Thông Luận

Cơ quan ngôn luận của Tập Hợp Dân Chủ Đa Nguyên

Published in

Văn hóa

06/12/2017

Chiều cuối năm, thăm tác giả ‘Áo Mơ Phai’

Đinh Quang Anh Thái

"Tình ca, những tiếng nói thiết tha và tuyt vi nht ca mt đi người bao gi cũng bt đu t mt nơi chn nào đó : mt quê hương, mt thành ph, nơi người ta đã yêu nhau. Tt c mùa màng, thi tiết, hoa lá, c cây ca cái vùng đt thn tiên đó, kết hp lại làm nên hạnh phúc, làm nên ni tiếc thương ca chúng ta. Em đâu ng, anh còn nghe vang tiếng em trong tt c nhng tiếng đng ngù ng nht ca nhng ngày sung sướng đó. Tiếng gió may thi trên nhng cành liu nh, tiếng nhng git sương rơi trên mt h, tiếng guc khua trên hè ph, ngn y th tiếng đng ngân nga trong trí tưởng anh mt tha thanh bình nào, bây gi đã gn im hơi, nhưng mt đôi khi vn còn đ sc làm ran lên trong ký c mt mùa Hè háo hc, mt đêm mưa bng tr v. Gió cun tng cơn nh, anh bỗng nhn ra, anh vn còn yêu em, dù chúng ta đã xa nhau như hai thành ph".

ao1

Nguyễn Đình Toàn. (Hình : Đinh Quang Anh Thái)

Nhà văn Nguyễn Đình Toàn m đu như thế, trong chương trình "Nhc Ch Đ Tình Ca Quê Hương" do anh ph trách hàng tun vào mi ti Th Năm trên làn sóng Đài Phát Thanh Sài Gòn trước năm 1975.

Giọng Bc, sang, trm, bun, tác gi "Áo Mơ Phai" đã làm say đm lòng người vi hàng trăm bui ti "Nhc Ch Đ". Thu y, nhiu người, bn gì thì bn, ti Th Năm cũng phi v đ bt kp Nguyn Đình Toàn :

"Chiều đang xung trên đường v, mt mỏi giăng mc quanh tôi, như vòng tay ca tình yêu quyến rũ. Sương lam buông kín trên ngn cây như khói ca bui chiu đang thp hương cu nguyn. Tôi yêu em như con ong say mt ngã vào lòng bông hoa. Tình yêu ging như cái chết nut trôi tt c. Trong đám cỏ may, tiếng gió nào đang khóc và trên tri, nhng đám mây bay ging như nhng k bi vong. Chiu tr v trong ni tiếc thương. Lòng ta ta không hiu na là ai thu hiu. Hi em, tình yêu ging như cái chết, nut trôi tt c. Đêm bt đu tri dài dưới bước chân đi, sao trên cao nín th đếm thi gian, trăng o l bơi trong đêm chìm lng. Hi em, tình yêu ging như cái chết, nut trôi tt c".

ao2

***

Một bui chiu cui năm, đến thăm tác gi "Áo Mơ Phai".

Bước ra khi xe, ngước nhìn lên căn nhà tr, đã thy bóng anh hắt qua khung ca s. Anh nhìn xung, tôi đoan chc là anh ch thy thp thoáng bóng người t xa. Mt anh đã m, vì khói bi cuc đi – và c tình người - k t ngày thoát khi nhng năm tháng nghit ngã trong nhà tù ; ri đt chân đến M.

Căn nhà trọ mt phòng u ám, anh đng dy m ca, lưng như trĩu xung vì sc nng cuc đi, lao chao như va thoát ra khi cái bóng ca ngn đèn vàng vt trên trn chiếu xung bàn ăn.

Trở li ch ngi c hu nơi ca s, ging anh yếu, nhưng vn còn hơi hướng Nguyn Đình Toàn vào mỗi ti Th Năm ngày nào. Anh bo, chán tht, thế mà đã ngoài "tám bó". Nghe mà git mình, thoáng chc anh đã bước vào tui 82.

Nhớ nhng bui ti Th Sáu va ra khi tù năm 1984, trên căn gác nhà bác Dzoãn Quc Sĩ, bác gái cho ăn ba cơm đm bạc, có anh Nguyn Đình Toàn, anh Thanh Tâm Tuyn và anh Duy Trác. Ch là k hu bi hàng con cháu, tôi ngi hóng chuyn nhng tên tui ly lng ca làng văn, và hc được vô s điu trân quý. Giá lúc y anh Toàn đng ý cùng tôi đào thoát và may mn như chuyến đi ca tôi ít tháng sau đó, anh đã có th cha được bnh mt. Hi anh sao nht quyết li, anh bo, ngh sĩ như cái nhau ca thai nhi và quê hương như bà m, mt khi cái nhau b ct ri khi cung là lúc ngun nuôi dưỡng trc tiếp đa bé không còn nữa.

Ngày chia tay anh ở Sài Gòn, thot cái đã hơn 30 năm. Rt cuc anh cũng đành phi ra đi. Hi anh, quê hương trong anh bây gi ra sao, anh nói "tận cùng ca tình yêu chính là ni nh quê nhà ; đôi la là quê nhà ; hnh phúc ln kh đau cũng là quê nhà", rồi anh cho nghe một đon anh tng đc năm nào nơi quê hương gi đây đã cách xa na vòng trái đt : 

"Ngày đã tàn nhưng mưa chng chu ngng giây lát, chiu âm u như gic ng không yên. Nhng cành tre nào l ngt dưới nhng git nước u su. Quê hương phương nào trong bốn phương mù mt. Tiếng chim kêu bun trên nhng cành cây khô. Ngày sp tàn cùng vi cuc tình đã rũ áo ra đi. Tình yêu rc sáng như trân Châu trong bóng m ca trái tim n kín đã tt cùng vi ánh sáng thm thương ca mt ngày Thu bun nhưng cũng đủ làm vng lên trong ta nhng giây phút hoan lc ca mt thi nơi quê nhà yêu du. Bên bếp đ tro than, em hãy hơ nóng hai bàn tay rét mướt. Ngày gn nhau đã vĩnh vin xa ri. Liu có kiếp nào mai sau cho chúng ta nhng ngày đm m ?".

Hỏi anh gi này anh mong gì, anh nói, chả biết mình mong gì na, "ngày hai bữa nu cơm cho v ăn là đ hết ngày ri", còn mong gì nữa.

Chị Hng, v anh đau bnh. Mà chính bn thân anh cũng nào khá hơn, anh cũng đã "làm bn" vi tt bnh t nhiu năm nay.

Tôi gợi li anh v "Nhạc Ch Đ Nguyn Đình Toàn", anh nói, chc chng còn bao người nh đến ; thế h tr bây gi, khó cho h đ cm được cái cm ca mt thi vang bóng đó. Tôi nói vi anh, dù thế nào chăng na thì vn phi "gìn vàng gi ngc", vì đó là du n trong lòng nhiu người trong mt giai đon tan nát nht ca đt nước.

Hai anh em ngồi vi nhau, có nhng lúc thinh lng không mt li. Tôi cm được ni cô qunh đang ba vây anh. Tôi nói, anh cho em nghe thêm đi, nhng li thì thm anh vn ct lên vào nhng ti Th Năm xưa cũ.

"Tình chúng ta bắt đu vào mt Thu rt xa xôi, khi nhng chùm Hoa Thch Tho ngát hương trên nhng li đi quanh. Mùa Thu bt đu trên giòng sông bát ngát. Mùa Thu nhum vàng nhng cách rng. Mùa Thu vi áo mơ phai, chiu võ vàng, vi xác hoa trên mình bướm. Em đã đến vi anh như đám mây Tháng By nng mưa rào. Em hãy đng quên, dù bây gi mùa Thu đã chết. Nhng mùa Thu khác có th tr v nhưng mùa Thu ca chúng ta đã chết. Anh không bào gi quên nhng ngày sung sướng, hnh phúc đó. Đng quên nhau, dù đôi chúng ta chẳng còn tao phùng được na".

"Hãy cầu nguyn cho tình ta dù mt ngày tình đã v tan. Cu nguyn cho s yên vui hng cu ca mi người. Cu nguyn cho s tình c su hn đã đưa chúng ta đến vi nhau. Khi em bước ra khi đi, anh ch còn hai bàn tay không với nhng chui ngày cô qunh. Đi có người khôn ngoan, có k di kh. Có nhng đôi mt cười, có nhng đôi mt khóc. Riêng trong mt anh, có điu gì như đang tan trong lòng. Em làm sao hiu được t ngày em b đi, anh đã rã mc dưới gánh nng ca trái tim. Có nhng người tiến xa trên đường đi, có nhng k lo đo theo sau. Có người t do, có người tù túng. Riêng anh đng li rã ri dưới gánh nng u bun ca trái tim mình".

"Em có nhìn thấy mây giăng kín bui chiu, nhìn thy giòng sông trôi. Ngày đã muộn và con thuyn đã theo sóng trôi xa. Em có nhìn thy mây giăng kín bu tri, nh li nhng ngày chúng ta còn gn nhau. Nhng trn gió t phương Nam thi v lòng anh đy ni nh nhung. Anh không th nào nh chúng ta đã xa nhau gia mùa Xuân hay mùa Hè. Bởi vì mt anh đã tràn ngp sương lam mi ln nh ti em, mi ln anh dõi theo chân tri nơi anh tưởng rng có em. Ôi ! ngôi m ca bình minh nơi em cư ng. Anh mun tan thành giòng nước cun trôi đến nơi mênh mông cô qunh y. Anh mun được cùng em tan trong ánh sáng rạng r ca ngày bt đu, và được cùng em, hòa trong ánh chiêu dương khi chiu tr li".

Khói thuốc ta ra t cái tu, anh chìm trong hoài nim và như đang bnh bng trên đôi cánh chim bay v c hương. Anh bo, đ anh đc cho chú nghe bài thơ anh viết Sài Gòn năm 1984. Bài "Tro Tàn" :


Ta có thở
khói thương nhau

Tình cũng như nhang tàn

Ta còn nương náu trong đi không bao lâu

Lòng có đau thì cũng như nng qua chiu

Thôi cũng nhẹ

Ta yêu nhau trong nghèo khó

Khi quê hương tàn phá

Được my ngày vui trong đi

Tóc biếc ngonh đi đã đ màu phai

Ta xa nhau vào lúc xa đời

Bóng bỏ theo người

Đổ mt ln cho hết cuc ri may

Cứ coi là mt coi là hết

Lật nga bàn tay mà ct dây

Dẫu cho còn có khi nào na

Gặp li được nhau cũng mun ri

Đừng hỏi tình xa bao lâu tình s l

Và hỏi người chia xa nhau lòng có s

Gương lnh bóng m

Còn một phn ba cây nhang đi cháy vi

Đội mt hòn than chôn chân su đng đi

Tro tàn rụng rơi.

***

Bóng bỏ theo người

Đổ mt ln cho hết cuc ri may

, anh nói, cũng đã sp ti lúc "bóng bỏ theo người".

Nhìn những thùng sách cht chng trong căn phòng hp ca anh, tôi hi, "Nguyễn Đình Toàn tiu thuyết 1 và 2" có được đc gi chú tâm không, anh cười nhưng không du được chua chát : "cứ xem đây là ln in cuối cùng dành tng bng hu".

Ngồi chơi vi anh ri cũng phi v. Anh đóng cánh ca sau lưng tôi và nói vói theo : "Đã thấy ta gn vi cái xa".

Câu thơ này, anh đã đc cho tôi nghe hôm đám tang Nhc sĩ Nht Ngân bui sáng Mùng Sáu Tết năm nào.

Theo đoàn người sau quan tài, đi ngang nơi an ngh ca Nhà báo Đ Ngc Yến, anh Toàn ngi xung bãi c trước m phn anh Yến, đc cho nghe trn bài thơ "Đã Nghe" :

Đã nghe đời xa ta

Người xa ta

Tình xa ta

Như cây khô trút dn hết lá

Đường đang đi bng như

Chập chn có sóng đưa

Xô dồn

Trong một li v

Đã thấy quanh ta đi qunh qu

Những tiếng xôn xao im dn đi

Đời mt phía ta trôi v mt phía

Có phải ta mù d hay sương che

Những bóng hình xưa

Nhập vào trong ước mơ

Giờ cũng bay ra làm gió

Ta có quên đâu

Nhưng nhìn xem cũng lạ

Hoa ngỡ như không còn là hoa na

Những mt người ta giu trong ta

Dấu mc đi qua

cười băng giá

Ta cũng không mong quay lại na

Trăng thoắt rơi ngang trên đường đi

Ta bỗng nghe ra bng tht da

Đã thấy ta gn vi cái xa

Ô hay đất đá nào rơi l

Hay tự lòng ta lp li v.

Rời căn phòng tr ca tác gi "Áo Mơ Phai", ngoái li nhìn thy dáng anh xiêu đ.

Đêm California se lạnh, trong đu bng vang lên câu cui ca bài thơ : "Hay tự lòng ta lp li v".

***

Nguyễn Đình Toàn sinh ngày 6 tháng 9 năm 1936 ti huyn Gia Lâm, bên b sông Hng, ngoi thành Hà Ni. Di cư vào Nam 1954, Nguyn Đình Toàn bt đu viết văn làm thơ, viết kch, viết nhc, cng tác vi các tp chí Văn, Văn Hc (trong nhiu năm, Nguyn Đình Toàn phụ giúp Trn Phong Giao tuyn chn thơ và truyn cho báo Văn) ; Nguyn Đình Toàn cũng viếfeuilleton cho các nhật báo T Do, Chính Lun, Xây Dng, Tin Tuyến ; biên tp viên đài phát thanh Sài Gòn, ni tiếng vi chương trình Nhạc Ch Đ trong những năm 1970s. Sau 1975, cùng chung số phn như mi văn ngh sĩ Min Nam, Nguyn Đình Toàn b bt hai ln và đi tù ci to mt thi gian gn sáu năm. Sang M đnh cư t cui năm 1998, Nguyn Đình Toàn và v, ch Thu Hng cùng ph trách chương trình Đọc Sách cho đài phát thanh VOA, Nguyễn Đình Toàn còn viết cho tun báo Vit Tide mc Văn Hc Ngh Thut ca nhà văn Nht Tiến cho ti khi ngh hưu. Gia đình Nguyn Đình Toàn hin sng ti Nam California.

ao2

Tác phẩm đã xut bn :

Văn : 

- Chị Em Hi (truyện, Nhà xuất bản T Do 1961) ; 

- Những K Đng Bên L(truyện, Nhà xuất bản Giao Đim 1974) ; 

- Con Đường (truyện, Nhà xuất bản Giao Đim 1965) ; 

- Ngày Tháng (truyện, Nhà xuất bản An Tiêm 1968) ; 

- Phía Ngoài (tập truyn, viết chung vi Huỳnh Phan Anh, Nhà xuất bản Hng Đc 1969) ;

- Đêm Hè (truyện, Nhà xuất bản Hin Đi 1970) ; 

- Giờ Ra Chơ(truyện, Nhà xuất bản Khai Phóng 1970) ; 

- Đêm Lãng Quên (Nhà xuất bản Tân Văn 1970) ; 

- Không Một Ai (truyện, Nhà xuất bản Hin Đi 1971) ; 

- Thành Phố(truyện, Nhà xuất bản K Sĩ 1971) ; 

- Đám Cháy (tập truyn, Nhà xuất bản Tân Văn 1971) ; 

- Tro Than (truyện, Nhà xuất bản Đng Nai 1972) ; 

- Áo Mơ Phai (truyện, Nhà xuất bản Nguyn Đình Vượng 1972) ; 

- Đồng C(truyện, Nhà xuất bản Đng Dao/ Úc Châu 1994).

ThơMật Đng (thơ, Nhà xuất bản Huyn Trân 1962).

Kịch : Các v kch ca Nguyn Đình Toàn đu là kch truyn thanh, trn Mưđược trích đăng trong b môn Kch Văn Hc Min Nam ca Võ Phiến, nhng bn thảo khác đu tht lc.

Nhạc :

- Hiên Cúc Vàng (tập nhc, 1999) ; 

- Tôi Muốn Nói Vi Em (tập nhc, 2001) ; 

- a Trên Cây Hoàng Lan (tập nhc, 2002).

Ký : Bông Hồng T Ơn I & II (Nhà xuất bản Đêm Trắng 2006, 2012).

Áo Mơ Phai đoạt gii thưởng Văn Hc Ngh Thut 1973.

(Trích "Nguyễn Đình Toàn T Đng C Ti Áo Mơ Phai" trong tác phm "Chân Dung Văn Hc Ngh Thut Và Văn Hóa" ca Nhà văn Ngô Thế Vinh).


(Tháng 12, 2017)

Đinh Quang Anh Thái

Nguồn : VOA, 06/12/2017

Quay lại trang chủ
Read 885 times

Viết bình luận

Phải xác tín nội dung bài viết đáp ứng tất cả những yêu cầu của thông tin được đánh dấu bằng ký hiệu (*)