Chiến dịch phản công : Vì sao Ukraine khó chọc thủng các tuyến phòng thủ của Nga ?

Thu Hằng, RFI, 14/06/2023

Trong chiến dịch phản công hiện nay, quân Ukraine tiến rất chậm, thậm chí là "khó khăn", theo phát biểu tối 12/06/2023 của tổng thống Volodymyr Zelensky. Hiện tại mới chỉ có 7 ngôi làng ở vùng Donetsk miền đông và vùng Zaporijjia miền nam được giải phóng. Một số nhà phân tích cho rằng Kiev mới chỉ trắc nghiệm khả năng phản ứng của Nga, nhưng có một điều chắc chắn, Ukraine sẽ phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, vì quân Nga đã có thời gian củng cố các tuyến phòng thủ. 

Binh sĩ Ukraine trên xe bọc thép BMP-1 tại ngôi làng được giải phóng, thuộc tỉnh Donetsk, ngày 13/06/2023 © Oleksandr Ratushniak / Reuters

Nga có thời gian củng cố các tuyến phòng thủ 

Sau thành công chớp nhoáng của Ukraine ở Kherson, quân Nga đã dựng tuyến phòng thủ kiên cố, được đặt tên là "Fabergé", thợ kim hoàn của các sa hoàng Nga. Tuyến phòng thủ này rất khó vượt qua theo giải thích với RFI ngày 11/06 của đại tá Frédéric Jordan (thuộc Trung tâm học thuyết quân sự và đào tạo chỉ huy) : 

"Tuyến phòng thủ này rất dày đặc, sâu khoảng 30 km với 6 lớp nối tiếp nhau, trước tiên là giúp quân Nga theo dõi một cuộc tấn công của Ukraine, tiếp theo là cố đánh chặn. Toàn tuyến phòng thủ này phần lớn được củng cố bằng các phương tiện công binh, đặc biệt là mìn, các hầm trú ẩn kiên cố và một số chiến hào. Những vị trí đó không hoàn toàn liên tục, có nhiều khoảng trống, nhưng được bố trí ở những nơi được coi là hành lang cơ động, có thể bảo vệ các khu vực, điểm giao nhau và các vùng có tầm quan trọng chiến lược". 

Ngoài ra, quân đội Ukraine còn phải vượt qua được đội "pháo binh đặc biệt" gồm các xe tăng cổ lỗ T54 được Nga xuất kho hồi mùa đông. Thân xe tăng được chôn dưới đất, chỉ để pháo và tháp pháo nhô lên, nhằm gây tối đa thiệt hại cho đối phương. Thông báo mở phản công được Kiev liên tục nhắc đến từ nhiều tháng qua buộc phía Nga phải củng cố lực lượng. Do đó, tình hình trở nên phức tạp cho Ukraine, theo nhận định với RFI ngày 13/06 của cựu đại tá Peer de Jong, hiện là phó chủ tịch Viện Themiis : 

"Đối mặt với quân Ukraine là các đoàn quân Nga được cắm chốt từ nhiều tháng qua. Người ta gọi đó là "bố trí thực địa". Thêm vào đó là việc đập thủy điện Kakhovka bị phá khiến toàn bộ miền nam, có nghĩa là khoảng 400-500 km ở miền nam bị chia cắt, bởi vì không ai vượt qua được cho nên toàn bộ mặt trận tập trung vào khoảng 500 km ở khu vực phía bắc vùng này". 

Lực lượng Ukraine không được trang bị đồng nhất 

Ngoài những khó khăn do Nga gây ra, liệu Ukraine có đủ lực để tấn công cùng lúc toàn bộ mặt trận ở miền đông và miền nam, trong khi các cuộc giao tranh hiện tập trung trên ba trục chính : Bakhmut, vùng Vugledar (đông nam) và vùng Orikhiv (miền nam) ? Cựu đại tá Peer de Jong cho là rất khó "bởi vì Ukraine có khoảng 15 lữ đoàn, mỗi lữ đoàn có từ 3.000 đến 4.000 quân và lại được trang bị khác nhau, lữ đoàn này dùng thiết bị của Pháp, lữ đoàn kia lại được trang bị vũ khí của Mỹ, của Đức…". Tuy nhiên, theo ông, tinh thần chiến đấu của quân và dân Ukraine mới là chìa khóa cho thành công của chiến dịch. 

Cùng chung nhận định với nhiều nhà phân tích quân sự, chuyên gia Peer de Jong nhận định, Ukraine đang trắc nghiệm phòng tuyến để tìm điểm yếu của Nga, với "mục tiêu là xác định một điểm gãy và từ điểm đó có thể đột phá và khai thác đột phá đó. Nên có thể nói rằng (Ukraine) vẫn đang trong giai đoạn đánh giá mặt trận chung". 

Theo nhà sử học quân sự Michel Goya, "nếu Ukraine chọc thủng được các tuyến phòng thủ Nga và tạo được đột phá, thì như trường hợp ở tỉnh Kharkiv vào tháng 09/2022, họ sẽ tung lực lượng cơ động để tìm cách tiến sâu nhất có thể về phía các vùng do Nga chiếm đóng và lúc đó chúng ta có thể chứng kiến những trận giao tranh thực sự. Đó sẽ là những trận chiến di động có vài trăm xe tăng của mỗi bên tham gia. Nếu Ukraine chọc thủng được phòng tuyến thì có lẽ chúng ta có thể sẽ thấy xe tăng trực tiếp đối đầu nhau". 

Tuy nhiên, một tuần sau khi tổ chức phản công, Kiev mới chiếm lại được 7 ngôi làng, một kết quả khá nhỏ nhưng cho thấy "đà tiến". Nhà báo Pierre Haski, phụ trách mục Địa Chính Trị trên đài Pháp France Inter, trích nhận định của giới phân tích cho rằng mối nguy thực sự cho Kiev là chỉ giành được một vài chiến thắng quân sự, nhưng không đủ để làm thay đổi cục diện thực địa. Ukraine cũng sẽ phải đối mặt với nguy cơ cuộc chiến ác liệt hiện nay trở thành một "cuộc xung đột được đóng băng", kéo dài tình trạng mất lãnh thổ và khiến các nước phương Tây nản lòng.

Thu Hằng

************************

Quân Ukraine giành thêm được ba ngôi làng ở miền đông nam

Trọng Thành, RFI, 13/06/2023

Bộ quốc phòng Ukraine hôm 12/06/2023, thông báo đã giành thêm được "ba ngôi làng ở miền đông nam" tiếp theo các chiến thắng ở miền đông. Tổng cộng quân đội Ukraine đã chiếm được 7 làng kể từ đầu cuộc phản công. Bốn ngôi làng chiếm được trước đó thuộc tỉnh miền đông Donetsk.

Lính Ukraine trước một tòa nhà có treo quốc kỳ Ukraine trong một chiến dịch nhằm giải phóng làng đầu tiên trong cuộc phản công tại Blahodatne, vùng Donetsk, Ukraine. Ảnh được công bố ngày 11/06/2023 via Reuters – 68^th Separate Bunting Brigade 'O

Theo hãng tin Anh Reuters, trên mạng Telegram, thứ trưởng quốc phòng Ukraine Hanna Maliar hôm qua, 12/06/2023, cho biết ba làng mà họ mới chiếm lại nằm dọc chiến tuyến dài khoảng 100 cây số, phía nam thành phố Zaporijjia, thủ phủ tỉnh Zaporijjia. Trong phát biểu hàng ngày vào tối hôm qua, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky khẳng định chiến dịch phản công đẩy lùi quân Nga là "khó khăn", nhưng "đang tiến triển".

Phóng sự của Julien Chavanne và Jad El Khoury từ Kiev :

Một người đàn ông tên Sacha nói : "Binh sĩ của chúng tôi đã sẵn sàng 100%". Sacha tin tưởng hoàn toàn là chiến dịch được bắt đầu từ mấy ngày nay để đẩy lùi quân Nga sẽ đạt kết quả. Người đàn ông về hưu này không thể hình dung một viễn cảnh nào khác hơn là chiến thắng. Ông nói : "Tôi tin tưởng 100%. Tôi đã nghe tổng thống Zelensky khẳng định là chiến dịch đã bắt đầu, và không có đường lui".

Trong khi đó, Yulia, phóng viên của một tờ báo mạng, cảnh báo về tâm lý tin tưởng quá mức. Nữ phóng viên này tỏ ra thận trọng : "Không nên ăn mừng chiến thắng quá sớm. Tất cả mọi người đều biết chiến dịch phản công sẽ diễn ra. Giờ đây chúng tôi chỉ biết chờ quân đội chính thức thông báo các chiến công. Như chúng ta đã thấy, khi Kherson được giải phóng, ai cũng đều trào nước mắt. Nhưng phải đợi thông báo chính thức của quân đội".

Đối đầu với cuộc phản công, quân đội Nga lần này đã có thời gian chuẩn bị và đây là điều khiến Arthur - một quân nhân tình nguyện thuộc binh đoàn quốc tế bảo vệ Ukraine - lo ngại. Súng lục đeo trên thắt lưng, trong bộ quân phục ngụy trang, Arthur cho biết : "Tại vùng Donestk, quân Nga đã chiếm được nhiều vị trí chiến lược và về phía Zaporijjia, họ đã có thời gian để củng cố chiến tuyến, đào giao thông hào. Họ đã có thời gian chuẩn bị, họ đã sử dụng tốt khoảng thời gian này. Họ cũng đã có một chiến lược tốt, nhưng tôi không nghĩ rằng điều này sẽ giúp họ".

Quân đội Ukraine đang tiến hành nhiều cuộc đột kích, đặc biệt là nhằm xác định được các điểm yếu của phía Nga. Về phần mình, Nga khẳng định đã "đẩy lùi" nhiều đợt tấn công của các lực lượng Ukraine". 

Trong khi đó, quân Nga đã oanh kích vào một khu chung cư ở Kryvyï Rig, tỉnh Dnipropetrovsk, miền trung Ukraine. Ít nhất 6 người chết, 25 người bị thương, và 7 người khác "có thể đang bị vùi trong các đống đổ nát", theo thông báo của chính quyền địa phương hôm nay, 13/06/2023. Kryvyï Rig, với khoảng 600 nghìn dân trước chiến tranh, là thành phố quê hương của tổng thống Ukraine Zelensky.

Pháp, Đức, Ba Lan họp bàn phối hợp tăng cường hỗ trợ Kiev

Lãnh đạo ba nước Pháp, Đức và Ba Lan đã có cuộc họp hôm qua, 12/06/2023, tại điện Elysée, bàn về việc "thúc đẩy sự phối hợp của Châu Âu" nhằm hỗ trợ hiệu quả hơn Ukraine trong cuộc phản công và bàn về "các bảo đảm an ninh lâu dài" cho Ukraine.

Theo Reuters, trong cuộc họp báo chung với hai lãnh đạo Đức và Ba Lan, tổng thống Pháp Emmanuel Macron nhấn mạnh Paris "làm tất cả" để có thể trợ giúp Kiev trong cuộc phản công "dự kiến kéo dài nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng này". Về phần mình thủ tướng Đức Olaf Scholz khẳng định Ukraine "sẽ được hậu thuẫn cho đến khi nào vẫn còn cần" về xe tăng, đại pháo, cũng như về hệ thống phòng không.

Riêng tổng thống Ba Lan, Andrzej Duda, đòi hỏi các nước Châu Âu "gửi một thông điệp rõ ràng" về triển vọng của Ukraine gia nhập NATO tại thượng đỉnh ngày 11 và 12/07, ở Vilnius, Litva. 

Theo báo chí Pháp, cuộc họp theo công thức "Tam giác Weimar" – tức cơ chế hợp tác phi chính thức Pháp, Đức, Ba Lan - có mục tiêu chủ yếu là tìm cách thu hẹp các bất đồng, hiện đang còn rất lớn, giữa các nước Châu Âu trong vấn đề "bảo đảm an ninh lâu dài" cho Ukraine. Trong khi chờ đợi NATO kết nạp Ukraine, tổng thống Pháp hôm 31/05, trong một hội nghị tại Bratislava, Slovakia, đã đề xuất các bảo đảm an ninh "lâu dài" cho Kiev nhằm răn đe mọi mưu toan xâm lược mới của Nga. 

Trọng Thành

Ukraine phản công : Những bãi mìn dày đặc của Nga là trở ngại lớn

Nga đã biến lãnh thổ Ukraine thành một trong những bãi mìn lớn nhất thế giới, tổng cộng 170.000 kilomet vuông, gấp 6 lần diện tích của cả nước Bỉ. Gần đây, các đồng minh đã hỗ trợ cho Kiev những thiết bị đặc biệt để phá mìn hoặc giúp sống sót trong khu vực đầy mìn bẫy, nhưng theo Le Monde số ra hôm nay 15/06/2023 vẫn còn quá ít.

Mìn chống tăng tại một cánh đồng gần làng Pravdyne của Kherson, được quân đội Ukraine giải phóng ngày 06/12/2022. AP – Yevgeny Maloletka

Các bệnh viện Pháp chuẩn bị cho một mùa hè căng thẳng vì thiếu nhân lực và thời tiết nóng. Châu Âu tố cáo tập đoàn Google lợi dụng thế mạnh để cạnh tranh trong thị trường quảng cáo trên mạng, đe dọa áp dụng luật chống độc quyền. Một tàu di dân bị chìm ở Địa Trung Hải làm ít nhất 79 người thiệt mạng, một trong những thảm họa đắm tàu gây chết người nhiều nhất trong những năm gần đây. Đó là những đề tài được các báo đưa lên trang nhất hôm nay.

Về chiến sự Ukraine, Le Monde nhấn mạnh đến "Bức tường thành những bãi mìn Nga ở Ukraine" : Các đơn vị tham gia cuộc phản công của Kiev phải đối phó với những khu vực dày đặc mìn chống tăng và chống cá nhân.

Những bãi mìn dày đặc của Nga

Nga đã biến lãnh thổ Ukraine thành một trong những bãi mìn lớn nhất thế giới. Theo các ban tham mưu phương Tây, khoảng 170.000 kilomet vuông đất ở Ukraine bị gài đầy mìn, gấp 6 lần diện tích của cả nước Bỉ ; nhưng trong đó có tính cả mìn do Kiev bố trí trước chiến tranh, chủ yếu ở Donbass. Được gài dọc theo những chiến tuyến kiên cố của Nga, những quả mìn này là nỗi ám ảnh cho thiết giáp Ukraine. Những chiến xa bị hư hại trong các video do phía Nga công bố chứng tỏ đã vướng phải mìn.

Ngoài số lượng, giới quân sự phương Tây chú ý đến cách thức mà Nga sử dụng. Bãi mìn không nhằm ngăn chiến xa, nhưng để dẫn dắt đến một địa điểm khác, nơi đó hỏa tiễn chống tăng hay đạn pháo bắn vào đoàn xe bị kẹt trong khu vực. Nga có các thiết bị giúp gài bẫy những vùng này từ xa. Những video trên mạng xã hội Nga cho thấy các xe ISDM Zemledeliye hoạt động gần Zaporijia.

Hệ thống này tương đương với thiết bị phóng rốc-kết 122 ly, có thể phóng cả loạt 600 quả mìn chống tăng hay mìn chống cá nhân ở khoảng cách đến 15 kilomet, để chận xe thiết giáp hay gài bẫy trở lại những khu vực đã được dọn sạch. Một nguồn tin quân sự Kiev xác nhận quân Nga dùng Zemledeliye trong lúc Ukraine đang tấn công để bao vây và chận đường rút lui. Theo nhà sử học quân sự John Helin, đại học Helsinki, chỉ trong ngày 11/06, Ukraine bị mất ba trong số sáu thiết bị phá mìn Leopard 2R do Phần Lan cung cấp.

Thiết bị phá mìn và sinh mạng người lính

Được biết những tháng gần đây, các đồng minh đã tăng tốc hỗ trợ cho Kiev những thiết bị đặc biệt để phá mìn hoặc giúp sống sót trong khu vực đầy mìn bẫy. Mỹ viện trợ các MRAP, loại xe được chế tạo để chống lại các vụ nổ, xe tăng trang bị gầu xúc mìn, xe bánh xích mang theo chất nổ M-58 làm nổ mìn theo chiều ngang và phá hủy các "răng rồng", và thiết giáp M-60 trang bị những cầu dã chiến để vượt qua các chiến hào, hố chống tăng. Về phía Đức gởi sang các xe phá mìn Wisent-1.

Chuyên gia quân sự Ukraine Vladislav Selezniov giải thích : "Có những thiết bị kỹ thuật giúp phá mìn từ xa. Thiết giáp, xe tăng tác chiến được trang bị phù hợp có thể vượt được những cánh đồng đầy mìn, nhưng chúng tôi chỉ có được rất ít loại này. Đương nhiên là tất cả đều phải chịu đựng đạn pháo Nga, thiệt hại của chúng tôi rất đáng kể. Tuy vậy những xe này đều có thể thu hồi và sửa chữa". Chuyên gia này nhấn mạnh, quan trọng nhất là giữ được mạng sống cho người lính.

Moskva dùng mọi phương tiện để tấn công chiến xa của Kiev

Trả lời phỏng vấn của Le Figaro, tướng Pháp Olivier Kempf cho rằng "Xe tăng, thiết giáp phương Tây bị phá hủy hoặc tịch thu là tin xấu bất ngờ cho Kiev". Theo trang web Oryx chuyên thống kê thiệt hại của cả hai bên dựa theo video được kiểm chứng, có một chiếc Leopard 2A4 và ba Leopard 2A6 bị phá hủy hay bỏ lại, và 16 chiếc M2A2 Bradley trong số 109 chiếc được phương Tây chuyển giao. Nhiều video đăng trên mạng cho thấy Nga tung ra mọi phương tiện để tấn công xe tăng Ukraine, từ pháo, trực thăng Ka-52 trang bị hỏa tiễn chống tăng cho đến drone tự hủy Lancet.

Ông Kempf dự đoán, do không có đạn dược hay phần mềm để có thể sử dụng, những xe này sẽ được dùng vào việc tuyên truyền, như trưng bày ở Moskva chẳng hạn. Sẽ không có những trận chiến xe tăng quy mô vì Nga chiếm ưu thế trên không, cộng với drone và pháo binh. Ukraine cũng đã nhanh chóng thích ứng, thay vì tập trung chiến xa như trong giai đoạn đầu, các đơn vị tấn công đã gọn nhẹ hơn.

Mục tiêu sắp tới ? Putin không xác định được !

Le Monde trong bài "Mục đích chiến tranh bất định của Putin" ghi nhận khi xuất hiện trên truyền hình, ông chủ điện Kremlin có vẻ lúng túng về giai đoạn tiếp theo của cuộc chiến. Trong cuộc gặp hôm thứ Ba 13/06 với các thông tín viên Nga chuyên đưa tin về "chiến dịch quân sự đặc biệt" - những tiếng nói cuối cùng được phép chỉ trích tại Nga, Vladimir Putin cho rằng cuộc phản công của Ukraine đã thất bại. Về những vụ đột kích vào Belgorod, Putin nhìn nhận "lẽ ra phải bảo vệ tốt hơn" vùng biên giới.

Ông có vẻ kém tự tin hơn khi nói về mục đích chiến tranh, trong khi có những ý kiến cho là việc "phi quân sự hóa", "phi quốc xã hóa" Ukraine đều không đạt nổi. Ngay cả mục tiêu tối thiểu sau khi phải rút chạy khỏi Kiev là "bảo vệ người dân vùng Donbass", cũng không làm được - Putin nhìn nhận. Còn về khả năng động viên thêm lính ? Tổng thống Nga nói rằng "hiện giờ chưa cần thiết", cũng như việc áp đặt thiết quân luật và gởi tân binh đến vùng chiến sự. Nhưng ông không cho biết cụ thể bao giờ những người bị động viên được quay về, chỉ nói rằng "còn tùy theo tình hình".

Thương binh Ukraine gặp khó khăn khi lắp chi giả

Ở hậu phương, phóng sự của La Croix nói về "Cuộc chiến đấu thứ hai của những người lính Ukraine bị thương tật", khi làn sóng thương binh nặng tràn ngập hệ thống y tế vốn đã quá tải. Trên lý thuyết, có 245 cơ sở được Bộ Y tế công nhận có thể tiếp nhận họ, nhưng thực tế chỉ có khoảng 50 cơ sở y tế có đủ thiết bị và nhân sự. Ruslan, 20 tuổi, mất đôi chân vì bom, may mắn tìm được "Unbroken", một cơ sở bán công ở Lviv, được lắp chân kim loại và tập đi ba ngày trong tuần mà không mất một đồng hryvnia nào. Anh hy vọng quay lại quân đội vài tháng tới để điều khiển drone : "Tôi không thể rút lui khi chúng tôi chưa thắng trận".

Tại trung tâm "Bez Obmejen" ở Kiev, một số chi giả từ Châu Âu được chỉnh lại cho vừa với từng thương binh. Trước khi bị xâm lăng, cơ sở tiếp đón cùng lúc tối đa một hoặc hai người lính, nay khoảng 30 người đang tập đi, tập cầm nắm… Serhy, cựu công binh gỡ mìn cho biết sẽ trở lại với quân ngũ : "Tôi sẽ nghỉ ngơi sau khi chiến thắng".

Các nhà chuyên môn về chỉnh hình chuẩn bị tinh thần nhận một đợt bệnh nhân mới, khi cuộc phản công chỉ mới bắt đầu. Danh sách chờ đã rất dài, có nguy cơ làm chậm lại quy trình lắp chi và tập luyện để tự vận động. Bộ Y tế cho biết còn thiếu rất nhiều nhân viên có chuyên môn. Cách đây sáu tháng ngành đã mở chiến dịch đào tạo các sinh viên năm cuối, nhưng việc huấn luyện phải mất cả năm. Các hiệp hội lao vào xây dựng những dưỡng đường chỉnh hình nhất là tại miền tây.

"Centre Superhumans" ở Lviv thu thập được nhiều món tiền quyên góp từ các mạnh thường quân Ukraine và ngoại quốc, sau một chiến dịch có sự tham gia của ca sĩ Sting nổi tiếng. Chỉ riêng tỉ phú Mỹ Warren Buffet đã giúp 16 triệu euro, khiến trung tâm có được những tiện nghi và thiết bị mới nhất. Tuy vậy nhìn chung nạn hành chánh quan liêu vẫn là cơn ác mộng cho các thương binh. Những người phải lắp tay chân giả khó tìm được chỗ trong bệnh viện để tập vật lý trị liệu.

Kazakhstan đi dây giữa Nga và Trung Quốc

Trên lãnh vực ngoại giao, Le Monde nhận thấy Kazakhstan, láng giềng của Nga có chính sách rất khôn khéo. Theo tờ báo, còn phải đợi nhiều tuần lễ hoặc nhiều tháng nữa mới có thể rút ra những bài học đầu tiên về chiến dịch phản công của Ukraine ở miền nam và miền đông. Những bài học này có giá trị vượt ra ngoài phạm vi Kiev và các đồng minh, cuộc tấn công của Kiev có tác động xa khỏi chiến tuyến. Cách đó 3.000 kilomet là Astana, thủ đô Kazakhstan, nơi vẫn chịu ảnh hưởng của Moskva nhưng nay Nga đang có nguy cơ trở thành chư hầu của Trung Quốc, hệ quả của cuộc xâm lăng Ukraine.

Ngày 09/05, năm tổng thống các nước Trung Á đều hiện diện trên Quảng trường Đỏ dự lễ mừng chiến thắng phát-xít Đức, chắc hẳn là dưới sự thúc giục của Vladimir Putin để cảm thấy đỡ cô đơn. Hai tuần sau, các nhà lãnh đạo này cũng có mặt tại Tây An, Trung Quốc bên cạnh Tập Cận Bình. Riêng Kazakhstan, từ khi độc lập vẫn chủ trương đa phương, và giờ đây mở rộng tiếp xúc với Thổ Nhĩ Kỳ, các nước vùng Vịnh, Liên Hiệp Châu Âu, Hoa Kỳ. Với vị trí địa lý là hành lang giữa Âu và Á, Astana muốn chứng tỏ không thụ động chịu đựng những hành vi của các cường quốc láng giềng.

Một tháng trước khi Nga xâm lăng Ukraine ngày 24/02/2022, đối mặt với những cuộc nổi dậy đẫm máu, tổng thống Kassym-Jomart Tokayev đã nhờ Moskva can thiệp trong khuôn khổ Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể. Nhưng sau đó Tokayev giữ khoảng cách với ông chủ điện Kremlin, do quân đội Nga lộ rõ những điểm yếu. Bắc Kinh muốn thay chân Moskva, dẫn dụ bằng kinh tế, nhưng Kazakhstan vẫn thận trọng.

Thủ đoạn tinh vi của Nga để thao túng dư luận

Liên quan đến hồ sơ Nga can thiệp vào Pháp bằng cách tung tin giả, Le Monde tiếp tục vạch trần các thủ đoạn tinh vi của Moskva. Chiến dịch "Doppelganger" của Nga đã mạo danh những trang web chính thức giống y như các trang thật, đăng những thông cáo và bài báo giả mạo. Những bài viết này bắt chước từ kiểu chữ, cách trình bày, logo… y như thật, cho thấy cách hoạt động hết sức tinh vi.

Từ cuối 2022, sau cuộc điều tra ban đầu của báo chí Đức và các tổ chức phi chính phủ EU DisinfoLab và Qurium, Meta, công ty mẹ của Facebook đã mạnh tay chận lại chiến dịch được cho là "quy mô nhất, phức tạp nhất của Nga kể từ đầu cuộc chiến tranh Ukraine, với mức độ tinh tế và mạnh mẽ chưa từng thấy". Trên 1.600 danh khoản và 700 trang Facebook đã bị xóa. Nhưng sáu tháng sau, chiến dịch của Nga được DisinfoLab đặt tên là "Doppelganger" (bản sao) vẫn tiếp tục thậm chí còn mở rộng, với các trang giả mạo Bộ ngoại giao Pháp, Bộ nội vụ Đức, các tờ báo cả ở Israel. Tại Pháp, những bài trả tiền quảng cáo trên Facebook từ chiến dịch này đã có đến 3 triệu lượt xem, với những tin thất thiệt như quân nhân Ukraine đào ngũ hàng loạt.

Có những trang thông tin xưng rằng không có mục đích thương mại, nhưng đội ngũ biên tập, nhà báo chẳng biết là ai ; và cả những tổ chức phi chính phủ giả hiệu. Bên cạnh việc nói theo giọng lưỡi Kremlin nhưng kín đáo không nhắc đến Ukraine, một mục tiêu nữa là tạo cảm giác có sự ủng hộ Nga đông đảo bên trong Liên Hiệp Châu Âu. Những người chủ trương "Doppelganger" chừng như không có ý định dừng lại : Chỉ vài phút sau khi bị Bộ ngoại giao Pháp phát đi thông báo tố cáo hôm 13/06, thêm một loạt thông cáo giả hiệu được tung ra, lần này lấy tên Bộ Nội Vụ Pháp, cảnh báo "lừa đảo".

Thụy My

Cuộc phản công của quân đội Ukraine đã thực sự bắt đầu. Tuy nhiên, việc không có nhiều thông tin (đúng) không cho phép theo dõi diễn tiến chiến sự một cách đáng tin cậy.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky trong một cuộc họp tại Kherson, ngày 08/06/2023. AP

Kể từ khi Nga xâm lược và thất bại trong ý đồ nhanh chóng đánh gục Ukraine hồi năm ngoái, thì cuộc phản công của quân đội Ukraine hiện nay mang tính quyết định và quan trọng nhất. Do vậy, theo nhà báo Pierre Haski, phụ trách mục Địa Chính Trị trên đài Pháp France Inter, có một số điều cần chú để tránh rơi vào bẫy "thông tin" và hiểu được những gì đang xẩy ra trong cuộc phản công này.

Trước hết, không nên tìm cách theo dõi, "bám sát" diễn tiến cuộc phản công từng giờ, từng phút. Thông tin là một vũ khí mà cả hai bên, Nga và Ukraine, đều "chăm chút" sử dụng. Không thể đánh giá được một cuộc phản công có quy mô như vậy trong vài giờ, mà cần có thời gian, vài tuần, vài tháng. Một hai thông tin lẻ tẻ, "nóng hổi" chỉ cho phép nhìn thấy được một phần của sự thật.

Ví dụ, trong các ngày cuối tuần 10 – 11/06 vừa qua, Nga loan tải các vidéo cho thấy các thiết bị quân sự mới nguyên của Mỹ, Đức, Pháp, bị phá hủy trong những giờ đầu của cuộc phản công. Thậm chí, một số bloggers Nga, ủng hộ chiến tranh, còn hào hứng đề xuất cho đặt các loại vũ khí bị phá hủy này ngay trước sứ quán của các nước phương Tây ở Moskva.

Thế nhưng, có thể thấy trước được các thiệt hại quân sự này khi mới bắt đầu một chiến dịch quân sự vốn đã được nói nhiều từ vài tháng nay. Và các thông tin đó không nói lên được gì về diễn biến tiếp theo của cuộc phản công.

Cũng trong cuối tuần, phía Ukraine công bố các video xe tăng Nga bị phá hủy.

Tương tự, trên các phương tiện truyền thông, mạng xã hội, xuất hiện các hình ảnh, vidéo về cảnh treo cờ Ukraine ở ngôi làng đầu tiên được giải phóng. Các hình ảnh này không nói lên được gì về chiến cuộc nhưng giúp lên tinh thần.

Điều cần chú ý tiếp theo là không nên chỉ quan tâm đến "chiều kích" quân sự của các sự kiện. Đương nhiên, "góc nhìn" quân sự giúp đánh giá được xem quân đội Ukraine đã khai thác các thiết bị quân sự mới, hiện đại, được phương Tây viện trợ như thế nào, cũng như phân tích khả năng kháng cự của quân Nga, và liệu giới tướng lãnh Nga có rút ra những bài học hay không sau những khiếm khuyết của họ hồi năm ngoái.

Một cuộc phản công quy mô như quân đội Ukraine đang tiến hành còn có những mục tiêu chính trị. Ukraine cần chứng minh cho các đồng minh-thành viên Liên Minh Bắc Đại Tây Dương (NATO) thấy rằng viện trợ quân sự ồ ạt của họ đã giúp cho quân đội Ukraine tạo ra sự khác biệt, thế mạnh trên chiến trường. Ví dụ, theo các thông tin rò rỉ từ phía Nga, quân đội Ukraine đã có nhiều lợi thế, hoạt động trong đêm dễ dàng, nhờ có các ống kính hồng ngoại và các thiết bị mà phương Tây viện trợ. Qua đó, các thành viên NATO càng có động lực tiếp tục giúp đỡ, và có thể đưa ra những quyết định viện trợ các loại vũ khí mới cho Ukraine, như máy bay tiêm kích F-16 mà quân đội Ukraine không có trong cuộc phản công hiện nay.

Theo giới phân tích, mối nguy thực sự đối với Ukraine là giành được một vài chiến thắng quân sự nhưng không đủ để làm thay đổi bối cảnh và tương quan lực lượng trên thực địa. Nếu quân đội Ukraine chỉ giải phóng được một số vùng bị quân Nga chiếm giữ mà không chia cắt được các lãnh thổ nối liền nước Nga với bán đảo Crimea, thì tác động của các chiến thắng quân sự rất hạn chế.

Một thắng lợi quân sự hạn chế là không tạo lợi thế cho Kiev nếu họ chấp nhận đàm phán. Trong khi đó, áp lực hướng tới đàm phán sẽ càng mạnh nếu hoạt động quân sự không hiệu quả.

Nếu chỉ đạt thắng lợi quân sự một cách "tương đối", Ukraine sẽ phải đối mặt với nguy cơ cuộc chiến ác liệt hiện nay trở thành một cuộc "xung đột được đóng băng", kéo dài tình trạng mất lãnh thổ, một dạng "hưu chiến" trong khi chờ đợi chiến sự lại bùng phát mãnh liệt hơn. Vả lại, bản thân Nga cũng không hề muốn thấy kịch bản này.

Đức Tâm

Nguồn : RFI, 13/06/2023

Cuộc phản công của Ukraine "sẽ kéo dài và gây nhiều chết chóc"

Cuộc chiến xâm lược của Nga ở Ukraine, được tiến hành từ 475 ngày qua, cho đến nay vẫn là tiêu điểm thời sự quốc tế của nhiều tờ báo Pháp số ra hôm nay 13/06/2023.

Lính Ukraine chụp hình trước một ngôi làng vừa được giải phóng ở vùng Donetsk, Ukraine. © 35th Separate Brigade of Marines via Facebook/via Reuters

La Croix đăng tựa lớn trang nhất "Kiev tìm kiếm lỗ hổng" trong hàng phòng thủ của Nga. Gần đây, Ukraine đã bắt đầu phản công và đã đạt được nhiều tiến bộ khi tuyên bố giành lại được một số khu vực ở Donetsk từ tay quân Nga. Nhật báo công giáo nhận định cuộc phản công này "sẽ kéo dài và gây nhiều chết chóc". Theo La Croix, để chuẩn bị, Kiev đã có các hoạt động bí mật trong nhiều tuần trên lãnh thổ Nga, phá hủy kho nhiên liệu, bắn phá các trung tâm hậu cần, trước khi dồn lực tấn công.

Các cuộc giao tranh tập trung ở ba khu vực : Dọc theo chiến tuyến dài hơn 1000 km từ biên giới Nga đến sông Dniepr, tại vùng Donestk và Zaporijjia. Riêng tại khu vực Zaporijjia, các nhà phân tích quân sự từ lâu đã cho rằng những thắng lợi của Ukraine tại đây có thể đe dọa tuyến đường bộ giữa Nga và bán đảo Crimea (bị Nga sáp nhập qua trưng cầu dân ý từ năm 2014). Tuy nhiên, hiện vẫn chưa rõ đâu là khu vực mà Kiev tập trung chủ lực.

La Croix cho rằng cả Ukraine và Nga vẫn chưa triển khai phần lớn lực lượng của mình. Vụ phá đập thủy điện Nova Kakhovka bắc qua sông Dniepr gần đây cũng khiến cho các kế hoạch tấn công tại khu vực này bị hoãn này, vì rất khó điều động binh lính tại vùng ngập lụt. La Croix trích dẫn quan điểm của tướng Mỹ Ben Hodges nhận định "có vẻ như Ukraine vẫn đang trắc nghiệm hệ thống phòng thủ của Nga để tìm kiếm các lỗ hổng, xây dựng các chiến thuật". Việc Ukraine dàn trải lực lượng khiến Nga khó có thể xác định đâu là trục tấn công chính. Trong trường hợp này, Nga buộc phải kéo dài các tuyến phòng ngự và có thể dễ dàng để lộ ra lỗ hổng.

Le Monde thì đăng bài của đặc phái viên đến Belgorod, một vùng của Nga, gần với biên giới Ukraine, với tựa đề "Tại Belgorod ở Nga, 'chúng tôi đơn độc trên chiến tuyến'". Nơi đây đã phải hứng chịu nhiều cuộc tấn công của phe ủng hộ Ukraine ở Nga trong thời gian vừa qua. Chính quyền Nga đã huy động đông đảo nguồn lực, hỗ trợ sơ tán thường dân khỏi vùng chiến sự, xây dựng các khu tạm cư. Theo quan sát của Le Monde, khi chiến tranh xảy ra trước cửa nhà, trái với mong đợi của nhiều người, người dân Belgorod không lên tiếng chỉ trích "chiến dịch đặc biệt" của Vladimir Putin. Những vụ oanh kích lại củng cố thêm chiến dịch này và tạo ra cuộc huy động xã hội quy mô lớn hơn, đồng thời chỉ ra sự can thiệp ngày càng gia tăng của phương Tây vào cuộc xung đột. Sự ủng hộ từ những người dân vùng biên giới đối với điện Kremlin dường như còn vững chắc hơn so với các vùng khác. Tuy nhiên, điều này không ngăn cản những lời chỉ trích đối với quân đội Nga vì bất lực trong việc bảo vệ biên giới.

NATO tiếp tục củng cố khả năng quân sự

Về phần mình, Le Figaro quan tâm đến cuộc trập trận Air Defender 23 của Liên Minh Bắc Đại Tây Dương (NATO) ở Đức, bắt đầu từ ngày hôm qua, 12/06, đến ngày 23/06. Với sự tham gia của hơn 250 máy bay quân sự, 10.000 binh lính từ 25 quốc gia thành viên NATO và đối tác, bao gồm Nhật Bản và Thụy Điển, đây là cuộc tập trận không quân lớn nhất lịch sử của khối này trong bối cảnh chiến tranh xảy ra tại sườn đông Châu Âu. Cuộc tập trận mô phỏng một cuộc tấn công từ kẻ thù miền đông, với tên gọi Occasus, không sử dụng tên Nga để tránh làm gia tăng căng thẳng với điện Kremlin. Air Defender 23 cho phép kiểm tra năng lực phản ứng nhanh của NATO, đồng thời chỉ ra rằng Đức sẵn sàng cam kết, nhận trách nhiệm trong Liên minh quân sự.

Theo nhật báo thiên hữu, trên thực tế, việc tổ chức cuộc thao dượt quân sự với quy mô như vậy đã được nêu ra từ 2018, trước khi chiến tranh Ukraine nổ ra, nhưng cuộc xâm lược của Nga đã thúc đẩy các nước trong khối nhận thức được nguy hiểm và tăng cường các chương trình củng cố liên minh quân sự. Theo Le Figaro, việc bảo vệ lãnh thổ của NATO trở thành một mối quan ngại và NATO cần phải chứng minh là một khối "có thể tin tưởng được về mặt quân sự."

Hiện tượng tôn thờ Putin trong Binh đoàn Lê dương Pháp

Vẫn về chiến tranh Ukraine, nhưng Libération đưa độc giả đến Binh đoàn Lê dương Pháp, một đơn vị của Lục quân, nơi mà các binh sĩ đều là những người nước ngoài tình nguyện chiến đấu cho nước Pháp. Từ những năm 2010, một phần tư lính tình nguyện gia nhập những người nói tiếng Nga. Đến năm 2022, trong số 9.000 lính lê dương đang tại ngũ, có 700 người gốc Ukraine, 200 người trong số họ đã nhập tịch Pháp, và 500 người mang quốc tịch Nga. Kể từ khi chiến tranh Ukraine nổ ra, Binh đoàn Lê Dương ngừng tuyển dụng các tình nguyện viên từ hai nước này.

Libération nêu ra trường hợp của một người lính Ukraine, Mykhaylo Jerdin, gia nhập lực lượng của Pháp từ năm 2011, từng chiến đấu cho nước Pháp ở Nigeria hay Sahel. Ông được mô tả như là một người lính mẫu mực, được lựa chọn để xuất hiện trên truyền hình. Thế nhưng, đến năm 2014, cuộc chiến với phe ly khai thân Nga nổ ra, trong đơn vị bắt đầu xuất hiện những chia rẽ giữa bên thân Nga và phe Ukraine. Điều đáng nói là những người lãnh đạo đơn vị lại là người Nga, gây áp lực đối với những người không thuộc phe của mình.

Các cuộc xung đột nội bộ trở nên căng thẳng hơn khi chiến tranh Ukraine nổ ra. Người lính gốc ở Lviv cho biết đã nhiều lần bị chèn ép, phải chịu đựng chung sống với những người tôn thờ ảnh của Putin hay Stalin, cho đến khi bị loại khỏi quân đội chỉ vì "nướng thịt quá chín". Mykhailo Jerdin lên án một hiện tượng "Putin hóa" trong một bộ phận lính Lê Dương, và sự thờ ơ của những chỉ huy, vào lúc mà Nga xâm lược Ukraine. Theo ông Mykhailo, những kẻ "cuồng Putin" giống như là một giáo phái trong quân đoàn Pháp.

Silvio Berlusconi : Chính trị gia bảo thủ giàu nhất nước Ý qua đời

Về thời sự quốc tế, sự ra đi của cựu thủ tướng Silvio Berlusconi hôm 12/06, bao trùm khắp các mặt báo. Theo Le Figaro, người được mệnh danh là "Il Cavalière" (hiệp sĩ của Ý) đã ra đi ở tuổi 86, tại một bệnh viện ở Milan khi phải đương đầu với căn bệnh máu trắng. Xã luận La Croix cho rằng sự kiện này đã lật qua một trang đen tối đối với cánh hữu ở nước Ý. Berlusconi, một doanh nhân đào hoa, đứng đầu nhiều doanh nghiệp trên bán đảo, bảo thủ, và nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ trong hệ thống phân cấp công giáo. Cuộc đời đeo nhiều mặt nạ của Berlusconi đã làm mờ những ranh giới giữa các hoạt động của ông, dù đó là trong lĩnh vực, tài chính, truyền thông, thể thao, hay chính trị. Cựu thủ tướng Ý cũng đã vướng phải vô số vụ kiện về tham nhũng hay trốn thuế.

Libération cũng dành hồ sơ lớn để nói về vị chính trị gia giàu nhất nước Ý. Khi bắt đầu sự nghiệp chính trị của mình, vào đầu những năm 1990, Berlusconi đã tự giới thiệu như là một người có khả năng chống lại chủ nghĩa cộng sản và có thể hiện đại hóa nước Ý. Berlusconi cũng là người lập ra đảng bảo thủ Fonza Italia, đưa chủ nghĩa cá nhân vào trong chính trị, qua một đảng theo chủ nghĩa dân túy. Với tư cách là một doanh nhân trong ngành truyền thông, Berluscni đã biến phương tiện truyền thông của ông trở thành kênh chính trị chính yếu.

Le Figaro ví Berlusconi như một con "sư tử già" của cánh hữu Ý. Nhật báo thiên hữu lược lại cuộc đời của ông : xuất thân từ một gia đình khá giả, xây dựng cơ đồ, rồi dấn thân vào chính trị. Những thành tựu mà Berlusconi đạt được sau 9 năm lãnh đạo nước Ý vẫn gây tranh cãi. Cuộc cách mạng tự do chưa được hoàn thành, Berlusconi cũng không đưa ra được cải cách lớn nào đối với đất nước.

Vào những năm cuối đời, Berlusconi cố quay trở lại chính trường, thậm chí tham gia tranh cử tổng thống, nhưng rồi lại rút hồ sơ. Ông được bầu làm chủ tịch Thượng Viện vào năm 2022, nhưng lập trường thân Nga, thân Putin của ông đã khiến cánh hữu Ý khó xử. Berlusconi cũng không có sự chuẩn bị tốt đối với người kế nhiệm vị trí lãnh đạo trong đảng Fonza Italia mà ông sáng lập, khiến cho chỗ đứng của đảng bị lung lay trên chính trường Ý, thậm chí có nguy cơ bị xóa sổ trước sự ra đi của ông. Le Figaro kết luận rằng, ít nhất, vị tỉ phú với khối tài sản lên đến 7 tỉ đô la, cũng đã chuẩn bị di chúc, chia tài sản cho 5 người con của ông, hiện vẫn ẩn danh.

Về thời sự nước Pháp, nếu như Libération nêu ra thất bại của liên minh cánh tả Nupes trong cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm chính phủ lần thứ 17 ngày hôm qua,với kết quả là chính phủ của thủ tướng Elisabeth Borne vẫn đứng vững, thì La Croix đề cập đến ý tưởng làm việc 4 ngày một tuần, băn khoăn "liệu đây có phải là một tiến bộ về kinh tế hay rủi ro về xã hội ?". Cách đây đúng 25 năm, ngày 13/06/1998, nước Pháp đã thông qua luật Aubry, giảm giờ lao động từ 39 giờ xuống còn 35 giờ một tuần. Hơn hai thập kỷ sau, ý tưởng giảm số ngày làm việc tiếp tục được nhen nhóm, thu hút sự quan tâm của nhiều lao động, nhất là sau đại dịch Covid-19. Đây được xem là một giải pháp để cho giới lao động có thể cân bằng cuộc sống cá nhân và công việc tốt hơn, nhưng giới chủ và các nhà kinh tế học thì vẫn quan ngại.

Nhật báo kinh tế Les Echos dành trang nhất cho vấn đề về đãi ngộ giới công chức tại Pháp với thông báo tăng lương cho hơn 5,7 triệu người, tùy theo cấp bậc. Chính phủ đã chi 7 tỷ euro cho việc này, nhưng giới công đoàn cho là chi như thế vẫn chưa đủ trong lúc lạm phát tăng cao.

Nhiều báo cũng quan tâm đến chiến lược của Macron về việc chuyển dịch, tái công nghiệp hóa, tái sản xuất nhiều sản phẩm trên lãnh thổ Pháp, nhất là trong ngành dược phẩm. Hôm nay, ông Macron đến vùng Ardèche, thăm nhà máy sản xuất các thiết bị y tế và dược phẩm, mà 60 đến 80% dây chuyền sản xuất được thực hiện ở nước ngoài, chủ yếu là ở Trung Quốc. Trước tình trạng khan hiếm thuốc, theo Les Echos, tổng thống Pháp sẽ thông báo danh sách 300 loại thuốc thiết yếu cho sức khỏe của người Pháp và xem xét đến chiến lược di dời các cơ sở sản xuất đó trở lại Pháp.

Theo Le Figaro, chiến lược này đã được tổng thống Emmanuel Macron nêu ra trong chiến dịch tranh cử từ năm 2017. Cuộc khủng hoảng Covid-19 và sau đó là chiến tranh Ukraine, đã cho thấy sự mong manh của chuỗi cung ứng toàn cầu. Châu Âu dường như phụ thuộc quá mức vào các nhà sản xuất bên ngoài lãnh thổ 27 nước.

Le Monde thì dành hồ sơ lớn nói về cách mà nước Pháp ứng phó với biến đổi khí hậu. Khi sắp bước vào mùa hè, trước tình trạng nắng nóng kéo dài, các cảnh báo, nhắc nhở về nguy cơ cháy rừng được đưa ra tại nhiều vùng của Pháp. Chính vì vậy, Le Monde lựa chọn khai thác chủ đề rừng và các hệ sinh thái ở trong đó, cũng như các giống cây khác nhau. Có những loại cây bị đe dọa trước hiện tượng biến đổi khí hậu như cây sồi rừng, nhưng cũng có những loại cây có thể thích ứng với việc Trái đất bị hâm nóng như loài cây thuộc Họ Cử (Chêne Zène), có thể sinh trưởng tốt mà không cần nhiều nước.

Chi Phương

Nga thổi phồng thiệt hại của Kiev, Ukraine tận dụng ưu thế vũ khí hồng ngoại

Báo chí Pháp hôm 12/06/2023 chú ý nhiều đến cuộc phản công của Ukraine. Bộ máy tuyên truyền của Nga phổ biến rộng rãi hình ảnh bốn chiến xa phương Tây bị hư hại trên chiến trường, để cố gắng tạo cảm giác là cuộc phản công của Kiev thất bại (Le Monde). Trong khi đó lực lượng Ukraine tiến đánh cùng lúc nhiều địa điểm, tái chiếm ít nhất ba ngôi làng, tấn công chủ yếu vào ban đêm nhờ vào lợi thế vũ khí hồng ngoại được viện trợ (Libération).

Các chiến binh Ukraine khai hỏa đại bác tại Bakhmut thuộc Donetsk ngày 15/05/2023. AP - LIBKOS

Bên cạnh vấn đề di dân, sự sống sót kỳ diệu của bốn trẻ em trong rừng rậm Colombia, cựu tổng thống Mỹ Donald Trump phải ra tòa án liên bang vì cất giữ tài liệu mật tại tư gia, cuộc phản công của Ukraine là đề tài nóng nhất được các báo Pháp khai thác hôm nay. Le Monde chạy tựa "Kiev tung ra cuộc phản công trên nhiều mặt trận", Libération đăng ảnh trang nhất một chiến binh đang tung lên một drone trong màn đêm đen với dòng tít lớn "Ukraine phản công : Lợi thế của việc đánh ban đêm".

Ba hướng tiến công chính của Ukraine

Libération ghi nhận Kiev giữ kín như bưng chiến dịch phản công, bản tin trên đài phát thanh và truyền hình đều không nhắc đến. Tuy nhiên Les Echos và Le Monde đều nhận thấy cuộc phản công của Ukraine diễn ra dữ dội theo ba hướng chính. Lực lượng đôi bên đều tương đương với khoảng 200.000 quân. Do kiểm duyệt và bóp méo thông tin, cần phải nhiều tuần nữa mới đánh giá được cuộc chiến nghiêng về phía nào. Nhưng có thể nhận thấy hướng thứ nhất của quân đội Ukraine là nhằm bao vây Bakhmut, thành phố đã rơi vào tay Nga sau trận đánh kéo dài 10 tháng, lâu nhất trong lịch sử đương đại. Nếu bị tái chiếm, sẽ là một cái tát cho Moskva, thậm chí thanh trừng nội bộ ở Kremlin.

Hướng thứ hai thiên về phía nam, tiến đến các thành phố Velyka Novosilka, Vuledar và Novodonestsk. Hôm qua, Ukraine đã tái chiếm được ba ngôi làng Blagodatne, Neskushne, và Makarivka. Cách đó 100 kilomet là cảng chiến lược Mariupol mang tính biểu tượng cao. Hướng thứ ba về phía đông, thành phố Orikhiv-Tokmak nằm cách thượng nguồn của nhà máy điện nguyên tử Zaporijjia 80 kilomet, từ đó có thể đe dọa Melitopol gần biển Azov. Tại đây quân đội Ukraine đã chọc thủng được phòng tuyến đầu tiên, nhưng sẽ phải đối đầu với đơn vị 58 tinh nhuệ của Nga.

Do không áp đảo về quân số, chiến dịch phản công không phải là một cuộc đối đầu trực diện quy mô như mọi người hình dung, mà là một loạt tấn công phối hợp thiết giáp, pháo binh và bộ binh với một ít yểm trợ của không quân, nhằm đạt được một sự đột phá. Mục tiêu là đến tháng Tám sẽ tiến đến duyên hải biển Azov, cắt quân Nga làm đôi và chận tiếp tế cho lực lượng địch đóng ở Kherson và Crimea, để "rụng dần như trái chín".

Cựu binh Azov quyết tái chiếm Mariupol

Tiếp xúc với các cựu chiến binh của trung đoàn Azov, Le Monde ghi nhận ý chí quyết tái chiếm Mariupol của họ. Được nâng lên cấp lữ đoàn, Azov lao vào cuộc chiến mới để giành lại thành phố miền nam Ukraine. Sau trận Mariupol, trung đoàn Azov vẫn còn 1.150 chiến sĩ bị bắt hoặc mất tích, và nay phải đối mặt với hai thách thức khác.

Trở thành lữ đoàn, quân số Azov từ 1.500 lên 7.000 người, trong vài tháng phải huấn luyện nhiều tân binh. Thứ hai là vấn đề hình ảnh : trung đoàn tình nguyện thành lập năm 2014 để chiến đấu tại Donbass dưới dạng phong trào dân quân cực hữu, bị Moskva lấy đó làm cái cớ để "phi quốc xã hóa" Ukraine. Sự kiện trung đoàn tham gia trong hàng ngũ vệ binh quốc gia, thu nhận những người tình nguyện đủ mọi khuynh hướng chính trị, và trận chiến ngoan cường ở Mariupol khiến Azov trở thành một trong những đơn vị nổi tiếng nhất thế giới, đồng thời trách nhiệm cũng nặng nề.

Chỉ huy trưởng Bohdan Krotevych tin chắc rằng "Ukraine sẽ chiến thắng vì lính Nga chẳng hiểu tại sao họ lại phải tiến hành cuộc chiến này, động cơ chiến đấu là rất quan trọng". Bên cạnh ông, chỉ huy phó Ilya Samoilenko, biệt danh "Gandalf" là bằng chứng sống động cho tinh thần hy sinh. Bị mất bàn tay trái và mắt phải trong một trận đánh, Gandalf cho biết : "Những chiến binh bị bắt được trao trả, và các thương binh đã hồi phục đều tiếp tục chiến đấu". Họ biết rằng cuộc sống là ngắn ngủi, nhưng thà chết vinh hơn sống nhục.

Phá được vài chiến xa phương Tây, Nga tuyên truyền ầm ĩ

Vẫn theo báo Le Monde, "Moskva cố gắng áp đặt câu chuyện Ukraine bị thua" trên chiến trường. Đưa rộng rãi những hình ảnh đầu tiên về các xe thiết giáp phương Tây bị phá hủy, hệ thống tuyên truyền của Nga hy vọng những người ủng hộ Ukraine sẽ nhụt chí. Sau hàng loạt tin giả tuôn ra trên mạng xã hội, lần này là những hình ảnh thật về những chiến xa Leopard-2 của Đức và một quân xa của Mỹ bị hư hại, có lẽ cán nhằm mìn trong một cuộc tấn công ban đêm.

Một kênh Telegram hạng nhì tên "Chiến binh Viễn Đông" đăng lên ngày 09/06, và lập tức được tất cả các mạng xã hội Nga đưa lại. Trên video chất lượng tốt do một drone Nga quay được từ xa, không thấy một xác lính nào. Phía Ukraine nếu có binh sĩ tử thương hoặc bị thương đều đã di chuyển đi nơi khác. Những chiếc loa tuyên truyền của Kremlin vô cùng hứng chí, cho rằng đó là "những hình ảnh không thể quên", "hãy thưởng thức vẻ đẹp này"… Vladimir Putin vốn hiếm khi nói về tin tức chiến trường đã nắm ngay cơ hội, tuyên bố rằng quân đội Ukraine không đạt được bất cứ mục tiêu nào trên chiến địa.

Được đà, những người bình luận Nga vội vã hòa giọng, trong bối cảnh truyền thông vô cùng bối rối trước những đả kích dữ dội quân đội Nga của thủ lãnh Wagner, Yevgeny Prigozhin. Tuy vậy Vatfor, một nhóm phân tích quân sự thân Kremlin bằng cấp đầy mình kêu gọi nên thận trọng. Trên kênh Telegram có 21.000 người theo dõi, Vatfor nhấn mạnh các blogger quân sự vui mừng có phần vội vã trước sự kiện bốn chiến xa phương Tây bị phá hủy, "địch đã nhiều lần chứng tỏ khả năng tìm ra những điểm yếu trong phòng vệ của chúng ta". Lời bình này được đăng trước khi tổng thống Putin có phát biểu chắc thắng.

Nhờ vũ khí hồng ngoại, Ukraine xuất kích ban đêm

Libération nhấn mạnh "Vũ khí phương Tây là sự hỗ trợ thiết yếu cho Kiev". Tấn công chủ yếu vào ban đêm, Ukraine có được những thiết bị quân sự của Châu Âu và Bắc Mỹ, giúp họ chiếm thế thượng phong trước quân Nga.

Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), lực lượng Ukraine có lợi thế chiến thuật là những trận đánh xuyên đêm, nhờ những hệ thống kính ngắm hồng ngoại chất lượng cao do phương Tây cung cấp. Le Monde cho biết thiết giáp của các đồng minh được trang bị hệ thống ngắm ban đêm trong khi chiến xa Nga không có. Khi màn đêm buông xuống, drone Nga không còn bay và pháo binh trở nên mù lòa.

Người lãnh đạo phía Nga ở Zaporijia là Vladimir Rogov cũng xác nhận trên Telegram là Kiev chọn đánh ban đêm để làm giảm hiệu quả của phi cơ Nga, tránh bị drone tấn công, tăng tối đa ưu thế về trang bị. Nhưng chuyên gia Stéphane Audrand lưu ý, những chiến binh Ukraine không thể tự giới hạn chiến đấu chỉ vào buổi tối, và họ hiếm khi được yểm trợ trên không. Thế nên nhiều nguy cơ vẫn rình rập, đặc biệt là các drone tự sát.

Cũng theo ISW, nhờ các thiết bị chính xác được phương Tây viện trợ, những ngày gần đây Ukraine đã phá hủy ít nhất hai hệ thống pháo TOS-1A của Nga. Đây là loại vũ khí dùng áp suất nhiệt có sức hủy diệt rất lớn mà quân Nga chủ yếu dựa vào để tấn công các vị trí của Ukraine. Moskva khó thể có đủ số TOS-1A để bố trí dọc theo chiến tuyến.

Xác người ở "phía Nga" trên dòng sông Dniepr

Về vụ vỡ đập Kakhovka, đặc phái viên Le Figaro mô tả thảm cảnh "Những xác chết trôi dạt trên bờ phía ‘Nga’ của sông Dniepr". Từ Olechky, ngôi làng đã trở thành hòn đảo ở phía tả ngạn do quân Nga kiểm soát, cư dân kể lại những nỗi truân chuyên : bị chiếm đóng, ngập lụt, oanh kích. Anna, một tình nguyện viên cho biết hàng trăm, thậm chí hàng ngàn người đang chờ đợi trên nóc nhà để được cứu. Nhóm tình nguyện gồm 50 người của Yaroslav Vasiliev, một người dân Olechky nay định cư ở Munich (Đức) đã sơ tán được hơn 1.000 người, nhưng vẫn còn 2.000 lời kêu cứu.

Thống đốc do Nga dựng lên ở Kherson, Vladimir Saldo hôm 10/06 nói rằng đã giải cứu 7.000 người, tuyên bố này gây bất bình cho người dân địa phương. Anna giải thích, Nga chỉ cho sơ tán từ địa điểm Skadovsk cách đó 20 kilomet ở phía nam, đưa đi Crimea. Đa số không muốn đi vì hầu như không có hy vọng trở về. Một phụ nữ kể lại câu chuyện của người bạn, xếp hàng suốt ngày 06/06 nhưng do không chịu qua máy kiểm tra nói dối và không trả lời câu hỏi có biết ai trong quân đội Ukraine hay không, bà đã bị đuổi trở về ngôi nhà đang bị ngập. Hôm 09/06, quân Nga bắn cả vào hàng dài 200 người đang chờ lãnh bánh mì, may mà quả đạn không nổ, nếu không chẳng biết sẽ có bao nhiêu nạn nhân.

Olha, một cư dân Olechky bày tỏ lo lắng về nguy cơ dịch tả. Sau nhiều ngày chìm trong nước, một số căn nhà cũ đã bị sập và chủ nhân chết đuối trong dòng nước ngầu đục của sông Dniepr. Bà rơi nước mắt cho biết : "Có rất nhiều xác từ nghĩa địa trồi lên, và thi thể của những người bị chết đuối. Chẳng hạn những láng giềng của tôi không sơ tán được, đã phải để cho xác người thân trôi theo dòng nước, vì họ không thể chờ mãi trên nóc nhà bên cạnh những xác này".

Phá đập Kakhovka : Putin "ăn không được thì đạp đổ"

Nhìn chung, Les Echos nhận thấy cuộc phản công vừa khởi động, đất nước Ukraine đã phải đối mặt với thảm họa sinh thái, cho thấy Vladimir Putin cố chấp như thế nào. Không có gì nguy hiểm hơn cho phương Tây nếu để Ukraine rơi vào tay Nga. Hồi năm 1672, Hà Lan từng mở van đập nước, tự làm ngập lụt để chận quân Pháp, nhằm bảo vệ lãnh thổ. Nhưng chọn lựa của Putin - nhấn chìm vùng đất chiếm được của Ukraine - là kiểu "ăn không được thì đạp đổ". Đặc biệt trong bối cảnh khí hậu nóng lên, đó là hủy diệt sinh thái, chống lại thiên nhiên, để lại hậu quả lâu dài.

Nếu Putin không ngần ngại cho nổ tung Kakhovka bất chấp con đập quan trọng này nằm gần nhà máy điện nguyên tử Zaporijjia, thì ông ta còn có thể dấn tới đâu nữa để tránh bại trận ? Đến chỗ phá vỡ cấm kỵ về sử dụng vũ khí nguyên tử chăng ? Có thể rút ra hai kết luận trái ngược. Thứ nhất là cho rằng cần chấm dứt ngay việc leo thang có nguy cơ dẫn đến thảm họa, áp đặt ngưng bắn trước khi quá muộn. Thứ hai, tái khẳng định phải làm mọi cách để chống lại những khiêu khích, bắt chẹt một cách vô trách nhiệm của ông chủ điện Kremlin. Không coi thường nhưng cũng không sợ hãi - một thái độ không dễ dàng. Nhưng kiên quyết ủng hộ Ukraine là chọn lựa duy nhất của niềm tin và trách nhiệm, cần có sự sáng suốt và thực tế.

Khả năng khó xảy ra nhất là Nga chiến thắng, dù là đất nước rộng gấp 16 lần và dân số đông gấp ba Ukraine. Tuy Moskva đã rút được kinh nghiệm từ những thất bại cay đắng vào đầu cuộc xâm lăng, nhưng quân đội Ukraine có tinh thần chiến đấu mạnh mẽ hơn và vũ khí ngày càng tân tiến hơn. Người Ukraine biết rằng nếu thua trong cuộc chiến này sẽ bị mất nước, còn với người Nga, bại trận có nghĩa là hồi kết của Putin chứ không phải của nước Nga.

Dân chủ thế kỷ 21 tùy thuộc vào kết cuộc chiến tranh Ukraine

Nhưng liệu Kiev có thể thắng lớn, giành lại tất cả những vùng đất bị Nga chiếm từ 2022, nếu không phải từ 2014 ? Trước một đối thủ đã có rất nhiều thời gian chuẩn bị phòng thủ kiên cố, bên tấn công phải áp đảo về cả số lượng lẫn chất lượng, có thể đây không phải là trường hợp Ukraine. Trừ phi có được đột phá lớn tại một mặt trận dẫn đến sự sụp đổ hàng loạt phòng tuyến khác.

Putin sẽ làm mọi cách để tránh việc bại trận nhục nhã làm mất đi quyền lực và thậm chí cả mạng sống. Ông chủ điện Kremlin chỉ còn có thể trông cậy vào Trung Quốc. Một chế độ độc tài bị dân chủ đánh bại không phải là điều tốt lành cho Bắc Kinh vốn đang lăm le chiếm Đài Loan. Nhưng Trung Quốc cũng không thể để cho Putin đi quá trớn, sử dụng cả vũ khí nguyên tử chiến thuật. Không đánh bại được Nga, nhưng Ukraine cũng không thắng rõ rệt, phải chăng về lâu về dài là hòa bình vì cả hai đều kiệt lực ? Nói cách khác, tình hình hiện nay gần giống với thời điểm 1915, khi Đệ nhất Thế chiến mới khởi đầu ; hay năm 1953, ngưng bắn ở Triều Tiên ?

Les Echos đặt vấn đề : Làm thế nào giải thích cho Kiev là phải chấp nhận nhượng bộ về lãnh thổ, trong khi Ukraine không chỉ bị tấn công mà kẻ xâm lược còn gây ra một loạt tội ác chiến tranh, tội ác chống nhân loại ? Ngay cả việc bảo đảm an ninh trước mắt cho Ukraine, trong khi chuẩn bị hội nhập và Liên Hiệp Châu Âu và NATO trong tương lai, kể cả với viện trợ tái thiết đất nước tầm cỡ kế hoạch Marshall, vẫn không thể đủ. Có nên giơ ra cho Kiev củ cà rốt an ninh và kinh tế, đồng thời là một cây gậy dưới dạng đe dọa phe Cộng hòa – có xu hướng co cụm - chiến thắng ở Mỹ năm 2024 ? Theo Le Figaro, hồi kết của chiến tranh Ukraine đóng vai trò quyết định cho định mệnh của dân chủ trong thế kỷ 21. Ngược với trường hợp Afghanistan, Syria, Iraq hay Sahel, không thể thua trong cuộc chiến này, Hoa Kỳ và Châu Âu phải cam kết hỗ trợ Kiev lâu dài.

Thụy My

Ukraine tổng phản công : Giờ của sự thật đã điểm !

The Economist, L’Obs, L’Express, Courrier International đều nhận định cuộc phản công của Ukraine đã bắt đầu ở mọi hướng, nhưng dường như mũi nhọn là ở Zaporijia. Khoảng thời gian vài tuần lễ tới là rất quan trọng, người Ukraine cần một chiến thắng hơn bao giờ hết.

Các chiến binh Ukraine trên mặt trận gần Bakhmut ngày 05/06/2023.  AP - Iryna Rybakova

L’Express tuần này nói về tình trạng nhập cư, Le Point quan tâm đến vấn đề tình dục của giới trẻ. Courrier International nêu ra khía cạnh đạo đức của nỗ lực tái sinh một số loài đã tuyệt chủng. Hồ sơ của L’Obsđược dành cho việc "Tái vũ trang của thế giới", còn The Economist đăng ảnh trang nhất một bàn tay giơ cao mang hai màu xanh vàng - màu cờ Ukraine – với dòng tít lớn "Ukraine phản công". Đây cũng là chủ đề nóng nhất trên trang web của các tuần báo. 

Thủ lãnh Wagner : Số thương vong của Ukraine do Moskva công bố là "hoang đường"

The Economist nhận định cuộc phản công đang được tiến hành, và khoảng thời gian vài tuần tới là rất quan trọng. Ukraine đã có những hoạt động dọc theo 1.000 kilomet chiến tuyến để thăm dò những điểm yếu của phía Nga. Và nay trắc nghiệm khả năng phòng thủ của địch với cường độ chưa từng thấy kể từ nhiều tháng qua, với một loạt tấn công ở miền đông và miền nam.

Một blogger quân sự Nga hôm 08/06 đã báo động là lực lượng Ukraine đánh vào Zaporijia. Trước tiên là pháo kích ồ ạt, rồi xe tăng tiến vào. Có đến bốn đoàn xe gồm 120 thiết giáp, mỗi đoàn được mười mấy xe tăng dẫn đầu, tiến từ Orikhiv đến Tokmak, một thị trấn nằm trên dải đất chiếm đóng nối với Crimea. Cuộc tấn công trong đêm ở Zaporijia là một cột mốc quan trọng cho quân đội Ukraine kể từ đầu cuộc chiến : tiến đánh quy mô vào ban đêm, từ hai hướng.

Những dấu hiệu đầu tiên được nhận thấy từ ngày 04/06, khi nhiều lữ đoàn Ukraine tiến về phía Velyka Novosilka đến Novodonetsk, những ngôi làng nằm gần Vuhledar đang bị Nga chiếm. Theo chuyên gia Rob Lee của King’s College ở Luân Đôn, khu vực này quân Nga khá yếu vì đã bị thiệt hại nặng vào mùa xuân, và một số đơn vị đã được điều đến Bakhmut. Việc tấn công vào Tokmak và gần Vuhledar đe dọa không chỉ Melitopol mà cả những thành phố cảng Berdyansk, Mariupol nằm xa hơn ở miền nam, phía Biển Azov. Nếu xuyên thủng được hàng phòng ngự dày đặc của Nga, có hy vọng cắt đứt được cây cầu trên bộ này.

Nga nói rằng đã đẩy lùi được cuộc tấn công gần Vuhledar, phía Ukraine có đến 3.715 chiến binh thương vong. Không chỉ Kiev, mà cả thủ lãnh Wagner Yevgeny Prigozhin cũng bác bỏ, nói rằng con số này là "khoa học giả tưởng hoang đường và phi lý". Phương Tây nhận định Ukraine có được những tiến triển cho dù các video cho thấy giao tranh rất ác liệt. Chuyên gia John Helin của Black Bird Group cho biết Ukraine đã chiếm được những điểm cao ở Storozheve, tạo thuận lợi để đánh tiếp, cầm chân được hai sư đoàn cơ giới của Nga.

Quân Nga được bố trí theo hình lưỡi liềm từ Kherson ở miền nam tới Luhansk ở đông bắc, và cả hai đầu đều phải đối phó với những cuộc tấn công của Ukraine. Hơn nữa Moskva còn bị phân tâm trước những vụ xâm nhập của các lực lượng người Nga lưu vong tại Belgorod, hôm 05/06 một đại tá Nga đã tử thương.

Nếu miền đông bị chiếm lại, mục tiêu "giải phóng" của Putin tan tành

Trong khi đó giao tranh vẫn chưa ngưng tại Bakhmut và ở Soledar - nằm phía bắc thành phố này, cho thấy quân Nga có thể bị Ukraine bao vây. Nếu Kiev giành lại được Bakhmut, sẽ xóa sạch kết quả khả dĩ duy nhất của Nga trong năm ngoái. Một bước tiến lớn hơn quanh Donbass cũng giúp Ukraine tái chiếm lãnh thổ đã mất năm 2014. Đó sẽ là nỗi nhục cho Nga, mục tiêu "giải phóng" miền đông coi như tiêu tan.

Tổng hợp những diễn biến trên đây cho thấy sau nhiều tuần chuẩn bị chiến trường bằng pháo và những hoạt động khác, cuộc phản công đã bắt đầu một giai đoạn mới quyết liệt hơn. Dữ liệu hồng ngoại từ những ngọn lửa do pháo kích và ném bom gây ra cho thấy ngày 06/06 là một trong những ngày giao tranh ác liệt nhất kể từ đầu cuộc chiến, với hầu hết đám cháy là từ khu vực do Nga kiểm soát. Tình trạng mù mờ về lực lượng và những hướng tấn công chính cho thấy Kiev đã thành công trong việc giữ bí mật kế hoạch.

Một trong số 9 lữ đoàn được phương Tây giúp huấn luyện là lữ đoàn 37 có thể đã tham gia gần Vuhledar, vì có sự xuất hiện của các xe tăng hạng nhẹ Pháp AMX-10RC và xe chống mìn Mastiff của Anh. Trên lý thuyết, chừng đó là đủ xuyên thủng phòng tuyến nhiều lớp của Nga dọc theo một chiến tuyến khoảng 20 kilomet.

Ukraine cần tập trung quân mà không bị phát hiện, đồng bộ hóa vũ khí, phối hợp các binh chủng, và bảo đảm được rằng một lực lượng được huấn luyện tương đối sơ sài vẫn can đảm tiến tới trước bão lửa tuy có nguy cơ bị thiệt hại nặng. Như vậy, quân Nga kém tinh thần, mệt mỏi có thể không giữ được những phòng tuyến dù kiên cố. Gây sốc, tốc độ và bất ngờ là rất quan trọng. Một lợi thế nữa của Ukraine là thông thạo đường đi nước bước, trái với quân xâm lược.

Kiev chọn ngày đồng minh đổ bộ Normandie để mở màn chiến dịch ?

Trả lời tuần báo L’Obs, cựu trung tá Pháp Guillaume Ancel, chủ một blog quân sự cũng có cùng nhận định : "Cuộc phản công của Ukraine đã bắt đầu, và việc đập Kakhovka bị nổ là dấu hiệu". Theo ông, hai sự kiện rõ ràng có liên hệ trực tiếp với nhau. Dường như người Ukraine có ý tìm một thời điểm mang tính biểu tượng. Đợt phản công rất được chờ đợi bắt đầu từ thứ Ba 06/06, ngày kỷ niệm lần thứ 79 cuộc đổ bộ Normandy.

Việc Nga cho nổ tung đập Kakhovka vào rạng sáng có thể là phản ứng trước áp lực mạnh từ Ukraine. Nước lụt làm ngưng mọi khả năng tấn công trong vùng, không phải canh giữ 200 kilomet chiến tuyến, có thể rút lập tức các đơn vị ở phía nam sông Dniepr để bổ sung cho các mặt trận khác. Cho đến nay, Ukraine thường xuyên xâm nhập, dựa vào các ốc đảo giữa dòng sông để quấy nhiễu quân Nga. Gây ra thảm họa này, Nga làm cả vùng bị bao phủ một lớp bùn khoảng 1,5 mét, không thể vượt qua trong hai, ba tuần lễ.

Đó là một hành động khá tuyệt vọng của quân Nga để câu giờ, vì một phần tuyến phòng thủ của họ cũng bị chìm ngập, chứng tỏ đã bị rối loạn vì cuộc phản công. Vladimir Putin tìm cách gây ấn tượng mạnh, gởi thông điệp cho Ukraine và phương Tây : "Tôi sẵn sàng làm những chuyện khủng khiếp nếu cuộc phản công không dừng lại". Đã 15 tháng qua ông ta dùng bóng ma hạt nhân để đe dọa, nhưng không còn ai sợ nữa : nếu Nga tấn công nguyên tử, NATO sẽ quyết định tiêu diệt toàn bộ số quân Nga tại Ukraine. Theo ông Guillaume Ancel, Putin khó thể tiếp tục dọa dẫm bằng loại vũ khí này, nhưng vẫn có thể gây ra thảm họa.

Những vũ khí mới phương Tây đã xuất hiện ngoài mặt trận

Mọi người đều nghĩ đến nhà máy điện nguyên tử Zaporijjia. Người ta biết rằng đập Kakhovka bị vỡ do bị nổ bên trong, một công trình kiên cố như vậy cần đến nhiều tấn chất nổ mới phá được, chứ không thể dùng đặc công mang lựu đạn đến tấn công. Chỉ riêng Nga mới có phương tiện và động cơ để làm việc này. Đáng ngạc nhiên là phương Tây chỉ phản ứng chừng mực, trong khi có những dữ liệu địa chấn và hình ảnh vệ tinh, có thể là muốn tỏ ra đứng ngoài chiến dịch của Kiev.

Chuyên gia Pháp cho rằng Ukraine đang chịu thiệt hại, nhưng đó là bình thường vì vấp phải sự kháng cự của những đơn vị tinh nhuệ nhất của địch bố trí ở tuyến đầu. Năm 1944, những ngày đầu của cuộc đổ bộ còn khó khăn hơn nhiều, đẫm máu hơn cho phe Đồng minh. Quân Nga có hẳn một năm rưỡi để gài mìn khắp nơi và có pháo binh rất mạnh. Hiện Ukraine đang phải lùi lại ở một số điểm, nhưng một khi đột phá được, sẽ làm phía Nga phải rúng động. The Economist và L’Express đều nhận thấy Kiev đã điều một số vũ khí nặng được viện trợ như xe tăng Leopard 2 và AMX-10 RC, lâu nay chưa hề sử dụng kể cả trong trận đánh Bakhmut, để dành cho cuộc phản công này.

Lực lượng Ukraine không được không quân yểm trợ vì Nga đã bố trí các hỏa tiễn địa-không trên toàn chiến tuyến, phi cơ, trực thăng không thể đến gần mà chỉ đánh vào hậu cứ, sử dụng hỏa tiễn Storm Shadow và hệ thống định hướng JDAM. Do đắt tiền, Kiev đang tiết kiệm, chủ yếu dùng Himars. Phương Tây hy vọng một khi quân Nga rối loạn sẽ nhanh chóng tan hàng, nhưng cũng có thể kéo dài nhiều tuần lễ. Sẽ diễn ra một loạt tấn công và phản công nên không thể nói về thành công hay thất bại trong lúc này. Ngược lại, nếu đến tháng 9 Ukraine vẫn không đột phá được, tình hình sẽ rất đáng lo.

Zaporijia có thể là tâm điểm

Theo The Economist, có một số dấu hiệu ban đầu cho thấy cuộc phản công tại Zaporijia khác với ở miền đông và miền nam, với những lữ đoàn được trang bị tốt nhất. Các chuyên gia từ lâu vẫn nghĩ rằng tập trung sức vào Zaporijia là hợp lý nhờ vị trí trung tâm trên đường giới tuyến. Quân Nga có thể bị nhốt vào bẫy ở Kherson, thậm chí cả ở Crimea nếu Ukraine lại tấn công được cầu Kerch. Tiến được đến Melitopol, lực lượng Kiev có thể cắt đứt đường tiếp tế cho bán đảo đang bị chiếm đóng. Cũng vì vậy mà Nga đã bố trí rất kiên cố tại Tokmak ở bắc Zaporijia : chiến hào, hầm trú ẩn, chướng ngại vật chống tăng, bãi mìn, trải dài suốt 30 kilomet.

Trận phản công lần này sẽ giống trận Kherson hay Kharkiv hơn ? Cuộc tấn công vào Kherson là một trận chiến tiêu hao, những phòng tuyến chỉ vỡ dần sau nhiều tháng chiến đấu. Ngược lại, trong trận Kharkiv, Ukraine đã nhanh chóng xuyên thủng một vị trí yếu của địch và dấn tới, nhanh đến nỗi quân Nga còn chưa kịp tập hợp lại. Phòng tuyến Nga lần này chắc chắn hơn Kharkiv với binh sĩ giỏi hơn, nhưng Ukraine được trang bị tốt hơn. Bên cạnh Zaporijia, Ukraine còn trắc nghiệm ở Bakhmut. L’Express nhấn mạnh, Kiev cần một chiến thắng hơn bao giờ hết.

Ba khả năng kết thúc cuộc chiến

Trên bình diện địa chính trị, The Economist phân tích làm thế nào để Nga phải gánh chịu một thất bại mang tính chiến lược. Các nhà phân tích phương Tây hình dung ba kịch bản cho cuộc chiến tranh.

Thứ nhất : Một cuộc đột phá lớn của Ukraine, cắt đứt đường tiếp tế cho Crimea, tái chiếm phần lớn Donbass. Quân Nga tan tác, Vladimir Putin mất ghế. Một số cho rằng đó là phương cách tốt nhất để tái lập hòa bình tại Châu Âu. Tuy nhiên khó thể đánh giá khả năng duy trì kỷ luật của quân Nga, sự vững chắc của chế độ Putin, mối lo nguyên tử cũng chưa hoàn toàn biến mất. Một số viên chức Mỹ sợ rằng nước Nga rơi vào cảnh hỗn loạn sẽ khó kiểm soát được kho vũ khí hạt nhân.

Thứ hai, quân Nga thất bại nhưng ít thiệt hại hơn, Putin yếu đi. Kịch bản thứ ba u ám hơn, cuộc chiến rơi vào ngõ cụt, Nga giữ được đa số phần đất đã chiếm. Dù liên tiếp thất bại, Putin vẫn không từ bỏ mộng xâm lăng, lập nên một chính phủ ngụy quyền ở Kiev. Không quân và hải quân Nga vẫn chưa thiệt hại bao nhiêu và có thể động viên thêm lính, đe dọa Tây Âu ; ông ta hy vọng Donald Trump đắc cử sẽ gây áp lực để Ukraine chấp nhận các điều kiện của mình.

Theo tờ báo, cần phải có những bảo đảm an ninh cho Ukraine. Một think tank ở Washington đề nghị kế hoạch 5 điểm để trao cho Kiev những cam kết "ít hơn điều 5 của NATO nhưng mạnh hơn thỏa thuận Budapest", theo mô hình Mỹ đang áp dụng với Israel và Đài Loan. Cũng như tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã nhận ra một cách muộn màng là Ukraine đang bảo vệ châu Âu, tốt nhất nên giúp Ukraine hội nhập hẳn thay vì để mặc trong một vùng xám, như mời gọi Nga tấn công tiếp.

"Ukraine không thể thua", chìa khóa trong tay phương Tây

Triết gia Bernard-Henri Lévy trên Le Point khẳng định Ukraine không thể thua trong cuộc chiến này. Ông đã nói như vậy ngay từ đầu cuộc xâm lăng, và mỗi ngày trôi qua lại càng củng cố thêm niềm tin. Một bên là quân đội Nga không có tinh thần chiến đấu, chỉ huy tồi, đội ngũ lính đánh thuê Wagner đầy những tên tội phạm. Bên kia là quân đội gồm những công dân không chỉ bảo vệ đất nước mình mà còn cho ý tưởng văn minh và Châu Âu, họ biết vì sao phải chiến đấu. Trong thử thách, Ukraine đang trở thành quân đội được huấn luyện nhiều nhất, thiện chiến nhất Châu Âu. Bernard-Henri Lévy cho rằng ngưng bắn sẽ là thảm họa vì giúp kẻ xâm lăng tái vũ trang và tấn công tiếp, nhường lại Crimea cho Nga là tự sát. Lối thoát chỉ có thể là Nga phải đầu hàng, không chỉ Putin ra đi mà chế độ phải sụp đổ, một dân tộc đang mơ ngủ sẽ thức tỉnh.

Một chiến thắng toàn diện sẽ như thế nào ? Theo triết gia Pháp, chính là phương Tây chứ không phải Ukraine cần trả lời câu hỏi này. Chính các nhà lãnh đạo phương Tây, không phải Zelensky, đang nắm chiếc chìa khóa duy nhất. Đó là các chiến đấu cơ, hỏa tiễn tầm xa, các drone loại Reaper hiện đang ngần ngại chưa được chuyển giao. Hoặc là tiếp tục yểm trợ nhỏ giọt và chiến tranh sẽ kéo dài. Hoặc thay đổi cách nghĩ, chấm dứt coi Zelensky là người đi xin. Viện trợ vũ khí không phải là tặng quà, mà là tự vệ. Cần cung cấp cho Ukraine những gì có thể để chống lại kẻ thù chung, và chiến tranh sẽ nhanh chóng kết thúc. Mạng sống của những người vô tội sẽ bị tước đoạt ngày mai, ngày mốt, ngày kia…nếu phương Tây cứ mãi chi viện cầm chừng.

Cả thế giới cùng vũ trang

Nhìn toàn cảnh,L’Obs nhận định từ khi Nga xâm lăng Ukraine, chi tiêu quốc phòng bùng nổ tại Châu Âu, và trước đó Trung Quốc không ngừng gia tăng ngân sách quân sự. Một kỷ nguyên mới về địa chính trị đã mở ra, đầy dẫy nguy hiểm. Báo cáo của SIPRI hồi tháng 4 cho biết, ngân sách của các quân đội trên thế giới năm 2022 lên đến con số kỷ lục là 2.240 tỉ đô la, trong khi lúc cao điểm chiến tranh lạnh chỉ là 1.500 tỉ đô la.

Từ đầu cuộc chiến, nhiều tỉ đô la đã được phương Tây đổ ra để giúp Kiev chống quân xâm lược : những thiết bị gây nhiễu drone, băng đạn, áo giáp, kính viễn vọng, drone trinh sát, đại bác, radar, xe tăng, giàn phóng rốc-kết… Chỉ riêng quân viện của Hoa Kỳ đã là 43 tỉ đô la. Tây Âu ngủ quên một thời gian dài trong khi Mỹ, Trung Quốc, Nga, Saudi Arabia, Ấn Độ gia tăng vũ trang. Hoa Kỳ chi quân sự đến 870 tỉ đô la trong năm 2022, chiếm 39% toàn thế giới. Trung Quốc tuy đứng hạng nhì nhưng chi quốc phòng tăng đến 75% so với thập niên trước, Nhật Bản dù Hiến Pháp chủ hòa vẫn tăng tốc vũ trang trước sự hung hăng của Bắc Kinh.

Nhà chính trị học Bruno Tertrais cho rằng chiến tranh Ukraine chỉ là bậc thang cuối cùng. Bước ngoặt đầu tiên là sau ngày 11/9, đợt tái vũ trang thứ hai vào khoảng 2012 với việc Vladimir Putin tái đắc cử và Tập Cận Bình

lên ngôi. Đến giữa những năm 2010 diễn ra đợt thứ ba với hai cú sốc liên tiếp cho phương Tây : Nga sáp nhập Crimea và khủng bố Hồi giáo. Từ tháng 2/2022, bước ngoặt thứ tư chủ yếu liên quan đến Châu Âu, sau 25 năm ngỡ đã an bình. Ông nhấn mạnh nếu chúng ta vũ trang là nhằm răn đe. "Nếu muốn hòa bình, hãy chuẩn bị chiến tranh".

Thụy My

Đập Kakhovka bị phá tác động thế nào đến chiến dịch phản công của Ukraine ?

Anh Vũ, RFI, 09/06/2023

Đập thủy điện Kakhovka gần thành phố Kherson của Ukraine hôm 06/06 đã bị phá vỡ. Diễn biến mới này được cho là một đòn nặng nề đối với chiến dịch phản công đã được quân đội Ukraine chuẩn bị từ nhiều tháng qua. Tuy nhiên, theo một số chuyên gia, không nên đánh giá quá cao tầm quan trọng của việc vượt sông Dniepr trong các giải pháp chiến lược mà Ukraine dự định nhằm lấy lại các vùng lãnh thổ bị Nga chiếm đóng.

Sau khi con đập Kakhovka bị phá vỡ, vùng dân cư rộng lớn của thành phố Kherson bị chìm trong nước, ngày 07/06/2023. AP

Thủ tướng Đức, Olaf Scholz không phải là người duy nhất đã thẳng thừng tỏ những nghi ngờ về nguồn gốc và lý do phá hủy con đập có giá trị chiến lược, Kakhovka, hôm thứ Ba 06/06. Người đứng đầu chính phủ Đức khẳng định : "Xem xét tất cả các yếu tố, đương nhiên người ta phải nhận thấy rằng đó là một cuộc tấn công của Nga nhằm ngăn chặn cuộc phản công của Ukraine để giải phóng lãnh thổ của mình"

Matxcơva đã nhanh chóng bác bỏ những cáo buộc như vậy. Đó cũng là những tố cáo đã được chính quyền Ukraine lặp lại. Ông Sergey Shoigu, bộ trưởng Quốc Phòng Nga tố Kiev có thể tìm cách "ngăn chặn các hoạt động tấn công của quân đội Nga trên phần này của mặt trận" bằng cách phá hoại con đập.

Không thể vượt sông ?

Dù tác giả vụ phá đập là ai thì tình tiết mới này của cuộc xung đột, khiến hàng chục nghìn người phải chạy khỏi vùng thảm họa, cũng sẽ có tác động đến tiến trình của cuộc chiến tranh. Hàng triệu mét khối nước sông Dniepr liền kề đổ vào làm ngập lụt khắp nơi. Một sĩ quan Ukraine giấu tên, được Financial Times phỏng vấn đã quả quyết rằng, "nếu chúng tôi muốn vượt qua con sông ở khu vực đó giờ không thể được nữa rồi".

Một trong những giả thuyết thường được nói đến nhiều liên quan đến kế hoạch phản công của Ukraine sắp tới là quân đội sẽ vượt qua sông Dniepr ở khu vực Kherson, nơi lòng sông hẹp hơn, rồi tiến nhanh nhất có thể về phía Crimée. Mục đích sẽ là cắt đứt các tuyến đường tiếp viện của Nga từ bán đảo đến hỗ trợ quân đội đóng ở khu vực Zaporijiia và Donbass.

Kế hoạch như vậy giờ dường như đã hỏng. Ông Jeff Hawn, chuyên gia về các vấn đề quân sự của Nga, đồng thời là nhà tư vấn của Viện New Lines, một trung tâm nghiên cứu về địa chính trị của Mỹ, nhấn mạnh rõ ràng việc vượt sông giờ đây là không thể. Theo ông, "bộ binh vẫn có thể vượt qua, theo nhóm nhỏ, nhưng xe bọc thép thì không".

Vấn đề không chỉ là mực nước. Jeff Hawn cho biết thêm : "Việc cơ sở hạ tầng bị phá hủy sau lũ lụt và những thứ đổ vỡ xung quanh có nguy cơ làm chậm bước tiến của binh sĩ, những người có thể vượt được qua sông". Từng đấy lý do cũng đã đủ để hủy bỏ một cuộc vượt sông Dniepr.

Vượt sông Dniepr, một giải pháp lựa chọn

Trong kịch bản đó, việc con đập Kakhovka bị phá hủy buộc bộ tổng tham mưu Ukraine phải suy nghĩ lại về kế hoạch phản công của mình. Tờ Wall Street Journal khẳng định Matxcơva có thể tận dụng khoảng thời gian nghỉ ngơi này để "tổ chức tốt hơn hoạt động phòng thủ của mình".

Nhưng có điều là nhiều chuyên gia được France 24 phỏng vấn nhận định rằng việc vượt sông Dniepr ở khu vực này này chưa bao giờ là một lựa chọn được cân nhắc nghiêm túc của Ukraine. Chuyên gia Sim Tack, một nhà phân tích quân sự cho Force Analysis, một công ty theo dõi các xung đột, nhận định : " Theo tôi, thảm họa này sẽ không có tác động nào đối với cuộc phản công bởi vì Kiev dường như muốn tập trung vào một cuộc tấn công lớn ở khu vực Vuledar và Donetsk".

Còn chuyên gia Huseyn Aliyev khẳng định : "Để băng qua sông Dniepr, chọn khu vực Kherson không phải là giải pháp hay, vì ở đó có địa hình lầy lội. Ngay cả trước khi bị lụt, xét về mặt hậu cần, sẽ rất phức tạp để tổ chức vượt sông cho các xe bọc thép cần để tiến hành phản công ",.

Tất cả mọi chuyện vẫn có thể tiếp tục như chưa có gì xảy ra hay sao ? Hoàn toàn không. Ông Huseyn Aliyev thừa nhận : "Thảm họa này chắc chắn loại bỏ hẳn một lựa chọn mà người Nga buộc phải tính đến".

Nói cách khác, một số ít hệ thống phòng thủ mà Matxcơva phải duy trì đề phòng ở khu vực này giờ đây có thể được bố trí lại ở nơi khác. Bắt đầu với Donetsk. Ông Jeff Hawn nhận định : "Bây giờ đó là mục tiêu có khả năng xảy ra nhất trong cuộc phản công của Ukraine. Quân đội Ukraine có thể tránh sông Dniepr và tiến xuống Mariupol, một mục tiêu mang tính biểu tượng cao đối với quân đội Ukraine".

Quân Nga cũng bị ảnh hưởng

Thảm họa này có một lợi thế khác cho người Nga : nó có thể khiến Kiev mất tập trung. Không dễ để tiến hành một cuộc tổng tiến công khi phải cùng lúc vừa phải tổ chức cứu trợ, vừa phải theo dõi diễn biến của tình hình nhân đạo. Ukraine có thể buộc phải trì hoãn các chiến dịch quân sự của mình cho đến khi tình hình tại các nợi họ quản lý trong vùng Kherson được kiểm soát.

Nhưng chính quyền Ukraine, dưới áp lực quốc tế, khó có thể trì hoãn phản công quá lâu. "Về mặt chính trị, Kiev cần chứng minh rằng viện trợ quân sự quốc tế cũng có ích. Đó là lý do tại sao, bất kể điều gì xảy ra, phản công vẫn là ưu tiên số một của chính phủ", ông Jeff Hawn nhận định. Chuyên gia Sim Tack cho biết thêm : "Ngoài ra, Ukraine vẫn có đủ nhân lực dân sự, không đến nỗi phải bỏ mặt trận để cứu giúp dân thường trong vùng lụt".

Hơn nữa, không chỉ có Ukraine bị tác động bởi lũ lụt. Theo chuyên gia Huseyn Aliyev, "Chính binh sĩ Nga phải bảo vệ bờ sông Dniepr", nơi cũng là tuyến đầu mặt trận của họ. Quân Nga cũng đã phải rời khỏi vị trí của mình khẩn cấp và có thể đã bị buộc phải để lại thiết bị khi rời đi.

"Các con đường đã bị ngập lụt bên phía sông Dniepr của Nga kiểm soát, điều này có thể tác động tiêu cực đến việc tổ chức tiếp viện từ Crimée, vốn là trung tâm hậu cần quan trọng cho quân đội Nga đóng ở miền nam Ukraine và ở Donbass", chuyên gia Aliev lưu ý.

Nhưng điều chủ yếu, về lâu dài, thảm họa này có thể là yếu tố bất lợi cho Nga. "Lũ lụt đã làm hỏng hệ thống thủy lợi của Crimean. Nếu bán đảo cạn nước, Nga sẽ gặp khó khăn trong việc giữ toàn bộ tổ chức và quân đội của mình ở đó trong một thời gian rất dài", ông Sim Tack nói.

Nếu Nga thực sự đứng đằng sau việc phá hủy con đập nhằm cố gắng phá vỡ sự chuẩn bị của Ukraine, thì tính toán của họ giống như một trò chơi bất chắc.

(Theo france24.com)

Anh Vũ

Nguồn : RFI, 09/06/2023

***************************

Tình báo Ukraine công bố "bằng chứng" Nga phá hoại đập Kakhovka

Trọng Nghĩa, RFI, 09/06/2023

Cơ quan mật vụ Ukraine SBU vào hôm nay, 09/06/2023 cho biết là họ đã ghi được một cuộc điện đàm giữa hai người Nga cho thấy rõ là một "nhóm phá hoại" của Nga đã phá hủy đập Nova Kakhovka ở miền nam Ukraine trong đêm 05 rạng sáng 06 vừa qua.

Ảnh chụp vệ tinh cho thấy đập thủy điện Kakhovka trong vùng Kherson, Ukraine, bị phá vỡ ngày 06/06/2023. Planet PBC via Reuters – Handout

Theo hãng tin Anh Reuters, trong đoạn ghi âm một cuộc nói chuyện qua điên thoại dài một phút rưỡi được công bố trên mạng Telegram, một người được SBU mô tả là lính Nga, nói : "Họ (tức là người Ukraine) không phá hủy nó. Đó là nhóm phá hoại của chúng ta muốn dọa mọi người với con đập này".

Nhân vật này nói tiếp : "Sư việc không diễn ra như kế hoạch và họ đã làm nhiều hơn những gì dự kiến", và "hàng ngàn" con vật tại "công viên safari" bên dưới con đập đã bị giết.

Người đối thoại với nhân vật trên đã bày tỏ sự ngạc nhiên trước lời khẳng định rằng lực lượng Nga, vốn đã chiếm đóng con đập kể từ cuộc xâm lược vào tháng 2 năm 2022, đã phá hủy nó.

Reuters không thể xác minh độc lập tính xác thực của đoạn ghi âm, Matxcơva chưa bình luận về nội dung, trong lúc cơ quan SBU hhông cung cấp thêm chi tiết về cuộc trò chuyện hoặc những người tham gia, chỉ cho biết là đã mở một cuộc điều tra về tội ác chiến tranh và "hủy diệt sinh thái".

ISW : Cuộc phản công của Ukraine đã bắt đầu

Riêng về tình hình chiến sự, Viện Nghiên Cứu Chiến Tranh (ISW), một cơ quan tham vấn có trụ sở tại Hoa Kỳ, vào hôm qua khẳng đinh rằng lực lượng Ukraine đã bắt đầu cuộc phản công, dựa trên sự gia tăng chung trong hoạt động quân sự trên toàn bộ chiến tuyến mà họ đã quan sát thấy.

Viện nghiên cứu chiến tranh giải thích : "Cuộc phản công có thể sẽ không diễn ra như một cuộc hành quân lớn đơn lẻ mà có thể bao gồm nhiều hành động ở nhiều nơi, khác nhau về quy mô và cường độ, kéo dài trong vài tuần".

Các thông tin trên thực địa như đã khẳng định thêm nhận định của ISW. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky vào hôm qua đã khen ngợi lực lượng Ukraine là đã "làm tốt ở Bakhmut". Ông đồng thời xác nhận rằng "giao tranh đang diễn ra rất ác liệt ở Donetsk Oblast".

Còn về phía Nga, nước này hôm qua cũng khẳng định rằng đã phá tan cuộc phản công của Ukraine ở khu vực Zaporijjia.

Trọng Nghĩa

Nguồn : RFI, 09/06/2023

*************************

Đập nước ở Ukraine bị vỡ ảnh hưởng ra sao tới tình hình thế giới và Việt Nam ?

Raymond Powell và Trần Bằng, RFA, 08/06/2023

Đập thủy điện tại thành phố Nova Kakhova trên sông Dnipr đã bị vỡ hôm giữa tuần, khiến toàn bộ vùng hạ lưu, đông nam của vùng Donbass, gồm khoảng 80 ngôi làng, thị trấn, thành phố, trong đó có thành phố Kherson, bị ngập.

Toàn cảnh đập nước Nova Kakhovka bị vỡ, nhìn từ trên cao - Reuters

Cả Nga và Ukraine đều "đang đổ lỗi" cho nhau. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng có thể con đập này tự vỡ, do tác động của chiến tranh, bom đạn đã nổ xung quanh đập liên tục và vũ khí hạng nặng của quân Nga di chuyển thường xuyên trên mặt đập. 

Đập vỡ-Ai hưởng lợi ?

Trao đổi với RFA, hai nhà nghiên cứu Raymond Powell ở Đại học Stanford và Trần Bằng từ Đại học Paris 2 Pantheon – Assas, đều cho rằng hiện còn quá sớm để nhận xét về thảm họa này tới tình hình thế giới và Việt Nam. Tuy vậy, cả hai ông đều đưa ra những nhận bước đầu về thảm họa này.

Ông Raymond Powell, nhà nghiên cứu về vấn đề Biển Đông ở Đại học Stanford nói với RFA qua tin nhắn : 

"Tôi nghĩ rằng có nhiều khả năng Nga là bên chịu trách nhiệm về vụ vỡ đập, nhưng chúng ta chưa thể chắc chắn. Hiện nay khó có thể đưa một kết luận quá rộng. 

Chúng ta có thể đặt một câu hỏi rất mở là ai "được hưởng lợi" từ thảm họa này. Cả phía Nga và Ukraine đều bị tổn hại theo những cách khác nhau, và có lẽ ở thời điểm này, chúng ta vẫn chưa biết hết những tác động ở cấp độ hai và cấp độ ba của nó. 

Nếu là Nga thì đó là một hành động tồi tệ, nhưng tôi không biết liệu đó có phải là điều tồi tệ nhất mà họ đã làm hay chưa. Họ đã xâm chiếm nước láng giềng, san bằng các thành phố một cách bừa bãi và bắt cóc trẻ em trở về Nga. Danh sách tội ác chiến tranh của họ đã dài. Vì vậy, mặc dù đây là một sự kiện khủng khiếp, nhưng tôi không chắc nó thay đổi bao nhiêu cách khu vực hoặc thế giới phản ứng với Nga. 

Ví dụ, nếu trước đây Việt Nam không lên án Nga về các tội ác chiến tranh thì bây giờ Việt Nam có làm như vậy không, nhất là khi Nga phủ nhận có liên quan đến việc phá đập ?

Tôi nghĩ điều có thể thay đổi tư duy của các bên về cuộc chiến là cuộc phản công được chờ đợi từ lâu của Ukraine. Nếu Ukraine đạt được một bước đột phá quan trọng, điều đó thực sự sẽ thay đổi khá nhiều động lực".

Nhà nghiên cứu Trần Bằng, nghiên cứu sinh tiến sĩ ngành Khoa học Chính trị tại Đại học Paris 2 Pantheon – Assas, nhận xét với RFA qua tin nhắn :

"Nhìn trên hình ảnh và một số video thì chúng ta chưa rõ được mức độ tàn phá. Nếu người ta phá sập hoàn toàn con đập, hoặc chỗ phá ở dưới sâu so với chiều cao đập thì vấn đề sẽ khác, còn phá ở vị trí cao thì cái đập thành đập tràn, tức là mực nước hồ chứa tụt xuống ngang mức bị phá rồi ngưng lại thôi.

Đây chỉ là cảm nhận cá nhân, nhưng khi xem hình ảnh và video thì tôi cảm giác vị trí bị vỡ ở khá cao trên thân đập, nên có lẽ tác hại cũng hạn chế được phần nào. Chúng ta thử tưởng tượng nếu thổi bay cả con đập, toàn bộ nước hồ chứa thoát xuống thì thảm họa kinh khủng lắm".

Chiến lược của Việt Nam với Nga có ảnh hưởng ? 

Liệu thảm hoạ vỡ đập này ảnh hưởng đến tình hình thế giới và nói riêng với Việt Nam hay không ? RFA, trong đoạn sau, trao đổi chi tiết hơn với nhà nghiên cứu Trần Bằng : 

RFA : Theo ông, liệu Nga có lại bị Liên hiệp Châu Âu rồi Liên Hiệp Quốc ra nghị quyết lên án một lần nữa hay không ?

Trần Bằng : Không ai biết trước được vì chưa có kết quả điều tra vì sao đập bị vỡ và nếu bị phá thì ai là tác giả vụ phá đập. Nhưng tôi nghĩ có lẽ khả năng Nga chịu trách nhiệm cho vụ này thì nhiều hơn là Ukraine. Nhưng ngay cả giả sử sau này kết quả điều tra cho thấy Nga phải chịu trách nhiệm cho thảm họa này, thì giờ đến mức này, Nga cũng sẽ mặc kệ thôi. Họ không quan tâm nữa, bị lên án nhiều rồi thì bị lên án thêm nữa cũng vậy. Bây giờ bên nào thắng trên chiến trường sẽ có tiếng nói quyết định về cục diện. 

RFA : Liệu có thể dự đoán lương thực thế giới sẽ thiếu hụt hơn nữa ? Giá lương thực ở Châu Âu và Hoa kỳ có thể tăng ? Châu Âu và Mỹ sẽ có thêm khó khăn gì khi phải cứu trợ nạn nhân trận lụt, giải quyết thảm hoạ môi trường vì một kho dầu cũng bị rò rỉ theo dòng nước lụt ?

Trần Bằng : Tôi không đủ thông tin để xác định sản lượng lương thực trong khu vực ngập lụt là bao nhiêu % trên tổng số diện tích canh tác còn trong tầm kiểm soát của Ukraine. Ngoài ra cần phải có thêm thông tin về năng lực xuất khẩu qua đường bộ trước sự kiện này, và theo dõi xem nó sẽ thế nào trong tương lai. Nhưng nhìn chung tôi có cảm giác là càng xáo trộn thì giá cả sẽ tăng, trong dài hạn thì EU và Mĩ (cũng như thế giới) sẽ khắc phục được, còn trong ngắn hạn thì sẽ khó khăn. 

Về cứu trợ thì có lẽ Mỹ, Châu Âu và Ukraine chỉ có thể cứu trợ nạn nhân trong vùng do Ukraine kiểm soát thôi, còn vùng Nga kiểm soát thì họ không thể. 

Về vấn đề môi trường thì tôi nghĩ môi trường Ukraine đã bị nhiễm độc do thuốc nổ nhiều lắm rồi, ngay cả sau khi chiến tranh kết thúc thì còn lâu nữa mới giải quyết xong. 

RFA : Giả sử Putin là bên phá con đập này, liệu Putin tính toán gì đối với người dân Mỹ và Châu Âu nếu làm điều đó ? Có phải Putin muốn người dân Mỹ và Châu Âu gặp thêm khó khăn để không ủng hộ Ukraine nữa ? 

Trần Bằng : Phá đập gây ngập lụt để ngăn cản đối phương tấn công không phải là mới. Ukraine cũng đã buộc phải làm vậy để ngăn xe tăng Nga  tiến về Kyiv hồi 2022. Bây giờ thì Ukraine đang ở chuẩn bị tấn công. Tôi nghĩ nếu Putin là bên phá đập thì mục đích chỉ là để ngăn Ukraine phản công là chính, còn ảnh hưởng của nó đến Mĩ và EU có lẽ rất ít.

RFA : Liệu Nga có còn năng lực và cơ hội giữ được vùng Viễn Đông Nga, nơi có diện tích gấp 5 lần Trung Quốc nhưng dân số chỉ 8 triệu người, tiếp giáp với 3 tỉnh Trung Quốc với 120 triệu dân ?

Trần Bằng : Việc giữ được hay không phần Viễn Đông phụ thuộc vào sự khôn ngoan của giới chính trị Nga. Tôi không tin tin là Nga sẽ rơi vào cảnh khó khăn như Triều Tiên vì Nga vẫn còn tiềm lực công nghệ, còn tài nguyên, còn vũ khí hạt nhân và năng lực xuất khẩu vũ khí thông thường. Nhưng Trung Quốc chắc chắn sẽ lợi dụng để mở rộng ảnh hưởng, không loại trừ việc chiếm thêm đất. Về kinh tế, khu vực Hei Long Jiang (Hắc Long Giang) ra biển qua Vladivostok có ngắn chút so với ra Dalian (Đại Liên) nhưng có lẽ không đáng kể lắm, tuy vậy, về đất đai thì Trung Quốc luôn muốn thêm. Tư duy kiểu cũ của họ không thay đổi được. 

RFA : Bắt đầu từ sự suy tàn của Nga, chúng ta hãy quay trở lại quan hệ Mỹ Trung và cuối cùng là ảnh hưởng tới Việt Nam. Liệu Mỹ có lại cần đến Trung Quốc để xử lý một nước Nga suy tàn, bị cô lập, đem vũ khí hạt nhân ra dọa thế giới, giống như họ cần Trung Quốc để giữ yên Bắc Triều Tiên ?

Trần Bằng : Không ai có thể tiên đoán hoặc khẳng định gì về tương lai. Nhưng xu thế chung là phương Tây có lẽ giải quyết xong Nga thì sẽ đến lượt Mĩ - Trung tranh hùng gây cấn hơn. Họ sẽ không đánh nhau trực tiếp, như Liên Xô và Mỹ không đánh nhau vậy. Nếu có va chạm, các cường quốc sẽ va chạm ở vùng đệm trước. Và chúng ta không thể biết vùng đệm đó là vùng nào trong tương lai. 

Vùng đệm đó sẽ phải nhỏ, vừa đủ để hai bên thử sức. Không loại trừ đó có thể là Việt Nam và Biển Đông vì nó "vừa miếng" với tất cả. Thành ra tôi không nghĩ là Mĩ sẽ cần Trung Quốc để kiểm soát Nga. Châu Âu "kèm" Nga là được rồi, nó làm Châu Âu không thể thoát quá xa khỏi Mĩ, vừa giữ cho Nga không quá cực đoan.

RFA : Việt Nam và Nga đã có kế hoạch cho chuyến thăm của Putin đến Việt Nam trong mùa hè này. Giả sử có kết quả điều tra là đập vỡ vì Nga phá, liệu Việt Nam sẽ huỷ chuyến thăm của Putin vì hình ảnh xấu đó ?

Trần Bằng : Việt Nam cần Nga để cân bằng với Trung Quốc, đúng hơn là Việt Nam cố gắng neo với Nga, với hi vọng làm Trung Quốc cư xử vừa phải hơn. Đấy có lẽ là lí do lớn nhất, ngoài chuyện mua vũ khí Nga thì rất dễ dàng, do Nga không có cơ chế minh bạch như Mỹ hay Châu Âu. 

Thành ra chuyện đập nước bị phá chắc không ảnh hưởng đến tính toán chiến lược của Việt Nam với Nga. 

Còn nếu đánh giá về chiến lược này của Việt Nam, tôi nghĩ vấn đề lớn nhất của Việt Nam là neo chính trị, quân sự và kinh tế vào cả 3 hướng Trung Quốc, Nga và phương Tây. Từ trước tới nay, 3 bên có xung đột nhưng thấp, thì đó là chiến lược tốt. Từ khi chiến tranh Ukraine đến nay, cả 3 ông lớn xoay ra đánh nhau thì chiến lược đó là gánh nặng, Việt Nam nên tìm cách thay đổi để tìm giải pháp tối ưu. 

Tôi nghĩ là Việt Nam không hẳn cảm thấy thoải mái khi bỏ phiếu trắng cho các nghị quyết lên án Nga ở Liên Hiệp Quốc. Ví dụ như ở Đối thoại Shangri-La 2023 vừa rồi, Việt Nam tham dự nhưng im lặng. Có lẽ vì trong lúc căng thẳng ở Ukraine và Biển Đông vẫn đang diễn ra, Việt Nam không muốn phát biểu. Hoặc cũng có thể Việt Nam đang kẹt trong tư duy của chính mình, vừa là kẹt tư duy chính sách, vừa là kẹt trong tư duy thích làm "đại trượng phu", nghĩa hiệp, không bỏ bạn cũ, bất luận bối cảnh thế giới đã thay đổi. 

Rất lạ là Việt Nam tuy một mặt nghĩ mình yếu và chấp nhận nhẫn nhịn cho qua chuyện, nhưng luôn thích làm người nghĩa hiệp. Trong khi Trung Quốc đang tung tàu khảo sát  xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế của mình, Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố công khai là đang hoạt động trong vùng thuộc quyền tài phán của họ, thì Việt Nam vẫn mời tàu hải quân Trung Quốc  đến "giao lưu". (Xem báo Dân Việt : "Ngắm tàu Hải quân Trung Quốc đang thăm Đà Nẵng"). Có lẽ Việt Nam muốn nói rằng ta rất quân tử, tuy Trung Quốc xấu nhưng ta cư xử vẫn đúng mực. Nhìn từ một khía cạnh nào đó thì khá giống nhân vật AQ trong tiểu thuyết "AQ chính truyện" của Lỗ Tấn. 

RFA : RFA xin cảm ơn hai nhà nghiên cứu Raymond Powell và Trần Bằng đã dành cho chúng tôi cuộc phỏng vấn này.

Nguồn : RFA, 08/06/2023

Gần như toàn bộ các nguồn tin đều khẳng định là cuộc phản công của Ukraine đã bắt đầu, trừ phía Ukraine. Trước tiên, tin tổng phản công đến từ phía Nga để phục vụ cho công tác tuyên truyền "ta nhất định thắng, đich nhất định thua" của họ. Vẫn như mọi khi, bộ máy tuyên truyền của Nga đã tung tin bẻ gẫy toàn bộ các cuộc phản công của Ukraine, diệt nhiều xe tăng của đối phương. Cứ nghe theo các luận điệu của Nga thì ta có cảm tưởng là Nga phản công lại và sắp tiến tới Kiev rồi.

Những mũi tấn công của Ukraine - Ảnh minh họa

Chiến tuyến hiện nay trải dài hàng ngàn km. Nếu chỉ nói về số quân thôi, kể từ đầu cuộc chiến đến giờ, quân Nga đã bị tổn thất khoảng hơn 200 ngàn lính, nên hiện tại, số quân lính Nga trên chiến tuyến giảm đi rất nhiều, chỉ còn 15 lính/km, so với số trung bình trước đây là 45.

Hiện tại có vẻ như Ukraine chưa tập trung vào một trọng điểm nào cả mà đánh ở bốn mũi chủ yếu (xem bản đồ). Nhưng tôi có cảm tưởng là sắp tới mặt trận phía Nam sẽ là trọng điểm.

Có một điều chắc chắn là trong những ngày qua, Ukraine đã tăng cường đáng kể các hoạt động quân sự trên toàn tuyến chiến và đương nhiên đã đánh nhau thì phải có thiệt hại. Một số nguồn tin cho hay Ukraine bị thiệt hại mấy cái xe tăng Liên Xô. Trong khi đó, một số nguồn tin khác cũng cho thấy xác lính Nga phơi thây đầy đồng.

Tình hình hiện nay có thể cho ta thấy một số kịch bản sau :

1. Sau một số trận đánh lớn, quân Nga thất trận, bỏ chạy, gây ra hiện tượng domino rồi dẫn đến thất bại hoàn toàn, phải chấp nhận rút quân với các điều kiện hoàn toàn bất lợi.

2. Quân Nga cố thủ ít nhiều có thành công và cuộc chiến sẽ còn kéo dài với rất nhiều tang tóc đau thương.

Không thể có chuyện Ukraine thua trận. Họ đang đứng lên bảo vệ quê hương của họ trước sự xâm lược của tên độc tài tàn ác với chính dân của nó. Ukraine có sự hậu thuẫn của thế giới văn minh. Muốn nói gì thì nói, các bạn không thể nói rằng thế giới Nga là thế giới văn minh.

Putin là kẻ đã gây ra cảnh tang thương này ở thế kỷ 21. Chết chóc tang thương dù bất kể bên nào phải hứng chịu đều không thể là niềm vui cho chúng ta. Đúng là :

Phơi thây trăm họ

Tội đây thằng này

Hoàng Quốc Dũng

(10/06/2023)

Thất bại trên chiến trường Ukraine, nội tình Nga xáo trộn

Theo Le Monde, số ra ngày hôm nay 08/06/2023, những thất bại ngày càng rõ rệt tại Ukraine làm tăng thêm căng thẳng giữa các nhóm vũ trang : lực lượng lính đánh thuê Wagner xung đột với quân đội chính quy và với đội quân Chechnya. Bên cạnh đó, một số trong giới tinh hoa đã bộc lộ sự bất mãn khi "chiến dịch quân sự đặc biệt" không hề đạt được bất kỳ mục đích nào.

Mặt nạ tổng thống Nga Vladimir Putin (phải), chủ công ty Wagner Yevgeny Prigozhin (giữa) và lãnh đạo Chechnya Ramzan Kadyrov (tr ái) tại một tiệm bán đồ kỷ niệm ở Saint-Petersburg, Nga ngày 04/06/2023. AP - Dmitri Lovetsky

Ma túy làm bùng nổ bạo lực, nạn buôn lậu vũ khí, cải cách chế độ hưu, những thách thức của công ty điện lực Pháp trước tình hình tiêu thụ tăng vọt, là những chủ đề trên trang nhất các báo Paris hôm nay. Về thời sự quốc tế, sự kiện vỡ đập Kakhovka ở Ukraine được quan tâm nhiều nhất.

Vỡ đập Kakhovka : Thảm họa sinh thái gây phẫn nộ

Les Echos nói về "Sự phẫn nộ của quốc tế sau vụ vỡ đập ở Ukraine". Martin Griffiths, phó tổng thư ký Liên Hiệp Quốc phụ trách vấn đề nhân đạo gọi đó là một thảm họa "mà tầm cỡ chỉ có thể đánh giá đầy đủ trong những ngày tới", với những hậu quả "trầm trọng". Tổng thống Mỹ Joe Biden tái khẳng định ủng hộ Ukraine, Anh, Mỹ sẽ điều tra nguyên nhân. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan trong cuộc điện đàm với đồng nhiệm Volodymyr Zelensky hôm qua đã đề nghị lập một ủy ban điều tra quốc tế. Về phần Trung Quốc bày tỏ "quan ngại sâu sắc" đồng thời kêu gọi tất cả các bên tôn trọng luật nhân đạo quốc tế, bảo vệ thường dân.

Về hậu quả trước mắt, có 3.600 tòa nhà bị ngập lụt, khoảng 8.000 người đã được sơ tán. Chính phủ Ukraine dành 38 triệu euro để thiết lập những đường ống nước mới cho Kryvy Rih, Nikopol, Marhanets thuộc vùng Dnipropetrovsk ; và 21,5 triệu euro để cung cấp nước sinh hoạt cho Kherson, Mykolaiv và Zaporijjia. Theo Quỹ Quốc tế Bảo vệ Động vật, đập vỡ gây nguy hiểm cho thú nuôi và thú hoang, nhiều công viên quốc gia bị đe dọa, tổ chức phi chính phủ Ecoaction cảnh báo những quần thể thảo nguyên và rừng không thích ứng được với môi trường ngập nước có thể bị hủy diệt. Thủ tướng Ukraine cho biết ngoài 150 tấn dầu máy bị tràn, có thể thêm 300 tấn nữa đổ ra trong thiên nhiên.

Le Figaro dẫn lời tổ chức phi chính phủ Ecoaction lo ngại dòng sông bị ô nhiễm trực tiếp bởi "rác rưởi, hóa chất nông nghiệp và những vật liệu nguy hiểm khác, hệ thống xử lý nước thải không còn hoạt động". Hệ sinh thái của dòng sông lớn nhất Ukraine bị xáo trộn, có thể lan đến cả vùng duyên hải của Hắc Hải. Nhiều công viên quốc gia, nơi có khoảng mấy chục loài vật sắp tuyệt chủng có nguy cơ bị ảnh hưởng, trong đó có khu dự trữ sinh quyển Hắc Hải được Unesco xếp loại, châu thổ sông Dniepr được bảo vệ bởi Công ước quốc tế Ramsar. Cả một sự hủy diệt sinh thái.

Nova Kakhovka, thành phố chết

Le Monde cho biết sau khi đập nước bị phá hủy, "Nova Kakhovka trở nên một thành phố chết". Thảm họa này khiến vùng đồng bằng sông Dniepr rộng mênh mông không còn nước tưới. Chưởng lý Andriy Kostin nói rằng chính quyền Ukraine sơ tán được trên 17.000 người, nhưng tiếc rằng còn trên 25.000 dân tại khu vực do Nga kiểm soát ở tả ngạn sông Dniepr.

Thống đốc do Moskva dựng lên Vladimir Saldo mặc đồ lính trận, trong một video khẳng định tình hình hoàn toàn bình thường. Trong khi đó ngay sau lưng ông ta, quảng trường trung tâm Nova Kakhovka đã chìm dưới làn nước màu nâu. Một người dân cho biết chính quyền chiếm đóng đã chạy mất và mang theo mọi thứ. "Nova Kakhovka là thành phố chết, chỉ còn một bộ phận cấp cứu. Bệnh viện, nhà thuốc đều đóng cửa, những vật dụng có giá trị đều bị người Nga đem đi".

Tờ báo nhắc lại, hôm 28/08/1941 theo lệnh Stalin, cơ quan an ninh NKVD đã làm nổ tung nhà máy thủy điện Zaporijia cũng trên dòng sông này, để chận bước tiến của quân Đức. Nước lụt từ sông Dniepr đã làm cho 20.000 đến 100.000 người chết vào thời đó. Các nhà phân tích quân sự cho rằng việc phá đập Kakhovka sẽ thu hẹp khả năng phản công của quân đội Ukraine. Những ốc đảo và bãi cát giúp vượt sông dễ dàng hơn có thể bị nước lũ nhấn chìm, gây khó khăn cho việc mở đường sang Crimea.

Nhưng nếu đồng bằng sông Dniepr bị ngập khiến khó thể qua được con sông, hồ chứa của Kakhovka bị cạn có thể gây tác dụng ngược lại. Theo chuyên gia Stéphane Audrand, nhờ đó lực lượng Ukraine đang giữ phía thượng lưu có thể vượt qua, còn quân Nga tạm thời bị giảm khả năng phòng vệ do nước lụt.

Kherson : Lực lượng cứu hộ chạy đua với thời gian

Về việc cứu hộ, đặc phái viên Libération nhận thấy tại Kherson nhiều người dân bất đắc dĩ mới phải ra đi. Nước tiếp tục dâng lên, một số người ra tay trợ giúp các nhân viên cứu hộ, số khác không nơi trú ẩn đành phải di tản. Có những nơi nước ngập đến 5 mét, đường phố trở thành những con kênh. Đã hai ngày liên tiếp, các nhân viên cứu hộ của Cơ quan Tình trạng Khẩn cấp (DSNS) được nhiều người giúp sức – cảnh sát, quân nhân, nhà hoạt động nhân đạo, tình nguyện viên, hay cư dân bình thường. Những điểm cấp cứu được dựng lên đột xuất. Một xe lội nước lớn do Ukraine sản xuất liên tục đi về giữa những nơi hẻo lánh nhất như Korabel, một ốc đảo giữa sông thường xuyên dưới lằn đạn quân Nga.

Nhóm "Kaiman", một đơn vị tình nguyện đến từ Odessa cho biết khó khăn nhất là tìm kiếm những người già, họ đã cứu được ba bà cụ bị mù không thể tự di chuyển. Người cứu hộ thường phải đập bể kiếng, leo lên những cầu thang tối tăm vì điện đã bị cúp tại 2.500 tòa nhà, đi từng tầng xem có ai còn sót lại. Chó mèo cũng được trợ giúp như người, hầu như mỗi chuyến đò đều có chở theo những con mèo hoảng loạn, những con chó sợ hãi sủa vang. Phóng viên nhận thấy một bà già ngồi bên túi đồ trên xuồng, được cứu cùng với năm chục con mèo…

Cũng tại Kherson, Le Figaro cho biết đang phải chạy đua với thời gian để sơ tán những vùng bị ngập lụt phía nam. Gần 20% thành phố 300.000 dân mới được giải phóng từ tháng 11/2022 đã bị chìm ngập dưới làn nước. Sống sót dưới đạn bom, chịu đựng sự cai trị của Nga suốt 9 tháng, nay đến nạn lụt, có những người bị mất hết tài sản dành dụm một đời. Một tình nguyện viên tỏ ra đau xót khi động vật hoang dã, hệ thực vật trong vùng đều sẽ chết. Trong ngày đầu, quân Nga còn bắn vào những khu vực bị ngập lúc dân đang được giải cứu. Nhưng vấn đề hiện giờ là dòng nước mang theo những quả mìn của Nga, gây nguy hiểm cho cả những người cứu hộ.

Càng thua trên chiến trường, giới quân sự Nga càng hục hặc

Về nội tình nước Nga, theo Le Monde, những thất bại ngày càng rõ rệt của "chiến dịch quân sự đặc biệt" làm tăng thêm căng thẳng giữa các nhóm vũ trang, bộc lộ sự bất mãn của một bộ phận giới tinh hoa.

Có một video, thoạt nhìn thì trong bối cảnh chiến tranh Ukraine không có gì lạ : một tù nhân khuôn mặt sưng húp, mệt mỏi xưng tên khi bị cai tù quát nạt. Có điều, trung tá Roman Venevitin là sĩ quan cao cấp của quân đội Nga, còn người thẩm vấn là một chiến binh cũng chiến đấu cho Nga nhưng trong đội ngũ lính đánh thuê Wagner. Video đăng lên hôm thứ Hai 05/05 nhưng theo bộ phận báo chí của Yevgeny Prigozhin, sự kiện này từ ngày 17/05. Hôm đó một nhóm lính Wagner đang gỡ mìn trên một con đường dẫn đến Bakhmut thì bị pháo của quân chính quy nhắm vào. Theo lời thú nhận, tất nhiên là dưới sự bắt buộc của sĩ quan trên, thì đó không phải là nhầm lẫn mà là cố tình do "ghét" nhóm Wagner.

Những vụ xung đột giữa quân chính quy và lính đánh thuê vẫn thường xảy ra, nhưng chưa bao giờ đến mức này và được công khai như thế. Nhất là việc bêu ra một sĩ quan cấp cao, đã vượt quá tầm cỡ mọi khiêu khích lâu nay của Yevgeny Prigozhin. Ông chủ Wagner cho biết đã giao trả sĩ quan trên, nhưng sự kiện mới này cho thấy căng thẳng cao độ từ phía Nga, trước cuộc phản công sắp tới của Ukraine và những vụ xâm nhập gần như hàng ngày vào lãnh thổ Nga.

Không chỉ với quân đội Nga, mà quan hệ lâu nay vốn thân thiết với nhà lãnh đạo Chechnya cũng đang lấn cấn. Do công khai nghi ngờ khả năng quân của Ramzan Kadyrov thay thế Wagner, Yevgeny Prigozhin đã bị hai nhân vật thân cận của Kadyrov chế giễu. Doanh nhân này không đáp trả trực tiếp, mà để cho người sáng lập thực sự của Wagner là Dmitry Utkin "xuất tướng". Cựu sĩ quan đặc nhiệm Nga vốn chưa hề lên tiếng công khai, cho biết sẵn sàng đối thoại tay đôi vì "đã biết nhau quá rõ từ cuộc chiến tranh Chechnya thứ nhất và thứ nhì", ý nói rằng Kadyrov không phải lúc nào cũng trung thành với Kremlin.

Dân biểu nói thật bị trừng phạt

Vẫn theo báo Le Monde, trên nghị trường, một trong những dân biểu nhiều ảnh hưởng nhất là Konstantin Zatulin, hôm 01/06 trong cuộc thảo luận "Chúng ta cần một Ukraine như thế nào ?" đã nhận xét "chiến dịch quân sự đặc biệt" không hề đạt được bất cứ mục tiêu nào do Vladimir Putin đề ra : phi phát-xít hóa, phi quân sự hóa, trung lập hóa Ukraine, bảo vệ cư dân Cộng hòa Donetsk và Luhansk. Phó chủ tịch ủy ban về cộng đồng các quốc gia độc lập (tức các nước thuộc Liên Xô cũ) khẳng định "Nga sẽ không kiểm soát được Ukraine, do có sự ủng hộ của phương Tây". Chưa bao giờ một quan chức cao cấp lại công khai thú nhận thất bại chính trị của cuộc xâm lăng Ukraine như vậy.

Ngày 04/06, nhật báo Vedomosti cho biết đảng Nước Nga Thống Nhất đang thảo luận việc trừng phạt ông Zatulin. Cùng ngày, đương sự vội vã nói rằng những phát biểu của mình đã bị hiểu sai, "đặt ra ngoài ngữ cảnh". Nhà chính trị học Nga Mikhail Vinogradov cho là ông Zatulin hoặc tự nói ra ý kiến riêng, hoặc nói theo yêu cầu. Bởi vì trước luồng tin tức xấu ngày càng nhiều, khó thể vừa trung thành với chế độ, vừa tin vào chiến thắng của Nga. Nói cách khác, nghịch lý giữa những người mong chế độ Putin sống sót, và những người muốn đi đến cùng - có thể làm chế độ sụp đổ.

Nhà đối lập Alexei Navalny lại ra tòa

Báo Le Monde hôm nay còn quan tâm đến gương mặt đối lập tiêu biểu tại Nga, nhà hoạt động Alexei Navalny. Ngày 06/06 vừa qua, ông Navalny, năm nay 64 tuổi, lại bị xét xử và có thể bị tuyên đến 30 năm tù giam. Từ trong nhà tù Melekhovo ở vùng Vladimir, ông chỉ có 10 ngày để đọc 196 bộ hồ sơ cáo trạng, với 7 tội danh bị cáo buộc, chủ yếu là việc thành lập "tổ chức cực đoan", tức Quỹ chống tham nhũng đã thực hiện nhiều cuộc điều tra về chế độ Putin. Việc tòa án đến mở phiên xử ngay tại nhà tù rất hiếm hoi, chỉ dành cho những tù nhân bị bệnh nặng, nhưng họ không muốn có mặt các nhà báo.

Từ khi bị tống vào tù cách đây ba năm, Navalny đã 16 lần bị biệt giam khắc nghiệt vì những lý do vớ vẩn. Trại giam còn dùng nhiều cách để làm nhà đối lập suy sụp tinh thần, như nhốt chung với các tù nhân hôi hám, điên khùng, suốt ngày hú hét… Ông cũng bị áp đặt chương trình cải tạo, trong đó có việc phải xem, nghe các video, bài hát tuyên truyền năm lần một ngày. Chủ nhật trước, nhân sinh nhật thứ 47, Alexei Navalny gởi cho các luật sư một bài viết, khẳng định tinh thần vẫn vững vàng : "Không thể chờ đợi có tiến bộ xã hội và một tương lai tốt đẹp hơn, nếu một số người không sẵn sàng trả giá cho việc có được niềm tin".

Thị trường sách ở Nga giảm sút, điện ảnh lao đao

Trên lãnh vực văn hóa, La Croix cho biết thị trường sách tại Nga suy sụp vì chiến tranh. Số sách xuất bản giảm mất một phần tư do giá nguyên vật liệu tăng, cộng với những hạn chế về bản quyền sách. Nhiều nhà xuất bản ngoại quốc ngưng quan hệ với Nga - một vố đau cho thị trường mà sách nước ngoài mang lại 40% thu nhập. Khá nhiều người Nga quay sang tải những bản sách bất hợp pháp và bản dịch lậu. Trong số các khó khăn còn có việc nhập phụ tùng thay thế, nhân sự trong ngành đi lưu vong. Không chỉ có ngành sách, mà điện ảnh cũng lao đao vì không có phim của Mỹ và Châu Âu, vốn chiếm đến 80% trước chiến tranh. Một hiệp hội báo động có thể đến phân nửa số rạp xi-nê ở Nga sẽ phải đóng cửa.

Bảo tàng Louvre bảo quản giùm một số tác phẩm quý của Ukraine

Còn tại Ukraine, chiến tranh cũng ảnh hưởng nặng nề đến di sản văn hóa. Báo Le Monde cho biết, ngay từ đầu cuộc chiến, giám đốc viện bảo tàng Louvre, Laurence des Cars đã hỏi ý các đồng nghiệp Ukraine về nhu cầu. Tất cả đều muốn giúp bảo vệ cổ vật chứ không muốn đưa sang nơi khác, và Pháp đã viện trợ nhiều chuyến vật liệu. Đến ngày 26/10/2022, một phái đoàn Ukraine sang thăm với đề nghị mới vì tình hình đã thay đổi.

Unesco ghi nhận 240 địa điểm bị bom Nga làm hư hại, còn theo Bộ văn hóa Ukraine thì con số này lên đến 468 trong đó có 35 bảo tàng. Ngoài bom đạn, những tác phẩm nghệ thuật được cất giữ trong những kho bí mật còn bị đe dọa bởi thời tiết và nạn cúp điện thường xuyên. Ngày 10/05/2023, đoàn xe chở 16 cổ vật quý hiếm nhất được quân đội hộ tống, đưa sang Ba Lan, Đức rồi đến Pháp. Trong khi chờ đợi chiến tranh kết thúc, những tác phẩm này được lưu giữ cẩn thận ở bảo tàng Louvre.

Thụy My

Vỡ đập thủy điện Kakhovka : Ukraine và Nga đổ trách nhiệm cho nhau

Minh Anh, RFI, 06/06/2023

Đập thủy điện Nova Kakhovka ở miền nam Ukraine sáng nay 06/06/2023 đã bị phá hỏng một phần sau nhiều vụ nổ chưa xác định được nguồn gốc, gây ngập lụt lớn dọc theo bờ sông Dniepr. Moskva và Kiev đều đổ trách nhiệm cho nhau về

Một phần đập thủy điện Khakovka, Ukraine, bị phá hoại. Ảnh chụp ngày 06/06/2023. AP

Theo các hình ảnh video đăng trên các mạng xã hội mà Reuters chưa thể thẩm định tính xác thực, nhiều tiếng nổ lớn xảy ra xung quanh đập và một nửa cấu trúc đập đã bị hàng triệu lít nước cuốn trôi, theo như thông tin được hãng thông tấn Nga Tass dẫn lại từ các cơ quan khẩn cấp địa phương. 

Nga và Ukraine cáo buộc nhau về vụ phá hủy đập thủy điện được xây dựng từ thời Xô Viết và hiện do quân Nga chiếm đóng kiểm soát. Trên mạng Telegram, thị trưởng thành phố Nova Kakhovka, ông Vladimir Leontiev, tố cáo quân đội Ukraine tiến hành "nhiều cuộc tấn công" nhắm vào đập thủy điện trong đêm thứ Hai rạng sáng thứ Ba, phá hỏng nhiều van khóa đập và gây ra tình trạng "xả nước không thể kiểm soát". 

Ngược lại, quân đội Ukraine trong thông cáo lên án Nga đã tổ chức đánh sập đập thủy điện nhằm cản trở cuộc phản công sắp tới của Kiev. Ông Andriy Yermak, cố vấn tổng thống Ukraine trên mạng Telegram còn cho rằng việc phá hoại đập thủy điện của Nga còn nhằm "kích hoạt nỗi sợ thảm họa hạt nhân", buộc Ukraine phải tiến hành đàm phán và từ bỏ kế hoạch thu hồi những thành phố bị Nga chiếm đóng. Cũng theo ông Andriy Yermak, tổng thống Zelensky sẽ cho triệu tập một cuộc họp Hội đồng An ninh Quốc gia trong ngày. 

Hôm nay, Bộ nội vụ Ukraine kêu gọi khoảng 16 ngàn người dân sinh sống tại 10 ngôi làng thuộc tả ngạn sông Dniepr và một số khu phố thành phố Kherson thu gom những giấy tờ thiết yếu, gia súc, tắt các thiết bị điện tử và đi sơ tán.

Tuy nhiên, một trong những nỗi lo chính là nhà máy điện hạt nhân Zaporijia, cho đến lúc này được làm mát một phần nhờ vào bể chứa nước Kakhovka. Hiện tại, theo đánh giá từ các chuyên gia Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế AIEA, "chưa có mối nguy hạt nhân nào trong tức thì". Tình hình tại nhà máy điện hạt nhân lớn nhất Châu Âu sẽ được giám sát chặt chẽ. 

Vỡ đập thủy điện Nova Kakhovka cũng gây ra thảm họa môi trường vì có ít nhất 150 tấn dầu máy bị đổ xuống sông Dniepr. Trong thông cáo sáng nay, phủ tổng thống Ukraine dự báo rủi ro rò rỉ dầu máy bổ sung, lên đến hơn 300 tấn. Vụ vỡ đập đã tàn phá hệ sinh thái cho miền nam Ukraine, có nguy cơ đối mặt với những thiệt hại dài hạn về môi trường không thể đảo chiều. Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kouleba cho biết thêm, các loài động vật trong vườn thú Nova Kakhovka đều chết do nước dâng cao. Ukraine tố cáo Nga phạm tội ác hủy diệt môi trường. 

Minh Anh

**************************

Ukraine xác nhận thực hiện các cuộc phản công chống Nga

Phan Minh, RFI, 06/06/2023

Ukraine hôm 05/06/2023 xác nhận đã tiến hành "các cuộc tấn công" chống lại quân đội Nga ở một số khu vực trong nước, giành lại được nhiều địa điểm gần thành phố Bakhmout ở phía đông Ukraine. Đồng thời Kiev cũng tuyên bố đó chỉ là những cuộc tấn công, phòng thủ quy mô vừa phải mà Moskva tuyên bố đã đẩy lùi.

Xe tăng Ukraine trong vùng Donetsk, ngày 03/10/2022. Reuters – Zohra Bensemra

Theo AFP, những hoạt động quân sự này diễn ra vào thời điểm mà chính quyền Ukraine cho biết đã chuẩn bị trong nhiều tháng cho một cuộc phản công quy mô lớn nhằm buộc quân đội Nga phải rút khỏi các khu vực mà họ chiếm đóng.

Tổng thống Volodymyr Zelensky đã cảm ơn quân đội Ukraine đã giành lại được những khu vực nói trên, đồng thời mỉa mai những phản ứng "cuồng loạn" của Moskva.

Trong một video, ông nói : "Nga phản ứng một cách điên loạn trước tất cả những tiến bộ mà chúng ta đạt được, những khu vực mà chúng ta giành lại được. Kẻ thù biết rằng Ukraine sẽ giành chiến thắng".

Cố vấn tổng thống Ukraine Mykhailo Podoliak trước đó đã châm biếm trên Twitter rằng Nga đang "bận rộn đẩy lùi một cuộc tổng tấn công chưa hề tồn tại".

Vẫn liên quan đến chiến tranh Ukraine, thủ tướng Bỉ Alexander De Croo hôm qua đã yêu cầu Ukraine giải trình, sau khi nhật báo Mỹ Washington Post đăng những bức ảnh cho thấy dường như các binh lính Nga thân Ukraine sử dụng vũ khí của Bỉ tại khu vực Belgorod ở Nga. Bruxelles tái khẳng định rằng những vũ khí Châu Âu cung cấp cho Ukraine không phải để sử dụng trên lãnh thổ Nga, mà chỉ để phòng thủ và bảo vệ lãnh thổ Ukraine.

Phan Minh

*************************

Nga thông báo đẩy lui cuộc "tấn công quy mô lớn" của Ukraine

Anh Vũ, RFI, 05/06/2023

Hôm 05/06/2023, Nga xác nhận đã đẩy lùi một "cuộc tấn công quy mô lớn" của Ukraine trong vùng Donbass trong khi từ nhiều tháng nay, Kiev cho biết đang chuẩn bị cuộc phản công lớn nhằm giành lại lãnh thổ.

Lực lượng Ukraine nổ súng vào vị trí của Nga tại mặt trận Bakhmut, gần Klischiivka, tỉnh Donetsk, miền đông Ukraine. Ảnh chụp từ màn hình video do quân đội Ukraine cung cấp ngày 04/06/2023. via Reuters – 3rd Assault Brigade / Ukrainian

Theo thông cáo hôm nay của Bộ quốc phòng Nga, được AFP trích dẫn, "sáng ngày 04/06, kẻ thù đã mở cuộc tấn công lớn trên 5 khu vực mặt trận về hướng nam của vùng Donetsk tuy nhiên kẻ thù đã không đạt được mục đích, và chúng đã thất bại".

Thông cáo không nêu cụ thể vị trí giao tranh nhưng kèm theo một video quay từ trên cao cho thấy nhiều xe bọc thép được cho là của quân đội Ukraine bị phá hủy. Phía Nga cũng khẳng định đã tiêu diệt được 250 quân của Ukraine trong đợt tấn công này.

Vẫn theo thông cáo, tổng tham mưu trưởng quân đội Nga, tướng Valery Gerasimov, "vào thời điểm này, đang có mặt tại một trong những sở chỉ huy tiền phương".

Trong khi đó, quân đội Ukraine đã huy động 6 tiểu đoàn bộ binh cơ giới và hai tiểu đoàn xe tăng chi viện cuộc tấn công này.

Tại phía nam Ukraine, một quan chức Nga trong vùng chiếm đóng Zaporijjia, cũng xác nhận sáng hôm nay quân đội Ukraine đã tấn công quy mô lớn vào các vị trí của Nga.

Kiev chưa lên tiếng về những thông tin đưa ra từ phía Nga. Trong khi đó, Reuters cho biết tư lệnh lục quân Ukraine Oleksandr Syrkyi hôm nay thông báo trên mạng Telegram, các đơn vị của Ukraine tiếp tục tiến trên mặt trận Bakhmut, thành phố mới đây đã rơi vào tay Nga sau nhiều tháng giao tranh khốc liệt, gây tổn thất nặng nề cho cả hai bên.

Anh Vũ