Yêu cầu tăng cường giám sát bao giờ có thể đáp ứng ?
RFA, 08/05/2024
Tại cuộc họp Chính phủ thường kỳ mới đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu tăng cường kiểm tra, giám sát ngay từ lúc bắt đầu, không để vi phạm nhỏ tích tụ lại thành sai phạm lớn.
Thủ tướng Phạm Minh Chính tại phiên họp Chính phủ thường kỳ sáng 4/5/2024. Courtesy chinhphu.vn
Tiến sĩ Lê Đăng Doanh, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương từ năm 1993 đến năm 2002, khi trả lời RFA liên quan vấn đề này nhận định :
"Quyết tâm giám sát một cách nghiêm túc và rõ ràng như vậy theo tôi là tốt. Rất nhiều việc đã được hứa thí dụ tốc độ cổ phần hóa những xí nghiệp Nhà nước thế nào, tỷ lệ trồng rừng hay trồng mới các rừng bị chặt hạ ra sao, tỷ lệ xóa đói giảm nghèo vùng miền tiến bộ đến đâu… Những việc như vậy được trình bày một cách thẳng thắn, khi chất vấn phải đưa ra những câu hỏi cụ thể, phải có chứng minh..".
Tuy nhiên ông Trần Anh Quân, một người hoạt động xã hội ở Sài Gòn, hôm 8/5 khi trao đổi với RFA lại cho rằng :
"Đây chỉ là việc hô hào kêu gọi cho đúng quy trình để người ngoài nhìn vô thì thấy Đảng Cộng sản lúc nào cũng quyết tâm và quyết liệt chống tiêu cực. Cán bộ cộng sản họ nghe thì nghe cho có chứ họ thừa biết là Đảng Cộng sản không thể giám sát ngay từ đầu. Bởi vì nếu nghiêm khắc không để cấp dưới sai phạm thì tiền đâu mà cấp dưới hối lộ cho cấp trên. Cấp trên không được đút lót thì làm sao có tiền xây biệt phủ và nuôi con đi du học".
Theo ông Trần Anh Quân, bây giờ sai phạm, tiêu cực và tham nhũng là nguồn sống của các cán bộ đảng viên, nếu không tìm cách làm sai thì làm sao đủ sống với mức lương vài triệu đồng trong thời buổi này. Anh Quân nói tiếp :
"Khi đề cập tới chuyện không để vi phạm nhỏ tích tụ lại thành sai phạm lớn thì ngay cả bản thân ông Phạm Minh Chính cũng không tin là ông ấy có thể làm được chứ đừng nói là cấp dưới. Những sai lầm của Thủ tướng Phạm Minh Chính trong chiến dịch xét nghiệm toàn dân, cách ly xã hội trong giai đoạn COVID-19 bùng phát mạnh nhất cho thấy ông Chính chỉ giỏi hô hào chứ không đủ năng lực lãnh đạo chính phủ. Đó là chưa kể vụ tham nhũng liên quan tới AIC của bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn trong thời gian ông Phạm Minh Chính làm bí thư tỉnh Quảng Ninh".
Ông Trần Anh Quân cho rằng, ông Chính đã không dám thừa nhận sai phạm của mình, thì làm sao bắt cấp dưới không sai phạm được.
Dù lâu nay các vị lãnh đạo Chính phủ Việt Nam luôn kêu gọi tăng cường giám sát, không để sai phạm tích tụ, nhưng theo Thanh tra Chính phủ, trong năm 2023 đã phát hiện vi phạm về kinh tế hơn 257,7 nghìn tỷ đồng, 616 ha đất ; trong đó kiến nghị thu hồi hơn 188,6 tỷ và 166 ha đất…
Nếu thật sự có giám sát tốt thì đâu để xảy ra các vụ đại án sai phạm lên tới hàng trăm ngàn tỳ đồng ? Đơn cử như vụ án liên quan Bà Trương Mỹ Lan - 68 tuổi, Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát. Vào ngày 11/4/2024, Tòa án Thành phố Hồ Chí Minh đã tuyên án tử hình cho bà Trương Mỹ Lan vì vai trò của bà trong vụ lừa đảo tài chính trị giá 304 nghìn tỷ đồng. Đây là vụ án lừa đảo trong ngành ngân hàng được cho lớn nhất từ trước đến nay ở Việt Nam. Bà Lan bị kết tội tham ô, hối lộ và vi phạm các quy định ngân hàng tại Thành phố Hồ Chí Minh.
Nhà nghiên cứu Nguyễn Khắc Mai, nguyên Trưởng ban nghiên cứu - Ban dân Vận Trung ương, khi trao đổi với RFA liên quan vấn đề này, nhận định :
"Yêu cầu giám sát là một yêu cầu rất tự nhiên mà người dân đã mong ước từ nhiều năm nay, chỉ có điều họ không làm được. Bây giờ trước sức ép của dư luận, họ buộc phải tăng cường giám sát. Họ tuyên bố như thế cũng là điều tốt, tích cực đấy... nhưng tôi không hy vọng đạt được yêu cầu".
Theo ông Nguyễn Khắc Mai, đặt ra yêu cầu như vậy thì khả năng sẽ không làm được, không đạt được yêu cầu nào lớn và quan trọng. Ông nêu dẫn chứng :
"Ví dụ như trường hợp một ông chánh án mất tư cách, mà họ cũng không làm sao để giám sát để mà thay đổi buộc ông ta từ chức hoặc cách chức. Những phiên tòa, những bản án đầy oan sai... Quốc hội cũng không làm gì được cả chục năm nay, bây giờ với năng lực như thế thì họ giám sát được gì nếu không thay đổi ? Tức là thay đổi, loại bỏ những nhân vật ‘vừa đá bóng, vừa thổi còi’ khỏi Quốc hội. Tức là loại bỏ những người vẫn làm hành pháp, tư pháp nhưng vẫn là Đại biểu quốc hội".
Tại Hội nghị triển khai Chương trình giám sát của Quốc hội, diễn ra tại Hà Nội hôm 17/11/2023, Ủy ban Thường vụ quốc hội đã cho biết Quốc hội Việt Nam sẽ giám sát nhiều vấn đề quan trọng từ năm 2024. Nhưng nhiều nhà quan sát trả lời RFA khi đó cho rằng, không đặt niềm tin vào Quốc hội ! Bởi vì Quốc hội tại Việt Nam là do Đảng cử, còn việc dân bầu chỉ là hình thức, tất cả những người tự ứng cử thì đều bị loại ngay từ vòng ngoài, tức là vòng hiệp thương. Một số lớn trong số những ứng cử viên đấy đã hoặc đang bị bắt cầm tù bởi những tội danh hết sức vu vơ.
Vì trong nội bộ Đảng cộng sản Việt Nam vẫn chưa thực hiện được đầy đủ việc ứng cử, bầu cử, đề cử và tranh cử... cho nên chất vấn công khai, trả lời một cách trung thực trên Nghị trường Quốc hội thì ‘chỉ là mơ thôi’.
Nguồn : RFA, 08/05/2024
****************************
Nhân sự do Đảng cộng sản Việt Nam chọn có vì lợi ích quốc gia ?
RFA, 06/05/2024
Tại cuộc họp của Tiểu ban Nhân sự Đại hội XIV của Đảng mới đây, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng phát biểu nhấn mạnh về việc đặt lợi ích của quốc gia, dân tộc lên hàng đầu. Ông Trọng còn cho biết đây là nguyên tắc cốt lõi trong quá trình chuẩn bị nhân sự cho Đại hội XIV.
Một buổi học tập của đội ngũ cán bộ chủ chốt về quản lý doanh nghiệp nhà nước ngày 3/3/2024 tại Hà Nội - Ảnh minh họa
Luật sư nhân quyền Nguyễn Văn Đài từ Đức Quốc hôm 6/5/2024 nhận định với RFA :
"Ông Trọng nói thì bao giờ cũng rất là hay, nhưng trên thực tế ông làm bao giờ cũng rất là dở. Bởi vì nó đã chứng minh qua thực tế hơn hai nhiệm kỳ của ông Trọng, trong công tác nhân sự, tất cả những Ủy viên Bộ chính trị ông ấy lựa chọn thì phần lớn đã bị ngã ngựa. Còn mười mấy Ủy viên Trung ương thì đã bị bắt bị điều tra, một số đã bị xét xử. Có thể nói trong hơn 10 năm qua, công tác nhân sự của ông Nguyễn Phú Trọng hoàn toàn thất bại".
Theo luật sư Nguyễn Văn Đài, nếu Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng muốn làm công tác nhân sự vì đất nước, vì nhân dân… thì điều đầu tiên ông Trọng có thể làm là phải tiến hành dân chủ hóa trong Đảng. Ông Đài giải thích thêm :
"Tức là phải cho tất cả hơn năm triệu đảng viên Đảng cộng sản Việt Nam có cơ hội để họ được tự do ứng cử và bầu cử trong Đảng… rồi sau đó tiến hành cải cách chính trị để mở rộng ra dân chủ toàn xã hội, đây là cách làm tốt nhất. Chứ nếu như mà vẫn lựa chọn qua tiểu ban nhân sự, rồi thông qua Ban Tổ chức Trung ương như cách làm truyền thống từ xưa đến nay thì ông Trọng sẽ tiếp tục thất bại mà thôi".
Luật sư Nguyễn Văn Đài cho rằng, ông Trọng từ xưa đến nay luôn luôn đề cao lợi ích của Đảng, của chế độ lên trên hết :
"Chưa bao giờ ông Trọng đặt lợi ích của tổ quốc và dân tộc lên trên cả, cho nên mới dẫn đến thất bại trong công tác nhân sự. Bởi nếu đặt tổ quốc và dân tộc lên trên, thì vấn đề nhân sự của đảng cầm quyền hay lãnh đạo của một quốc gia ban đầu là do tất cả đảng viên lựa chọn, sau đó đến toàn thể người dân lựa chọn, đó mới là vì lợi ích dân tộc. Còn toàn bộ nhân sự cấp cao của Đảng và đất nước đều do một bộ phận rất nhỏ trong Đảng cầm quyền lựa chọn, thì đó vẫn là vì lợi ích của Đảng, của chế độ thôi… chứ không bao giờ là lợi ích của đất nước, của dân tộc cả".
Thời gian qua, hàng loạt lãnh đạo cấp cao của Đảng cộng sản Việt Nam đã mất chức vì để cấp dưới có những sai phạm và phải chịu trách nhiệm người đứng đầu… Mới nhất phải kể đến là trường hợp của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ.
Trước ông Huệ, vào ngày 20/3/2024, Ban Chấp hành Trung ương Đảng cộng sản Việt Nam Khóa XIII ra thông báo đồng ý việc để ông Võ Văn Thưởng thôi giữ các chức vụ Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Trung ương đảng, Chủ tịch nước… Lý do được nêu là ông Võ Văn Thưởng ‘đã vi phạm Quy định về những điều đảng viên không được làm và chịu trách nhiệm người đứng đầu.
Trước vụ ông Thưởng là vụ Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam và Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh. Những người này cũng đã lần lượt từ chức vì "phải chịu trách nhiệm người đứng đầu". Cùng lúc các Bí thư Tỉnh ủy -cấp dưới trực tiếp của ông Trọng- thời gian qua cũng bị khởi tố, bắt tạm giam, bị truy tố rất nhiều.
Trở lại với phát biểu của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng mới đây, từ Hà Nội hôm 6/5/2024, nhà báo Lê Anh Hùng cho RFA biết ý kiến :
"Các lãnh đạo cộng sản lúc nào họ chẳng phát biểu như vậy. Nhưng giữa lời nói với việc làm của họ bao giờ cũng có một khoảng cách, thậm chí là rất xa. Người ta còn có một câu thành ngữ khi nói về lời nói và việc làm của những người lãnh đạo cộng sản, rằng họ thường nói một đằng, làm một nẻo, thậm chí làm trái ngược lại với những gì mình đã nói. Trong trường hợp này của ông Nguyễn Phú Trọng, thì việc tổ chức cán bộ lựa chọn cán bộ cũng vậy thôi".
Theo nhà báo Lê Anh Hùng, đương nhiên không cần phải nói ra, bao giờ các lãnh đạo cũng đặt lợi ích của đảng lên trên lợi ích trên lợi ích của quốc gia, dân tộc… Ông Hùng nói tiếp :
"Chúng ta cũng thấy, chẳng hạn như lá cờ của Đảng bao giờ cũng đặt trước lá cờ tổ quốc, lúc nào cũng nói ‘Đảng và Nhà nước’… và không nói ‘nhà nước và đảng. Theo một lẽ tự nhiên, lúc nào họ cũng dành cho đảng sự ưu tiên hơn so với tổ quốc. Chẳng hạn ông Nguyễn Phú Trọng cũng nói Hiến pháp là văn bản quan trọng thứ hai ở Việt Nam, chỉ sau Cương lĩnh của Đảng… Đủ thấy bao giờ họ cũng đặt lợi ích của đảng lên trên lợi ích của quốc gia, dân tộc".
Các vị lãnh đạo Chính phủ Việt Nam lâu nay thường nói đến việc đặt lợi ích của quốc gia, dân tộc và của nhân dân lên trên hết. Vậy phải hiểu các đảng viên coi ‘lợi ích của quốc gia, dân tộc và của nhân dân’ là gì ? Liệu họ có coi trọng hơn ‘lợi ích của Đảng’ ?
Tiến sĩ Nguyễn Quang A, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển IDS đã tự giải thể, khi trao đổi với Đài Á Châu Tự Do liên quan vấn đề này, nhận định :
"Tôi nghĩ đó là một cách nói của họ, họ luôn luôn nói như thế, nhưng mà phải hiểu rằng họ đánh đồng quốc gia, dân tộc với Đảng của họ. Cho nên phải hiểu rằng Đảng của họ là trên hết, bởi vì họ nghĩ họ là quốc gia, họ là dân tộc. Cái sự đánh đồng đấy là một cái mẹo mà không chỉ Đảng cộng sản Việt Nam, mà hầu như các chính trị gia kiểu nào họ cũng đánh đồng như vậy cả. Thật sự là tôi không quan tâm lắm đến họ nói gì, tôi quan tâm xem họ làm thế nào ?"
Lợi ích quốc gia - dân tộc là vấn đề tối hệ trọng của mỗi quốc gia trong chính sách phát triển và bảo vệ đất nước. Còn nhân dân có thể hiểu là tập hợp đông đảo những người dân thuộc mọi giai cấp, tầng lớp, thành phần xã hội, tôn giáo... đang sống trong một khu vực địa lý nhất định, chẳng hạn như ‘nhân dân Việt Nam’.
Nguồn : RFA, 06/05/2024
*******************************
Cấp trưởng được quyền bổ nhiệm cấp phó : có thể công tâm ?
RFA, 06/05/2024
Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tổ chức Trung ương, bà Trương Thị Mai vừa ký ban hành Quy định số 142 thí điểm giao quyền, trách nhiệm cho người đứng đầu trong công tác cán bộ. Quy định này cho phép người đứng đầu được quyền xem xét bổ nhiệm, miễn nhiệm cấp trưởng của tổ chức, cơ quan, đơn vị ở cấp hành chính do mình trực tiếp quản lý. Thời gian thí điểm là năm năm kể từ khi ban hành quy định.
Bà Trương Thị Mai (áo đỏ) - AFP
Ông Lê Văn Triết, cựu Bộ trưởng Thương Mại nêu quan điểm của ông :
"Theo tôi thì cái đó là tùy từng cấp. Cấp xã, cấp phường, cấp quận huyện thì nó khác, cấp miền, cấp tỉnh thì nó khác. Từ xưa tới giờ, người trưởng thì không có quyết định bổ nhiệm người phó cho mình đâu. Nhưng người trưởng có quyền gợi ý, đề nghị người phó cho mình rồi cấp trên, cơ quan có thẩm quyền quyết định bổ nhiệm. Bây giờ cấp trưởng có quyền bổ nhiệm cấp phó thì cũng thuận tiện hơn, đỡ phải lằng nhằng đi tới đi lui, đi lên đi xuống đề nghị.
Nếu coi việc cấp trưởng có quyền bổ nhiệm cấp phó cho mình là một bước tiến thì cũng được, nhưng cũng có chuyện hiện nay người ta lợi dụng cái đó để đưa người của họ vào phe cánh của họ chứ không phải chỉ có mặt tiến bộ không đâu".
Cũng theo Quy định 142, người đứng đầu chịu trách nhiệm về quyết định của mình kể cả khi đã chuyển công tác hoặc nghỉ hưu nếu giới thiệu cán bộ để bầu cử, bổ nhiệm thiếu công tâm, khách quan ; không bảo đảm tiêu chuẩn, điều kiện, phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, năng lực công tác. Theo Quy định số 41-QĐ/TW ngày 3/11/2021, người đứng đầu gồm toàn bộ các chức danh, chức vụ đứng đầu cấp ủy, tổ chức đảng, tập thể lãnh đạo các tổ chức cơ quan của Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, tổ chức chính trị - xã hội, các hội do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước từ Trung ương đến cơ sở.
Nói đến trách nhiệm của người đứng đầu, có ý kiến cho rằng chính ông Nguyễn Phú Trọng là người phải chịu trách nhiệm cao nhất khi một loạt cấp dưới của ông bị kỷ luật, phải từ chức như. Chỉ trong năm năm nhiệm kỳ Đại hội 12 có 113 cán bộ cấp cao thuộc diện trung ương quản lý bị xử lý kỷ luật. Trong đó có bốn ủy viên, nguyên ủy viên Bộ chính trị (một người bị khởi tố hình sự) ; 27 ủy viên, nguyên ủy viên trung ương đảng ; 30 sĩ quan cấp tướng.
Từ đầu nhiệm kỳ Đại hội 13 đến nay đã có hơn 100 cán bộ diện Trung ương quản lý, trong đó có hơn 20 ủy viên, nguyên ủy viên Trung ương Đảng bị kỷ luật. Bộ Chính trị khóa 13 hiện chỉ còn 13 người so với 18 người vào đầu khóa.
Năm người thôi giữ chức gồm Nguyễn Xuân Phúc - Thủ tướng Chính phủ, Phạm Bình Minh - Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, Trần Tuấn Anh - Bộ trưởng Bộ Công thương, kiêm Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, Võ Văn Thưởng - Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, sau là Chủ tịch nước và Vương Đình Huệ - Bí thư Thành ủy, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội khóa XIV thành phố Hà Nội, sau là Chủ tịch Quốc hội.
Với Quy định 142, cựu trung tá quân đội Vũ Minh Trí cho rằng :
"Thực ra, cả người đứng đầu lẫn cấp phó lẫn tất cả những người nắm tất cả các vị trí khác trong tổ chức đảng, đơn vị từ cấp huyện trở lên, đều là một mớ hỗn độn xào xáo lẫn nhau thôi, chứ không phải qua sự lựa chọn của nhân dân. Thế cho nên, việc cho người đứng đầu chọn cấp phó ; bộ trưởng chọn thứ trưởng thì nó cũng chỉ là ‘thay màu da trên xác chết’ chứ không có đổi mới gì cả.
Vấn đề công tác cán bộ hoặc lựa chọn quan chức chỉ thật sự thay đổi khi sự lựa chọn đấy là sự lựa chọn của nhân dân. Khi người dân có quyền thực sự tự do đề cử, bầu cử, ứng cử vào các vị trí trong cơ quan quyền lực cao nhất của nhà nước ; có sự giám sát của nhân dân và của các cơ quan khác, thì việc đấy có thể là một bước tiến tốt. Thế nhưng, tôi nghĩ là trong tình hình của Việt Nam hiện nay nó sẽ dẫn tới tình trạng bè cánh, gia đình trị càng nặng nề hơn".
Nói về việc cán bộ đưa người nhà vào bộ máy quản lý, Luật sư Trần Quốc Thuận từng cho rằng, tình trạng này lâu nay vẫn diễn ra bằng cách này hay cách khác. Ông nói :
"Con ông cháu cha, quen biết… chuyện đó khó tránh khỏi. Người ta không nói ra nhưng khi làm thì làm sao tránh chuyện đó được. Nên người ta chỉ mong ở Việt Nam có cuộc tranh cử trong nội bộ thôi mà dân chủ thật sự, hy vọng chuyện đó mới hạn chế được còn bây giờ hầu như bầu nhân sự cấp dưới mà cấp trên đã duyệt trước rồi. Như vậy làm sao tránh khỏi những người trong nhóm lợi ích, bà con, quen biết được. Cơ chế này làm như vậy đã quen, bây giờ muốn có gì khác thì phải có thời gian".
Khắc phục tình trạng làm liều, tùy tiện, dùng ảnh hưởng của mình đưa người thân, người nhà, người không đủ tiêu chuẩn, điều kiện vào các vị trí lãnh đạo, quản lý không đúng quy định của đảng, tạo dư luận không tốt, bức xúc trong nhân dân, ảnh hưởng đến uy tín lãnh đạo của Đảng, từng được bà Trương Thị Mai lưu ý tại hội nghị của Ban tổ chức Trung ương tháng 9 năm 2022.
Việc xử lý những cán bộ sắp xếp người nhà không đủ uy tín, quy trình thiếu dân chủ để ‘hợp lý hóa ý đồ cá nhân’ từng được các đại biểu Đảng cộng sản Việt Nam thống nhất từ nhiều năm trước, trong một hội nghị giao ban trực tuyến 70 điểm cầu toàn ngành Tổ chức xây dựng Đảng tháng 8 năm 2020. Theo đó, người đứng đầu các địa phương phải thực hiện đúng quy định, khách quan, chấp hành nghiêm nguyên tắc tổ chức và hoạt động, các quy chế, quy định của đảng trong quá trình giới thiệu, lựa chọn nhân sự một cách dân chủ, công khai, đúng người, đúng việc.
Chuyện cấp trên, cấp dưới thông đồng với nhau, bao che cho nhau nhưng bề mặt vẫn là "đúng quy trình" được cho là chỉ xảy ra do hiện tượng độc tài, độc đoán, không có dân chủ trong xã hội. Trong một lần trả lời phỏng vấn RFA, Tiến sĩ Nguyễn Quang A cho rằng, để giải quyết vấn đề "cả họ làm quan" thực sự không khó nhưng câu hỏi được đặt ra là các lãnh đạo có dám làm hay không mà thôi.
Nguồn : RFA, 06/05/2024