Thông Luận

Đài Loan chuẩn bị công luận quốc tế và trong nước như thế nào ?

Từ năm 2022, sau chuyến thăm Đài Bắc của chủ tịch Hạ Viện Mỹ lúc bấy giờ là bà Nancy Pelosi, Trung Quốc không ngừng gia tăng sức ép quân sự với đảo Đài Loan. Đỉnh điểm mới nhất là vào ngày 10/12/2024, Trung Quốc triển khai "gần 90 tầu chiến" tại các vùng biển Hoa Đông, Biển Đông, cũng như tại eo biển Đài Loan, cao hơn nhiều so với đợt tập trận năm 2022.

Quốc những năm gần đây gia tăng áp lực quân sự lên đảo Đài Loan. Reuters - Dado Ruvic

Kết thúc cuộc tập trận kéo dài nhiều ngày, Bắc Kinh, qua lời phát ngôn viên bộ Quốc Phòng Trung Quốc Ngô Khiêm, tuyên bố Trung Quốc là "nước duy nhất" có thể "quyết định tổ chức hay không các cuộc tập trận, cũng như là thời điểm nước này tổ chức tùy theo nhu cầu riêng" của Trung Quốc. Các cuộc tập trận của Trung Quốc mô phỏng tấn công chống tầu chiến và thao dượt phong tỏa các đường biển. AFP ngày 13/12/2024 dẫn lời một quan chức an ninh cao cấp Đài Loan, xin ẩn danh, cho biết những chiến dịch hải quân rầm rộ của Bắc Kinh là nhằm chứng tỏ khả năng bóp nghẹt Đài Loan.

Trong 70 năm tồn tại, chưa lúc nào quan hệ giữa hai bờ eo biển lại trở nên căng thẳng gay gắt như trong gần một thập niên gần đây, nhất là kể từ khi ông Tập Cận Bình lên cầm quyền tại Trung Quốc vào năm 2013 và ở bên kia eo biển, Dân Tiến Đảng, chủ trương độc lập, lên lãnh đạo Đài Loan.

Benjamin Blandin, tiến sĩ ngành Quan hệ Quốc tế, Viện Công giáo Paris trong một bài viết đăng trên The Conversations, đưa ra các con số ấn tượng : Số vụ tầu chiến Trung Quốc xâm nhập vùng dặc quyền kinh tế Đài Loan đã tăng từ 71 vào năm 2018 lên mức 600 vụ trong năm 2019 và tăng vọt lên 3.478 lần vào năm 2020. Riêng trong năm 2022, hơn 2.000 lần máy bay Trung Quốc đi vào vùng nhận diện phòng không của Đài Loan được ghi nhận.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong nhiều dịp khác nhau đều đưa ra cảnh báo chống mọi sự can thiệp vào chuyện nội bộ Trung Quốc, kể cả vấn đề Đài Loan, mà theo quan điểm của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, đây chỉ là một đảo phản nghịch, sớm hay muộn phải được thu hồi, kể cả bằng vũ lực. Tháng 11/2022, trong cuộc điện đàm với tổng thống Mỹ Joe Biden, ông Tập Cận Bình đã nêu rõ Đài Loan là lợi ích cốt lõi của Trung Quốc và do vậy đối với các cường quốc khác, hòn đảo này là một "lằn ranh đỏ" không nên vượt qua.

Giới quan sát phương Tây cho rằng từ đây đến năm 2049, một cuộc tấn công chiếm đảo rất có thể sẽ trở thành hiện thực – đó là năm Trung Quốc kỷ niệm 100 năm ngày lập quốc. Cuộc tấn công có thể được tiến hành dưới nhiều hình thức : Sử dụng các hệ thống vũ khí và triển khai quân đổ bộ ; khởi động cuộc chiến hỗn hợp bao gồm phá hủy các cơ sở hạ tầng chủ chốt và cắt nguồn điện hay cắt kết nối mạng Internet ; thiết lập vùng cấm bay trên không phận Đài Loan ; và thậm chí bao vây kín đảo.

Trong bối cảnh này, việc Donald Trump sắp trở lại cầm quyền càng khiến cho chính quyền Đài Bắc lo ngại về những bước đi bất định của nhà tỷ phú Mỹ : Liệu tân chủ nhân Nhà Trắng có sẽ đem an ninh của Đài Loan ra mặc cả trong cuộc thương chiến với Trung Quốc ? Người dân Đài Loan cảm nhận như thế nào về mối nguy Trung Quốc tấn công ? Liệu Đài Loan có thể trông cậy vào sự hậu thuẫn từ các nước bên ngoài như Mỹ và Nhật Bản ?

Anh Nguyễn Giang, thông tín viên của RFI tiếng Việt, sau bốn tháng tham gia các khóa học ngắn hạn tại trường đại học Chính trị Đài Loan (NCCU), có dịp tham quan một số nơi và gặp gỡ trao đổi với các học giả đến từ nhiều nước trên thế giới, cũng như với người dân địa phương, trước hết ghi nhận xã hội Đài Loan, từ giới học giả, quân sự, cho đến những người dân bình thường đều rất quan tâm đến mối quan hệ với Trung Quốc. Ngành nghiên cứu về quan hệ xuyên eo biển Đài Loan là một ngành rất phát triển. Đài Loan đã chuẩn bị cho nguy cơ bị tấn công từ rất lâu, và gần như trở nên chuyên nghiệp trong việc đối phó với Trung Quốc, qua việc mở các hội thảo và thường xuyên thao dợt, tập trận trên mạng, với sự tham dự của nhiều học giả quốc tế.

Nguyễn Giang : "Đài Loan áp dụng năm nguyên tắc của Tôn Tử, nhà lý thuyết quân sự nổi tiếng thời Trung Hoa cổ đại. Học thuyết chiến tranh của Tôn Tử phân tích 5 yếu tố : Thiên, Khí, Địa, Tướng và Pháp (…) Ngược lại, người dân Đài Loan nhìn nhận Trung Quốc cũng là người Trung Hoa và do vậy, họ cũng có thể dùng binh pháp Tôn Tử, cũng phân tích Thiên – Khí – Địa – Tướng – Pháp để đánh giá Đài Loan (…) Mối quan hệ xuyên eo biển gần như là những câu chuyện hàng ngày. Nhưng điều đó không có nghĩa là người dân Đài Loan có vẻ lo sợ hay là người ta cảm thấy – như một số đài báo ở bên Anh hay ở Châu Âu hay như ở các nước khác – như là sắp có chiến tranh".

Các điều tra dư luận do Reuters công bố gần đây cũng cho thấy có một sự cách biệt rõ giữa các thế hệ về chủ đề hợp nhất Đài Loan với Trung Quốc. Điều tra cho thấy, tuy sống trong căng thẳng nhưng 61% số người được hỏi không tin rằng Trung Quốc sẽ tấn công ; 69% khẳng định họ sẽ đứng lên bảo vệ lãnh thổ Đài Loan, nhưng khoảng một nửa trong số này không tin quân đội Đài Loan đủ sức để chống trả trong trường hợp bị Trung Quốc bao vây và chặn viện toàn bộ.

Nguyễn Giang : "Khi đến những thành phố khác, qua trao đổi với người dân bình thường, tôi thấy họ có một niềm tin là, "đều là người Trung Hoa cả, thì không có chuyện người Trung Hoa ở bên kia lại sang bắn giết bên này". Thứ hai, khi tôi trò chuyện với một số bạn trẻ hơn, ngoài 20-25 tuổi, họ có những suy nghĩ ngược lại. Họ không quan tâm đến Trung Quốc, không coi mình là người Trung Quốc, và tự cho mình là người Đài Loan và chẳng có lý do gì để về với lục địa cả. Sự phân chia thế hệ ở Đài Loan và thái độ của họ đối với Trung Quốc là rất rõ rệt. Những người cao tuổi họ vẫn tin mình là người Trung Quốc, đó là những người có cha mẹ họ hàng từ Trung Quốc sang, hay vẫn còn anh em, chú bác ở bên đó".

Nhưng cuộc bầu cử tổng thống năm nay ở Đài Loan còn cho thấy có một xu hướng muốn "giữ nguyên trạng", nghĩa là không về với Đại Lục, mà cũng không đòi độc lập. Sự kiện này minh chứng cho một xã hội Đài Loan cởi mở, có những luồng tư tưởng rất tự do, và một xu thế tạo bản sắc riêng đang hình thành. Xu thế này cũng cho thấy là xã hội Đài Loan cũng đã có những biến chuyển nhanh trong những năm gần đây.

Nguyễn Giang : "Giới học giả nước ngoài sang Đài Loan làm việc đều chia sẻ quan điểm : Giữ nguyên trạng là hình thức tốt nhất cho Đài Loan (…) Nếu bây giờ Trung Quốc không thống nhất, càng để về sau Đài Loan trở thành một xã hội rất xa lạ với Trung Quốc. Giới trẻ Đài Loan không quan tâm, thậm chí nếu không đi Trung Quốc cũng không sao. Họ đã thành một thế hệ thứ ba sống ở đây, tách biệt với Trung Hoa Đại Lục. Mức sống cao hơn, đi sang Đông Nam Á rất được coi trọng, hộ chiếu Đài Loan là một hộ chiếu rất có quyền lực và mức sống của họ tương đối ổn".

Nhìn chung, tuy luôn dưới sức ép quân sự của Trung Quốc, giới quan sát và các nhà phân tích tại Đài Loan tin rằng Trung Quốc khó thể tấn công ồ ạt Đài Loan, một mặt do những khó khăn về vị trí địa lý và mặt khác do những ràng buộc lợi ích giữa Mỹ và Đài Loan.

Nguyễn Giang : "Theo trình bày của một cựu sĩ quan hải quân về hưu, đường trung tuyến ở phía Tây của đảo Đài Loan nhìn ra eo Bashi và vùng biển của Philippines, hóa ra Đài Loan rất gần với nhiều đảo nhỏ của Nhật Bản, không đơn giản là Nhật Bản ở rất xa phía bắc, ngay phía đông nam của Đài Loan đã là một số đảo nhỏ của Nhật. Thế nên, không dễ dàng gì Trung Quốc có thể đem quân, vòng ra bên ngoài hải quân để đánh từ phía đông đánh lại mà Nhật Bản có thể để yên, chắc chắn là sẽ đi vào vùng nước của Nhật Bản.

Thứ hai, Hoa Kỳ luôn giữ Đài Loan như là một con xe trong trận cờ với Trung Quốc ở nhiều góc độ. Do vậy, không đơn giản là một ông Trump lên sẽ có những quyết định cá nhân đối với Đài Loan. Bởi vì đây là cả quyền lợi lâu dài của người Mỹ. Ví dụ họ muốn bảo vệ nguồn cung ứng chip bán dẫn Đài Loan, có vị trí quan trọng cho cả công nghiệp cũng như cho quân sự của Hoa Kỳ".

Minh Anh

Nguồn : RFI, 19/12/2024

Mỹ chưa sẵn sàng đối phó chiến tranh kinh tế của Trung Quốc chống Đài Loan

Từ nhiều năm qua, các quan chức quân sự Hoa kỳ và các nhà phân tích đã cảnh báo về khả năng Trung Quốc dùng vũ lực hoặc bao vây Đài Loan, nhưng một báo cáo được công bố hôm qua, 04/10/2024, nêu ra khả năng Bắc Kinh sử dụng chiến thuật "phi quân sự" chống lại Đài Bắc, nhưng Mỹ chưa sẵn sàng đối phó với chiến thuật này.

Cờ Đài Loan gần tháp Taipei 101, Đài Bắc, Đài Loan, ngày 07/05/2023. AP - Chiang Ying-ying

Theo báo cáo của Quỹ Bảo vệ nền Dân chủ (Foundation for Defense of Democracies), có trụ sở tại Washington, Trung Quốc có thể không cần sử dụng vũ lực trực tiếp, mà "mở ra cuộc chiến về kinh tế và tin tặc", để buộc Đài Loan phải khuất phục. 

Báo cáo chỉ ra rằng bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay tạo ra nhiều liên kết về kinh tế mà Trung Quốc có thể khai thác để đạt được mục đích "hăm dọa, gây hấn" Đài Loan. Với khoảng 1 triệu người Đài sinh sống và làm việc tại Trung Quốc, hai bên có nhiều liên kết về kinh tế. Bắc Kinh có thể dùng chiến tranh tâm lý, đánh vào lòng tin của công chúng để ra lệnh cấm nhập khẩu hàng hóa từ Đài Loan, tăng giá.., phong tỏa các giao dịch ngân hàng, cắt cáp quang… Bắc Kinh có thể triển khai các chiến dịch tấn công mạng vào các hạ tầng của Đài Loan, truyền tải thông tin sai lệch. Theo báo cáo, Trung Quốc cũng có thể "khiến hệ thống tài chính của Đài Loan mất ổn định, từ đó gây kích động xã hội, để tạo ra một bước đệm, tiến hành xâm lược hòn đảo".

Báo cáo khuyến nghị Đài Loan nên đa dạng hóa việc nhập khẩu năng lượng, di dời các cơ sở kinh doanh khỏi Hoa Lục, phát triển thị trường mới, thiết lập các liên minh và đối tác khác. Báo cáo đề nghị Mỹ xây dựng một sổ cẩm nang hành động để đối phó với Trung Quốc và cải thiện các phối hợp với đồng minh trong cuộc chiến này.

Theo báo cáo của Quỹ Bảo vệ nền Dân chủ, tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden đã thông báo sẽ gửi quân đến hỗ trợ Đài Loan, nếu bị Trung Quốc tấn công, sau khi Bắc Kinh khẳng định ý muốn "tái thống nhất Đài Loan" bằng vũ lực "trong trường hợp cần thiết". Tuy nhiên, Washington vẫn chưa có kế hoạch ứng phó với các chiến dịch ''phi quân sự''. Vì không dùng đến vũ lực, không phải là một cuộc xâm lược bằng quân sự, nên Trung Quốc không phải quan ngại về phản ứng trực tiếp từ Hoa Kỳ.

Chi Phương

Đài Loan phô diễn hỏa lực tên lửa trong chuyến thăm hiếm hoi địa điểm thử nghiệm nhạy cảm

Đài Loan đã phô diễn hỏa lực tên lửa của mình hôm 20/8, khi phóng một loạt tên lửa đất đối không trước các phóng viên trong chuyến thăm một địa điểm thử nghiệm nhạy cảm ở một khu vực xa xôi của bờ biển phía đông nam hòn đảo.

Hệ thống tên lửa đất đối không Sky Bow III của Đài

Đài Loan dân chủ, nơi Trung Quốc luôn coi là lãnh thổ của mình, đã phàn nàn về việc Trung Quốc tăng cường hoạt động quân sự khi Bắc Kinh tìm cách khẳng định chủ quyền của mình, và Đài Bắc đã tăng cường khả năng răn đe của mình.

Tên lửa là một phần quan trọng trong chiến lược phòng thủ của Đài Loan, cả do Hoa Kỳ sản xuất và do trong nước làm ra.

Tại căn cứ Jiupeng ở huyện Bình Đông của Đài Loan, cuộc thử nghiệm quân sự đã bắn cả tên lửa Patriot do Hoa Kỳ sản xuất và tên lửa Sky Bow III do Đài Loan sản xuất lên bầu trời vào lúc bình minh ló dạng, trong khi một tàu chiến ngoài khơi bắn một tên lửa RIM-66 Standard.

"Tất cả các tên lửa được bắn hôm nay đều bắn trúng đích một cách suôn sẻ và đã chứng minh được hai điều : Đầu tiên là quá trình huấn luyện binh lính của chúng tôi rất vững chắc, thứ hai là hệ thống vũ khí của chúng tôi đã được xác thực trong quá trình bắn tên lửa thật này", người phát ngôn Bộ Quốc phòng Sun Li-fang nói.

"Nhìn chung, chúng tôi đã đạt được mục tiêu của mình", ông nói với các phóng viên trong chuyến đi hiếm hoi đến căn cứ này.

Jiupeng cũng là nơi Viện Khoa học và Công nghệ Quốc gia Chung-Shan do chính phủ điều hành thử nghiệm các tên lửa mới, như phiên bản tầm xa hơn của Hsiung Feng được thiết kế để tấn công các mục tiêu sâu bên trong Trung Quốc.

Chính phủ Đài Loan bác bỏ các yêu sách lãnh thổ của Trung Quốc, nói rằng chỉ có người dân hòn đảo này mới có thể quyết định tương lai của họ.

Reuters

Đài Loan cần phải điều chỉnh chiến lược phòng thủ để tận dụng hỗ trợ hiệu quả hơn

Bất chấp việc phải đối mặt với nguy cơ nghiêm trọng từ một cuộc tấn công của Trung Quốc, giới chức quốc phòng Đài Loan vẫn chia rẽ sâu sắc về chiến lược phòng thủ của hòn đảo này.

Quân đội Đài Loan trong cuộc tập trận sẵn sàng chiến đấu tại căn cứ ở Đài Đông vào tháng 1. Hòn đảo này sẽ không bao giờ có thể sống sót sau một cuộc xâm lược toàn diện của Trung Quốc. © Reuters

Với sự chênh lệch rõ rệt về sức mạnh quân sự giữa hai bờ eo biển Đài Loan, Đài Bắc đối mặt với những lựa chọn khó khăn về mua sắm các loại vũ khí phù hợp, đặc biệt khi nguồn lực tài chính hạn chế đồng nghĩa với việc không thể tham gia vào cuộc chạy đua vũ trang toàn diện với Trung Quốc.

Câu hỏi hiện tại là nên ưu tiên chuẩn bị đối phó với một cuộc xâm lược toàn diện tiềm tàng hay chống lại các hoạt động "vùng xám" đang ngày càng gia tăng ? Có nên tìm cách đáp trả đối xứng hành vi gây hấn của Trung Quốc hay tốt hơn là nên áp dụng phương pháp tiếp cận bất đối xứng ? Có nên mua thêm vũ khí với trọng tâm truyền thống nhấn mạnh vào các loại vũ khí lớn hay nên để các ý tưởng trong "Khái niệm phòng thủ tổng thể" được một số nhà lãnh đạo quân sự gần đây ưa chuộng định hướng việc mua sắm ?

Như đã thấy với các chiến thuật mà Ukraine đã sử dụng để đẩy lùi Nga, các cách tiếp cận phòng thủ mới hơn ưu tiên mua nhiều loại vũ khí nhỏ, phân tán, di động, có khả năng sát thương cao và rẻ tiền, tận dụng tối đa các công nghệ hiện đại cho chiến tranh du kích, chẳng hạn như tên lửa Javelin và Stinger di động cũng như máy bay không người lái vũ trang.

Cách tiếp cận này sẽ hợp lý đối với Đài Loan vì Trung Quốc nắm giữ ưu thế áp đảo về số lượng tên lửa tầm xa và tầm trung cũng như các loại vũ khí tiên tiến, chẳng hạn như tàu hải quân lớn, máy bay chiến đấu và xe tăng chiến đấu chủ lực, và chắc chắn sẽ chiếm ưu thế trong chiến tranh tiêu hao.

Hơn nữa, Trung Quốc có thể sẽ phá hủy hoặc vô hiệu hóa một phần lớn các khí tài quân sự chủ lực của Đài Loan bằng cách tấn công các căn cứ hải quân và không quân bằng hàng loạt tên lửa và bom trong giai đoạn đầu của bất kỳ cuộc xâm lược nào.

Mặt khác, một thế trận phòng thủ truyền thống là cần thiết để đối phó một cách đối xứng với hoạt động "đe dọa" ngày càng gia tăng của Trung Quốc. Ngoài thời chiến, điều này có thể giúp Đài Bắc duy trì vùng đệm địa lý ít nhất là xung quanh đảo chính Đài Loan và ở một mức độ nào đó, xung quanh các đảo và đảo nhỏ tiền tuyến.

Cách tiếp cận như vậy sẽ hợp lý về mặt chính trị vì tính dễ nhận diện của các hệ thống quân sự lớn có thể giúp trấn an người dân Đài Loan và duy trì tinh thần của công chúng trong việc chống lại Trung Quốc. Thế bố trí quân sự này cũng sẽ phù hợp với lợi ích tổ chức của quân đội Đài Loan và ngành công nghiệp quốc phòng của hòn đảo này.

Trong những năm gần đây, Đài Loan đã phát đi những tín hiệu mâu thuẫn. Sách Trắng Quốc phòng năm 2017 và 2019 của hòn đảo này phản ánh tư duy mới về quốc phòng, nhưng phiên bản năm 2021 thì không, cho thấy quân đội có thể đã quay trở lại cách tiếp cận truyền thống.

Bài phát biểu mừng Quốc khánh năm 2022 của Tổng thống đương nhiệm Thái Anh Văn đã nhấn mạnh tầm quan trọng về mặt khái niệm của phương pháp tiếp cận quốc phòng mới. Tuy nhiên, các hoạt động mua sắm vũ khí vẫn tiếp tục đi theo cách tiếp cận truyền thống, thể hiện qua việc mua 66 máy bay chiến đấu F-16V Falcon và các chương trình chế tạo tàu ngầm lớn, tàu hộ vệ thế hệ tiếp theo cũng như nâng cấp các tàu hộ vệ hiện có.

Theo lý thì Đài Loan nên đi theo phương pháp phòng thủ mới để có thể đối phó với những tình huống xấu nhất phát sinh từ các mối đe dọa hiện hữu của Trung Quốc. Đài Loan tự mình sẽ không bao giờ có thể sống sót sau một cuộc xâm lược toàn diện của Trung Quốc, vì vậy họ phải tìm ra một cách tiếp cận tối ưu cho phép họ tồn tại cho đến khi lực lượng Mỹ có thể vượt qua trở ngại về khoảng cách địa lý để đến giải cứu họ.

Tuy nhiên, làm như vậy sẽ đồng nghĩa với việc từ bỏ việc cố gắng bảo vệ các đảo Ba Bình và Đông Sa trên Biển Đông cũng như các nhóm đảo Kim Môn và Mã Tổ ngay sát Trung Quốc đại lục.

Rõ ràng là Đài Loan không bao giờ có thể bảo vệ hiệu quả các đảo xa này trước các cuộc tấn công quy mô lớn của Trung Quốc. Các cam kết phòng thủ mơ hồ buộc Mỹ phải hỗ trợ Đài Bắc theo Đạo luật Quan hệ Đài Loan không áp dụng cho những đảo này.

Ba Bình và Đông Sa không có dân thường sinh sống. Chúng là tàn dư của các tuyên bố chủ quyền của Trung Hoa Dân Quốc, tên chính thức của chính phủ Đài Loan, đối với toàn bộ lãnh thổ Trung Quốc. Điều đó vẫn có ý nghĩa về mặt chính trị đối với nhiều nhà lãnh đạo quân sự Đài Loan vì họ là hậu duệ của tàn dư quân đội mà Tưởng Giới Thạch đã đưa đến Đài Loan sau khi ông bị Đảng Cộng sản Trung Quốc đánh bại vào năm 1949.

Kim Môn và Mã Tổ chưa bao giờ bị kiểm soát bởi cả Đế quốc Nhật Bản hay Trung Quốc cộng sản, khiến chúng trở thành những vùng lãnh thổ tinh hoa của Trung Hoa Dân Quốc. Trên thực tế, người dân địa phương ở đây vẫn giữ bản sắc Trung Quốc, chứ không phải Đài Loan. Với khả năng phòng thủ yếu ớt, người dân trên các đảo này sẽ phải di dời đến Đài Loan hoặc chấp nhận sự chiếm đóng của Trung Quốc trong trường hợp xấu nhất.

Tại một thời điểm nào đó, Bắc Kinh có thể quyết định chiếm một số hoặc tất cả các đảo tiền tuyến này để có thể ghi nhận một số thành công nhất định trong việc thống nhất hai bờ eo biển. Tuy nhiên, Bắc Kinh cũng có thể kiềm chế không làm như vậy vì giá trị tác chiến của chúng đối với việc xâm lược Đài Loan là không đáng kể. Thật vậy, việc tước bỏ các đảo tiền tuyến sẽ làm chính thể Trung Hoa Dân Quốc thu hẹp phần lớn chỉ còn lại đảo Đài Loan, làm tăng thêm cảm giác rằng nước này đã trở thành Cộng hòa Đài Loan.

Các cuộc tranh luận về chiến lược quốc phòng ở Đài Loan một phần phản ánh những khúc mắc về chính trị bản sắc trên đảo giữa những người đến từ Trung Quốc đại lục sau năm 1949 và những người đã đến đây từ nhiều thế kỷ trước đó.

Nhưng cuối cùng, Đài Bắc phải hiểu rằng sự tồn tại của họ như một thực thể tự trị sẽ chỉ có thể thực hiện được khi họ tự mình làm nhiều hơn để giúp đỡ chính mình. Việc Mỹ, Nhật Bản và các đồng minh của Đài Loan đưa ra các kế hoạch chiến tranh khả thi để giúp Đài Loan trở nên bất khả chiến bại trước một cuộc xâm lược toàn diện của Trung Quốc thông qua chiến tranh đối xứng là điều không thể thực hiện được. Một ý thức cao hơn về lý trí quân sự phải được đặt lên hàng đầu.

Masahiro Matsumura là giáo sư chính trị quốc tế và an ninh quốc gia tại khoa luật của Đại học St. Andrew ở Osaka và là thành viên tại Trung tâm Nghiên cứu An ninh Đài Loan ở Đài Bắc.

Masahiro Matsumura

Nguyên tác : "Taiwan must resolve its defense approach for help to be effective", Nikkei Asia, 20/06/2024

Viên Đăng Huy biên dịch

Nguyễn Thế Phương hiệu đính

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 01/07/2024

Các cuộc tập trận của Đài Loan năm nay sẽ sát với thực chiến nhất có thể, không chỉ còn là những màn trình diễn để ghi điểm mà tập trung vào mô phỏng chiến đấu thực sự trước mối đe dọa thù địch gia tăng nhanh chóng từ Trung Quốc, một quan chức cấp cao cho biết.

Tổng thống Lại Thanh Đức thị sát đơn vị phòng không sử dụng hệ thống tên lửa Stinger do Mỹ sản xuất tại Đào Viên vào tháng 5/2024

Trung Quốc, luôn coi đảo Đài Loan dân chủ là lãnh thổ của mình, đã tiến hành các cuộc tập trận thường xuyên xung quanh hòn đảo này suốt bốn năm qua để gây áp lực, buộc Đài Bắc chấp nhận yêu sách chủ quyền của Bắc Kinh, bất chấp sự phản đối mạnh mẽ của Đài Loan.

Đài Loan sẽ bắt đầu các cuộc tập trận Hán Quang kéo dài 5 ngày vào ngày 22/7.

Một quan chức quốc phòng cấp cao của Đài Loan, bình luận trong điều kiện ẩn danh để có thể chia sẻ thoải mái hơn, cho biết cần cấp bách phải suy xét lại cách thức tiến hành tập trận.

"Trong những năm gần đây, mối đe dọa từ kẻ thù đã thay đổi nhanh chóng", quan chức này nói. "Kế hoạch tác chiến phòng thủ của chúng tôi phải liên tục được điều chỉnh và tính cấp thiết của việc huấn luyện chiến đấu toàn diện ngày càng trở nên quan trọng".

Quan chức này cho biết, những phần chủ yếu nhằm mục đích biểu diễn, như diễn tập, đã bị hủy bỏ, trong khi năm nay sẽ có các cuộc tập trận vào ban đêm và điều bất thường là bao gồm cả thủ đô Đài Bắc, quan chức này nói.

Chiến đấu cơ Mirage 2000 của Đài Loan chuẩn bị cất cánh tại căn cứ Tân Trúc vào ngày 23/5/2024

Người này chia sẻ thêm : "Không tập trung vào việc ghi điểm nữa. Chúng tôi muốn những người lính tự hỏi liệu đây có phải là thực tế hay không".

Mọi thứ có thể trục trặc, chẳng hạn xe cộ hỏng hóc, nhưng không sao cả. "Đây là những vấn đề có thể phải đối mặt trong thực chiến", quan chức giấu tên nói thêm.

Người này còn nhận định rằng các cuộc tập trận sẽ là những trải nghiệm liên tục. "Chiến tranh không phân biệt giữa ngày và đêm".

Ngoài giờ làm việc vào cuối tuần, Bộ Quốc phòng Trung Quốc không trả lời các cuộc gọi yêu cầu bình luận về các cuộc tập trận. Trước đó, Bắc Kinh đã tuyên bố việc Đài Loan cho rằng có thể dùng vũ khí để ngăn chặn "công cuộc thống nhất" là vô vọng.

Thông báo về cuộc tập trận hồi tháng 4, Bộ Quốc phòng Đài Loan cho biết các trò chơi chiến tranh sẽ được diễn tập ở các khu vực "tiêu diệt" trên biển để phá vỡ thế phong tỏa và mô phỏng kịch bản mà Trung Quốc bất ngờ biến một trong những cuộc tập trận thường xuyên quanh hòn đảo thành một cuộc tấn công thực sự.

Quan chức này cho biết : "Chỉ bằng cách xác minh bằng thực chiến, theo thời gian thực, chúng tôi mới có thể thực sự hiểu được khả năng và hạn chế của quân đội mình".

Trung Quốc đã tổ chức hai ngày tập trận quanh hòn đảo ngay sau khi Tổng thống Lại Thanh Đức nhậm chức vào tháng trước, nói rằng đó là "sự trừng phạt" cho bài phát biểu nhậm chức của ông Lại, mà Bắc Kinh lên án là chứa đầy nội dung mang tính chất ly khai.

Trung Quốc không loại trừ khả năng dùng vũ lực để "thống nhất" với Đài Loan

Nhưng Trung Quốc cũng đang sử dụng chiến tranh vùng xám chống lại Đài Loan, dùng các chiến thuật bất thường để khiến kẻ thù kiệt sức bằng cách liên tục cảnh giác mà không cần dùng đến chiến đấu mở. Điều này bao gồm việc gửi khinh khí cầu qua hòn đảo và các nhiệm vụ của lực lượng không quân hầu như hàng ngày trên bầu trời gần Đài Loan.

Trung Quốc chưa bao giờ loại bỏ khả năng sử dụng vũ lực để đưa Đài Loan vào sự kiểm soát của mình. Ông Lại, người nói rằng chỉ người dân Đài Loan mới có thể quyết định tương lai của họ, đã nhiều lần đề nghị đàm phán nhưng bị từ chối.

Quan chức giấu tên nói trên đã từ chối bình luận về việc ông Lại sẽ tham dự với tư cách là tổng tư lệnh như thông lệ vào phần nào của cuộc tập trận. Người này cũng không tiết lộ liệu có quan sát viên của Hoa Kỳ có mặt hay không.

Nguồn : BBC, 23/06/2024

Bắc Kinh vừa kết thúc chiến dịch Liên Kiếm 2024A và trong hai ngày tập trận 23-24/05/2024 để trắc nghiệm khả năng đánh chiếm Đài Loan, các lực lượng của Trung Quốc gần như vây kín hòn đảo này. Trong trường hợp xảy ra xung đột, Đài Loan có khả năng cầm cự được hay không ? Trên tuyến đầu, Hải quân có những phương tiện nào và khả năng chiến đấu đến đâu ?

Đài Loan không ngừng nâng cao khả năng phòng vệ. Ảnh minh họa chụp ngày 23/05/2024 vào lúc Trung Quốc khởi động chiến dịch Liên Kiếm 2024A trắc nghiệm khả năng đánh chiếm Đài Loan. AP - ChiangYing-ying

RFI tổng hợp các "giải pháp" qua một số nghiên cứu của trung tâm CAPRI chuyên phân tích và dự báo về rủi ro quân sự, trụ sở tại Paris và của trung tâm tư vấn Châu Âu, Thomas More, tại Bruxelles. Các bài viết được tập hợp trong số đặc biệt dành để nói về khả năng phòng thủ của Đài Loan trên tạp chí Défense & Sécurité Internationale (DSI) tháng 4-5/2024.

Với chưa đầy 24 triệu dân, Đài Loan là một chú lùn bên cạnh ông khổng lồ Trung Quốc về mọi mặt, kể cả quân sự. Hơn nữa cùng với thời gian, hòn đảo này đã đánh mất những lợi thế so sánh so với Hoa lục cho dù vẫn có một số là chủ bài trong tay cho phép hy vọng tránh được kịch bản xấu nhất, nghĩa là một cuộc xung đột vũ trang với Bắc Kinh.

Không chỉ có giải pháp quân sự

Trong phần trả lời câu hỏi liệu rằng "Đài Loan có thể cầm cự trước sức mạnh của Trung Quốc" hay không, Joseph Henrotin, giám đốc nghiên cứu trung tâm CAPRI, điểm ra ít nhất 5 lợi thế của hòn đảo mà Bắc Kinh luôn coi là một vùng lãnh thổ "bất trị" nhưng "không thể tách rời" của Hoa lục. Những lợi thế gồm :

- Mô hình kinh tế "tự lập" của Đài Loan.

- Trọng lượng của hòn đảo tí hon này trên bàn cờ kinh tế và thương mại thế giới : với dân số bằng 1/3 của cả tỉnh Hồ Bắc –Trung Quốc, Đài Loan là nền kinh tế đứng hạng thứ 21 trên toàn cầu.

- Lợi thế thứ ba của Đài Loan là vị trí địa hình : không dễ để các lực lượng Trung Quốc đổ bộ lên hòn đảo này. Theo chuyên gia của trung tâm nghiên cứu CAPRI đây là điều giải thích vì sao Bắc Kinh đã chú trọng vào các "giải pháp thay thế", nghĩa là tập trung vào các hành vi "hù doạ, gây sức ép về mặt ngoại giao, mở rộng ảnh hưởng làm khuynh đảo" mục tiêu mà Bắc Kinh muốn nắm tới.

- Ưu thế thứ tư của Đài Bắc là một số những điểm tựa quốc tế mà đứng đầu là Hoa Kỳ với luật Taiwan Relations Act.

- Cuối cùng Đài Loan có một sự hiểu biết khá rõ về những lằn ranh đỏ không thể vượt qua với Bắc Kinh nhưng cùng lúc các chính quyền liên tiếp tại hòn đảo này đã nỗ lực phát triển tiềm năng quân sự.

Trong trường hợp cần thiết, Đài Loan có thể nhanh chóng huy động được 1,8 triệu quân (chuyên nghiệp và dự bị), tương đương với 7,5% dân số và theo quan điểm của chuyên gia Henrotin, trung tâm CAPRI, dù không phải là một đội quân "hiện đại nhất thế giới nhưng đây không phải là một con mồi ngon dễ dàng thâu phục".

Cột mốc thập niên 1990

Có điều ở bên kia góc đài, Trung Quốc đã không ngừng hiện đại hóa cỗ máy quân sự.

Thập niên 1990 là một "cột mốc quan trọng" : đó là thời điểm "về chất lượng" quân đội Đài Loan bị Trung Quốc qua mặt "cả trên bộ, trên không và trên biển". Cán cân lại càng bất lợi hơn cho hòn đảo này sau đợt cải tổ 2016-2017 cho phép Bắc Kinh phát triển các phương tiện hải quân, hiện đại hóa không quân, vô hiệu hóa một số những hệ thống phòng thủ thiết yếu của Đài Loan"…

Tiếp tục tìm hiểu về tiềm lực quân sự của Đài Loan, tạp chí chuyên đề về quốc phòng và an ninh quốc tế DSI đã dành nhiều trang thống kê tương quan lực lượng giữa hai bên bờ eo biển Đài Loan. Philippe Langlois của trung tâm CAPRI nêu bật một số thí dụ cụ thể : Các phương tiện để xua đuổi máy bay ném bom của Đài Bắc chỉ bằng 1/5 so với của Bắc Kinh, Trung Quốc đã trang bị 160 máy bay ném bom, Đài Loan thì không.

Riêng về số lượng drone, với 28 đơn vị, chú lùn Đài Loan trên giấy tờ chính thức, dường như đã qua mặt được ông khổng lồ Trung Quốc với chừng 26 drone phục vụ cho bên Không quân.

Nhìn đến tương quan lực lượng trên biển, đôi bên trong tư thế "châu chấu đá voi" : Trung Quốc làm chủ 2 hàng không mẫu hạm, 15 tàu ngầm hạt nhân. Đài Loan hoàn toàn đứng ngoài cuộc. Trong số các loại tàu tuần dương, số tàu của Trung Quốc nhiều hơn đến gấp 4 lần so với của Đài Loan. Khả năng tiếp liệu của Hoa lục lớn gấp 6 lần so với của Đài Loan …

Đầu tư vào tàu rải thủy lôi

Trong điều kiện đó, chiến thuật của Đài Loan là đẩy mạnh các phương tiện gài mìn tự vệ. Chuyên gia về lịch sử Hải quân của Pháp, Alexandre Sheldon Duplaix trong bài viết trên tạp chí DSI phân tích về "khả năng gài mìn của Đài Loan". 

Từ 2014 Đài Bắc đã có hẳn một "kế hoạch tái cơ cấu lực lượng hải quân trong 15 năm". Năm 2021 một tài liệu chính thức của Đài Bắc đã đặc biệt chú trọng đến "cuộc chiến tranh mìn". Sách trắng quốc phòng Đài Loan 2023 lại càng quan tâm hơn nữa đến những "chiến thuật kềm hãm tham vọng của đối phương khởi động các cuộc đánh chiếm bằng đường biển".

Trong giai đoạn 2016-2023 Đài Bắc đầu tư gần 250 triệu đô la tăng cường các biện pháp phòng thủ trên biển và đã trang bị thêm 4 tàu thả thủy lôi hiện đại để song hành cùng với hơn 40 chiếc sà lan sẵn có và cũng được dùng trong mục tiêu này. Vẫn theo chuyên gia Alexandre Sheldon Duplaix, trong trường hợp bị Trung Quốc đánh chiếm, Đài Loan "chỉ có 60 giờ đồng hồ để tìm cách ngăn chặn đối phương đổ bộ lên lãnh thổ của mình" và trong kịch bản đó, Hải quân Đài Loan sẽ huy động 4 tàu thả mìn hiện đại trong 4 khu vực được cho là có khả năng cao nhất để quân Trung Quốc đổ bộ.

Nhưng cũng đừng quên rằng, "tiềm năng của Hải quân Trung Quốc trong việc sử dụng mìn cũng rất lớn và lợi hại" và một nhà nghiên cứu Trung Quốc được Alexandre Sheldon Duplaix trích dẫn từng lưu ý rằng : Năm 1945 trong Thế Chiến Thứ Hai, đương đầu với Nhật Bản, Hải quân Hoa Kỳ từng phát động chiến dịch gài mìn và "chiến dịch đó từng được đánh giá là mang tính quyết định không kém so với hai quả bom nguyên tử" để buộc quân đội Thiên Hoàng khi đó đầu hàng.

Nguy cơ xung đột vũ trang năm 2027 ?

Trở lại với câu hỏi nếu bị Trung Quốc thôn tính, Đài Loan có khả năng kháng cự hay không ? Trong bài phân tích về "khả năng của Hải quân Đài Loan đương đầu với cuộc tấn công Trung Quốc", Hugues Eudeline, giám đốc nghiên cứu Viện Thomas More Institut của Châu Âu (hai văn phòng chính đặt tại Bruxelles và Paris) cho rằng không dễ để Bắc Kinh thâu tóm Đài Loan về mặt quân sự.

Cả hai đảng phái chính trị tại Đài Loan là Quốc Dân Đảng và Dân Tiến cùng thiên về khả năng "Quân Giải Phóng Nhân Dân Trung Quốc mở một chiến dịch ở quy mô lớn ngay từ 2027" nhắm vào hòn đảo này, nhưng chắc chắn là phải có một sự chuẩn bị rất kỹ trước khi ra tay bởi Bắc Kinh thừa biết "nhờ công nghệ cao, Đài Loan có cả một mảng công nghiệp quốc phòng rất tiến bộ, đặc biệt là trong lĩnh vực phát triển tên lửa tầm xa và vũ khí đó có thể nhắm tới một số căn cứ" nơi lính Trung Quốc tham gia vào chiến dịch tấn công Đài Loan.

Cũng đừng quên rằng, với sự hỗ trợ của nhiều nước bạn, Đài Loan đã tự chế tạo tàu ngầm có khả năng tác chiến rất uyển chuyển và thích hợp với địa hình của hòn đảo này. Chúng lại được trang bị vũ khí tối tân do Mỹ cung cấp cho Đài Bắc …

Do vậy chuyên gia Hugues Eudeline thiên về kịch bản nếu tấn công Đài Loan, phía Trung Quốc trước hết có thể sẽ nhắm tới một vài địa điểm như đảo Thái Bình ở khu vực Trường Sa hay Mã Tổ, Ô Khâu, Kim Môn… không quá xa đất liền.

Trong trường hợp này lính Trung Quốc không nhất thiết phải vượt eo biển Đài Loan. Bắc Kinh qua đó giảm thiểu được nguy cơ phải đối mặt với mìn và tên lửa chống hạm của Hải quân Đài Loan.

Hơn nữa, nếu chỉ nhắm vào những hòn đảo vừa nêu, Bắc Kinh đánh cược là nếu có đáp trả, thì Đài Loan sẽ phản ứng chừng mực, tránh một cuộc leo thang quân sự. Điều mà Trung Quốc ngại hơn cả, theo chuyên gia này là "tên lửa tầm xa" Đài Loan có khả năng bắn tới các cơ sở quân sự của Trung Quốc ở Biển Đông. Đó là điều Bắc Kinh không muốn trông thấy. Những cơ sở, đường băng quân sự mà Trung Quốc vừa bồi đắp ở các đảo nhân tạo Subi, tại bãi Vành Khăn hay Đá Chữ Thập… nằm trong chiến lược tăng cường hiện diện của Trung Quốc ở Biển Đông. Bắc Kinh không dại tạo cơ hội cho Đài Loan để làm "suy yếu chuỗi đảo đầu tiên mang tính sống còn đối với kinh tế của Trung Quốc và làm suy yếu hệ thống phòng thủ trên biển" mà Bắc Kinh đã dày công xây dựng từ nhiều năm qua.

Bắc Kinh lo Mỹ can thiệp 

Một khả năng khác là phong tỏa toàn bộ Đài Loan, nhưng trong trường hợp đó, theo Hugues Eudeline, chắc chắn Mỹ sẽ can thiệp. Kèm theo đó có thể sẽ là một cuộc xung đột với những hậu quả khó lường.

Do vậy "ngày nào mà Hoa Kỳ vẫn giữ nguyên trạng hiệp ước Taiwan Relations Act và vẫn duy trì được các kênh tiếp tế hậu cần cho Đài Loan, khó để cho quân đội Trung Quốc chiếm trọn được hòn đảo này".

Đài Loan có cái may mắn là nằm trên một tuyến đường giao thương huyết mạch đối với nền công nghiệp của Trung Quốc, tức là đối với ổn định trong xã hội của quốc gia Châu Á này. Nhà nghiên cứu thuộc trung tâm Thomas More kết luận : "Nếu xảy ra xung đột vũ trang, hệ thống chính trị của Trung Quốc có thể sẽ phải trả giá đắt trong trung hạn".

Thanh Hà

Nguồn : RFI, 27/05/2024

Tân tổng thống Đài Loan Lại Thanh Đức kêu gọi Trung Quốc "chấm dứt các đe dọa"

Trọng Thành, RFI, 20/05/2024

Trong lễ nhậm chức hôm nay, 20/05/2024, tân tổng thống Đài Loan Lại Thanh Đức (Lai Ching-te) đã kêu gọi Trung Quốc chấm dứt "ác đe dọa về chính trị và quân sự", đồng thời cảm ơn người dân Đài Loan đã đồng lòng kháng cự lại "ảnh hưởng của các thế lực bên ngoài" và "kiên quyết bảo vệ nền dân chủ".

Tân tổng thống Đài Loan Lại Thanh Đức (Lai Ching-te) vẫy tay chào các vị khách mời tới dự tiệc chiêu đãi trước lễ nhậm chức tại Đài Bắc, Đài Loan, ngày 19/05/2024. AP

Theo AFP, tham dự lễ nhậm chức của tân tổng thống Lại Thanh Đức, có 8 nguyên thủ quốc gia và 51 phái đoàn khách quốc tế, trong đó có Hoa Kỳ, Nhật Bản và Canada.

Tại phủ tổng thống ở Đài Bắc, tân tổng thống kêu gọi Trung Quốc "hia sẻ với Đài Loan trách nhiệm với thế giới trong việc duy trì hòa bình và ổn định tại eo biển Đài Loan, cũng như toàn bộ khu vực, và nỗ lực để thế giới được giải thoát khỏi nỗi lo chiến tranh."

Tân tổng thống nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc "tăng cường tiềm lực quốc phòng" và "ủng cố khuôn khổ pháp lý để bảo vệ an ninh quốc gia", nhưng mặt khác cũng cam kết "sẽ duy trì nguyên trạng", một diễn đạt để chỉ chính sách bảo vệ nền độc lập trên thực tế, nhưng không chính thức tuyên bố độc lập.

Từ ít năm gần đây, căng thẳng gia tăng tại eo biển Đài Loan gây lo ngại bùng phát thành xung đột. Ngay trước lễ nhậm chức của tổng thống Lại Thanh Đức, văn phòng Sự vụ Đài Loan thuộc chính phủ Trung Quốc, một lần nữa phát đi thông điệp cảnh báo "việc Đài Loan độc lập và hòa bình tại eo biển" là hai chuyện trái ngược "như nước với lửa".

Nhà chính trị học, chuyên gia về Trung Quốc Stéphane Corcuff nhận định : "Không ai chờ đợi Đài Loan sẽ tuyên bố độc lập, bởi Đài Loan trên thực tế đã là một nhà nước độc lập, với tư cách Trung Hoa Dân Quốc. Như vậy sẽ không có chuyện chính quyền Lại Thanh Đức có thái độ triệt để hơn trong vấn đề này. Nhưng ông Lại Thanh Đức có thể dấn thêm một chút so với thời bà Thái Anh Văn, ví dụ như đưa ra một diễn đạt ngắn kiểu "Đài Loan và Trung Quốc là hai nước khác nhau" thay vì "hai Nhà nước". Bởi "nước" và "Nhà nước" là hai chuyện khác nhau. Những chuyện như vậy có thể xảy ra, nhưng tôi thấy tân tổng thống Đài Loan trong bối cảnh nhạy cảm với ông ấy và với Đài Loan từ lâu nay, không có cơ sở nào lại có thể đi xa hơn như thế, bởi Hoa Kỳ sẽ không ủng hộ".

Về mặt đối nội, vị tổng thống đắc cử với 58% phiếu bầu sẽ phải hợp tác với các đảng phái đối lập, do mất đa số tại Quốc hội, điều mà bà Thái Anh Văn, tổng thống tiền nhiệm cùng đảng Dân Tiến, chưa phải trải qua. Nhà ở, vấn đề dân số hay chính sách với người lao động nhập cư là các thách thức hàng đầu mà tổng thống Lại Thanh Đức phải đối mặt.

Trọng Thành

**************************

Đài Loan tăng cường tuần tra tại các vùng giáp với Hoa lục trước lễ nhậm chức tổng thống

Một ngày trước lễ nhậm chức của tổng thống Lại Thanh Đức (Lai Ching-te), hôm nay, 19/05/2024, Tuần duyên Đài Loan cho biết các hoạt động tuần tra được tăng cường tại một số khu vực.

Ông Lại Thanh Đức đắc cử tổng thống Đài Loan ngày 13/01/2024. AP - Louise Delmotte

Cơ quan Tuần duyên Đài Loan ra một thông cáo cho biết cụ thể là "để bảo đảm an ninh tại các vùng biển và biên giới trong thời gian diễn ra lễ nhậm chức, vùng Kim Môn - Mã Tổ - Bành Hồ (Kinmen - Matsu - Penghu) đã tổ chức một đợt tuần tra lớn để theo dõi sát các 'mục tiêu' khả nghi". Kim Môn và Mã Tổ là hai quần đảo nằm sát Hoa Lục, Bành Hồ cách đảo chính Đài Loan khoảng 50 km, cách Hoa lục khoảng 150 km. Tuần duyên Đài Loan cho biết các cuộc tuần tiễn được tiến hành liên tục mỗi giờ và cả ngày lẫn đêm.

Tổng thống tân cử Đài Loan Lại Thanh Đức nhậm chức trong bối cảnh Bắc Kinh gia tăng áp lực lên Đài Bắc về cả ngoại giao và quân sự. Bộ Quốc Phòng Đài Loan sáng nay cho biết, trong vòng 24 giờ qua, đã phát hiện 7 phi cơ và 7 tàu Trung Quốc áp sát hòn đảo. Theo AFP, trong những tháng gần đây, Hải cảnh Trung Quốc liên tục áp sát đảo Kim Môn, cách Hoa lục gần 5 cây số. 

Trong lễ nhậm chức của tổng thống Đài Loan ngày mai, 20/05, dự kiến sẽ có 8 nguyên thủ quốc gia và khoảng 50 đoàn khách nước ngoài tham dự, trong đó có các phái đoàn Mỹ và Cadana. Lãnh đạo 8 nước nói trên nằm trong số 12 quốc gia - gồm cả Vatican - công nhận Đài Loan.

Về phía Trung Quốc, ngay từ khi ông Lại Thanh Đức đắc cử, Bắc Kinh khẳng định bất chấp kết quả bầu cử thế nào, việc ông Lại Thanh Đức trở thành tổng thống Đài Loan không tác động gì đến "xu thế tái thống nhất Trung Quốc không thể tránh khỏi", và sẵn sàng ưu tiên giải pháp hòa bình, nhưng không loại trừ việc dùng vũ lực nếu cần.

Theo AFP, tổng thống tân cử Đài Loan chủ trương "tiếp tục các trao đổi và đối thoại với Trung Quốc", đối tác thương mại số một của hòn đảo. Ông Lại Thanh Đức muốn nối lại đối thoại cấp cao với Bắc Kinh, vốn bị đình chỉ từ năm 2016. Tổng thống tân cử nhấn mạnh "đứng về phía dân chủ" và "sẽ nỗ lực duy trì nguyên trạng" và "không loại trừ đối thoại với Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau, và không áp đặt các điều kiện tiên quyết".

Trọng Thành

Hãng Tigerair của Đài Loan mở đường bay thẳng Đào Viên-Phú Quốc từ tháng 4

VOA, 28/02/2024

Hãng hàng không Tigerair Taiwan sắp mở đường bay thẳng mới nối thành phố Đào Viên của Đài Loan với đảo Phú Quốc nhiều phong cảnh đẹp của Việt Nam, hai trang tiếng Anh của BNN và Focus Taiwan cho hay hôm 26/2.

Hãng hàng không giá rẻ của Đài Loan mở đường bay mới vói đảo Phú Quốc của Việt Nam (VOA News).

Kể từ ngày 2/4, những người Đài Loan yêu thích du lịch và tìm hiểu văn hóa sẽ dễ dàng tới thưởng lãm Phú Quốc với 3 chuyến bay mỗi tuần, BNN và Focus Taiwan đưa tin.

Hai trang này nói rằng máy bay sẽ đi từ Đào Viên lúc 2 giờ 40 phút chiều và chuyến khứ hồi cất cánh từ Phú Quốc lúc 6 giờ 25 phút chiều vào các ngày thứ Ba, thứ Năm và thứ Bảy. Trong thời gian đầu, hãng Tigerair Taiwan sẽ có khuyến mãi đặc biệt, tin cho hay.

BNN và Focus Taiwan gọi việc hãng hàng không giá rẻ của Đài Loan mở đường bay mới là một động thái đầy tham vọng nhằm củng cố chỗ đứng của hãng này ở thị trường Đông Nam Á, đồng thời nói thêm rằng Tigerair Taiwan không xa lạ gì với Việt Nam vì hãng hiện phục vụ đường bay nối Đài Loan với Đà Nẵng.

Hai trang tin mô tả Phú Quốc là hòn đảo vùng nhiệt đới ở Vịnh Thái Lan với các bãi biển tuyệt đẹp, các khu nghỉ dưỡng cao cấp và nền văn hóa địa phương phong phú, cùng với các sản phẩm đặc biệt của nơi này như nước mắm, hạt tiêu và các trại nuôi trai lấy ngọc. Một điểm cộng cho Phú Quốc là du khách ngoại quốc đến đảo được miễn visa tới 30 ngày.

Hồi giữa tháng 12/2023, Cổng thông tin điện tử tỉnh Kiên Giang cho biết tính đến thời điểm đó Phú Quốc đón 5,4 triệu lượt du khách đến tham quan, du lịch, nghỉ dưỡng, tăng 14,5% so với cùng kỳ năm 2022. Trong số đó, lượng du khách quốc tế là hơn 521.000 người, tăng hơn 211% so với cùng kỳ năm trước. Tổng thu từ du lịch mang lại cho đảo gần 14.000 tỷ đồng hồi năm ngoái.

Nguồn : VOA, 28/02/2024

******************************

Hãng máy bay Trung Quốc trình diễn máy bay tại Việt Nam

RFA, 27/02/2024

Hãng sản xuất máy bay thương mại của Trung Quốc (COMAC) đưa hai máy bay C919 và ARJ21 đến sân bay Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh để triển lãm, trình diễn hàng không tại Việt nam sau khi tham dự triển lãm ở Singapore.

Máy bay C919 của hãng COMAC (Trung Quốc) tại một triển lãm hàng không ở Singapore hôm 20/2/2024 - AFP

Mạng báo Airways ngày 27/2 cho biết hai chiếc máy bay Trung Quốc C919 và ARJ21 đáp xuống sân bay Vân Đồn vào ngày hôm trước 26/2 và sẽ ở lại đây cho đến ngày 29/2.

Trong thời gian này giới chuyên gia máy bay và các khách hàng tiềm năng có thể xem xét kỹ cũng như trải nghiệm năng lực của loại máy bay này qua những chuyến bay trình diễn.

Mạng Airways dẫn nguồn China Media Group (CMG) rằng chuỗi sự kiện trình diễn của hai máy bay Trung Quốc được xuất phát từ Sân bay Vân đồn qua năm quốc gia Đông Nam Á.

COMAC kỳ vọng những chuyến bay trình diễn như thế giúp đánh giá tính thích hợp của máy bay do hãng chế tạo đối với những dạng sân bay và đường bay khác nhau ở Đông Nam Á ; mở đường cho công tác mở rộng ra thị trường khu vực trong tương lai.

Trong khi có mặt tại Việt Nam, COMAC cho hai máy bay trình diễn trên Vịnh Hạ Long, trưng bày tĩnh tại Sân bay Vân Đồn và tiếp tục di chuyển đến các sân bay khác của Việt Nam như Côn Đảo, Tân Sơn Nhất, Đồng Hới.

Nguồn : RFA, 27/02/2024

Tuần duyên Đài Loan đối đầu với tàu Hải cảnh Trung Quốc tại đảo Kim Môn

Trọng Thành, RFI, 21/02/2024

Căng thẳng tiếp tục tại khu vực xung quanh đảo Kim Môn (Kinmen) do Đài Loan kiểm soát, với việc Trung Quốc tăng cường các hoạt động tuần tra tại đây, tiếp theo vụ hai ngư dân Trung Quốc tử vong. Hôm qua, 20/02/2024, tuần duyên Đài Loan đã ngăn chặn một tàu Hải cảnh Trung Quốc xâm nhập khu vực sát đảo. Quân đội Đài Loan tuyên bố không can thiệp. Đài Bắc kêu gọi Bắc Kinh kiềm chế.

Tàu Hải cảnh Trung Quốc ở Hạ Môn, tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc, ngày 26/12/2023. AP - Andy Wong

Theo Reuters, lực lượng Tuần duyên Đài Loan đã điều một tàu và sử dụng các phương tiện liên lạc vô tuyến để kêu gọi tàu Hải cảnh Trung Quốc mang số hiệu 8092 rời khỏi "khu vực cấm xâm nhập" của đảo Kim Môn, mà hai bên vẫn thường xuyên tuân thủ từ năm 1992. Tuần duyên Đài Loan khẳng định sẽ tiếp tục tuần tra xung quanh đảo Kim Môn.

Bên lề cuộc họp Quốc hội Đài Loan hôm qua, 20/02, một quan chức chính phủ Đài Loan lên án hành động khám xét một tàu du lịch Đài Loan của Hải cảnh Trung Quốc hôm thứ Hai 19/02, khiến các du khách Đài Loan "hoảng sợ". Về phần mình, bộ trưởng Quốc Phòng Đài Loan khẳng định quân đội sẽ không can thiệp "để tránh tình hình thêm trầm trọng", có thể dẫn đến chiến tranh, và kêu gọi "giải quyết bất đồng bằng con đường hòa bình".

Trả lời Reuters, một quan chức an ninh kỳ cựu của Đài Loan, xin ẩn danh, nhận định Bắc Kinh không có ý định biến vụ hai ngư dân tử vong vì tàu bị lật trong khi chạy trốn tàu tuần duyên Đài Loan "thành một vụ việc mang ý nghĩa quốc tế", mà chỉ muốn coi đây là cái cớ để gia tăng áp lực với chính quyền của tân tổng thống Đài Loan, Lại Thanh Đức.

Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết theo "theo dõi sát các hành động của Bắc Kinh" tại khu vực đảo Kim Môn. Trả lời báo giới hôm qua, 20/02, người phát ngôn của bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, Matthew Miller, "kêu gọi kiềm chế và không đơn phương thay đổi nguyên trạng, để bảo vệ hòa bình và ổn định tại eo biển Đài Loan, đã được duy trì từ nhiều thập niên".

Kim Môn từng là "tiền đồn" của Đài Loan

Đảo Kim Môn, rộng hơn 150 km² với khoảng 140.000 dân, chỉ cách Hoa lục khoảng 3 km. Vùng lãnh thổ do Đài Loan kiểm soát, nằm gần Trung Quốc nhất này, từng được coi là tiền đồn quân sự của Đài Loan. Trong những năm 1950, đảo Kim Môn liên tục bị Trung Quốc pháo kích. Vào lúc căng thẳng cao điểm, trên đảo Kim Môn đã từng có 100.000 binh sĩ Đài Loan trú đóng.

Từ nhiều thập niên trở lại đây, đại đa số cư dân đảo muốn duy trì nguyên trạng giữa hai bờ eo biển. Truyền thông Pháp ghi nhận việc không ít người dân Kim Môn mơ ước xây dựng một cây cầu nối liền Kim Môn với thành phố Hạ Môn (Trung Quốc). Tuy nhiên, đảng Dân Tiến của tổng thống Lại Thanh Đức coi đây là một dự án "nguy hiểm", có thể biến hòn đảo trở thành "con ngựa thành Troy" của Bắc Kinh.

Trọng Thành

********************

Đài Loan tố hải cảnh Trung Quốc xông lên kiểm tra tàu Đài Loan gần các đảo tiền tuyến

Reuters, VOA, 20/02/2024

Nhân viên cảnh sát biển Trung Quốc đã xông lên một chiếc tàu du lịch Đài Loan gần các đảo do Đài Loan kiểm soát, gần bờ biển Trung Quốc hôm thứ Hai, chính phủ Đài Bắc cho biết, trong bối cảnh căng thẳng leo thang sau khi Trung Quốc nói họ sẽ tuần tra thường xuyên trong khu vực này.

Trung Quốc tăng cường tuần tra gần Đài Loan. (Ảnh tư liệu)

Trung Quốc hôm Chủ nhật tuyên bố rằng lực lượng bảo vệ bờ biển của họ sẽ tăng cường hoạt động thực thi pháp luật xung quanh quần đảo Kim Môn sau cái chết của hai công dân đại lục chạy trốn lực lượng bảo vệ bờ biển Đài Loan khi đi vào vùng biển cấm quá gần Kim Môn, nằm đối diện với các thành phố Hạ Môn và Tuyền Châu của Trung Quốc.

Lực lượng bảo vệ bờ biển Đài Loan cho biết trong một tuyên bố rằng vào chiều muộn hôm thứ Hai, sáu sĩ quan hải cảnh Trung Quốc đã xông lên một chiếc tàu du lịch Đài Loan chở 11 thủy thủ và 23 hành khách để kiểm tra tuyến đường của tàu, giấy chứng nhận và giấy phép của thủy thủ đoàn, và họ rời đi khoảng nửa giờ sau đó.

Lực lượng bảo vệ bờ biển Đài Loan quan sát thấy hai tàu tuần duyên Trung Quốc tiếp cận tàu du lịch Ðài Loan, và họ đã cử một tàu đến hộ tống tàu du lịch quay trở lại cảng trên đảo chính của Kim Môn.

Lực lượng bảo vệ bờ biển Đài Loan cho biết do vùng nước nông nên tàu du lịch Đài Loan "nghiêng về" phía Trung Quốc trong chuyến đi.

Không có bình luận ngay lập tức từ lực lượng bảo vệ bờ biển Trung Quốc.

Lực lượng bảo vệ bờ biển Đài Loan cho biết họ kêu gọi Trung Quốc "duy trì hòa bình và sự hợp lý" ở vùng biển xung quanh Kim Môn, đồng thời kêu gọi người dân nên tránh tiếp cận vùng biển phía Trung Quốc.

Một quan chức cấp cao của Đài Loan giấu tên vì không được phép nói chuyện với giới truyền thông nói với Reuters rằng Tổng thống Thái Anh Văn đã được cập nhật theo thời gian thực về tình hình khi nó xảy ra.

Quan chức này cho biết thêm, lực lượng bảo vệ bờ biển Trung Quốc kiểm tra tàu Đài Loan từ lâu đã là một kịch bản mà các cơ quan an ninh Đài Loan lo ngại.

Văn phòng tổng thống Đài Loan đã chuyển các câu hỏi tới lực lượng bảo vệ bờ biển.

Chính phủ Trung Quốc hôm thứ Bảy cho biết họ không công nhận vùng cấm hoặc vùng cấm đối với ngư dân Trung Quốc xung quanh Kim Môn.

Đảo Kim Môn và Mã Tổ đã nằm dưới sự kiểm soát của Đài Bắc kể từ khi kết thúc cuộc nội chiến Trung Quốc năm 1949. Chính quyền Quốc Dân Đảng thất bại chạy sang Đài Loan sau khi bị lực lượng cộng sản của Mao Trạch Đông đánh bại. Lực lượng này sau đó thành lập Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.

Kim Môn là nơi thường xuyên xảy ra giao tranh trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh nhưng ngày nay là một địa điểm du lịch nổi tiếng, mặc dù nhiều đảo nhỏ thuộc nhóm đảo này được quân đội Đài Loan canh giữ nghiêm ngặt và cấm dân thường tiếp cận.

Nguồn : VOA, 20/02/2024

****************************

Đài Loan nói cảnh sát biển Trung Quốc lên tàu du lịch Đài Bắc gây ‘hoảng loạn’

BBC, 20/02/2024

Việc cảnh sát biển Trung Quốc lên một tàu du lịch của Đài Loan gần các đảo tiền tuyến "nhạy cảm" đã gây "hoảng loạn" cho người dân, theo một bộ trưởng chính phủ Đài Loan hôm 20/2, Reuters đưa tin.

Bà Quản Bích Linh, Chủ tịch Ủy ban Hải dương Đài Loan, phát biểu về hành động của cảnh sát biển Trung Quốc

Tuy nhiên quân đội Đài Loan cho biết họ không có kế hoạch can thiệp.

Đài Loan, hòn đảo mà Trung Quốc tuyên bố là lãnh thổ của mình dù Đài Bắc luôn phủ nhận, vẫn luôn cảnh giác trước những nỗ lực gây áp lực của Bắc Kinh sau khi ông Lại Thanh Đức, người mà Bắc Kinh coi là một nhân vật ly khai nguy hiểm, đắc cử tổng thống tháng trước.

Ông Lại Thanh Đức của Đảng Dân tiến là người có lập trường khiến Bắc Kinh lo ngại

Vào Chủ nhật (18/2), Trung Quốc tuyên bố cảnh sát biển của họ sẽ bắt đầu các cuộc tuần tra thường xuyên và thiết lập hoạt động thực thi pháp luật xung quanh quần đảo Kim Môn do Đài Loan kiểm soát.

Động thái này được tiến hành sau vụ hai công dân Trung Quốc thiệt mạng trong khi chạy trốn cảnh sát biển Đài Loan, sau khi tàu của họ đi vào vùng cấm gần đảo Kim Môn do Đài Loan kiểm soát.

Vào thứ Ba (20/2), sáu sĩ quan cảnh sát biển Trung Quốc đã lên một tàu du lịch của Đài Loan chở 11 thuyền viên cùng 23 hành khách để kiểm tra kế hoạch hành trình, giấy chứng nhận và giấy phép của thủy thủ đoàn và rời đi sau khoảng nửa giờ, theo Cảnh sát biển Đài Loan.

Bà Quản Bích Linh, Chủ tịch Ủy ban Hải dương Đài Loan, phát biểu với các phóng viên bên lề Lập pháp viện ở Đài Bắc vào thứ Ba (20/2) : "Chúng tôi thấy rằng hành động này đã gây tổn thương tâm lý và khiến người dân hoảng loạn. Nó cũng không phù hợp với lợi ích của người dân hai bên eo biển".

Cảnh sát biển Trung Quốc hiện chưa đưa ra bình luận.

Văn phòng Các vấn đề Đài Loan của Trung Quốc cũng không phản hồi ngay lập tức yêu cầu bình luận.

Bà Quản cho biết việc tàu du lịch Trung Quốc và Đài Loan vô tình đi vào vùng biển của nhau là chuyện thường xảy ra.

"Những chiếc thuyền như thế này hoàn toàn không vi phạm pháp luật", bà nói.

Quần đảo Kim Môn nằm cách các thành phố Hạ Môn và Tuyền Châu của Trung Quốc một quãng đi thuyền ngắn.

Đài Bắc kiểm soát quần đảo này từ năm 1949 khi chính phủ Trung Hoa Dân quốc lưu vong chạy trốn sang Đài Loan khi thua cuộc chiến tranh với quân cộng sản của Mao Trạch Đông.

Kim Môn là nơi đóng quân của một đơn vị đồn trú quân sự lớn của Đài Loan, nhưng cảnh sát biển mới là lực lượng tuần tra vùng biển của hòn đảo này.

Bộ trưởng Quốc phòng Đài Loan Khâu Quốc Chính nói với các phóng viên tại tòa nhà Lập pháp viện rằng quân đội sẽ không "tích cực can thiệp " vào việc này để tránh leo thang căng thẳng.

"Hãy giải quyết vấn đề một cách hòa bình", ông nói. "Phản ứng của chúng tôi là tránh leo thang căng thẳng".

Từng là nơi xảy ra nhiều cuộc giao tranh trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh, quần đảo Kim Môn hiện là một điểm du lịch nổi tiếng, dù nhiều đảo nhỏ trong nhóm đảo được quân đội Đài Loan canh giữ nghiêm ngặt và cấm dân thường tiếp cận.

Trung Quốc nói nước này không công nhận bất kỳ vùng hạn chế hay cấm đánh bắt cá nào đối với ngư dân của họ xung quanh quần đảo Kim Môn.

Vật cản chống phương tiện đổ bộ từ thời chiến trên bãi biển ở Kim Môn. Phía xa là thành phố Hạ Môn của Trung Quốc đại lục.

Trong bốn năm qua, đặc biệt sau cuộc bầu cử tháng trước tại Đài Loan, quân đội Trung Quốc thường xuyên điều máy bay chiến đấu cùng tàu chiến đến không phận và hải phận xung quanh Đài Loan nhằm khẳng định tuyên bố chủ quyền.

Tuy nhiên, một quan chức an ninh cấp cao của Đài Loan, người giấu tên do không được phép phát ngôn với truyền thông, nói với Reuters rằng họ [Đài Loan] tin Trung Quốc không muốn biến những gì đang xảy ra xung quanh Kim Môn thành một "sự cố tầm quốc tế".

Vị quan chức này nói rằng Bắc Kinh lợi dụng sự cố gần đảo Kim Môn và cái chết của hai công dân Trung Quốc làm "cái cớ" để tiếp tục gây áp lực lên ông Lại.

Áp lực cũng đến từ việc Đài Loan mất một trong số ít đồng minh ngoại giao còn lại là Nauru về tay Trung Quốc, cũng như những thay đổi về đường bay trên eo biển Đài Loan.

Nhưng Trung Quốc được cho là sẽ tiếp tục gia tăng áp lực lên Đài Loan trước lễ nhậm chức của ông Lại vào tháng 5/2024, vị quan chức này nói thêm.

Truyền thông nhà nước Trung Quốc cho biết các quan chức Hội Chữ thập Đỏ Tuyền Châu, cùng với các thành viên gia đình, đã đến quần đảo Kim Môn vào thứ Ba (20/2) để đưa hai người còn sống sót từ chiếc thuyền bị lật khi cố chạy trốn cảnh sát biển Đài Loan tuần trước về nhà.

Trung Quốc chưa bao giờ loại trừ khả năng sẽ sử dụng vũ lực để giành quyền kiểm soát hòn đảo Đài Loan dân chủ.

Tổng thống đắc cử Lại Thanh Đức và chính quyền Đài Loan bác bỏ tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh và nói rằng chỉ người dân Đài Loan mới có quyền quyết định tương lai của họ.

Nguồn : BBC, 20/02/2024

*****************************

Đài Loan tố cáo Trung Quốc sử dụng chiến thuật "vùng xám" tại đảo Kim Môn

Trọng Thành, RFI, 19/02/2024

Hải cảnh Trung Quốc hôm 18/02/2024 thông báo sẽ tiến hành "tuần tra thường xuyên" quanh nhóm đảo Kim Môn (Kinmen) do Đài Loan kiểm soát, cách bờ biển Trung Quốc khoảng mười cây số. Quyết định được đưa ra sau khi hai ngư dân Trung Quốc tử vong khi tầu bị lật trong lúc chạy trốn tầu tuần duyên Đài Loan tại khu vực này. Chuyên gia an ninh và quốc phòng Đài Loan tố cáo Bắc Kinh sử dụng "chiến thuật vùng xám" để gây áp lực với Đài Bắc.

Rào chắn chống đổ bộ trên bãi biển Kim Môn của Đài Loan, đằng xa là Hạ Môn của Trung Quốc, ngày 18/12/2023. Reuters - Ann Wang

Báo mạng Đài Loan Focus Taiwan dẫn lời nhà nghiên cứu Trầm Minh Thất (Shen Ming-shih), Viện Nghiên cứu An ninh và Quốc phòng (INDSR), cho hay thỏa thuận ngầm giữa Bắc Kinh và Đài Bắc về các khu vực "cấm xâm nhập" xung quanh các đảo Kim Môn và Mã Tổ (Matsu) "dường như đã bị phá vỡ" sau một số hoạt động xâm nhập của tàu thuyền Trung Quốc. INDSR là trung tâm tư vấn độc lập về quân sự hàng đầu của Đài Loan, nhận tài trợ chủ yếu từ chính phủ và Quốc Hội Đài Loan.

Chuyên gia Viện INDSR lưu ý là các hoạt động nói trên diễn ra đồng thời với việc Văn phòng các vấn đề Đài Loan của Trung Quốc, hôm thứ Bảy 17/02, cho biết "ngư dân ở cả hai bên eo biển Đài Loan đã hoạt động ở các khu vực đánh cá truyền thống xung quanh hai đảo Hạ Môn - Kim Môn từ thời cổ đại và không có cái gọi là "các vùng biển bị cấm hoặc hạn chế"". Thông báo nói trên của Bắc Kinh là hành động phá vỡ các ranh giới ngầm định mà Đài Loan và Trung Quốc từng tôn trọng trong nhiều thập niên, tiếp theo việc Trung Quốc công khai bác bỏ "đường trung tuyến" giữa hai bờ eo biển. 

Chuyên gia Trầm Minh Thất nhấn mạnh là các hành động nói trên của Bắc Kinh có thể là một nỗ lực nhằm hợp thức hóa "chiến thuật vùng xám" hoặc các hành động quân sự trong tương lai. Trả lời Focus Taiwan, ông Du Tông Cơ (Yu Tsung-chi), cựu hiệu trưởng một trường thuộc Đại học Quốc Phòng Đài Loan, đề nghị lực lượng Tuần duyên "công bố hình ảnh tàu cao tốc bị xua đuổi khỏi vùng biển gần đảo Kim Môn để làm bằng chứng cho thấy cơ quan chức năng Đài Loan đã có các ứng xử hợp lý, tuân thủ pháp luật", đồng thời khuyến nghị chính quyền Đài Bắc tìm kiếm các hỗ trợ từ các quốc gia láng giềng, cùng phối hợp lên án "chiến thuật vùng xám" của Trung Quốc.

Trọng Thành

Vẫn còn những trở ngại khổng lồ đối với cuộc xâm lược của Trung Quốc vào hòn đảo.

Tranh hí họa : Gấu Nga đang nhai Ukraine, gấu trúc giương tay muốn đánh Đài Loan

Tập Cận Bình tin rằng lịch sử đang dịch chuyển theo hướng có lợi cho mình. Trong chuyến thăm Vladimir Putin tại Moscow vào tháng 3 năm ngoái, nhà lãnh đạo Trung Quốc nói với Tổng thống Nga rằng "Ngay lúc này, chúng ta đang chứng kiến một sự thay đổi chưa từng thấy trong 100 năm qua, và chúng ta đang cùng nhau thúc đẩy sự thay đổi ấy".

Lời tuyên bố đó đã được cả thế giới chú ý. Câu nói của Tập được xem như một sự ủng hộ rõ ràng cho cuộc xâm lược Ukraine của Nga – đồng thời gợi ý rằng Trung Quốc cũng sẽ sớm có hành động của riêng mình để "thúc đẩy thay đổi". Điều đó có hàm ý quan trọng với Đài Loan, vốn từ lâu đã phải đối mặt với mối đe dọa xâm lược từ Trung Quốc.

Lời đe dọa xâm lược đã một lần nữa trở thành tâm điểm chú ý toàn cầu sau cuộc bầu cử tổng thống Đài Loan cuối tuần qua. Trước thềm cuộc bỏ phiếu, Đảng Cộng sản Trung Quốc cảnh báo cử tri Đài Loan phải đưa ra "lựa chọn đúng đắn" giữa hòa bình và chiến tranh. Nhưng Đài Loan có lẽ đã "lựa chọn sai lầm", theo quan điểm của Bắc Kinh, khi bỏ phiếu cho Lại Thanh Đức thuộc Đảng Dân Tiến (DPP), người mà Bắc Kinh coi là một kẻ ly khai nguy hiểm.

Có một số điểm tương đồng rõ ràng giữa tình thế nguy hiểm của Đài Loan và Ukraine trước năm 2022.

Điểm thứ nhất là cả Putin và Tập đều lần lượt coi Ukraine và Đài Loan là lãnh thổ thuộc về đất nước họ một cách chính đáng. Lời chấp nhận mang tính hình thức của Putin đối với một Ukraine độc lập đơn giản là không chân thành. Và việc "thống nhất" Đài Loan với đại lục là chính sách có từ lâu của Trung Quốc.

Điểm thứ hai là cả Putin và Tập đều cho rằng Ukraine và Đài Loan thiếu quyền tự chủ thực sự, và đang bị sử dụng như công cụ của một nước Mỹ bá quyền và hung hăng. Vì vậy, việc giành lại Ukraine/Đài Loan sẽ phục vụ một mục đích kép. Nó sẽ hoàn thành sứ mệnh lịch sử của Nga/Trung Quốc. Đồng thời, các cuộc xâm lược thành công sẽ giáng đòn đau vào sức mạnh toàn cầu của Mỹ trên hai chiến trường quan trọng : Châu Âu và Châu Á, theo đó tạo ra những thay đổi "chưa từng thấy trong 100 năm".

Cơ hội trở thành nhân vật lịch sử thế giới chắc chắn là điều hấp dẫn đối với một nhà lãnh đạo cứng rắn. Putin và Tập đều phù hợp với khuôn mẫu lãnh đạo này. Hai nhà lãnh đạo Nga và Trung Quốc đều đã thay đổi hiến pháp của đất nước mình để kéo dài thời gian nắm quyền, có thể là trọn đời. Hai người cũng khuyến khích sự sùng bái cá nhân và gieo rắc nỗi sợ hãi cho những người xung quanh họ.

Putin thường hăm dọa những người thân cận nhất của mình ngay trước ống kính, và đã bỏ tù, giết hại, hoặc đẩy những đối thủ nguy hiểm nhất của mình vào cảnh lưu vong. Về phần mình, Tập đã liên tiếp tiến hành các cuộc thanh trừng nhắm vào giới lãnh đạo hàng đầu của Trung Quốc. Càng nắm giữ quyền lực lâu, hai nhà lãnh đạo càng có xu hướng quan tâm đến vị trí của mình trong lịch sử.

Mối bận tâm với lịch sử đã khiến cả hai nhà lãnh đạo tập trung vào Thế chiến II. Putin đã thần tượng hóa chiến thắng của Nga trong "cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại" chống lại Đức Quốc Xã. Tương tự, Tập đã khẳng định vai trò quan trọng của Trung Quốc và Đảng Cộng sản trong việc đánh bại chủ nghĩa phát xít.

Dù nhấn mạnh rằng lịch sử đang nghiêng về phía họ, cả Putin và Tập đều thể hiện sự lo lắng rằng các sự kiện có thể đang chống lại họ. Quyết định phát động cuộc xâm lược toàn diện Ukraine của nhà lãnh đạo Nga vào năm 2022 có lẽ phần nào bắt nguồn từ lo ngại rằng Ukraine đang dần thoát khỏi tầm kiểm soát của Nga. Nếu không hành động nhanh chóng, Putin có nguy cơ trở thành Sa hoàng "đánh mất Ukraine".

Rõ ràng, điều nguy hiểm là Tập cuối cùng sẽ đi đến kết luận tương tự về Đài Loan. Sau tám năm dưới thời Tổng thống Thái Anh Văn của DPP, Trung Quốc hy vọng cuộc bầu cử năm nay sẽ chứng kiến sự chuyển hướng, quay trở lại với Quốc Dân Đảng thân Bắc Kinh. Ngược lại, chiến thắng của Lại Thanh Đức đã chứng minh DPP hiện là đảng cầm quyền tự nhiên của Đài Loan.

Kết quả này sẽ có những tác động lâu dài, ảm đạm đối với các kỳ vọng của Trung Quốc. Việc gia tăng số lượng người xem mình là người Đài Loan chứ không phải người Trung Quốc cũng là một xu hướng đáng lo ngại đối với Bắc Kinh. Một lần nữa, có những điểm tương đồng rõ ràng với Ukraine, nơi việc nhấn mạnh văn hóa Ukraine đã xúc phạm và làm cho những người theo chủ nghĩa dân tộc Nga lo lắng.

Nhưng liệu điều đó có nghĩa là cuối cùng Tập sẽ quyết định theo gương Putin, và sử dụng vũ lực để đạt được tham vọng cá nhân và quốc gia của mình ?

Cái giá thảm khốc mà Nga phải trả cho cuộc xâm lược bất thành của họ chắc chắn sẽ khiến Tập phải suy nghĩ lại. Các quan chức Trung Quốc đôi khi lập luận rằng lực lượng của họ lớn hơn và đáng gờm hơn lực lượng của Nga. Nhưng thực ra, Putin có một đội quân với kinh nghiệm chiến trường dày dặn – những người đã chinh chiến thành công ở Syria, Gruzia, và Chechnya. Còn lực lượng Trung Quốc đã không tham chiến kể từ năm 1979 – và giới lãnh đạo cao nhất của quân đội nước này đã liên tục bị thanh trừng vì nghi ngờ tham nhũng.

Ngoài ra còn có một sự khác biệt quan trọng trong lập trường của Mỹ. Chính phủ Mỹ ủng hộ nền độc lập của Ukraine, nhưng Tổng thống Joe Biden đã nói rõ rằng Mỹ sẽ không tham chiến để bảo vệ nước này. Trong trường hợp Đài Loan, cơ sở này lại bị đảo ngược. Mỹ không công nhận nền độc lập của Đài Loan, và vẫn lặp lại lập trường đó sau cuộc bầu cử cuối tuần qua. Nhưng Biden đã nhiều lần tuyên bố rằng Mỹ sẽ chiến đấu để bảo vệ Đài Loan.

Tiếp đến là yếu tố địa lý. Nga có thể xâm lược Ukraine qua biên giới trên bộ và bị sa lầy. Nhưng Trung Quốc sẽ phải cố gắng xâm lược bằng cách đổ bộ qua đường biển, vốn là điều khó khăn hơn nhiều.

Tuy nhiên, phía Mỹ tin rằng Tập Cận Bình đã ra lệnh cho lực lượng của mình sẵn sàng xâm lược Đài Loan vào năm 2027. Nhiệm vụ của Đài Loan và Mỹ là đảm bảo – khi ngày đó đến – Tập sẽ quyết định rằng việc xâm lược vẫn quá rủi ro. Nhà lãnh đạo Trung Quốc có thể sẽ không bao giờ nhìn thấy "những thay đổi chưa từng thấy trong một thế kỷ" mà ông hằng mơ ước.

Gideon Rachman

Nguyên tác : "Taiwan can still avoid Ukraine’s fate", Financial Times, 15/01/2024

Nguyễn Thị Kim Phụng biên dịch

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 17/01/2024