiếp tục nhiệm kỳ thứ 4, ông Trọng cứ thế mà ngồi lại vì rất ít ai dám thách thức vị trí của ông.
Tuy nhiên, với một người hay nhắc đến danh dự như ông Trọng, ngồi lại là một chuyện, ngồi lại nhưng không bị dèm pha và điều tiếng tham quyền cố vị lại là một chuyện khác. Ông Trọng đã từng gặp phải điều tiếng này vào Đại hội 13 khi ông ngang nhiên tiếp tục nhiệm kỳ thứ 3 của mình bất chấp giới hạn nhiệm kỳ trong Điều lệ Đảng.
Ngoài những điều tiếng xì xào của công chúng, ông Trọng còn sẽ vấp phải phản ứng từ dư luận trong Đảng, đặc biệt là từ các nguyên lão - cán bộ cấp cao về hưu. Nhiều người trong số này thuộc lớp đàn anh của ông Trọng, vốn từng chịu ràng buộc về tuổi tác và giới hạn nhiệm kỳ, một cách tự nhiên sẽ không hài lòng trước việc ông Trọng cố tình vi phạm Điều lệ Đảng để ngồi lại.
Họ có thể không phản đối ông Trọng một cách công khai, nhưng có thể tìm cách đưa ra thông điệp trong Đảng rằng ông Trọng nên nghỉ hưu để tạo điều kiện cho X, hoặc Y, hoặc Z - những người trẻ khỏe và có năng lực hơn, gánh vác trách nhiệm.
Bằng cách loại bỏ hết cả X lẫn Y lẫn Z, ông Trọng sẽ làm tắt tiếng những thông điệp như thế và tạo ra tình thế không còn lựa chọn hợp tình hợp lý nào khác ngoài cá nhân ông cho vị trí Tổng bí thư.
Bởi vậy, có thể cho rằng việc ông Huệ và trước đó nữa là ông Thưởng và ông Phúc bị loại sẽ mở đường cho nhiệm kỳ thứ 4 của ông Trọng.
Nguyễn Anh Tuấn
Nguồn : RFA, 30/04/2024
Hàng loạt lãnh đạo cấp cao của Đảng cộng sản Việt Nam mất chức vì để cấp dưới có những sai phạm và phải chịu trách nhiệm người đứng đầu… Mới nhất phải kể đến là trường hợp của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ.
AFP Photo
Ông Huệ hôm 26/4/2024, đã phải từ chức do "Những vi phạm, khuyết điểm của đồng chí Vương Đình Huệ đã gây dư luận xấu, làm ảnh hưởng đến uy tín của Đảng, Nhà nước và cá nhân". Tuy nhiên, dư luận cho rằng ông Huệ phải rời vị trí Chủ tịch Quốc hội do trước đó (hôm 21/4), trợ lý của ông là Phạm Thái Hà –Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội đã bị bắt.
Trước ông Huệ, vào ngày 20/3/2024, Ban Chấp hành Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam Khóa XIII ra thông báo đồng ý việc để ông Võ Văn Thưởng thôi giữ các chức vụ Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Trung ương đảng, Chủ tịch nước, Chủ tịch Hội đồng Quốc phòng- An ninh.
Lý do được nêu là ông Võ Văn Thưởng ‘đã vi phạm Quy định về những điều đảng viên không được làm, Quy định về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng và chịu trách nhiệm người đứng đầu theo các quy định của Đảng và pháp luật Nhà nước.’
Truyền thông Nhà nước không đưa tin cụ thể những sai phạm của ông Thưởng là gì nhưng trước đó, Bộ Công an đã khởi tố vụ án "Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng" xảy ra tại Công ty Cổ phần Tập đoàn Phúc Sơn. Đây là tập đoàn có các dự án lớn tại tỉnh Quảng Ngãi từ thời ông Thưởng còn là Bí thư tỉnh này khóa 2011 - 2014.
Trước vụ ông Thưởng là vụ Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam và Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh. Những người này cũng đã lần lượt từ chức vì "phải chịu trách nhiệm người đứng đầu". Cùng lúc các Bí thư Tỉnh ủy -cấp dưới trực tiếp của ông Trong thời gian qua cũng bị khởi tố, bắt tạm giam, bị truy tố rất nhiều.
Trong khi hàng loạt cấp dưới của ông Trọng phải từ chức, bị bắt giam trong liên tục nhiều tháng qua, thì mọi người thấy ông Trọng vẫn bình thản (?!). Dư luận không dám bàn "to" nhưng "theo tư duy logic" và cả theo đúng quy định thì ông Trọng lẽ ra sẽ không thể bình thản như vậy ?
Một nhà báo ở Việt Nam không muốn nêu tên vì lý do an toàn hôm 1/5/2024 nhận định với RFA, rằng tất cả những văn bản do Bộ Chính trị ban hành về việc miễn nhiệm, từ chức và trách nhiệm người đứng đầu chỉ có giá trị tương đối thôi. Có nghĩa, theo vị nhà báo này, khi ông Thưởng, ông Huệ hay các ông trước đó tự nguyện từ chức, thì chắc chắn phải có bằng chứng về những vi phạm của các ông đó với tư cách người đứng đầu. Nhà báo này nói tiếp :
"Đối với bộ chính trị là cơ quan quyền lực cao nhất của Đảng cộng sản Việt Nam họ vẫn theo nguyên tắc tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách… do đó việc các ông Thưởng, ông Huệ, ông Phúc và các ông khác thì họ tự nguyện xin thôi chức, là do tập thể quyết định căn cứ sự tự nguyện của các ông đó, chứ không ai ép".
Theo nhà báo này, vì việc tự nguyện nên Đảng cộng sản Việt Nam, Bộ chính trị mới mở ra một con đường thoát cho chính đồng chí thuộc hàng cao cấp nhất của họ. Vì nếu họ không tự nguyện mà căn cứ theo những bằng chứng thì chắc chắn sẽ phải đưa ra trước Ban chấp hành Trung ương đảng với khoảng 200 con người thì sẽ rất ê chề. Riêng với trường hợp Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, nhà báo này nói :
"Ông Trọng hiện nay vẫn không chịu trách nhiệm người đứng đầu, theo tôi có mấy lý do sau. Tôi tin rằng không có bằng chứng nào mà ông Trọng bao che, dung túng, thỏa hiệp với các ông kia. Với nguyên tắc tập thể lãnh đạo, thành ra các chức vụ Chủ tịch nước hay Chủ tịch Quốc hội… thì ông Trọng không có quyền quyết định. Nên không thể nói ông Trọng phải chịu trách nhiệm người đứng đầu".
Ngoài ra theo vị nhà báo này, ông Trọng đã già, đặc biệt bệnh rất nặng đi lại khó khăn… Nếu trong trường hợp căng thẳng nhất mà lôi ra buộc từ chức vì trách nhiệm người đứng đầu thì không có lợi gì cho Đảng cộng sản Việt Nam, mà nó còn tự phơi bày ra trước toàn dân, cũng như trước thế giới tính "sát máu" của "tính đảng" của người cộng sản Việt Nam.
Vị Ký giả này cho rằng, Đảng cộng sản Việt Nam hiện nay đang đối diện một cuộc khủng hoảng lớn nhất trong lịch sử kể từ ngày thành lập, cả về đối nội lẫn đối ngoại, do mô hình độc đảng toàn trị không còn phù hợp với tình hình hiện nay của Việt Nam. Ông nói tiếp :
"Nếu họ muốn giải quyết tình trạng mất đoàn kết nội bộ trầm trọng như hiện nay thì Đảng cộng sản Việt Nam buộc phải chuyển từ mô hình độc đảng toàn trị, sang mô hình độc tài toàn trị như người bạn Trung Quốc của họ. Tức là Bộ trưởng công an (Trung Quốc) không nằm trong Bộ Chính trị. Đây là điểm khác biệt và lỗ hổng quá lớn của VN khi để ngành công an nói chung trở thành một lực lượng có thể khuynh loát cả thượng tầng kiến trúc của Đảng cộng sản Việt Nam. Như những gì đã thấy trong vài tháng qua, khiến ai cũng giật mình và bàng hoàng về cái ổn định chính trị của Việt Nam".
Ông Vương Đình Huệ khi còn là Chủ tịch Quốc hội Việt Nam hôm 23/10/2023. AFP.
Cùng vấn đề trên, Luật sư Nhân quyền Nguyễn Văn Đài từ nước Đức hôm 1/5/2024 khi trao đổi với RFA thì cho rằng, ông Trọng phải chịu trách nhiệm khi các Bí thư đảng ủy địa phương sai phạm, vì những người đó là cấp dưới trực tiếp của ông :
"Theo quy định 41, khi những người cấp dưới trực tiếp bị truy cứu trách nhiệm hình sự, thì với tư cách là người đứng đầu phải chịu trách nhiệm, hình thức nhẹ nhất là phải từ chức. Ông Nguyễn Phú Trọng là Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam, các Bí thư Tỉnh ủy đều là cấp dưới trực tiếp của ông. Trong thời gian vừa qua có rất nhiều Bí thư Tỉnh ủy đã bị khởi tố, bắt tạm giam, bị truy tố, bị xét xử về các tội danh liên quan tham nhũng như Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Hải Dương, Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Bến Tre, rồi mới đây nhất là Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Lâm Đồng và Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Vĩnh Phúc…"
Theo Luật sư Đài, lẽ ra với tư cách là người đứng đầu thì ông Nguyễn Phú Trọng phải chịu toàn bộ trách nhiệm về tất cả những Bí thư đã bị truy cứu trách nhiệm hình sự :
"Theo quy định 41 thì ông Trọng phải từ chức. Nhưng đến giờ phút này, chúng ta thấy trong hơn 10 năm ông Nguyễn Phú Trọng làm Tổng bí thư đã có rất nhiều các Bí thư Tỉnh ủy bị kỷ luật, từ nhiệm kỳ lần thứ nhất đại hội lần thứ 11, 12 và 13. Nhưng chưa từng bao giờ ông Nguyễn Phú Trọng có một lời nào xin lỗi với toàn thể hơn năm triệu đảng viên, chưa nói gì đến 100 triệu người dân, ông Trọng hoàn toàn phủi phui trách nhiệm của mình".
‘Người đứng đầu’ theo Quy định số 41-QĐ/TW ngày 3/11/2021, gồm toàn bộ các chức danh, chức vụ đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, tập thể lãnh đạo các tổ chức cơ quan của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, tổ chức chính trị - xã hội, các hội do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước từ Trung ương đến cơ sở. Lực lượng vũ trang có quy định riêng.
Điều 7 của Quy định 41 ghi rõ : "Cho từ chức đối với người đứng đầu khi để cơ quan, đơn vị thuộc quyền quản lý, phụ trách hoặc cấp dưới trực tiếp xảy ra tham nhũng, tiêu cực nghiêm trọng".
Nguồn : RFA, 01/05/2024
Ông Vương Đình Huệ là "trụ" thứ hai trong "Tứ trụ" chỉ trong hơn một tháng "xin thôi" giữ mọi chức vụ. Bộ Chính trị đã đồng ý ngày 25/04/2024 và quyết định được Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đưa ra chiều thứ Sáu 26/04, ngay trước kỳ nghỉ lễ 5 ngày. Giới quan sát nước ngoài nhận định Việt Nam đang trong thời kỳ "xáo trộn chính trị chưa từng có" và "cuộc khủng hoảng kế nhiệm tổng bí thư càng trở nên trầm trọng".
Ảnh lưu trữ, từ trái sang : Thường trực Ban Bí thư Võ Xuân Thưởng, thủ tướng Phạm Minh Chính, tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ. Chủ tịch nước Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc tặng hoa cho ông Nguyễn Phú Trọng vừa được bầu lại làm tổng bí thư đảng Cộng sản, tại Hà Nội, Việt Nam, ngày 31/01/2021. © AP - Le Tri Dung
Tính từ tháng 12/2022, đã có hai chủ tịch nước, hai phó thủ tướng, một trưởng ban Kinh tế Trung ương và chủ tịch Quốc hội thôi chức vì chiến dịch chống tham nhũng. Bộ Chính trị khóa XIII cũng "bị mất" 5 ủy viên, hiện chỉ còn 13 người.
Theo báo cáo của Ủy ban Kiểm tra Trung ương và các cơ quan chức năng, chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ "đã vi phạm quy định về những điều đảng viên không được làm". Trước đó, ông Phạm Thái Hà, trợ lý thân cận của ông Vương Đình Huệ, kiêm phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, đã bị bắt giam về tội "lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi" trong vụ án tập đoàn Thuận An.
Ban chấp hành Trung ương Đảng chấp nhận đơn xin từ chức vì "những vi phạm, khuyết điểm của ông Vương Đình Huệ đã gây dư luận xấu, làm ảnh hưởng đến uy tín của Đảng, Nhà nước và cá nhân ông". Trong khi đó, chỉ mới đầu tháng, chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ còn dẫn đầu đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam thăm chính thức Trung Quốc từ ngày 07 đến 12/04 và tiếp kiến chủ tịch Tập Cận Bình. Chuyến công du được Reuters đánh giá là đáng chú ý vì sự nhạy cảm trong mối quan hệ giữa Việt Nam với nước láng giềng khổng lồ.
Vậy nên hiểu như thế nào về sự kiện này, cũng như việc hai trong số "Tứ trụ" phải từ chức chỉ trong hơn một tháng ?
Trả lời RFI tiếng Việt qua thư điện tử ngày 28/04, giáo sư Alexander Vuving, Trung tâm Nghiên cứu An ninh Châu Á-Thái Bình Dương Daniel K. Inouye (DKI APCSS), tại Hawaii, Hoa Kỳ, giải thích :
"Ông Huệ đi thăm Trung Quốc là nằm trong chương trình trao đổi các đoàn cấp cao giữa hai nước. Sớm muộn ông cũng phải làm việc này. Còn việc bắt lãnh đạo doanh nghiệp sân sau và trợ lý của ông vào cùng thời gian có thể là sự trùng hợp ngẫu nhiên, cũng có thể là sự lợi dụng cơ hội lúc ông đang bận tập trung vào chuyến thăm.
Việc trong vòng hơn một tháng, hai trong tứ trụ của Việt Nam phải từ chức, cho thấy cuộc đua quyền lực để chuẩn bị cho Đại hội Đảng lần thứ XIV đã bước vào giai đoạn hết sức khốc liệt".
Đây cũng là nhận định của một số nhà quan sát quốc tế được trang Nikkei Asia trích dẫn ngày 28/04. Hành động trên danh nghĩa là "từ chức" nhưng thực ra là "bị lật đổ". Futaba Ishizuka, nhà nghiên cứu chuyên về chính trị Việt Nam tại Viện Kinh tế Phát triển Nhật Bản, đánh giá "cuộc chiến chống tham nhũng hiện nay ngày càng trở thành một công cụ chiến tranh phe phái". Việc tố giác và các hành động khác dường như thêm sôi động trước Đại hội Đảng dự kiến diễn ra đầu năm 2026.
Tổng bí thư chống tham nhũng "chỉ cắt cành, tỉa ngọn"
Theo báo điện tử Thanh tra Chính phủ, tháng 05/2012, Hội nghị Trung ương 5 khoá XI đã quyết định chủ trương thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng trực thuộc Bộ Chính trị, do tổng bí thư làm trưởng ban để chỉ đạo toàn diện công tác phòng, chống tham nhũng trên phạm vi cả nước. Tại Hội nghị toàn quốc tổng kết 10 năm hoạt động (2012-2022) ngày 30/06/2022, tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh "chống tham nhũng là chống giặc nội xâm, tức thói hư, tật xấu, suy thoái về phẩm chất, đạo đức ; tệ ăn bớt, ăn cắp, ăn chặn của công ; chặn tình trạng biếu xén cho, tặng, hối lộ tiền tài, của cải, vật chất với động cơ không trong sáng".
Chỉ tính từ đầu nhiệm kỳ khóa XIII đến nay, gần 100 cán bộ cấp cao thuộc diện Trung ương quản lý đã bị kỷ luật, theo số liệu được Tiểu ban Nhân sự Đại hội XIV của đảng công bố sáng 13/03/2024. Chính tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng giữ chức trưởng tiểu ban nhân sự. Theo giám đốc nghiên cứu Benoît de Tréglodé, Viện Nghiên cứu Chiến lược của Trường Quân sự Pháp (IRSEM), khi trả lời RFI Tiếng Việt ngày 21/03, "ông Trọng cho thấy vẫn muốn có ảnh hưởng đến việc chọn người kế nhiệm khi ông nắm giữ chức trưởng tiểu ban nhân sự". Tuy nhiên, những nhân vật được cho là có thể thay thế ông đều lần lượt phải ra đi. Liệu tổng bí thư đảng còn thực sự nắm quyền điều hành chiến dịch "đốt lò" hiện nay ? Giáo sư Alexander Vuving nhận định :
"Rõ ràng là chiến dịch chống tham nhũng đã vượt tầm kiểm soát của tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng. Phương châm của ông là "đánh chuột nhưng không làm vỡ bình", do đó ông tìm mọi cách để giữ bình không bị vỡ, nhưng ông lại không nghĩ rằng trong số chuột cũng có cả những con cưng của ông".
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng kiên quyết "công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực không chịu bất cứ sức ép nào" khi phát biểu tại phiên họp thứ 24 của Ban Chỉ đạo Trung ương sáng 16/08/2023. Ngoài ra, còn một điểm mới trong nhiệm kỳ Đại hội XIII, theo trang Quân đội Nhân dân, là "kiên quyết làm rõ trách nhiệm chính trị của người đứng đầu, cán bộ lãnh đạo, quản lý để xảy ra tham nhũng, tiêu cực nghiêm trọng trong lĩnh vực được giao quản lý, phụ trách. Trên cơ sở đó, khuyến khích cán bộ từ chức, xin thôi chức vụ, kịp thời miễn nhiệm, thay thế những cán bộ bị kỷ luật, năng lực hạn chế, uy tín giảm sút".
Liệu tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng có bị rơi vào chính chiếc bẫy chống tham nhũng, vì đến giờ ông chưa tìm ra được người kế nhiệm ? Giáo sư Alexander Vuving, Trung tâm Nghiên cứu An ninh Châu Á-Thái Bình Dương Daniel K. Inouye tại Haiwaii, nhận định với RFI Tiếng Việt :
"Có thể nói là chiến dịch chống tham nhũng của ông Trọng đã tạo ra một chiếc bẫy mà chính ông bị rơi vào. Ông Trọng chống tham nhũng theo kiểu cắt ngọn, tỉa cành trong khi vẫn bón phân đầy đủ cho gốc rễ. Việc đó khiến cây tham nhũng vẫn tiếp tục sum suê, mặc dù một số cành, kể cả ngọn, bị cắt tỉa. Không ngờ việc cắt ngọn tỉa cành lại cắt luôn cả những cành và ngọn được ông Trọng chăm bẵm và kỳ vọng".
Định hướng chống tham nhũng phục vụ cho người thực sự chỉ đạo ?
"Đảng lãnh đạo xây dựng đất nước hùng cường, phồn vinh và hạnh phúc", theo một bài viết của báo điện tử đảng Cộng sản Việt Nam ngày 01/02/2024. Rút bài học Liên Xô tan rã, ông Trọng cho rằng "lý do chính để chủ nghĩa xã hội sụp đổ ở khối Liên Xô cũ và ở Đông Âu là những người kém cỏi được chọn để lãnh đạo đất nước". Chống tham nhũng là một trong những cách bảo vệ tính chính danh của đảng. Chiến dịch "không có vùng cấm, không có ngoại lệ" được công chúng ủng hộ rộng rãi, do tham nhũng tràn ngập vào chính trị và kinh doanh. Do đó, "lò" sẽ còn rực lửa vì vẫn chưa triệt được tận gốc tham nhũng. Giáo sư Alexander Vuving nhận định :
"Chiến dịch chống tham những đã trở thành một bộ phận quan trọng trong văn hóa chính trị của Việt Nam. Nhà cầm quyền tin rằng nó là một cách quan trọng để lấy lại niềm tin của dân chúng, cũng như giữ sức khỏe cho chế độ. Đồng thời, nó cũng trở thành một công cụ hữu hiệu trong cuộc đấu tranh quyền lực trong nội bộ giới cầm quyền. Do đó việc chống tham nhũng sẽ vẫn tiếp tục. Có điều, định hướng của nó lại phụ thuộc vào những người dùng nó. Định hướng của nó sẽ tiếp tục thay đổi theo sự hữu hiệu của nó đối với cuộc đấu tranh quyền lực của giới cầm quyền".
Và "người dùng" hiện nay chính là bộ Công An. Giám đốc nghiên cứu Benoît de Tréglodé, Viện IRSEM tại Pháp, từng nhận định với RFI Tiếng Việt rằng "hiện giờ chiến dịch chống tham nhũng được điều hành trực tiếp từ bộ Công An, dưới trướng ông Tô Lâm".
Từ đầu năm 2024, nhắc đến Việt Nam là người ta chỉ nghĩ đến những đại án tham nhũng và hai trong số "Tứ trụ" lần lượt từ chức trong khi đất nước vẫn chưa giải quyết được những khó khăn tác động đến thu hút đầu tư nước ngoài, như thiếu điện, thủ tục chậm trễ vì cán bộ tránh ký quyết định vào thời điểm này, sợ bị kéo vào cuộc chiến quyền lực.
Trang The Conversation ngày 24/04 đánh giá đại án Vạn Thịnh Phát là "vụ lừa đảo đặc biệt ở Việt Nam cho thấy những lỗ hổng cố hữu trong ngành ngân hàng". Cuộc chiến giành chiếc ghế tổng bí thư được Reuters cho là có thể gây quan ngại về "ổn định chính trị" của Việt Nam, hiện là trung tâm sản xuất ở Đông Nam Á, phụ thuộc mạnh vào đầu tư nước ngoài và giao thương. Nhà nghiên cứu Nhật Bản Futaba Ishizuka cho rằng "việc các chính phủ và nhà đầu tư nước ngoài ngày càng trở nên lo lắng là điều không thể tránh khỏi".
Quốc hội dự kiện bắt đầu họp phiên thường kỳ vào ngày 20/05. Ngoài việc bỏ phiếu để ông Vương Đình Huệ thôi giữ chức vụ, Quốc hội có thể sẽ bầu ra chủ tịch Quốc hội mới, cân nhắc vị trí chủ tịch nước. Chiếc ghế tổng bí thư, được quyết định trong kỳ Đại hội XIV, có lẽ sẽ còn gây ra nhiều bất ngờ. Bộ trưởng Công An Tô Lâm, 66 tuổi, một trong những ứng viên cho vị trí tổng bí thư, đã từ chối chức chủ tịch nước. "Trước đây, ông Tô Lâm luôn phải đối phó với ảnh hưởng rất mạnh của ông Nguyễn Phú Trọng", theo nhà nghiên cứu về Việt Nam Benoît de Tréglodé, nhưng hiện giờ "bộ trưởng Công An gần như là chỉ huy chính những chiến dịch chống tham nhũng này". Và cuộc chiến kế nhiệm, "lẽ ra phải xảy ra trong năm 2025, lại đến sớm hơn, ngay từ bây giờ".
Thu Hằng
Nguồn : RFI, 29/04/2024
Từ sau Lê Duẩn, Nguyễn Phú Trọng là người bám ghế dai nhất. Hiện nay, ông Trọng đã ngồi nhiệm kỳ thứ 3, nhưng chưa thấy có dấu hiệu ông muốn nhường ngôi. Ông Trọng ngồi ghế Tổng bí thư vượt quá giới hạn nhiệm kỳ, vượt giới hạn tuổi, và vượt cả rào cản sức khỏe, là bởi ông đã thâu tóm toàn bộ quyền lực về tay mình.
Hiện nay, ông Trọng đã ngồi nhiệm kỳ thứ 3, nhưng chưa thấy có dấu hiệu ông muốn nhường ngôi.
Người cộng sản nào cũng tham quyền cố vị, họ tuân thủ luật Đảng 2 nhiệm kỳ, chẳng qua vì quyền lực của họ chưa đủ mạnh để phá vỡ rào cản. Còn một khi đã đủ sức để phá vỡ rào cản, thì họ bất chấp. Ý chí của họ mới là luật, chứ không phải những điều luật đã quy định trước đó.
Việc ông Trọng ngồi đến 3 nhiệm, chủ yếu là bị xã hội lên án, chứ trong Đảng không ai dám hé răng lời nào. Bởi cái "lò" đang cháy ngùn ngụt, hễ hé răng là bị quẳng vào lò ngay. Ở chế độ này, quan chức nào cũng là quan tham, chỉ khác nhau là có bị khui ra hay không mà thôi. Cũng vì quan chức nào cũng nhúng chàm, nên chẳng ai dám trái ý phe lò. Vả lại, ngay trong Đảng, các phe phái cũng đấu nhau theo kiểu mạnh thắng yếu thua, chứ chẳng có đấu theo luật, nên việc chỉ trích Tổng bí thư, dù có đúng luật thì cũng chẳng yên thân.
Cuối nhiệm kỳ thứ 3, thuộc hạ nổi loạn khiến cho sức mạnh chính trị của ông Tổng Trọng suy yếu. Việc Tô Lâm làm loạn cho thấy 2 điều. Thứ nhất, tổ chức bộ máy tạo nên quyền lực của ông Tổng bí thư, đã đến hồi tan rã. Thứ 2, ngay trong hàng ngũ phe "lò" của ông Tổng bí thư, cũng đã không còn kiên nhẫn với những việc ông làm. Ông chỉ củng cố quyền lực cho chính mình, nhưng không có ai dám lên tiếng, báo chí lại càng không.
Giờ đây, cả sức khỏe thể chất lẫn sức khỏe chính trị của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng cùng hội tụ tại một điểm – tức là yếu cùng lúc. Đây được xem là thời điểm chín muồi để các phe phái nổi lên tranh giành quyền lực, và thực tế đã diễn ra đúng như vậy. Tô Lâm đã trở thành một thế lực phản loạn, vì ông không thể chờ, và có lẽ, ông cũng thấy thời cơ đã chín muồi.
Sự ổn định chính trị dưới chế độ này là giả tạo. Tất cả các phe phái đều luôn dè chừng nhau, chỉ chờ thời điểm thích hợp là ra tay. Toàn Đảng đều trong tâm thế đó, và từng nhóm lợi ích cũng tương tự. Trong nội bộ "phe lò" của Tổng Trọng cũng có sự nhòm ngó lẫn nhau. Trước đây, khi ông Trọng còn đủ sức khoẻ, các ban bệ hoạt động rất tốt, phối hợp nhịp nhàng, nhưng giờ đây đã có sự bất đồng. Thực chất, sự "đồng lòng" trước đó của phe lò cũng chỉ là giả tạo.
Ông Trọng đã quá già yếu và bệnh tật, khiến quyền lực của ông cũng suy yếu theo. Điều đó cho thấy, đã đến lúc, ông cần phải rút lui khỏi ghế Tổng bí thư. Tuy nhiên, với bản chất tham quyền cố vị, thì có lẽ, ông Trọng khó mà chịu rút lui. Lấy ví dụ về sự kiện ông bị gục ngã ở Kiên Giang, khiến cơ hội hồi phục sức khỏe của ông mong manh hơn bao giờ hết, vậy mà ông vẫn cố bám ghế. Giờ đây, muốn ông rời ghế là điều vô cùng khó.
Tô Lâm nổi lên tạo phản cũng vì muốn sớm đẩy ông Trọng rời khỏi ghế, để ông Tô có thể trám vào. Đây là mối đe dọa lớn đối với Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng. Từ nay cho đến hết nhiệm kỳ, không biết Tô Lâm sẽ còn ra đòn gì nữa ? Liệu rằng, việc cố bám ghế đế hết nhiệm kỳ này có còn an toàn cho ông nữa hay không ?
Hiện nay, nhóm Nghệ An của Vương Đình Huệ được cho là phe "bảo hoàng", cố bảo vệ ông Trọng ngồi ghế Tổng bí thư đến hết nhiệm kỳ. Mà bảo vệ ông Trọng cũng vì bảo vệ quyền lợi của họ. Giả sử, ông Trọng được bảo vệ ngồi đến hết nhiệm kỳ này mà vẫn không chịu nhường ghế, thì không loại trừ, đến lượt nhóm Nghệ An cũng sẽ làm phản.
Hoàng Anh
Nguồn : Thoibao.de, 11/04/2024
Cần phải xác quyết rằng loài người đã bước qua thời kỳ Đức trị với sự sụp đổ của chế độ phong kiến. Việc nó đang loay hoay quay trở ở những nước như Trung Quốc và Việt Nam thể hiện một sự bế tắc chiến lược giữa Chủ nghĩa Cộng sản và nền kinh tế thị trường.
Giống như Tập Cận Bình ở Trung Quốc, ông Nguyễn Phú Trọng ở Việt Nam có thể sử dụng chiến dịch "đốt lò" như một phần quan trọng để đảm bảo tính chính danh và duy trì quyền lực trong hệ thống quản trị của mình, sẽ kéo dài mãi mãi.
Nguyễn Phú Trọng là người thứ 3 trong lịch sử từng kiêm nhiệm 2 chức vụ quan trọng nhất là Tổng bí thư và Chủ tịch nước, chỉ sau Hồ Chí Minh và Trường Chinh.
Mặc dù lớn tuổi và sức khoẻ suy sụp, ông vẫn là nhân vậtquyền lực nhất Việt Nam, đứng trên cả Điều 17 Điều lệ đảng khi cầm quyền 3 nhiệm kỳ liên tiếp và trên cả Điều 86 - Hiến pháp khi thay mặt cả chủ tịch nước tiếp tổng thống Hoa kỳ.
Là tổng bí thư của Đảng, ông còn giữ hàng loạt chức vụ quan trọng nhất của chế độ như : Chủ tịch Quân uỷ trung ương, Uỷ viên thường vụ Bộ Công an, Trưởng ban Phòng chống tham nhũng. Ông còn là Trưởng tiểu banVăn kiện đại hội để xây dựng đường lối lãnh đạo, kiêm luôn cả Trưởng tiểu ban nhân sự Đại hội lần thứ 14 của Ban chấp hành Trung ương Đảng cộng sản.
Dưới thời của ông, hàng loạt văn bản của đảng "có lớp lang" được ban hành. Ông củng cố bộ máy của đảng từ Trung ương đến địa phương, đặc biệt thành lập 63 Ban phòng chống tham nhũng ở 63 tỉnh thành, lũng đoạn và làm thay hầu hết công tác của tất cả các quan tư pháp ở địa phương.
Hình ảnh của ông Trọng gợi nhớ về những ông vua trong chế độ phong kiến đang theo chế độ Đức Trị để điều hành quốc gia. Vậy đức trị là gì ?
Chế độ đức trị đang quay lại ?
Đức trị là một học thuyết chính trị chủ trương "Điều hành chính sự bằng đạo đức" xuất hiện từ thời Tây Chu và được Khổng Tử đúc kết và nâng lên thành học thuyết. Ông gom góp kiến thức đời xưa, biên tập và xây dựng một hệ thống quan niệm về đạo đức – chính trị trong đó chủ trương việc trị quốc căn bản phải dựa vào nhân đức của người cầm quyền mà không cần phải dùng đến pháp luật.
Nho giáo nói chung, Khổng tử nói riêng, bị nhiều người trong quá khứ cũng như hiện tại phê phán. Trong cuốn trong cuốnTổ Quốc Ăn năn, kỹ sư Nguyễn Gia Kiểng đã tung những "cú tát" học thuật nảy đom đóm vào học thuyết Nho giáo nói chung và về Sự nghiệp và nhân cách của Khổng Khâu nói riêng, thật đáng để người Việt chúng ta tìm đọc.
Cùng với sự tan rã của chế độ phong kiến và sự tiến bộ xã hội, Nho giáo đã dần dần được xếp vào một góc trong bảo tàng lịch sử về các học thuyết quản trị nhà nước. Trào lưu Khai sáng và văn minh nhân loại trong mấy trăm năm qua đã nhấn chìm dần tư tưởng Đức trị trong việc quản trị quốc gia.
Thế nhưng hình như phương thức quản trị này đang quay trở lại với một vị "vua già" hơn 80 tuổi, lòng đau đáu với sự tồn vong của vương triều, mà cụ thể là đảng của mình. Ông đã bị "ngộ độc" về tư tưởng cộng sản và bây giờ đang loay hoay tìm con đường chỉnh đốn nhân cách của các đảng viên trong một nền kinh tế thị trường đầy thế tục.
May thay, giống như Tập Cận Bình đối với xã hội Trung Quốc, ông Nguyễn Phú Trọng đã gặp được"Vạn Thế Sư Biểu - Thầy của muôn đời" của mình là Khổng Tử. Ông tóm được chiếc phao này nằm bàng bạc đâu đó trong tiềm thức của Nhân dân, ẩn giấu dưới hàng ngàn năm phong kiến Việt Nam và bắt đầu tin tưởng vào nó. Đầu tiên là đốt lò và sau đó là nói về nhân nghĩa để xây dựng tính chính danh.
Người ta bắt đầu sử dụng các văn bản nội bộ của của Đảng cộng sản như Quy định Số 41/QĐ-TW và Quy định số 08/QĐ/TW ngày 25/10/2018 về đạo đức và trách nhiệm nêu gương, trước khi nói đến câu chuyện pháp luật, pháp lý hay tòa án.
Chế độ Pháp trị ra đi ?
Ngay từ khi còn là sinh viên học luật, các trường phái trị quốc đã được bàn thảo nhiều, trong đó chúng tôi đều được các giáo viên hướng đến sự Thượng-Tôn-Pháp-Luật (Rule of Law) mà học thuyết củaHàn Phi là chủ đạo.
Trong đó Hàn Phi Tử đã tập hợp Pháp, Thuật, Thế của Thương ưởng, Thận Đáo và Thân Bất Hại, chủ trương dùng pháp luật để cai trị xã hội và trị quốc an dân. Ông coi pháp luật là công cụ hữu hiệu để đem lại công bằng, ổn định và thịnh vượng của một quốc gia. Ông minh định rõ "Pháp luật không phân biệt sang hèn" (pháp bất a quý) hay "hình phạt không kiêng dè bậc đại thần, tưởng thưởng không bỏ sót kẻ thất phu" (hình quá bất tị đại thần, thưởng thiện bất di tử phu).
Các Nhà Nho luôn muốn thần thánh hóa các bậc lãnh đạo nhưng Hàn Phi đã tước bỏ ý nghĩa thần thánh của họ đi và coi vua cũng chỉ là một người bình thường như những người khác. Ông nêu rõ "pháp luật đúng đắn, bày ra hình phạt nghiêm khắc để chữa cái loạn của dân chúng, khiến cho kẻ mạnh không lấn át người yếu, kẻ đông không xúc phạm số ít, người già cả được thoả lòng, người trẻ và cô độc được trưởng thành. Biên giới không bị xâm lấn, vua và tôi thân yêu nhau, Cha con giữ gìn cho nhau"(*).
Tiếc thay, trong những năm gần đây ông Nguyễn Phú Trọng quan tâm hơn đến việc trách nhiệm chính trị và nghĩa vụ nêu gương chứ không phải là hành vi vi phạm. Ăn năn, nước mắt và hoàn tiền là công thức phổ biến để được án nhẹ của các quan tham. Trong vụ án Chuyến bay giải cứu, tòa thậm chí còn dừng xét xử để thu thêm tiền trước khi ra phán quyết.
Ông còn dùng 4 chữ Nhân (nhân văn, nhân ái, nhân nghĩa, nhân tình) để nói về chiến dịch đốt lò và phòng chống tham nhũng mà quên mất một chữ nhân quan trọng là nhân phẩm (dignity). Đó là phẩm giá bình đẳng của một con người được Thượng đế trao tặng bất kể sang hèn.
Pháp quyền nghĩa là mọi công dân đều phải tuân theo pháp luật dù người đó là ai, tổng thống hay dân thường, chủ tịch quân uỷ Trung ương hay một người lính, một người dân nghèo đã chết tức tưởi vì Covid và Kit test dởm, hay bị cáo đang đứng trước vành móng ngựa. Về nhân phẩm thì họ ngang nhau và không thể tước bỏ ; về quyền lực là do pháp luật trao ban qua cơ chế lập pháp.
Chống tham nhũng là trò tiêu khiển mới
Chống tham nhũng là một cuộc săn lùng không bao giờ kết thúc. Giống như Tập Cận Bình ở Trung Quốc, ông Nguyễn Phú Trọng ở Việt Nam có thể sử dụng chiến dịch "đốt lò" như một phần quan trọng để đảm bảo tính chính danh và duy trì quyền lực trong hệ thống quản trị của mình, sẽ kéo dài mãi mãi.
Chống tham nhũng chính là trò tiêu khiển mới mà đảng bắt đầu dành cho dân chúng để cùng tạo cảm hứng vui vầy. Nó tạo nên công việc của Đảng và đảm bảo sự xúc động chân thành vừa phải của nhân dân, nó có thể trở thành một phần tất yếu với liều lượng ngày càng càng cao thì độ ép phê càng lớn.
Trước đây chúng ta từng thấy rất nhiều khẩu hiệu "Sống và Làm việc theo Hiến pháp và Pháp luật". Đây chính là cách đề cao sự thượng tôn pháp luật, biểu hiện rất rõ trường phái pháp trị nhưng giờ đây thì chỉ còn"trách nhiêm chính trị" và nghĩa vụ nêu gương.
Lò chống tham nhũng trở thành một người bạn đồng hành chung thuỷ cùng trường phái Đức trị và sự trở lại của Nho giáo. Nó được sử dụng để loại bỏ bất kỳ ai đi chệch khỏi quỹ đạo đạo đức của mình, dù thuộc bên tả hay bên hữu, trên hay dưới mà đôi khi không vì một mục đích chính đáng nào cả.
Cần phải xác quyết rằng loài người đã bước qua thời kỳ Đức trị với sự sụp đổ của chế độ phong kiến. Việc nó đang loay hoay quay trở ở những nước như Trung Quốc và Việt Nam thể hiện một sự bế tắc chiến lược giữa Chủ nghĩa Cộng sản và nền kinh tế thị trường.
Nó đang làm phai nhạt Nhà nước pháp quyền và những giá trị như nhân phẩm, tự do và dân chủ. Điều này là vô cùng nguy hiểm cho tương lai Việt Nam. Tôi sợ rằng ông Trọng sẽ mãi không tìm được người kế vị và "Sau ông là hồng thủy".
Lê Quốc Quân
Nguồn : VOA, 17/02/2024
(*) Hàn Phi Tử, trang 130, Phan Ngọc dịch, Nhà xuất bản Văn Học, Hà Nội, 2001)
Những đồn đoán về tình hình sức khỏe của Tổng Bí thư Đảng cộng sản Việt Nam đã tạm thời lắng dịu khi ông Trọng xuất hiện trong phiên họp bất thường của Quốc Hội trung tuần tháng Giêng vừa rồi.
Ban lãnh đạo Đảng cộng sản Việt Nam tại phiên bế mạc Hội nghị T.Ư giữa nhiệm kỳ khóa XIII (Hội nghị Trung ương 7) – Nhật Bắc
Tuy nhiên, cho đến khi người kế nhiệm chưa được công bố, sức khỏe của ông Trọng vẫn là một đề tài được bàn tán nhiều, nhất là khi chỉ còn 2 năm nữa là đến kỳ Đại hội Đảng tiếp theo còn ông Trọng thì đã bước sang tuổi 80 với thể trạng nhiều bệnh tật.
Khác với mô hình lãnh đạo tập thể vốn là đặc trưng của chính trị Việt Nam kể từ Đổi Mới 1986, nhiệm kỳ thứ ba chưa có tiền lệ của ông Trọng đang hoàn thiện dần một trật tự mới trong nội bộ Đảng với quyền uy tuyệt đối của vị trí Tổng Bí thư.
Ví dụ điển hình gần đây là việc bắt giữ đương kim Ủy viên Trung ương, Bí thư Lâm Đồng Trần Đức Quận. Nếu như trước đây, Ủy viên Trung ương cần bị Ban Chấp hành Trung ương cách chức trước khi bị bắt giữ, thì nay cơ quan công an dưới quyền thống soái của ông Trọng có thể tống giam trước rồi Bộ Chính trị, Ban Bí thư mới đề xuất Trung ương xử lý kỷ luật đảng.
Vì vị trí Tổng Bí thư hiện nay được tập trung nhiều quyền lực như vậy, câu hỏi ông Trọng sẽ chọn ai kế vị càng trở nên đáng quan tâm hơn bao giờ hết.
Sự kém minh bạch của thể chế chính trị Việt Nam không cho công chúng biết chuyện gì đang thực sự xảy ra sau bức màn sắt, bởi vậy người viết chỉ có thể dựa vào những quan sát và đánh giá về khuynh hướng chính trị của ông Nguyễn Phú Trọng để đưa ra giả thiết về người được ông lựa chọn.
Theo người viết, ông Trọng sẽ lựa chọn ông Võ Văn Thưởng kế vị mình, ngay cả khi giới quan sát bày tỏ hồ nghi khi xét đến tuổi tác và kinh nghiệm của đương kim Chủ tịch nước.
Quan sát con người chính trị Nguyễn Phú Trọng, người viết cho rằng ông Trọng khi tìm kiếm người kế vị sẽ đặt ra 3 tiêu chí hay điều kiện quan trọng sau :
Một là người kế vị sẽ không thuộc một nhóm lợi ích kim tiền nào trong Đảng. Chiến dịch đốt lò gần 10 năm qua của ông Trọng chắc chắn đã gây thù chuốc oán với đủ các phe phái trong Đảng. Nếu một trong số các phe phái đó nắm quyền và khuynh loát nền chính trị đất nước, không phải không có khả năng toàn bộ di sản của ông Trọng sẽ bị xét lại, ngay khi ông rời bỏ chức vụ. Là một người am tường lịch sử Đảng cộng sản Liên Xô, ông Trọng thừa hiểu sự bạc bẽo của giới lãnh đạo cộng sản nhiệm kỳ sau với nhiệm kỳ trước như thế nào, từ Stalin đến Khrushchev rồi đến Brezhnev. Bởi vậy, ông Trọng sẽ cố gắng ngồi ghế quyền lực lâu nhất có thể, nhưng đến lúc bước xuống, dù là vì lý do sức khỏe hay qua đời, ông sẽ muốn người kế vị mình không thuộc về bất kỳ phe phái nào mà ông đã gây thù chuốc oán. Trong số những người còn lại trong tứ trụ, chỉ có Võ Văn Thưởng với hoạn lộ không qua những vị trí kim tiền của Chính phủ, mà chủ yếu ở các cơ quan Đoàn, Đảng mới phù hợp với tiêu chí này.
Tiêu chí thứ hai là phải "biết lý luận" để giữ Đảng. Là một cây lý luận lâu năm của Đảng, ông Trọng hiểu rõ tầm quan trọng của việc mài giũa lý luận trong việc giữ bản chất cộng sản của Đảng, vốn đã bị xói mòn trước mãnh lực kim tiền của một bối cảnh kinh tế - xã hội hoàn toàn mới. Thời gian nắm quyền của ông Trọng cũng chứng kiến sự thăng tiến vượt bậc của lớp người lý luận - tuyên giáo trong Đảng mà chính ông Thưởng là một ví dụ điển hình. Nếu so với hai đối thủ chính là Thủ tướng Phạm Minh Chính và Chủ tịch Quốc Hội Vương Đình Huệ, ông Thưởng với bằng cấp triết học và những phát ngôn mạnh mẽ về ý thức hệ, cộng với kinh nghiệm nắm ngành tuyên giáo của Đảng, có lẽ là lựa chọn an tâm hơn đối với ông Trọng, bất luận tuổi đời tương đối trẻ của đương kim Chủ tịch nước.
Cuối cùng là người kế vị phải tiếp nối công cuộc đốt lò. Là người bolshevik cuối cùng ở Việt Nam tự mang lấy sứ mệnh gìn giữ sự lãnh đạo tuyệt đối của đảng, ông Trọng coi việc đốt lò không chỉ như một chiến dịch tự phát và ngắn hạn, mà đặt nó trong một tầm nhìn dài hạn để bảo vệ tính chính danh đạo đức cho đảng cầm quyền. Chống tham nhũng, như ông ví von, phải làm thường xuyên liên tục, "như đánh răng, rửa mặt hàng ngày". Nếu như trong trọn nhiệm kỳ Trưởng ban Tuyên giáo, ông Thưởng tỏ rõ sự kiên định ý thức hệ với việc ban hành và thực thi Nghị quyết 35 về Bảo vệ nền tàng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới, thì trong hai năm làm Thường trực Ban Bí thư, ông Thưởng cũng đã chứng tỏ mình là cánh tay đắc lực của ông Trọng trong công cuộc đốt lò. Bởi vậy, ở tiêu chí này, ông Thưởng cũng vượt trội so với hai đối thủ chính là ông Chính và ông Huệ.
Tóm lại, những khuynh hướng chính trị của ông Nguyễn Phú Trọng có thể sẽ dẫn ông đến lựa chọn Võ Văn Thưởng làm người kế vị mình, mặc cho những quan ngại về tuổi đời và uy tín chính trị của nhân vật này. Yếu tố miền Nam của ông Thưởng có thể sẽ ảnh hưởng đến quyết định này, song theo hướng hậu thuẫn, chứ chưa hẳn là bất lợi như nhiều người nghĩ. Người viết sẽ bàn thêm về yếu tố miền Nam trong một bài viết gần nhất.
Nguyễn Anh Tuấn
Nguồn : RFA, 30/01/2024
Nghi ngờ về sức khỏe của ông Nguyễn Phú Trọng đã trở thành nguy cơ chính trị
Xã hội Việt Nam đầy sức bật khát khao tiến bộ và cởi mở - Ảnh minh họa
Hầu hết các nước Châu Á khác lo lắng về sự cạnh tranh ngày càng tăng giữa Mỹ và Trung Quốc. Việt Nam nhìn thấy cơ hội. Đất nước với 100 triệu dân này thân thiện với cả hai siêu cường. Và, do có vị trí chiến lược ở biên giới phía nam Trung Quốc và bờ biển dài 3.000km, cả hai siêu cường đều đang theo đuổi Việt Nam. Năm ngoái, Việt Nam là quốc gia duy nhất đón cả Tập Cận Bình và Joe Biden trong các chuyến thăm cấp nhà nước. Chuyến thăm cấp nhà nước được đánh dấu bằng việc nâng cấp quan hệ với Mỹ lên mức tương tự như với Trung Quốc và Nga. Mỹ đã cung cấp cho Việt Nam nhiều tàu tuần duyên.
Đây là một hành động cân bằng khéo léo, để Việt Nam sẽ thu lợi cả về mặt chính trị lẫn kinh tế. Nỗ lực của Mỹ nhằm tách nền kinh tế ra khỏi Trung Quốc đang khiến các nhà đầu tư nước ngoài ở Trung Quốc chuyển một số hoạt động sang nơi khác. Và Việt Nam đang được hưởng lợi từ hình thức giảm rủi ro này (được gọi là "Trung Quốc+1") nhiều nhất Châu Á.
Sự khao khát đầu tư nước ngoài và chi phí lao động thấp làm cho Việt Nam giống như Trung Quốc 20 năm trước – chỉ có điều ít bị bắt nạt hơn và ít ăn cắp sở hữu trí tuệ hơn. Tuy nhiên, mối quan hệ chặt chẽ với Trung Quốc khiến cho sự thay đổi này không giống như thách thức Trung Quốc mà lại giống như là đôi bên cùng có lợi trong khu vực, một phần vì các nhà sản xuất có trụ sở tại Việt Nam phụ thuộc nhiều vào linh kiện Trung Quốc. Trong ba quý đầu năm 2023, Việt Nam thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tính theo tỷ trọng trong GDP cao gấp đôi so với Indonesia, Philippines hay Thái Lan.
Các quốc gia này nên học hỏi tấm gương của Việt Nam sau 40 năm mở cửa. Khi đảng cầm quyền từ bỏ chủ nghĩa tập thể vào giữa những năm 1980, người dân Việt Nam lúc đó đang chết đói. Kể từ đó, thu nhập hàng năm trên đầu người đã tăng gấp sáu lần, lên 3.700 USD, khi thương mại và đầu tư tăng vọt.
Ngay cả trước khi quan hệ Trung-Mỹ trở nên xấu đi, Việt Nam đã thu hút được các nhà đầu tư do chi phí lao động của Trung Quốc ngày càng tăng. Nhiều công ty mới xuất hiện gần đây, với các thương hiệu lớn như Apple và Samsung, đang giúp Việt Nam nâng cao chuỗi giá trị.
Mặt hàng xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam sang Mỹ không còn là hàng dệt may mà là các sản phẩm công nghệ cao như iPhone. Đảng cầm quyền bây giờ chỉ là cộng sản trên danh nghĩa và không rõ ràng, họ có tham vọng đưa Việt Nam trở thành một quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045.
Tuy nhiên, như vậy sẽ không có thể có sai lầm. Và đối với sự trỗi dậy mạnh mẽ của Việt Nam cũng có những rủi ro lớn. Lợi thế về địa chính trị của Việt Nam có thể không duy trì lâu – đặc biệt nếu Donald Trump trở lại nắm quyền và loại bỏ quy mô thâm hụt thương mại song phương của Mỹ – Việt.
Bờ biển và khu vực đồng bằng phía Nam dễ bị tổn thương do biến đổi khí hậu. Nhân khẩu học thuận lợi hiện làm nền tảng cho tăng trưởng đang bị suy yếu ; trong hơn một chục năm nữa, dân số trong độ tuổi lao động được dự đoán sẽ bắt đầu giảm. Và, đối với tất cả những lãnh đạo thực dụng, việc không muốn cải cách chính trị sẽ là một trở ngại ngày càng lớn.
Điều đó đã được thể hiện rõ vào đầu tháng này khi tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, 79 tuổi, không xuất hiện trước công chúng. Mạng xã hội tràn ngập tin đồn rằng ông Trọng đã chết và rộ lên những đồn đoán về người kế vị. Ông Trọng đã xuất hiện trở lại nhưng tình hình sức khỏe và việc kế vị vẫn chưa chắc chắn.
Các nhà đầu tư đã phàn nàn về việc dự án bị chậm phê duyệt do ảnh hưởng của chiến dịch chống tham nhũng. Năm ngoái chiến dịch này đã khiến chủ tịch nước, người đứng thứ ba trong tứ trụ, bị mất chức. Quan chức cấp cao lo lắng cho tương lai sau thời ông Trọng, việc họ ra quyết định có thể bị đình trệ.
Với nhiệm kỳ vẫn còn kéo dài đến năm 2026, ông Trọng nên chấm dứt tình trạng không chắc chắn này. Lý tưởng nhất là đảng sẽ giới thiệu dân chủ nội bộ, như một bước tiến tới thực tế. Có thể yêu cầu như vậy là là quá nhiều. Tuy nhiên, tổng bí thư nên nhận ra mối nguy hiểm mà ông tạo ra cho tương lai của đất nước. Tổng bí thư nên đứng qua một bên và cho phép đảng lựa chọn một người kế nhiệm thực dụng.
The Economist
Khánh An dịch
Nguồn : VNTB, 26/01/2024
Vào tuần thứ hai tháng 1/2024, tin đồn về sức khỏe của ông Nguyễn Phú Trọng, vị Tổng bí thư 79 tuổi của Đảng cộng sản Việt Nam, lan truyền khắp cả nước. Lần xuất hiện công khai cuối cùng của ông là vào ngày 26/12/2023 khi ông tiếp đón Shii Kazuo, lãnh đạo Đảng cộng sản Nhật Bản. Ông vắng mặt trong các sự kiện quan trọng sau đó, bao gồm chuyến thăm của Thủ tướng Lào Sonexay Siphandone và Tổng thống Indonesia Joko Widodo.
"Tứ trụ" tại Quốc hội
Tin đồn về tình trạng sức khỏe ngày càng xấu đi, nhập viện, hoặc thậm chí là việc ông đã qua đời rộ lên trên mạng xã hội bởi những người có ảnh hưởng truyền thông, và được đồn thổi kín đáo hơn trong giới quan sát chính trị. ‘Xác nhận’ từ những cá nhân có tiếng trên không gian mạng dường như củng cố thêm tính khả tín của tin đồn này. Thậm chí, các phương tiện truyền thông quốc tế, bao gồm Bloomberg và Reuters, cũng đổ thêm dầu vào lửa với cách đưa tin đầy ẩn ý.
Tuy nhiên, diễn biến bất ngờ diễn ra vào ngày 15/1/2024, khi Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng tham dự phiên họp bất thường của Quốc hội tại Hà Nội. Mặc dù trông còn yếu, ông rõ ràng là đủ sức khỏe để xuất hiện. Điều này dẫn đến hai giả thuyết về tin đồn nói trên : hoặc ông Trọng vận dụng chiến thuật "giả chết bắt quạ", để tìm hiểu xem phe phái nào vội vã tranh giành quyền lực, hoặc dò xét ai đã lan truyền tin giả về sức khỏe của ông nhằm gây sức ép đẩy nhanh quá trình tìm người kế nhiệm. Về sức khỏe của ông, một số nguồn tin không chính thức cho biết Tổng bí thư Trọng nhiễm cúm A và đang hồi phục trong thời gian vắng mặt.
Đây không phải là lần đầu tiên Việt Nam trải qua tình huống ‘báo động’ liên quan đến sức khỏe của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng. Năm 2019, ông được cho là bị đột quỵ, khiến ông vắng mặt dài hạn trên chính trường. Ngay lúc đó đã dấy lên những đồn đoán về sức khỏe của ông cũng như khả năng chuyển giao vị trí lãnh đạo Đảng. Năm 2021, khi được bầu lại cho nhiệm kỳ thứ ba liên tiếp, Tổng bí thư Trọng xác nhận mối lo về tuổi già và sức khỏe suy giảm của mình.
Trong bối cảnh Việt Nam, thông tin về sức khỏe cũng như các vấn đề nhạy cảm khác của lãnh đạo cấp cao thường được giữ kín. Do đó, việc công chúng tò mò và thích đồn đoán là điều dễ hiểu. Tuy nhiên, sự phổ biến của mạng xã hội ngày nay, cùng với thái độ do dự của Nhà nước (và Đảng) trong việc xác nhận hoặc phủ nhận những tin đồn như thế, làm trầm trọng thêm tình trạng lan truyền tin giả và thông tin sai lệch liên quan đến lãnh đạo. Những câu chuyện như thế, vốn gây nhiễu thông tin cho giới quan sát ở Việt Nam và nước ngoài, cộng đồng doanh nghiệp và giới ngoại giao, cho thấy mức độ thiếu chắc chắn của quá trình kế nhiệm là một rủi ro đáng kể ở Việt Nam.
Ba yếu tố chính góp phần tạo nên tình trạng này. Đầu tiên, hơn một thập niên lãnh đạo của Tổng bí thư Trọng tạo nên mức độ tập trung quyền lực rõ rệt, với uy quyền ngày càng tăng đối với vị trí Tổng bí thư. Sự thay đổi này thách thức mô hình lãnh đạo tập thể truyền thống của Đảng cộng sản. Tổng bí thư Trọng hiện đã ở trong Bộ Chính trị sáu nhiệm kỳ liên tiếp, trong khi các thành viên khác mới chỉ phục vụ tối đa hai nhiệm kỳ. Ông lớn hơn 13 tuổi so với thành viên cao tuổi thứ hai trong Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh Nguyễn Xuân Thắng (sinh năm 1957, cùng với các nhân vật khác như Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ hay Đại tướng Tô Lâm). Thâm niên công tác và kinh nghiệm khiến ông trở thành một nhân vật gần như không thể thay thế, một "vị trưởng lão" trong Bộ Chính trị. Vì thế, sẽ rất khó để người kế nhiệm có được uy tín và mức độ ảnh hưởng như của ông.
Thứ hai, người kế nhiệm Tổng bí thư Trọng sẽ thừa hưởng một vị trí đầy quyền lực, nhưng điều này cũng có thể khiến cấu trúc lãnh đạo tập thể vốn đã suy yếu dưới thời Tổng bí thư Trọng bị suy yếu thêm. Một người kế vị trẻ hơn, với nhiều thời gian hơn trong tay, có thể bị cám dỗ tập trung quyền lực phục vụ cho lợi ích cá nhân. Điều này có thể bao gồm việc xây dựng mạng lưới lợi ích nhóm như trường hợp của nguyên Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, thay vì đầu tư vốn chính trị vào việc củng cố các quy định của Đảng để chống tham nhũng như Tổng bí thư Trọng đã làm. Trong tình trạng thiếu các cơ chế kiểm soát và cân bằng đủ mạnh, di sản chiến dịch chống tham nhũng của Tổng bí thư Trọng có thể bị đe dọa.
Thứ ba, và quan trọng nhất, Đảng cộng sản đang thiếu một kế hoạch chuyển giao quyền lực rõ ràng. Ngay cả trước những tin đồn gần đây nhất, Đảng đã gặp khó khăn trong việc tìm kiếm một người kế vị phù hợp cho Tổng bí thư Trọng. Điều này thể hiện rõ ở tình trạng bế tắc tại Đại hội Đảng 13 vào năm 2021, khi ứng viên kế nhiệm được Tổng bí thư Trọng giới thiệu, Thường trực Ban bí thư Trần Quốc Vượng, không có đủ số phiếu tại Trung ương. Sự kiện này khiến Tổng bí thư Trọng phải tiếp tục ở lại nhiệm kỳ ba như một "ngoại lệ" với Điều lệ Đảng, vốn không cho phép giữ vị trí Tổng bí thư quá hai nhiệm kỳ liên tiếp. Tình hình hiện nay không thay đổi nhiều. Trong số các ứng viên, bao gồm Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng, Thủ tướng chính phủ Phạm Minh Chính, Chủ tịch quốc hội Vương Đình Huệ, Thường trực Ban Bí thư Trương Thị Mai, và Bộ trưởng Công an Tô Lâm, không ai thực sự nổi trội hơn người khác. Tình huống này có thể dẫn đến tình trạng cạnh tranh quyền lực gay gắt khi Tổng bí thư Trọng rút lui, ảnh hưởng đến tính ổn định chính trị của đất nước.
Để tránh tình huống khủng hoảng kế nhiệm với các vấn đề chia rẽ nội bộ, thay vì sử dụng cảm tính cá nhân, Đảng cần tiếp tục củng cố quá trình thể chế hóa chuyển giao quyền lực. Dưới thời Tổng bí thư Trọng, Đảng đã xây dựng một nền tảng tương đối vững chắc để bắt đầu thực hiện quy trình lựa chọn kế nhiệm, đặc biệt là Quyết định 244 về bầu cử trong Đảng và các quy định quan trọng về tiêu chí cán bộ cấp cao cũng như quy trình bỏ phiếu tín nhiệm. Với tầm nhìn xa hơn, Đảng có thể cân nhắc phương án bỏ phiếu trực tiếp để các đại biểu Đại hội Đảng lựa chọn Tổng bí thư, thay vì cơ chế "tập trung dân chủ" như hiện tại. Một số địa phương đã thí điểm bầu cử trực tiếp bí thư từ năm 2010, nhưng dù đã được thảo luận rộng rãi, phương án vẫn chưa được cân nhắc ở cấp cao hơn.
Thể chế hóa chuyển giao quyền lực là một trong những trụ cột để đảm bảo tính bền vững của các chế độ một đảng lãnh đạo. Sự thiếu chắc chắn trong quá trình lựa chọn người kế vị của Đảng tạo ra bất ổn : nó khiến tất cả các tin đồn về sức khỏe của Tổng bí thư Trọng trở thành vấn đề quốc gia và tạo ra các lo ngại lớn hơn. Với chính Tổng bí thư Trọng, thể chế hóa quá trình lựa chọn người kế nhiệm có lẽ là yếu tố quyết định để đảm bảo cho di sản chính trị của ông.
Nguyễn Khắc Giang
Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 25/01/2024
Nguyễn Khắc Giang là Nghiên cứu viên Khách mời tại Chương trình Nghiên cứu Việt Nam thuộc Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS-Yusof Ishak Institute), Singapore.
Một phiên bản tiếng Anh của bài viết đã được đăng trên chuyên trang bình luận Fulcrum.sg.
Trước ngày tưởng niệm 50 năm Hải chiến Hoàng Sa – 19/1/1974, dư luận mạng xã hội đã thất vọng, và "cằn nhằn" rằng, vì sao truyền thông nhà nước không mảy may nhắc đến sự kiện đau lòng này.
Bộ trưởng Bộ Thông tin & truyền thông Nguyễn Bắc Son (phải) tiếp nhận bộ Atlas thế giới của Philippe Vandermaelen. Ảnh : tienphong (13/02/2014).
Nhưng giới quan sát và công luận bất ngờ, khi sau ngày kỷ niệm kể trên một ngày, Bộ ngoại giao Việt Nam đã chính thức nêu quan điểm của Việt Nam về việc Trung Quốc ngang nhiên dùng vũ lực, chiếm đoạt quần đảo Hoàng Sa vào ngày 19/1/1974.
Báo Tuổi Trẻ ngày 20/1 đưa tin, với tiêu đề "Bộ ngoại giao lên tiếng việc Trung Quốc chiếm đoạt Hoàng Sa năm 1974".
Bản tin của báo Tuổi Trẻ cho biết, ngày 20/1, người phát ngôn Bộ ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng tuyên bố :
"Việt Nam có đầy đủ cơ sở pháp lý và bằng chứng lịch sử để khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, trong đó, chủ quyền của Việt Nam đối với Hoàng Sa được xác lập ít nhất từ thế kỷ XVII, phù hợp với luật pháp quốc tế và được các nhà nước kế tiếp nhau của Việt Nam thực hiện một cách hòa bình, liên tục, công khai".
Đồng thời, bà Phạm Thu Hằng nhấn mạnh, các hành động sử dụng vũ lực không thể tạo ra danh nghĩa chủ quyền, cũng như không thể làm thay đổi được sự thật, rằng, chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa thuộc về Việt Nam. Đáng chú ý, theo giới quan sát, truyền thông nhà nước Việt Nam đã sử dụng cụm từ "Trung Quốc ngang nhiên dùng vũ lực chiếm đoạt quần đảo Hoàng Sa vào ngày 19/1/1974". Trong đó, báo chí sử dụng động từ "chiếm đoạt", là một từ có hàm ý tố cáo mạnh mẽ, so với từ "cưỡng chiếm" hay "đánh chiếm" thường được dùng trước đây.
Nhưng từ "chiếm đoạt" cũng thể hiện cho thấy sự vô trách nhiệm, cũng như sự thông đồng của những người Cộng sản miền Bắc Việt Nam, trước, trong và sau sự kiện Hoàng Sa.
Người phát ngôn Bộ ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng tuyên bố : "Việt Nam có đầy đủ cơ sở pháp lý và bằng chứng lịch sử để khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa…"
Cụ thể :
– Tại cuộc đối thoại với các nhà khoa học Việt Nam vào sáng 17/5/2014, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam khi đó đã đưa ra một tuyên bố vô trách nhiệm, khi cho rằng : "Hoàng Sa là của Việt Nam. Trung Quốc đã dùng vũ lực để chiếm Hoàng Sa và nhất định chúng ta phải đòi lại. Đời tôi, đời các bạn chưa đòi được thì con cháu chúng ta sẽ tiếp tục đòi lại".
– Trước Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ 12, báo Dân Việt ngày 8/12/2015 có bài "Tổng Bí thư : "Nếu đụng độ trên biển ta có ngồi đây được không ?"
Theo Dân Việt : "Sáng 8/12/2014, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cùng các đại biểu Quốc hội Hà Nội tại tổ bầu cử số 1, đã có cuộc tiếp xúc cử tri quận Ba Đình, Hoàn Kiếm (Hà Nội), để báo cáo kết quả kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XIII vừa diễn ra".
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có câu trả lời "xanh rờn" về vấn đề Biển Đông, như thách thức cử tri cả nước, rằng :
"Nếu để xảy ra đụng độ gì thì tình hình bây giờ bất ổn thế nào, chúng ta có ngồi đây mà bàn việc tổ chức Đại hội Đảng được không ?"
v.v… và v.v…
Nhà nghiên cứu Biển Đông Đinh Kim Phúc, mới đây, đã trả lời Đài Á Châu Tự do (RFA) khi được hỏi, "nếu Việt Nam kiện Trung Quốc ra tòa án quốc tế, thì tài liệu về chủ quyền của Việt Nam có đứng vững về mặt công pháp quốc tế hay không ?"
Ông Phúc cho biết :
"Nói về mặt lịch sử, Việt Nam có đầy đủ các thư tịch, có đầy đủ các văn kiện của các nhà nước phong kiến trước đây, cũng như thời kỳ quản lý quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa thời Việt Nam Cộng Hòa. Nhưng khi ra tòa án công lý quốc tế, người ta sẽ xét trên những điều kiện thực tế".
Ông Đinh Kim Phúc cho biết thêm, nếu Việt Nam không có một bộ hồ sơ hoàn chỉnh về chủ quyền của mình dựa trên công pháp quốc tế, thì e rằng, dù Trung Quốc có đồng ý ra tòa, thì chưa chắc Việt Nam có thể thắng kiện. Mà đã kiện về chủ quyền lãnh thổ, không thắng thì đồng nghĩa với thua, như vậy, chỉ có mất trắng.
Các chuyên gia Biển Đông đều đồng thuận với ý kiến nêu trên của ông Đinh Kim Phúc, và thống nhất rằng, một trở ngại khiến Việt Nam không thể kiện Trung Quốc, hoặc có kiện thì rồi cũng "chắc chắn thua", bởi "Công hàm Phạm Văn Đồng vẫn là một khúc xương khó gặm nhất trong bộ hồ sơ chủ quyền của Việt Nam".
"Công hàm Phạm Văn Đồng vẫn là một khúc xương khó gặm nhất trong bộ hồ sơ chủ quyền của Việt Nam".
Việc Bộ ngoại giao Việt Nam, sau một ngày so với ngày kỷ niệm 50 năm Hải chiến Hoàng Sa, mới lên tiếng, cho thấy, đây là một tuyên bố hoàn toàn bất thường, vào thời điểm hết sức sít sao, và dường như không có sự chuẩn bị trước.
Điều đó có liên quan gì đến vị thế và quyền lực của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trong nội bộ Đảng Cộng sản Việt Nam hay không ? Trong lúc, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng lâu nay vẫn bị đánh giá là một phần tử thân Bắc Kinh, và do Trung Quốc dựng nên.
Theo giới phân tích, một khả năng có thể, đó là, Tổng Bí thư Trọng năm nay đã bước sang tuổi 80, tuổi cao, sức yếu, đã hết giá trị sử dụng. Việc Trung Quốc công khai ủng hộ, để Bộ trưởng Công an Tô Lâm thay thế ông Trọng, có thể khiến Tổng Bí thư phật ý, và ra lệnh cho Bộ ngoại giao có những phản ứng tới mức "bát nước đổ đi, không bao giờ lấy đầy trở lại" được.
Và thời gian sẽ cho chúng ta câu trả lời.
Trà My
Nguồn : Thoibao.de, 22/01/2024