Trung Quốc : "Người cầm lái vĩ đại" Tập Cận Bình từ nay độc tôn thiên hạ

Ông Tập Cận Bình toàn thắng trong Đại hội 20 : loại được mọi đối thủ, nắm trọn Bộ Chính trị và Trung ương Đảng, phá vỡ tất cả những nguyên tắc từ ba thập niên qua tại Trung Quốc. Nay không còn ai trở thành một lực lượng đe dọa được ông Tập, cũng chẳng ai dám ngăn cản nếu sai lầm. Điều này rất nguy hiểm, quyền sinh quyền sát tại quốc gia 1,4 tỉ dân không thể nằm gọn trong tay một người duy nhất.

Ban thường vụ Bộ Chính trị Đảng cộng sản Trung Quốc ra mắt báo chí sau Đại hội Đảng 20 ở Đại sảnh đường Nhân Dân, Bắc Kinh ngày 23/10/2022. Reuters – Tingshu Wang

Tập Cận Bình tăng thêm sức mạnh sau Đại hội Đảng cộng sản Trung Quốc, căng thẳng giữa Pháp và Anh, chiến tranh Ukraine là thời sự quốc tế được các báo Pháp chú ý nhiều nhất hôm nay.

Toàn bộ ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị là người của Tập Cận Bình

Les Echos nhận định "Tập Cận Bình cai trị Trung Quốc, quyền lực hơn bao giờ hết". Ông ta đã tống khứ được tất cả các đối thủ, và chung quanh ông Tập bây giờ chỉ toàn những người được tin tưởng từ lâu. Nhiều nhà quan sát tin rằng Tập Cận Bình sẽ mạnh hơn sau Đại hội Đảng lần thứ 20, nhưng rốt cuộc ông ta còn đi xa hơn, đạt được thắng lợi rực rỡ. Trưa Chủ nhật, ban lãnh đạo nhiệm kỳ thứ ba gồm ông Tập và sáu quan chức trung thành đã xuất hiện trước ống kính báo chí quốc tế. Năm nay 69 tuổi, Tập Cận Bình tiếp tục là tổng bí thư Đảng kiêm chủ tịch Quân ủy Trung ương trong 5 năm tới, trước khi tái khẳng định chức chủ tịch nước vào tháng Ba tới.

Bí thư Thượng Hải Lý Cường (Li Qiang), 63 tuổi trở thành nhân vật số 2, được cho là sẽ lên làm thủ tướng thay Lý Khắc Cường. Tuy việc xử lý tệ hại cuộc phong tỏa Thượng Hải hồi mùa xuân khiến người ta nghi ngờ về tương lai chính trị, lại chưa bao giờ là phó thủ tướng như thông lệ, nhưng nay ông ta lại được tưởng thưởng nhờ trung thành tuyệt đối với Tập Cận Bình. Năm ủy viên Thường Vụ còn lại là Triệu Lạc Tế (Zhao Leji), Vương Hỗ Ninh (Wang Huning), Thái Kỳ (Cai Qi), Đinh Tiết Tường (Ding Xuexiang), Lý Hy (Li Xi).

Với bốn khuôn mặt mới, Ban thường vụ Bộ Chính trị nay hoàn toàn là người của ông Tập. Triệu Lạc Tế, 65 tuổi, chủ tịch Ủy ban Kiểm tra Trung ương, cùng gốc Thiểm Tây, căn cứ địa của Tập Trọng Huân (cha Tập Cận Bình), có thể trở thành chủ tịch Thường vụ Quốc hội. Thái Kỳ, 66 tuổi, bí thư thành ủy Bắc Kinh, có mối liên hệ từ hơn hai thập niên khi ông Tập còn là quan chức Phúc Kiến. Đinh Tiết Tường, 60 tuổi, thư ký riêng của Tập Cận Bình cũng thuộc nhóm của ông hồi ở Thượng Hải và Lý Hy, 66 tuổi từng là thư ký của một đồng minh thân cận ông Tập Trọng Huân.

Quá tuổi vẫn được ở lại Trung ương nếu là người thân tín

Le Monde nhận thấy tuy Tập Cận Bình đã phá lệ từ năm 2018, cho sửa đổi Hiến pháp để có thể làm chủ tịch hơn hai nhiệm kỳ, nhưng về giới hạn tuổi thì chưa biết có tiếp tục áp dụng cho các quan chức khác hay không. Quy luật lâu nay là vẫn có thể thăng tiến ở tuổi 67, nhưng phải về hưu nhân Đại hội Đảng sau sinh nhật 68 tuổi.

Câu trả lời đã có được hôm thứ Bảy 22/10, với việc chỉ định 205 ủy viên trung ương. Cùng 67 tuổi, thủ tướng mãn nhiệm Lý Khắc Cường (Li Keqiang), thuộc phe Đoàn Thanh niên của ông Hồ Cẩm Đào, và Uông Dương (Wang Yang) chủ trương cải cách kinh tế đều phải ra đi, cả hai đều là nhân vật ôn hòa có uy tín. Ngược lại ngoại trưởng Vương Nghị vẫn là ủy viên trung ương dù đã 69 tuổi ; cũng như tướng Trương Hựu Hiệp (Zhang Youxia), phó chủ tịch Quân ủy Trung ương đã 72 tuổi. Ông Trương từ nhiều năm qua đã ra sức giúp ông Tập áp đặt những cải cách trong quân đội.

Theo Alex Payette, người sáng lập Cabinet Cercius, Trương Hựu Hiệp thuộc phe cựu chiến binh thời chiến tranh Việt Nam. Có nhiều ủy viên trung ương mới là cán bộ quân đội thuộc phe "eo biển Đài Loan" vốn rất hiếu chiến. Một diều hâu khác cũng được vào Trung ương là Tần Cương (Qin Gang), đại sứ Trung Quốc tại Washington nổi tiếng "chiến lang", là người từng tổ chức những chuyến công du ngoại quốc của Tập Cận Bình.

Khống chế toàn Đảng để ngồi tiếp sau 3 nhiệm kỳ

Le Figaro nhấn mạnh, như vậy Tập Cận Bình đã loại được toàn bộ đối lập, cất nhắc bốn tay chân lên làm ủy viên Ban thường vụ Bộ Chính trị, 65% ủy viên trung ương là người trung thành. Chuyên gia Jean-Pierre Cabestan ở Hồng Kông nhận thấy Tập Cận Bình đã siết chặt hơn cả dự đoán, với một ban lãnh đạo "đơn sắc", "không còn quan tâm đến cân bằng giữa các phe phái".

Nhà nghiên cứu Richard McGregor của Lowy Institute cho rằng "Bộ Chính trị mới chính là tuyên bố thẳng thừng về sự thống trị của Tập trong đảng". Chuyên gia Lâm Hòa Lập (Willy Lam) khẳng định "Đó là chiến thắng toàn diện của Tập Cận Bình, với việc kiểm soát toàn bộ Ban thường vụ Bộ Chính trị. Đó cũng là dấu hiệu cho thấy ông ta chuẩn bị cai trị tiếp sau ba nhiệm kỳ". Nhà phân tích Neil Thomas của Eurasia Group ghi nhận "Nhiệm kỳ thứ ba này đã kết thúc ba thập niên chuyển tiếp quyền lực" tại Trung Quốc, "vai trò trung tâm của đồng chí Tập Cận Bình" đã được ghi vào điều lệ Đảng.

Áp giải cựu tổng bí thư khỏi Đại hội : Răn đe các lão thành

Le Figaro trong bài "Tập Cận Bình độc quyền trị vì tại Trung Quốc" quan tâm đến sự kiện ông Hồ Cẩm Đào bị áp giải khỏi Đại hội ngay trước ống kính các nhà báo ngoại quốc. Cựu tổng bí thư già yếu kháng cự nhưng vẫn bị xốc nách đưa ra khỏi Đại sảnh đường Nhân Dân, ông nhìn kẻ độc tài kế nhiệm một lần cuối trước khi biến mất, sau đó cuộc biểu quyết mới diễn ra. Tân Hoa Xã nói rằng nhà cựu lãnh đạo "cảm thấy không khỏe".

Le Monde nhận định, phản ứng của Hồ Cẩm Đào cho thấy khó có thể lấy lý do sức khỏe để giải thích. Bản tin truyền hình lúc 19 giờ dành hơn một tiếng đồng hồ cho Đại hội Đảng nhưng không hề nhắc đến sự kiện này. Một nhà ngoại giao dùng từ "thanh trừng". "Đối với người Trung Quốc, Đại hội 20 của Đảng cộng sản Liên Xô năm 1956 đánh dấu khởi đầu của sự kết thúc với việc cáo buộc Stalin. Tập Cận Bình muốn chứng tỏ tại Hoa lục thì ngược lại, đó là một khởi đầu mới".

Khi loại trừ Hồ Cẩm Đào, người đại diện cho thế hệ cựu lãnh đạo cởi mở hơn với phương Tây, Tập chỉ rõ cho giới lão thành là họ không còn chỗ đứng trong "kỷ nguyên mới". Thông điệp này còn dành cho các cựu lãnh đạo trong tương lai như Lý Khắc Cường - vẫn còn là thủ tướng cho đến tháng 3/2023 - rằng tốt nhất nên giữ mồm giữ miệng trong thời gian tới. Nhưng từ nay cho đến lúc đó, lãnh đạo tập thể và kế nhiệm có tổ chức, hai nguyên tắc đặc trưng cho "mô hình Trung Hoa" rõ ràng đã bị chôn vùi.

Hồ Cẩm Đào bất mãn trước danh sách đề cử ?

Theo Le Figaro, cảnh công khai sỉ nhục nhân vật từng điều hành đất nước mười năm trước, vẫn sẽ là một bí mật trong bóng tối của Đảng, nhưng phô ra sự khuynh loát của Tập Cận Bình. Chương sách "mở cửa và cải cách" của người tiền nhiệm đã bị đóng hẳn lại, thay vào đó là một Trung Quốc "màu đỏ máu", chuyên quyền trong nước và dân tộc chủ nghĩa với nước ngoài.

Nhà nghiên cứu Lâm Hòa Lập đoán rằng ông Hồ Cẩm Đào hết sức bất bình về danh sách đề cử vào Ban chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị và Ban thường vụ Bộ Chính trị, nên đã có ý kiến với Tập Cận Bình, và ông Tập rất bực mình. Việc cho nhân viên an ninh áp giải ông Hồ ra khỏi Đại hội rõ ràng nhằm lăng nhục ông, đồng thời cho thấy phe Đoàn thanh niên đã bị loại khỏi vòng chiến. Đây là dấu hiệu rất xấu cho Đảng cộng sản, vì chưa bao giờ một cựu tổng bí thư lại bị "đuổi" khỏi Đại hội Đảng như vậy.

Chuyên gia Trần Cương (Chen Gang) ở Singapore dự báo Tập Cận Bình có thể làm nhiều việc hơn nữa để thực hiện "giấc mộng Trung Hoa" của ông và lộ trình "China 2035". Trong khi đó bất bình đang dâng lên vì kinh tế chững lại, một số cán bộ đối phó bằng cách kháng cự thụ động. Ngay sau khi có tin Tập Cận Bình tiếp tục nhiệm kỳ thứ ba, thị trường chứng khoán Hồng Kông, Thượng Hải, Thâm Quyến đều sụt giảm ; các nhà đầu tư lo sợ ông Tập dành chức vụ chủ chốt về kinh tế cho những đồng minh ủng hộ chính sách zero-Covid.

"Người cầm lái vĩ đại" họ Tập tấn công xã hội dân sự

Chuyên gia Jean-Philippe Béja của CNRS khẳng định trên Libération "Tập Cận Bình tiếp tục trị vì, Trung Quốc đối mặt với Người cầm lái vĩ đại mới". Bài viết nhắc lại một số câu "Chúng tôi không muốn có lãnh đạo vĩ đại mà muốn bầu cử", "Chúng tôi không muốn làm nô lệ mà là những công dân", "Công nhân và sinh viên học sinh hãy đình công để đòi truất phế tên phản bội đất nước Tập Cận Bình"... Những biểu ngữ do nhà đấu tranh Bành Lập Pháp (Peng Lifa), tên trên mạng là Bành Tái Chu (Peng Zaizhou) giăng ở cầu Tứ Thông (Sitong) hôm 13/10 trước lễ khai mạc Đại hội Đảng, dù là hành động đơn lẻ, cho thấy xã hội Trung Quốc không đến nỗi bất động.

Alex Payette cho rằng "Ông Tập càng dấn tới thì càng tự cô lập khỏi xã hội". Từ khi lên ngôi năm 2012, Tập Cận Bình đã tấn công chưa từng thấy vào xã hội dân sự mới hình thành vào đầu những năm 2000. Con người leo lên đến đỉnh cao quyền lực nhờ bề ngoài tỏ ra vô hại, năm 2015 đã cho bắt giữ 300 luật sư nhân quyền trên toàn quốc ; giải thể các tổ chức bảo vệ công nhân và tống giam những người phụ trách, buộc các tổ chức phi chính phủ và công ty tư nhân phải lập tổ đảng.

Trên mạng, những lực lượng độc lập xuất hiện trong thời kỳ mở cửa phải rút vào bí mật. Các biện pháp chống dịch càng giúp chính quyền kiểm soát chặt hơn. Ông Lâm Hòa Lập đưa ví dụ, một nhà ly khai không thể đến Bắc Kinh vì mã y tế màu đỏ, nên bị cấm đi máy bay và xe lửa. Nay thì trong cũng như ngoài Đảng, không còn ai có thể hình thành nổi một lực lượng chính trị đe dọa được "Người cầm lái vĩ đại" họ Tập, dù không loại trừ khả năng trong nhiệm kỳ thứ ba có những đối thủ dựa vào bất mãn trong xã hội để thách thức ông ta.

Nếu Tập Cận Bình phạm những sai lầm lớn, chẳng hạn tấn công Đài Loan (theo chuyên gia Lâm Hòa Lập là vào khoảng 2027-2032), sẽ không ai dám cản lại ông. Điều này rất nguy hiểm, Trung Quốc là một quốc gia quá lớn, quyền sinh quyền sát không thể nằm gọn trong tay một người lãnh đạo duy nhất.

Thụy My

Tập Cận Bình thâu tóm quyền lực để thách thức thế giới hay đây sẽ là một thử thách đối với Trung Quốc ?

Thanh Hà, RFI, 24/10/2022

Đại hội Đảng cộng sản Trung Quốc lần thứ 20 đã kết thúc. Hôm 23/10/2022 trước ống kính truyền hình thế giới chính ông Tập Cận Bình thông báo được Đảng tín nhiệm giao phó thêm một nhiệm kỳ thứ ba. Nhân vật số 1 của Đảng cộng sản Trung Quốc dẫn đầu một phái đoàn 6 người trong Ban thường vụ mới của Bộ Chính trị : tất cả là những người trung thành với ông.

Tổng bí thư, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Đại lễ đường Nhân dân, Bắc Kinh, Trung Quốc ngày 23/10/2022. © Noel Celis / AFP

Việc trở thành nhà lãnh đạo quyền lực nhất từ sau Mao Trạch Đông sẽ giúp ông Tập Cận Bình nhanh chóng thực hiện tham vọng đưa Trung Quốc trở thành "trung tâm" của thế giới, cho phép Bắc Kinh áp đặt trật tự mới về ngoại giao, quân sự và kinh tế ? Hay trái lại đó sẽ là một trở ngại trên con đường xây dựng một xã hội "hài hòa" và thịnh vượng chung cho 1,4 tỷ người dân Trung Quốc ? 

Giáo sư về quan hệ quốc tế William Callahan, London School of Economics, được AP trích dẫn, lưu ý trong những phát biểu gần đây ông Tập Cận Bình luôn quan niệm hệ thống "quản trị", lãnh đạo thế giới đang "đổ vỡ" và Trung Quốc là một "giải pháp" để xây dựng một mô hình, một trật tự mới. Càng lúc ông Tập càng tin rằng phong cách của Trung Quốc mới thực sự là một "mô hình phổ quát" để áp dụng cho thế giới. Chính vì lô-gic đó, Bắc Kinh sẽ tiếp tục theo đuổi chính sách "zero-Covid" mặc dù công luận Trung Quốc càng lúc càng bất mãn vì những xáo trộn đối với kinh tế mà biện pháp này gây nên. Việc bí thư thành ủy Thượng Hải, Lý Cường, được bổ nhiệm vào Ban thường vụ Bộ Chính trị và có triển vọng trở thành thủ tướng là bằng chứng rõ rệt nhất cho phép đưa ra kết luận này. Lý Cường là người đã quyết định phong tỏa nghiêm ngặt Thượng Hải trong nhiều tuần lễ, gây phẫn uất trong công luận Trung Quốc. 

Về kinh tế, Đảng cộng sản Trung Quốc đề ra mục tiêu đến khoảng năm 2032 thu nhập bình quân đầu người tại quốc gia này phải tương đương với mức trung bình tại một quốc gia phát triển. Điều đó có nghĩa là trong hơn một chục năm, Trung Quốc sẽ phải tìm ra được một phép lạ kinh tế để "GDP tăng lên gấp đôi so với thời điểm 2020" như ghi nhận của hai chuyên gia Larry Hu và Yuxiao Zhang thuộc viện nghiên cứu tài chính Macquarie, trụ sở tại Sydney, Úc. Đây sẽ là một nhiệm vụ khó hoàn thành vì nhiều lý do. Thứ nhất là nguồn lực lao động đang sụt giảm. Thứ hai là tham vọng lấy công nghệ cao làm động lực phát triển liên tục bị thách thức : Mỹ thu hẹp dần những khả năng cho phép các tập đoàn Trung Quốc tiếp cận với công nghệ mới của phương Tây. Thứ ba, theo hai chuyên gia của viện Macquarie, Bắc Kinh muốn kiểm soát chặt chẽ guồng máy kinh tế và điều đó sẽ không tạo môi trường thuận lợi cho tăng trưởng. 

Nhìn đến vế ngoại giao và an ninh, Đài Loan tiếp tục là "cái gai" theo quan điểm của ông Tập Cận Bình, nhất là khi Đảng cộng sản Trung Quốc gắn liền hồ sơ này với vấn đề "an ninh". Trong chiều hướng đó, các chuyên gia chờ đợi Bắc Kinh tiếp tục đẩy mạnh và phát triển sức mạnh quân sự. Đầu tư phát triển từ tên lửa đến tàu ngầm và những công nghệ cao phục vụ cho quân đội sẽ còn tiếp tục tăng mạnh trong những năm sắp tới. Giáo sư Callahan nhấn mạnh Trung Quốc muốn "thống lĩnh thế giới" và một trong những phương tiện để đạt được mục tiêu đó là "một đường lối cứng rắn về chính trị, về ngoại giao". 

Nhà nghiên cứu Jean Pierre Cabestan, thuộc Trung Tâm Asia Center tại Hồng Kông ghi nhận, với ban lãnh đạo mới, chủ tịch Trung Quốc giờ đây đứng đầu một cơ quan quyền lực tối cao với toàn là những người thân tín. Ông không cần quan tâm đến việc phải tìm ra thế quân bình giữa các phe phái, chẳng hạn như là giữa cánh bảo thủ và phe chủ trương cải tổ ; phe ôn hòa với cánh diều hâu. William Lam đại học Hồng Kông nói đến một "thắng lợi toàn diện" của ông Tập và đó là dấu hiệu cho thấy ông "chuẩn bị để lãnh đạo đất nước lâu hơn nữa" chứ không chỉ dừng lại khi kết thúc nhiệm kỳ thứ ba. Với điều kiện, tất nhiên, là ông vẫn làm chủ được cuộc chơi trong "nội bộ Đảng" từ nay đến thời điểm đó. Chính ông Tập Cận Bình dường như cũng ý thức được điều này khi tuyên bố với gần 2 300 đại biểu toàn quốc "Đây sẽ là một hành trình dài hơi và đầy gian nan với những giai đoạn đều mang tính quyết định để chúng ta cùng đạt đến đích", nghĩa là "xây dựng một mô hình Trung Hoa".

Thanh Hà

*************************

Kẻ thù lớn nhất của ông Tập Cận Bình chính là Tập Cận Bình

Phan Minh, RFI, 24/10/2022

Đại hội Đảng cộng sản Trung Quốc XX đã chính thức khép lại vào cuối tuần qua với việc tổng bí thư Tập Cận Bình đắc cử nhiệm kỳ thứ 3. Trang mạng Mỹ CNN ngày 21/10/2022 có bài viết nói về việc ông Tập tiếp tục lãnh đạo Trung Quốc không chắc đã phải là điều tốt đối với ông nói riêng và Trung Quốc nói chung. RFI xin giới thiệu.

Tổng bí thư, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Đại lễ đường Nhân dân, Bắc Kinh, Trung Quốc ngày 23/10/2022. Reuters – Tingshu Wang

Nền kinh tế Trung Quốc đang chao đảo. Tỷ lệ thất nghiệp đang tăng vọt. Các biện pháp phong tỏa chống Covid-19 đang tàn phá các doanh nghiệp và cuộc sống của người dân. Lĩnh vực bất động sản đang gặp khủng hoảng. Mối quan hệ giữa Bắc Kinh với các cường quốc toàn cầu đang trở nên căng thẳng.

Các vấn đề mà nền kinh tế lớn thứ hai thế giới phải đối mặt vẫn còn đó, và những thách thức dài hạn này càng trở nên tồi tệ hơn dưới một thập kỷ cầm quyền của Tập Cận Bình. Tuy nhiên, quyền lực của nhà lãnh đạo Trung Quốc vẫn không hề bị suy yếu.

Trong thập kỷ qua, ông Tập đã củng cố quyền lực ở một mức độ chưa từng có kể từ thời người sáng lập Đảng cộng sản Trung Quốc, Mao Trạch Đông. Ông là người đứng đầu Đảng cộng sản Trung Quốc, đứng đầu nhà nước, lực lượng vũ trang và nhiều ủy ban khác đến mức ông được mệnh danh là "chủ tịch của mọi thứ".

Nhưng quyền lực tuyệt đối thường đi kèm với trách nhiệm tuyệt đối, và khi các vấn đề ngày càng gia tăng, các nhà phân tích cảnh báo rằng ông Tập sẽ khó có thể trốn trách nhiệm.

"Tôi nghĩ kẻ thù lớn nhất của việc Tập Cận Bình nắm quyền trong một thời gian dài, đó chính là Tập Cận Bình", Steve Tsang, giám đốc Viện SOAS Trung Quốc ở Luân Đôn nhận định. "Khi ông ấy mắc phải một sai lầm chính sách lớn gây ra sự tàn phá ở Trung Quốc, điều đó có khả năng kéo theo sự khởi động của quá trình lật đổ quyền lực của Tập Cận Bình".

Bên trong phòng cộng hưởng

Sự cai trị của Mao từ năm 1949 đến năm 1976 được đánh dấu bằng những quyết định chính sách thiếu suy nghĩ dẫn đến hàng chục triệu người chết và phá hủy nền kinh tế Trung Quốc. Sau nhiều thập kỷ hỗn loạn đó, Đảng cộng sản đã "thiết kế" và phát triển một hệ thống lãnh đạo tập thể nhằm ngăn chặn sự trỗi dậy của một nhà độc tài khác có thể đưa ra những quyết định độc đoán và nguy hiểm.

Lãnh đạo sau đó của Trung Quốc là ông Đặng Tiểu Bình, đã đặt ra một quy tắc bất thành văn với tiền lệ là tổng bí thư Đảng cộng sản – chức vụ của nhà lãnh đạo Trung Quốc có thực quyền - sẽ phải từ chức sau hai nhiệm kỳ.

Khi ông Tập lên nắm quyền vào năm 2012, nền kinh tế Trung Quốc đã phát triển vượt bậc khi nước này hội nhập chặt chẽ hơn với phần còn lại của thế giới. Trước đó 4 năm hồi năm 2008, Trung Quốc đã khiến cả thế giới choáng váng với Thế vận hội mùa hè Bắc Kinh vô cùng hoành tráng. Nhưng đối với ông Tập, Đảng đang trong tình trạng khủng hoảng, chìm ngập trong tham nhũng, đấu đá nội bộ và kém hiệu quả.

Giải pháp của ông Tập là quay trở lại chế độ cai trị độc tài và vai trò cá nhân. Ông đã thanh trừng những đối thủ chính trị trong một chiến dịch chống tham nhũng sâu rộng, bịt miệng bất đồng nội bộ, bãi bỏ giới hạn nhiệm kỳ của chủ tịch và ghi "Tư tưởng Tập Cận Bình" vào điều lệ của Đảng.

Theo các nhà phân tích, nhiều chế độ độc tài rơi vào mô hình lạm dụng quyền lực và đưa ra quyết định tồi tệ khi rất ít những lời khuyên phản biện được các nhà lãnh đạo lắng nghe. Họ nêu ra cuộc chiến ngày càng tốn kém của Vladimir Putin chống lại Ukraine và lo ngại rằng quyền lực tối cao của ông Tập giống như đối với tổng thống Nga, một ngày nào đó có thể dẫn đến hậu quả thảm khốc không kém.

Theo chuyên gia Tsang, ông Putin và ông Tập "cùng mắc phải hội chứng muốn trở thành người hùng, có nghĩa là biến những cộng sự thân cận chính trị thành những buồng cộng hưởng, sao cho mọi người không còn có thể tự do phát biểu ý kiến của mình nữa". "Chúng tôi thấy họ đang phạm phải những sai lầm lớn, bởi các tranh luận chính sách nội bộ đã bị thu hẹp hoặc thậm chí bị gạt bỏ".

Cái bẫy zero-Covid

Thời gian gần đây, không có quốc gia nào hiện đại hóa nhanh chóng như Trung Quốc. Đảng Cộng sản khẳng định rằng sự lãnh đạo của họ đã đưa hàng trăm triệu người thoát khỏi đói nghèo, biến những ngôi làng ở vùng sông nước trở thành những siêu đô thị tuyệt đẹp. Nhưng phép màu tăng trưởng đó đã bị chậm lại. Và các chính sách của ông Tập làm cho nhiều thách thức dài hạn đối với nền kinh tế Trung Quốc càng trở nên trầm trọng hơn.

Ông Tập đã tự cho mình có sứ mệnh củng cố quyền lực Đảng và quyền kiểm soát của đảng đối với các doanh nghiệp và xã hội. Ông đã tiến hành một cuộc trấn áp lĩnh vực tư nhân -vốn một thời năng động- và dẫn đến việc sa thải ồ ạt người lao động. Bắc Kinh tuyên bố các quy định cứng rắn này hạn chế các tập đoàn có quá nhiều quyền lực, đồng thời bảo vệ người tiêu dùng, nhưng các biện pháp này đã bóp nghẹt các doanh nghiệp tư nhân, gây ớn lạnh cho nền kinh tế và làm dấy lên lo ngại về sự đổi mới trong tương lai.

Bắc Kinh bắt đầu hạn chế cấp tín dụng dễ dàng cho các công ty bất động sản vào năm 2020, dẫn đến tình trạng khan hiếm tiền mặt và vỡ nợ đối với nhiều nhà phát triển bất động sản, trong đó có tập đoàn khổng lồ Evergrande. Các dự án nhà ở đã bị đình trệ và người mua nhà tuyệt vọng trên khắp nước từ chối tiếp tục thanh toán các khoản tiền đối với những ngôi nhà chưa hoàn thiện. Sự gián đoạn trong lĩnh vực bất động sản có tác động lớn đến nền kinh tế trên diện rộng của Trung Quốc, vì nó chiếm tới 30% GDP của cả nước.

Nhưng trong thời kỳ lãnh đạo của ông Tập, không có gì làm rung chuyển nền kinh tế và xã hội của Trung Quốc nhiều như chính sách zero-Covid. Trong năm thứ ba của đại dịch, Trung Quốc tiếp tục áp dụng chính sách khắc nghiệt dựa vào việc xét nghiệm hàng loạt, kiểm dịch trên diện rộng và phong tỏa tức thời để dập tắt các ca lây nhiễm bằng mọi giá, trong khi phần còn lại của thế giới đã học cách sống chung với virus.

Trung Quốc tiếp tục phong tỏa toàn bộ các thành phố chỉ vì một số ít trường hợp lây nhiễm, đồng thời đưa tất cả những trường hợp dương tính và những người có liên quan đến các cơ sở kiểm dịch của chính phủ. Xếp hàng xét nghiệm Covid và quét mã hồ sơ theo dõi sức khỏe để vào bất kỳ nơi công cộng nào đã trở thành chuyện bình thường. Bắc Kinh cho rằng chính sách này đã ngăn Trung Quốc rơi vào thảm họa y tế như phần còn lại của thế giới, nhưng chính sách zero-Covid dẫn đến những chi phí khổng lồ.

Nỗi đau 'tự chuốc lấy'

Các vụ phong tỏa liên tục đã làm giảm đáng kể tốc độ phát triển của nền kinh tế Trung Quốc. Tỷ lệ thất nghiệp kỷ lục của thanh niên đã lên tới gần 20%. Các nguồn thu đang eo hẹp dần. Chính quyền địa phương hiện mắc rất nhiều nợ vẫn phải chi tiền cho việc xét nghiệm Covid hàng loạt. Các chuyên gia cho rằng sẽ tốt hơn nếu sử dụng tiền vào việc gia tăng tỷ lệ tiêm chủng, thay vì xây dựng các địa điểm xét nghiệm và cơ sở kiểm dịch tốn kém. Trung Quốc vẫn chưa chấp thuận bất kỳ loại vác-xin Messenger RNA (mRNA) nào của nước ngoài, được chứng minh là có hiệu quả hơn đối với biến thể lây lan nhanh Omicron, so với các loại vac-xin kém hiệu quả được sử dụng ở Trung Quốc.

Khi đại dịch mới bắt đầu, Bắc Kinh đã kiểm duyệt, và trong một số trường hợp đã trừng phạt các bác sĩ, chuyên gia và nhà báo tìm cách cảnh báo về một con virus nguy hiểm chết người ở Vũ Hán.

Gần ba năm trôi qua, khi hầu hết các chuyên gia quốc tế khuyên Trung Quốc tìm cách sống chung với virus, Bắc Kinh ngược lại càng siết chặt những biện pháp phòng dịch. Hồi đầu năm nay, Thượng Hải - một đô thị có dân số nhiều gấp ba lần thành phố New York - đã bị phong tỏa trong vòng hai tháng. Mọi người phải vật lộn để có đủ lương thực và các nhu yếu phẩm cơ bản. Cư dân tuyệt vọng đã lao ra khỏi nhà và xung đột với các nhân viên thi hành công vụ trong các cuộc biểu tình hiếm hoi trên đường phố. Nhiều bệnh nhân đã không được hưởng dịch vụ y tế thiết yếu.

Khi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chỉ trích chính sách zero-Covid là "không bền vững", Trung Quốc đã kiểm duyệt tuyên bố này trên mạng xã hội.

Susan Shirk, giám đốc trung tâm 21st Century China và là tác giả cuốn "OverReach", cuốn sách nói về sự lãnh đạo của ông Tập, cho rằng các nhà lãnh đạo Trung Quốc "cạnh tranh với nhau để chứng minh họ trung thành với ông Tập như thế nào vì ông thăng chức cho những người trung thành chứ không phải những người có năng lực nhất". Điều đó dẫn đến việc cấp dưới sẽ thực thi quá thái các chính sách để cố gắng làm vừa lòng ông Tập.

Chuyên gia Shirk cho biết điều này đã xảy ra với chính sách zero-Covid, vì ông Tập đã trực tiếp đặt cược vai trò lãnh đạo của mình với chính sách này, do đó các quan chức địa phương đã hết lòng tuân theo zero-Covid để thể hiện lòng trung thành với nhà lãnh đạo và bảo tồn sự nghiệp của họ.

Bà Shirk nói : "Một phần lớn những khó khăn của nền kinh tế Trung Quốc đều do ông Tập tự gây ra và gánh chịu". "Vì vậy, điều này gợi lên một suy nghĩ đáng lo ngại, là Đảng cộng sản Trung Quốc không còn tự coi mình là một Đảng chú trọng đến phát triển, đặt phát triển kinh tế là mục tiêu hàng đầu. Mà thay vào đó, chỉ coi trọng việc củng cố quyền lực của ông Tập Cận Bình".

Phan Minh

*************************

Tập Cận Bình và "tân binh đoàn" Chiết Giang

Thanh Hà, RFI 24/10/2022

Tân Hoa Xã ngày 24/10/2022 tiết lộ đích thân ông Tập Cận Bình can thiệp vào quy trình tuyển chọn thành phần Ban chấp hành trung ương Đảng cộng sản Trung Quốc. Danh sách 205 và hơn 170 người dự khuyết đã được công bố cách nay 2 hôm. Bộ Chính trị Đảng cộng sản Trung Quốc có 25 ủy viên và Ban thường vụ Bộ Chính trị gồm 7 ủy viên, đứng đầu là ông Tập Cận Bình, tổng bí thư.

Bảy ủy viên Ban thường vụ Bộ Chính trị Đảng cộng sản Trung Quốc, Bắc Kinh, Trung Quốc ngày 23/10/2022. AP - Ng Han Guan

Thông tín viên Stéphane Lagarde cho biết thêm về những tiết lộ của báo chí chính thức Bắc Kinh :

"Việc chọn lựa những người thân tín với chủ tịch đã được khởi động từ cuối 2020, theo như tiết lộ của Tân Hoa Xã. Trên cương vị tổng bí thư Đảng, đích thân ông Tập Cận Bình đã chủ trì một nhóm làm việc có trách nhiệm điều tra các cán bộ Đảng. Ông cũng đưa ra những chỉ thị về thể thức và tiêu chuẩn tuyển chọn nhân sự. Đương nhiên một trong những tiêu chuẩn đó là sự trung thành với chủ tịch nước và xin trích ‘khả năng đương đầu với những biện pháp trừng phạt của phương Tây, và bảo vệ an ninh quốc gia’. Sau các cuộc điều tra về sự trong sạch của các ứng viên, 4 trong số 7 thành viên Ban thường vụ mới, cơ quan quyền lực cao nhất tại Trung Quốc, là những người trung thành với ông Tập Cận Bình. Một số đã từng trực tiếp làm việc với lãnh đạo Trung Quốc từ thời mà ông Tập còn là bí thư Tỉnh ủy Chiết Giang, một tỉnh phía đông giàu có.

Nhà chính trị học Cao Chí Khải (Gao Zhikai) phó giám đốc cơ quan tư vấn Trung Quốc CGC (China Globalization Center) giải thích : ở cương vị bí thư tỉnh ủy Chiết Giang, ông Tập đã nhân lên gấp đôi số lượng bộ phận quân đội của tỉnh. Ông đã can thiệp quản lý mọi khía cạnh trong đời sống chính trị, xã hội ở Chiết Giang. Qua đó ông đã thiết lập được nhiều quan hệ. Ông gặp gỡ các tỉnh trưởng, những người phụ trách công an các tỉnh, các lãnh đạo thành phố... và ông đã chú ý tới những người có năng lực từng cộng tác với ông. Đây hoàn toàn không có gì đáng ngạc nhiên".

Một đội ngũ trung thành mà một số người đã gọi là "tân binh đoàn Chiết Giang" với nhân vật nổi bật nhất là Lý Cường, bí thư thành ủy Thượng Hải. Ông này không có kinh nghiệm trong chính quyền ở cấp trung ương. Trong 5 tháng, tân thủ tướng Trung Quốc, một người trung thành với ông Tập, sẽ chỉ là cái bóng của chủ tịch Trung Quốc".

Thanh Hà

*********************

Tập Cận Bình củng cố quyền lực, cất nhắc đồng minh vào Ban thường vụ

Thanh Hà, RFI, 23/10/2022

Ngày 23/10/2022 ông Tập Cận Bình được bầu lại làm tổng bí thư Đảng cộng sản Trung Quốc thêm một nhiệm kỳ 5 năm, đứng đầu một Ban thường vụ Bộ Chính trị gồm toàn là những người thân cận và trung thành. Ông sẽ được chính thức chỉ định là chủ tịch nước vào tháng 3/2023. Với một nhiệm kỳ thứ ba, ông Tập, 69 tuổi, trở thành lãnh đạo Trung Quốc quyền lực nhất từ sau Mao Trạch Đông.

Các thành viên mới của Ủy Ban thường vụ Bộ Chính trị Đảng cộng sản Trung Quốc, đi đầu là chủ tich Tập Cận Bình, đến Đại Lễ Đường Nhân Dân ở Bắc Kinh, ngày 23/10/2022. (Ảnh AP / Andy Wong) AP - Andy Wong

Từ thủ đô Bắc Kinh thông tín viên đài RFI Stéphane Lagarde trực tiếp tường thuật buổi lễ ra mắt thành phần lãnh đạo cao cấp nhất tại Trung Quốc diễn ra sáng nay :

"Theo đúng nghi thức truyền thống, tổng bí thư Đảng cộng sản Trung Quốc là người đầu tiên bước lên thảm đỏ trong tiếng vỗ tay của cử toạ. Ông dẫn đầu phái đoàn, theo sau là ông Lý Cường, người rất có thể sẽ được chỉ định vào chức vụ thủ tướng.

6 người đàn ông theo sau Tập Cận Bình đều mặc những bộ y phục sậm màu, đeo cà vạt đỏ, hai tay để sát người, gần như trong tư thế chào cờ, họ đã lắng nghe tổng bí thư, nhân vật số 1 của Đảng cộng sản Trung Quốc phát biểu.

Đây không là hình ảnh của một đất nước Trung Hoa tươi cười. Mọi người đã biết trước là với việc thủ tướng Lý Khắc Cường về hưu, và với hình ảnh hôm qua của cựu chủ tịch Trung Quốc, Hồ Cẩm Đào bị áp tải ra khỏi hội trường, ban lãnh đạo mới sẽ bao gồm những người thân tín với ông Tập Cận Bình.

Khi giới thiệu thành phần mới trong Ban thường vụ, ông Tập đã nhấn mạnh đây là những gương mặt ‘quen thuộc’. Trong số này, có 2 ủy viên thường vụ trong khóa sắp mãn nhiệm,là các ông Triệu Lạc Tế (Zhao Leji), 65 tuổi, hiện là Bí thư Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật trung ương, và Vương Hộ Ninh (Wang Huning) một nhà tư tưởng của chế độ.

Trong số những người mới được đưa vào Ban thường vụ để thay thế các nhân vật vừa về hưu, có Đinh Tiết Tường (Ding Xuexiang), trợ lý chính trị của ông Tập ; Thái Kỳ (Cai Qi), bí thư thành ủy Bắc Kinh ; người thứ ba được cất nhắc vào Ban thường vụ là bí thư tỉnh ủy Quảng Đông, Lý Hy (Li Xi), kế đến là bí thư thành ủy Thượng Hải, ông Lý Cường (Li Qiang) mà thính giả của RFI biết đến nhiều, do việc ông là người ra lệnh phong tỏa hơn 25 triệu dân cư Thượng Hải trong nhiều tuần lễ hồi mùa xuân vừa qua.

Đây là những bằng chứng cho thấy trong nội bộ, Đảng cộng sản Trung Quốc đánh giá cao lòng trung thành của các đảng viên hơn là điểm tín nhiệm và được lòng dân của họ".

Trong bài phát biểu sáng nay tân tổng bí thư Đảng cộng sản Trung Quốc, kiêm chủ tịch Quân ủy Trung ương Tập Cận Bình cam kết sẽ "làm việc không ngơi nghỉ để hoàn thành nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao phó" trong nhiệm kỳ 5 năm sắp tới. "Trung Quốc không thể phát triển mà không có thế giới và thế giới cũng cần có Trung Quốc".

Bắc Triều Tiên và Nga mau mắn chúc mừng Tập Cận Bình

Tổng thống Nga Vladimir Putin và chủ tịch Bắc Triều Tiên Kim Jong-un là hai nhà lãnh đạo đầu tiên trên thế giới nhanh chóng chúc mừng ông Tập Cận Bình tiếp tục lãnh đạo Đảng cộng sản Trung Quốc thêm một nhiệm kỳ 5 năm.

Hãng tin Bắc Triều Tiên KCNA cho biết trong thư chúc mừng lãnh đạo Trung Quốc, ông Kim Jong-un gửi đến ông Tập những lời chúc mừng "nồng ấm nhất" và Bình Nhưỡng rất hân hoan trước viễn cảnh "tương lai tươi sáng trong quan hệ song phương".

Về phần tổng thống Nga, Vladimir Putin ngay sáng nay đã chúc mừng ông Tập Cận Bình và cho biết rất hân hạnh tiếp tục đối thoại xây dựng và cùng củng cố quan hệ đối tác toàn diện và hợp tác chiến lược" giữa Liên Bang Nga với Trung Quốc. Nguyên thủ Nga chúc chủ tịch Tập Cận Bình nhiều "thắng lợi", gửi lời chúc "sức khỏe và và thịnh vượng" đến ông Tập Cận Bình.

Đài Loan phản ứng dè dặt

Về phía Đài Loan từ chiều qua đã có phản ứng về việc Bắc Kinh đưa vấn đề độc lập của Đài Loan vào bản Điều lệ Đảng được sửa đổi. Thông cáo của chính quyền Đài Bắc kêu gọi Hoa Lục hãy "từ bỏ tư tưởng cũ" với mục đích xâm chiếm hòn đảo này, từ bỏ "chủ trương đối đầu". Ban lãnh đao mới ở Bắc Kinh nên hướng tới việc "giải quyết xung khắc bằng con đường hòa bình, một cách công bằng và thực tế".

Về phía các chuyên gia, tất cả đồng loạt ghi nhận ông Tập Cận Bình chuẩn bị bước vào nhiệm kỳ ba trong giai đoạn "kinh tế đang gặp khó khăn". Sau nhiều thập niên tăng trưởng thần kỳ, GDP của Trung Quốc trong năm nay dự trù không tăng quá 3,5 %. Nhiều lĩnh vực đang bị chựng lại như ngành du lịch, hàng không dưới tác động các biện pháp nghiêm ngặt chống Covid. Ngành địa ốc đang bên bờ vực thẳm. Chuyên gia Đan Vương, thuộc ngân hàng Trung Quốc Hang Seng được AFP trích dẫn ghi nhận "ít có triển vọng tiêu thụ nội địa hồi phục để trở lại với thời kỳ như hồi cuối 2019, trước khi nổ ra đại dịch"

Thanh Hà

*************************

Bế mạc Đại hội Đảng : Tập Cận Bình, yếu tố "trung tâm" của Đảng cộng sản Trung Quốc

Thanh Hà, RFI, 22/10/2022

Kết thúc Đại hội Đảng cộng sản Trung Quốc hôm 22/10/2022, toàn thể 2.300 đại biểu "nhất trí" thông qua hai điều khoản sửa đổi Điều lệ Đảng. Hai quy định đó gồm : dứt khoát chống đối Đài Loan độc lập và công nhận vai trò "hạt nhân" của ông Tập Cận Bình. Sự kiện gây chú ý trong ngày là cựu chủ tịch Hồ Cẩm Đào bị áp giải khỏi hội trường trước khi Đại hội XX chính thức bế mạc. 

Hai người áp tải cựu chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào (Hu Jintao) ra khỏi hội trường trước khi biểu quyết sửa đổi Điều lệ Đảng. Ảnh ngày 22/10/202. © Andy Wong / AP

Trong diễn văn bế mạc Đại hội Đảng Trung Quốc, ở cương vị tổng bí thư Ban chấp hành trung ương, ông Tập Cận Bình kêu gọi "Hãy dám đấu tranh để giành lấy chiến thắng".

Về thành phần nhân sự mới, như dự báo đương kim thủ tướng Lý Khắc Cường không có tên trong danh sách 205 thành viên Ban chấp hành trung ương. Ông chính thức rời khỏi chức vụ thủ tướng vào tháng 3/2023. 

Tuy nhiên sự kiện đáng chú ý nhất trong lễ bế mạc Đại hội Đảng cộng sản Trung Quốc lần thứ 20 hôm nay là hình ảnh cựu chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào (Hu Jintao) người ngồi ngay bên tay trái ông Tập Cận Bình, đã bị áp giải ra khỏi Đại Lễ Đường Nhân Dân trước cuộc biểu quyết sửa đổi điều lệ Đảng.

Thông tín viên đài RFI Stéphane Lagarde tường thuật về sự kiện được các nhà quan sát bình luật nhiều nhất sáng nay :

"Có vẻ như là cựu chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào bất đắc dĩ đã phải rời khỏi hội trường. Ngay sau khi bắt đầu làm việc tại phòng báo chí, các phóng viên qua ống nhòm đã trông thấy hai người áp tải ông Hồ Cẩm Đào ra khỏi phòng họp. Ai cũng biết cựu chủ tịch Trung Quốc nay đã gần 80 tuổi, sức khỏe suy yếu và có thể là ông đã bị mệt. Dù vậy ông Hồ Cẩm Đào đã rời hội trường trước khi mọi người biểu quyết sửa đổi Điều lệ Đảng. Toàn thể các đại biểu đã nhất trí đưa tư tưởng Tập Cận Bình về xã hội chủ nghĩa theo đường lối Trung Quốc vào văn bản này.

Trong khi đó ông Tập Cận Bình chuẩn bị bước vào nhiệm kỳ thứ ba, điều chưa từng thấy từ thời Mao Trạch Đông. Việc ông Tập tiếp tục nắm giữ quyền lực đã làm dấy lên nhiều chỉ trích ngay trong nội bộ Đảng. Trong lễ bế mạc Đại hội Đảng hôm nay, phía bên tay trái của ông Tập Cận Bình là một chiếc ghế bị bỏ trống.

Chưa có thông tin về thành phần Ban thường vụ và danh sách 6 nhân vật chung quanh ông Tập Cận Bình. Liên quan đến Ban chấp hành trung ương, trong số 205 thành viên, không có tên thủ tướng Lý Khắc Cường. Trong danh sách này cũng không thấy tên ông Uông Dương (Wang Yang) chủ tịch Chính Hiệp Trung Quốc. Có lúc ông này được dự báo là có thể được cất nhắc vào chức vụ thủ tưởng.

Dù vậy, đương kim ngoại trưởng Vương Nghị cùng tuổi với phó thủ tướng thứ nhất Quốc Vụ Viện Hàn Chính (Han Zheng) thì vẫn được giữ lại. Một nhân vật thân tín khác với ông Tập Cận Bình là thành ủy Thượng Hải, ông Lý Cường (Li Qiang) thì có tên trong Ban chấp hành trung ương. Ngày mai mọi chú ý sẽ tập trung vào thành phần Ban thường vụ để xem xem rằng trong đó sẽ có bao nhiêu người thân tín với chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình".

AFP ghi nhận, sau vụ ông Hồ Cẩm Đào đột ngột rời hội trường trước khi Đại hội Đảng kết thúc trong những điều kiện "bất thường", tên tuổi ông bị kiểm duyệt trên các mạng internet tại Trung Quốc.

Hai điều khoản mới trong bản Điều lệ Đảng

Liên quan đến bản Điều lệ Đảng sáng nay 2.300 đại biểu Trung Quốc "nhất trí" thông qua hai điều khoản mới. Một là xác định "Vai trò trung tâm của đồng chí Tập Cận Bình", qua đó củng cố thêm vị trí của đương kim tổng bí thư, kiêm chủ tịch nước, chủ tịch Quân ủy Trung ương. Nghị quyết thứ nhì cũng đã dễ dàng được toàn thể các đại biểu thông qua liên quan đến quy chế độc lập của Đài Loan. Điều lệ Đảng cộng sản Trung Quốc quy định rõ "chống đối" Đài Loan độc lập.

Thanh Hà

Quen thói nói lấy được, ra rả nói dối, trắng trợn bịa đặt lịch sử để bành trướng lãnh thổ : Đông Sa, Trung Sa, Tây Sa, Nam Sa là vùng biển lịch sử lâu đời của Trung Quốc. Trung Quốc có chủ quyền không thể tranh cãi đối với các quần đảo ở biển Nam Trung Hoa. Sẵn sàng lộ mặt nói dối với bên ngoài để dằn mặt đối thủ chính trị trong nội bộ, ngày 22/10/2022 Tân Hoa Xã lại lem lẻm nói lấy được : Cựu lãnh đạo Trung Quốc Hồ Cẩm Đào được đưa ra khỏi phiên bế mạc Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 20 Đảng Cộng sản Trung Quốc hôm nay vì lý do sức khỏe.

Hồ Cẩm Đào bị áp giải ra khỏi lễ đường như một tội phạm chứ không phải được đưa ra như một người bệnh.

Xem clip đang tràn ngập trên mạng xã hội ai cũng thấy rõ Hồ Cẩm Đào bị cấm vệ mặc lễ phục bảnh bao che đi con người công cụ bạo lực xốc nách kéo ra khỏi chỗ ngồi trong phiên bế mạc đại hội đảng của Tập Cận Bình mà Tập Cận Bình đã tuyển chọn xong bộ sậu phe cánh, đã củng cố vững vàng ghế thống soái. Clip ghi hình rất rõ Hồ Cẩm Đào bị áp giải ra khỏi lễ đường như một tội phạm chứ không phải được đưa ra như một người bệnh.

Cấm vệ hai tay xốc hai nách lôi Hồ không được liền dồn sức vào một tay xốc vào nách phải Hồ, lấy sức gồng Hồ lên, Hồ vẫn trì xuống không chịu. Trong đại lễ của đảng, không thể thô bạo dùng sức mạnh với bậc đảng trưởng tiền bối. Không thô bạo nhưng cấm vệ rất kiên quyết, dứt khoát bứng Hồ đi, loại Hồ ra khỏi sinh hoạt của đảng. Cấm vệ đã xông vào lễ đường ra tay là lệnh của thống soái, của quyền uy trong đảng, Hồ không thể cưỡng, đành để cấm vệ lôi khỏi ghế. Đứng lên rồi Hồ vẫn mấy lần định ngồi lại không được đành để bị dẫn đi. Cuộc cưỡng bức rõ mồn một như một vụ bắt cóc người đứng đầu đảng tiền nhiệm của Tập Cận Bình diễn ra ngay trong đại hội đảng của Tập.

Hình ảnh và diễn biễn vụ cưỡng bức cho thấy clip không phải do truyền thông vô tình chộp được mà có kịch bản, có đạo diễn được đương quyền trong đảng dàn dựng, ghi hình. Các đại biểu đại hội đảng đã ngồi kín ghế, ngay ngắn, trật tự như những bé ngoan trong lớp mẫu giáo. Clip bắt đầu khi cấm vệ xuất hiện đến chỗ Hồ hành động từ tốn nhưng rất quyết liệt sắt đá, không khoan nhượng. Camera ghi cận cảnh mọi động tác cưỡng bức Hồ, bám theo Hồ bị dẫn giải đến khi đi khuất.

Khống chế, cưỡng bức, áp giải một nguyên lão đảng trưởng của đảng ra khỏi đại hội đảng là sự việc bất thường, nghiêm trọng diễn ra chậm chạp trước lớp lớp những hàng ghế đại biểu đại hội đảng nhưng các đại biểu đã được quán triệt, đã được thông báo sự việc, được xác định thái độ, vẫn ngồi nghiêm chỉnh, ngay ngắn, thản nhiên, mặt hướng thẳng về phía trước như không có chuyện gì xảy ra. Không bất ngờ. Không nghiêng ngó theo dõi. Không một mảy may xôn xao. Ngay cả những đại biểu ngổi cùng hàng ghế với Hồ, ngồi hàng ghế liền sau Hô không thể không thấy sự việc nhưng mặt họ vẫn hướng ra khoảng không phía trước để không thấy gì. Khi Hồ bị dẫn giải đi qua ngay trước mặt, họ cũng thờ ơ, không nhìn, không thấy, không biết.

Chưa có một bạo chúa, một độc tài nào có được lực lượng công cụ đông đảo khủng khiếp như độc tài Tập Cận Bình.

Tiền nhiệm của Tập Cận Bình, Hồ Cẩm Đào đứng đầu Đảng cộng sản Trung Quốc hai khóa liền, từ 2002. Đến 2012 nhường lại ghế đầu đảng cho Tập Cận Bình. Với kẻ hết thời, không còn quyền lực, ứng xử thế nào chả được. Cho dự hay không cho dự một phiên họp hay cả đại hội đều do đương quyền. Không muốn cho kẻ hết thời Hồ Cẩm Đào dự một phiên họp hoặc không cho Hồ dự cả đại hội đảng của Tập, không thiếu gì cách nhẹ nhàng, tử tế. Nhưng Tập để Hồ đến đại hội đảng, ngồi ghế đầu cạnh Tập rồi cho quân cấm vệ vào lễ đường đại hội xốc nách, lôi Hồ ra khỏi đại hội trước mặt các đại biểu đảng toàn quốc, cho thấy hai điều :

Một là đại hội 20, Tập đã bố trí được đội hình, đưa được đàn em thân tín vào các vị trí quyền lực trong đảng, Tập đã thâu tóm trọn quyền, đã trụ lại được nhiệm kì thứ ba là thực sự xóa bỏ được giới hạn nhiệm kì để nắm quyền lực tối cao suốt đời, trở thành hoàng đế Trung Hoa. Bế mạc đại hội 20, Tập liền cho diễn màn sỉ nhục Hồ để dằn mặt tất cả những nguyên lão tiền nhiệm đang soi mói Tập, đang ngăn cản Tập lên ngôi hoàng đế. Sỉ nhục, loại bỏ Hồ ra khỏi đại hội, Tập sỉ nhục, loại bỏ tất cả nguyên lão tiền bối cộng sản Trung Quốc để khẳng định vị trí độc tôn của Tập trong đảng. Loại bỏ ảnh Mác Lê Mao trên phông màn diễn đàn đại hội, Tập loại bỏ cả hệ thống lí luận cộng sản nguyên thủy để khẳng định lí luận chủ nghĩa xã hội mang màu sắc Trung Quốc của Tập.

Hai là đảng viên của đảng chính trị phải là nhà chính trị có tấm lòng con người, có tư cách công dân và có chính kiến chính trị. Nhưng 2.298 đảng viên cộng sản trong đại hội 20 đại biểu cho gần trăm triệu đảng viên cộng sản Trung Quốc đã im lặng, làm ngơ trước màn diễn của Tập Cận Bình sỉ nhục Hồ Cẩm Đào thì 2.298 đại biểu chỉ là hình nhân, chỉ là tượng đất sét do Tập nhào nặn và bày đặt, chỉ là con rối do Tập giật giây và gần trăm triệu đảng viên cộng sản Trung Quốc chỉ là thần dân của hoàng đế Tập Cận Bình, chỉ là bề tôi của chúa thượng Tập Cận Bình, chỉ là bầy đàn, là sức mạnh công cụ của bạo chúa Tập Cận Bình.

Trong lịch sử loài người đã có rất nhiều bạo chúa, độc tài nhưng chưa có một bạo chúa, một độc tài nào có được lực lượng công cụ đông đảo khủng khiếp như độc tài Tập Cận Bình. Độc tài nào cũng muốn thâu tóm cả thế giới. Với sức mạnh gần trăm triệu con người công cụ, với sức mạnh vũ khí hạt nhân, với tham vọng thâu tóm cả loài người, độc tài Tập Cận Bình không chỉ là nỗi đe dọa với dân lành Trung Quốc, là nỗi sỉ nhục với nhân phẩm người dân Trung Quốc mà là nỗi đe dọa, nỗi sỉ nhục với cả loài người.

Phạm Đình Trọng

(24/10/2022)

Trước mắt thế giới, Mỹ và Trung Quốc là hai hình ảnh hoàn toàn đối nghịch. Nước Mỹ đang chia rẽ cùng cực, hai đảng chính trị sắp giành giựt quyền kiểm soát quốc hội ; nội bộ mỗi đảng cũng chia phe. Trung Quốc hoàn toàn nằm trong tay Tập Cận Bình, một "đại lãnh tụ" với triển vọng sẽ nắm quyền trong mấy chục năm sắp tới.

Địa vị Tập Cận Bình trong nước Trung Quốc càng ngày càng vững nhưng địa vị của Trung Quốc trên thế giới thì không chắc.

Trong bài diễn văn dài 104 phút, Tập Cận Bình hoàn toàn tin tưởng vào địa vị lãnh đạo vững chắc của mình, địa vị thống trị của đảng Cộng sản trên 1,4 tỷ dân, và địa vị nước Trung Quốc với sản lượng kinh tế 17,7 ngàn tỷ mỹ kim và giao thương với 120 quốc gia khác, trên con đường làm bá chủ thế giới.

Chỉ có một dấu hiệu bất ổn : Bản báo cáo kinh tế đáng lẽ được đưa ra trong kỳ đại hội Đảng thứ 20 (Nhị Thập Đại) đã bị hoãn lại, không nêu lý do. Ngân hàng Thế giới (World Bank) tiên đoán kinh tế Trung Quốc năm nay sẽ chỉ gia tăng được 2,9%, thấp hơn tỷ số 5,9% trong năm 2021.

Sau 10 năm củng cố quyền hành, Tập Cận Bình làm cho Trung Quốc giảm bớt cơ hội tiến xa hơn. Bất cứ một chế độ độc tài nào cũng rơi vào thứ cạm bẫy như vậy, tự đẩy mình vào chân tường vì không chấp nhận một ý kiến nào khác mình.

Tuy vậy, Tập Cận Bình chưa yên tâm, tiếp tục dùng chiến dịch chống tham nhũng để loại trừ các đối thủ trong nội bộ. Theo báoWall Street Journal, trong số 281 thành viên Thường Vụ Tỉnh Ủy, hiên nay tất cả đều là tay chân của Tập, trừ bảy người ! Năm ngoái, trong khi "đóng cửa" cả nước để ngăn bệnh dịch Covid, Tập Cận Bình vẫn thanh trừng 627.000 đảng viên, nhiều gấp 4 lần con số bị bắt năm 2012 khi Tập mới lên nắm quyền. Một lãnh tụ kỳ cựu vẫn ủng hộ Tập Cận Bình ngay từ đầu là Vương Kỳ San, hai năm nay cũng không được yên. Năm 2020, hai tay chân của Vương bị thanh trừng ; một người cháu rể bị bắt giam.

Trước đây Tập Cận Bình đã đặt chỉ tiêu tăng gấp đôi Tổng Sản Lượng Nội Địa (GDP) vào năm 2035, để vượt qua kinh tế Mỹ. Trong bài diễn văn Đại hội 20 Tập Cận Bình đã không nhắc tới mục tiêu đó nữa. Vì mục tiêu này sẽ khó đạt được. Thời điểm 2035 được đưa ra trước cuộc kiểm tra dân số năm 2020. Năm đó, đã thấy dấu hiệu dân số Trung Quốc bắt đầu giảm và sẽ giảm nhanh hơn tiên đoán trước đây. Trong năm 2021 chỉ có 10.6 triệu trẻ sơ sinh ra đời, năm 2022 sẽ xuống thấp hơn. Số người trong tuổi lao động đã lên cao nhất vào năm 2014, sau đó bắt đầu giảm. Tập Cận Bình đã điều chỉnh các mục tiêu nhấn mạnh đến "tự túc" về kỹ thuật tân tiến, coi là ưu tiên số một trong chính sách kinh tế quốc gia.

Trong bài diễn văn trước Đại hội 20, Tập Cận Bình chỉ nói đến chữ "kinh tế" tất cả 22 lần, so với 102 lần trong bài nói chuyện ở Đại hội 18 năm 2012. Tương tự, năm nay Tập chỉ nhắc đến chữ "thị trường" tất cả ba lần so với 24 lần vào 10 năm trước. Ngược lại, những chữ "an ninh" đã được dùng 50 lần, so với 36 lần kỳ trước.

Tập Cận Bình không che giấu mục tiêu của Trung Quốc là vượt lên trên kinh tế Mỹ. Năm ngoái, nói chuyện với các nhà khoa học Trung Quốc, ông bảo, "Canh tân kỹ thuật là mặt trận chính trong chiến lược Trung Quốc đối đầu với Mỹ. Ngân sách về nghiên cứu khoa học kỹ thuật của Trung Quốc đã lớn hơn của cả Châu Âu từ năm 2014 và hiện nay đang bằng 85% ngân sách R&D của Mỹ. Số bằng sáng chế và các công trình nghiên cứu khoa học trong nước đã vượt qua nước Mỹ trong năm nay".

Nhưng mối đe dọa lớn nhất đối với tương lai kinh tế Trung Quốc là chính sách mới của chính phủ Joe Biden nhằm ngăn chặn đường dây tiếp liệu các kỹ thuật tin học cao cấp ; lấy lý do an ninh nước Mỹ có thể bị đe dọa.

Ngày 7/10, Bộ Thương mại Mỹ đưa ra các lệnh cấm bán những chất bán dẫn và "chip" có thể dùng trong các máy "siêu vi tính" (supercomputers) của Trung Quốc ; trong đó có các máy móc dùng để cải tiến kỹ thuật hàng không. Ông Greg Allen, nguyên giám đốc ngành Trí khôn Nhân tạo (AI) bộ quốc phòng Mỹ, nói thẳng rằng đó là một đòn nặng nề để "cắt cổ tất cả những cái đầu của con rồng sản xuất chip" của Trung Quốc.

Bộ trưởng Thương mại Mỹ Gina Raimondo đã từng nói Mỹ và các nước Châu Âu cần hợp tác để ngăn chặn sự phát triển kỹ thuật của Trung Quốc. Chính phủ Mỹ có một chính sách cấm bán các kỹ thuật có thể dùng trong hai lãnh vực dân sự và quân sự ; chính sách này áp dụng nặng hay nhẹ tùy theo chính quyền mỗi lúc một khác. Các dụng cụ trong ngành viễn thông hoặc sản xuất chíp thường thuộc loại "song dụng" như vậy. Ngành sản xuất hàng máy bay của Trung Quốc có thể hoàn toàn bị tê liệt nếu bị Mỹ cấm vận.

Trong cuộc chạy đua khoa học kỹ thuật giữa hai nước, Trung Quốc dựa trên các doanh nghiệp nhà nước, được sử dụng các ngân quỹ khổng lồ, còn nước Mỹ dựa trên sự hợp tác giữa chính phủ và tư nhân. Tuần báoThe Economist tính ra rằng nước Mỹ sử dụng 800 tỷ USD đầu tư vào canh tân kỹ thuật trong năm 2020, bằng 3,8% GDP, trong đó hơn 600 tỷ USD là do các công ty tư bỏ ra. Con số này cao hơn 660 tỷ USD đầu tư ở Trung Quốc, lớn bằng 2,7% GDP. Tiền đầu tư của Trung Quốc không nâng cao được hiệu năng sản xuất bằng các xí nghiệp ở Đài Loan. Người Trung Quốc có thể tiến rất nhanh trong các ngành kỹ thuật cũ đã được thế giới khai thác, thí dụ khi xây dựng các đường xe lửa cao tốc, các hàng không mẫu hạm và trong việc sản xuất pin điện chạy xe hơi. Nhưng khi dụng tới các kỹ thuật hoàn toàn mới mẻ thì phải mất vài chục năm để đuổi kịp các công ty Mỹ.

Các lệnh cấm mới của chính quyền Biden còn không cho phép công dân Mỹ được giúp cải thiện kỹ thuật máy vi tính và tin học của Trung Quốc. Nhiều công ty Mỹ đang hoạt động ở bên Trung Quốc và các công ty của nước này đang yêu cầu một số người Mỹ nhân viên của họ tạm ngưng làm việc, trong khi điều tra coi có thể vi phạm lệnh cấm hay không.

Bên ngoài, Tập Cận Bình làm cho Trung Quốc ngày càng bị cô lập. Cựu thủ tướng Thái Lan Abhisit Vejjajiva, một người Thái gốc Quảng Đông đời thứ tư, mới nhận xét : "Tất cả các nước Đông Nam Á đang chịu áp lực phải lựa chọn, hoặc theo Mỹ, hoặc theo Trung Quốc. Các nước khác trên thế giới cũng lâm vào tình trạng này, phải chọn một trong hai phe".

Tháng Bảy vừa qua, người đứng đầu FBI ở Mỹ và MI5 ở Anh quốc cùng lên tiếng báo động : "Mối đe dọa lâu dài lớn nhất cho nền kinh tế và an ninh của hai quốc gia phát xuất từ Bắc Kinh", theo tuần báo Time. Trên nhật báoNew York Times ngày 18/10, Bret Stevens tiết lộ ông Christopher Wray, giám đốc FBI từ năm 2020 đã nói, "Hiện giờ cứ 10 tiếng đồng hồ FBI lại mở một cuộc điều tra phản gián mới liên can đến Trung Quốc".

Chế độ độc tài là một trở lực chính khiến Trung Quốc khó tiến bộ. Khi Tập Cận Bình ra lệnh triệt hạ các công ty tin học và internet lớn nhất nước như Alibaba, Tencent, vân vân, và cấm đoán không cho các công ty trò chơi điện tử hoạt động, ông ta đã tự chặt chân chặt tay nền kinh tế Trung Quốc. Số tiền đầu tư vào các ngành kỹ thuật mới nhất đã giảm 11% trong ba quý đầu năm 2022, so với năm 2019. Trong cùng thời gian đó, tiền đầu tư "mạo hiểm" (venture capital) ở Mỹ trong các ngành này đã tăng thêm 70%.

Nhưng không ai có thể nói cho ông Tập Cận Bình biết chính sách của ông sai lầm như thế nào. Địa vị Tập Cận Bình trong nước Trung Quốc càng ngày càng vững nhưng địa vị của Trung Quốc trên thế giới thì không chắc.

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : VOA, 20/10/2022

Trong mắt người phương Tây, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có vẻ giống như hóa thân của chế độ độc tài độc nhân trị. Quan điểm ấy có lý do chính đáng.

Tập Cận Bình đã củng cố vị trí của mình trong Đảng cộng sản Trung Quốc, đặt mình vào cùng vị trí với Mao Trạch Đông và Đặng Tiểu Bình. Ảnh minh họa Tập Cận Bình được hiển thị trên một màn hình lớn phía trên các vũ công biểu diễn trong buổi dạ tiệc đánh dấu 100 năm thành lập của Đảng cộng sản Trung Quốc. © Getty Images

Kể từ khi đảm nhiệm chức vụ Tổng Bí thư Đảng cộng sản Trung Quốc tới nay, ông xóa bỏ cơ chế chia sẻ quyền lực giữa các phe phái trong Đảng, biến một trong những tổ chức chính trị lớn nhất thế giới thành một khối thống nhất. Tại bất cứ nơi nào cũng có thể thấy lời nói, tư tưởng và hình ảnh của ông. Trong một bài phát biểu năm 2016, ông sử dụng các từ ngữ của Mao Trạch Đông, nói Đảng cộng sản Trung Quốc đang lãnh đạo "Đông Tây Nam Bắc Trung" của Trung Quốc. Có lẽ ông dùng câu nói này để nói về chính mình.

Hiện nay Tập Cận Bình đã chuẩn bị xong xuôi, tại Đại hội lần thứ 20 Đảng cộng sản Trung Quốc khai mạc vào ngày 16/10/2022, ông sẽ nhận được nhiệm kỳ 5 năm lần thứ ba trong vai trò nhà lãnh đạo tối cao.

Việc ông có thể tập trung nhiều quyền lực như thế mà không bị thách thức là điều chưa từng có tiền lệ, thậm chí khó chấp nhận đối với một số người. Người ta có lý do để cho rằng Trung Quốc quá phức tạp, quá rộng lớn, đồng thời quá tư bản chủ nghĩa, khiến nước này khó tránh được một hình thức đa nguyên chính trị nào đó. Mạng xã hội, giai cấp trung lưu không ngừng phát triển và sự hiện đại hóa nói chung chắc hẳn sẽ đưa xã hội đi theo hướng ấy. Thế nhưng, Tập Cận Bình đã đưa Trung Quốc đi theo hướng ngược lại, và dường như còn có thể vươn xúc tu của mình ra bên ngoài lãnh thổ Trung Quốc.

Nhưng làm thế nào chuyện đó có thể xảy ra tương đối dễ dàng mà không có đổ máu như vậy ? Chuyện này chắc hẳn không thể chỉ dựa vào ý tưởng kỳ lạ đột phát từ một cá nhân.

Cho dù mọi sự chú ý đều tập trung vào một cá nhân Tập Cận Bình, nhưng xét cho cùng thì cuộc đời, sứ mệnh và tư tưởng chính trị của ông đều không thuộc về cá nhân ông, mà là thuộc về Đảng cộng sản Trung Quốc. Đúng là có một nhà độc tài đang thống trị Trung Quốc đương đại, nhưng người cai trị chính là Đảng cộng sản Trung Quốc mà Tập Cận Bình đang phục vụ, chứ không phải là cá nhân ông. Hơn nữa, cũng như những người khác, ông bị chính đảng ấy bắt làm tù nhân theo một phương thức kỳ lạ nào đó.

Địa vị của Tập Cận Bình trong lịch sử Trung Quốc phụ thuộc vào việc ông có thể đảm bảo sự thống trị của Đảng cộng sản Trung Quốc sau khi ông nghỉ hưu sẽ kéo dài bao lâu, chỉ có như vậy thì Đảng cộng sản Trung Quốc mới thực hiện được mục tiêu căn bản của họ : phục hưng đất nước vĩ đại phù hợp với tên gọi có từ thời cổ của nó – "Trung Quốc", tức "Trung tâm thế giới".

Trong thế kỷ 19 và 20, Trung Quốc bị các cường quốc phương Tây cướp đoạt, năm 1912 đế chế Trung Quốc sụp đổ rồi bị Nhật Bản xâm lược. Kể từ đó tới nay, Trung Quốc thường xuyên tiến hành chuẩn bị sứ mệnh kể trên. Đảng cộng sản Trung Quốc giải quyết được vấn đề đất nước bị chia cắt. Quyền lực của Tập Cận Bình xuất phát từ mục tiêu dân tộc chủ nghĩa của Đảng cộng sản Trung Quốc : rửa sạch những nỗi nhục trong quá khứ, phục hồi sức mạnh quốc gia, thu hồi các lãnh thổ "để mất" như Đài Loan. Có lẽ chủ nghĩa phục thù là sức mạnh thúc đẩy Tổng thống Nga Putin, nhưng đối với Trung Quốc thì chủ nghĩa đó là con đường sống.

Tập Cận Bình là con trai Tập Trọng Huân, một nhà lãnh đạo lớp trước của Đảng cộng sản Trung Quốc, ông học được từ cha mình một bài học : Cho dù Đảng đối xử với mình thế nào thì mình vẫn phải giữ được niềm tin đối với Đảng.

Tập Trọng Huân từng bị thanh trừng trong thời kỳ Mao Trạch Đông, bị giam lỏng nhiều năm, cho tới khi Mao Trạch Đông qua đời mới được phục hồi. Trong thời gian cách mạng văn hóa, Hồng Vệ Binh khám nhà Tập Trọng Huân ; một người chị của Tập Cận Bình bị chết trong loạn lạc. Mọi người trong gia đình họ Tập bị đưa ra các cuộc họp đấu tố, bị công kích cá nhân. Mẹ Tập Cận Bình còn bị buộc tố cáo Tập Cận Bình. Về sau, Tập Cận Bình hưởng ứng lời kêu gọi "Học tập nông dân" của Mao Trạch Đông, xuống nông thôn sống 7 năm.

Quãng đời ấy làm cho Tập Cận Bình trở nên kiên cường, cũng làm ông kiên định niềm tin của mình. Một báo cáo mật năm 2009 của Đại sứ quán Mỹ tại Trung Quốc cho biết : Một người bạn trong thời kỳ khó khăn ấy của Tập Cận Bình nhớ lại rằng Tập Cận Bình hồi trẻ có hình ảnh một người tràn đầy niềm tin vào vận mệnh của mình. Là thành viên của nhóm "Thái tử đảng", ông coi việc lãnh đạo Đảng cộng sản Trung Quốc là quyền lợi sinh ra đã có của mình, phải "tập trung toàn bộ sức chú ý vào việc đó". Người bạn ấy nói, Tập Cận Bình tin tưởng sâu sắc rằng chỉ Đảng cộng sản Trung Quốc mới có thể thực hiện được sự phục hưng vĩ đại của Trung Quốc, ông không bị các lợi ích vật chất làm xói mòn. Vấn đề là ở chỗ liệu ông có thể chống lại được cảm giác say sưa do quyền lực mang lại hay không.

Năm 2012, khi Tập Cận Bình đảm nhiệm chức Tổng Bí thư Đảng cộng sản Trung Quốc, lúc này Trung Quốc đã hoàn thành việc chuyển đổi sang mô hình tư bản chủ nghĩa, nhưng cũng đã xuất hiện các vấn đề mới. Mười năm dưới sự lãnh đạo của người tiền nhiệm Hồ Cẩm Đào là mười năm lỡ mất cơ hội, dường như Đảng cộng sản Trung Quốc quên mất sứ mệnh vĩ đại phục hưng dân tộc. Các quan chức địa phương tham nhũng như những tiểu bạo chúa thống trị địa bàn của mình, các biện pháp áp bức tàn khốc, nạn tham nhũng trắng trợn, điều kiện lao động tồi tệ, vấn đề ô nhiễm nặng nề đã dẫn đến sự phản kháng gay gắt.

Trong mấy năm đầu sau khi nhậm chức, Tập Cận Bình tập trung lực lượng làm phong trào chống tham nhũng, nhưng phong trào này thường hay bị bên ngoài coi là cái cớ để tiêu diệt đối thủ. Tuy vậy, mục đích chính của ông là thay đổi Đảng cộng sản Trung Quốc, làm cho nó trở nên có hiệu quả cao hơn, khôi phục hình ảnh của Đảng cộng sản Trung Quốc.

Có điều đáng chú ý là hầu như Tập Cận Bình chưa gặp bất cứ trở lực lớn nào. Cho dù Mao Trạch Đông làm người ta kính trọng và sợ hãi, nhưng từng có người phản đối chính sách không tưởng mang tính phá hủy lớn của Mao. Công cuộc cải cách thị trường của Đặng Tiểu Bình từng gặp lực cản, Giang Trạch Dân không thể không ứng phó với các thế lực muốn tiến hành cải cách lớn hơn. Nhưng dưới sự lãnh đạo của Tập Cận Bình, ngoại trừ những tin đồn về sự bất mãn nội bộ thỉnh thoảng tung ra và một số lời phê bình đến từ tầng lớp thấp, hầu như trong Đảng không có bất cứ ý kiến phản đối nào.

Nguyên nhân một phần là sức mạnh của sứ mệnh chủ nghĩa dân tộc. Sức hút của chủ nghĩa dân tộc đối với công dân Trung Quốc vượt xa khái niệm trừu tượng của chủ nghĩa Mác Lê. Tình cảm tự hào yêu nước thể hiện trong thời gian Thế vận hội mùa đông Bắc Kinh hồi tháng Hai năm nay là tình cảm chân thành. Khi Mỹ và các nước khác đổ lỗi cho Trung Quốc về đại dịch COVID-19, do lòng tự tôn bị tổn thương, người Trung Quốc từ đáy lòng tỏ ra tức giận. Ngay cả những người Trung Quốc chán ghét sự cai trị của Đảng cộng sản Trung Quốc cũng vẫn rất yêu đất nước mình.

Vận may của Tập Cận Bình là ông có thể vươn lên dựa vào nền tảng tiến trình do các vị tiền bối thực hiện. Nhưng ông cũng có bản lĩnh của mình. Mọi người từng cho rằng Internet sẽ đe dọa sự cai trị chuyên chế tập trung hóa, thế nhưng Chính phủ Tập Cận Bình bằng cách sử dụng các biện pháp như thuật toán, công nghệ nhận diện và giám sát điện tử quy mô lớn, đã bảo vệ được quyền lực của Đảng cộng sản Trung Quốc trên phạm vi rộng lớn hơn. Trong phần lớn thời gian của thế kỷ 20, Trung Quốc từng là quốc gia lạc hậu về kỹ thuật, nhưng hiện nay là quốc gia chuyên chế có kỹ thuật tiên tiến nhất thế giới.

Phong cách cứng rắn được mọi người chú ý của Tập Cận Bình không hoàn toàn là mục tiêu, dã tâm hoặc giá trị bản ngã của cá nhân ông (mặc dầu có thể ông chắc chắn có những cái đó). Trung Quốc đã lớn mạnh trở lại ; trách nhiệm duy nhất của Tập Cận Bình là không làm hỏng sự nghiệp ấy. Đây là lý do vì sao ban lãnh đạo của ông không muốn gặp rủi ro, đã đàn áp mạnh mẽ những người bất đồng chính kiến. Sự trấn áp có hệ thống ở Tân Cương là biểu hiện cực đoan nhất niềm say mê giữ ổn định của ông, thậm chí bất chấp sự phê bình của quốc tế và rủi ro trong nước chịu đau khổ. Chính sách "Zero Covid" không chút thỏa hiệp của ông cũng xuất phát từ nguyên nhân đó.

Những điều kể trên cùng với các ví dụ về thi hành kỷ luật và kiểm soát khác giống như mệnh lệnh của sĩ quan chỉ huy, phát ra để chuẩn bị cho trận kịch chiến cuối nhằm giành được thắng lợi cuối cùng : thực hiện sự phục hưng vĩ đại của Trung Quốc, thậm chí có lẽ sẽ có ngày vượt Mỹ trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới. Tập Cận Bình và các đồng sự trong Đảng hiểu rằng chỉ một sai lầm là có thể làm hỏng tất cả.

Dĩ nhiên Tập Cận Bình cũng có ngày sẽ không cầm quyền nữa. Nhưng phẩm chất đặc biệt trong sự lãnh đạo của ông – xây dựng hình ảnh công chúng của nhà lãnh đạo Trung Quốc đương nhiệm, giữ cho nó tránh được mọi sự đe dọa, và tập trung tinh thần sức lực vào việc làm cho Trung Quốc trở nên lớn mạnh, được tôn trọng, thậm chí làm mọi người sợ hãi – sẽ tiếp tục tồn tại. Đảng cộng sản Trung Quốc đã đầu tư quá nhiều công sức vào mục tiêu to lớn này.

Kerry Brown

Nguyên tác : "Xi Jinping Is a Captive of the Communist Party Too", New York Times, 10/10/2022.

Nguyễn Hải Hoành biên dịch, có tham khảo bản tiếng Trung của New York

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 17/10/2022

Kerry Brown là giám đốc Viện Nghiên cứu Trung Quốc tại King’s College, London, cựu quan chức ngoại giao Anh, và là tác giả của một số cuốn sách viết về chính trị Trung Quốc, trong đó có cuốn "The World According to Xi".

Tập Cận Bình, hiện thân cho sự thống trị toàn diện của Đảng với xã hội Trung Quốc

Đại hội Đảng cộng sản Trung Quốc chuẩn bị khai mạc ngày Chủ nhật này, với quyền lực trọn vẹn nằm trong tay Tập Cận Bình. Liên Hiệp Quốc thêm một lần nữa ra nghị quyết lên án Nga xâm lược Ukraine. Đình công lớn đòi tăng lương trong ngành năng lượng tại Pháp. Kỷ niệm 5 năm phong trào #Me Too, tố cáo nạn bạo hành tình dục. Trên đây là một số chủ đề lớn của báo chí Pháp hôm nay, thứ Sáu 14/10/2022.

Ông Tập Cận Bình, lãnh đạo tối cao của Trung Quốc. Reuters - Pool

"Hoàng đế của một nước Trung Hoa đang hụt hơi" là nhan đề trang nhất nhật báo kinh tế Les Echos. Ông Tập Cận Bình gương mặt tròn trịa mũm mĩm, miệng nhoẻn cười, hai tay cầm lá phiếu màu trắng chuẩn bị thả vào thùng phiếu màu đỏ rực, mang quốc huy Trung Quốc. Phía sau là quốc kỳ Trung Quốc cũng toàn một màu đỏ rực. Hình ảnh trang nhất Les Echos nhấn mạnh đến cuộc bỏ phiếu.

Tập Cận Bình bỏ phiếu trong một cuộc bầu cử kết quả đã biết trước

Nhưng ông Tập Cận Bình không chờ cuộc bỏ phiếu. Theo Les Echos, lãnh đạo Trung Quốc 69 tuổi "trong vòng 10 năm đã tập trung toàn bộ quyền lực trong tay, đoạn tuyệt với phương pháp lãnh đạo tập thể trước đó, đặt xã hội dân sự trong vòng kiểm soát chặt chẽ về tư tưởng". Tuy nhiên, giờ đây lãnh đạo tối cao Trung Quốc "phải đối phó với một môi trường kinh tế khó khăn hơn nhiều. Mô hình tăng trưởng dựa trên đầu tư của Trung Quốc đang hụt hơi".

Les Echos có lẽ là một trong những tờ báo có nhiều bài nhất về Đại hội Đảng cộng sản Trung Quốc. Nói về Đảng cộng sản Trung Quốc, nhưng trước hết và chủ yếu là về ông Tập Cận Bình. Bài "Lãnh đạo Trung Quốc trở thành ‘người đứng đầu mọi lĩnh vực’" cho biết ông Tập Cận Bình là hiện thân cho sự chi phối của Đảng cộng sản trên tất cả. Từ Nhà nước đến quân đội, các lĩnh vực dân sự, giáo dục, từ đông sang tây, từ nam chí bắc, tất cả đều nằm dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Theo cựu chuyên gia về Trung Quốc Christopher Johnson của CIA, việc ông Tập từ đầu nhiệm kỳ đến nay đã nỗ lực kiểm soát toàn bộ các lĩnh vực phản ánh chính "nguyên tắc tổ chức của chế độ". Không chỉ các lĩnh vực thuộc nhà nước, mà toàn bộ xã hội, từ truyền thông, các tổ chức phi chính phủ, đến các tổ chức tôn giáo, doanh nghiệp tư nhân… Kiểm soát bằng các biện pháp truyền thống, và các công nghệ mới (trí tuệ nhân tạo, tiền điện tử, mã QR, y tế…).

"Áp đặt quyền thống trị với bàn tay sắt"

Một mặt kiểm soát, mặt khác đàn áp mọi phản kháng, và loại trừ mọi quan điểm khác biệt trong nội bộ. "Trung Quốc : Tập Cận Bình áp đặt quyền thống trị với bàn tay sắt" là một bài khác của Les Echos. Theo nhật báo kinh tế Pháp, việc Tập Cận Bình nắm quyền thêm một nhiệm kỳ thứ ba, thêm 5 năm nữa là điều chắc chắn. Cuối tháng 9, tình hình đã hoàn toàn ngã ngũ, ủy viên thường vụ Bộ Chính trị Vương Hộ Ninh (Wang Huning) –  "nhà lý luận của Đảng" – tuyên bố "lý do căn bản khiến các mục tiêu của Đảng và Nhà nước gặt hái được các thành công là do sự lãnh đạo của tổng bí thư Tập Cận Bình, định hướng tư tưởng Tập Cận Bình". Theo giáo sư Jean-Pierre Cabestan, Đại học Hồng Kông, gần như không có khả năng các phe phái khác có đại diện trong Bộ Chính trị hay Ban Chấp hành Trung ương, ngoại trừ những người trung thành với ông Tập.

Viễn cảnh thành công mà lãnh đạo tối cao Trung Quốc đặt ra là rất lớn : quy mô của nền kinh tế Trung Quốc được kỳ vọng sẽ tăng gấp đôi vào năm 2035, với tỉ lệ tăng trưởng dự kiến hơn 4% những năm tới. Les Echos nhấn mạnh đến 4 lĩnh vực công nghệ cao mà Trung Quốc hy vọng đuổi kịp phương Tây : máy bay chở khách, điện hạt nhân, thương mại điện tử, vũ trụ.

"Gót chân Asin" của Tập

Tuy nhiên, điều Les Echos muốn nhấn mạnh là thách thức với lãnh đạo tối cao Trung Quốc. Bài xã luận của Les Echos với tựa đề "Gót chân Asin của Tập" nhấn mạnh đến các điểm yếu chết người. Điều đầu tiên mà tờ báo nhấn mạnh là việc "ông quan cộng sản này đặt lợi ích của Đảng lên trên lợi ích của đất nước, và mục tiêu kiểm soát người dân lên trên sự thịnh vượng của xã hội".  Việc triệt hạ toàn bộ các đối thủ trong nội bộ, khiến thách thức chính trị không còn là vấn đề với Tập, kinh tế mới là điểm yếu chết người. Theo xã luận Les Echos, "tâm lý hoang tưởng" khiến Tập Cận Bình "dường như đã bóp chết tất cả những gì thành công tại Trung Quốc, như tập đoàn Tencent, Alibaba cho đến Didi". Khủng hoảng trầm trọng đến mức mà phụ nữ Trung Quốc ngày càng không muốn sinh con. Có thể nói "một cuộc cách mạng thầm lặng" đang diễn ra (dự kiến có thể giảm tới 400 triệu dân trong 30 năm tới). Nợ công và tư cũng là một vấn đề khổng lồ khác của Trung Quốc.

Tập Cận Bình "đặt lợi ích của Đảng lên trên lợi ích đất nước"

Les Echos cũng có bài phỏng vấn nhà đầu tư David Baverez, hoạt động tại Hồng Kông từ hơn 10 năm nay. Bài "Tập Cận Bình đặt lợi ích của Đảng lên trên lợi ích của Trung Quốc" nhấn mạnh đến thất bại của Bắc Kinh trong chính sách thúc đẩy một mô hình kinh tế mới dựa vào đầu tư và tiêu thụ nội địa, được tìm kiếm từ hơn 10 năm nay. Theo chuyên gia này, đúng là tăng trưởng kinh tế Trung Quốc ngày càng dựa nhiều hơn vào tiêu thụ nội địa, nhưng một phần lớn tăng trưởng dựa vào lĩnh vực bất động sản, vốn đang rơi vào đại khủng hoảng từ ít năm trở lại đây. 

Trong những năm gần đây, các công ty xây dựng nhà ở đã không thể hoàn tất việc xây dựng hàng triệu căn hộ, mà người mua đã trả trước, với tổng số vốn 5.000 tỉ đô la. Lý do là thiếu tiền. Bắc Kinh vừa thông qua một kế hoạch cứu trợ tương đương chỉ 30 tỉ đô la.

Sức mạnh quân sự sẽ tạo uy thế cho Tập Cận Bình

Nhà đầu tư Pháp nhấn mạnh là "cái mà ông Tập Cận Bình quan tâm không phải là tăng trưởng, mà là khẳng định sức mạnh". Chỉ một con số cho thấy tính chất huyễn tưởng về mục tiêu kinh tế mà Đảng cộng sản Trung Quốc đặt ra : hiện tại Trung Quốc mới chỉ sản xuất được 5% linh kiện bán dẫn, trong lúc đặt dự phóng sẽ tự chủ đến 45% bán dẫn vào năm 2025. Người phương Tây thường tính cho 10 năm hay 15 năm, nhưng Tập Cận Bình chỉ quan tâm đến nhiệm kỳ 5 năm tới.

Theo chuyên gia Pháp, ông Tập biết sẽ không thể được bầu lại một nhiệm kỳ thứ tư 5 năm nữa do thành tích về kinh tế. Như vậy để tiếp tục tại vị, chế độ Tập Cận Bình sẽ tập trung khẳng định sức mạnh quân sự trong nhiệm kỳ 3 này. Nhiều khả năng là Tập Cận Bình sẽ tìm cách thuyết phục rằng "chỉ có ông ta mới là người duy nhất đủ sức lấy lại Đài Loan".

"10 hồ sơ nóng" với Tập Cận Bình

Đại hội của Đảng cộng sản Trung Quốc : Tập Cận Bình, người nắm quá nhiều quyền lực là một tựa chính của Libération hôm nay. Nhật báo vạch ra "10 hồ sơ nóng" với Tập Cận Bình.

Thứ nhất là Đài Loan. Bắc Kinh muốn "tái thống nhất" nhưng Đài Loan không chấp nhận. Chính quyền Thái Anh Văn khẳng định không từ bỏ các quyền tự do, chế độ dân chủ, và nền độc lập trên thực tế của mình. 

Hồ sơ nóng thứ hai là "các căng thẳng với Mỹ". Đối đầu Trung Quốc và Hoa Kỳ hiện nay đang ở mức chưa có kể từ khi hai bên thiết lập quan hệ (1979).

Cuộc xâm lăng của Nga tại Ukraine cũng là một thách thức lớn khác với Bắc Kinh. Trung Quốc khẳng định "tình hữu nghị không giới hạn" với Nga, nhưng trên thực tế, Bắc Kinh buộc phải thận trọng.

Ngoài ra những bất đồng với Liên Âu, các đàn áp tàn bạo tại Tân Cương, việc quân sự hóa ở Biển Đông đặt Trung Quốc trong thế đối đầu với Hoa Kỳ và nhiều quốc gia khác…

Tập Cận Bình : con người xảo quyệt

Libération cũng có một bài viết khác phân tích về con đường đưa Tập Cận Bình đến thượng đỉnh quyền lực. Tờ báo nhận định "Tập Cận Bình đã xây dựng cho mình hình ảnh về một nhà lãnh đạo gần gũi với dân chúng, và tỏ ra là người không thể thay thế, bất chấp những lệch hướng hiện nay". Libération thừa nhận sự "khôn khéo trong ứng xử" của Tập Cận Bình đã thành công trong việc "che giấu tham vọng phục thù dưới ngoại hình của một người đàn ông đẫy đà, tốt bụng".

Nhà báo François Bougon ôn lại, khi Tập Cận Bình kết thúc nhiệm kỳ thứ nhất, năm 2017, kế hoạch Hán hóa toàn khốc tại vùng Tân Cương đã bắt đầu được triển khai, "nhưng tại phương Tây, người ta vẫn chưa ý thức được tính chất diệt chủng" của kế hoạch đàn áp nhắm vào cộng đồng người Duy Ngô Nhĩ theo đạo Hồi.

Libération tìm cách giải mã khía cạnh "cuồng tín", tự coi như người có sứ mạng cứu thế của Tập Cận Bình trong việc lãnh đạo tối cao Trung Quốc gắn liền cuộc đời riêng của mình với số phận của nước Trung Hoa. "Lập trường cực đoan về ý thức hệ" của Tập Cận Bình có thể coi là nguyên nhân dẫn đến các hành động tàn bạo như trên.

Phương Tây bị Tập Cận Bình đánh lừa

Le Monde cũng có bài nhấn mạnh đến dự đoán sai lầm của phương Tây về bước chuyển hướng độc tài của lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình cách đây hơn 10 năm. Nhật báo Pháp ôn lại thời điểm 2009, ba năm trước khi Tập Cận Bình lên nắm quyền, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ hoàn toàn tỏ ra tin tưởng là "lãnh đạo tương lai của Trung Quốc một người hết sức thực tế, thực dụng, không bị chi phối bị ý thức hệ". Một sai lầm mà Le Monde đánh giá là "khủng khiếp".

Ngay từ tháng 4/2013, một tháng sau khi trở thành chủ tịch Trung Quốc, Ủy ban Trung ương Đảng cộng sản Trung Quốc đã bí mật phổ biến một tài liệu căn bản về "lĩnh vực ý thức hệ", do đích thân Tập Cận Bình soạn thảo. Văn bản tranh đấu ý thức hệ quan trọng nói trên vạch ra 7 lĩnh vực mà chế độ cộng sản Trung Quốc cần chống lại một cách không khoan nhượn, trong đó có "các giá trị phổ quát" (nhân quyền), nền dân chủ lập hiến phương Tây, xã hội dân sự, quan điểm tự do báo chí phương Tây… Mục tiêu là chống lại các đe dọa từ phương Tây và "các cuộc cách mạng màu".

Kiểm soát hoàn toàn truyền thông là cái đích cụ thể đặt ra. Truyền thông trên Internet được coi là "trường đấu ý thức hệ". Le Monde nhấn mạnh là Tập Cận Bình đã thực thi kế hoạch này một cách triệt để. Hàng trăm nhà hoạt động nhân quyền, luật sự bị bắt bớ, giải Nobel Hòa bình Lưu Hiểu Ba phải chết trong trại giam. Một đỉnh điểm của cuộc "tranh đấu ý thức hệ" này trên lĩnh vực quan hệ quốc tế, là tuyên bố chung "hợp tác không giới hạn" với Nga, ít tuần trước khi Nga tấn công Ukraine, trong đó Bắc Kinh và Moskva cùng hướng đến một kẻ thù chung là phương Tây.

Chiến lược an ninh mới của Mỹ coi Bắc Kinh là kẻ thù dài hạn nguy hiểm nhất

Chiến lược an ninh quốc gia Mỹ công bố hôm 12/10, gần 2 năm sau khi tổng thống Biden lên nắm quyền, cũng được giới thiệu trên Le Monde và La Croix, cho hay, nếu như nước Nga là kẻ thù nguy hiểm trước mắt cần phải kiềm chế, thì Trung Quốc là một "đối thủ duy nhất" mang tính hệ thống, quốc gia duy nhất có khả năng "thay đổi triệt để trật tự thế giới hiện nay".

Nga – Trung muốn lật ngược trật tự thế giới hiện hành, nhưng không đề xuất giải pháp

Nghị quyết Liên Hiệp Quốc lên án Nga là chủ đề xã luận của Le Monde, với nhan đề "Liên Hiệp Quốc đối mặt với chủ nghĩa đế quốc Nga".

Nghị quyết của Liên Hiệp Quốc, theo Le Monde, dù chỉ mang tính biểu tượng, nhưng là một biểu tượng quan trọng. Hai chỉ dấu đáng chú ý có thể rút ra từ cuộc bỏ phiếu lần thứ ba lên án xâm lăng Nga.

Thứ nhất là việc lên án cuộc xâm lăng của Nga không chỉ duy nhất là "mối quan tâm của một phương Tây, đang suy yếu". Thực tế cho thấy đây cũng là quan tâm của các nước phía nam, đặc biệt là Châu Mỹ Latinh, Cận Đông. Nghị quyết đã nhận được 143 phiếu, nhiều hơn 2 phiếu so với lần trước.

Chỉ dấu quan trọng thứ hai là, Trung Quốc - một đại cường có ý định đóng vai trò hàng đầu trên trường quốc tế - rút cục "đã náu mình trong lá phiếu trắng ít vẻ vang". Ấn Độ cũng tương tự.

Le Monde phản biện lại các ý kiến chỉ trích, cho rằng "trật tự quốc tế được xác lập theo sáng kiến của Hoa Kỳ, vào thời điểm thế chiến Hai kết thúc đã hết thời, và cần phải có các điều chỉnh cần thiết để tương ứng với các tương quan mới trên thế giới. Nhưng vấn đề là các bên phản đối đã đưa được những giải pháp nào để thay thế ?".

Le Monde khép lại bài viết với nhận định : thông điệp mà tổng thống Nga đưa ra hôm 30/09 chủ yếu là "chống lại phương Tây", cùng với Trung Quốc. Tuy nhiên, cuộc chiến tại Ukraine cho thấy rõ "tính chất đế quốc" của chính quyền Nga. Liên minh Nga – Trung muốn lật ngược lại hoàn toàn trật tự quốc tế hiện nay không hứa hẹn gì cho "sự ổn định quốc tế", và việc cổ vũ cho một nền chính trị độc đoán không hề bảo đảm các quan hệ cân bằng trong quan hệ với các quốc gia khác.

5 năm phong trào #Me Too

5 năm phong trào #Me Too tố cáo bạo hành tình dục là chủ đề chính của La Croix hôm nay. Những bàn tay mang hai chữ "#Me Too, tay da trắng, da đen, da nâu, da vàng vươn thẳng lên trời, trên phông màu đỏ rực là bức hình trang nhất của nhật báo công giáo."Một cuộc tranh đấu đã bắt rễ" là nhan đề chính. Theo La Croix, 5 năm kể từ khi phong trào khởi động đến nay, việc bảo vệ các phụ nữ là nạn nhân bạo lực vẫn luôn là vấn đề thời sự hàng ngày.

La Croix có bài phóng sự về chủ đề này gửi từ nông thôn Vendée, miền tây nước Pháp, nơi công luận đa số vẫn còn tỏ ra thờ ơ, thậm chí ngờ vực đối với một phong trào bị coi là cực đoan.  Báo Le Monde cũng có nhiều bài nhân dịp 5 năm phong trào #Me Too. Sử gia Laure Murat ôn lại những đảo lộn lớn lao do việc nhiều người phụ nữ dám cất lên tiếng nói.

Pháp : Đình công mở rộng

Bãi công đòi tăng lương trong ngành năng lượng trong bối cảnh giá cả năng lượng tăng vọt tại Pháp là chủ đề chính của Le Monde. Trang nhất Le Monde chạy tựa "Chính phủ bị mắc bẫy trong cuộc khủng hoảng giá xăng đầu". Le Monde còn có nhiều bài khác về chủ đề này như "Cuộc khủng hoảng mà chính phủ không muốn đối diện", hay "Đằng sau cuộc bãi công của nhân viên ngành xăng dầu là thất bại của đối thoại".

Nhật báo thiên tả Libération dành chủ đề chính trang nhất cho cuộc bãi công. Dòng tựa "Bãi công. Xăng khiến phong trào phản kháng lan rộng". Libération thông báo, "tiếp theo lĩnh vực dầu khí, nhiều ngành nghề khác cũng tham gia đình công, một ngày tranh đấu toàn quốc được tuyên bố vào thứ Ba". Xã luận Libération cũng ghi nhận sự phân hóa trong nội bộ liên đảng cầm quyền, với việc 35 nghị sĩ Modem và 19 thuộc đảng của tổng thống đã bỏ phiếu thông qua trong đêm một đề nghị sửa đổi luật liên quan đến đánh thuế vào các khoản lợi nhuận cao. Ngược lại với quan điểm của chính phủ. Theo Libération, những người bãi công không chỉ bảo vệ quyền lợi của mình, mà còn tranh đấu cho quyền lợi của nhiều nhân viên khác.

Về phần mình, nhật báo kinh tế Les Echos có hồ sơ trang nhất về hậu trường của cuộc đọ sức trong lĩnh vực năng lượng, khiến nước Pháp lâm vào cảnh thiếu xăng trầm trọng. Sau hơn hai tuần xung đột, ban lãnh đạo của tập đoàn TotalEnergies đã chấp nhận tiếp các nghiệp đoàn, chấp nhận tăng lương 6% trong năm tới, và rút một khoảng tiền thưởng tương đương một tháng lương cho nhân viên. Phần phụ trương của Les Echos nói đến việc bắt đầu có sự đối thoại tại tập đoàn TotalEnergies.

Trọng Thành

Trung Quốc : 10 năm cầm quyền, Tập Cận Bình không chỉ tái kiến tạo quân đội mà cả Châu Á – Thái Bình Dương

Minh Anh, RFI, 11/102022

Trong vòng một thập niên dưới quyền lãnh đạo của Tập Cận Bình, Trung Quốc đã xây dựng một lực lượng hải quân hàng đầu thế giới, tái cấu trúc đội quân chuyên nghiệp lớn nhất hành tinh và phát triển cả một kho vũ khí hạt nhân, đạn đạo khiến các đối thủ phải e sợ. Nhưng sự "nhào nặn, đẽo gọt" này của Trung Quốc có nguy cơ đẩy cả vùng Châu Á – Thái Bình Dương lao vào chạy đua vũ trang cuồng nhiệt.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nâng ly ở tiệc chiêu đãi tại Đại Lễ Đường Nhân Dân trước kỳ nghỉ lễ Quốc Khánh ở Bắc Kinh, Trung Quốc ngày 30/09/2022. AP - Ng Han Guan

Từ "bảo tàng" trở thành một trong những quân đội hùng mạnh trên thế giới

AFP nhắc lại, trong vòng nhiều năm liền, Quân đội Giải phóng Nhân dân bị đánh giá là lạc hậu và không hiệu quả. Một sử gia còn ví quân đội Trung Quốc như là "một viện bảo tàng quân sự lớn nhất thế giới", được trang bị bằng những loại vũ khí cũ kỹ từ thời Liên Xô, rồi tham nhũng hoành hành. Thời đó, quân đội chủ yếu dựa vào pháo binh với những kết quả không mấy gì hào quang trên những chiến trường ngoài lãnh thổ, như cuộc chiến Triều Tiên (400 ngàn binh sĩ thiệt mạng theo phương Tây, trong khi Bắc Kinh công bố 180 ngàn), hay cuộc đối đầu đẫm máu với Việt Nam năm 1979.

Từ những năm 1990, dưới thời ông Giang Trạch Dân, vốn dĩ tỏ ra rất ấn tượng trước những kỳ công quân sự Mỹ được phô diễn trong trong cuộc chiến Vùng Vịnh và cuộc khủng hoảng eo biển Đài Loan lần ba, các cuộc cải cách quân đội đã bắt đầu.

Tuy nhiên, chỉ khi Tập Cận Bình lên nắm quyền chỉ huy quân đội thực sự năm 2013, Trung Quốc gia tăng củng cố năng lực quân sự. Ngân sách cho quốc phòng của Trung Quốc tăng đều đặn từ 27 năm qua. Giờ đây, Hải quân Trung Quốc có một đội tầu ngầm, tầu chiến, hàng không mẫu hạm hùng hậu nhất nhì thế giới. Quân đội Trung Quốc có trong tay hàng trăm tên lửa đạn đạo tầm trung và tầm xa, cũng như là hàng nghìn chiến đấu cơ. Đến mức, Karl Thomas, chỉ huy hạm đội 7 của Mỹ từng tuyên bố trước báo giới rằng "nếu Trung Quốc muốn hăm dọa và bố trí tầu chiến xung quanh Đài Loan, họ có thể dễ dàng làm điều đó".

Thời hoàng kim của Hải quân Mỹ sắp hết ?

Theo Lầu Năm Góc, trong cùng khoảng thời gian này, kho vũ khí hạt nhân của Bắc Kinh tăng mạnh, và chúng có thể được trang bị cho cả bộ binh, không quân và hải quân. Bulletin of the Atomic Scientists cho biết Trung Quốc ngày nay có khoảng 350 đầu đạn hạt nhân, tăng gấp hai lần so với thời kỳ Chiến Tranh Lạnh. Các cơ quan tình báo Mỹ dự đoán, kho dự trữ này của Trung Quốc rất có thể sẽ đạt mức 700 đầu đạn từ đây đến năm 2027. Nhiều hầm chứa tên lửa hạt nhân hiện đang được xây dựng tại vùng tây bắc Trung Quốc.

Cũng theo một báo cáo của Lầu Năm Góc năm 2021, được AFP trích dẫn, Trung Quốc là "đối thủ duy nhất có khả năng phối hợp sức mạnh kinh tế, ngoại giao, quân sự và công nghệ để tạo thành một thách thức lâu dài cho hệ thống quốc tế ổn định và mở rộng". Cũng theo báo cáo này, "Bắc Kinh đang định hình lại trật tự thế giới sao cho phù hợp với hệ thống chính trị chuyên chế và các lợi ích quốc gia của mình".

Triển vọng này của Trung Quốc khiến các nước trong khu vực lo sợ. Hàn Quốc và Úc ra sức tăng cường năng lực hải quân. Việc Canberra ký kết hiệp ước liên minh AUKUS mua tám tầu ngầm hạt nhân từ Mỹ và Anh là một minh chứng. Quân đội Úc còn tìm cách trang bị các loại vũ khí siêu thanh, tên lửa đạn đạo tầm xa hay oanh tạc cơ tàng hình, có khả năng tấn công bất kỳ nơi đâu trên thế giới mà không lo bị phát hiện…

Tương tự, các nước láng giềng gần gũi với Trung Quốc như Philippines, Việt Nam, Ấn Độ đều lần lượt tăng ngân sách quốc phòng. Đặc biệt, Nhật Bản năm nay đã tăng ngân sách kỷ lục vì cho rằng môi trường an ninh "ngày càng bạo lực".

Malcolm Davis, cựu quan chức quốc phòng Úc, hiện cộng tác với Viện Chiến lược Chính trị Úc kết luận : "Tất cả các tác nhân chủ chốt trong vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương phản ứng nhanh nhất có thể trước đà hiện đại hóa của quân đội Trung Quốc (…) Điều này phản ảnh nhận thức, theo đó, Trung Quốc mỗi lúc có nhiều thế mạnh kiến tạo lại khu vực theo ý của mình. Thời kỳ mà hải quân Mỹ "làm mưa làm gió" tại những vùng biển phía Tây Thái Bình Dương đang đến hồi kết thúc".

Minh Anh

Nguồn : RFI, 11/10/2022

***********************

Tình báo Anh : Trung Quốc thống trị công nghệ, "mối đe dọa lớn" cho phương Tây

Minh Anh, RFI, 11/10/2022

Lãnh đạo cơ quan tình báo và an ninh của Anh (GCHQ), hôm 11/10/2022, cảnh báo phương Tây trước việc Trung Quốc tìm cách sử dụng thế thống trị công nghệ nhằm mục đích theo dõi. Theo cơ quan này, đây là một "mối đe dọa to lớn" và phương Tây cần phải hành động khẩn cấp.

Trí tuệ nhân tạo là trọng tâm của tham vọng quyền lực toàn cầu của Trung Quốc. (Mark Schiefelbein / AP / SIPA)

Theo AFP, lời cảnh báo này của ông Jeremy Fleming được dựa trên các đánh giá từ các chuyên gia về quốc phòng cho rằng chính quyền Trung Quốc tìm cách "tận dụng" lợi thế công nghệ của họ như hệ thống vệ tinh và tiền ảo.

Ông Fleming, đứng đầu cơ quan tình báo Anh từ năm 2017, kêu gọi Anh Quốc và các đồng minh nên cùng nhau khẩn cấp phản ứng trước những mối đe dọa này, theo như thông cáo của cơ quan này được công bố hôm qua 10/10/2022. 

Hãng tin Pháp lưu ý, phát biểu trên của lãnh đạo tình báo Anh được đưa ra trong bối cảnh Trung Quốc chuẩn bị phát hành đồng tiền kỹ thuật số, "nhân dân tệ ảo". Ý định này của Bắc Kinh khiến nhiều chuyên gia lo lắng, đánh giá rằng các chế độ toàn trị rất có thể sẽ sử dụng công nghệ này vào mục đích theo dõi và kiểm soát. 

Ông Fleming khẳng định, một loại tiền tệ như thế có thể sẽ "cho phép Trung Quốc vượt qua được phần nào các trừng phạt quốc tế hiện nay đang được áp dụng nhắm vào chế độ tổng thống Nga Vladimir Putin". 

Trung Quốc đã hoàn thiện hệ thống định vị Beidu qua vệ tinh hồi năm 2020 để cạnh tranh với GPS của Mỹ. Theo lãnh đạo an ninh Anh, "Trung Quốc hiện đang trang bị năng lực chống vệ tinh hùng mạnh với mục tiêu là nhằm ngăn chặn các quốc gia khác tiếp cận không gian trong trường hợp có xung đột".

Minh Anh

Nguồn : RFI, 11/10/2022

Bilahari Kausikan : Tập đã mắc 3 sai lầm trong chính sách đối ngoại

Ken Moriyasu, Nguyễn Thị Kim Phụng, Nghiên cứu quốc tế, 19/10/2022

Cựu quan chức ngoại giao hàng đầu Singapore nói rằng Bắc Kinh đã tính toán sai về sự suy yếu của Mỹ.

Chủ tịch Tập Cận Bình sẽ cố gắng kéo dài nhiệm kỳ của mình với tư cách là nhà lãnh đạo cao nhất của đất nước.

Tại đại hội toàn quốc của Đảng cộng sản Trung Quốc khai mạc vào ngày 16/10, Chủ tịch Tập Cận Bình sẽ cố gắng kéo dài nhiệm kỳ của mình với tư cách là nhà lãnh đạo cao nhất của đất nước.

Chính sách đối ngoại của Trung Quốc đã thay đổi đáng kể sau 10 năm cầm quyền của ông, chuyển sang một lập trường tự tin và quyết đoán hơn so với những người tiền nhiệm.

Nikkei Asia vừa có cuộc trò chuyện với cựu đại sứ Bilahari Kausikan, nguyên thư ký thường trực Bộ Ngoại giao Singapore, về phong cách của nhà lãnh đạo Trung Quốc và diễn biến tình hình căng thẳng Mỹ-Trung trong những năm tới.

Kausikan cũng từng là đại diện thường trực của Singapore tại Liên Hiệp Quốc và đại sứ tại Nga. Ông hiện là Chủ tịch Viện Nghiên cứu Trung Đông tại Đại học Quốc gia Singapore.

Dưới đây là bản biên tập của cuộc phỏng vấn.

Đại sứ Bilahari Kausikan

Hỏi : Ông đánh giá chính sách đối ngoại của Tập Cận Bình như thế nào ?

Đáp : Trung Quốc đã phạm phải ba sai lầm rất cơ bản. Sai lầm lớn đầu tiên là họ đã từ bỏ cách tiếp cận ‘ẩn mình chờ thời’ của Đặng Tiểu Bình quá sớm. Điểm khởi đầu là cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008.

Nó dẫn đến sự khoe khoang quá mức. Đây là một sai lầm không thể sửa chữa bởi một khi anh đã khoe khoang, thì sau đó, dù anh có im lặng đi chăng nữa, mọi người vẫn sẽ không quên những gì anh đã nói.

Sai lầm thứ hai cũng xảy ra vào khoảng năm 2008. Các nhà lãnh đạo Trung Quốc thực sự bắt đầu tin vào tuyên truyền của họ. Họ cho rằng Mỹ nói riêng và phương Tây nói chung đang trên đà suy yếu tuyệt đối và không thể phục hồi được. Mỹ có thể đang suy yếu một cách tương đối và họ có rất nhiều vấn đề, đó là sự thật. Nhưng sự suy yếu ở đây là tương đối, không phải tuyệt đối.

Khoảng một tháng trước, Giáo sư Đại học Bắc Kinh Vương Tập Tư (Wang Jisi) đã trả lời một cuộc phỏng vấn, trong đó ông đưa ra một lập luận rất quan trọng. Ông nói rằng đừng tin là Mỹ đang suy yếu tuyệt đối ; Mỹ chỉ suy giảm tương đối so với Trung Quốc vì Trung Quốc đang phát triển ; Mỹ vẫn chiếm ưu thế tuyệt đối so với các nước lớn khác.

Vương rất dũng cảm khi dám nói ra điều đó, bởi vì nó mâu thuẫn trực tiếp với những gì sếp của ông đã nói – rằng phương Đông đang trỗi dậy.

Sai lầm thứ ba là mối quan hệ đối tác ‘không giới hạn’ với Nga. Nga sẽ là ‘cục nợ vĩnh viễn’ đối với Trung Quốc. Nga sẽ ngày càng phụ thuộc nhiều hơn vào Trung Quốc. Trung Quốc có thể có được một phần năng lượng giá rẻ, nhưng như chúng ta thấy, Trung Quốc đang lo lắng về việc bị vướng vào rắc rối ở thời điểm có quá nhiều vấn đề kinh tế trong nước và tăng trưởng đang chậm lại.

Đó là những sai lầm lớn về vĩ mô.

Hỏi : Là một nhà ngoại giao chuyên nghiệp, ông nhận xét thế nào về đường lối ngoại giao chiến lang của Bắc Kinh ?

Đáp : Các nhà ngoại giao nên biết cứng rắn nếu cần, để đạt được mục tiêu của họ. Ngoại giao không phải chỉ là làm người tốt và lịch sự. Đây là điều tôi thường nói với các nhà ngoại giao trẻ của đất nước mình. Công việc của các bạn là thúc đẩy lợi ích quốc gia của Singapore. Tất nhiên, hãy cứ tốt bụng và lịch sự, nhưng nếu bắt buộc thì vẫn phải cứng rắn, sử dụng bất kỳ phương tiện nào cần thiết, ngay cả khi điều đó có nghĩa là bạn trở thành kẻ xấu. Nhưng vấn đề là các bạn làm vậy để thúc đẩy mục tiêu của mình.

Đối với ngoại giao chiến lang, tôi không thấy có lợi ích nào của Trung Quốc được thúc đẩy. Thực tế thì, tôi nghĩ rằng những lợi ích đó còn bị thiệt hại. Tuy nhiên, các chiến lang thực ra đang nói chuyện với những người ngồi ở Bắc Kinh, chứ không nhất thiết là với người ngoài.

Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi thăm Quốc hội Đài Loan ở Đài Bắc, vào ngày 3/8. © Reuters

Hỏi : Khi Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi đến thăm Đài Loan, nhóm diều hâu – với đại diện là các nhà ngoại giao chiến lang – đã khiến nhiều công dân Trung Quốc mong đợi một hành động nào đó nhắm vào máy bay của Pelosi, điều đó rất nguy hiểm. Ông nghĩ thế nào về chuyện này ?

Đáp : Pelosi có nên đến thăm Đài Loan hay không là một vấn đề khác. Chuyến đi của bà không đạt được điều gì, ngoại trừ việc kích động nhiều cảm xúc. Nhưng anh nói đúng, xung đột có thể tình cờ xảy ra. Khi anh kích động quần chúng thì đến một lúc nào đó, anh sẽ thấy mình mắc kẹt trong những lời tuyên truyền của chính anh. Nếu anh không đáp ứng được kỳ vọng của mọi người, anh sẽ trông như một kẻ yếu thế.

Hỏi : Liệu căng thẳng Mỹ-Trung có sẽ là tin tức chủ đạo trong 10 năm tới ?

Đáp : Anh vừa nói là 10 năm. Còn tôi nghĩ sẽ lâu hơn thế nữa. Căng thẳng Mỹ-Trung sẽ là đặc điểm cấu trúc mới, làm tâm điểm cho các quan hệ quốc tế. Ví dụ tương tự là tình quan hệ quốc tế đã xoay quanh quan hệ Mỹ-Xô suốt hơn 40 năm trong Chiến tranh Lạnh. Nhưng tôi cho rằng quan hệ Mỹ-Trung phức tạp hơn quan hệ Mỹ-Xô.

Tôi không thích thuật ngữ ‘Chiến tranh Lạnh mới.’ Nó thể hiện sai bản chất của mối quan hệ này. Mỹ và Liên Xô từng dẫn đầu các hệ thống riêng biệt, và đó là cuộc cạnh tranh giữa các hệ thống. Về cơ bản, đó là một cuộc cạnh tranh nhị phân, A hoặc B. Hai hệ thống gần như không có kết nối với nhau.

Trong mối quan hệ Mỹ-Trung, cả hai nước đều là những bộ phận quan trọng của một hệ thống duy nhất. Họ được kết nối với nhau, và với Nhật Bản, Singapore, Châu Âu, cũng như với tất cả các quốc gia khác, thông qua một hiện tượng mới – đó là chuỗi cung ứng với mức độ phức tạp và phạm vi mà tôi không nghĩ rằng chúng ta đã từng chứng kiến trong lịch sử.

Với tôi, rất khó để tin rằng mạng lưới này có thể tách thành hai hệ thống riêng biệt. Sẽ có sự tách biệt một phần. Nó đã xảy ra trong lĩnh vực công nghệ, internet, nhưng tôi không nghĩ sẽ có sự tách biệt hoàn toàn. Cái giá là quá đắt.

Tôi có thể cho anh một ví dụ. Chúng ta đều biết chất bán dẫn là một điểm yếu lớn của Trung Quốc. Và tôi nghĩ người Trung Quốc sẽ rất, rất khó để bắt kịp. Thậm chí tôi có thể nói rằng Trung Quốc gần như không thể bắt kịp với các công nghệ cao cấp vì ranh giới phân loại vẫn đang dịch chuyển. Những gì được xem là cao cấp ngày hôm nay sẽ không còn là cao cấp sau một năm nữa.

Tuy nhiên, lý do cơ bản khiến họ rất khó bắt kịp và phải mất rất nhiều thời gian để bắt kịp là tất cả hoặc hầu hết các bộ phận quan trọng nhất của chuỗi cung ứng đều do Mỹ, bạn bè, hoặc đồng minh của Mỹ kiểm soát. Một số loại vật liệu, một số loại hóa chất đang nằm trong tay Nhật Bản. Các loại máy công cụ để thiết kế là của người Hà Lan. Các loại máy công cụ khác lại thuộc về các nước Châu Âu khác. Các nhà chế tạo chất bán dẫn lớn đang nằm ở Đài Loan, Hàn Quốc, và Mỹ. Và còn rất nhiều bộ phận nhỏ lẻ khác, và những bộ phận quan trọng nhất do Mỹ kiểm soát

Mặt khác, Trung Quốc là thị trường tiêu thụ 40% sản phẩm bán dẫn. Làm sao có thể cắt giảm 40% sản lượng của công ty mà không gây ra tổn hại nghiêm trọng ? Cạnh tranh trong cùng một hệ thống khó hơn nhiều so với cạnh tranh giữa các hệ thống. Anh chỉ cần cắt kết nối của Liên Xô với mọi thứ. Nhưng anh thực sự không thể làm điều đó với Trung Quốc. Anh cần phải phân định rõ ràng hơn.

Thứ hai, tôi không nghĩ rằng cuộc cạnh tranh sẽ kết thúc một cách rõ ràng. Tại sao ? Bởi vì người Trung Quốc có thể muốn thống trị hệ thống duy nhất này, còn người Mỹ muốn duy trì sự thống trị của mình. Nhưng không ai trong số họ muốn phá hủy nước còn lại, bởi vì tiêu diệt một bên đồng nghĩa với phá hủy toàn bộ hệ thống, và cái giá phải trả sẽ rất đắt.

Thế nên cạnh tranh Mỹ-Trung sẽ kéo dài hơn nhiều so với Chiến tranh Lạnh, đó là điểm mấu chốt. Chúng ta sẽ phải học cách sống chung với nó.

Hỏi : Chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden đang chuẩn bị sử dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu và sàng lọc đầu tư để Trung Quốc không đuổi kịp và vượt qua Mỹ về các công nghệ chủ chốt. Ông nghĩ sao về điều này ?

Đáp : Giờ đây, chúng ta phải cẩn trọng xem xét loại chất bán dẫn nào mình sẽ bán cho Trung Quốc. Anh chỉ nên bán cho Trung Quốc loại chất bán dẫn chỉ có thể dùng trong máy giặt. Điều đó tốt thôi, tại sao lại không ? Nhưng đừng bán cho họ những thứ có thể được sử dụng trong tên lửa dẫn đường chính xác. Mọi chuyện sẽ trở nên rất, rất phức tạp. Rất, rất kỹ thuật. Từng trường hợp phải được nghiên cứu kỹ càng.

Điều tôi đã nghe từ các công ty công nghiệp – bao gồm các công ty công nghiệp Nhật Bản và các công ty công nghiệp Đức – là dù họ vẫn làm việc ở thị trường Trung Quốc, nhưng họ sẽ không ngây thơ. Không thể nói rằng, ‘Tất cả các công ty Nhật Bản sẽ quay về Nhật Bản, sẽ đến Singapore, Việt Nam". Điều đó chỉ đơn giản là không thể. Ngay cả khi anh muốn làm điều đó, sẽ phải mất rất nhiều năm. Đó không phải là việc có thể được thực hiện nhanh chóng.

Ken Moriyasu

Nguyên tác : "Xi’s China has made 3 foreign policy mistakes : Bilahari Kausikan", Nikkei Asia, 12/10/2022

Nguyễn Thị Kim Phụng biên dịch

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 19/10/2022

**************************

Ba sai lầm của Tập Cận Bình trong chính sách đối ngoại

Ken Moriyasu, Thanh Hà, RFI, 12/10/2022

Trước thềm Đại hội Đảng cộng sản Trung Quốc 2022, cựu đại sứ Singapore Bilahari Kausikan nêu bật ba sai lầm trong chính sách đối ngoại của ông Tập Cận Bình. Bài nhận định được đăng trên báo tài chính Nhật Asia Nikkei ngày 12/10/2022.

Chủ tịch Trung Quốc, Tập Cận Bình. Ảnh ngày 15/09/2022 tại Samarkand, Uzbekistan AP - Alexandr Demyanchuk

Là một nhà ngoại giao lão luyện, nguyên là thứ trưởng ngoại giao Singapore, đại sứ Singapore tại Moskva, ông Bilahari Kausikan đánh giá : về phong cách, ông Tập Cận Bình trong thập niên cầm quyền vừa qua đã "quá tự tin và hung hăng". Về thực chất nhà lãnh đạo quyền lực nhất tại Trung Quốc từ sau Mao Trạch Đông đến nay đã phạm ba sai lầm "nghiêm trọng" trong chính sách đối ngoại.

Sai lầm cơ bản thứ nhất là đã quá "hấp tấp" từ bỏ cách tiếp cận của Đặng Tiểu Bình, theo phương châm "ẩn mình để chờ thời". Với khủng hoảng tài chính thế giới 2008 Trung Quốc đã thực sự khẳng định vị trí của mình trên bàn cờ thế giới về kinh tế và đã lầm tưởng là có thể dễ dàng qua mặt nước Mỹ nói riêng, phương Tây nói chung.

Sơ hở thứ hai bắt nguồn từ đánh giá sai lệch về "biến cố khủng hoảng tài chính 2008" : Bắc Kinh tự ru ngủ với giả thuyết là phương Tây đang suy đồi và sẽ không vươn dậy được trở lại. Nhà ngoại giao Singapore, Bilahari Kausikan ghi nhận phương Tây chỉ "đổ dốc một cách tương đối. Đó không phải là một sự sụp đổ tuyệt đối". Mãi đến gần đây, giáo sư của Đại học Bắc Kinh, Wang Jisi mới nhìn nhận điều đó. Hơn nữa dù rằng Mỹ có lao dốc "đi xuống", so với Trung Quốc, nhưng cũng phải hiểu rằng, chưa chắc là Hoa Kỳ đã "đổ dốc". Trong khí đó thì Trung Quốc là một quốc gia đang vươn lên và đang "trỗi dậy" và vẫn theo chuyên gia Trung Quốc này, thì "trong nhiều lĩnh vực Hoa Kỳ vẫn chiếm thế thượng phong một cách tuyệt đối". Tiếc rằng "thuốc đắng dã tật, sự thật mất lòng" và "sự thật đó không vừa ý ông Tập Cận Bình".

Sai lầm thứ ba trong 10 năm lãnh đạo đất nước ông Tập đã mắc phải, theo quan điểm của nhà ngoại giao Singapore và cũng từng là đại sứ tại Moskva này, là khi Bắc Kinh tuyên bố "tình bạn vô bờ bến" với Nga. Theo ông Bilahari Kausikan, Nga sẽ vĩnh miễn mang nợ Trung Quốc và sẽ càng lúc càng lệ thuộc vào Bắc Kinh. Như đã thấy, Trung Quốc có thể mua năng lượng của Nga với giá rẻ nhưng đồng thời càng lúc càng lo lắng khi mà chiến tranh Ukraine gây khó khăn cho kinh tế của Trung Quốc và tăng trưởng của quốc gia đông dân này bị chậm lại.

Ken Moriyasu

Nguyên tác : Xi's China has made 3 foreign policy mistakes : Bilahari Kausikan, Nikkei Asia, 12/10/2022

Thanh Hà lược dịch

Nguồn : RFI, 12/10/2022

"Cải cách và mở cửa là con đường duy nhất cho Trung Quốc", Tống Bình nói.

Kẻ thù truyền kiếp của Tập Cận Bình là Tống Bình (Song Ping), phải, người 19 năm trước đã đối đầu với Giang Trạch Dân. (Nikkei dựng phim / Kyodo / Reuters)

Ở tuổi 105, Tống Bình (Song Ping) là quan chức về hưu cao tuổi nhất của Đảng cộng sản Trung Quốc. Nổi tiếng với việc từng thúc ép cựu chủ tịch Giang Trạch Dân phải nghỉ hưu hoàn toàn, mới đây, Tống đã xuất hiện trước công chúng lần đầu tiên sau nhiều năm.

Do tuổi cao nên ông chỉ xuất hiện trong một đoạn video. Nhưng hành động đó đã gây xôn xao chính giới Trung Quốc trước thềm đại hội toàn quốc của đảng, sẽ khai mạc vào ngày 16/10.

Trong thông điệp chúc mừng một sự kiện diễn ra vào ngày 12/09, vị lão thành trăm tuổi đã nói rằng chính sách cải cách và mở cửa "là con đường duy nhất dẫn đến sự phát triển và tiến bộ của Trung Quốc đương đại, và là con đường duy nhất để hiện thực hóa giấc mơ Trung Hoa".

Đây là những lời mà Chủ tịch Tập Cận Bình đã nói cách đây gần 5 năm. Tống đã khéo léo sử dụng lời nói của chính Tập để gửi một thông điệp đến nhà lãnh đạo cao nhất.

Tập Cận Bình đã đưa ra nhận xét này trong bài phát biểu đầu năm mới được công bố vào ngày 31/12/2017, đánh dấu kỷ niệm 40 năm ngày cựu lãnh đạo Đặng Tiểu Bình đưa ra chính sách cải cách và mở cửa. Nhưng Tập hiếm khi lặp lại nhận xét đó.

Tống Bình tham dự phiên khai mạc đại hội đảng lần gần nhất, tại Đại lễ đường Nhân dân hồi tháng 10/2017. © Getty Images

Trong giai đoạn gần đây, Tập đã chuyển sang các chính sách kinh tế của riêng mình, chẳng hạn như "thịnh vượng chung" và "ngăn chặn bành trướng tư bản vô trật tự".

Bước sang nhiệm kỳ thứ ba, Tập muốn chứng tỏ rằng ông đã vượt qua Đặng về thành tích. Điều quan trọng là phải mở đường cho nhiệm kỳ thứ tư, và nhiều khả năng, là trở thành nhà lãnh đạo trọn đời.

Tuy nhiên, Tống Bình đã lên tiếng cảnh báo. Sinh năm 1917, từ trước khi Đảng cộng sản Trung Quốc được thành lập, ông đã ngầm thể hiện rằng chính sách cải cách và mở cửa của Đặng Tiểu Bình phải được bảo vệ bằng mọi giá.

Đó là một động thái ngoan cường và nguy hiểm về mặt chính trị.

Tống từng là Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị dưới thời Đặng, sau cuộc đàn áp ở Quảng trường Thiên An Môn năm 1989. Ông cũng từng là thư ký cho cựu Thủ tướng Chu Ân Lai.

Ông nắm rất rõ bản chất phức tạp của cuộc cạnh tranh giữa các phe phái trong đảng.

Cựu lãnh đạo Đặng Tiểu Bình (trái) và Chu Ân Lai, thủ tướng đầu tiên của Trung Quốc, nói chuyện trên Khán đài Thiên An Môn ở Bắc Kinh. © AP

Thông điệp của Tống đã bắt đầu lan truyền trên mạng xã hội Trung Quốc vào giữa tháng 9, khi Tập có chuyến công du nước ngoài đầu tiên kể từ khi bắt đầu đại dịch – tới Kazakhstan và Uzbekistan.

Sau khi Tập trở về Bắc Kinh, nhà chức trách bắt đầu xóa bỏ các đoạn có liên quan đến cải cách và mở cửa trong phát biểu của Tống.

Điều trớ trêu là họ lại đang xóa chính những lời mà Tập đã nói cách đây vài năm. Đến cuối tháng 9, rất nhiều bài báo liên quan đã không còn xem được. Chuyện này cho thấy sự tức giận và thù hằn của Tập.

Tuy nhiên, Nhật báo Cam Túc, cơ quan ngôn luận của tỉnh ủy Cam Túc, đã cho đăng một bài bình luận táo bạo, trong đó công khai thông điệp của Tống, dù chỉ dừng lại ở việc nhắc đến tên ông.

Tống Bình từng là quan chức hàng đầu của Cam Túc. Bài bình luận viết rằng cải cách và mở cửa "là con đường duy nhất dẫn đến sự phát triển và tiến bộ của Trung Quốc đương đại".

Trong khi đó, các tờ báo liên quan đến Đảng cộng sản Trung Quốc ở Bắc Kinh và các khu vực khác đều im lặng.

Cam Túc nổi tiếng với Hang Mạc Cao, một di sản thế giới được UNESCO công nhận ở Đôn Hoàng. Tỉnh này cũng rất quan trọng về mặt chính trị.

Hang Mạc Cao là Di sản Thế giới được UNESCO công nhận ở Đôn Hoàng, tỉnh Cam Túc. © EPA / Jiji

Theo một trí thức sinh ra ở Cam Túc và am hiểu chính trị địa phương, Tống Bình rất có mắt nhìn người và đã giúp cựu Chủ tịch Hồ Cẩm Đào, 79 tuổi, và cựu Thủ tướng Ôn Gia Bảo, 80 tuổi, thăng tiến vào các chức vụ ở Bắc Kinh sau khi hai người này phục vụ ở Cam Túc.

"Tống vẫn thân thiết với Hồ và Ôn", nhà trí thức nói. "Cần đặc biệt chú ý đến mối quan hệ của ông với Hồ.

Sau khi tốt nghiệp Đại học Thanh Hoa, Hồ Cẩm Đào sống ở Cam Túc từ năm 1968 đến năm 1982. Ông đã tỏa sáng trong khi làm công việc về sản xuất điện và cung cấp nước. Ông cũng đã kết hôn vào khoảng thời gian đó.

Ôn Gia Bảo, người sinh cùng năm với Hồ, khi đó cũng đang làm việc trong lĩnh vực liên quan đến địa chất ở Cam Túc.

Hồ Cẩm Đào (trái), Thủ tướng Lý Khắc Cường, Tập Cận Bình, và Ôn Gia Bảo chụp ảnh cùng nhau tại phiên bế mạc của Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc ở Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh vào ngày 17/03/2013. (Ảnh của Reuters)

Đặng Tiểu Bình đã thăng cấp đặc biệt cho Hồ, theo sự tiến cử của Tống, và vào năm 1992, để ông tham gia Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị, cơ quan ra quyết định hàng đầu của đảng. Hồ vừa 49 tuổi khi tham gia ủy ban này.

Ôn, một đồng minh của Hồ, người từng là thủ tướng trong chính quyền Hồ, cũng được Tống Bình lựa chọn vì tài năng của mình. Ôn sau này cũng chủ trương cải cách chính trị.

Thông điệp về cải cách và mở cửa đến từ Cam Túc là rất đáng chú ý, và đã khiến người ta suy đoán rằng bộ ba Tống-Hồ-Ôn đang gửi đi một thông điệp.

Thông điệp nhằm cảnh báo Tập đừng nên đi quá xa với các chính sách và thay đổi nhân sự của mình, thay vào đó hãy đề bạt một nhà lãnh đạo trẻ hơn, người bảo vệ chính sách cải cách và mở cửa, vào Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị.

Tập Cận Bình và Hồ Xuân Hoa © Kyodo

Trong số các ứng cử viên hiện tại, chỉ có một người phù hợp với yêu cầu này : Phó Thủ tướng Hồ Xuân Hoa, 59 tuổi.

Hồ Cẩm Đào và Hồ Xuân Hoa (không có quan hệ họ hàng) lần lượt được gọi là "Đại Hồ" và "Tiểu Hồ". Hồ Xuân Hoa thuộc phe Đoàn phái do Hồ Cẩm Đào lãnh đạo.

Mười chín năm trước, vào mùa hè năm 2003, một nhóm đảng viên lão thành, bao gồm cả Tống Bình, đã kêu gọi Giang Trạch Dân nghỉ hưu hoàn toàn. Ở thời điểm đó, Giang đã nhường chức tổng bí thư kiêm chủ tịch nước cho Hồ Cẩm Đào, nhưng vẫn giữ chức Chủ tịch Quân ủy Trung ương đầy quyền lực.

Mãi đến mùa thu năm 2004 – gần một năm rưỡi sau yêu cầu của các vị lão thành do Tống dẫn đầu – Giang mới thực sự từ bỏ chức vụ quân sự của mình.

Lời kêu gọi duy trì cải cách và mở cửa gần đây của Tống có lẽ cũng sẽ không sớm được hồi đáp.

Thông điệp của Tống được đưa ra 4 tháng sau khi Văn phòng Trung ương Đảng ra thông báo kêu gọi những đảng viên cao tuổi đã nghỉ hưu không được chỉ trích ban lãnh đạo đương nhiệm.

Ai vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm, thông báo này cảnh cáo.

Nửa năm trước khi thông báo được đưa ra, đã xảy ra một vụ bê bối lớn. Ngôi sao quần vợt nổi tiếng Trung Quốc, Bành Soái, cáo buộc một vị lão thành trong đảng – cựu Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị kiêm Phó Thủ tướng Trương Cao Lệ – đã lạm dụng tình dục mình.

Vụ việc liên quan đến mối quan hệ của Bành và Trương đã trở thành chủ đề quốc tế trước thềm Thế vận hội mùa đông Bắc Kinh. Nhưng đối với chính trị trong nước ở Trung Quốc, nó còn mang một ý nghĩa khác.

Nó tạo cho Tập một cái cớ hoàn hảo để giám sát và thu thập thông tin về các nhà lãnh đạo đảng đương nhiệm cũng như đã nghỉ hưu.

Vụ bê bối của Bành Soái đã tạo điều kiện thuận lợi cho nỗ lực của Tập nhằm củng cố quyền lực của mình hơn nữa.

Vụ bê bối của Bành Soái tạo cho Tập một cái cớ hoàn hảo để đặt cả các lãnh đạo đảng đương nhiệm và đã nghỉ hưu vào tầm ngắm. © Reuters

Thông điệp video của Tống Bình là một đòn phản công chống lại thông báo của Văn phòng Trung ương Đảng.

Cách chính quyền Tập xử lý vụ bê bối của Bành, thông báo "không được chỉ trích", và hành động công khai bảo vệ cải cách và mở cửa của Tống có liên quan mật thiết với nhau.

Chẳng bao lâu nữa, Đảng cộng sản Trung Quốc sẽ tổ chức phiên họp toàn thể lần thứ bảy của Ban Chấp hành Trung ương khóa 19, nơi các quyết định cuối cùng về chương trình của Đại hội Đảng lần thứ 20 sẽ được đưa ra. Những quyết định này bao gồm cả các thay đổi về nhân sự.

Tập đã không vội vàng xuất hiện trước công chúng sau khi trở về từ chuyến thăm Kazakhstan và Uzbekistan. Ông hẳn là đã bận rộn với việc chuẩn bị cho cuộc đọ sức cuối cùng với những kẻ thù chính trị của mình.

Thông điệp của Tống Bình, phản ánh nội tình cuộc tranh giành quyền lực hiện nay ở Trung Quốc, chắc chắn là một vấn đề lớn đối với Tập.

Katsuji Nakazawa

Nguyên tác : "105-year-old party elder sends blunt message to Xi", Nikkei Asia, 22/09/2022

Nguyễn Thị Kim Phụng biên dịch

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 04/10/2022

Katsuji Nakazawa là nhà báo và biên tập viên cấp cao của Nikkei, hiện sinh sống tại Tokyo. Ông đã dành bảy năm làm phóng viên thường trú ở Trung Quốc và sau đó trở thành trưởng văn phòng Trung Quốc. Ông đã nhận Giải Nhà báo Quốc tế Vaughn-Ueda năm 2014.

Thứ Bảy 24/09/2022, những tin đồn điên rồ nhất bất thình lình rộ lên trên mạng xã hội. Theo đó, đảo chính đã xảy ra ở Bắc Kinh. Tập Cận Bình, lãnh đạo Đảng cộng sản Trung Quốc đã bị bắt và quản thúc tại gia, một tướng quân đội dường như đã nắm quyền lãnh đạo đất nước.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự tiệc chiêu đãi tại Đại Lễ Đường Nhân Dân trước kỳ nghỉ lễ Quốc Khánh ở Bắc Kinh, ngày 30/09/2022. AP - Ng Han Guan

Chuyện không tưởng này đặc biệt làm náo động giới truyền thông Ấn Độ trước khi được Newsweek, một tuần báo Mỹ nghiêm túc, cẩn trọng đưa lại. Tuy nhiên, tin thổi phồng này cũng đã nhanh chóng nhường chỗ cho thực tế : Tập Cận Bình vẫn còn đó, hơn bao giờ hết trên đỉnh cao quyền lực và đang chuẩn bị nắm quyền thêm một nhiệm kỳ thứ ba tại một đất nước mà các cuộc đảo chính không hề tồn tại.

Sau nhiều ngày lắng dịu, những lời đồn thổi lại bùng lên. Vậy chúng từ đâu mà ra ? Chiến dịch này trông giống như một trò tung tin giả được sắp xếp cẩn thận, rất có thể ngay từ thượng tầng lãnh đạo mà cũng không chắc có thể chứng minh được. Nhà báo Pierre-Antoine Donnet, cựu thông tín viên hãng thông tấn Pháp tại Bắc Kinh, trên trang mạng Asialyst đưa ra hai giả thuyết để giải đáp. RFI tiếng Việt xin giới thiệu.

**********

Trước tiên, tác giả nhắc lại, tin đồn bắt đầu lan truyền trên các mạng xã hội lúc 9 giờ sáng tại Bắc Kinh. Theo đó, Tập Cận Bình đã bị lật đổ và bị quản thúc tại Trung Nam Hải, trung tâm quyền lực của Đảng cộng sản Trung Quốc. Tin đồn còn được thêu dệt bằng nhiều chi tiết nhằm làm tăng thêm tính xác thực, chẳng hạn : hầu như không có chiếc máy bay nào bay qua không phận Bắc Kinh và một phần lớn lãnh thổ, trong khi một đoàn xe tăng dài 60km đổ về Bắc Kinh.

Một ứng dụng chuyên biệt còn cung cấp một hình ảnh thoạt nhìn không thể phủ nhận : Không có chuyến bay nào được ghi nhận trong vòng nhiều giờ ở ngoại ô thủ đô Trung Quốc, trong khi một đoạn video do một người lái xe ghi lại cho thấy hàng chục chiếc xe tăng bên làn đường ngược chiều của đường cao tốc. Người ta còn nghe rõ ràng người lái xe này bình luận trực tiếp : "Nhưng chuyện gì xảy ra vậy ? Sao lại có nhiều xe tăng ở bên kia đường cao tốc ?". Nhưng người ta không thể xác định được cả người lái xe, biển số xe, lẫn ngày quay đoạn video cũng như là nơi ghi hình.

Nhưng điều đó đủ để cho những lời bình luận tuôn trào trên các mạng xã hội ở Ấn Độ. Một số còn khẳng định rằng thế giới đang chứng kiến trực tiếp sự sụp đổ của nhân vật quyền lực nhất hành tinh, rằng chế độ Trung Quốc đã đổi chủ. Một số tài khoản Twitter, có đông người theo dõi như chính khách Ấn Độ Subramanian Swamy (10 triệu người theo) hay nữ nhà báo Laurie Garrett từng đoạt giải Pulitzer, còn cho rằng chủ tịch Tập Cận Bình là nạn nhân của cuộc đảo chính và đang bị các đối thủ trong nội bộ Đảng cộng sản bí mật giam giữ.

Nữ nhà báo này còn khẳng định : "Máy bay hoàn toàn biến mất khỏi không phận Trung Quốc và có tin đồn về một cuộc đảo chính do tướng Lý Kiều Minh tiến hành nhằm lật đổ Tập Cận Bình". Nhưng như giải thích của tờ India Today, vụ việc bẩn thỉu này cho thấy rõ mặt trái của chiếc mề đay OSINT, nguồn thông tin tình báo mở, cho phép bất kỳ một ai tiếp cận nhiều nguồn dữ liệu chính thức khác nhau và có thể tự rút ra các kết luận cả tốt cũng như xấu, theo ý của mình.

Đại hội Đảng cộng sản : Một thời điểm hoàn hảo ?

Theo nhà báo Pierre-Antoine Donnet, tin đồn này được đưa ra trong một bối cảnh đặc biệt : Chính sách chống dịch Covid-19 nghiêm ngặt gây bất mãn trong dân chúng. Nhiều thông tin không thể kiểm chứng còn cho là ngày càng có nhiều tiếng nói chỉ trích trong hàng ngũ lãnh đạo cao cấp của Đảng cộng sản nhắm vào ông Tập Cận Bình, bị chỉ trích có những sai lầm nghiêm trọng, từ cách xử lý đại dịch cho đến thái độ quá mềm yếu đối với Hoa Kỳ trong suốt chuyến thăm Đài Bắc của bà Nancy Pelosi. Rồi tăng trưởng kinh tế sụt giảm còn là một nỗi bất bình khác, khiến thất nghiệp tăng cao, đặc biệt ở giới trẻ, làm dấy lên bóng ma bất ổn xã hội.

Mặt khác, tin đồn này xuất hiện đúng vào thời điểm gần đến ngày diễn ra Đại hội Đảng cộng sản Trung Quốc lần thứ XX, dự kiến được tổ chức vào ngày 16/10/2022, nhằm quyết định việc tái đắc cử cho ông Tập Cận Bình, một điều gần như chắc chắn, cũng như là sự gia nhập của một thế hệ lãnh đạo chính trị mới trong những bộ máy quyền lực bí ẩn của Đảng cộng sản Trung Quốc. Có thể nói, thời điểm này là hoàn hảo để bắt đầu một tin đồn có đảo chính. Rõ ràng ngày được chọn cũng không phải là một sự ngẫu nhiên : Đó là một sáng thứ Bảy vào lúc một sự yên lặng tương đối ngự trị trên các mạng xã hội Trung Quốc và nước ngoài, bất chấp sự hỗn loạn truyền thông do cuộc chiến ở Ukraine do Nga tiến hành từ ngày 24/02/2022.

Dù vậy, nhiều nhà quan sát về Trung Quốc dày dạn kinh nghiệm tỏ ra cảnh giác trước những phán xét vội vã về sự kiện đã không được nhiều nguồn tin chính thức ở Bắc Kinh xác nhận. Trong số này, ông Nathan Ruser, một nhà nghiên cứu thuộc cơ quan tư vấn Viện Chiến Lược Úc (Australia Strategic Institute) lưu ý : "Không có bằng chứng nào về một cuộc đảo chính tại Trung Quốc và chẳng có lý do gì bộp chộp nghĩ rằng có thể có một cuộc đảo chính. Một thập niên củng cố chính trị của ông Tập Cận Bình không thể nào bị lật đổ mà chỉ giải thích đơn giản bằng một cuộc lỡ hẹn và vài chuyến bay bị hủy".

Tuần báo Passe-Muraille nhấn mạnh : "Điều thu hút sự chú ý của chúng tôi là cách thức tin đồn này được lan truyền thông qua vài mạng xã hội. Tin đồn này hôm 21/9, đã bắt đầu từ những nhóm Twitter Trung Quốc gần gũi với các mạng lưới chống Đảng cộng sản Trung Quốc hay có liên hệ đến phong trào Pháp Luân Công. Ở đây chẳng có gì đáng ngạc nhiên cả, các mạng lưới Pháp Luân Công và những Hoa kiều bất đồng chính kiến đều ưa thích chuyện thâm cung bí sử.

Điều ngạc nhiên là tin đồn này đã được khuếch đại thông qua một loạt các tài khoản ở Ấn Độ với nhiều quy mô khác nhau, gần như đẩy chúng lên thành tin tức thời sự nóng nhất trong ngày. Nếu như kiểu tin tức "lá cải" này có thể thách thức chúng ta, chính bởi vì mạng xã hội Twitter và thế giới thu nhỏ của "China Watching" có thể thẩm thấu với kiểu nội dung này. Ngoài ra, trong giai đoạn trước Đại hội Đảng cộng sản, hãy nhớ rằng các giả thuyết của chúng ta chẳng khác gì những cuộc đánh cược thể thao".

Và giả thuyết này còn có một giá trị khác. Phong trào Pháp Luân Công và những điểm tiếp nhận như tờ báo Đại Kỷ Nguyên (Epoch Times) và kênh truyền hình Tân Đường Nhân (New Tang Dynasty), đóng trụ sở tại Hoa Kỳ thường xuyên có những quan điểm cực đoan đối với quyền lực Trung Quốc. Nhà báo Pierre-Antoine Donnet nhắc lại rằng nếu như Pháp Luân Công là một giáo phái, thì các thành viên của phong trào này bị đàn áp nghiêm trọng ở Trung Quốc.

Như thời kỳ "Trăm hoa đua nở" năm 1957 ?

Bên cạnh đó còn có nhiều giả thuyết khác. Trong số này có thể có cả một chiến dịch đưa tin giả dường như được ngay chính những người thân cận của ông Tập Cận Bình thực hiện nhằm mục đích làm lộ diện những người chống đối tổng bí thư Đảng cộng sản Trung Quốc trước ngày khai mạc Đại hội để rồi sau đó dễ dàng trừ khử.

Kỹ thuật này đã từng được đích thân Mao Trạch Đông sử dụng khi ông khởi động chiến dịch chính trị nổi tiếng năm 1957 : "Bách hoa vận động". Chiến dịch này dựa trên khẩu hiệu "Trăm hoa đua nở, trăm nhà đua tiếng", đã mời gọi giới trí thức mở lời để tham gia một cuộc tranh luận lớn về tương lai của Trung Quốc, cũng như là những biện pháp chính trị nào nên thực hiện để cho phép cuộc tranh luận này diễn ra. Chẳng mấy chốc, rất nhiều trí thức tin rằng đã đến lúc có thể bày tỏ, đã tin vào lời hứa này và do vậy đã bất cẩn. Nhưng mưu kế của Mao là làm thế nào có thể xác định được những người phản đối để rồi sau đó trừng phạt họ. Đó chính là những gì đã xảy ra.

Chiến dịch "Trăm hoa" đã được tiến hành từ tháng Hai đến tháng Sáu năm 1957. Mao Trạch Đông, vì muốn thiết lập uy quyền của mình đối với Đảng cộng sản Trung Quốc, bị suy yếu từ sau Đại hội lần thứ VIII, và vì để cải thiện mối quan hệ giữa Đảng cộng sản và người dân trong bối cảnh quốc tế đầy nguy hiểm, nên đã kêu gọi một đợt "Diên An chỉnh phong vận động". Không bao lâu ngay sau khi phát động chiến dịch, làn sóng phản đối bùng nổ. Đảng nhanh chóng phản ứng và phát động một cuộc đàn áp dữ dội khiến hàng trăm ngàn nạn nhân bị bỏ tù, bị đi đày và đôi khi bị hành quyết.

Matthew Fulco, một cây bút bình luận kỳ cựu về tình hình chính trị Trung Quốc, có trụ sở tại Đài Loan, từng có một bình phẩm hóm hỉnh trên tài khoản LinkedIn của mình như sau : "Đối với tất cả những ai trong không gian mạng này hay hiện hữu thực sự, những người đang gây ra mọi sự cãi vã và gây rắc rối (tầm hấn tư sự - xunxin zishi – một thuật ngữ thường được sử dụng ở Trung Quốc để kết tội mọi nhà bất đồng chính trị), bằng cách cho lan truyền những lời đồn đãi thái quá về một nhà lãnh đạo vĩ đại của dân tộc, thật là đáng xấu hổ. Nhưng trên thực tế, chẳng còn chút nghi ngờ, Tập Cận Bình vẫn đầy quyền lực và lúc này đây vẫn đang làm việc, ngay cả khi ông ấy ẩn mình trước công chúng. Đảng cộng sản Trung Quốc chẳng phải đã tái khẳng định rằng ông Tập đang đứng đầu danh sách các đại biểu tham gia Đại hội Đảng lần thứ XX đấy sao !"

Bài học Lâm Bưu

Quả thật, Tập Cận Bình tái xuất hiện trước công chúng vào thứ Ba 27/09/2022 nhân chuyến tham quan một triển lãm tại thủ đô Bắc Kinh, lần xuất hiện đầu tiên kể từ sau khi trở về từ Samarkand, nơi ông đã gặp gỡ đồng nhiệm Nga Vladimir Putin. Tuy nhiên, theo Matthew Fulco, điều ở đây là "Tập đã khoác lên mình cái vẻ bề ngoài như những người tiền nhiệm Mao Trạch Đông và Đặng Tiểu Bình theo hướng ông ấy cuối cùng, đã đạt được điều ông muốn từ các đối thủ trong Đảng. Giống như Mao và Đặng từng muốn như thế, Tập Cận Bình muốn có nhiều quyền lực hơn bất kỳ ai khác và do đó, sẽ cực kỳ khó khăn loại bỏ ông ta. Là những nhà quan sát về Trung Quốc, chúng ta đôi khi có xu hướng nhầm lẫn kỳ vọng của chúng ta đối với nền chính trị Trung Quốc so với thực tiễn. Một trong số ví dụ gần đây là vài người trong số chúng ta đã bắt đầu nghĩ rằng đại dịch xuất phát từ Vũ Hán sẽ làm lung lay Tập Cận Bình. Rủi thay, ngược lại, ông ta đã trở nên mạnh mẽ hơn khi thoát ra khỏi cuộc khủng hoảng y tế này".

Do vậy, chúng ta phải thận trọng hơn về tương lai của Trung Quốc và nhà lãnh đạo của nước này. Quả thật, khi quan sát lịch sử đất nước này từ năm 1949, dường như chưa bao giờ nước Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa biết đến một cuộc đảo chính thật sự. Đúng ra là có giai đoạn Lâm Bưu, người mà bộ máy tuyên truyền của Đảng đã tự mãn khẳng định rằng có âm mưu chống Mao Trạch Đông năm 1971. Và nhân vật này có một kết cục tồi tệ bởi vì chiếc máy bay chở ông, loại máy bay ba động cơ do Liên Xô sản xuất nhưng sơn mầu Trung Quốc đã bị rơi lúc sáng sớm ngay 13/09/1971, gần vùng Ondorhaan, cách Hồi Hột, thủ đô của Nội Mông 400 km.

Theo tuyên bố chính thức, đó là do thiếu nhiên liệu nhưng có nhiều khả năng bị bắn hạ theo lệnh của Người Cầm Lái Vĩ Đại. Từ lâu bị xem như là kẻ phản bội, Lâm Bưu được hồi phục nhân kỷ niệm 80 năm ngày thành lập quân đội Giải Phóng Nhân Dân năm 2007. Chân dung của ông được treo bên cạnh 9 vị nguyên soái khác, những người thành lập quân đội Trung Quốc tại bảo tàng quân sự ở Bắc Kinh.

Minh Anh

Nguồn : RFI, 05/10/2022