Thông Luận

Vụ Rohingya : Một ủy ban điều tra Miến Điện bác bỏ cáo buộc diệt chủng (RFI, 21/01/2020)

Miến Điện vào hôm qua, 20/01/2020 đã công bố kết luận bản báo cáo của một ủy ban do chính quyền thành lập cách nay một năm để điều tra về tình trạng bạo lực tại bang Arakan vào năm 2017, với các chiến dịch đàn áp của Quân đội Miến Điện đã khiến hơn 750.000 người Rohingya phải chạy sang Bangladesh lánh nạn.

Ảnh tư liệu chụp ngày 22/09/2017 cho thấy trẻ em Rohingya ở trại tị nạn Kutupalong đang xếp hàng chờ lãnh thực phẩm cứu trợ. AFP/Dominique Faget

Ủy ban điều tra này đã khẳng định, dù đã có những trường hợp phạm tội ác chiến tranh, nhưng không có bằng chứng về tội ác diệt chủng người Rohingya mà quốc tế quy cho Quân Đội Miến Điện.

Thông tín viên RFI tại Miến Điện, Sarah Bakaloglou nói rõ thêm về bản báo cáo :

"Toàn văn bản báo cáo dài hơn 400 trang đã không được công bố vào hôm qua, mà chỉ có một thông cáo báo chí với các kết luận rõ ràng. Đúng là ủy ban điều tra công nhận có những trường hợp phạm tội ác chiến tranh và vi phạm quyền con người, do nhiều phần tử tiến hành trong đó có lính Miến Điện.

Tuy nhiên, và đây là điểm quan trọng, không có đủ bằng chứng để xác nhận một ý chí diệt chủng nhắm vào người Rohingya, một từ ngữ không hề xuất hiện trong tài liệu này.

Nhiều tổ chức phi chính phủ đã kêu gọi chính quyền cho công bố toàn văn bản báo cáo. Tính minh bạch và độc lập của ủy ban điều tra này cũng từng bị chỉ trích nhiều lần. Một trong những thành viên của ủy ban, một nhà ngoại giao Philippines, đã xác định ngay từ đầu là họ không tham gia ủy ban để trách cứ chính quyền Miến Điện.

Thế nhưng đối với bà Aung San Suu Kyi, ủy ban này là dấu hiệu chứng tỏ là Miến Điện không cần đến tư pháp quốc tế. Bản báo cáo được đưa ra cùng thời điểm với một quyết định rất quan trọng : Thứ Năm 23/01 tới đây, Tòa Án Công Lý Quốc Tế sẽ cho biết là những biện pháp khẩn cấp có sẽ được yêu cầu áp dụng hay không đối với Miến Điện bị cáo buộc về tội diệt chủng".

Mai Vân

******************

Trung Quốc và Miến Điện thắt chặt quan hệ khiến Ấn Độ lo lắng (RFI, 20/01/2020)

Trong hai ngày thăm chính thức Naypiydaw, ngày 17-18/01/2020, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và lãnh đạo Miến Điện, bà Aung San Suu Kyi, đã ký kết nhiều thỏa thuận phát triển hạ tầng cơ sở, trong đó có một tuyến đường sắt, một cảng nước sâu, một đường ống dẫn khí, nối các vùng Tây Nam Trung Quốc đến tận vịnh Bengal.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cùng lãnh đạo Miến Điện tới dự lễ kỷ niệm 70 năm thiết lập quan hệ ngoại giao song phương, Naypyidaw, ngày 17/01/2020 Myanmar News Agency/Pool via Reuters

Không phải ngẫu nhiên ông Tập Cận Bình chọn Miến Điện để mở màn cho chuyến công du nước ngoài đầu năm 2020. Cũng như Pakistan, Sri Lanka và Bangladesh, đất nước của bà Aung San Suu Kyi là một mắt xích quan trọng trong dự án Một Vành Đai Một Con Đường (BRI).

Với chính quyền Naypiydaw, Trung Quốc là một "lá chắn" quan trọng giúp Miến Điện chống đỡ với sức ép của quốc tế trong hồ sơ người Rohingya.

Còn với Bắc Kinh, Miến Điện là cánh cửa ngỏ cho phép Trung Quốc dễ dàng thâm nhập Ấn Độ Dương. Việc ký kết nhiều thỏa thuận liên quan đến cơ sở hạ tầng có thể giúp Trung Quốc vận chuyển hàng hóa từ các tỉnh phía Tây Nam thuận lợi hơn. Và đây quả là một mối đe dọa lớn đối với Ấn Độ.

Thứ nhất là về mặt chiến lược. Hơn bao giờ hết Ấn Độ phải gia tăng cảnh giác Trung Quốc. Sau cảng Gwadar ở Pakistan (ở phía Tây), Hambantota của Sri Lanka ở phía Nam, Trung Quốc có thể sẽ gia tăng sự hiện diện ở sườn phía đông Ấn Độ với việc xây dựng cảng nước sâu Kyaukpyu của Miến Điện. Tuy được dùng với mục đích thương mại, nhưng không có gì ngăn cản một ngày nào đó hải quân Trung Quốc tiếp cận những cảng nước sâu này.

Nếu như eo biển Malacca từng được xem như là một chiếc nhiệt kế để đo lường thế cân bằng sức mạnh hải quân giữa Trung Quốc và Ấn Độ trong tương lai, thì nay giả thuyết này có nguy cơ không thể trụ vững. Ấn Độ tuy đã tiến các quân cờ chặn chốt phía tây cản trở đà bành trướng ảnh hưởng của Trung Quốc, nhưng lại quên rằng Bắc Kinh vẫn có thể dùng chiến thuật "Hành lang Kinh tế" của dự án BRI để tấn công "bọc hậu", cô lập New Dehli với các nước láng giềng trong vùng Vịnh và lấn tiến ra Ấn Độ Dương.

Thứ hai là trên phương diện đối ngoại. Việc Bắc Kinh thắt chặt quan hệ với Naypiydaw rất có thể sẽ cản trở mong muốn xích lại gần Miến Điện của Ấn Độ. Trong những năm gần đây, Miến Điện và Ấn Độ có những hợp tác quân sự chặt chẽ, nhằm bình ổn vùng biên giới phía đông bắc. Theo phân tích của giới quan sát được trang mạng Livemint, nhật báo tài chính của Ấn Độ trích dẫn lại, việc Trung Quốc hỗ trợ kinh tế và cung cấp nhiều khoản ưu đãi khác cho Miến Điện rất có thể tạo ra một áp lực cho mối quan hệ Ấn Độ - Miến Điện.

Cuối cùng, vẫn theo trang mạng Livemint, áp lực của phương Tây sẽ càng đẩy Miến Điện vào vòng ảnh hưởng của Bắc Kinh như trường hợp của Cam Bốt và Lào. Đây sẽ là một điều bất lợi cho khối ASEAN. Với việc lôi kéo được Naypiydaw, Bắc Kinh sẽ có thêm được một đồng minh. ASEAN khó mà có được một tiếng nói chung thống nhất hay một lập trường cứng rắn chống Trung Quốc trong các vấn đề tranh chấp ở Biển Đông.

Minh Anh

Mảng tối của Aung San Suu Kyi

Sau trưng cầu dân ý Catalunya, e rằng Tây Ban Nha sẽ đi vào con đường đẫm máu. Thủ tướng Anh có nguy cơ "ra đi" trước Brexit. Vì sao lãnh đạo Miến Điện Aung San Suu Kyi vô cảm với thảm nạn của người Rohingya ? Trên đây là những chủ đề quốc tế trên báo Pháp ngày 02/10/2017.

Bà Aung San Suu Kyi, với các dân biểu quân đội Miến Điện, tháng 3/2016. Reuters/Ye Aung Thu

"Tôi không phải là Margaret Thacher (người đàn bà thép) nhưng tôi cũng không phải là Mẹ Theresa. Tôi cũng không phải là thần tượng, tôi là nhà chính trị".

Khôi nguyên Nobel Hòa bình 1991, nay là người nắm thực quyền dân sự ở Miến Điện, đã dùng lời đanh thép này để giải thích vì sao bà không lên tiếng bênh vực cộng đồng Rohingya đã làm cho nhiều người từng mến mộ Aung San Suu Kyi thất vọng não nề. Đặc phái viên Bruno Philip của Le Monde nhắc lại tuyên bố này không phải để chỉ trích nhân vật "có quyền cao hơn tổng thống", nhưng để giúp độc giả tìm hiểu "phần tối" của nhà lãnh đạo, một thời được thế giới xem là "thần tượng".

"Nobel hòa Bình 1991 : trước sau như một ?"

Vào lúc công luận quốc tế bất bình bà Aung San Suu Kyi, tại Rangun nhiều người cho rằng Tây phương hiểu lầm. Ko Jimmy, cựu phát ngôn viên phong trào sinh viên "Thế hệ 88", cựu tù chính trị trong chế độ quân phiệt khẳng định : "Aung San Suu kyi không hề thay lòng đổi dạ. Bà làm hết sức mình để bảo vệ nhân quyền và dân chủ".

Thế thì tại sao hơn nửa triệu người Rohingya phải bỏ nước ra đi ? Nhà báo Sit Thu Aung Mynt, trước đây là chiến binh của Đảng cộng sản Miến Điện, nay đã giải thể, phân tích : Tây phương không hiểu là ở Miến Điện có hai chính phủ : chính phủ Aung San Suu Kyi và chính phủ của... quân đội. Bà ấy không thể công khai lên án quân đội mà phải chỉ trích một cách tế nhị. Trong thông điệp ngày 19/09 vừa qua, khi tuyên bố "những ai phạm tội chà đạp nhân quyền thì dù ở chức vụ nào, theo tôn giáo nào" cũng sẽ bị trừng phạt đích đáng. Aung San Suu Kyi đã đi tới mức giới hạn có thể, vì quân đội nắm hết các bộ then chốt – nội vụ, quốc phòng và biên giới và nắm quyền phủ quyết ở hai viện Quốc hội.

Còn theo Tin Maung Than, tổng thư ký Hội đồng Hồi giáo, thì cho dù bà Aung San Suu Kyi có phê phán hành động cực đoan của giới Phật tử kỳ thị tôn giáo, đồng minh của quân đội, thì phe quân đội cũng bất chấp.

"Chính trị gia thiền sinh"

Tuy nhiên, theo Le Monde, nguyên nhân sâu xa làm giới trí thức ở Rangun bất bình và thất vọng là bà Aung San Suu Kyi "đã chọn chính trị thay vì đạo lý" làm kim chỉ nam.

Câu hỏi mà Le Monde đặt ra là "quyền lực đã làm cho người cựu sinh viên đại học Oxford, từng can đảm hy sinh hạnh phúc riêng tư để thực hiện hoài bảo của người cha mất sớm, thay đổi đến mức độ nào ?".

Theo Le Monde, "mảng tối" của Aung San Suu Kyi, một phần là do liên hệ huyết thống với người cha anh hùng dân tộc Aung San, bị đối thủ chính trị ám sát vài tháng trước khi Miến Điện được Anh Quốc trao trả độc lập. Làm thế nào bà có thể bài bác quân đội do chính thân phụ thành lập ? Bà chỉ dành "sấm sét" cho những tướng lãnh thiếu trách nhiệm.

Aung San Suu Kyi, theo lời kể của Leon de Riedmatten, một nhà họat động Thụy Sĩ trong Hội Hồng Thập Tự Quốc Tế, là một người vừa cứng cỏi vừa vui tính. Năm 2002, bà từ chối đề nghị thỏa hiệp với quân đội đổi lấy tự do mà không có đối thoại chính trị. Thuyết phục mãi, sau cùng bà nhận lời với một điều kiện là "ấm lòng" một người Thụy Sĩ : nếu tôi đồng ý, bạn làm cho tôi món pho mát "nướng".

Trên thực tế, Aung San Suu Kyi không phải là con người tình cảm vụn vặt. Bà cảm thấy có một sứ mệnh linh thiêng phải theo đuổi. Thiên hướng này được bà giải thích vào năm 2013 tại Tokyo : Tôi cảm thấy ái ngại khi được khen là đã chịu nhiều hy sinh. Tôi không cảm thấy hi sinh gì cả. Tôi chọn con đường phải đi và đi đến cùng với sự tỉnh thức.

Theo Le Monde, Aung San Suu Kyi chỉ có một cuộc tranh đấu : tranh đấu cho một nước Miến Điện dân chủ. Danh tiếng ở nước ngoài chỉ là thứ yếu. Kết quả nhiều năm dài thiền quán theo pháp môn Vipassana, bà thấu rõ cũng như biết giữ khoảng cách với thăng trầm của cuộc đời.

Catalunya : cạm bẫy nội chiến

Tây Ban Nha trong ngõ cụt. Bạo lực đào thêm hố chia rẽ giữa Madrid và Catalunya. Nhìn chung báo chí Pháp lo ngại quốc gia láng giềng rơi vào vòng nội chiến máu lửa.

Trong bài xã luận "Dưới chân tường", nhật báo Công giáo La Croix tiếc rẻ : Thoát khỏi chế độ độc tài của Franco (1978), Tây Ban Nha theo sáng kiến một nước tản quyền. Một số cộng đồng tự trị được Madrid cho thêm thẩm quyền nhiều hơn cộng đồng khác.

Thế nhưng người dân Catalunya đã không ý thức là họ bị một nhóm thiểu số yêu sách phi lý khuynh đảo, các kết quả thăm dò ý kiến xác nhận điều này. Chính thái độ cực đoan này đã tạo ra phản ứng mạnh từ chính quyền trung ương có bổn phận bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ. Tại sao dân Catalunya lại muốn ly khai với một nước dân chủ ? Tây Ban Nha có áp bức họ đâu ?

Về phần chính quyền trung ương, La Croix kêu gọi Madrid phải biết sáng tạo một chính sách mới, như liên bang chẳng hạn.

Libération trách chính quyền cánh hữu hiện nay là thiếu mềm dẻo trong một thế giới có xu hướng "chọn một phe" khi thấy tình hình phức tạp. Thủ tướng Rajoy đã chọn bạo lực nhà nước để đối phó với Catalunya bất tuân dân sự. Dùng đạn cao su và cảnh sát đàn áp chỉ tạo ra thêm một phong trào đối lập cực đoan. Cả nước Tây Ban Nha không nên theo con đường nội chiến đẫm máu mà họ đã nếm trải trong thập niên 1930.

Liên Hiệp Châu Âu nhiều rối ren

Nếu Le Monde tập trung vào lý do địa chính trị và kinh tế khiến Madrid không để cho Barcelona ly khai, Libération dành nhiều trang báo để phân tích thái độ tắc trách, thiếu tầm nhìn của giới chính trị Tây Ban Nha từ nhiều chục năm nay. Nhật báo cánh tả kêu gọi Liên Hiệp Châu Âu nhắc nhở thủ tướng Tây Ban Nha nền tảng của Liên Hiệp Châu Âu là "hòa bình, thịnh vượng và tiến bộ". Vấn đề là trong một bài phân tích "Châu Âu bối rối, giữ im lặng", Libération cho rằng Bruxelles khoanh tay đứng ngoài, vì Berlin ủng hộ Madrid, để cho Tây Ban Nha tự lo, theo nguyên tắc không can thiệp vào nội bộ của nhau. Nguyên tắc này có giá trị đến bao giờ ? Libération tự trả lời : cho đến khi có máu đổ.

Đối với Les Echos, Tây Ban Nha khó có thể quay lui. Thủ tướng Mariano Rajoy rơi vào chiến bẫy Catalunya. Chủ tịch vùng tự trị này chơi đòn cân não với lời đe dọa "tuyên bố nước cộng hòa Catalunya độc lập". Giải pháp tương đối khả thi, do phe tả đề nghị, là tu chính hiến pháp.

Nội tình nước Đức cũng rối ren vì phong trào cực hữu. Đối với Les Echos, nét son thống nhất đất nước đã bị đảng AfD làm nhơ nhuốc. Trong phần lãnh thổ Đông Đức cũ, có vài nơi đảng bài ngoại chiếm được 32% phiếu bầu. Kết quả này buộc nước Đức phải xem xét lại con đường trải qua từ năm 1990. Một trong những điểm đen làm người dân phàn nàn là thu nhập bên phía đông thấp hơn phía tây. Tiền hưu trí cũng thế cho dù Berlin đã nhiều lần gia tăng phụ cấp.

Theresa May bị nội bộ đe dọa

Trong bối cảnh phe cực hữu Đức muốn ra khỏi Liên Hiệp Châu Âu, Catalunya muốn độc lập với Tây Ban Nha, Luân Đôn thương lượng ly hôn với Bruxelles, thì đảng bảo thủ của Anh đứng trước cơn bão chính trị : Thủ tướng Theresa May, vị thế đang suy yếu vì kinh tế Anh trì trệ, vì thái độ khiêu khích của ngoại trưởng Boris Johnson, có nguy cơ "ra đi" trước "Brexit", tựa của Libération.

Tin xấu đến hàng loạt : Kinh tế Anh bị cơ quan thẩm định tài chính Moody"s hạ điểm, tỷ lệ tăng trưởng rơi xuống mức thấp nhất so với các nước G7. Trong khi đó, ngoại trưởng Boris Johnson công khai ngắm chiếc ghế thủ tướng Anh.

Cuối cùng, nhìn từ Moskva, Le Monde mượn tựa câu chuyện cổ tích "Alibaba và 40 tên cướp" để nói về một trong những chuẩn bị tái tranh cử của tổng thống Nga : Vladimir Putin và 40 đại gia. 40 tỷ phú và triệu phú doanh nhân của Nga được triệu mời vào điện Kremlin ngày 21/09 vừa qua. Cuộc gặp gỡ mang danh nghĩa tổng kết tình hình kinh tế "phấn khởi" theo chủ nhân điện Kremlin, nhưng có thể xem là chiến dịch tái tránh cử vào tháng 03/2018 đã khai màn.

Y tế : tin xấu, tin vui

Về y tế, Le Monde đưa một tin xấu. Tin xấu là giới chuyên gia bị phân hóa, không kết luận dứt khoát có cần cấm triệt để hay không hóa chất phtalates cho dù có nhiều nghiên cứu nghi ngờ hóa chất diệt cỏ sử dụng đại trà trong nông nghiệp có phương hại cho hệ thống thần kinh và nội tiết của trẻ em trai.

Le Figaro thì đưa tin vui : giới y khoa đã nhận diện ra nguyên nhân chính gây ung thư bàng quang : đó là thuốc lá, và tìm ra một phương cách trị liệu ung thư bàng quang đáng khích lệ bằng liệu pháp miễn dịch.

Tú Anh

Khủng hoảng Rohingya : Lò lửa Đông Nam Á

Thảm họa, Tai biến, Hủy diệt : những tựa lớn trên báo Pháp ngày 08/09/2017 mô tả thiệt hại khủng khiếp do cơn cuồng phong Irma để lại ở vùng biển Caribe. Nhưng tại Đông Nam Á, một cơn bão khác, bão lửa, đang manh nha nổi dậy và có nguy cơ tàn phá khu vực nếu cộng đồng quốc tế không dứt khoát giải quyết : khủng hoảng sắc tộc tại Miến Điện mà nạn nhân là người Hồi giáo Rohingya.

Người tị nạn Rohingya mới đến tại trại Kutupalang, Cox’s Bazar, Bangladesh. Ảnh 30/08/2017. Reuters/Mohammad Ponir Hossain

Với hàng tựa gây lo ngại : Nguy cơ Đông Nam Á bị đốt cháy, nhật báo kinh tế Les Echos tóm lược nhận định của báo Mỹ Wall Street Journal : Trong vòng hai tuần, hơn 164.000 người Rohingya theo đạo Hồi phải bỏ Miến Điện chạy sang Bangladesh lánh nạn.

Bị tước quốc tịch vào năm 1982, bị đàn áp, bị phân biệt đối xử, thảm trạng của cộng đồng 1,3 triệu người này "có thể gây bất ổn định toàn vùng Đông Nam Á và sẽ bị các phong trào thánh chiến Hồi giáo kích động thêm". Bạo lực tạo thêm bạo lực, đồn bót cảnh sát bị tấn công, quân đội trả đũa với một chiến dịch thanh lọc sắc tộc, đốt làng mạc, giết chết ít nhất 400 dân làng Rohingya trong muà hè vừa qua.

Đông Nam Á dọn đường cho thánh chiến

Sau nhiều năm thảm sát người Hồi giáo và để cho phong trào Phật tử cực đoan tấn công đàn áp vào năm 2012, những lập luận biện minh của chính quyền quân sự cũng như của chính phủ Aung San Suu Kyi ngày nay tố cáo một chiến dịch "tuyên truyền thất thiệt" bị Les Echos coi là "không đứng vững".

Vấn đề gai góc cho khu vực là nếu sắc tộc Rohingya tiếp tục bị đàn áp và truy đuổi thì hậu quả sẽ ra sao ? Lực lượng "Quân Đội Cứu Nguy Rohingya" tấn công hồi tháng 8 tuy chỉ có 150 tay súng. Nhưng trong vùng Đông Nam Á, với hơn 240 triệu tín đồ và nhiều phong trào Hồi giáo chính trị cực đoan được các nước Trung Đông tài trợ, nguy cơ một cuộc đấu tranh toàn diện càng lớn nếu trấn áp vẫn tiếp diễn.

Giải pháp cứu nguy là Đông Nam Á phải dấn thân hành động và những quốc gia tài trợ cho chính phủ Aung San Suu Kyi phải gây sức ép.

"Nổi đau" của Aung San Suu Kyi

Cũng cùng nhận định này, Le Monde chia sẻ "lựa chọn đớn đau" của bà Aung San Suu Kyi : có thể nào một khôi nguyên Nobel Hòa Bình, hy sinh hạnh phúc cá nhân và gia đình để tranh đấu cho dân chủ và lên đài danh vọng thần tượng của thế giới, lại có thể im lặng trước thảm nạn của một cộng đồng thiểu số trong nước của mình ?

Theo nhật báo độc lập, từ hai tuần nay, câu hỏi đớn đau trở nên cấp bách hơn với hàng trăm ngàn dân Rohingya sang Bangladesh tị nạn. Bị quốc tế và các tổ chức nhân quyền thúc giục, cuối cùng bà Aung San Suu Kyi, phải lên tiếng nhưng gây thất vọng não nề cho những người từng ngưỡng mộ bà. Lãnh đạo chính phủ Miến Điện công kích tảng "băng sơn thông tin thất thiệt" lên án quân đội chỉ làm tăng thêm khủng hoảng hơn là giảm bớt hành động thô bạo của quân đội.

Theo Le Monde, bà Aung San Suu Kyi không bao giờ nhận mình là "thần tượng" mà bà chỉ là một nhà chính trị. Tình hình khủng hoảng nhân đạo ở bang Rakhine phản ảnh "giới hạn" trong mối thỏa hiệp với phe quân đội. Bà chỉ kiểm soát "một phần quyền lực" phần còn lại nằm trong tay các tướng lãnh. Bà cũng không có ảnh hưởng gì đối với Phật Giáo cực đoan, đồng minh của quân đội.

Theo Le Monde, trong bối cảnh người Rohingya bị hầu hết các quốc gia láng giềng hất hủi, điểm đáng khen của bà Aung San Suu Kyi là đã trao cho cựu tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Kofi Annan sứ mệnh điều tra và đề nghị một giải pháp khả thi. Bản báo cáo, với nhận định không khoan nhượng và đề nghị tái lập quyền công dân cho người Rohingya, đã được trình cho chính phủ Miến Điện ngày 24/08, một ngày trước khi xảy ra vụ tấn công các đồn biên phòng. Theo Le Monde, đã đến lúc quân đội Miến Điện, cộng đồng quốc tế, nhất là các chính quyền Hồi giáo phải tỏ ra lưu tâm đến số phận sắc tộc Rohingya, phải nỗ lực phối hợp hành động.

Bắc Triều Tiên, Syria cùng mẫu số ?

Trái đất không bình yên, hai lò lửa khác đang đe dọa Đông Á và Trung Đông trong bối cảnh cộng đồng quốc tế… chia rẽ. Tổng thống Nga che giấu bất đồng với lãnh đạo Nhật Bản và Hàn Quốc trong phương án đối phó với Bắc Triều Tiên trong khi ở Trung Đông, Israel bày tỏ thái độ dứt khoát, để sinh tồn, sẵn sàng ra tay trước như vừa oanh kích nhà máy vũ khí của Syria đêm thứ tư 06/09/2017.

Trở lại cuộc hội kiến tại Vladivostok giữa tổng thống Nga với hai nhà lãnh đạo Nhật Bản và Hàn Quốc hôm thứ tư, theo Les Echos, cho dù luôn tươi cười mời gọi đầu tư, chủ nhân điện Kremlin không che giấu được bất đồng sâu rộng với hai đối tác Châu Á Shinzo Abe và Moon Jae-in. Một tuần sau khi Bình Nhưỡng thử quả bom H, "thượng đỉnh Davos Châu Á" là biểu tượng "hướng đông" của Moskva, trong bối cảnh căng thẳng với Tây Phương trên nhiều hồ sơ quốc tế từ Ukraine cho đến Syria.

Khủng hoảng hạt nhân Bắc Triều Tiên đang làm xáo trộn mọi toan tính chính trị-kinh tế của chính quyền Nga đối với hai đối tác Châu Á.

Trước thái độ cứng rắn của thủ tướng Nhật và tổng thống Hàn Quốc trong buổi họp với các doanh nhân , tổng thống Nga không thể lẫn tránh câu hỏi buộc phải nói rõ quan điểm : "Rất khó hù dọa Bình Nhưỡng. Họ khiêu khích nhưng không ngu. Tại sao ta phải rơi vào bẩy của họ" ? Một doanh nhân Nga tỏ ra chấp nhận "số phận" : Chiến tranh hạt nhân xảy ra thì viễn đông nước Nga lãnh đủ. Thôi đành sống chung với mối đe dọa hạt nhân".

Cũng nghiêm trọng không kém là tin một cơ sở chiến lược của Syria bị không quân Israel oanh kích hôm thứ tư. Le Monde xem sự kiện này là thái độ dứt khoát của Tel Aviv tiêu diệt vũ khí của phe Hồi giáo Shia tận gốc. Trung tâm nghiên cứu khoa học ở Hama thật ra là nhà máy chế tạo vũ khí hóa học của Syria. Một bản báo cáo của Liên Hiệp Quốc công bố đầu tháng 9 lần đầu tiên xác nhận quân đội Syria đã dùng bom hóa học thảm sát 28 trẻ em và 23 phụ nữ ở Khan Chaikhoun ngày 04/04 năm nay. Hệ quả của vụ ném bom này là Donald Trump trả đũa bằng một loạt tên lửa vào một phi trường quân sự của Syria. Khi quyết định tấn công nhà máy vũ khí này, theo Le Monde, Israel xác định là từ nay công khai tấn công lực lượng Hezbollah-Lebanon, đồng minh của Damascus, mà nguồn vũ khí là do Iran và Syria cung cấp.

Còn theo Libération, chính quyền Benjamin Netanyahu hoàn toàn im lặng. Nhưng theo phát ngôn viên quân đội Syria, bốn chiến đấu oanh tạc cơ mang hiệu "ngôi sao 6 cánh" đã tấn công các cơ sở quân sự "nhạy cảm" của Syria để "nâng cao tinh thần của phe nổi dậy" . Nếu đúng là Israel, vì không quân nước nào có khả năng làm "mù mắt" ra-đa của Syria, thì cuộc oanh kích này là thông điệp nhắn gửi tổng thống Syria Bachar al-Assad : Israel hành động độc lập với lãnh đạo Nga và Mỹ, hầu bảo vệ quyền sống còn. Hezbollah-Lebanon trang bị tên lửa đầu đạn hóa học sẽ là cơn ác mộng của Israel. Sau những phi vụ oanh kích các đoàn xe chở tên lửa và vũ khí do Iran cung cấp, Israel đánh vào nhà máy chế tạo "vũ khí phi quy ước"của quân đội Syria và Hezbollah-Lebanon.

Colombia : từ linh mục "đỏ" đến nỗ lực hòa giải của Tòa Thánh

Trong khi đó, để giúp Colombia củng cố hòa bình sau hơn nửa thế kỷ nội chiến, Giáo hoàng Francis công du quốc gia Nam Mỹ này trong 5 ngày, hậu thuẫn cho Giáo hội địa phương và chính phủ Bogota. Le Monde và La Croix phân tích căn nguyên nguồn cội.

Theo Le Monde, Giáo hội và người dân Colombia kỳ vọng vào chuyến tông du của giáo chủ tòa thánh La Mã, thúc đẩy tổ chức nổi dậy Quân Đội Giải Phóng Dân Tộc, thân Cuba, và do một linh mục đỏ thành lập cách nay 42 năm, chấp nhận hòa bình với chính quyền trung ương Bogota như lực lượng mác-xít FARC cách nay vài tháng.

Nhật báo công giáo La Croix cho biết thêm, Giáo hoàng có sứ mệnh "chỉ ra con đường hòa bình" cho Colombia và còn giúp các phe tranh chấp chữa trị căn bệnh chia rẽ trầm kha để hòa giải, lật qua trang sử nội chiến triền miên.

Angela Merkel : nhận lỗi để đi tới

La Croix và Les Echos, trong trang thời sự Châu Âu, tập trung vào nữ thủ tướng Đức Angela Merkel.

Bà Angela Merkel phải đối đầu với phe cực hữu bài ngoại, khai thác làn sóng tị nạn, và một số vụ án hình sự mà thủ phạm là dân nhập cư để chiêu dụ cử tri trong cuộc bầu cử vào cuối tháng 9 này. Tuy nhiên, theo nhật báo công giáo, nhà chính trị có bản lĩnh này không hề nao núng, nhìn nhận khiếm khuyết và kêu gọi cử tri thấy rõ những thành tựu phát triển kinh tế và tạo công ăn việc làm của chính phủ do bà lãnh đạo từ 12 năm qua. Chính thái độ này đã làm cho không ít cử tri ngưỡng mộ : Bà ấy rất tuyệt. Rất thực tế và biết nhận lỗi lầm.

Một số giai thoại về nữ thủ tướng Đức được nhật báo kinh tế Les Echos điểm qua như sau : Năm 1990, thủ tướng cuối cùng của Đông Đức, Lothar de Maizière nói với trợ lý Sylvia : "Cô có thể nói với bà Merkel may y phục khác được không ? Ăn mặc kiểu bà ấy, điện Kremlin sẽ không cho chúng ta vào". Từ đó, Angela Merkel tìm được một nhà may ở Hambourg, đặt may hàng chục áo veste đủ màu, không có cổ, mặc tới mặc lui cho đến bây giờ. Ngay cựu thủ tướng Đông Đức Lothar de Maizière cũng khen ngợi : Merkel là một người làm việc siêng năng, thông minh và có phương pháp. Bà thừa hưởng đặc tính này từ thân phụ mục sư Tin Lành.

Alexei Navalny : trường kỳ tranh đấu với giới trẻ Nga

Tại Nga, thủ lĩnh đối lập Alexei Navalny phủ bóng bầu cử địa phương. Theo Les Echos, cho dù bị chính quyền Putin ngăn chặn bằng mọi cách, viện hàng loạt lý do "phi lý" để cấm đối lập tranh cử, đối lập Nga, với thủ lĩnh luật sư Alexei Navalny tìm cách "can thiệp" trên hiện trường nhân bầu cử 10/09.

Hơn 70 trụ sở của đối lập được thành lập khắp miền đông nước Nga, từ Vladivostok đến Kaliningrad, nguồn tài trợ đến từ quyên góp trên mạng internet. Thành viên của tổ chức ? Đó là thanh thiếu niên, sinh viên học sinh, muốn "sống trong một nước Nga tự do", như lời tâm sự của Katia, một cô gái 17 tuổi, bất chấp áp lực và đe dọa của nhà trường.

Malaysia : thiên đường bóc lột

Về thời sự Châu Á, bài phóng sự của Libération "Thiên đường Malaysia, địa ngục của công nhân nước ngoài" thuật lại đời sống của người lao động trẻ từ các quốc gia Châu Á khác, do tỷ lệ tăng trưởng cao của Malaysia thu hút. Thực tế, quốc gia Đông Nam Á này là "thiên đường" của tệ nạn bóc lột sức lao động, của điều kiện làm việc khắc nghiệt và chổ ở tồi tệ : mỗi người 5 mét vuông trong độ nóng cháy da của vùng nhiệt đới.

Các công nhân Nepal, Ấn Độ, Indonesia, Philippines khốn khổ này chắc không biết ở Tây Phương có hai vấn đề đang được nêu lên : thương yêu thực vật và tương lai của nhân loại. Trang "ý kiến" của Les Echos giới thiệu ba quyển sách tìm hiểu "lắng nghe tâm sự của cỏ cây" và ba quyển nghiên cứu "thăm dò" thế giới thông minh nhân tạo : Robot sẽ làm thay đổi cuộc sống của chúng ta ra sao ?

Tú Anh

87.000 người tị nạn Rohingya tràn qua Bangladesh (RFI, 04/09/2017)

Sau 10 ngày bạo động tại miền tây Miến Điện, số lượng người Hồi Giáo Rohingya sang Bangladesh tiếp tục tăng nhanh. Theo văn phòng điều phối của Liên Hiệp Quốc tại Cox's Bazar cho đến sáng ngày 04/09/2017 gần 90.000 người vượt biên sang Bangladesh lánh nạn. Cộng đồng quốc tế gia tăng áp lực lên chính quyền Naypyidaw và nhà lãnh đạo Aung San Suu Kyu.

Hàng chục ngàn người Rohingya chạy sang Bangladesh, để tránh bị tàn sát, ngày 03/09/2017. Ảnh : Reuters/Mohammad Ponir Hossain

Hãng tin Pháp AFP nhắc lại, bạo động bùng lên tại bang Rakhin, miền tây Miến Điện từ hôm 25/08/2017, khoảng 30 đồn cảnh sát bị lực lượng nổi dậy ARSA tấn công nhằm mục đích bảo vệ cộng đồng thiểu số người Rohingya.

Lực lượng quân đội Miến Điện trả đũa : 400 người thiệt mạng, hầu hết là người Rohingya ; hàng chục ngàn người phải sơ tán. Theo thẩm định Liên Hiệp Quốc, hiện vẫn còn khoảng 20.000 người kẹt tại biên giới giữa Miến Điện – Bangladesh. Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc lo ngại bạo động nhắm vào người Rohingya tại Miến Điện dẫn tới một "cuộc khủng hoảng nhân đạo".

Vào hôm nay, người trên thực tế đang nắm quyền tại Miến Điện là bà Aung San Suu Kyu, cùng với tướng Mun Aung Hlang, lãnh đạo quân đội Miến Điện, tiếp ngoại trưởng Indonesia Retno Marsudi để tìm một ngõ thoát trên hồ sơ nhậy cảm này.

Giải thưởng Nobel Hòa Bình 2014 người Pakistan, Malala Yousafzai, qua mạng Twitter chỉ trích khôi nguyên Hòa Bình Miến Điện năm 1991, Aung San Suu Kyu, làm ngơ trước thảm cảnh của người Rohingya trên xứ bà.

Thanh Hà

********************

Gần 400 người chết vì bạo lực ở Rakhine, nhà cửa bị đốt (VOA, 02/09/2017)

Khoảng 400 người đã chết vì bạo lực ở bang Rakhine của Myanmar trong tuần qua, các quan chức quân đội cho biết, nói rằng phần lớn đều là người Hồi giáo nổi dậy.

Một nhóm người tị nạn Rohingya chạy khỏi Myanmar sang Bangladesh ở Teknaf, Bangladesh, ngày 1 tháng 9, 2017.

Một trang Facebook của quân đội báo cáo con số này, nói rằng 370 người là những phần tử nổi dậy, và 29 người thiệt mạng là cảnh sát hoặc dân thường.

Tuy nhiên những người thuộc cộng đồng người Hồi giáo Rohingya thiểu số đã báo cáo những vụ tấn công vào làng mạc của họ làm một số người chết và buộc hàng ngàn người tháo chạy.

Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) hôm thứ Bảy cho biết hình ảnh vệ tinh chụp hôm thứ Năm ở làng Chein Khar Li thuộc thị xã Rathedaung cho thấy 700 căn nhà bị phá hủy. Tổ chức nhân quyền này nói 99 phần trăm ngôi làng bị phá hủy và những dấu hiệu thiệt hại trông giống như là hỏa hoạn, chẳng hạn như những vệt cháy lớn. "Thế nhưng đây chỉ là một trong 17 địa điểm mà chúng tôi xác định có những vụ cháy", Phil Robertson, phó giám đốc của HRW, nói.

Liên Hiệp Quốc cho biết ít nhất 38.000 người đã tháo chạy khỏi Myanmar sang Bangladesh, phần lớn là người Rohingya. Các nhà lãnh đạo cộng đồng ở Bangladesh nói với VOA rằng một số người Hindu, cũng là sắc dân thiểu số ở Myanmar, đã vượt qua biên giới.

Ông Robertson cho biết Phái bộ Tìm hiểu Thực tế của Liên Hiệp Quốc cần phải có "sự hợp tác đầy đủ" của chính phủ Myanmar để hoàn thành nhiệm vụ của mình là đánh giá các vi phạm nhân quyền ở Bang Rakhine và tìm cách chấm dứt các cuộc tấn công cũng như đảm bảo sự giải trình trách nhiệm.

HRW cho biết những người Rohingya tị nạn gần đây tháo chạy khỏi Myanmar sang Bangladesh nói với tổ chức này rằng quân đội và cảnh sát Myanmar đã đốt nhà của họ và thực hiện những vụ tấn công vũ trang nhắm vào dân làng. Tổ chức này nói nhiều người tị nạn Rohingya có "những vết thương do đạn và mảnh bom".

Các nguồn tin ở Bangladesh nói với Ban Tiếng Bangla của VOA rằng tới 60.000 người đã vượt qua biên giới trong những ngày gần đây.

Myanmar xem người Rohingya là di dân từ Bangladesh, và không phải là một trong nhiều nhóm sắc dân thiểu số của đất nước. Người Rohingya bị từ chối quốc tịch, ngay cả khi họ có thể chứng minh rằng gia đình họ đã sinh sống ở Myanmar từ nhiều thế hệ.

Bạo lực giáo phái giữa người Phật giáo và Hồi giáo thường xuyên bùng lên suốt hơn một thập kỷ qua. Cho tới những vụ tấn công vào tháng trước, tình trạng bạo lực nghiêm trọng nhất diễn ra vào tháng 10 năm ngoái, khi những phần tử nổi dậy tấn công một số đồn cảnh sát, đưa tới một cuộc đàn áp quân sự, khiến hàng ngàn người bỏ chạy sang Bangladesh.

Chính phủ Myanmar bác bỏ cáo buộc ngược đãi người Rohingya và hạn chế cho nhà báo và những người nước ngoài khác tiếp cận Rakhine ; nhưng đại sứ của nước này tại Liên Hiệp Quốc nói rằng chính phủ dự định thực thi các khuyến nghị của ủy ban Liên Hiệp Quốc để cải thiện tình hình và chấm dứt bạo lực.

************************

Cảnh sát Bangladesh cho người tỵ nạn qua biên giới (BBC, 02/09/2017)

Cảnh sát Bangladesh phớt lờ lệnh của chính phủ nước này bắt họ phải ngăn không cho người tỵ nạn từ nước láng giềng Myanmar vượt qua biên giới.

Người tỵ nạn Rohingya tại biên giới Bangladesh-Myanmar

Phóng viên BBC tại Bangladesh nói các thành viên của cộng đồng người Hồi giáo thiểu số Rohingya đang tràn qua các cửa khẩu mà không bị ai ngăn cản.

Liên Hiệp Quốc ước tính hiện có 58.000 người tỵ nạn đã vượt qua biên giới Myanmar-Bangladesh.

Các vụ bạo lực nổ ra tại tỉnh Rakhine của Myanmar cách đây hơn một tuần.

Người tỵ nạn Rohingya cáo buộc lực lượng an ninh Myanmar và những đám đông người Phật giáo đã đốt làng của họ.

Chính phủ Myanmar nói các lực lượng an ninh đang đáp trả cuộc tấn công của phiến quân người Rohingya vào 20 đồn biên phòng của cảnh sát hồi tháng trước.

Những vụ đụng độ tiếp theo đó khiến người dân từ nhiều cộng đồng phải ra đi.

Hơn 20.000 người Rohingya khác được cho là đang bị kẹt dọc bờ sông Naf, con sông phân ranh giới giữa Bangladesh và Myanmar.

Các tổ chức cứu trợ nói những người này đang phải đối mặt với nguy cơ chết đuối, bệnh tật và bị rắn độc cắn.

Rakhine, tỉnh nghèo nhất của Myanmar, là quê hương của hơn một triệu người Rohingya. Họ bị ngược đãi hàng chục năm nay ở đất nước mà phần lớn dân chúng theo Phật giáo, nơi họ không được coi là công dân.

Trong những năm gần đây, đã xảy ra nhiều đợt bạo lực gây chết người. Các vụ bạo lực hiện nay là lớn nhất kể từ tháng 10/2016, khi mà chín cảnh sát thiệt mạng trong những đợt người Rohingya tấn công vào đồn biên phòng.

Cho đến thời điểm đó, không có chỉ dấu nào rằng đã có phe nổi dậy có vũ trang của người Rohingya, mặc dù căng thẳng sắc tộc vẫn luôn hiện hữu.

Người Hồi giáo Rohingya tập trung cầu nguyện dịp lễ Eid tại một trại tỵ nạn gần biên giới Myanmar - Bangladesh

Cả hai vụ tấn công hồi tháng Mười năm ngoái và hôm 25/8 mới đây đều do một nhóm có tên gọi Quân giải phóng Arakan Rohingya thực hiện.

Nhóm này nói mục tiêu của họ là bảo vệ người Hồi giáo Rohingya khỏi sự đàn áp của nhà nước Myanmar. Chính phủ Myanmar thì nói họ là một nhóm khủng bố.

Quân đội Myanmar cũng đã tiến hành một đợt đàn áp sau vụ tấn công hồi tháng Mười năm ngoái. Sau đó, có rât nhiều cáo buộc về tình trạng hãm hiếp, giết người và tra tấn do quân đội gây ra. Hàng chục ngàn người Rohingya khi đó đã chạy sang Bangladesh.

Hiện nay Liên Hiệp Quốc đang tiến hành một cuộc điều tra chính thức. Tuy nhiên quân đội Myanmar phủ nhận đã có hành động sai trái.

**********************

Miến Điện : Tổng thư ký LHQ kêu gọi tránh thảm họa nhân đạo (RFI, 02/09/2017)

Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres ngày 01/09/2017 kêu gọi chính quyền Miến Điện và nhóm nổi dậy người Hồi giáo Rohingya ở miền tây bắc nước này kiềm chế xung đột, tránh gây ra một thảm họa nhân đạo. Bạo lực tuần qua đã khiến gần 400 người thiệt mạng và vài chục ngàn người Rohingya phải chạy sang Bangladesh lánh nạn.

Người Rohingya Miến Điện tìm đường sang Bangladesh. Ảnh ngày 01/09/2017. Reuters

Theo lời một phát ngôn viên Liên Hiệp Quốc, tổng thư ký Guterres hiện rất lo ngại về sự thái quá trong chiến dịch trấn áp người Rohingya mà các lực lượng an ninh Miến Điện tiến hành. Ông kêu gọi chính quyền Miến Điện bình tĩnh và kềm chế trong cuộc chiến chống người Rohingya, trước nguy cơ xảy ra thảm kịch nhân đạo.

Trong khi đó, Pierre Peron, phát ngôn viên văn phòng Điều phối các vấn đề nhân đạo của Liên Hiệp Quốc giải thích với AFP là các hoạt động cứu trợ lương thực trong khuôn khổ Chương trình lương thực thế giới (PAM) đã phải tạm ngưng ở miền tây bắc Miến Điện kể từ khi bạo lực bùng phát cách đây 1 tuần. Ít nhất 250.000 người bị ảnh hưởng

Cũng trong ngày hôm nay, chính phủ Miến Điện thông báo hơn 2.600 ngôi nhà đã bị phóng hỏa ở nhiều nơi tại miền tây bắc nước này, nơi đa phần dân số là người Rohingya. Nhà chức trách Miến Điện quy trách nhiệm cho lực lượng nổi dậy người Rohingya ARSA. Nhưng những người Rohingya tị nạn tại Bangladesh kể lại rằng chính quân đội Miến Điện đốt phá làng mạc, buộc họ phải trốn chạy.

Tổ chức nhân đạo Human Rights Watch, căn cứ vào các hình ảnh vệ tinh và lời kể của nhiều nhân chứng, cũng tố cáo chính lực lượng an ninh Miến Điện chủ động đốt phá các ngôi nhà.

Tại Istanbul, trong bài phát biểu chào mừng lễ Hiến Sinh Aid al-Adha của người Hồi giáo 01/09/2017, tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recept Erdogan coi bạo lực nhắm vào người Hồi giáo Rohingya tại Miến Điện là một vụ "diệt chủng".

Thùy Dương

Indonesia cảnh báo Miến về vấn đề người Rohingya (RFA, 10/02/2017)

Người Hồi giáo Rohingya ở bang Rakhine của Myanmar. AFP photo

Myanmar cần thực hiện những bước quan trọng để vãn hồi hòa bình tại bang Rakhine. Đây là kêu gọi của bộ trưởng ngoại giao Indonesia đưa ra hôm nay với cảnh báo biện pháp mạnh tay đối với thiểu số sắc tộc Rohingya tại bang Rakhine có thể dẫn đến bất ổn cho cả khu vực Đông Nam Á.

Phát biểu của ngoại trưởng Retno Marsudi của Indonesia như vừa nêu được đưa ra khi vị này đang công du Singapore. Bà này cho biết Jakarta chia sẻ quan ngại của cộng đồng quốc tế về tình hình an ninh và nhân quyền ở bang Rakhine của Myanmar.

Thảm cảnh của người Rohingya theo đạo Hồi bị cho là dân nhập cư lậu và không được cấp quyền công dân tại đất nước đa số theo Phật giáo Miến Điện gây phẩn nộ cho nghiều người tại các nước có đa số theo Hồi giáo trong khu vực Đông Nam Á. Indonesia là quốc gia có số tín đồ đạo Hồi đông nhất thế giới.

Hằng trăm người sắc tộc Rohingya bị cho đã chết trong chiến dịch truy quét các thành phần dân quân tại bang Rakhine do lực lượng an ninh Myanmar tiến hành sau khi có cáo buộc số này tấn công vào các chốt biên phòng.

Tính đến nay có chừng 70 ngàn người Rohingya phải chạy lánh nạn sang Bangladesh với lý do bị hãm hiếp, tra tấn, sát hại và nhà cửa bị đốt phá.

******************

Miến Điện : Ân Xá Quốc Tế kêu gọi chính quyền bảo vệ quyền lợi người dân (RFI, 10/02/2017)

Dân làng Miến Điện phản đối dự án của công ty khai thác mỏ Trung Quốc Wanbao, tại Letpadaung (ảnh chụp hồi tháng Ba 2015) @amnesty international

Tổ chức Ân Xá Quốc Tế vào hôm nay, 10/02/2017, kêu gọi chính quyền Miến Điện ngưng hoạt động mỏ đồng Letpadaung và xử lý đúng đắn các đề án đầu tư lớn, đồng thời kêu gọi các nước ngoài có trách nhiệm bảo đảm sao cho các công ty của họ không vi phạm nhân quyền ở Miến Điện.

Báo cáo của Ân Xá Quốc Tế nêu bật tình trạng lạm dụng, bất chấp quyền lợi người dân ở vùng khai thác mỏ đồng Letpadaung, như việc chiếm đất, môi trường phá hủy, người dân bị cưỡng bức.

Theo Ân Xá Quốc Tế, chính quyền nên mở điều tra, ngưng các hoạt động ở mỏ đồng cho đến khi quyền người dân và môi trường được tôn trọng thích đáng.

Có khoảng 141 gia đình sẽ bị trục xuất do việc mỏ đồng sẽ mở rộng ra 2.000 mẫu, nhưng lại không có kế hoạch tái định cư cho cư dân, cho dù tập đoàn Trung Quốc Wanbao Mining khai thác mỏ đồng, tuyên bố là đã tham khảo ý kiến.

Tác giả báo cáo chỉ trích tập đoàn Trung Quốc không hề quan tâm đến quyền lợi của người dân tại chỗ.

Một nhà sư tên Nanda Sa Ra, trả lời báo Irrawaddy cho biết từ khi đề án được thực hiện, cả tập đoàn Trung Quốc lẫn chính quyền Miện Điện đã không quan tâm đến hậu quả về mặt sức khỏe người dân, không khí ô nhiễm, bụi mù v.v…

Ân Xá Quốc Tế yêu cầu chính quyền phải quan tâm vấn đề sức khỏe, tôn trọng quyền của người dân muốn ở trên đất cha ông của họ và đền bù đích đáng cho những người bị trưng dụng nhà cửa.

Người dân trong vùng đã liên tục biểu tình phản đối việc tập đoàn Trung Quốc khai thác mỏ đồng và chính quyền đã thẳng tay đàn áp, như hai vụ vào năm 2012 và 2014, được ghi lại trong báo cáo.

Nhưng từ khi đảng của bà Aung San Suu Kyi lên nắm quyền, những vụ phản đối đã giảm thiểu, người dân Letpadaung mong đợi vấn đề được xử lý thỏa đáng.

Mai Vân

************************

Philippines : Cháu một người thân của tổng thống Duterte bán ma túy (RFI, 10/02/2017)

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte, ngày 02/02/2017. REUTERS/Lean Daval Jr

Cơ quan phòng chống ma túy Philippines vào hôm nay, 10/02/2017, thông báo là cháu trai của một cố vấn thân cận của tổng thống Rodrigo Duterte đã bị bắt quả tang bán ma túy ở Davao, nơi ông Duterte từng làm thị trưởng.

John Paul Dureza, cháu trai của cố vấn chính trị và nhà thương thuyết hòa bình của tổng thống Philippines, Jesus Dureza, đã bị bắt vào hôm qua, 09/02, ngay khi đang bán 15g ma túy "shabu" tức methamphetamine cho một khách hàng. Có điều người này là nhân viên cơ quan chống ma túy – PDEA giả dạng.

Theo Reuters, cố vấn Jesus Dureza là bạn thân thiết của ông Duterte. Tổng thống Philippines cho là vụ việc làm ông bối rối, nhưng ông cũng đã khen cơ qua PDEA làm việc vô tư và không thiên vị những người thân cận với ông.

Theo một viên chức PDEA, John Paul Dureza đã bị theo dõi từ lâu, sẽ bị truy tố về tội sở hữu ma túy và súng ống.

Vụ bắt giữ diễn ra vài tuần sau một vụ tai tiếng lớn, theo đó một số thành phần bất hảo trong lực lượng chống ma túy Philippines lại can dự vào việc bắt cóc và sát hại một doanh nhân Hàn Quốc, ngay trong trụ sở ngành cảnh sát quốc gia.

Tổng thống Philippines đã phản ứng bằng cách giao chiến dịch bài trừ ma túy cho cơ quan PDEA phụ trách, đồng thời chuyển số 200 cảnh sát đang bị điều tra nội bộ đến vùng Basilan, miền nam Philippines, để tham gia các chiến dịch chống Hồi giáo cực đoan.

Mai Vân

Những người Hồi giáo Rohingya đang tạm trú ở Bangladesh bày tỏ âu lo trước tin họ có thể sẽ bị đưa ra một hòn đảo thường xuyên bị ngập nước mỗi khi thủy triều dâng.

Những người Rohingya theo đạo Hồi từ Myanmar vượt biên sang Bangladesh hôm 25/12/2016. AFP photo

Âu lo được nói tới sau khi chính phủ Bangladesh cho phổ biến trên trang mạng tin đang sửa soạn lập danh sách những người Rohingya từ Miến Điện chạy sang xin tạm cư, và đưa họ ra đảo Thengar Char. Hòn đảo này mới trồi khỏi mặt biển cách đây 8 năm, thường xuyên bị ngập nước, chưa thể là nơi con người có thể cư ngụ.

Bản tin của chính phủ Bangladesh không nói gì đến những điều chính phủ sẽ làm trước khi đưa người Rohingya ra đảo tạm trú.

Từ tháng Mười năm ngoái tới giờ, có hơn 66.000 người Rohingya từ Miến chạy sang Bangladesh tá túc, trong đó có 33.000 người đang số trong 2 trại tạm cư do chính phủ dựng lên. Có tin nói đây là những người nằm trong dánh sách sẽ bị di dời ra đảo Thengar Char.

Những người Hồi giáo Rohingya từ Miến chạy sang cho hay họ phải lánh nạn vì bị quân đội và an ninh Miến Điện đàn áp.

Sắc dân thiểu số Hồi giáo Rohingya ở Miến Điện. Ảnh minh họa.

Bị lột trần bắt đứng dưới nắng trước khi bị cưỡng hiếp đối với phụ nữ hay bị tra tấn, bị sát hại, thậm chí bị cắt thành từng mảnh đối với đàn ông… là hàng loạt biện pháp dã man mà quân đội Miến Điện sử dụng để truy bức sắc dân thiểu số Rohingya theo Hồi giáo nhằm truy tìm các "thành phần khủng bố". Đó là lời kể của các nạn nhân, chủ yếu là phụ nữ, với phóng viên của báo Le Monde trong bài phóng sự "Khổ hình của sắc dân Rohingya tại Miến Điện", đăng trong số ra ngày 05/01/2017.

Tại sao người Rohingya lại bị đối xử một cách thậm tệ, dã man như vậy ? Ngược dòng thời gian, bài viết "Lòng hận thù có từ thời thuộc địa", vẫn trên Le Monde, cho biết, vào cuối thế kỷ XIX, ngay sau cuộc chiến Anh-Miến Điện và thời kỳ đầu xâm chiếm thuộc địa của Anh trong vùng này từ năm 1826, người Hồi giáo từ khu vực Bengali (năm 1947 trở thành Đông Pakistan, đến năm 1971 trở thành Bangladesh) đã đến sinh sống ở miền bắc bang Arakan (nay là bang Rakhine).

Tại khu vực nơi có cảng Akyab năng động (hiện là cảng Sittwe) và công việc kinh doanh gạo khá phát đạt, người Hồi giáo vẫn thưa thớt. Chính vì vậy, thực dân Anh có những ưu đãi khuyến khích người Hồi giáo đến sinh sống, đặc biệt tại các vùng biên giới. Có những thời điểm, cộng đồng theo Phật giáo không đông đảo bằng người Hồi giáo. Nếu như năm 1869, người "Mahomedan" chiếm khoảng 5% dân số của vùng thì đến năm 1912, cộng đồng người Hồi giáo này đã chiếm đến 12% dân số. Cũng chính từ giai đoạn thuộc địa bắt đầu xuất hiện những mâu thuẫn giữa hai sắc dân.

Một lý do lịch sử sâu xa nhưng cũng quan trọng khác giải thích lòng hận thù của người dân Arakan theo Phật giáo đối với sắc dân Hồi giáo : Năm 1784, các vương triều Miến Điện đã giành chiến thắng trước vương quốc Arakan, lúc đó vẫn còn độc lập với phần còn lại của Miến Điện. Bốn mươi hai năm sau, người Anh xuất hiện và chiến thắng mọi sắc dân Miến Điện trong vùng. Kết quả là người Arakan cảm thấy bị kìm kẹp giữa phía tây là người Hồi giáo từ Bengali đến và phía đông là người Miến Điện áp đặt sự thống trị.

Cụm từ "Rohingya" nhằm chỉ sắc dân theo Hồi giáo có lẽ được nhắc đến lần đầu tiên vào năm 1799. Nhà địa lý học và thực vật học người Scotland, Francis Buchanan-Hamilton, từng miêu tả một dân tộc được gọi là "Rooinga" sống ở phía bắc bang Arakan. Tuy nhiên, cụm từ này biến mất trong suốt khoảng một thế kỷ trước khi được các nhà hoạt động người "Rohingya" muốn bảo vệ bản sắc dùng lại vào thập niên 1970.

Thực vậy, kể từ khi Miến Điện độc lập vào năm 1948, người Rohingya thường xuyên hứng chịu sự kỳ thị chủng tộc. Sự phân biệt chủng tộc còn tăng thêm khi tập đoàn quân sự đương quyền công bố năm 1982 một đạo luật, theo đó, người Rohingya không được cấp thẻ căn cước. Theo thẩm định, bang Arakan (Rakhine) hiện có khoảng 1,3 triệu người Rohingya nhưng có đến 1 triệu người đã phải bỏ xứ lưu vong.

Sự im lặng khó hiểu của "nhiếp chính" Aung San Suu Kyi

Trước những biện pháp trả đũa dã man nhắm vào sắc dân Rohingya của quân đội Miến Điện nhằm tìm tác giả các vụ tấn công vào các đồn biên phòng, cố vấn quốc gia kiêm ngoại trưởng Aung San Suu Kyi im lặng một cách khó hiểu. Phải chăng nhân vật được cho là số 1 của Miến Điện trở nên bất lực, hay không dám đối mặt với quân đội hay không muốn tố cáo những tội ác của các lực lượng an ninh đối với người Hồi giáo Rohingya ở bang Arakan ? Với nhật báo Le Monde, có thể là cả ba lý do trên.

Dù ở trong nước, Aung San Suu Kyi vẫn là người nổi tiếng, được tôn trọng, nhưng trên trường quốc tế, dường như giải thưởng Nobel Hòa Bình 1991 đang dần mất uy tín. Cuối tháng 12/2016, khoảng 10 giải Nobel Hòa Bình khác đã gửi đến Hội Đồng Bảo An một bức thư ngỏ đề nghị Liên Hiệp Quốc hỗ trợ để "chấm dứt cuộc khủng hoảng" tại bang Arakan.

"Bác sĩ Trump" kê thuốc trấn hưng nền kinh tế Hoa Kỳ

Hiệu quả từ thông báo "Biến nước Mỹ thành đại cường" của tổng thống tân cử Donald Trump vẫn chưa đủ để xóa bỏ tình cảnh thê thảm của ngành công nghiệp Hoa Kỳ.

Theo nhật báo công giáo La Croix, nếu như Hoa Kỳ có vẻ như hồi phục về kinh tế so với khu vực đồng euro, nhưng thực ra "Thành công này chỉ đánh lừa" và vẫn có nhiều kết quả trái ngược nhau. Liệu các toa thuốc của "bác sĩ Trump" có hiệu quả hay không khi nền kinh tế Mỹ có nhiều dấu hiệu đáng lo ngại ?

Thứ nhất, tài chính công bị thâm hụt đến 4,1% và nợ công chiếm đến 108% tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Tiếp theo là tỉ lệ thất nghiệp giảm chỉ là bề nổi. Nếu như chỉ có khoảng 4,6% dân Mỹ không có việc làm, tỉ lệ thấp nhất từ 9 năm nay, nhưng phải tính đến việc số dân trong độ tuổi lao động chiếm 60% dân số, thay vì 63% trước cuộc khủng hoảng. Thêm vào đó là sự chênh lệch giầu-nghèo càng rõ nét hơn trong hai nhiệm kỳ của tổng thống Obama.

Khó khăn thứ ba là tình trạng phi công nghiệp hóa tiếp tục tăng kể từ khi hiện tượng này xuất hiện vào thập kỷ 1970. Vào thời kỳ này, ngành công nghiệp chiếm 25% GDP của Mỹ, song hiện giờ chỉ còn chiếm 12%.

Điểm đáng ngại thứ tư là cán cân thâm hụt thương mại. Năm 2014, thâm hụt thương mại của Mỹ là 508 tỉ đô la, nhưng năm 2015 tăng thêm 5%, lên thành 540 tỉ đô la. Giới quan sát cho rằng chính sách bảo hộ của tổng thống tân cử Donald Trump có nguy cơ đối mặt với thực tế này.

Tờ báo kết luận, từ lời nói đến việc làm là một khoảng cách xa. Giờ chờ xem liệu các "liều thuốc mạnh" của nhà tỉ phú có được áp dụng hay không ? Và những liều thuốc này có trấn hưng được nền kinh tế Mỹ đang ở cuối chu kỳ hay không ?

Pháp xét xử một công dân giúp đỡ người nhập cư

Cử chỉ tương thân tương ái đối với di dân vẫn diễn ra tại Pháp nhưng phải chăng hành động này đang phải trả giá ? Câu hỏi được Libération đặt ra sau phiên xét xử ngày 04/01/2017 một nông dân, đồng thời là nhà hoạt động nổi tiếng tại thung lũng Roya, miền nam nước Pháp.

Với Libération, "Nước Pháp cứu danh dự" vì Cédric Herrou bị kêu án 8 tháng tù treo, vì đã giúp đỡ người nhập cư Eritrea ở thung lũng Roya, gần biên giới Pháp-Ý. Tư pháp cáo buộc ông đã giúp khoảng 200 người nước nào vào lãnh thổ Pháp, lập trại giúp chỗ ở cho 57 người nhập cư trong một tòa nhà của cơ quan đường sắt Pháp.

Dù ông ý thức được hành động bất hợp pháp của mình, nhưng không thể nhắm mắt làm ngơ khi chứng kiến 4 trẻ nhập cư chết trên đường quốc lộ, nhiều trẻ đã cố vượt biên đến 12 lần. Thế nhưng, ông không hành động đơn lẻ, sau ông là khoảng 300 dân làng và nhiều người từ các vùng phụ cận chung tay giúp đỡ.

Theo nhận định trong bài xã luận của Libération, tại một nước Pháp mà người ta nghĩ luôn ngay ngáy lo sợ và tăng cường kiểm soát đường biên giới, hay tại một ngước Pháp mà người ta vẫn tưởng bất kỳ người nước nào đặt chân đến lãnh thổ của họ bị nghi ngờ là "một kẻ thù" hay "một người lạ", ví dụ ở thung lũng Roya là một bằng chứng ngược lại, là một tia sáng trong giai đoạn ảm đạm này.

Bảo tàng Louvre tìm cách chinh phục lại du khách

Năm 2016 không phải là năm tốt cho bảo tàng Louvre, Paris, dù vẫn đón tiếp 7,3 triệu lượt khách. Thế nhưng, con số này giảm 15% so với năm 2015 và thất thu lên đến khoảng 9,7 triệu euro.

Lý do được nêu trong bài báo khá nhiều, từ khủng bố đến tình trạng trộm cắp, từ khủng hoảng đến hiện tượng triều cường ở sông Seine khiến bảo tàng phải đóng cửa trong nhiều ngày hay công việc trùng tu, sửa chữa nhiều khu vực trong bảo tàng… 

Tuy nhiên, trả lời phỏng vấn với Le Figaro, chủ tịch kiêm giám đốc bảo tàng, Jean-Luc Martinez, cho biết lượng du khách Pháp vẫn giữ ở mức ổn định, khoảng 2 triệu lượt. Ngược lại, lượng du khách nước ngoài giảm 5%, từ 75% trên tổng số du khách vào năm 2015 xuống còn 70% vào năm 2016.

Để trấn an du khách nước ngoài, bảo tàng Louvre đã tăng cường an ninh, như tăng gấp đôi số lượng cửa an ninh, kết hợp với vùng Ile-de-France để tổ chức một mạng lưới tình nguyện viên tiếp đón du khách, đặc biệt là khách Trung Quốc luôn là đối tượng của tình trạng ăn cắp, cướp giật.

Ngoài ra, bảo tàng Louvre cũng muốn chinh phục lại du khách nước ngoài bằng cách tổ chức nhiều triển lãm tại nước sở tại, như ở Washington (Mỹ), Bắc Kinh, Hồng Kông (Trung Quốc). Trong tương lai có thể ở Nhật Bản, Châu Mỹ La Tinh…

Bầu cử sơ bộ cánh tả Pháp : Phe của thủ tướng Valls ngày càng lo lắng

Bầu cử sơ bộ cánh tả là chủ đề thời sự Pháp được đề cập nhiều trên các nhật báo Pháp. Trang nhất của nhật báo Le Figaro là hàng tựa lớn "Nỗi lo ngày càng lớn trong phe của Valls". Thực vậy, theo tờ báo "chương trình của cựu thủ tướng Pháp, thường đi ngược với những gì ông bảo vệ khi còn ở điện Matignon, đang làm rối loạn hình ảnh của ông và khiến những người ủng hộ lo ngại".

Trả lời nhật báo Le Monde, cựu bộ trưởng Benoit Hamon, ứng viên bầu cử sơ bộ cánh tả Pháp để chọn đại diện trong cuộc đua vào điện Elysée, nhấn mạnh đến các chủ đề xã hội và kinh tế, song không để cựu thủ tướng Pháp, đồng thời là đối thủ Manuel Valls, độc quyền trên vấn đề chủ quyền đất nước. Tuy nhiên, theo nghị sĩ vùng Yvelines, chính sách đối ngoại của chính phủ hiện nay vẫn "thiếu tầm nhìn" đồng thời cho rằng đã đến lúc "chấm dứt tình trạng khẩn cấp" tại Pháp.

Riêng nhật báo kinh tế Les Echos quan tâm trên trang nhất đến tình trạng nợ của các nước Liên Hiệp Châu Âu với lời cảnh báo đã đạt đến kỷ lục mới. Theo thẩm định, năm 2017, các nước thuộc khu vực đồng euro sẽ vay đến 900 tỉ euro trên thị trường : Pháp là nước nằm trên top đầu với khoảng 210 tỉ euro, chỉ sau Ý với khoảng 271,5 tỉ euro.

Thu Hằng

Người Rohingya tại làng Maugndaw bang Rakhine di tản. Ảnh ngày 27/10/2016.REUTERS/Soe Zeya Tun

Chính quyền Miến Điện cố tình "ém nhẹm" tình trạng truy bức sắc tộc thiểu số Hồi giáo Rohingya. Các tổ chức nhân quyền ngày 05/01/2017 đưa ra lời cáo buộc này sau khi một ủy ban điều tra bác bỏ đòi hỏi xem một vụ trấn áp của chính phủ nhắm vào cộng đồng thiểu số này là "diệt chủng".

Ông Phil Robertson, phó giám đốc tổ chức Human Rights Watch, phụ trách khu vực châu Á, cho rằng : "Ủy ban điều tra ngày càng có vẻ tìm cách "minh oan" cho chính phủ Miến Điện. Đó là điều mà chúng tôi đang rất lo ngại". Ông không quên nhấn mạnh rằng người đứng đầu ủy ban điều tra do giải Nobel Hòa Bình bổ nhiệm là một cựu tướng lĩnh quân đội.

Ông Phil Robertson chỉ trích mạnh mẽ chính quyền Miến Điện đã không nghiêm túc điều tra và tìm cách "ém nhẹm" vụ việc. Theo Matthew Smith, sáng lập viên tổ chức Fortify Rights, "các vị bộ trưởng do bà Aung San Suu Kyi lãnh đạo đang chối bỏ sự thật và tiến hành một chiến dịch tuyên truyền đáng xấu hổ".

Lời chỉ trích này được đưa ra một ngày sau khi ủy ban điều tra của Miến Điện công bố báo cáo phủ nhận các hành động thảm sát thường dân nhắm vào người Rohingya, sắc dân theo Hồi giáo tại bang Rakhine, mà bằng chứng là tại khu vực này vẫn còn có các đền thờ Hồi giáo và các giáo sĩ.

Minh Anh

Miến Điện bắt cảnh sát hành hung người Rohingya (RFI, 03/01/2017)

Người Rohingya ti nạn tại Ấn Độ biểu tình đòi chính quyền Miến Điện chấm dứt trấn áp sắc tộc thiểu số theo Hồi giáo, ngày 19/12/2016 tại New Delhi. REUTERS/Adnan Abidi

Chính quyền Aung San Suu Kyi bắt đầu quan tâm đến số phận của sắc dân Rohingya theo đạo Hồi. Theo báo chí Miến Điện, lần đầu tiên chính phủ ra lệnh điều tra các vụ tấn công tín đồ Hồi giáo, nhiều cảnh sát bị bắt giam sau khi một cuộc băng video được đưa lên mạng internet.

Theo AFP, ngày 02/01/2017, một thông cáo từ văn phòng của bà Aung San Suu Kyi, cố vấn đặc biệt của tổng thống Miến Điện, cho biết ban hành các biện pháp trừng trị các cảnh sát viên tham gia hành hung dân làng Rohingya. 

Bốn cảnh sát được nhận diện bị bắt ngay lập tức.

Trong một cuốn băng video, người ta thấy một đơn vị an ninh đã tấn công đánh đập dân làng Kotankauk ngày 05/11/2016. Một thanh niên làng bị một nhóm cảnh sát đánh túi bụi bên cạnh hàng chục dân làng bị bắt ngồi dưới đất. Sau đó ba cảnh sát cầm gậy đánh và đá vào mặt một thanh niên.

Từ tháng 10 đến nay, hàng chục đoạn băng video ghi lại hành vi thô bạo của cảnh sát Miến Điện đã được phát tán trên mạng nhưng khu vực gần biên giới Bangladesh bị quân đội kiểm sóat chặt chẽ không cho phóng viên đến tận nơi kiểm chứng. Trong thời gian này, khỏang 50.000 người Rohingya đã chạy sang Bangladesh lánh nạn và tố cáo quân đội Miến Điện hảm hiếp phụ nữ, tra tấn và hành quyết dân làng.

Tuần qua, một nhóm hơn 10 khôi nguyên Nobel Hòa Bình đã ký chung một bức thư kêu gọi Liên Hiệp Quốc can thiệp tránh một "thảm họa thanh lọc chủng tộc và tội ác diệt chủng".

Sau nhiều tháng biện minh "kiểm sóat được tình hình" và yêu cầu cộng đồng quốc tế "đừng đổ dầu vào lửa" chính phủ Aung San Suu Kyi phải đổi thái độ, nhìn nhận có tình trạng đàn áp và mở điều tra, theo nhận định của AFP.

Tú Anh

**************************

Miến Điện điều tra về một vụ cảnh sát đàn áp người Rohingya (RFI, 02/01/2017)

Một người tị nạn Rohingya tại trại tạm cư ở Ukhyia (Bangladesh) ngày 25/11/2016. MUNIR UZ ZAMAN / AFP

Chính quyền Miến Điện vào hôm nay, 02/01/2016, thông báo mở điều tra sau khi một đoạn video cho thấy cảnh sát đánh đập người Rohingya. Theo các nhà quan sát, đây là lần đầu tiên mà chính quyền công nhận tình trạng truy bức và đàn áp sắc dân thiểu số theo Hồi Giáo ở miền tây bắc Miến Điện.

Trong những tuần lễ qua có đến 50.000 người Hồi Giáo Rohingya chạy lánh nạn sang Bangladesh trước chiến dịch trả đũa của quân đội sau đợt đồn biên phòng bị tấn công. Đến Bangladesh, những người chạy loạn này đã kể lại nhiều hành vi tội ác như tra tấn, giết người của quân đội Miến Điện.

Cho đến nay, chính phủ Miến Điện vẫn bác bỏ những lời tố cáo này và cho là tình hình nằm trong tầm kiểm soát và yêu cầu quốc tế ngưng việc "nuôi dưỡng ngọn lửa thù hận".

Nhưng lần đầu tiên từ tháng 10/2016 đến nay, chính quyền đã thay đổi giọng điệu, và trong một thông cáo, cam kết đưa ra biện pháp trừng trị những "cảnh sát dường như là đã đánh dân làng trong chiến dịch tháo gỡ mìn ngày 05/11 ở làng Kotankauk".

Hình ảnh trên video cho thấy cảnh sát đánh một thanh niên bị bắt ngồi cùng với hàng chục người khác trong làng, tay để trên đầu. Sau đó 3 sĩ quan dùng gậy đánh một người khác nằm dưới đất và đá vào mặt người này.

Từ tháng 10, hàng chục video tố cáo những hành vi tương tự được đưa lên mạng, nhưng theo AFP, vì khu vực bị cấm đối với nhà báo, nhất là báo giới nước ngoài và các hiệp hội, cho nên rất khó kiểm chứng.

Tuần qua, 11 giải Nobel Hòa Bình đã gởi thư ngỏ yêu cầu Liên Hiệp Quốc can thiệp để chấm dứt thảm kịch mà trong mắt họ không khác gì "một cuộc thanh lọc chủng tộc, một tội ác chống nhân loại".

Mai Vân