Ông Nguyễn Đạc Thành, chủ tịch Hội Người Mỹ gốc Việt (VAF), từng phục vụ quân lực Việt Nam Cộng Hoà với cấp bậc Thiếu tá, cho VOA biết hội VAF đã trùng tu tổng cộng 5.896 ngôi mộ trong thời gian từ tháng 5, 2014 đến hết tháng 12, 2016 tại Nghĩa trang Biên Hòa, nơi an nghỉ của hơn 16.000 quân nhân miền Nam Việt Nam.
Nghĩa trang Biên Hòa ở tỉnh Bình Dương
Dù có nhiều nỗ lực can thiệp của các dân biểu Hoa Kỳ cũng như phái bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tại Việt Nam, ông Thành nói chính quyền Việt Nam vẫn chưa chính thức cấp giấy phép cho việc trùng tu nầy :
"Trên mặt giấy tờ thì chưa có, phải chờ thôi. Nhưng trên thực tế thì họ đã cho rồi. Hiện bây giờ đã trùng tu được 5.896 ngôi mộ. Khu vực Đài tưởng niệm Vành khăn tang đã trùng tu 90%."
Ông Thành cho biết trong số 5.896 ngôi mộ đã trùng tu có 3.355 ngôi mộ do VAF và cá nhân ông Lê Thành Ân, cựu Tổng Lãnh sự Hoa Kỳ tại Sài Gòn thực hiện, còn lại 2.561 ngôi mộ là do Biệt động quân, Hội đoàn Bắc California, và các mạnh thường quân khác thực hiện với tư cách cá nhân.
Ông Thành nói chính quyền Việt Nam chỉ cho các cá nhân chứ chưa cho phép các tổ chức hay hội đoàn trực tiếp ký hợp đồng trùng tu với Ban Quản lý Nghĩa trang, hay với một công ty thực hiện trùng tu do nhà nước chỉ định.
Trước đây, ông Thành đã gửi thư cho đại sứ Hoa Kỳ tại Hà Nội và chính quyền địa phương tỉnh Bình Dương, kêu gọi Việt Nam cấp phép cho Hội được chính thức lên kế hoạch và tiến hành công tác trùng tu nghĩa trang một cách đồng bộ, quy củ, và có tổ chức. Tuy nhiên cho đến nay đã gần hai năm, VAF vẫn chưa nhận được phản hồi chính thức bằng văn bản của chính quyền Việt Nam.
Ông Thành nói vào tháng 3/2014, phái đoàn Bộ Ngoại giao Việt Nam do Thứ trưởng Nguyễn Thanh Sơn dẫn đầu đã đồng ý cho VAF trùng tu các ngôi mộ trong nghĩa trang Biên Hòa với điều kiện phải tự lo chi phí vì chính phủ Việt Nam không có ngân sách. Cho đến nay chính quyền tỉnh Bình Dương vẫn không thi hành lời hứa đó.
Trong dịp Tết Nguyên đán vừa qua, ngày 3/2, cựu Thượng Nghị sĩ Hoa Kỳ Jim Webb có một cuộc gặp với Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc, mà theo ông Thành, có nhiều khả năng là nhằm vận động Hà Nội cấp phép cho việc trùng tu nghĩa trang Biên Hòa :
"Tôi nghĩ rằng ông Jim Webb đi qua đó cũng có mục đích đó. Ông Jim Webb là người rất quan tâm đến nghĩa trang Biên Hòa. Ổng ủng hộ 100%. Tôi rất kính trọng sự vô tư của ổng và sự cố gắng của ổng."
Ông Thành xem đây là một dấu hiệu tích cực giúp VAF hoàn thành sứ mệnh thiêng liêng làm khang trang phần mộ của các chiến sĩ Việt Nam Cộng Hòa :
"Tôi hy vọng rằng trong tương lai gần (sẽ có được giấy phép). Bởi vì nó có những khó khăn của bên phía Việt Nam. Chúng tôi đã biết được những khó khăn đó. Chúng tôi sẽ vận động ông Nguyễn Phú Bình và ông Dương Trung Quốc."
Ông Nguyễn Phú Bình, nguyên thứ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam, người đã "cho phép" VAF thực hiện chương trình "Tử sĩ Trở về" từ năm 2007, một dự án nhằm tìm kiếm, cải táng hài cốt những người lính Việt Nam Cộng hòa đã nằm xuống trong các trại tù cải tạo và tu sửa lại Nghĩa trang Biên Hoà.
Trong cuộc phỏng vấn với Đài Tiếng nói Việt Nam VOV, nhà sử học Dương Trung Quốc, một đại biểu quốc hội thâm niên, kêu gọi "ý thức, trách nhiệm công dân cùng tham gia vào quá trình hòa hợp dân tộc" mà trong đó ông nhìn nhận rằng "về phía đất nước chúng ta cũng có những sai sót."
Vào tháng trước, ông Trương Minh Đức, một blogger ở thành phố Hồ Chí Minh cho VOA biết công an Việt Nam đã câu lưu một số nhà vận động nhân quyền trong 2 giờ khi họ đến thắp hương viếng mộ các chiến sĩ tại nghĩa trang Biên Hòa, nơi mà người đi viếng gặp không ít khó khăn, đòi hỏi phải đăng ký, xuất trình giấy tờ và kê khai địa chỉ.
Nguồn : Tinhdongdoi.com, VietnamPlus