Chiến lược của Tổng thống Donald Trump ở Biển Đông thiên biến vạn hóa sẽ khiến cho Trung Quốc khó chống đỡ, quân sự chỉ là một kênh tạo thế thượng phong.
Ngày 4/2, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis đã khiến dư luận chú ý về những phát biểu liên quan đến Biển Đông trong cuộc họp báo chung với người đồng cấp Nhật Bản tại Tokyo.
Có những quan điểm tỏ ra băn khoăn, lo lắng về lập trường thực sự của Mỹ ở Biển Đông dưới thời Donald Trump sẽ như thế nào, khi Ngoại trưởng nói một đằng, Bộ trưởng Quốc phòng bảo một nẻo.
Những phát biểu của tướng James Mattis về Biển Đông
South China Morning Post, Reuters ngày 4/2 dẫn lời ông Mattis phát biểu tại Tokyo rằng : "Tại thời điểm này, chúng tôi không thấy bất cứ sự cần thiết nào để tiến hành các hoạt động quân sự lớn.
Những gì chúng ta phải làm là dốc hết mọi nỗ lực, những nỗ lực ngoại giao, để cố gắng giải quyết vấn đề một cách đúng đắn, duy trì đối thoại.
Và chắc chắn lập trường quân sự của chúng tôi phải đứng sau hậu thuẫn, củng cố chính sách đối ngoại của chúng tôi trong vấn đề này.
Nhưng thời điểm này chưa nhất thiết phải điều động quân đội hay tiến hành hoạt động nào đó tương tự để giải quyết các vấn đề mà các nhà ngoại giao có thể làm một cách tốt nhất.
Trung Quốc đã phá nát lòng tin của các quốc gia trong khu vực, dường như họ đang cố gắng bác bỏ mọi điều kiện về ngoại giao, an ninh và kinh tế của các nước láng giềng" [1].
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis - ảnh : Swaraiya.
Cũng đưa tin về phát biểu của ông chủ Lầu Năm Góc về Biển Đông tại Tokyo hôm 4/2, đài CNN dẫn lời ông nói thêm :
"Tất cả chúng ta đều phải chơi theo quy tắc, và nếu có tranh chấp chúng ta cần đưa ra trọng tài.
Chúng ta không được giải quyết chúng bằng cách sử dụng lực lượng quân sự và chiếm đóng các khu vực là đối tượng tranh chấp chưa thể xác định ai mới là chủ sở hữu thực sự" [2].
Theo AP ngày 15/1, trước đó trả lời điều trần tại Thượng viện về Biển Đông sau phát biểu của ông Rex Tillerson, tướng James Mattis nói : việc Trung Quốc quân sự hóa Biển Đông là một mối đe dọa cho trật tự toàn cầu.
Khi được hỏi về ý kiến của ông Tillerson, tướng Mattis nói rằng Mỹ cần một cách tiếp cận tổng hợp cấp Chính phủ để tránh một chiến lược không đầy đủ hoặc thiếu mạch lạc.
Ông nói : "Điểm mấu chốt là, vùng biển quốc tế vẫn là vùng biển quốc tế.
Và chúng ta phải tìm ra cách bảo vệ các quy định của luật pháp quốc tế mà chúng ta đã bảo vệ trong nhiều năm qua để mang lại sự thịnh vượng cho nhiều quốc gia khác chứ không chỉ Hoa Kỳ" [3].
Nỗi lo Ngoại trưởng nói một đằng, Bộ trưởng Quốc phòng bảo một nẻo
Băn khoăn về lập trường đối với Biển Đông của 2 ông Rex Tillerson và James Mattis đến từ chính dư luận Mỹ. CNN ngày 4/2 nhận định :
Donald Trump đã tập hợp được một đội ngũ cộng sự, tham mưu "chiết trung", chưa rõ quan điểm nào sẽ thống trị.
Lập trường của Mattis dường như là một sự tiếp nối chính sách của Barack Obama với Châu Á - Thái Bình Dương.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ dường như có quan điểm "đụng độ" với các phương pháp tiếp cận cơ bắp hơn với Trung Quốc từ các thành viên khác trong Nội các Donald Trump.
Ví dụ phát biểu của tướng Mattis rằng, hiện Mỹ chưa thấy nhu cầu phải có một động thái quân sự đáng kể ở Biển Đông, dường như ông đang đi ngược với Ngoại trưởng Rex Tillerson.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson, ảnh : Australia Financial Reviews.
Ashley Townshend, một nhà nghiên cứu từ Đại học Sydney được CNN dẫn lời bình luận : ảnh hưởng của James Mattis đến đâu trong chiến lược Châu Á của Donald Trump vẫn còn nhiều câu hỏi bỏ ngỏ. [2]
Còn từ phía giới nghiên cứu Trung Quốc, Giáo sư Thời Ân Hoằng từ Đại học Nhân Dân ở Bắc Kinh bình luận với tờ South China Morning Post, Hồng Kông hôm thứ Bảy rằng :
Không có dấu hiệu nào cho thấy chính quyền Tổng thống Donald Trump sẽ mềm mỏng với Trung Quốc, không thể tiên đoán được chính sách đối ngoại của Donald Trump hiện nay. Ông nói :
"Tôi nghĩ rằng phát biểu của ông Mattis có nghĩa là chính quyền Trump cho đến nay không có giải pháp nào tốt hơn về các tranh chấp ở Biển Đông.
Nhưng chúng ta không thể nói rằng, đây sẽ là hướng đi chiến lược trong tương lai chính sách của Trump ở Biển Đông chỉ vì Mattis nói bằng giọng nhẹ nhàng hơn".
Liu Qing từ Viện Nghiên cứu Quốc tế Trung Quốc ở Bắc Kinh thì nhận định, Bắc Kinh sẽ rất thận trọng đánh giá bất kỳ phát biểu nào từ chính quyền Donald Trump. Theo ông :
"Bắc Kinh đang ở thế phòng thủ, vì chính quyền Donald Trump đang áp dụng chính sách tấn công với tất cả các nước chứ không riêng Trung Quốc, ngay cả với đồng minh của họ" [4].
Tờ Financial Times ngày 4/2 cũng nhận xét, phát biểu của James Mattis cho thấy ông ủng hộ một chiến lược với Biển Đông ít quyết đoán hơn Rex Tillerson [5].
Ngoại trưởng và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đang "song kiếm hợp bích" ở Biển Đông
Theo cá nhân người viết, lập trường hay quan điểm của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ và Ngoại trưởng Rex Tillerson về Biển Đông không hề ngược nhau, trái lại còn bổ sung, bọc lót cho nhau để thực hiện chiến lược của chủ nhân Nhà Trắng : tạo thế thượng phong buộc Trung Quốc xuống thang trên bàn đàm phán.
Qua phát biểu của tướng James Mattis có thể thấy rõ sự phối hợp nhịp nhàng, "song kiếm hợp bích" giữa hai ông, người viết xin nêu ra mấy điểm :
Thứ nhất, James Mattis và Rex Tillerson đều có chung nhận định về Biển Đông và hành vi leo thang của Trung Quốc ở vùng biển này là vi phạm luật pháp quốc tế.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ nói, việc Trung Quốc quân sự hóa Biển Đông là một mối đe dọa cho trật tự toàn cầu.
Ngoại trưởng Rex Tillerson tuyên bố trước Thượng viện : nếu để Trung Quốc kiểm soát Biển Đông, toàn bộ nền kinh tế thế giới sẽ bị ảnh hưởng.
Cả hai ông thể hiện sự nhất quán trong tính toán của Donald Trump về Biển Đông ở chỗ : giải quyết các tranh chấp phức tạp ở Biển Đông thông các biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế.
Tuy nhiên để thực hiện việc này, mỗi ông phải đóng một vai khác nhau.
Hoa Kỳ không phải một bên yêu sách ở Biển Đông, nhưng Mỹ sẽ cầm trịch trong việc bảo vệ tự do hàng hải hàng không, luật pháp và trật tự quốc tế, các vùng biển quốc tế ở Biển Đông.
Muốn cầm trịch và có được thế thượng phong trong chuyện này, Mỹ phải có sức nặng răn đe. Sức nặng răn đe này đến từ tuyên bố của Ngoại trưởng Tillerson.
Đồng thời, sức mạnh ấy cũng đến từ việc kéo cụm tàu sân bay USS Carl Vinson đến tăng cường chi viện cho cụm tàu sân bay USS Ronald Reagen đóng tại căn cứ ở Nhật Bản đúng ngày 20/1 Trump nhậm chức. [3]
Sức mạnh ấy còn được chuẩn bị từ trước ngày 20/1, khi các cố vấn của Donald Trump đã kiến nghị với ông :
Xem xét khả năng triển khai căn cứ tàu sân bay thứ hai trong khu vực, triển khai thêm tàu khu trục, tàu ngầm tấn công và bổ sung hệ thống tên lửa tại các căn cứ ở Nhật Bản và Australia [6].
Và sức mạnh ấy một lần nữa được nhắc lại, được bảo đảm từ chính tuyên bố của tướng James Mattis : quân đội Mỹ đứng sau hậu thuẫn các chính sách ngoại giao, các nhà ngoại giao trên bàn đàm phán.
Thứ hai, muốn ứng phó với Trung Quốc ở Biển Đông, Mỹ cần một cách tiếp cận tổng hợp cấp Chính phủ, các bộ Ngoại giao, Quốc phòng và Tài chính phải cùng vào cuộc để tránh sự đứt quãng, nâng cao hiệu quả.
Nói như vậy có thể hiểu rằng, tăng sức ép quân sự chỉ là một trong nhiều con bài mà Tổng thống Donald Trump sẽ dùng đến trong vấn đề Biển Đông.
Ngoài "con bài" Đài Loan, có thể còn cả con bài kinh tế.
Thứ ba, Mỹ sẽ đặc biệt nhấn mạnh việc bảo vệ "vùng biển quốc tế" ở khu vực Trường Sa, cũng như không chấp nhận việc dùng sức mạnh quân sự chiếm đoạt các cấu trúc có tranh chấp.
Nói cách khác, quan tâm và can dự của Hoa Kỳ dưới thời Donald Trump ở Biển Đông sẽ không chỉ dừng lại ở tự do hàng hải, hàng không như một vài hoạt động "đi qua vô hại" của tàu chiến như thời Barack Obama.
Rất có thể Mỹ sẽ can thiệp sâu hơn vào vùng biển quốc tế xung quanh 7 đảo nhân tạo, cũng như vấn đề tranh chấp chủ quyền đối với các thực thể này.
James Mattis nói, vùng biển quốc tế vẫn là vùng biển quốc tế. Rex Tilleson bảo : "Họ (Trung Quốc) đang theo đuổi yêu sách lãnh thổ, kiểm soát hoặc tuyên bố kiểm soát vùng lãnh thổ mà không phải thuộc về họ một cách chính đáng" [7].
Người phát ngôn Nhà Trắng khẳng định thêm lần nữa : "Chúng tôi sẽ bảo vệ lãnh thổ quốc tế khỏi sự kiểm soát của một quốc gia" [8].
Donald Trump : im lặng là thượng sách
Sự phối hợp nhịp nhàng, ăn ý giữa Bộ trưởng Quốc phòng và Ngoại trưởng Hoa Kỳ đã bọc lót rất tốt cho Tổng thống Donald Trump trong đối phó với Trung Quốc ở Biển Đông nói riêng, chính sách đối ngoại của Mỹ ở Châu Á - Thái Bình Dương nói chung.
Binh pháp Trung Hoa vẫn nói, biết địch biết ta trăm trận trăm thắng. Việc giữ bí mật chiến lược trước đối thủ luôn luôn đóng vai trò quan trọng, thậm chí quyết định đến thắng lợi của một cuộc chiến hay một sự cạnh tranh.
Cho đến giờ phút này, Trump không lên tiếng mà để 2 cánh tay đắc lực của mình ra mặt, theo người viết, đó là một quyết định khôn ngoan.
Trong khi ông Tập Cận Bình đã "ngửa bài" bằng những tuyên bố rằng quần đảo Trường Sa (thuộc Khánh Hòa, Việt Nam) là "của tổ tông" ông để lại, rằng Trung Quốc có "chủ quyền từ thời cổ đại" và đang nóng lòng muốn biết thái độ của Donald Trump thì ông im lặng.
Sở dĩ nói Trung Nam Hải nóng lòng là bởi, theo South China Morning Post, hôm thứ Sáu 3/2, ông Dương Khiết Trì đã điện đàm với Cố vấn An ninh quốc gia của Trump, Michael Flynn, bày tỏ hy vọng chính phủ mới của Mỹ sẽ hợp tác với Trung Quốc [4].
Đó là chưa kể đến những lần tìm cách tiếp cận các nhân vật có ảnh hưởng và quan hệ với ông Donald Trump từ Đại sứ Trung Quốc tại Mỹ Thôi Thiên Khải.
Trong khi ông chủ Nhà Trắng gọi điện cho hầu hết lãnh đạo các quốc gia lớn trên toàn cầu, ngay cả Tổng thống Nga Vladimir Putin, nhưng ông chưa một lần cầm máy nói chuyện với Chủ tịch Trung Quốc. Và cho đến nay, chưa có dấu hiệu nào cho thấy Trump sẽ làm việc này.
Tổng thống Mỹ Donald Trump - ảnh : AP.
Trong khi những người tiền nhiệm đều gửi điện, gửi thư chúc Tết Nguyên đán đến người đồng nhiệm và người dân Trung Quốc mỗi năm, Tết Đinh Dậu này Donald Trump im lặng. Mãi mùng 6 Tết, con gái và cháu ngoại ông mới đến Đại sứ quán Trung Quốc chúc mừng.
Sự im lặng ấy có một uy lực khiến đồng minh thân cận như Nhật Bản cũng còn phấp phỏng.
Finacial Times ngày 4/2 cho biết, mặc dù được Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis nhắc lại cam kết của ông Obama, Senkaku / Điếu Ngư nằm trong phạm vi Điều 5 Hiệp ước An ninh Mỹ - Nhật, Ngoại trưởng Fumio Kishida vẫn lo Trump có thể chưa chắc đã có quan điểm như James Mattis.
Ông cho biết, Tokyo sẽ tìm cách xác nhận việc Mỹ sẽ bảo vệ Senkaku / Điếu Ngư trong trường hợp bị Trung Quốc tấn công vào những dịp khác nhau [5].
Nói cách khác, phải chăng người Nhật muốn được nghe cam kết này từ chính "kim khẩu" của ngài Donald Trump khi Thủ tướng Shinzo Abe thăm chính thức nước Mỹ ngày 10/2 này ?
Huống hồ đối thủ như Trung Quốc vốn quen sử dụng các chiêu thức nắn gân, ném đá dò đường với người Mỹ mỗi khi Nhà Trắng thay vua đổi chủ, nay gặp phải Donald Trump "khó lường" như vậy, sao có thể tự tung tự tác, múa gậy vườn hoang ở Biển Đông như trước ?
Mặt khác, việc Trump lựa chọn Rex Tillerson làm Ngoại trưởng theo người viết cũng còn một ý nghĩa thâm sâu khác ở Biển Đông : hòa với Nga để rảnh tay đối phó Trung Quốc.
Quan hệ cá nhân giữa Tillerson với Putin có thể giúp Tổng thống Donald Trump thực hiện tốt chiến lược này, bởi nếu Nga tiếp tục công khai đứng về phía Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông như sau Phán quyết Trọng tài, Mỹ có thể gặp nhiều trở lực và rắc rối.
Moscow cũng sẽ phải cân nhắc, đặc biệt là khi Donald Trump đang "ngó lơ" vấn đề Ukraine và muốn hợp tác với Nga trong vấn đề Syria, chống khủng bố IS.
Do đó, theo người viết, chiến lược của Tổng thống Donald Trump ở Biển Đông thiên biến vạn hóa sẽ khiến cho Trung Quốc khó chống đỡ, quân sự chỉ là một kênh tạo thế thượng phong chứ không phải giải pháp để ép Bắc Kinh xuống thang.
Chính sự thiên biến vạn hóa của Donald Trump mới có thể hóa giải nước cờ bành trướng, độc chiếm Biển Đông từ Trung Quốc. Tuy nhiên cũng chính sự "thiên biến vạn hóa" này có thể dẫn đến những điều người viết cho là hiểu lầm từ chính giới quan sát Hoa Kỳ.
Đây là một vài nhận xét chủ quan theo quan sát của cá nhân người viết, mong góp thêm cho quý bạn đọc Báo Điện tử Giáo dục Việt Nam một góc nhìn trong khi mọi thứ vẫn còn đang ở phía trước.
Hồng Thủy
Nguồn : GDVN, 05/05/2017
Tài liệu tham khảo :
[1]http://www.scmp.com/news/china/diplomacy-defence/article/2068095/mattis-says-no-need-dramatic-us-military-moves-schina
[2]http://edition.cnn.com/2017/02/04/politics/asia-japan-south-korea-mattis-analysis/
[3]http://bigstory.ap.org/article/82d9c9a7b7c34d58a9c8d343b434132e/recent-developments-surrounding-south-china-sea
[4]http://www.scmp.com/news/china/diplomacy-defence/article/2068124/us-defence-secretary-takes-soft-line-south-china-sea
[5]https://www.ft.com/content/908fa7e0-eabb-11e6-ba01-119a44939bb6
[6]http://www.channelnewsasia.com/news/world/analysis-trump-team-struggles-for-cohesion-on-tougher-china/3437976.html
[7]http://www.channelnewsasia.com/news/world/china-should-be-denied-access-to-south-china-sea-islands/3432244.html
[8]http://www.reuters.com/article/us-usa-china-southchinasea-idUSKBN1572M4
****************************
Donald Trump, Rex Tillerson và Biển Đông (GDVN, 04/02/2017)
Donald Trump và cộng sự sẽ chọn đột phá khẩu là đánh thẳng vào thể diện Trung Quốc, nhưng không phải trong vấn đề Biển Đông.
Chính quyền mới tại Hoa Kỳ sẽ tiếp cận vấn đề Biển Đông như thế nào đang trở thành tâm điểm chú ý của dư luận, khi ông Rex Tillerson chính thức được Thượng viện Mỹ thông qua đề cử làm Ngoại trưởng Mỹ.
Đã có những phân tích, nhận định khác nhau về phản ứng của Mỹ cũng như khả năng Trung Quốc độc chiếm Biển Đông.
Nếu như cựu Tư lệnh Các lực lượng quốc phòng Australia Angus Houston tin rằng, đã quá muộn để ngăn chặn Bắc Kinh độc chiếm Biển Đông, thì phát biểu chiến tranh Trung - Mỹ sẽ nổ ra ở Biển Đông trong vòng 5 - 10 năm tới của Cố vấn Tổng thống Mỹ càng khiến dư luận bàn tán xôn xao.
Ngăn chặn Trung Quốc độc chiếm Biển Đông, muộn hay chưa muộn ?
News.com.au ngày 2/2 cho biết, Tư lệnh Các lực lượng quốc phòng Australia nhiệm kỳ 2005 - 2011, tướng Angus Houston tin rằng, đã quá muộn để ngăn chặn Trung Quốc độc chiếm Biển Đông.
Tướng Angus Houston khi còn tại chức. Ảnh : Free Malaysia Today.
Phát biểu tại một hội thảo ở Đại học An ninh quốc gia Canberra cuối tuần qua, ông nhận định :
"Tôi đã thấy hình ảnh, và những gì bạn thấy là cơ sở hạ tầng đang được xây dựng (trái phép trên đảo nhân tạo ở Biển Đông). Sẽ không mất quá nhiều thời gian để hoàn thiện chúng.
Tất cả những sự phát triển này sẽ cho phép Trung Quốc thống trị Biển Đông và mở rộng sự hiện diện quân sự lâu dài của họ về phía Nam, gần Indonesia, Malaysia và Singapore.
Theo quan điểm của cá nhân tôi, đã quá muộn để ngăn chặn chương trình quân sự hóa Biển Đông mà Trung Quốc đã làm. Điều quan trọng bây giờ là phải đảm bảo tự do hàng hải và quyền đi qua vô hại.
Chúng tôi cũng cần phải tìm cách giải quyết tranh chấp lãnh thổ phù hợp với luật pháp quốc tế, khuyến khích các quốc gia ngừng hành động đơn phương đe dọa đến hòa bình và ổn định đến khu vực của chúng tôi.
Từ đây, một cách tiếp cận thận trọng là cần thiết. Mỹ cần phải cam kết và tạo không gian cho Trung Quốc. Theo quan điểm của tôi, chúng ta cần hợp tác nhiều hơn và giảm bớt cạnh tranh" [1].
Người viết cho rằng, cái gọi là "quá muộn" mà ông Angus Houston nêu ra đây phải chăng là muốn nói đến việc chính quyền Tổng thống Obama đã không làm gì để ngăn chặn Trung Quốc tạo ra "trạng thái bình thường mới" ở Biển Đông trong chiến lược xây đảo nhân tạo bất hợp pháp từ năm 2013 đến nay ?
Bởi lẽ, thực tế Hoa Kỳ dưới thời Tổng thống Obama nhấn mạnh chiến lược xoay trục, hay còn gọi là tái cân bằng sang Châu Á, nhưng chỉ "xoay" trên giấy, Trung Quốc mới thừa cớ leo thang.
Điểm thứ 2 mà ông Angus Houston nhấn mạnh là Trung Quốc về cơ bản đã tạo ra sự hiện diện quân sự có thể đe dọa an ninh các nước ven Biển Đông, cũng như tự do hàng hải - hàng không trong khu vực, tiền đề kiểm soát các hoạt động thông thương quốc tế qua Biển Đông. Tuy nhiên theo cá nhân người viết, phải chăng tướng Angus Houston hơi bi quan khi cho rằng, Trung Quốc đã kiểm soát toàn bộ Biển Đông mà Mỹ chỉ còn nước chấp nhận, tìm cách thích nghi ?
Không ít học giả quốc tế đã nhận định, lực lượng hải quân Hoa Kỳ có thể phá nát các đảo nhân tạo.
Thậm chí có người tin rằng, chỉ vài phút tấn công bằng tên lửa hành trình Tomahawk, cái gọi là "tàu sân bay cố định" ở Biển Đông cũng có thể bị Mỹ đánh chìm.
Đúng là Trung Quốc đã "nắn gân bắt thóp" được Barack Obama để dựng lên 7 pháo đài quân sự phi pháp ở Trường Sa, nhưng nói họ đã thống trị Biển Đông e rằng hơi sớm.
Bởi lẽ, giá trị thương mại hàng năm đi qua Biển Đông ước tính khoảng 5,3 ngàn tỉ USD, trong đó riêng Mỹ chiếm khoảng 1,2 ngàn tỉ USD, dễ gì Washington để Bắc Kinh cắm chốt thu tô ở Biển Đông [2] ?
Điều này đã được tân Ngoại trưởng Rex Tillerson xác nhận khi ông trả lời điều trần trước Thượng viện : nếu để Trung Quốc kiểm soát Biển Đông, toàn bộ nền kinh tế thế giới sẽ bị ảnh hưởng.
Không dừng lại ở đây, ông đưa ra 2 đề xuất : một là buộc Trung Quốc dừng quân sự hóa Biển Đông, dừng các hoạt động xây dựng trên đảo nhân tạo ; hai là ngăn chặn Trung Quốc truy cập các đảo nhân tạo.
Vấn đề là Mỹ sẽ làm như thế nào, thực hiện điều này bằng cách nào, khi mà theo Grant Newsham, một học giả tại Diễn đàn Nghiên cứu chiến lược Nhật Bản, một sĩ quan Mỹ nghỉ hưu bình luận trên Asia Times ngày 3/2 :
"Rất ít người nghiêm túc nghĩ rằng, Mỹ sẽ phong tỏa các đảo nhân tạo. Đây là một lựa chọn thiếu tính khả thi".
Khả năng đụng độ Trung - Mỹ ở Biển Đông và chiến lược của Donald Trump
Trái với sự bi quan của tướng Angus Houston, một số tờ báo Anh, Mỹ ngày 1/2 đã nhắc lại bình luận của Cố vấn Nhà Trắng Steve Bannon về khả năng đụng độ quân sự Trung - Mỹ ở Biển Đông.
Tháng 3/2016, ông Steve Bannon phát biểu trên truyền thông rằng, Hoa Kỳ và Trung Quốc tất yếu sẽ đối đầu trực diện ở Biển Đông trong khoảng 5 đến 10 năm tới.
Bây giờ truyền thông nhắc lại điều này, vì Steve Bannon hiện đang giữ vị trí quan trọng tại Hội đồng An ninh quốc gia và đội ngũ tham mưu, cố vấn của ông Donald Trump.
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Cố vấn Steve Bannon. Ảnh : SBS.
Tuy nhiên người viết cho rằng, phát biểu của ông Steve Bannon năm ngoái nên được hiểu như một phản ứng với chính sách "tái cân bằng trên giấy" của chính quyền Barack Obama.
Đặc biệt là phản ứng yếu ớt, thậm chí là "chiếu lệ" của Mỹ qua sự kiện Scarborough năm 2012 và Trung Quốc đảo hóa trái phép 7 bãi cạn kể từ năm 2013.
Cũng như phát biểu của Ngoại trưởng Rex Tillerson, phát biểu của ông Steve Bannon thể hiện một cách tiếp cận cứng rắn, một chiến lược mới ngăn chặn Trung Quốc bành trướng Biển Đông, chứ không nên xem đó là một giải pháp hay hành động cụ thể.
Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana khi bình luận về khả năng xung đột Trung - Mỹ ở Biển Đông, ông đã nói :
"Tôi không nghĩ rằng nó sẽ xảy ra. Trump là một doanh nhân, và ông biết rằng nếu chiến tranh nổ ra, các doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng.
Tôi sẽ không tiến hành chiến tranh trên những hòn đảo nhỏ. Thậm chí nếu chúng tôi có quân đội đủ mạnh, chúng tôi cũng phải suy nghĩ thận trọng trước khi quyết định tham gia một cuộc chiến tranh" [3].
Nhưng nếu Mỹ không làm gì, hoặc chỉ "xoay trục trên giấy, tái cân bằng trên cửa miệng" thì chắc chắn Trung Quốc sẽ được đà lấn tới. Do đó, Donadl Trump phải nói và làm khác người tiền nhiệm.
Cả Washington và Bắc Kinh đều không muốn nổ ra chiến tranh.
Trong khi đó lợi ích và vị thế của Hoa Kỳ tại Châu Á - Thái Bình Dương nói chung, Biển Đông nói riêng là không thể từ bỏ, còn lãnh đạo Trung Quốc lại không muốn mất mặt với dân vì "bị Mỹ khuất phục" một khi xuống thang, nhượng bộ.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson, ảnh : Tripplaar Kristoffer/SIPA/AP.
Do đó, theo cá nhân người viết, Donald Trump và cộng sự sẽ chọn đột phá khẩu là đánh thẳng vào thể diện Trung Quốc, nhưng không phải trong vấn đề Biển Đông.
Grant Newsham và không ít nhà nghiên cứu, quan sát quốc tế tin rằng, các nhà lãnh đạo Trung Quốc muốn bảo vệ, duy trì vị thế lãnh đạo của mình bằng cách chứng minh sự ưu việt của thể chế trong bảo vệ cái họ gọi là lợi ích quốc gia cốt lõi, trong đó có Biển Đông, Đài Loan, Tân Cương...
Nếu lúc này các nhà lãnh đạo Trung Quốc tỏ ra "lép vế" trước áp lực Hoa Kỳ, có thể bị dư luận nước này xem như một nỗi nhục, thậm chí đe dọa đến sự tồn vong đối với vai trò của đảng Cộng sản Trung Quốc [4].
Một lựa chọn khác rất có thể được Trump tính đến, đó là vấn đề Đài Loan để buộc Trung Quốc phải chủ động điều chỉnh hành vi, xuống thang ở Biển Đông. Đã có những dấu hiệu ban đầu và cơ sở đặt niềm tin vào khả năng này.
Tiếp theo Tổng thống Donald Trump và đội ngũ tham mưu sẽ sử dụng con bài chiến lược này như thế nào trong quan hệ với Trung Quốc, cần tiếp tục quan sát, theo dõi thêm.
Chắc chắn hoạt động này cũng sẽ đi kèm với việc gia tăng sự hiện diện quân sự của Mỹ ở Biển Đông, khu vực Châu Á - Thái Bình Dương để đảm bảo thăng bằng cán cân lực lượng.
Vai trò của các bên liên quan, các nước nhỏ trong khu vực, các nước có lợi ích và quan tâm đến Biển Đông lúc này là làm sao tạo được môi trường để 2 siêu cường có thể ngồi vào bàn thương lượng, bảo vệ hòa bình, ổn định và luật pháp quốc tế ở Biển Đông.
Những lợi ích quốc gia dựa trên tham vọng vị kỷ, hẹp hòi và không có hoặc thiếu cơ sở pháp lý quốc tế cần phải được điều chỉnh với thái độ khách quan, cầu thị, thượng tôn pháp luật.
Nếu ai đó vẫn bất chấp luật pháp và công lý, tiếp tục theo đuổi giấc mộng xưng hùng xưng bá ở Biển Đông, làm tổn hại lợi ích của Hoa Kỳ cũng như lợi ích chung của khu vực, buộc Donald Trump phải sử dụng đến những con bài chiến lược, khi đó hậu quả họ sẽ phải gánh chịu, nguy cơ đối đầu rất có thể xảy ra.
Hồng Thủy
Tài liệu tham khảo :
[1]http://www.news.com.au/world/asia/former-adf-head-says-chinas-military-rise-in-south-china-sea-is-almost-complete/news-story/59d13eeb7339b9b3988b9f33f210135d
[2]http://www.dw.com/en/will-tillerson-back-up-tough-talk-on-the-south-china-sea/a-37387988
[3]https://www.bloomberg.com/politics/articles/2017-02-02/don-t-worry-about-a-u-s-china-war-over-reefs-philippines-says
[4]http://www.atimes.com/article/beijing-achieved-south-china-sea/
Khả năng Trung Nam Hải "nắn gân" Donald Trump ở Biển Đông (GDVN, 04/02/2017)
Biết địch biết ta, trăm trận trăm thắng. Tổng thống Donald Trump sẽ làm tốt điều này, bởi lẽ cho đến giờ đối thủ không biết ông nghĩ gì và sẽ làm gì.
Jennifer M. Harris, thành viên cao cấp của Hội đồng Quan hệ đối ngoại Hoa Kỳ ngày 3/2 có bài phân tích trên CNN nhận định :
Như tiền lệ, Bắc Kinh có khả năng sẽ sớm tìm cách "nắn gân" chủ nhân mới của Nhà Trắng, để xem Tổng thống Donald Trump sẽ phản ứng ra sao, sau đó sẽ có đối sách với Mỹ trong suốt nhiệm kỳ của ông.
Vấn đề Biển Đông có thể cung cấp cho Bắc Kinh một cái cớ tạo ra một cuộc khủng hoảng buộc Donald Trump phải bộc lộ chính sách. Cái cớ này bắt đầu kể từ phát biểu của ông Rex Tillerson trong buổi điều trần trước Thượng viện về Biển Đông.
Trong khi hầu hết các chuyên gia Trung Quốc bác bỏ phát biểu của ông Rex Tillerson khi đó và cho rằng ông "non" về ngoại giao, Nhà Trắng lại "bồi" thêm một đòn khẳng định lập trường cứng rắn về khả năng Mỹ phong tỏa Trung Quốc ở vùng biển chiến lược này.
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, ảnh : mmc-news.com.
Cho đến nay Bắc Kinh vẫn thể hiện sự kiềm chế đáng kể, ít nhất là về mặt công khai.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc từ chối bình luận về phát biểu của Ngoại trưởng Rex Tillerson, Thời báo Hoàn Cầu thì dọa, một cuộc chiến tranh sẽ không thể tránh khỏi nếu Mỹ ngăn Trung Quốc ra đảo nhân tạo.
Jennifer M. Harris cho rằng, có 2 khả năng Trung Nam Hải sẽ thăm dò phản ứng của Donald Trump ở Biển Đông. Một là Bắc Kinh có thể tuyên bố áp đặt một vùng nhận diện phòng không (ADIZ) như đã làm ở Hoa Đông năm 2013.
Hai là phương án leo thang hơn nữa : bắt đầu quân sự hóa mạnh mẽ một trong 7 đảo nhân tạo ở Trường Sa (Khánh Hòa, Việt Nam), kéo vũ khí trang bị và đổ bộ quân sự.
Nếu họ làm việc này tại Scarborough, sẽ vượt giới hạn đỏ mà ông Obama từng vạch ra.
Nhưng trong khi Washington có xu hướng tập trung cho các kịch bản quân sự, Bắc Kinh lại hay sử dụng các công cụ kinh tế để thúc đẩy yêu sách (bành trướng) trên biển.
Sự thành công của Trung Quốc trong việc kéo Philippines về phía mình hậu Phán quyết Trọng tài là một minh chứng.
Nguy hiểm hơn nữa, nếu căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh trên Biển Đông diễn ra đúng thời điểm Nga có thể mở một cuộc tấn công lớn ở Đông Ukraine, nhóm tham mưu chiến lược của Trump sẽ phải căng mình đối phó.
Vì vậy Jennifer M. Harris đề xuất với các nhà hoạch định chính sách của Washington 3 hành động để chủ động ngăn ngừa một cuộc khủng hoảng ở Biển Đông.
Đầu tiên, các nhà lãnh đạo quân sự Mỹ phải xây dựng một kế hoạch rõ ràng, dự tính những biện pháp chính xác đối phó với Trung Quốc nếu họ áp đặt ADIZ ở Biển Đông, quân sự hóa Scarborough hoặc leo thang quân sự.
Thứ hai, các nhà lãnh đạo Quốc hội Mỹ phải thông qua đạo luật mới quy định rõ ràng hơn quyền của Tổng thống được chủ động điều động và sử dụng các lực lượng vũ trang Hoa Kỳ, ủy quyền cho Tổng thống xử lý các nguy cơ xung đột giữa các cường quốc.
Thứ ba, Quốc hội Mỹ và Nhà Trắng cần phải làm việc với nhau để hoạch định chính sách với các phương án đối phó khác ngoài giải pháp quân sự, đặc biệt là kinh tế.
Nếu Hoa Kỳ thực sự muốn kiềm chế sự bành trướng của Trung Quốc ở Biển Đông, nước Mỹ phải làm cho Trung Quốc trả giá về kinh tế cho hành động hiếu chiến của họ.
Đồng thời Mỹ cũng phải tính đến việc hỗ trợ các đồng minh Châu Á như Nhật Bản, Philippines để tránh những hệ quả có thể xảy ra do hành vi bắt nạt về kinh tế từ Trung Quốc.
Những điều này phải được chuẩn bị trước khi Washington cho phép bất cứ sự leo thang quân sự nào ở Châu Á. Nói như Binh pháp Tôn Tử, biết địch biết ta, trăm trận trăm thắng.
Tổng thống Donald Trump sẽ làm tốt điều này, bởi lẽ cho đến giờ đối thủ không biết ông nghĩ gì và sẽ làm gì [1].
Người viết cho rằng, phát biểu của Ngoại trưởng Rex Tillerson về Biển Đông báo hiệu một cách tiếp cận cứng rắn của Hoa Kỳ trước các hành động leo thang nhằm độc chiếm Biển Đông từ phía Trung Quốc.
Nhưng đó là định hướng chiến lược, thay vì các động thái chiến thuật cụ thể.
Trung Quốc đã từng chớp thời cơ chiếm đoạt quyền kiểm soát bãi cạn Scarborough từ Philippines, leo thang bồi lấp đảo nhân tạo ở Trường Sa trên cơ sở phân tích và nhận định khả năng phản ứng của Mỹ dưới thời Tổng thống Barack Obama trong 2 cuộc khủng hoảng Crimea và Syria.
Nhưng trước một tân Tổng thống Hoa Kỳ khó đoán như ông Donald Trump, khả năng Bắc Kinh làm liều, manh động ở Biển Đông sẽ thấp hơn, bởi hơn ai hết, Trung Quốc cũng ngần ngại một cuộc chiến với Hoa Kỳ vì hậu quả thảm khốc của nó.
Ném đá dò đường vẫn là thủ đoạn được họ sử dụng với tính toán cụ thể về thời điểm, bối cảnh, vụ bắt giữ thiết bị lặn không người lái của Mỹ ở Biển Đông trước ngày ông Trump nhậm chức là một ví dụ.
Ngay cả một việc nhỏ như giới truyền thông, mạng xã hội Trung Quốc chờ đón ông Donald Trump có lời chúc Tết Nguyên đán Đinh Dậu đến người Mỹ gốc Hoa và Trung Quốc như những người tiền nhiệm, với nhiều cảm xúc chờ đợi, oán trách để rồi hả hê cũng nói lên nhiều điều.
Theo Đa Chiều, điều đó cho thấy tâm lý sĩ diện còn khá phổ biến tại quốc gia này, thay vì tìm hiểu những chính sách của Trump có thể sẽ áp dụng với Trung Quốc.
Mãi đến mùng Sáu Tết, con gái Tổng thống Mỹ, Ivanka Trump và cháu ngoại đến Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ chúc tết, còn Donald Trump vẫn im lặng, hành xử khác hoàn toàn những người tiền nhiệm [2].
Người viết cho rằng, điều này không chỉ góp phần thỏa mãn tâm lý "sĩ diện" của giới truyền thông Trung Quốc, mà Trump còn khiến đối phương vẫn không thể đoán được ông sẽ xử lý quan hệ Trung - Mỹ như thế nào.
Cho dù mọi thứ còn đang ở phía trước, mọi khả năng đều có thể xảy ra, bao gồm cảnh báo của Jennifer M. Harris, nhưng người viết tin Trung Quốc sẽ phải thận trọng, vì Trump có thể sử dụng các nước cờ chiến lược cao tay hơn nhiều việc đối đầu bằng vũ lực, đó là con bài Đài Loan.
Hồng Thủy
Tài liệu tham khảo :
[1]http://edition.cnn.com/2017/02/02/opinions/china-conflict-risk-growing-harris/
[2]http://china.dwnews.com/news/2017-02-02/59797397.html
***************************
"Vào thời điểm này, chúng tôi cho rằng các động thái quân sự đáng kể là điều không cần thiết" - ông Mattis phát biểu tại một cuộc họp báo ở thủ đô Tokyo - Nhật Bản, đồng thời nhấn mạnh mục tiêu hiện tại là ngoại giao.
Trước đó, trong buổi điều trần phê chuẩn tại Thượng viện trước khi được phê chuẩn làm ngoại trưởng Mỹ, ông Rex Tillerson cho rằng Trung Quốc không được phép tiếp cận những hòn đảo nước này bồi đắp trái phép trên biển Đông. Nhà Trắng cũng tuyên bố sẽ bảo vệ "các khu vực quốc tế" tại vùng biển chiến lược.
Tuy nhiên, hiện vẫn chưa rõ Mỹ sẽ thực hiện mục tiêu trên bằng cách nào. Các chuyên gia phân tích cho rằng phát biểu của ông Tillerson, tương tự các tuyên bố từ Nhà Trắng, báo hiệu khả năng tiến hành hoạt động quân sự hoặc thậm chí phong tỏa biển Đông của Washington.
Những động thái trên có nguy cơ gây ra một cuộc đụng độ vũ trang với Trung Quốc, nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới và là mục tiêu chỉ trích của Tổng thống Donald Trump vì cướp đi việc làm của Mỹ.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Jim Mattis. Ảnh : REUTERS
Vì vậy, phát biểu của ông Mattis cho thấy các hoạt động quân sự lớn hiện chưa được cân nhắc. "Điều chúng tôi cần phải làm là tận dụng tối đa mọi nỗ lực, đặc biệt là ngoại giao, để cố gắng giải quyết vấn đề một cách thích hợp, duy trì sự kết nối giữa các bên" - ông Mattis nói trong phát biểu đầy đủ nhất của ông về biển Đông tính đến thời điểm hiện tại.
"Và chắc chắn lập trường quân sự của chúng tôi sẽ là củng cố ngoại giao trong vấn đề này. Thời điểm hiện tại vẫn chưa cần thiết để tiến hành diễn tập quân sự hay những động thái tương tự" - bộ trưởng quốc phòng Mỹ nói thêm.
Tuy nhiên, ông Mattis cũng lên tiếng chỉ trích các hoạt động trái phép của Trung Quốc tại biển Đông : "Trung Quốc đã phá vỡ sự tin tưởng của các nước trong khu vực. Rõ ràng Bắc Kinh đang cố gắng phủ nhận toàn bộ những nỗ lực ngoại giao, an ninh và kinh tế của các quốc gia láng giềng".
Bảo Hạnh (theo Reuters)
*******************
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ : 'Trung Quốc đang chia rẽ niềm tin giữa các nước Châu Á' (Một Thế Giới, 04/02/2017)
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis khẳng định Trung Quốc "đang chia rẽ niềm tin của các quốc gia trong khu vực (Châu Á)" trong chuyến thăm tới Nhật ngày 4/2.
Tướng James Mattis thẳng thắng chỉ trích Trung Quốc vì những hành động trong thời gian qua tại Châu Á
Tuy thẳng thắn chỉ trích hành động chia rẽ Châu Á của Trung Quốc nhưng tân Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ cũng nhấn mạnh rằng Washington chưa cần can thiệp quân sự quy mô lớn tại Biển Đông.
"Trung Quốc đang gây chia rẽ niềm tin giữa các quốc gia trong khu vực, dường như cố gắng bác bỏ mọi điều kiện về ngoại giao, an ninh, kinh tế của các nước xung quanh", ông Mattis nói trong cuộc họp báo tại Tokyo.
"Ngay lúc này, chúng tôi không nhận thấy sự cần thiết phải tiến hành bất cứ hoạt động quân sự quy mô lớn nào. Những gì chúng ta phải làm là dồn hết mọi công sức, mọi nỗ lực về ngoại giao để giải quyết vấn đề một cách đúng đắn và duy trì những kênh đối thoại mở", ông Mattis khẳng định.
Người đứng đầu Lầu Năm Góc nói rằng việc việc sử dụng quân sự vẫn là một biện pháp được xem xét đến, nhưng căng thẳng trên Biển Đông chưa cần thiết phải sử dụng đến biện pháp này.
"Chắc chắn lập trường của chúng tôi là quân đội nên là lực lượng trợ giúp cho các nhà ngoại giao trong vấn đề này. Tuy nhiên, hiện chưa cần thiết phải huy động quân đội hay bất cứ điều gì như thế để giải quyết những vấn đề mà các nhà ngoại giao giải quyết tốt nhất", ông Mattis nói.
Quan điểm của ông Mattis củng cố sự cứng rắn của chính quyền Tổng thống Donald Trump với Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông và an ninh trong khu vực Châu Á.
Trước đó, trong phiên điều trần trước Thượng viện Mỹ, Ngoại trưởng Rex Tillerson khẳng định sẽ không nên để Trung Quốc tiếp cận các đảo nhân tạo mà nước này xây dựng trái phép trên Biển Đông. Nhà Trắng cũng cam kết sẽ bảo vệ "những lãnh thổ quốc tế" trên Biển Đông.
Tuy nhiên, cho đến nay Nhà Trắng chưa đưa ra thông điệp rõ ràng về cách thực hiện cam kết cứng rắn của mình đối với Biển Đông.
Thiên Hà (theo Reuters)
Một số trang tin Anh, Mỹ hôm 1/2 đã khui lại dự đoán của cố vấn Tòa Bạch Ốc Steve Bannon về khả năng xảy ra chiến tranh giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc ở Biển Đông. Giáo sư Ngô Vĩnh Long ở Mỹ cho rằng dự đoán đó "không có cơ sở", trong khi Tiến sĩ Lê Vĩnh Trương nói "va chạm" Mỹ-Trung "hoàn toàn có thể" xảy ra.
Cố vấn Tòa Bạch Ốc Steve Bannon nói chuyện với Bộ trưởng An ninh Nội địa John Kelly tại Tòa Bạch Ốc ở Washington, 31/1/2017.
Tin cho hay cách đây chưa đầy một năm, trong một chương trình trên radio hồi tháng 3/2016, ông Steve Bannon cho rằng quan hệ Mỹ-Trung tất yếu sẽ leo thang thành xung đột trong vòng một thập niên tới.
Ông Bannon, khi đó là lãnh đạo điều hành hãng tin Breibart News, nói : "Chúng ta sẽ tham chiến ở Biển Đông trong 5 tới 10 năm nữa, phải không nào ? Không còn nghi ngờ gì về điều đó. Trung Quốc đang củng cố và về cơ bản là đang xây những hàng không mẫu hạm cố định và đặt tên lửa lên đó. Họ xông vào khu vực ngay trước mặt nước Mỹ - và quý vị thừa hiểu vấn đề thể diện nó quan trọng như thế nào – rồi họ tuyên bố vùng biển này là lãnh hải lịch sử của họ".
Báo giới giờ đây đang hướng sự quan tâm của dư luận tới lời dự báo này khi ông Bannon đã trở thành cố vấn chiến lược thân cận nhất của Tổng thống Mỹ Donald Trump, trong khi dường như ít người chú ý đến phát biểu của ông hồi năm ngoái.
Từ Việt Nam, Tiến sĩ Lê Vĩnh Trương thuộc Quỹ Nghiên cứu Biển Đông, bình luận với VOA về dự báo của ông Bannon đưa ra hồi năm ngoái :
"Khả năng này hoàn toàn có thể xảy ra. Bởi vì vấn đề nguyên tắc và lợi ích của hai cường quốc này ở Biển Đông liên tục va chạm. Từ xây dựng đảo nhân tạo, cho đến ngăn chặn tàu của Mỹ được đi qua khu vực này từ mấy năm nay, cũng như đe dọa các đối tác của Mỹ trong vấn đề khai thác dầu. Nó cho thấy sự leo thang rất là lớn. Biển Đông tiềm ẩn một nguy cơ rất là lớn. Cho nên ông Steve Bannon ông có lý trừ phi con người thương thuyết của ông Trump trở nên có những cái uyển chuyển, nếu không thì việc leo thang như vậy rất dễ xảy ra những cuộc va chạm, thì cũng có thể gọi là chiến tranh ở cấp độ thấp, chiến tranh cục Bộ rồi".
Cựu Tư lệnh Lực lượng Quốc phòng Úc (ADF) Angus Houston cho biết, đã "quá muộn" để ngăn Trung Quốc lấy đất ở Biển Đông.
Máy bay chiến đấu J-15 từ tàu sân bay Liêu Ninh của Trung Quốc tiến hành một cuộc tập trận trong khu vực Biển Đông, ngày 2/1/2017.
Theo The Australian, ông Angus – người từng đứng đầu ADF từ năm 2005 – 2011, phát biểu trong một buổi hội thảo an ninh quốc gia ở Canberra rằng những hình ảnh mà ông nhìn thấy về việc quân sự hóa các đảo cho thấy sự hiện diện của Trung Quốc là "vĩnh viễn".
Ông nói : "Theo quan điểm của tôi, quá muộn để ngăn chương trình của Trung Quốc ở Biển Đông. Điều quan trọng bây giờ là đảm bảo tự do hàng hải và quyền đi qua lại không gây hại. Chúng ta cũng cần tìm cách giải quyết tranh chấp lãnh thổ phù hợp với luật pháp quốc tế và không khuyến khích các quốc gia hành động đơn phương theo cách có thể gây đe dọa đến hòa bình và ổn định khu vực. Từ đây, một cách tiếp cận thận trọng là cần thiết".
Ông Angus cho biết, theo sau cuộc bầu cử của Tổng thống Donald Trump, đã có sự bất ổn định trong chiến lược của Mỹ ở khu vực, nhưng kêu gọi một "sự hiện diện mạnh mẽ và vĩnh viễn" ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
Tuy nhiên, Giáo sư Ngô Vĩnh Long, một học giả nghiên cứu về quan hệ Châu Á – Mỹ tại Hoa Kỳ, lại cho rằng không muộn trong việc ngăn cản Trung Quốc chiếm đất ở Biển Đông bởi phán quyết của Tòa án Quốc tế The Hague là cơ hội để các nước trong khu vực chống lại Trung Quốc.
Giáo sư Long nói : "Việt Nam là nước có lãnh hải dài nhất trong khu vực, là nước sát Trung Quốc, là cửa ngõ cho Trung Quốc vào Đông Nam Á, nếu Việt Nam thấy địa thế của mình là quan trọng thì Việt Nam nên đẩy mạnh các nước trong khu vực theo phán quyết của Tòa án Quốc tế".
Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Mỹ - Trung sẽ "đi đêm" ?
Cũng phát biểu tại hội thảo, cựu Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Satoshi Morimoto nói, ông lo sợ Tổng thống Donald Trump có thể ký một thỏa thuận thương mại bí mật với Trung Quốc mà cho phép quốc gia này gia tăng các hoạt động quân sự ở Biển Đông.
Giáo sư Morimoto cho biết, vẫn còn tồn tại nhiều bất ổn về tính hiệu quả của chính quyền mới đối với an ninh khu vực. Tuy nhiên, khi được hỏi về sự chia rẽ tiềm tàng không thể đoán trước của chính quyền Trump, ông Morimoto cho biết, điều ông lo sợ là tổng thống Mỹ có thể đàm phán trực tiếp với Trung Quốc một thỏa thuận phù hợp với những lợi ích ngắn hạn.
Về khả năng xảy ra một cuộc "đi đêm" giữa chính quyền Trump và Bắc Kinh, Giáo sư Long nhận định : "Đến nay ông Trump chỉ nghĩ đến lợi ích của ổng và những người xung quanh ổng thôi. Vấn đề lớn là lợi ích của Mỹ. Bây giờ nếu không có sự thông thương ở Biển Đông thì Mỹ sẽ bị thiệt hại rất lớn. Đến lúc nào đó, tôi nghĩ những người trong hai đảng Dân chủ và Cộng hòa cũng như những người trong bộ máy chính quyền sẽ phản đối. Lúc đó, một là ông Trump theo chính sách ông hô hào hiện nay mà bất lợi cho Mỹ hay là ổng phải thay đổi chính sách. Nếu thay đổi chính sách thì những gì các chính quyền từ trước đến nay làm rất bài bản, thì chính quyền ông Trump phải trở lại những chiến lược, chính sách lúc trước, nếu không sẽ rất nguy cho nước Mỹ và các nước khác trên thế giới".
Tàu sân bay của Trung Quốc ở Biển Đông.
Bàn cờ khu vực
Trong bối cảnh tranh chấp ở khu vực Biển Đông vẫn tiếp tục gia tăng và những quan ngại về một "liên minh" Mỹ-Trung, luật sư Vũ Đức Khanh, một chuyên gia nghiên cứu về vấn đề Biển Đông tại Canada cho biết, Việt Nam đang rất "cô đơn" trong vấn đề này nhưng có nhiều dấu hiệu cho thấy Việt Nam sẽ ngả về phía Trung Quốc.
Ông nói : "Từ khi Trung Quốc đẩy mạnh việc cải tạo các đảo ở khu vực Trường Sa thì Việt Nam đã cô đơn. Chính sách đối ngoại của Việt Nam là muốn làm bạn với tất cả các nước trên thế giới, việc này không có gì sai. Cái sai là chính phủ Việt Nam vẫn tiếp tục viện cớ ở sát bên Trung Quốc, nếu có những chính sách quá đột phá thì sẽ bị Trung Quốc thôn tính. Nhưng ngược lại, Việt Nam càng ngày càng bị lệ thuộc rất nặng nề vào Trung Quốc".
Trước hai tình huống Mỹ - Trung sẽ bắt tay hoặc đối đầu nhau có ảnh hưởng ra sao đối với Việt Nam, luật sư Khanh nói : "Tôi nghĩ tình huống thứ nhất, ông Donald Trump và Trung Quốc sẽ bắt tay nhau để chia lại bàn cờ khu vực thì tôi nghĩ khả năng đó xảy ra nhiều hơn là khả năng ông Trump sẽ đối đầu bằng một cuộc chiến tranh lạnh với Trung Quốc, sau đó có thể dẫn tới cuộc chiến tranh nóng bằng quân sự. Với tình huống thứ nhất thì một lần nữa Việt Nam bị bán đứng bởi hai cường quốc, Trung Quốc và Hoa Kỳ".
Luật sư Khanh cho biết thêm, quay trở lại thời điểm cuối thập niên 60, đầu thập niên 70, nhân dân hai miền Nam-Bắc, đã phải đổ máu để giải quyết bài toán cán cân quyền lực trong khu vực. Nếu Việt Nam không có sự thay đổi chiến lược với phương cách mở rộng tự do chính trị ở trong nước để kêu gọi các lực lượng yêu nước cùng bảo vệ đất nước thì Việt Nam có thể sẽ mất luôn cả Trường Sa trong điều kiện này.
Lam Thủy
Nguồn : VOA, 01/02/2017
Tân Ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson, cựu Chủ tịch điều hành của tập đoàn dầu khí ExxonMobil, từng có những phát biểu mạnh về việc Trung Quốc xây đảo nhân tạo ở Biển Đông.
Ông Rex Tillerson điều trần trước Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Hoa Kỳ hôm 11/01/2017. AFP
Trước đó ExxonMobil lại ký thỏa thuận hợp tác dầu khí với Việt Nam.
Thực tế nào mà vị tân ngoại trưởng Hoa Kỳ phải đối đầu ; đặc biệt trong vấn đề Biển Đông ?
Ông Rex Tillerson vào ngày 1 tháng 2 năm 2017 chính thức trở thành vị Ngoại trưởng thứ 69 của Hoa Kỳ. Giới quan sát cho rằng ông này nhậm một nhiệm vụ vô cùng khó khăn trong tình hình đối ngoại hiện nay của chính phủ tân Tổng thống Donald Trump.
Trên mạng Asia Times vào ngày 23 tháng giêng vừa qua, tác giả Helen Clark có bài viết với tựa tiếng Anh ‘Exxon-Vietnam gas deal to test Tillerson’s diplomacy’- tạm dịch "Thỏa thuận khí đốt giữa Exxon và Việt Nam sẽ thử thách chính sách ngoại giao của ông Tillerson.’
Đây là thỏa thuận cùng nhau khai thác và vận hành thương mại mỏ khí Cá Voi Xanh trong khu vực đặc quyền kinh tế của Việt Nam ; nhưng phía Trung Quốc cũng cho là thuộc về họ.
Tác giả Helen Clark nói rõ dự án liên doanh giữa ExxonMobil và Việt Nam trị giá 10 tỷ đô la Mỹ được ký kết vào ngày 13 tháng giêng nhân khi ông John Kerry, cựu ngoại trưởng Hoa Kỳ đến thăm Việt Nam và ông tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đi thăm Trung Quốc có nguy cơ gây nên dậy sóng tại khu vực tranh chấp Biển Đông dưới thời của tân chính quyền Donald Trump.
Tuy nhiên theo tác giả Helen Clark thì dự án của ExxonMobil sẽ được bảo vệ mạnh mẽ bởi ngoại trưởng Rex Tillerson, cựu chủ tịch và viên chức điều hành chính của ExxonMobil.
Hồi năm 2011, Bắc Kinh gián tiếp cảnh báo ExxonMobil chẳng bao lâu sau khi tập đoàn này công bố phát hiện trữ lượng khí đốt lớn tại Lô 118 trong vùng dự án Cá Voi Xanh. Bắc Kinh nói rõ những công ty ngoại quốc phải ngưng thăm dò dầu khí trong vùng tranh chấp.
Nhiều tập đoàn năng lượng đa quốc khác dường như phải nghe theo khuyến cáo của Trung Quốc phải từ bỏ hoạt động thăm dò dầu khí với Việt Nam.
Hãng thông tấn Reuters loan tin vào trung tuần tháng 5 năm 2014, bản thân ông Tillerson gặp chủ tịch tập đoàn dầu khí quốc gia Trung Quốc CNOOC- Vương Nghi Lâm thảo luận về hợp tác thêm giữa hai tập đoàn nhưng không nói rõ chi tiết.
Từ đó đến nay hai phía không công bố kế hoạch sản xuất nào tại khu vực vừa nêu cho đến ngày 13 tháng giêng vừa qua khi ExxonMobil và PetroVietnam ký kết hai văn bản thỏa thuận cho dự án khí đốt Cá Voi Xanh.
Tin còn cho biết ExxonMobil còn có quyền thăm dò tại những lô kế cận mỏ khí đốt Cá Voi Xanh.
Giáo sư Carlyle Thayer, thuộc Học viện Quốc Phòng Úc, vào ngày 16 tháng giêng trong bài viết về thỏa thuận giữa ExxonMobil và Việt Nam nêu rõ là ông Tillerson hiểu thấu đáo về mọi nổ lực của Trung Quốc nhằm đe dọa tập đoàn này không được đầu tư vào Việt Nam từ những năm 2007-2008. Và bản thân ông Tillerson sẽ không nghe phản đối của Trung Quốc về thỏa thuận của ExxonMobil và Việt Nam.
Trước đây giới chức Hoa Lục từng có cảnh báo riêng với các công ty dầu khí Phương Tây là quyền lợi của họ tại Trung Quốc sẽ bị thiệt hại nếu như hỗ trợ Việt Nam thăm dò dầu khí ở Biển Đông.
Đối với thỏa thuận giữa ExxonMobil và Việt Nam về dự án Cá Voi Xanh ký kết vào ngày 13 tháng giêng vừa qua, Trung Quốc chưa có bình luận đặc biệt nào ngoại trừ truyền thông Nhà nước Hoa Lục mạnh mẽ chỉ trích phát biểu của ông Rex Tillerson tại phiên điều trần về việc bổ nhiệm ông vào chức ngoại trưởng trong tân chính phủ Donald Trump trước Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ.
Lúc đó ông Tillerson phát biểu là Hoa Kỳ cần gửi đến cho Trung Quốc một tín hiệu rõ ràng là phải ngưng ngay hoạt động cải tạo, xây dựng và không được đến những đảo nhân tạo lập nên ở Biển Đông.
Tờ China Daily bình luận cho rằng những tuyên bố của ông Rex Tillerson là một mớ lộn xộn những thiên kiến ngây ngô, lỗi thời, có tầm nhìn ngắn cùng những tưởng tượng chính trị không thực tế".
Tác giả Helen Clark trích lại ý kiến của giáo sư Carlyle Thayer rằng Việt Nam cũng như Trung Quốc cần năng lượng phục vụ cho nền kinh tế công nghiệp hóa đang phát triển nhanh chóng. Và thỏa thuận với ExxonMobil được cho là một phần của kế hoạch của trung ương kết hợp các nguồn tài nguyên thiên nhiên tại Biển Đông vào kinh tế biển.
Những kế hoạch vạch ra trong khu vực tranh chấp khiến Trung Quốc giận giữ trước đây chắc chắn sẽ lặp lại nếu như ông Rex Tillerson có hành động cứng rắn giống như những tuyên bố mạnh mẽ mà ông đưa ra tại phiên điều trần trước Thượng viện Hoa Kỳ vừa qua như vừa nêu.
Theo nhà nghiên cứu Biển Đông, Đinh Kim Phúc, thì sẽ không có gì mới trong chính sách của chính phủ của tổng thống Donald Trump tại khu vực Biển Đông.
Theo nhà nghiên cứu này thì sẽ chẳng có gì sáng sủa nếu như thiếu ‘đột phá’ từ phía chính quyền Mỹ hiện nay :
"Không có gì lạc quan hơn vì rõ ràng tôi có cơ sở là Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng của Việt Nam đã sang Trung Quốc và ra thông cáo chung, rồi ký 15 liên kết giữa hai quốc gia.
Theo tôi đó là câu trả lời rõ ràng cho tình hình an ninh khu vực Đông Nam Á và Châu Á- Thái Bình Dương ; đặc biệt trên Biển Đông. Các vị lãnh đạo Việt Nam đã chọn cho mình thái độ đi trước thái độ của Mỹ dưới chính quyền Donald Trump.
Tất cả quan chức dưới thời tổng thống Donald Trump chỉ được biết qua những phát biểu, chứ cho đến nay chúng tôi chưa có thể đánh giá cụ thể vì những bước đi chưa được triển khai. Tuy nhiên theo tôi tình hình Biển Đông vẫn như dưới thời ông Obama. Mỹ- Trung vẫn gờm nhau và cuộc chơi trên Biển Đông do Trung Quốc dẫn dắt.
Nếu có thay đổi thì chính sách của Mỹ phải có ‘đột biến’ ; phải có trọng tâm rõ ràng trong vấn đề Biển Đông giữa Mỹ và Trung Quốc, Mỹ và Nhật Bản, Mỹ và Đông Nam Á… Chứ còn cứ ỡm ờ suy tính giữa quyền lợi Mỹ- Trung thế nào thì tôi nghĩ cuộc chơi tại Biển Đông tiếp tục do Trung Quốc dẫn dắt như trong thời gian vừa qua".
Ngoài vấn đề ngoại giao với Trung Quốc liên quan Biển Đông, một trong những tuyến hàng hải huyết mạch trên thế giới hiện nay, một số quyết định của Nhà Trắng đang gây phản ứng mạnh mẽ.
Đó là những lệnh hành pháp mà tổng thống Donald Trump ký ngay sau khi nhậm chức bị chỉ trích bởi nhiều quốc gia Hồi giáo, rồi đồng minh Châu Âu, lân bang Mexico và ngay cả những viên chức ngoại giao trước đây và hiện nay của Hoa Kỳ.
Những thách thức đang chờ đón vị tân ngoại trưởng nước Mỹ là một di sản ngổn ngang gồm cuộc nội chiến Syria, đe dọa bắn thử hỏa tiễn đạn đạo liên lục địa của Bắc Hàn, một nước Nga quyết đoán và một Trung Quốc đang trổi dậy.
Gia Minh, RFA
Nguồn : RFA tiếng Việt, 01/02/2017
*************************
Bộ trưởng quốc phòng Mỹ đi Nam Hàn và Nhật Bản (RFA, 01/02/2017)
Bộ Trưởng Quốc Phòng Hoa Kỳ, James Mattis tuyên thệ nhậm chức tại Bộ Quốc Phòng Mỹ hôm 27/1/2017. AFP photo
Hôm nay, Tổng Trưởng Quốc Phòng Hoa Kỳ James Mattis sẽ lên đường đi Nam Hàn và Nhật Bản, thực hiện chuyến công du đầu tiên trong vai trò người điều khiển Lầu Năm Góc.
Khi loan báo về chuyến đi này, thông cáo của Bộ Quốc Phòng Hoa Kỳ viết rằng chuyến đi nhằm khẳng định cam kết mà Washington đã có với Nam Hàn và Nhật Bản, đồng thời cũng để phát huy mối quan hệ giữa Hoa Kỳ với 2 nước đồng minh Đông Á.
Theo lịch trình, trạm dừng chân đầu tiên của ông Tổng Trưởng Quốc Phòng Mỹ là Seoul, nơi ông sẽ bàn thảo với giới lãnh đạo Nam Hàn về tình hình an ninh bán đảo Triều Tiên trước nguy cơ gây hấn do Bắc Hàn gây nên, và kế hoạch dựng hệ thống phòng thủ phi đạn THAAD.
Đến ngày thứ Sáu, ông Mattis sẽ sang thăm Tokyo, gặp lãnh đạo Nhật để thảo luận về tình hình Châu Á-Thái Bình Dương, và kêu gọi Nhật đóng góp thêm để giúp Hoa Kỳ trang trải chi phí khi đưa quân sang giúp bảo vệ an ninh quốc phòng cho Nhật Bản.
*********************
Trung Quốc cực lực chống đối Hệ thống phòng thủ tên lửa Mỹ (VOA, 01/02/2017)
THAAD có mục đích chống lại khả năng tên lửa đạn đạo và hạt nhân của Bắc Hàn, song Bắc Kinh lập luận rằng về lâu dài hệ thống đó có thể làm nhiều hơn thế.
Trung Quốc đang đẩy mạnh nỗ lực để ngăn chặn Hàn Quốc triển khai hệ thống phòng thủ tên lửa của Mỹ trên lãnh thổ Hàn Quốc, bằng cách gia tăng áp lực trên mặt trận kinh tế.
Mặc dù các giới chức Hoa Kỳ và Hàn Quốc lâu nay nhấn mạnh rằng mục đích chính của Hệ thống Phòng thủ Khu vực Tầm cao Giai đoạn cuối (THAAD) có mục đích chống lại khả năng tên lửa đạn đạo và hạt nhân của Bắc Hàn, song Bắc Kinh lập luận rằng về lâu dài hệ thống đó có thể làm nhiều hơn thế.
Jagannath Panda, một nhà phân tích tại Viện Nghiên cứu và Phân tích Quốc phòng ở New Delhi, cho biết Trung Quốc đã bắt đầu siết chặt các biện pháp đối với Seoul, và có phần chắc động thái này sẽ tiếp tục nếu Seoul không đổi ý.
Panda nói kể từ khi THAAD được triển khai, lượng du khách Trung Quốc đến Hàn Quốc nghỉ hè đã giảm, và sự thể này đã tác động mạnh đến nền kinh tế Hàn Quốc.
Đây mới chỉ là một trong những cách mà Bắc Kinh đang làm để chủ động gây áp lực với Hàn Quốc về việc triển khai lá chắn tên lửa THAAD.
Hồi đầu tháng này, nhật báo Hankyoreh của Hàn Quốc nêu ra một danh sách các biện pháp mà Trung Quốc được cho là đã thực hiện kể từ khi quyết định triển khai THAAD được thông qua hồi tháng 7 năm ngoái, bao gồm hạn chế du hành đối với các nghệ sĩ giải trí Hàn Quốc, các chuyến bay thuê bao từ Hàn Quốc, và nhắm mục tiêu vào hoạt động kinh doanh của Tập đoàn Lotte của Hàn quốc ở Trung Quốc.
Một sân golf thuộc sở hữu của Tập đoàn Lotte ở Hạt Seongju ở miền nam Hàn Quốc được công bố là nơi sẽ đặt hệ thống THAAD. Dự kiến hệ thống sẽ được triển khai vào tháng 5. Mặc dù vậy, có những quan ngại rằng những chống đối gia tăng có thể trì hoãn việc này.
Chuyên gia Mỹ : Washington cần tiếp tục răn đe Bắc Kinh về Biển Đông (RFI, 30/01/2017)
Ảnh minh họa : Máy bay thuộc hai phi đoàn Carrier Air Wing 5 và Carrier Air Wing 9 cùng tàu sân bay USS John C. Stennis tập trận trong vùng biển Philippines, ngày 18/06/2016. REUTERS/Courtesy Steve Smith/U.S. Navy
Trong một bài viết ngày 27/01/2017 mang tựa đề rất khô khan : Các nguyên tắc chỉ đạo về Biển Đông cho tân chính quyền (Mỹ) - South China Sea Guidelines for the New Administration – trung tâm Sáng Kiến Minh Bạch Hàng Hải Châu Á AMTI thuộc Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Lược và Quốc Tế CSIS tại Washington đã nêu bật 5 khuyến cáo mà các chuyên gia Mỹ về Biển Đông vừa nhất trí chuyển đến chính quyền Donald Trump để đề nghị thực hiện.
Đối với hai chuyên gia Geoffrey Hartman và Amy Searight, tác giả bài viết, có rất nhiều khả năng là Bắc Kinh sẽ sớm thách thức nghiêm trọng quyết tâm của Washington tại Biển Đông, nơi mà Mỹ đã cố đáp trả một cách có hiệu quả trước các hành vi quyết đoán của Trung Quốc. Các lợi ích lâu dài của Mỹ - từ quyền tự do hàng không và hàng hải, tôn trọng một trật tự dựa trên luật pháp quốc tế, cho đến giải quyết tranh chấp bằng con đường hòa bình – tất cả đều bị đe dọa.
Các mục tiêu của Mỹ như duy trì các quan hệ liên minh và đối tác trong vùng, bảo vệ chuẩn mực và quy tắc quốc tế, và duy trì một quan hệ có hiệu quả với Trung Quốc là điều vẫn có giá trị. Thế nhưng Trung Quốc đã ra tay trước ở Biển Đông và Hoa Kỳ cần phải thay đổi chiến lược để xoay chuyển chiều hướng và tránh được cái bẫy của một đối sách bị động và vô hiệu quả.
Cho đến nay, phản ứng của Mỹ trước các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông chưa đủ để làm cho Bắc Kinh thay đổi cách xử sự, thậm chí nuôi dưỡng lập luận theo đó Trung Quốc đang đẩy được Mỹ ra khỏi khu vực.
Đối với nhiều nước trong khu vực, việc chống lại các nỗ lực của Trung Quốc đã trở thành thước đo quan trọng về sự dấn thân của Mỹ vào khu vực. Nếu các hành vi bức hiếp của Trung Quốc vẫn không bị Mỹ đáp trả, điều đó sẽ gởi một tín hiệu nguy hiểm về sức mạnh của hệ thống liên minh của Mỹ trong vùng, và giảm thiểu vai trò đối tác an ninh của Washington.
Để ngăn chận các cố gắng của Trung Quốc nhằm khống chế Biển Đông, Hoa Kỳ cần có một chiến lược lâu bền để tăng cường năng lực của mình, làm việc hữu hiệu hơn với các đồng minh và đối tác, và củng cố trật tự khu vực. Để làm được điều này, chính quyền mới ở Mỹ nên nhanh chóng duyệt xét lại chiến lược Biển Đông từ trên xuống dưới và một cách cặn kẽ, sao cho có thực chất hơn và hữu hiệu hơn.
Trong khi chuẩn bị rà soát và củng cố chiến lược của mình ở Biển Đông, chính quyền mới nên giữ trong đầu những lời khuyến cáo ghi trong báo cáo của Trung Tâm CSIS, đưa ra ngày 25/01, mang tựa đề : "Biển Đông – Một vài nguyên tắc chiến lược cơ bản", với sự đóng góp của các chuyên gia về Châu Á tại CSIS— Tiến sĩ Michael Green, tiến sĩ Zack Cooper, Bonnie Glaser, Andrew Shearer, và Greg Poling.
Khuyến cáo 1 : Phải tiếp tục răn đe và đồng thời hợp tác
Cho dù hợp tác của Trung Quốc cần thiết để giải quyết một số vấn đề khu vực và toàn cầu – như hành vi hiếu chiến của Bắc Triều Tiên hay vấn đề biến đổi khí hậu – Hoa Kỳ không nên để bị Trung Quốc bắt bí vì sợ rằng chiến lược răn đe mạnh hơn sẽ cản trở công cuộc hợp tác song phương.
Mọi cố gắng giảm nhẹ chính sách của Mỹ ở Biển Đông để bảo vệ công cuộc hợp tác với Trung Quốc trong các lãnh vực khác đều không cần thiết, thậm chí còn không hiệu quả nữa là khác. Hợp tác trong những lãnh vực hai bên cùng chia sẻ quyền lợi không chỉ quan trọng đối với Mỹ mà cũng quan trọng đối với Trung Quốc.
Lãnh đạo Mỹ không nên lo ngại về tình hình căng thẳng trong quan hệ Mỹ-Trung. Mỹ có thể vừa kiên quyết trên các nguyên tắc của mình và răn đe để không cho Trung Quốc làm hỏng trật tự khu vực, vừa duy trì quan hệ hiệu quả với Bắc Kinh. Nhượng bộ trên quyền lợi thiết yếu của mình ở Châu Á, sẽ không khuyến khích hợp tác rộng hơn trên những vấn đề toàn cầu. Thậm chí việc nhận thấy một sự yếu đuối nơi Mỹ có thể khuyến khích giới lãnh đạo ở Bắc Kinh có thái độ quyết đoán hơn.
Tóm lại, một cách tiếp cận mang tính răn đe mạnh mẽ hơn không nhất thiết cản trở công cuộc hợp tác có lợi cho cả hai nước.
Khuyến cáo 2 : Có chính sách và thông điệp nhất quán và bền vững
Chính quyền mới cần đưa ra những thông điệp chiến lược rõ ràng và nhất quán, bởi vì sự thiếu mạch lạc trong việc gắn kết các mục tiêu của chiến lược tái cân bằng lực lượng vừa qua đã gây ra sự ngộ nhận nơi Trung Quốc cũng như các đồng minh và đối tác của Mỹ.
Cụ thể là những lời giải thích không nhất quán về cách Hoa Kỳ xử lý đà tăng cường quyền lực và ảnh hưởng của Trung Quốc – song song với việc thực thi vế quân sự rất rầm rộ của chiến lược tái cân bằng - đã làm gia tăng thái độ nghi kỵ của Bắc Kinh về việc Washington tìm cách ngăn chặn sự trỗi dậy của Trung Quốc.
Thông điệp và chính sách thiếu nhất quán – trong đó có các chiến dịch bảo vệ quyền tự do hàng hải và duy trì sự hiện diện thường xuyên - cũng đã gây nên hiểu lầm trong khu vực. Chính quyền mới nên cung cấp lời giải thích có thẩm quyền về các hoạt động này và không nên thay đổi lịch trình để chiều theo áp lực của Trung Quốc.
Hoa Kỳ nên tiến tới, các chiến dịch bảo vệ tự do hàng hải và khẳng định sự hiện diện thường xuyên phải được thực hiện một cách đều đặn để chứng tỏ quyết tâm của Hoa Kỳ sẵn sàng cho không quân và hải quân hoạt động bất cứ nơi nào luật pháp quốc tế cho phép. Đây là điều quan trọng, nhưng cũng phải cẩn thận tính đến những yếu tố không lường trước được khi vạch ra chiến thuật và thực hiện các chiến dịch để ngăn không cho Bắc Kinh trở nên quá tự tin vào khả năng dự đoán phản ứng của Hoa Kỳ.
Khuyến cáo 3 : Đa dạng hóa các biện pháp chống Trung Quốc
Đối với các chuyên gia Trung Tâm Chiến Lược, chính sách của Mỹ ở Biển Đông cho đến nay đã dựa quá nhiều vào các giải pháp quân sự, vốn không phải lúc nào cũng hiệu quả nhất. Cách đáp trả về mặt ngoại giao, thông tin, luật pháp, kinh tế hiện không được chú ý nhiều trong chính sách Trung Quốc của Hoa Kỳ. Việc đưa các giải pháp này vào trong chính sách sẽ rất quan trọng cho thành công trong việc làm cho Trung Quốc lùi bước trong dài hạn.
Một ví dụ là có thể tính đến việc trừng phạt có chọn lọc nhắm vào các công ty Trung Quốc tham gia vào các hoạt động gây mất ổn định. Hoa Kỳ có khả năng gây sức ép trên Trung Quốc trong những lãnh vực không liên quan trực tiếp đến vùng Biển Đông và nên xem xét khả năng sử dụng hoặc đe dọa sử dụng những công cụ này để ổn định trật tự khu vực.
Khuyến cáo 4 : Tăng cường giúp đỡ đồng minh và đối tác
Hoa Kỳ cần tăng cường các nỗ lực giúp các đồng minh và đối tác xây dựng năng lực để cải thiện khả năng của các nước này chống lại sự thúc ép của Trung Quốc. Nỗ lực xây dựng năng lực thành công sẽ cho phép các quốc gia Đông Nam Á tự bảo vệ tốt hơn, tạo nên sự răn đe chống lại các hành vi bức hiếp ở của Trung Quốc ở cấp độ thấp, cho phép quân đội Mỹ tập trung nhiều hơn vào việc răn đe ở cấp cao.
Để tạo điều kiện cho việc nâng cao năng lực các đối tác, Washington cần phải giữ gìn các mối quan hệ quốc phòng trong khu vực. Khả năng của Hoa Kỳ hợp tác với các quốc gia ở tuyến đầu phụ thuộc vào thái độ hợp tác và tuân thủ của các nước này trong lãnh vực nhân quyền và quản trị tốt nhà nước.
Khuyến cáo 5 : Duy trì lập trường trung lập về tranh chấp chủ quyền
Các chuyên gia đã đi đến kết luận : Hoa Kỳ có một số lợi thế lâu dài khiến cho các nước trong khu vực tiếp tục chọn Mỹ làm đối tác an ninh hàng đầu, trong đó việc Mỹ có lực lượng quân sự mạnh nhất thế giới, lại được thiện cảm của các cư dân địa phương, và một chính sách ngoại giao ít hung hăng hơn Trung Quốc. Với những lợi thế đó, Washington có đủ sức tập trung vào việc duy trì vai trò của mình ở Châu Á, và có thể tin rằng chủ nghĩa phiêu lưu của Trung Quốc có thể sẽ đẩy nhiều quốc gia quay sang Hoa Kỳ để nhờ hỗ trợ.
Lập trường xưa nay của Hoa Kỳ là trung lập đối với các tranh chấp chủ quyền trên các vùng đất ở Biển Đông, trong khi vẫn khẳng định rằng những tranh chấp phải được giải quyết một cách hòa bình và phù hợp với luật pháp quốc tế. Đây là một lập trường đúng đắn và cần được duy trì.
Lập trường đó cho phép Mỹ bảo vệ lợi ích của mình mà không vướng vào các tranh chấp chủ quyền chằng chịt ở Biển Đông. Vị trí trung lập trước các tranh chấp chủ quyền cho phép Hoa Kỳ can thiệp một cách linh hoạt vào Biển Đông để bảo vệ lợi ích của mình cũng như chuẩn mực và luật lệ quốc tế, đồng thời phản bác các cố gắng của Trung Quốc cho rằng các hành động của Hoa Kỳ là một mối đe dọa đến chủ quyền của Bắc Kinh.
Các nước tranh chấp khác chào đón sự can thiệp của Hoa Kỳ chính là vì Washington không thiên vị bên này chống bên kia.
RFI tiếng Việt
**********************
Mỹ cam kết tiếp tục là cường quốc Thái Bình Dương (RFI, 30/01/2017)
Hàng không mẫu hạm USS John C.Stennis (CVN 74) và USS Ronald Reagan (CVN 76) ở vùng biển Philippines, ngày 18/06/2016.Courtesy Jake Greenberg/U.S. Navy/Handout via REUTERS
Trong một hội thảo tại trường Đại học Quốc gia Úc, ở Canberra, ngày hôm nay, 30/01/2017, các quan chức Mỹ khẳng định cho dù có những thay đổi chính sách dưới thời chính quyền Donald Trump, Hoa Kỳ vẫn tiếp tục cam kết là một cường quốc Thái Bình Dương.
Theo AFP, cuộc hội thảo có nội dung nói về liên minh của Hoa Kỳ với Úc và Nhật Bản. Cố vấn chính trị sứ quán Mỹ tại Úc, ông John Hennessey-Niland nói rằng các đồng minh của Hoa Kỳ trong khu vực Châu Á-Thái Bình Dương có thể yên tâm là Thái Bình Dương vẫn có vai trò chủ chốt trong các lợi ích của Mỹ, dưới thời Donald Trump. Các hợp tác, huấn luyện chung và chia sẻ thông tin sẽ gia tăng.
Đại diện sứ quán Mỹ khẳng định : "Chúng tôi đang ở trong giai đoạn thay đổi và chuyển tiếp. Các lợi ích của Hoa Kỳ không thay đổi. Vì lợi ích của mình, nước Mỹ sẽ tiếp tục là một cường quốc Thái Bình Dương, hỗ trợ và tăng cường các quan hệ song phương, ba bên và đa phương".
Bà Amy Searight, nguyên là quan chức cấp cao Mỹ, phụ trách quốc phòng khu vực Nam và Đông Nam Á, nhận định, dường như Donald Trump đã thay đổi, không có những phát biểu chỉ trích nhắm các đồng minh của Mỹ. Bà hoan nghênh chuyến thăm Washington vào tháng Hai tới của thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe.
Theo bà Searight, Hoa Kỳ có kế hoạch nâng số tàu chiến từ 270 lên thành 350 và do vậy, sẽ có nhiều tàu chiến Mỹ hiện diện ở vùng Châu Á-Thái Bình Dương và tạo ra nhiều cơ hội hợp tác hơn với các đồng minh. Theo quan chức này, chính sách xoay trục sang Châu Á, được khởi xướng và thực hiện dưới thời Obama – vẫn đang được tiến hành.
RFI tiếng Việt
*************************
Xoay trục về Châu Á vẫn là trọng tâm trong chính sách của Hoa Kỳ (RFA, 30/01/2017)
Tổng thống Mỹ Donald Trump cùng tham mưu trưởng Reince Priebus, Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence, Cố vấn Thương mại Peter Navarro, Cố vấn cao cấp Jared Kushner, Cố vấn chính sách Stephen Miller tại Phòng Bầu dục, Nhà trắng, Washington, DC, ngày 23 tháng 1 năm 2017. AFP photo
Mặc dù Tân Tổng Thống Donald Trump sẽ có chính sách ngoại giao mới, nhưng Hoa Kỳ vẫn tiếp tục duy trì vai trò quan trọng ở Châu Á- Thái Bình Dương để đảm bảo quyền lợi của nước Mỹ cũng như của các nước đồng minh.
Điểm vừa nêu được ông John Hennessey-Niland, tham tán chính trị của Đại Sứ Quán Hoa Kỳ đưa ra trong cuộc thảo luận về quan hệ chiến lược Mỹ-Nhật Bản và Úc, mới diễn ra ngày hôm nay tại Canberra.
Trong bài phát biểu, ông Hennessey-Niland nói rằng chính sách có thể thay đổi nhưng quyền lợi của Mỹ và đồng minh trong khu vực Châu Á-Thái Bình Dương sẽ không thay đổi, hứa hẹn những cuộc thao diễn chung và mức độ chia sẻ tin tức sẽ gia tăng.
Trong lúc còn vận động tranh cử, Tổng Thống Trump có nói là những quốc gia Châu Á phải tự bảo vệ an ninh quốc phòng thay vì trông chờ vào sự giúp đỡ của Mỹ, đồng thời cũng chỉ trích liên minh NATO là một tổ chức lỗi thời.
Tuy nhiên thứ Sáu tuần trước khi đón nữ Thủ Tướng Anh Quốc Theresa May ở Nhà Trắng, Tổng Thống Trump lại cho biết ông ủng hộ NATO 100%.
Dựa vào sự kiện đó, bà Amy Searights, người từng nắm giữ chức vụ trợ lý tổng trưởng quốc phòng đặc trách Nam Á và Đông Nam Á của chính phủ Barack Obama cho rằng không nên quá chú trọng đến những gì Tổng Thống Trump đã nói lúc vận động tranh cử, bằng chứng là tháng tới, tân tổng thống Mỹ sẽ đón Thủ Tướng Nhật Bản Shinzo Abe để bàn thảo về quan hệ đồng minh chiến lược.
Bà cũng nhắc lại tầm quan trọng của quan hệ chiến lược Mỹ Nhật Bản và Úc trong kế hoạch chuyển trục về Châu Á mà Tổng Thống Obama thực hiện, gọi đó là kế hoạch vẫn còn hữu lý để ngăn chận mức bành trướng quân sự của Trung Quốc.
Vẫn theo bà Searight, Tổng Thống Trump có kế hoạch giúp Hải Quân Hoa Kỳ tăng số tầu chiến từ 270 chiếc lên thành 350 chiếc, điều đó cũng có nghĩa là Hoa Kỳ sẽ đưa thêm chiến hạm vào hoạt động ở Thái Bình Dương và tại Biển Đông.
**************************
Trung Quốc coi Mỹ, Bắc Hàn và Nhật là mối đe dọa (BBC, 30/1/2017)
Trung Quốc đã có hàng không mẫu hạm.
Giới phân tích của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc coi Hoa Kỳ và Bắc Hàn là các mối đe dọa hàng đầu và quan ngại xung đột ở Biển Đông, Kyodo News nói.
Tài liệu phân tích mà hãng thông tấn Nhật Bản đọc được cho thấy mặc dù hai láng giềng có truyền thống quan hệ ngoại giao thân thiện, giới hoạch định chính sách quân sự Trung Quốc coi Bắc Hàn là mối đe dọa khi xét đến việc Bình Nhưỡng phát triển tên lửa và vũ khí hạt nhân.
Tài liệu được in vào tháng 5/2016, là hướng dẫn thao tập thời chiến để chuẩn bị đối phó với các mối đe dọa của kẻ thù giả tưởng.
Phân tích này nói về tình huống Trung Quốc phải đối mặt, các chiến lược gia trích dẫn "năm mối đe dọa tiềm năng", với Hoa Kỳ và chiến lược "tái cân bằng Châu Á" của Mỹ là nghiêm trọng nhất.
Được đề cập hàng thứ hai là Bắc Hàn, và các nhà phân tích lưu ý việc Bình Nhưỡng tuyên bố họ là một cường quốc hạt nhân và đã lập nhiều cơ sở hạt nhân gần biên giới với Trung Quốc.
Nếu chiến tranh nổ ra một lần nữa trên bán đảo Triều Tiên, tài liệu này nói, thì sẽ gây ra một "mối đe dọa lớn" đến phía bắc và đông bắc của Trung Quốc.
Nhật Bản được đề cập tới là mối đe dọa thứ ba, với các chiến lược gia nói về thực trạng hai nước có tranh chấp các đảo mà Nhật Bản kiểm soát tại Biển Hoa Đông.
Với phi cơ và tàu của hai nước ra vào khu vực này, xung đột quân sự có thể xảy ra.
Đứng thứ tư là Nam Hải (Biển Đông) là nơi Việt Nam và Philippines có những tuyên bố về chủ quyền chồng chéo với Trung Quốc và một số nước khác.
Giới hoạch định chính sách quân sự Trung Quốc ghi nhận việc nước này đang mở rộng sức mạnh quân sự của mình trong khu vực này, chẳng hạn như bằng cách triển khai radar phòng không trên đảo mà Trung Quốc kiểm soát.
Tuy nhiên, vấn đề nằm ở chỗ Bắc Kinh chỉ có thể kiểm soát hiệu quả một số nơi và do đó "không thể lạc quan".
Ấn Độ, là nước có tranh chấp biên giới với Trung Quốc và đang tăng cường lực lượng quân sự của mình, được nhắc tới như mối đe dọa đứng ở vị trí thứ năm.
Quân đội Trung Quốc thấy nguy cơ chiến tranh với Mỹ (Một Thế Giới, 28/01/2017)
Quân đội Trung Quốc cho rằng tình hiện tại có thể dẫn đến một cuộc chiến tranh với Mỹ.
Một cuộc chiến tranh với Mỹ dưới thời chính quyền của ông Donald Trump không chỉ còn là "khẩu hiệu tuyên truyền" mà sắp trở thành "nguy cơ có thật", theo một quan chức quân sự cấp cao Trung Quốc.
Nhận xét trên được đăng tải trên trang web của quân đội Trung Quốc, rõ ràng là một dấu hiệu để đáp trả lại sự cứng rắn của chính quyền mới của Mỹ đối với Bắc Kinh.
Tờ South China Morning Post đã phỏng vấn một nguồn tin trong Ủy ban Quân sự Trung ương, cơ quan đầu não của quân đội Trung Quốc về quan hệ Trung - Mỹ trong tương lai.
"Một cuộc chiến trong 'nhiệm kỳ của Tổng thống' hay 'cuộc chiến nổ ra trong đêm' không còn là một khẩu hiệu tuyên truyền mà đã trở thành một nguy cơ có thật", nguồn tin từ Ủy ban Quân sự Trung ương nói.
Quan chức này còn khẳng định rằng quân đội Trung Quốc sẽ gia tăng triển khai vũ khí đến Biển Đông, biển Hoa Đông và gần bán đảo Triều Tiên như là phương cách đối phó với tình hình.
Nguồn tin trong Ủy ban Quân sự Trung ương Trung quốc cũng cho rằng để giảm bớt căng thẳng trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dương thì Mỹ cần xem xét lại chính sách của mình.
Tổng thống Donald Trump và các thành viên nội các của ông đã liên tục đưa ra các tuyên bố cứng rắn với Trung Quốc. Ông Trump nhiều lần gọi Trung Quốc là "kẻ thao túng tiền tệ" và công khai chỉ trích việc xây dựng "căn cứ quân sự khổng lồ trên Biển Đông" của Bắc Kinh.
Ngoại trưởng Rex Tillerson thì ủng hộ giải pháp phong tỏa những hòn đảo nhân tạo phi pháp mà Trung Quốc xây dựng trên Biển Đông. Hành động này của Mỹ nếu xảy ra có thể là một "tuyên bố chiến tranh" với Trung Quốc.
Thiên Hà (theo Independent)
****************************
Trung Quốc tăng cường đối phó khả năng xung đột với Mỹ (VOA, 28/01/2017)
Binh sĩ Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc tham gia một cuộc diễn tập chống khủng bố. (Ảnh tư liệu)
Trung Quốc đang gia tăng chuẩn bị đối phó với xung đột quân sự có thể xảy ra với Mỹ trong lúc Tổng thống Donald Trump làm gia tăng nguy cơ bùng nổ chiến sự, báo chí nhà nước Trung Quốc và các quan sát viên quân sự loan tin.
Bắc Kinh đang chuẩn bị đối phó trước khả năng các mối quan hệ Mỹ-Trung tuột dốc, đặc biệt về an ninh hàng hải.
Trong một bài bình luận đăng đúng ngày nhậm chức của Tổng thống Donald Trump, tờ Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc nói nguy cơ chiến tranh ngày càng "thực tế hơn’ giữa tình hình an ninh ngày càng phức tạp ở Châu Á Thái Bình Dương.
Bài viết của một giới chức tại cục huy động quốc phòng thuộc Quân ủy Trung ương nói lời kêu gọi Hoa Kỳ tái cân bằng chiến lược tại Châu Á, triển khai quân đội tại vùng Biển Hoa Đông và Biển Đông, và bố trí một hệ thống phòng thủ phi đạn tại Hàn Quốc là những điểm nóng sắp bùng nổ.
Bài bình luận viết tiếp "cuộc chiến theo thuật ngữ của Tổng thống’ hay "chiến tranh bùng nổ đêm nay’ không còn là những khẩu hiệu, mà đang trở thành hiện thực".
Nhân dân nhật báo chính thức của nhà nước Trung Quốc trong bài xã luận hôm Chủ nhật nói quân đội Trung Quốc sẽ diễn tập trên biển bất chấp những khiêu khích từ nước ngoài. Liêu Ninh, tàu sân bay duy nhất của Trung Quốc trong tháng trước đã chạy qua Eo biển Đài Loan.
Bình luận này đề cập đến phát biểu của ông Rex Tillerson người được đề cử giữ chức vụ Ngoại trưởng Mỹ là Hoa Kỳ nên ngăn Trung Quốc tiếp cận những đảo nhân tạo Bắc Kinh đã xây trên những khu vực tranh chấp ở Biển Đông.
**************************
Ngoại trưởng Úc Julie Bishop.
Ngoại trưởng Úc Julie Bishop nêu quan tâm về các hoạt động quân sự hóa Biển Đông, nói rằng Australia sẽ tiếp tục thực thi quyền tự do hàng hải trong khu vực.
Bà Bishop cấp thiết kêu gọi Hoa Kỳ đừng rút lui khỏi khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, và khuyến cáo rằng đa số các nước trong khu vực lo ngại về các thế lực khác không phải là Hoa Kỳ có thể "có tiếng nói quyết định trong các vấn đề khu vực".
Bà nói Australia quan ngại về những hoạt động xây dựng và quân sự hóa các đảo và bãi đá trong Biển Đông, đặc biệt lo ngại về "tiến độ cũng như quy mô của các hoạt động của Trung Quốc", nhưng bà khẳng định Australia không ngả về bên nào trong các cuộc tranh chấp lãnh thổ / lãnh hải.
Phát biểu tại Đối thoại Úc-Mỹ về Hợp tác tại vùng Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương ở Los Angeles hôm thứ Sáu 27/1, bà Bishop nhắc nhở chính phủ của Tổng thống Trump rằng sự hiện diện của Mỹ trong suốt nhiều thập niên qua trong khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương đã giúp mang lại sự ổn định đã là "nền móng cho phép sự phát triển của khu vực".
Hệ thống truyền thông ABC của Australia dẫn lời bà Bishop, nói tại cuộc đối thoại này :
"Chúng tôi coi Hoa Kỳ là cường quốc thiết yếu trong khu vực Nam Á-Thái Bình Dương. Đa số các nước trong vùng đều muốn người Mỹ tăng cường vai trò lãnh đạo, chứ không giảm nhẹ vai trò này, tất cả các nước đều không muốn các thế lực khác ngoài Hoa Kỳ, có tiếng nói quyết định trong các vấn đề khu vực".
Bà khẳng định Australia không ngả về bên nào trong các cuộc tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc và các nước láng giềng, nhưng "sẽ tiếp tục thực hiện các quyền của mình theo luật pháp quốc tế về tự do hàng hải và hàng không".
Ngoại trưởng Úc bày tỏ sự thất vọng của bà với các đại diện Mỹ hôm thứ Sáu 27/1 về việc Hoa Kỳ rút ra khỏi Hiệp định Hợp tác Xuyên Thái Bình Dương TPP. Bà nói Australia đã thương thuyết một hiệp định thương mại tự do với Hoa Kỳ và 10 nước đối tác khác bởi vì Canberra tin rằng Hiệp định Hợp tác Xuyên Thái Bình Dương TPP có tiềm năng mang lại lợi ích cho tất cả các nước tham gia. Bà phát biểu :
"Australia tiếp tục ủng hộ các nguyên tắc nền tảng của hiệp định TPP và chúng tôi đang làm việc với các nước khác, bên cạnh Hoa Kỳ, để thực hiện những lợi ích đó bằng cách thông qua hiệp định này".
Ngoại trưởng Bishop đã gặp Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence trong cùng ngày. Văn phòng ông Pence ra thông cáo sau cuộc gặp gỡ, "tái khẳng định tầm quan trọng của việc tiếp tục củng cố liên minh Mỹ-Úc để duy trì hòa bình và an ninh trong khu vực".
Nguồn : The Guardian, ABC News Australia
*************************
Chính quyền Donald Trump thề bảo vệ Biển Đông khỏi tay Trung Quốc (Một Thế Giới, 24/01/2017)
Phát ngôn viên Nhà Trắng Sean Spicer
Chính quyền mới của Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 23/1 tuyên bố rằng Mỹ sẽ ngăn chặn Trung Quốc chiếm đóng vùng biển quốc tế tại Biển Đông, một động thái mà truyền thông Trung Quốc nói "gây ra chiến tranh".
"Tôi nghĩ rằng Mỹ sẽ đảm bảo rằng chúng tôi bảo vệ quyền lợi của mình trong khu vực đó (Biển Đông)", Phát ngôn viên Nhà Trắng Sean Spicer nói trong một cuộc họp báo.
"Những hòn đảo này đều nằm trong vùng biển quốc tế và không phải là một phần lãnh thổ của Trung Quốc. Chúng tôi đảm bảo rằng mình sẽ bảo vệ vùng lãnh thổ quốc tế bị một nước thôn tính bất hợp pháp", ông Spicer nói thêm.
Tuyên bố của ông Spicer đưa ra khi truyền thông hỏi ông rằng liệu tân Tổng thống Mỹ có đồng ý quan điểm của ứng viên Ngoại trưởng Rex Tillerson rằng Trung Quốc không được phép sử dụng các đảo nhân tạo phi pháp mà họ xây dựng trên Biển Đông hay không.
Nhận xét của ông Tillerson hôm 11/1 đã khiến truyền thông Trung Quốc lớn tiếng chỉ trích và cho rằng nếu Mỹ chặn Trung Quốc tại Biển Đông sẽ là một hành động "gây ra chiến tranh".
Trong phiên điều trần trước thượng viện Mỹ ông Tillerson dõng dạc tuyên bố : "Chúng ta phải gửi đến Trung Quốc một tín hiệu mạnh mẽ. Đầu tiên, họ phải ngừng xây dựng đảo nhân tạo. Thứ 2, họ phải bị cấm sử dụng các hòn đảo nhân tạo".
Dù vậy, Chủ tịch và giám đốc điều hành của Tập đoàn Exxon Mobil không nêu cách cụ thể để cấm không cho Trung Quốc sử dụng những hòn đảo nhân tạo mà họ đã xây dựng phi pháp trên Biển Đông.
Các trợ lý của ông Trump khẳng định rằng chính quyền mới của Mỹ sẽ tăng cường sự hiện diện quân sự tại Đông Nam Á nhằm đối phó với sự trỗi dậy của Trung Quốc tại khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc thì tuyên bố rằng họ không hiểu ý định của ông Tillerson, sau khi ông Trump tuyên bố sẽ xem lại chính sách "một Trung Quốc" về vấn đề quan hệ giữa Đài Loan với Washington. Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington cũng không ngay lập tức đưa ra bình luận về lập trường mới của Nhà Trắng.
Trung Quốc tuyên bố chủ quyền phi pháp với gần như toàn bộ diện tích Biển Đông thông qua yêu sách "đường chín đoạn". Ngày 12/7/2016 Tòa Trọng tài tại The Hague đã thông qua phán quyết bác bỏ yêu sách chủ quyền của Trung Quốc tại Biển Đông, không công nhận tính hợp pháp của "đường chín đoạn".
Trong những năm qua, Trung Quốc không ngừng gia tăng các hoạt động quân sự tại Biển Đông như xây dựng các hòn đảo nhân tạo phi pháp, xây dựng sân bay quân sự, triển khai tên lửa, máy bay chiến đấu lên các đảo mà họ chiếm đóng phi pháp trên Biển Đông...
Mỹ không phải là một bên tranh chấp trên Biển Đông, tuy nhiên Washington luôn tuyên bố bảo vệ tự do hàng hải trong khu vực vốn là tuyến hàng hải tấp nập nhất thế giới này.
Thiên Hà (theo Reuters)
Chính sách Biển Đông của tân tổng thống Donald Trump, thể hiện qua những tuyên bố cứng rắn của các quan chức cao cấp chính quyền mới, là một vấn đề gây sự chú ý của báo chí quốc tế, với nhận định chung rằng đây sẽ không phải là một chính sách hiệu quả.
Khu trục hạm có trang bị tên lửa dẫn đường USS Decatur (DDG 73) hoạt động tại Biển Đông. Ảnh chụp ngày 13/10/2016. REUTERS/Courtesy Diana Quinlan/U.S. Navy
Trang mạng The Diplomat ngày 26/01/2017 trở lại bình luận về tuyên bố của Ngoại trưởng Rex Tillerson trong cuộc điều trần trước Thượng viện, nói rằng Hoa Kỳ phải ngăn chận Trung Quốc tiếp cận các đảo nhân tạo do Bắc Kinh xây dựng ở vùng Biển Đông.
Qua tuyên bố này, ông Tillerson có vẻ muốn đề nghị tiến hành một cuộc phong tỏa các đảo nhân tạo nói trên, một biện pháp có thể bị xem là một hành động chiến tranh. Một chuyên gia về luật hàng hải quốc tế, ông James Kraska, được The Diplomat trích dẫn, cho rằng những đề nghị của Ngoại trưởng Tillerson có một cơ sở vững chắc và có thể là một chính sách hữu hiệu.
Chuyên gia Kraska cho rằng việc Trung Quốc không tuân thủ truyền thống và thông lệ hàng hải quốc tế đã tạo ra một tình huống mà trong đó Hoa Kỳ có đủ cơ sở pháp lý để không tôn trọng các quyền hàng hải truyền thống của Trung Quốc. Hải quân Mỹ sẽ có quyền gây xáo trộn các hoạt động của hải quân Trung Quốc gần các đảo nhân tạo, một hành động chưa thể bị coi là phong tỏa chính thức hay hành động chiến tranh. Nhưng theo The Diplomat, hải quân Mỹ không thể phong tỏa toàn diện các đảo nhân tạo mà không dùng đến vũ lực để phá hũy các tàu chiến và máy bay Trung Quốc.
Câu hỏi mà The Diplomat đặt ra đó là mục tiêu chiến lược Biển Đông của Hoa Kỳ là gì ? Để ngăn chận Trung Quốc bành trướng ở Biển Đông, Washington phải thuyết phục Bắc Kinh rằng đây là một ý định tồi tệ cả về mặt pháp lý, chính trị lẫn chiến lược, hoặc phải làm cho Trung Quốc thấy rằng việc bành trướng này là nhiều rũi ro và tốn kém.
Nếu dùng biện pháp sách nhiễu các tàu của Trung Quốc đi vào các đảo nhân tạo, Hoa Kỳ không thể thuyết phục được Bắc Kinh và nếu Trung Quốc nghĩ rằng Mỹ sẽ dứt khoát có thái độ thù nghịch, họ lại càng thấy cần phải quân sự hóa hơn nữa các đảo nhân tạo.
Mặt khác, theo The Diplomat, trong cuộc đối đầu với hải quân Mỹ, hải quân Trung Quốc có lợi thế hơn, vì họ có các căn cứ hải quân và không quân gần đó, chưa kể các tàu dân sự có thể được sử dụng để duy trì liên lạc với các đảo nhân tạo. Khả năng các tàu của Hoa Kỳ tác động lên việc xây đảo của Trung Quốc là gần như không có. Nếu có xảy ra đối đầu thì các tư lệnh Trung Quốc chắc sẽ hoan nghênh, vì họ sẽ có dịp trắc nghiệm và huấn luyện lực lượng của họ trong những tình huống gần như thù địch.
Ngoài ra, theo The Diplomat, dư luận Mỹ cũng không sẳn sàng ủng hộ leo thang căng thẳng với Trung Quốc ở Biển Đông, vì những lập luận dựa trên những khái niệm trừu tượng về tự do hàng hải và luật quốc tế sẽ không lôi cuốn nhiều người dân Mỹ.
Tờ nhật báo The Guardian của Anh ngày 25/01 thì cho rằng hiện chưa có dấu hiệu gì cho thấy là tân tổng thống Mỹ muốn chiến tranh với Trung Quốc. Nhưng nếu ông lao vào một cuộc chiến như vậy, đây sẽ chỉ là một chiến thuật đánh lạc hướng của Trump.
Tờ báo này trích lời một chuyên gia Mỹ về Biển Đông, xin được miễn nêu tên, cũng cho rằng việc phong tỏa các đảo nhân tạo của Trung Quốc không chỉ là một hành động chiến tranh, mà về mặt quân sự gần như không thể thực hiện được. Theo vị chuyên gia này, có thể là Trump dùng những tuyên bố cứng rắn về Biển Đông để ép Trung Quốc chấp nhận những nhân nhượng về thương mại, chứ không phải là một lời đe dọa thật sự.
Nhưng theo The Guardian, điều đáng lo ngại là nếu trong những tháng tới hay những năm tới, tổng thống Trump gặp tai tiếng hay uy tín bị sụt giảm, ông có thể sẽ kích động một khủng hoảng lớn, khủng hoảng với Trung Quốc hay với một tác nhân ngoại quốc nào khác, để có thể tiếp tục nắm quyền, giống như sau các vụ khủng bố ngày 11/09/2001, uy tín của tổng thống George W. Bush tăng vọt lên mức kỷ lục 92%.
Trang Asian Correspondent ngày 26/01 có đăng ý kiến cho rằng, dù có thi hành một chính sách cứng rắn, ảnh hưởng của Mỹ đang suy giảm trong tranh chấp Biển Đông.
Tác giả bài viết, Matthew Abbey, ghi nhận rằng, mặc dù tình hình ở Biển Đông đã căng thẳng từ nhiều năm qua, nhưng Trung Quốc là quốc gia duy nhất ra tay hành động bằng việc xây dựng các cơ sở quân sự trên các đảo nhân tạo ở vùng này.
Sau khi đã dọa sẽ ngăn Trung Quốc tiếp cận các đảo nhân tạo đó, Hoa Kỳ tự đặt mình vào thế khó xử vì không biết hành động kế tiếp sẽ là gì. Phương án duy nhất chính là triển khai lực lượng quân sự, nhưng do nguy cơ nổ ra xung đột vũ trang với Trung Quốc, chắc chắn là Washington sẽ không chọn giải pháp này. Theo tác giả, Washington không thể xác quyết thế lực của mình ở Biển Đông vì Trung Quốc đang áp đảo cuộc chơi tại đây.
Trang mạng của Ủy ban quốc tế của phong trào Đệ tứ Quốc tế ngày 25/01 có đăng một bài nêu lên nguy cơ xảy ra chiến tranh hạt nhân do những lời đe dọa của Trump về Biển Đông.
Theo tác giả bài viết, những tuyên bố cứng rắn của Ngoại trưởng Tillerson và phát ngôn viên Nhà trắng Spicer đánh dấu một chuyển biến quan trọng trong chính sách của Washington về Biển Đông. Cho tới nay chính sách đó là, ít ra về mặt chính thức, không đứng về phe nàp trong tranh chấp chủ quyền, nhưng vẫn tuyên bố có "lợi ích quốc gia" ở vùng này và luôn bảo vệ "quyền tự do hàng hải".
Dưới thời chính quyền Obama, Hoa Kỳ đã ba lần đưa các khu trục hạm đi vào khu vực 12 hải lý chung quanh các đảo mà Trung Quốc kiểm soát ở Biển Đông. Nay chính quyền Trump trực tiếp thách thức quyền kiểm soát của Trung Quốc trên các đảo này. Như nhiều nhà phân tích đã nêu lên, phương cách duy nhất để ngăn Trung Quốc tiếp cận các đảo nhân tạo chính là tiến hành phong tỏa trên biển và trên không và đây sẽ là một hành động chiến tranh.
Tác giả bài viết cho rằng các đảo ở Biển Đông không phải là lãnh thổ quốc tế mà là những đảo mà nhiều nước đang chiếm giữ và là những đảo đang tranh chấp chủ quyền. Những lời đe dọa của Trump về Biển Đông là lời cảnh báo rỏ rệt nhất rằng thế giới đang tiến nhanh đến một cuộc chiến tranh hạt nhân.
Thanh Phương
Biển Đông : Mỹ gửi thêm phi cơ quân sự đến Úc (RFI, 25/01/2017)
Mỹ sẽ điều động máy bay cánh quạt lên thẳng MV-22 Osprey tới Darwin, Úc - REUTERS/Timothy Kelly
Vào lúc Nhà Trắng tuyên bố quan điểm cứng rắn trên vấn đề Biển Đông, quân đội Mỹ ngày hôm nay 25/01/2017 cho biết sẽ điều thêm máy bay quân sự đến đồn trú tại căn cứ Darwin, miền bắc nước Úc để tăng cường sự hiện diện quân sự của Mỹ sát vùng Biển Đông đang tranh chấp.
Theo hãng tin Reuters, phát ngôn viên lực lượng thủy quân lục chiến Mỹ Chris Logan xác nhận rằng trong năm nay, Mỹ sẽ tăng viện cho lực lượng của mình tại Darwin năm chiếc trực thăng Super Cobra AH-1W và nhất là bốn chiếc máy bay cánh quạt lên thẳng MV-22 Osprey cho phép mở rộng phạm vi can thiệp của lực lượng Mỹ trong khu vực.
Về quân số, lực lượng đồn trú tại Darwin trước mắt vẫn giữ nguyên ở mức 1.250 lính thủy quân lục chiến. Theo kế hoạch, từ nay đến năm 2020, sẽ có tổng cộng 2.500 lính Mỹ luân phiên đặt căn cứ tại Darwin.
Quyết định cắm lực lượng tinh nhuệ Mỹ tại căn cứ Darwin miền bắc Úc, nhìn ra Biển Đông nằm trong chiến lược xoay trục qua Châu Á của cựu tổng thống Mỹ Barack Obama, trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng hung hăng, quyết đoán trên Biển Đông.
Sự hiện diện của cả ngàn lính thủy quân lục chiến Mỹ tại Darwin tạo lợi thế hiển nhiên cho quân đội Mỹ, có thể triển khai nhanh chóng lực lượng ra Biển Đông khi cần thiết.
Washington và Canberra hiện đang đàm phán về khả năng cho oanh tạc cơ tầm xa B-1 của Mỹ đặt căn cứ ở Darwin, một động thái đã gây nên phản ứng quan ngại từ bộ Ngoại Giao Trung Quốc.
Thông tin về quyết định tăng cường máy bay quân sự đến Darwin được đưa ra đúng vào lúc chính quyền mới tại Hoa Kỳ của tổng thống Donald Trump đã có những tuyên bố cứng rắn nhắm vào các yêu sách lãnh thổ của Trung Quốc ở Biển Đông.
Động thái này như khẳng định thêm giả thuyết theo đó dù rút Mỹ ra khỏi hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương - TPP, nhưng trên bình diện an ninh, chính quyền Donald Trump sẽ tiếp tục tăng cường sự hiện diện quân sự của Hoa Kỳ tại Châu Á-Thái Bình Dương.
Trong chiều hướng đó, ngay vào tuần tới, tân bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ James Mattis sẽ dành chuyến công du nước ngoài đầu tiên của mình cho Châu Á, với chuyến thăm Nhật Bản và Hàn Quốc, hai đồng minh thân thiết nhất của Mỹ trong vùng.
Trọng Nghĩa
******************
Nhật chống Trung Quốc ở Đông Nam Á như thế nào ? (RFI, 25/01/2017)
Thủ tướng Nhật Shinzo Abe và tổng thống Rodrigo Duterte trong chuyến thăm Philippines ngày 13/01/2017. REUTERS/Lean Daval Jr.
Mối quan hệ bấp bênh giữa Hoa Kỳ và Philippines đã mang lại cho Tokyo một cơ hội để thực hiện vai trò lãnh đạo ở khu vực Đông Nam Á.
RFI giới thiệu bài viết "Nhật Bản dự tính chống lại Trung Quốc ở Đông Nam Á như thế nào ?" của chuyên gia chính trị Jeremy Maxie thuộc tổ chức nghiên cứu Strategika Group Asia Pacific. Bài viết được đăng trên trang The Diplomat vào ngày 24/01/2017.
Để tìm cách biến rủi ro địa chính trị và bất ổn chính trị thành một cơ hội chiến lược để chứng minh vai trò lãnh đạo của Nhật Bản trong khu vực, thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã khởi đầu năm 2017 với một chuyến đi hai ngày tới Philippines. Điều đáng chú ý là thủ tướng Nhật Shinzo Abe đã thông báo một gói viện trợ 5 năm trị giá 1.000 tỷ yen (8,66 tỷ đô la), bao gồm viện trợ cho cả hai khu vực nhà nước và tư nhân với mục tiêu giúp Philippines phát triển cơ sở hạ tầng.
Đây là gói viện trợ lớn nhất của Nhật Bản cho một quốc gia, trong khi trước đây gói viện trợ của Nhật dành cho Miến Điện chỉ trị giá 800 tỷ yen (7,7 tỷ đô la). Điều này báo hiệu là trọng tâm của chiến lược cạnh tranh của Nhật Bản với Trung Quốc ở khu vực Đông Nam Á đã chuyển sang Philippines.
Hai nhà lãnh đạo Nhật Bản và Philippines cũng đã ký 5 hiệp định song phương, bao gồm khoản trợ cấp 5,2 triệu đô la trang bị tàu tuần tra tốc độ cao cho lực lượng tuần duyên của Philippines, và một thỏa thuận hợp tác giữa lực lượng tuần duyên của Philippines và Nhật Bản. Thủ tướng Nhật Shinzo Abe cũng cam kết sẽ hợp tác với Manila trong cuộc chiến chống nạn buôn bán ma túy bất hợp pháp ở Philippines.
Chuyến thăm của thủ tướng Abe được xem là để đáp lại chuyến đi của tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đến Tokyo vào tháng 10/2016. Nhân chuyến thăm của tổng thống Duterte, Tokyo cũng đã cho Manila vay 48 triệu đô la kèm theo một thỏa thuận theo đó các công ty của Nhật như Toyota và Mitsubishi cam kết đầu tư 1,85 tỷ đô la vào Philippines. Ngoài ra, tập đoàn thương mại Marubeni cũng tuyên bố sẽ đầu tư 17,2 tỷ đô la vào Philippines trong dài hạn.
Không nêu đích danh Trung Quốc, nhưng hai nhà lãnh đạo Abe và Duterte đã đưa ra một tuyên bố chung công nhận hai quốc gia ven biển đều quan tâm tới việc duy trì tự do hàng hải ở Biển Đông và áp dụng Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) để giải quyết tranh chấp chủ quyền trên biển.
Nói cho chính xác là thủ tướng Abe đã có chiến lược xích lại gần tổng thống Philippines nổi tiếng "đồng bóng" để tiến tới một quan hệ đối tác chiến lược mật thiết hơn với Manila, nhằm tạo thế cân bằng với một nước Trung Quốc đang trỗi dậy, quyết đoán, thách thức nguyên trạng trong khu vực và đang gây bất ổn về an ninh tại vùng này.
Nhìn từ Tokyo, việc Trung Quốc quân sự hóa biển Hoa Đông và Biển Đông đe dọa trực tiếp tới toàn vẹn lãnh thổ của Nhật và các tuyến thông thương trên biển (SLOC), yếu tố quan trọng sống còn cho nền kinh tế của Nhật.
Tokyo cũng tìm cách bảo vệ ảnh hưởng chính trị của mình đối với Manila cũng như bảo vệ mạng lưới quan hệ tài chính và thương mại đã có từ lâu nay để chống lại sự xâm lấn của Trung Quốc. Các nhân tố địa chính trị và địa kinh tế được củng cố bằng việc thủ tướng Abe tới thăm Úc, Indonesia và Việt Nam. Đây đều là những mối quan hệ quan trọng trong chiến lược khu vực của Nhật Bản.
Mặc dù Nhật Bản vẫn là đối tác thương mại lớn nhất và nước cấp nhiều vốn đầu tư nhất cho Philippines, nhưng Trung Quốc đã bắt đầu thâm nhập đáng kể vào thị trường Philippines. Khi tổng thống Duterte đến thăm Bắc Kinh vào tháng 10/2016, ông được chào đón với lời hứa được Bắc Kinh cho vay vốn ưu đãi 9 tỷ đô la và một bản thỏa thuận trị giá 13,5 tỷ đô la.
Tokyo không đủ khả năng để chi cho Manila nhiều tiền hơn Bắc Kinh. Tuy nhiên, Nhật lại có lợi thế là một nhà đầu tư dài hạn có nhiều cam kết và khả năng viện trợ, đầu tư. Điều này đã được thực tế kiểm chứng. Mặc dù vậy, vào tháng 12/2016, Manila đã chọn hợp tác với Ngân Hàng Đầu Tư Hạ Tầng Châu Á (AIIB) do Trung Quốc khởi xướng, vì việc kiểm soát rủi ro của ngân hàng này ít nghiêm ngặt hơn so với Ngân Hàng Phát Triển Châu Á (ADB) có trụ sở tại Manila.
Một lo ngại khác của Tokyo là nhà lãnh đạo dân túy Philippines có lập trường đối đầu với Washington. Duterte đã giảm bớt hợp tác quốc phòng, hạn chế tập trận chung với quân đội Hoa Kỳ, đề nghị Trung Quốc và Nga trở thành nhà cung cấp vũ khí thay thế, và làm dấy lên những nghi ngại bấp bênh về cam kết thực hiện Hiệp Định Tăng Cường Hợp Tác Quốc phòng (EDCA) ký kết vào năm 2014 với Hoa Kỳ.
Mặc dù ít có khả năng Manila bãi bỏ Hiệp Ước Quốc Phòng ký với Hoa Kỳ năm 1951 để liên minh với Trung Quốc và Nga, nhưng một trong những mục đích đằng sau chuyến thăm của thủ tướng Nhật là thúc giục tổng thống Duterte làm rõ ý định của Manila và củng cố những mối ưu tiên trong chính sách đối ngoại của Philippines.
Hiện không ai rõ tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump - người đã tuyên bố sẽ thực hiện một đường lối cứng rắn đối với Trung Quốc và đòi hỏi các đồng minh của Hoa Kỳ cũng làm như vậy - liệu có hợp tác với người đồng nhiệm Philippines để "xua đuổi Trung Quốc" và nỗ lực để phục hồi mối quan hệ song phương Washington - Manila hay không. Mặc dù Trump không tính tới chuyện gây áp lực để Duterte hạn chế cuộc chiến chống ma túy đẫm máu tại Philippines, nhưng việc yêu cầu Philippines tăng cường "chia sẻ gánh nặng" có lẽ đã không phải là một khởi đầu tốt đẹp.
Ngược lại, rất có thể Manila lại yêu cầu Washington làm nhiều hơn nữa cho Philippines để tìm cách duy trì một trạng thái cân bằng đa phương với các cường quốc. Nhưng kể cả nếu điều này xảy ra thì Mỹ và Philippines cũng khó có thể khôi phục lại tình đoàn kết như dưới thời cựu tổng thống Benigno Aquino III.
Việc Tokyo thúc đẩy Duterte hướng tới một chính sách đối ngoại "độc lập" hơn - nhằm buộc các đối tác địa chính trị phải nhượng bộ về kinh tế và tài chính ở mức tối đa sẽ mang lại cả cơ hội và rủi ro cho Nhật Bản. Trong khi đó, sự gia tăng tiềm năng mở rộng vốn và thương mại của Trung Quốc có thể sẽ phá vỡ mạng lưới thương mại và đầu tư lâu dài của Nhật Bản tại Philippines và làm suy yếu ảnh hưởng chính trị của Nhật Bản đối với Manila. Thêm vào đó, chiến lược của tổng thống Duterte rời xa Hoa Kỳ và xích lại gần hơn với Trung Quốc có nguy cơ phá hoại sự hợp tác an ninh mới được thiết lập giữa Hoa Kỳ, Nhật Bản và Philippines.
Tuy nhiên, điểm tích cực là thủ tướng Abe sẽ có cơ hội biện minh với các chính trị gia trong nước để tăng nguồn tài chính nhà nước hỗ trợ cho Philippines, đồng thời gây được áp lực buộc các doanh nghiệp của Nhật tăng gấp đôi đầu tư vào Philippines. Điều quan trọng hơn là sự rạn nứt trong hiện tại và tương lai không chắc chắn của quan hệ Mỹ-Philippines mang tới cho Tokyo cơ hội để thực hiện vai trò lãnh đạo, với nỗ lực không ngừng để phát triển các liên minh an ninh với Mỹ ở Châu Á thành một hệ thống đa phương hơn và với nhiều trao đổi thông tin hơn.
Nếu chính quyền của tổng thống Trump tập trung vào đối nội và rút lui khỏi việc duy trì trật tự dựa trên nguyên tắc tại khu vực Châu Á-Thái Bình Dương, thì Nhật Bản sẽ phải "tự lực cánh sinh", đảm nhận vai trò lãnh đạo và chia sẻ gánh nặng ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, nếu không có sự lãnh đạo và cam kết mang tính quyết định của Hoa Kỳ, thì các đồng minh và đối tác của Mỹ tại Châu Á-Thái Bình Dương sẽ bị hạn chế khi phải một mình hoặc hợp tác với nhau để đối đầu với một nước Trung Quốc đang trỗi dậy và đầy quyết đoán.
Thùy Dương
******************
Chính quyền Trump tỏ thái độ cứng rắn với Trung Quốc (RFI, 25/01/2017)
Tổng thống Mỹ Donald Trump. REUTERS/Kevin Lamarque
Khi tuyên bố rằng Hoa Kỳ sẽ bảo vệ các "lợi ích quốc tế" ở Biển Đông và trao đổi thương mại phải là một "con đường hai chiều", chính quyền của tân tổng thống Donald Trump muốn tỏ thái độ cứng rắn đối với Trung Quốc trên cả hai hồ sơ này.
Đúng là với quyết định rút Hoa Kỳ ra khỏi hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương TPP, ông Donald Trump đã mở đường cho Trung Quốc khẳng định vai trò của một lãnh đạo về kinh tế tại khu vực Châu Á, đặc biệt là tạo thuận lợi cho dự án tự do mậu dịch do Bắc Kinh đề xướng là Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực RECEP.
Nhưng thật ra, theo nhận định của hãng tin AP hôm nay, 25/01/2017, việc bác bỏ hiệp định TPP chỉ là bước đầu tiên trong một kế hoạch đầy tham vọng của chính quyền Trump nhằm sắp xếp lại trao đổi mậu dịch với Châu Á. Trước hết, ông Donald Trump đã hứa là sẽ tiếp tục thương lượng hiệp định mậu dịch song phương với từng nước tham gia TPP. Một kinh tế gia được AP trích dẫn cho rằng những hiệp định song phương này cũng có thể tạo ra nhiều cơ hội cho việc thúc đẩy tự do mậu dịch.
Tân tổng thống Mỹ cũng đã hứa sẽ đánh thuế 45% vào hàng Trung Quốc nhập vào thị trường Hoa Kỳ và sẽ khuyến khích các công ty Mỹ chuyển cơ sở sản xuất về Hoa Kỳ. Theo AP, những biện pháp nói trên có thể sẽ làm giảm ảnh hưởng của Trung Quốc, vốn là thị trường xuất khẩu lớn nhất của các nước láng giềng.
Vào tuần trước, Phòng Thương Mại Mỹ ở Trung Quốc cho biết là Bắc Kinh đang chuẩn bị trả đũa trong trường hợp chính quyền Trump thi hành các biện pháp hạn chế nhập khẩu. Theo Phòng Thương Mại Mỹ, chính quyền Trung Quốc chưa gì đã tỏ thái độ cứng rắn bằng cách áp dụng một mức thuế cao bất thường trong một vụ chống phá giá vào tháng Giêng năm nay, nhắm vào một hóa chất của Mỹ sử dụng trong thức ăn cho gia cầm.
Về hồ sơ Biển Đông, ngay cả trước khi chính thức nhậm chức, tân ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson đã tuyên bố là Hoa Kỳ phải có biện pháp để buộc Bắc Kinh dừng xây các đảo nhân tạo ở vùng biển này và phải ngăn cản Trung Quốc tiếp cận các đảo đó. Ngay lập tức, báo chí Trung Quốc dọa là xung đột quân sự với Mỹ sẽ nổ ra nếu Washington có hành động như thế. Chính quyền Bắc Kinh lúc đó phản ứng chừng mực hơn, có lẽ vì muốn chờ xem chính quyền Trump sẽ chính thức tỏ thái độ như thế nào.
Ngày 23/01/2017, trong một cuộc họp báo, phát ngôn viên Nhà Trắng Sean Spicer đã tuyên bố là chính quyền Trump sẽ "bảo vệ các lợi ích quốc tế" ở vùng Biển Đông đang xảy ra tranh chấp giữa Trung Quốc với các nuớc láng giềng. Ngay ngày hôm sau, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh đã thẳng thừng tuyên bố Trung Quốc có chủ quyền "không thể tranh cãi được" trên các đảo ở Biển Đông và các vùng biển xung quanh, và Bắc Kinh sẽ "kiên quyết" bảo vệ quyền và lợi ích của Trung Quốc ở vùng biển này.
Tuy nhiên, theo nhận định của bà Bonnie Glaser, chuyên gia thuộc Trung tâm Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược CSIS ở Washington, cả hai ông Tillerson và Spicer đều đã cố cho Trung Quốc thấy là chính quyền Trump sẽ có lập trường cứng rắn hơn trên vấn đề Biển Đông, nhưng thật ra tân nội các Mỹ chưa vạch ra một chính sách rõ ràng. Theo bà Glaser, chính quyền mới của Hoa Kỳ cần phải gửi các tín hiệu " rõ ràng và nhất quán" đến Trung Quốc.
Thanh Phương
Trung Quốc phản ứng việc Mỹ cảnh cáo chuyện Biển Đông (BBC, 24/01/2017)
Trung Quốc là một trong số các nước có tuyên bố chủ quyền đối với từng phần Biển Đông
Trung Quốc xác quyết 'chủ quyền không thể tranh cãi' đối với nhiều vùng ở Biển Đông sau khi chính quyền ông Trump tuyên bố sẽ chặn việc Bắc Kinh chiếm lãnh thổ trong khu vực.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói Bắc Kinh sẽ 'tiếp tục cương quyết bảo về quyền của mình trong khu vực'.
Phát ngôn viên Nhà Trắng Sean Spicer hôm thứ Hai nói rằng Hoa Kỳ sẽ 'đảm bảo rằng chúng ta sẽ bảo vệ quyền lợi của mình tại đó'.
Chính quyền của ông Barack Obama từ chối bênh các phe trong cuộc tranh chấp ở Biển Đông, nhưng hồi năm ngoái đã gửi máy bay ném bom B-52 và tàu khu trục hải quân tới khu vực.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ khi đó là John Kerry đã lên tiếng về điều mà ông gọi là "sự gia tăng tình trạng quân sự hóa từ dạng này sang dạng khác" trong khu vực.
Một số quốc gia cùng tuyên bố chủ quyền tại Biển Đông giàu trữ lượng tài nguyên, đồng thời là nơi có tuyến giao thông đường biển quan trọng.
Tân tổng thống Hoa Kỳ đã có quan điểm cứng rắn đối với Trung Quốc, và ông Spicer nói với các phóng viên rằng "Hoa Kỳ sẽ đảm bảo rằng chúng ta bảo vệ lợi ích của mình" tại Biển Đông.
"Nếu các hòn đảo đó thật ra là vùng biển quốc tế chứ không phải là thuộc về Trung Quốc, thì chúng ta sẽ đảm bảo rằng chúng ta bảo vệ quyền lợi quốc tế, không để nước khác chiếm lấy", ông nói, nhưng không cho biết thêm chi tiết.
Truyền thông Trung Quốc nói rằng các bình luận của ông Spicer khiến Washington đang 'tuyên chiến'.
Nhưng chính phủ Trung Quốc ra phản ứng chừng mực hơn, nói rằng Hoa Kỳ "không phải là một bên trong vấn đề Biển Đông".
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hoa Xuân Oánh nói rằng Trung Quốc "cam kết theo đuổi các đàm phán hòa bình với toàn bộ các quốc gia có liên quan" trong cuộc tranh chấp, và nói Bắc Kinh "tôn trọng các nguyên tắc tự do đi lại và bay phía trên các vùng biển quốc tế".
Tuy nhiên, bà nói : "Quan điểm của chúng tôi là rất rõ ràng. Hành động của chúng tôi là hợp pháp".
Các nước trong vùng đã có tranh chấp lãnh thổ tại Biển Đông từ hàng thế kỷ qua, nhưng căng thẳng liên tục dâng lên trong những năm gần đây.
Các nước Trung Quốc, Việt Nam, Philippines, Malaysia, Brunei và Đài Loan đều tuyên bố chủ quyền từng phần hoặc toàn bộ đối với các đảo, các vùng nước ở Biển Đông.
Trung Quốc củng cố tuyên bố của mình bằng cách bồi đắp cơi nới đảo, xây dựng các công trình trên đảo, và tuần tra trên biển, trong khi chính quyền cũ của Hoa Kỳ nói họ phản đối việc hạn chế tự do đi lại và các tuyên bố chủ quyền bất hợp pháp, cho dù của bất kỳ bên nào. Tuyên bố của Mỹ được nhiều người cho là nhắm vào Trung Quốc.
Những xích mích đã làm dấy lên quan ngại rằng khu vực này đang trở thành điểm nóng gây ra những hậu quả toàn cầu.
************************
Biển Đông : Trung Quốc có khả năng quân sự trả đũa Hoa Kỳ (RFI, 24/01/2017)
Tàu sân bay Trung Quốc Lieu Ninh (Liaoning) cùng các khu trạm đi tập trận tại khu vực gần Biển Đông, hồi tháng 12/2016 Reuters
Bắc Kinh là kẻ thù của Washington ? Nước Mỹ của Donald Trump lên giọng với Trung Quốc, ngăn cản anh khổng lồ Châu Á khống chế Biển Đông, tranh chấp chủ quyền với các nước láng giềng như Việt Nam và Philippines. Theo giới chuyên gia Tây phương, Trung Quốc tuy yếu hơn Mỹ nhưng có phương tiện đối phó. Vấn đề là nếu xảy ra xung đột trực diện, hậu quả sẽ vô cùng tai hại.
Biển Đông là khu vực nhạy cảm từ bốn thập kỷ qua. 80% diện tích vùng biển chiến lược với con đường hàng hải huyết mạch của kinh tế thế giới bị Trung Quốc xem là ao nhà. Trung quốc xây dựng, gia cố các đảo lớn nhỏ thành căn cứ quân sự, khu du lịch để khẳng định chủ quyền. Nếu tổng thống Barack Obama trước đây lên án Trung Quốc quân sự hóa Biển Đông thì với Donald Trump, Hoa Kỳ tiến thêm một bước. Không kể thái độ công khai thân thiện với Đài Loan, chính quyền mới tại Washington qua phát ngôn viên Nhà Trắng Sean Spicer ngày 23/01/2017 cảnh báo Trung Quốc : Hoa Kỳ sẽ làm mọi cách không cho Trung Quốc xâm hại quyền lợi quốc tế tại Biển Đông. Hai tuần trước, ngoại trưởng tương lai Rex Tillerson báo trước "không cho Trung Quốc tiếp cận các đảo lấn chiếm".
Phản ứng của Bắc Kinh không gây ngạc nhiên : kiên quyết bảo vệ chủ quyền không thể tranh cãi.
Trên thực tế, Trung Quốc cũng ý thức sức mạnh quân sự của mình có giới hạn. Theo nhà phân tích chiến lược Pháp Valérie Niquet được AFP trích dẫn, chính quyền Bắc Kinh biết là nếu xung đột trực diện với Mỹ thì sẽ thua. Do vậy, Trung Quốc dùng mưu mẹo khác, triển khai một lực lượng hải thuyền có khả năng phản ứng nhanh và làm cho Mỹ phải do dự trước viễn ảnh một cuộc chiến tranh tốn kém lớn tại Châu Á.
Quân đội Trung Quốc hiện nay đã có trong tay 61 tàu ngầm trong đó có bốn chiếc chạy bằng điện hạt nhân, 19 chiếc khu trục hạm và 54 tàu tuần dương.
Bị Mỹ hù dọa, Trung Quốc cũng cố gắng phô trương gân bắp. Hải quân loan báo vừa đưa vào hoạt động khu trục hạm Xining (Tây Ninh), được xem là tối tân nhất với khả năng diệt "hàng không mẫu hạm". Ngoài ra, Trung Quốc còn có những tên lửa chống hạm (DF-21 và DF-22) có thể buộc tàu chiến Mỹ không dám tiến gần.
Với một tàu sân bay Liêu Ninh duy nhất và lỗi thời mua lại của Ukraina, Trung Quốc dư sức hù dọa các quốc gia Đông Nam Á nhưng chắc chắn không thể đọ sức với hải quân Mỹ. Tuy nhiên, nếu biết cách tổ chức, với những phương tiện này, Trung Quốc vẫn có thể làm cho Mỹ e dè, theo nhận định của chuyên gia Nhật Bản Noburu Yamaguchi, đại học Tokyo.
Với nhịp độ chạy đua vũ trang để trỗi dậy làm đại cường, Trung Quốc đã tiến những bước rất dài trong hai thập niên qua nhưng vẫn không thấm vào đấu với tiến bộ quân sự của Mỹ. Phải mất thêm từ 20 đến 30 năm, Trung Quốc mới có hy vọng thu ngắn khoảng cách nhưng vấn đề là Hoa Kỳ không đứng yên, theo thẩm định của giáo sư James Char, đại học Nam Dương (Nanyang) ở Singapore.
Cho dù Trung Quốc phô trương tên lửa liên lục địa DF-41 có tầm phóng 14.000 km, trang bị 12 đầu đạn nguyên tử, đủ sức làm cho nước ngoài "kính nể" như Hoàn cầu Thời báo nhận định, Bắc Kinh vẫn phải cân nhắc lợi hại trước siêu cường.
Một nhược điểm mà Trung Quốc không thể che dấu là quân đội không có kinh nghiệm chiến trường và thiếu tinh tường kỹ thuật mới (chiến tranh với Việt Nam năm 1978 là trận cuối cùng).
Biết đánh thì không thắng mà đe dọa suông thì càng bị chính quyền Donald Trump xem thường.
Theo chuyên gia Valérie Niquet được trích dẫn bên trên, Bắc Kinh đứng trước một ván cờ tế nhị. Nếu lỡ bước khiêu khích làm Hoa Kỳ phải can thiệp thì hậu quả sẽ khó lường.
Tú Anh
***************************
Mỹ sẽ ngăn Trung Quốc chiếm lãnh thổ ở hải phận quốc tế (VOA, 24/01/2017)
Phát ngôn viên Sean Spicer của Tòa Bạch Ốc.
Tân chính quyền của Tổng thống Donald Trump ngày 23/1 cam kết Mỹ sẽ ngăn không cho Trung Quốc chiếm lãnh thổ trong các khu vực hải phận quốc tế ở Biển Đông.
Phát ngôn viên Sean Spicer của Tòa Bạch Ốc nhấn mạnh tại một cuộc họp báo rằng "Hoa Kỳ sẽ đảm bảo bảo vệ các lợi ích của mình tại đây".
Vẫn theo lời người phát ngôn Spicer, vấn đề đặt ra là liệu các đảo đó thật ra nằm trong lãnh hải quốc tế và không phải là một phần thuộc Trung Quốc hay không, nếu đúng vậy, thì Hoa Kỳ sẽ đảm bảo rằng họ bảo vệ không để cho các lãnh thổ quốc tế bị một nước nào chiếm dụng.
Tuyên bố được đưa ra đáp câu hỏi liệu tân Tổng thống Donald Trump có đồng ý với phát biểu tuần trước của người được đề cử chức Ngoại trưởng, Rex Tillerson, rằng chớ để cho Trung Quốc tiếp cận các đảo nhân tạo họ đã xây dựng trên Biển Đông.
************************
Cảnh sát bảo vệ lối vào Lãnh sự quán Trung Quốc trong khi các nhà hoạt động biểu tình phản đối Trung Quốc tăng cường hiện diện quân sự trên các hòn đảo tranh chấp, 24/1/2017, tại khu tài chính Makati phía đông Manila.
Mối quan hệ non trẻ giữa Trung Quốc và Philippines - hai nước có tranh chấp chủ quyền hàng hải - đối mặt với một thử thách trong năm nay vì những tranh cãi mới liên quan đến việc Bắc Kinh xây đảo trong vùng biển tranh chấp, và kỳ vọng về việc tân Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump có thể thách thức ảnh hưởng của Trung Quốc ở Châu Á.
Quan hệ Philippines-Trung Quốc sẽ có nhiều vấn đề hơn nếu Hoa Kỳ can thiệp, và chính phủ Hoa Kỳ đã cho thấy một số dấu hiệu là sẽ tìm cách tranh thủ Manila để xây dựng một mối quan hệ quân sự vững chắc hơn dưới quyền Tổng thống Trump.
Ông Carl Baker, giám đốc đặc trách các dự án của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở Honolulu, cho rằng Philippines sẽ gặp khó khi tìm cách thao túng thế đối đầu giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ về sự chiếm đóng của Trung Quốc trong vùng biển này.
Giáo sư Carl Thayer thuộc Đại học New South Wales ở Australia, nói Tổng thống Philippines Duterte có lẽ sẽ để cho ông Trump đóng quân ở Philippines để chống lại Trung Quốc.
Ông Thayer nói : "Trong dài hạn, mọi việc rất khác. Tăng cường sức mạnh quân sự của Hoa Kỳ sẽ mất nhiều năm. Điều đó sẽ không xảy ra tức thời. Tôi thấy rõ là ông Trump thật sự theo đuổi việc tiếp cận thị trường và giải quyết vấn đề thao túng tiền tệ với Trung Quốc".
Ralph Jennings
********************
Tân tư lệnh hải quân Trung Quốc : ‘Khắc tinh’ của Việt Nam ? (VOA, 24/01/2017)
Phó Đô đốc Trung Quốc Thẩm Kim Long (thứ hai từ phải sang) trong một lần lên thăm chiến hạm Mỹ USS Blue Ridge hồi năm 2015.
Trung Quốc mới đây đã bổ nhiệm Phó Đô đốc Thẩm Kim Long, người từng dẫn dắt Hạm đội Nam hải, vốn bảo vệ các vùng lãnh hải như biển Đông, làm tân chỉ huy của lực lượng hải quân nước này.
Tờ China Daily đưa tin hôm 20/1 rằng ông Thẩm, 60 tuổi, lên thay Tư lệnh hải quân Ngô Thắng Lợi, 71 tuổi, để "lãnh đạo lực lượng hải quân lớn nhất Châu Á".
Tin cho hay, Hạm đội Nam hải từng tham gia trận hải chiến với quân lực Việt Nam Cộng hòa ở Hoàng Sa năm 1974, làm hơn 70 binh sĩ phía Việt Nam hy sinh, và cũng từng tham chiến tại quần đảo Trường Sa năm 1988.
Tư liệu - Hải quân Trung Quốc đứng trước tàu Đại Khánh ở San Diego. Trung Quốc đã bổ nhiệm cựu chỉ huy Hạm đội Nam hải Thẩm Kim Long làm tân tư lệnh hải quân nước này.
Ông Dương Danh Dy, chuyên gia về quan hệ Việt – Trung, nhận định với VOA Việt Ngữ rằng Bắc Kinh bổ nhiệm những người có kinh nghiệm về biển Đông đảm nhiệm các cương vị trọng yếu của hải quân cho thấy họ "rõ ràng coi trọng" vùng biển này, và theo ông, "muốn bành trướng hơn nữa, bá quyền hơn nữa".
Cựu quan chức ngoại giao Việt Nam này nói thêm :
"Trung Quốc họ phải làm như vậy. Muốn hay không muốn, họ phải điều những người quen thuộc với chiến trường biển Đông để đối phó với Việt Nam, đối phó với các nước khác. Cho nên họ phải tìm những người quen thuộc chiến trường đó thôi".
Ông Renato DeCastro, giáo sư về quan hệ quốc tế tại Đại học De La Salle ở Philippines, cũng có đồng quan điểm với ông Dy. Học giả này nói thêm rằng động thái của Bắc Kinh cho thấy rằng biển Đông "sẽ là một trong các ưu tiên của hải quân Trung Quốc".
Theo ông DeCastro, việc bổ nhiệm trên "gây quan ngại cho Việt Nam, chứ không phải Philippines" vì Manila gần đây đã xích lại gần hơn với Trung Quốc.
Ngoài Phó Đô đốc Thẩm Kim Long, Trung Quốc còn bổ nhiệm các quan chức lãnh đạo các hạm đội Nam Trung Hoa [biển Đông], Bắc Trung Hoa và Hoa Đông, theo Global Times.
Một số tờ báo ở trong nước cũng đưa ra bình luận về động thái của Bắc Kinh. Tờ Giáo dục Việt Nam thuộc Hiệp hội các Trường đại học, cao đẳng Việt Nam viết : "Các ‘thế lực đang lên’ trong bộ máy lãnh đạo hải quân Trung Quốc giữ vai trò nền móng cho chiến dịch đảo hóa, quân sự hóa (bất hợp pháp) ở Biển Đông".