Thông Luận

Hồng Kông : Đại học Hàn Quốc bị sinh viên Trung Quốc quậy phá (RFI, 27/11/2019)

Sau Úc, Canada, Mỹ và một số nước phương Tây, đến lượt đại học Hàn Quốc bị tình hình Hồng Kông khuấy động, với nhiều sự cố căng thẳng giữa các sinh viên bày tỏ quan điểm ủng hộ phong trào dân chủ Hồng Kông với các du học sinh Trung Quốc.

Thanh niên, sinh viên Hàn Quốc xuống đường ủng hộ phong trào phản kháng ở Hồng Kông. Ảnh tại Seoul, ngày 23/11/2019. Reuters/Heo Ran

Nhật báo Hàn Quốc The Korean Herald hôm 24/11/2019 vừa qua đã báo động : "Tại các đại học Hàn Quốc, những vụ đối đầu giữa sinh viên ủng hộ người phản kháng Hồng Kông và sinh viên Trung Quốc đang leo thang".

Trước đó hai hôm, nhật báo Hồng Kông South China Morning Post cũng nêu bật tình trạng "Tại Nam Hàn, sinh viên Hàn Quốc và Trung Quốc xung đột với nhau về các cuộc biểu tình tại Hồng Kông".

Các báo đều nêu bật thái độ hung hăng của các sinh viên Hoa Lục trước các hoạt động thể hiện quyền tự do ngôn luận bình thường của các sinh viên Hàn Quốc, trong bối cảnh sứ quán Trung Quốc tại Seoul không ngần ngại bênh vực sinh viên của họ, còn giới lãnh đạo các trường không che giấu thái độ bối rối.

Sinh viên Hàn Quốc tuần hành trước sứ quán Trung Quốc ở Seoul

Tờ The Korean Herald ghi nhận trước tiên là phong trào ủng hộ những người biểu tình ở Hồng Kông không còn giới hạn bên trong khuôn viên các trường đại học, mà đã bắt đầu tràn ra đường phố.

Ngày thứ Bảy 23/11 vừa qua, đã có khoảng 200 sinh viên tập họp tại quảng trường Seoul Plaza, tuần hành 2 cây số và tiến đến đại sứ quán Trung Quốc ở khu trung tâm Jung Gu, để phản đối bạo lực cảnh sát đàn áp người biểu tình Hồng Kông.

Đối với các sinh viên, họ biểu tình để phản đối hiện tượng "bạo lực Nhà Nước" trong bối cảnh "giới lãnh đạo Hàn Quốc và trên thế giới đã nhắm mắt trước những cảnh kinh hoàng ở Hồng Kông vì sợ chính quyền Cộng Sản Trung Quốc".

Theo nhật báo Hàn Quốc, đây là cuộc biểu tình đông đảo đầu tiên của sinh viên bên ngoài khuôn viên đại học, vào lúc mà những vụ đối đầu giữa sinh viên Hàn Quốc ủng hộ biểu tình ở Hồng Kông và sinh viên Trung Quốc phá hủy biểu ngữ ủng hộ đó của sinh viên Hàn Quốc, ngày càng nhiều lên.

Đối với các sinh viên Hàn Quốc, quyền tự do ngôn luận của họ đã bị xâm phạm, khi mà những hành động tỏ tình đoàn kết của họ với phong trào đòi dân chủ ở Hồng Kông đã gặp phản ứng thù nghịch trên của sinh viên đến từ Hoa Lục.

Tờ báo ghi nhận là ngày 09/11 vừa qua, tại đại học Myongji ở khu đại học Seodaemun-gu phía tây Seoul, hai sinh viên Hàn Quốc và Trung Quốc đã bị cảnh sát bắt giữ sau một vụ ẩu đả vì một lá cờ Hồng Kông. Đối với tờ báo, đó là lần đầu tiên mà tranh cãi về phong trào biểu tình ở Hồng Kông dẫn đến đánh nhau giữa sinh viên trong khu đại học.

Tự do ngôn luận bị xúc phạm

Theo Oh Je Ha, một sinh viên năm thứ tư ngành xã hội học tại đại học Yonsei cũng ở quận Seodaemun, Seoul, trong nhiều tháng qua, các hoạt động của sinh viên Hàn Quốc nhằm biểu thị sự ủng hộ đối với phong trào dân chủ Hồng Kông càng lúc càng vấp phải sự chống đối của sinh viên đến từ Trung Quốc.

Oh Je Ha cho biết poster nào ủng hộ Hồng Kông được dán lên cũng đều bị phá hỏng, "nhiều khi chỉ được vài tiếng là bị xé đi, bị bôi bẩn hoặc bị một khẩu hiệu chống Hồng Kông dán đè lên".

Phóng viên của tờ The Korea Herald ghi nhận là trên tường bên ngoài thư viện của đại học, có dán một tấm poster lớn bên trên ghi : "Chúng tôi, sinh viên Hàn Quốc, ủng hộ cuộc đấu tranh vì dân chủ của người Hồng Kông. Chúng tôi lên tiếng với hy vọng cho thấy được là ngay trong trường của chúng ta cũng có những tiếng nói ủng hộ người Hồng Kông… Phá hoại bích chương này là bóp nghẹt quyền tự do ngôn luận của sinh viên chúng ta và là một hành vi phi dân chủ".

Thế nhưng, ngay bên cạnh tấm poster đó, có những tờ giấy dùng hai màu vàng và đỏ in những câu như "Hãy ngưng can thiệp vào việc nội bộ của Trung Quốc" và "Tôi ủng hộ cảnh sát Hồng Kông".

Theo Oh Ji Ha, những mảnh giấy đó được dán lên vài giờ sau tấm poster của sinh viên Hàn Quốc. Đối với chàng sinh viên 26 tuổi này, với tư cách là một công dân của một quốc gia đã 2 lần kinh qua phong trào biểu tình rầm rộ của quần chúng - một lần trong thập niên 1980 và một vài năm trước đây, thời tổng thống Park Geun Hye - và cả hai lần kết thúc bằng thắng lợi của dân chúng, việc anh ủng hộ người dân Hồng Kông và cuộc đấu tranh của họ là điều tất nhiên.

Lãnh đạo các trường đại học bối rối

Vấn đề được bài báo nêu bật là phản ứng quá dè dặt của ban lãnh đạo các trường đại học trước các hành vi phá hoại của sinh viên Trung Quốc.

Một sinh viên đại học Yonsei trong tuần qua đã quyết định khiếu nại với cảnh sát địa phương về vụ các bích chương ủng hộ Hồng Kông đã bị hai người nói tiếng Hoa xé xuống. Cảnh sát ở Seodaemun cho rằng họ có thể sẽ buộc hai người đó bồi thường thiệt hại.

Tuy nhiên, giới chức đại học Yonsei thì lại từ chối không "can thiệp vào vấn đề nội bộ của sinh viên". Ông Kim Seul Kyo, phụ trách giao tế của đại học đã giải thích rằng trường chủ trương để cho cộng đồng sinh viên tự xử lý tình hình, và "tin tưởng rằng việc đối đầu gần đây giữa sinh viên Hoa Lục và sinh viên các quốc gia khác có thể được giải quyết giữa sinh viên với nhau".

Đối với các sinh viên đại học Yonsei, câu trả lời "nhạt nhẽo" đó của giới lãnh đạo trường xuất phát từ việc không muốn mất lòng sô sinh viên Trung Quốc rất đông đảo tại đây.

Một sinh viên khoa luật, xin ẩn danh, đã nhận định gay gắt là lẽ ra "Trường Yonsei phải đứng lên bảo vệ sinh viên của mình, quyền tự do ngôn luận là một quyền được bảo vệ ở Hàn Quốc, và cần phải nhắc nhở sinh viên Trung Quốc rằng họ ở đây với tư cách khách mời và đây không phải là Bắc Kinh".

Sinh viên luật này còn cho rằng trường Yonsei sợ là việc phê phán các hành động phá hoại của sinh viên Hoa Lục sẽ ảnh hưởng đến khả năng thu nhận sinh viên Trung Quốc trong tương lai.

Theo người phụ trách giao tế của trường Yonsei, thì gần một nửa sinh viên ngoại quốc chưa tốt nghiệp ở đại học này là sinh viên Trung Quốc.

Trên phạm vi cả nước, trong năm 2018, trong số 50.997 sinh viên nước ngoài ở các trường đại học thì có tới 35.799 đến từ Trung Quốc.

Đối đầu tại đại học Ewha

Tình trạng đối đầu giữa sinh Hàn Quốc và Trung Quốc trên vấn đề Hồng Kông không chỉ giởi hạn ở Đại Học Myongji hay Yonsei, mà đã xẩy ra đồng loạt ở những nơi có sinh viên Trung Quốc.

Theo báo Korea Herald, tại đại học nữ Ewha gần Yonsei chẳng hạn, trong tuần qua, sinh viên Hàn Quốc và Trung Quốc cũng đã phải đọ sức suốt một ngày nơi bức tường "dân chủ" dán poster, một bên dán giấy ủng hộ Hồng Kông, sau đó bên kia ra sức dán lên những đánh giá ngược lại.

Một sinh viên Hồng Kông Tang Kar Wun cho biết là chỉ muốn dán lên tường những mảnh giấy bày tỏ mong muốn hòa bình ở thành phố quê hương, nhưng không một tờ nào còn nguyên vẹn quá một ngày, hoặc là bị xé bỏ, hoặc là bị bôi đen hay bị những lời lẽ thô tục bằng tiếng Hoa viết chồng lên.

Một sinh viên hoạt động tích cực trong phong trào ủng hộ Hồng Kông ở đại học Ewha đã rất bực tức : "Có thể là không có luật lệ, quy tắc rõ ràng, nhưng phá hoại các bích chương hay biểu ngữ mà sinh viên đã làm là điều không thể chấp nhận được ở đây".

Đại sứ quán Trung Quốc bênh vực

Nhật báo Hồng Kông South China Morning ngày 22/11 đã đăng lời chứng của nhiều sinh viên Hàn Quốc về những hành vi thái quá của sinh viên Trung Quốc đối với những bạn học Hàn Quốc dám ủng hộ Hồng Kông.

Một nữ sinh viên trường đại học Hàn Quốc (Korea University) chẳng hạn, đã nhận được qua mạng WeChat những lời chửi rủa, kèm theo các thông tin cá nhân về cô và cả địa chi liên lạc của cô, các thông tin được chia sẻ trong một nhóm trò chuyện gồm gần 500 sinh viên Hoa Lục Hàn Quốc.

Bạn của cô học ở đại học Hankuk cũng bị tấn công trên mạng một cách tương tự, thậm chí ảnh của cô còn bị in ra, bên trên ghi những lời lẽ rất thô tục rồi cho dán khắp trường.

Điều được tờ SCMP ghi nhận là trước tình hình đó, đại sứ quán Trung Quốc tại Hàn Quốc đã ra tuyên bố cho rằng việc sinh viên Hoa Lục phản ứng với "các hành động gây hại cho chủ quyền Trung Quốc" là điều "hợp lý và có thể hiểu được".

Thông cáo nói thêm là "Chính phủ Trung Quốc yêu cầu các công dân Trung Quốc ở nước ngoài tuân thủ luật pháp địa phương", "thể hiện lòng yêu nước vừa phải", và "chú ý đến an ninh của chính mình".

Mai Vân

*****************

Hồng Kông mở lại đường hầm chính, PolyU hầu như không còn ai (RFI, 27/11/2019)

Một trong các tuyến đường giao thông chính ở Hồng Kông đã mở lại hôm nay 27/11/2019, sau hai tuần lễ bị phong tỏa. Tại trường đại học Bách Khoa (PolyU), nơi từng bị cả ngàn người biểu tình chiếm đóng, hầu như không còn ai. Việc tìm kiếm những người cố thủ vẫn tiếp tục, nhưng cảnh sát đang bị đòi hỏi phải rút đi sau 10 ngày bao vây trường đại học này.

Xe cộ lưu thông qua đường hầm vừa được mở lại ở Hồng Kông ngày 27/11/2019. Reuters/Leah Millis

Ngay từ sáng sớm hôm nay, một trong các đường hầm chính nối bán đảo Cửu Long với đảo Hồng Kông đã mở cửa trở lại. Các hình ảnh trên truyền hình cho thấy rất nhiều xe cộ đã đi qua tuyến đường quan trọng này. Hai tuần trước, hàng trăm người biểu tình đã quăng gạch đá, nổi lửa ở một số nơi trên tuyến đường, phá hủy các trạm thu phí, và sau đó chạy vào trường đại học Bách Khoa ở kế cận.

Ngôi trường nằm tại bán đảo Cửu Long đã biến thành pháo đài để đối phó với cảnh sát chống bạo động. Khoảng 1.100 người đã bị bắt giữ tuần trước. Hôm nay việc lục soát trường Bách Khoa vẫn tiếp tục, tuy phó chủ tịch hội đồng nhà trường thông báo không còn người biểu tình nào trong khu đại học xá. Người duy nhất được tìm thấy hôm qua là một thiếu nữ khoảng trên 18 tuổi trong tình trạng sức khỏe rất yếu.

Trong thông cáo, trường đại học Bách Khoa đã yêu cầu lực lượng cảnh sát rút đi để có thể khởi động việc tổng vệ sinh. Tuy nhiên, AP cho biết cảnh sát vẫn canh gác xung quanh trường và hiện chưa muốn bình luận với hãng tin Mỹ.

Sau không khí vui mừng với kết quả bầu cử hội đồng quận ở Hồng Kông vừa qua, các cuộc biểu tình chống chính quyền dự kiến sẽ diễn ra vào cuối tuần này.

Về phía Bắc Kinh, cơ quan đại diện tại Hồng Kông của bộ Ngoại Giao Trung Quốc hôm nay bác bỏ thông tin của Reuters về việc lập ra cơ quan giải quyết khủng hoảng Hồng Kông tại Thâm Quyến, thành phố Trung Quốc đối diện với đặc khu.

Thụy My

Thể thao : Nga sẽ bị cấm 4 năm liền trên đấu trường thế giới ?

Ba tựa lớn trang nhất về khí hậu trên Le Monde, Les Echos và Libération, hai tít chính về tổn thất nặng nề của lực lượng Pháp tại Mali trên Le Figaro và La Croix, hiếm khi mà báo chí Pháp lại gần như nhất trí với nhau như vào hôm 27/11/2019 về các đề tài quan trọng cần nhấn mạnh. Bên cạnh đó, giới quan tâm đến thể thao không thể không chú ý đến khả năng trong 4 năm tới đây, đấu trường thế giới sẽ vắng bóng cường quốc thể thao hàng đầu là Nga, bị cấm thi đấu vì cố tình che giấu tệ nạn doping.

Biển hiệu của Cơ Quan chống Doping Nga Rusada. Ảnh minh họa Reuters/Maxim Shemetov/File Photo

Về số phận thể thao của Nga, trong khi báo Le Figaro cho rằng "Nga có nguy cơ bị cấm vận thể thao", báo Le Monde chạy tựa : "Nga dưới đe dọa bị cấm tham gia các cuộc thi đấu quốc tế trong 4 năm" vì vấn đề doping, tức là sử dụng thuốc kích thích. Theo tờ báo, CRC, một ủy ban độc lập đặc trách đánh giá việc tuân thủ thuộc Cơ quan Thế giới chống Doping (WADA/AMA) đã đề xuất trục xuất Nga ra khỏi các trận thi đấu quốc tế, trong đó có các kỳ Thế Vận Hội.

Đề nghị cấm Nga tham gia Thế vận hội Tokyo và Bắc Kinh

Điều đáng nói là tối hôm 25/11 vừa qua, Cơ quan Thế giới chống Doping đã bất ngờ công bố nội dung các khuyến cáo của ủy ban "tuân thủ" nói trên, đã đòi trục xuất Nga ra khỏi hai thế vận hội Tokyo 2020 và Bắc Kinh 2022 và tất cả các giải đấu lớn của thế giới, cấm Nga tổ chức hay đăng cai tổ chức bất kỳ giải vô địch thế giới nào, kể cả những giải đã được phép tổ chức, cấm đại diện chính phủ Nga tham gia ban chấp hành các liên đoàn thể thao đã ký kết bộ Quy tắc chống Doping thế giới.

Tuy nhiên, Ủy ban này cũng đề nghị cho phép cá nhân các vận động viên sạch tham gia thi đấu nhưng không dưới lá cờ Nga.

Các đề nghị trên sẽ được ban chấp hành Cơ quan Thế giới chống Doping xem xét tại Paris vào ngày 09/12 tới đây, và nếu Nga bị trừng phạt, thì Cơ quan chống Doping của Nga Rusada có thể kháng cáo lên Tòa Trọng tài Thể thao.

Điểm lý thú được Le Monde nêu bật chính là việc chính quyền Nga đã cố tình tìm cách đánh lừa Cơ quan Thế giới chống Doping nhưng đã bị phát hiện.

Dữ liệu của phòng thử nghiệm Moskva bị sửa đổi hay hủy bỏ

Theo tờ báo Pháp, cách đây một năm, Nga đã chấp nhận trao cho Cơ quan Thế giới chống Doping các dữ liệu của phòng thử nghiêm chống doping Moskva bị dính líu vào scandale doping đã khiến Nga bị trừng phạt trước đó. Nhờ đồng ý trao dữ liệu, Nga đã được hội nhập trở lại nền thể thao thế giới.

Đối với Cơ quan Thế giới chống Doping, việc khai thác các dữ liệu của phòng thử nghiệm Moskva, trong đó có kết quả các cuộc kiểm tra gốc các vận động viên Nga trong những năm đen tối (2011-2016), có thể cho phép các liên đoàn quốc tế trừng phạt các vận động viên sử chất kích thích nhưng đã lọt lưới.

Thế nhưng, theo các chuyên gia tin học của Cơ quan Thế giới chống Doping và của Đại học Lausanne (Thụy Sĩ), các dữ liệu thông tin mà phía Nga đã trao vào tháng Giêng đã bị thao túng rất nhiều. Các luật gia của CRC, sau khi xem xét báo cáo của các chuyên gia và nghe trả lời của phía Nga, đã muốn trừng phạt điều mà họ mô tả như là "một trường hợp rất nghiêm trọng về hành vi của Moskva không tuân thủ đòi hỏi cung cấp một bản sao thực thụ của các dữ liệu, với nhiều yếu tố làm vấn đề thêm nghiêm trọng".

Theo ủy ban CRC : "Dữ liệu của Moskva không đầy đủ, cũng như không hoàn toàn đúng thật. Hàng trăm kết quả phân tích có dấu hiệu khác lạ, có trong bản sao dữ liệu LIMS năm 2015 (liệt kê các các kiểm tra mà phòng thử nghiệm đã tiến hành mà một người Nga đã trao lại cho AMA vào năm 2015), đã bị xóa bỏ trong bản của năm 2018, trong lúc dữ liệu gọc cũng như hồ sơ PDF đính kèm đã bị xóa bỏ hay phá hoại".

Ngoài ra CRC cũng ghi nhận : "Đã có thêm nhiều dữ liệu bị xóa bỏ hay sửa đổi vào tháng 12 năm 2018 và tháng Giêng 2019, sau khi ban điều hành AMA buộc Nga phải giao nộp dữ liệu. Các hành vi kể trên đã được che giấu bằng cách ghi ngày trước trên các hệ thống tin học và hồ sơ đính kèm để cho người ta tin rằng là những dữ liệu của phòng thử nghiệm Moskva vẫn còn nguyên như vậy từ năm 2015".

Cơ quan CRC cũng tố cáo Nga đưa thêm vào cơ sở dữ liệu những yếu tố chứng cứ để cho người ta tin rằng có âm mưu của bác sĩ Grigory Rodchenkov, cựu giám đốc phòng thử nghiệm Moskva, đã tỵ nạn ở Mỹ sau khi ông tiết lộ chính những gian lận của ông, điều đã vạch trần hệ thống doping của Nga.

Tuy nhiên, cơ quan chống doping của Nga Rusada thì lại không bị quở trách, mà việc làm còn được đánh giá là "hữu hiệu, kể cả liên quan đến các cuộc điều tra ở Nga". Cho nên CRC khuyến cáo là không nên đặt Rusada dưới sự giám sát đặc biệt nào trong thời hạn 4 năm, nhưng và nhấn mạnh là sự tôn trọng tính độc lập của Rusada là một điều kiện để Nga hội nhập trở lại nền thể thao thế giới sau 4 năm bị phạt.

Thảm kịch Sahel : Nước Pháp khóc thương lính của mình

Trong một sự trùng hợp ngẫu nhiên thật hiếm hoi, cả Le Figaro lẫn La Croix đều chạy chung một tựa lớn trên trang nhất : "Nước Pháp khóc thương những người lính của mình", nói về vụ 13 quân nhân Pháp tử nạn tối thứ Hai 25/11 tại Mali khi hai chiếc trực thăng quân sự của Pháp va chạm vào nhau khi tham chiến chống lực lượng thánh chiến.

Le Figaro trân trọng đăng chân dung của 13 người vừa hy sinh, trong lúc La Croix minh họa bằng một bức ảnh phủ trọn trang nhất cho thấy một người lính quay lưng về phía ống kính đứng nhìn một chiếc trực thăng.

Đối với Le Figaro, từ năm 2013, khi tung ra chiến dịch Barkhane, nước Pháp quả là đã phải đóng góp rất nhiều xương máu cho việc tái lập ổn định tại khu vực Sahel, phía Bắc xứ Mali ở Châu Phi, giáp giới với Niger và Burkina Faso, nơi có vô số các nhóm võ trang thánh chiến Hồi giáo hoành hành.

Trong bài xã luận mang tựa đề "Chết vì nước Pháp", nhật báo thiên hữu Pháp không ngần ngại nhắc lại rằng "trong thời gian gần đây, giới chuyên gia quân sự và các ban tham mưu quân đội đã tự hỏi về tương lại chiến dịch Barkhane, về việc Pháp sẽ phải ở lại khu vực trong bao lâu, và đến bao giờ thì các nước Châu Phi có liên quan đủ mạnh để thay thế Pháp đảm bảo hòa bình trong khu vực".

Đó là những câu hỏi cho đến nay không ai trả lời được, và nước Pháp vẫn phải ở lại trong vùng, vì các nước như Mali, Niger hay Burkina Faso đều có những liên hệ lịch sử với Pháp. Việc các nhóm thánh chiến tung hoành tại khu vực này buộc Pháp phải can thiệp, và qua đó bảo vệ an ninh cho chính mình.

Báo công giáo La Croix cũng đồng ý cho rằng việc can thiệp chống thánh chiến tại vùng Sahel có lợi trực tiếp cho an ninh nước Pháp, và cho cả Châu Âu. Điều đáng lo ngại tuy nhiên lại là việc các đối tác của Pháp trong Liên Hiệp Châu Âu lại tham gia rất ít vào công cuộc bình định khu vực.

Trong tình hình đó, La Croix cho rằng cần phải khẩn cấp hành động cả trên các mặt trận khác ở vùng Sahel, cả chính trị lẫn kinh tế, chứ không nên bó khuôn trong vấn đề quân sự. Theo tờ báo, không được quyền để những người lính Pháp đơn độc ở tuyến đầu.

Sahel : Pháp chiến thắng hay sa lầy ?

Dù không đưa vùng Sahel lên trang nhất như hai đồng nghiệp Le Figaro và La Croix, nhật báo thiên tả Libération cũng đã rất chú ý đến tổn thất nặng nề mà quân đội Pháp vừa gánh chịu.

Libération nhắc lại rằng một cuộc điều tra được mở ra để tìm hiểu nguyên nhân một thảm kịch vốn nhắc lại rằng : Chiến dịch can thiệp quân sự của Pháp vào vùng Sahel cách nay hơn 5 năm không phải là đã không gây tranh cãi. Vụ 13 quân nhân tử nạn hôm thứ hai vừa qua, theo Libération đã khiến mọi người tự hỏi là chiến dịch Barkhane của Pháp ở vùng Sahel có phải là một thành công hay không, hay là đó quân đội Pháp đang bị sa lầy.

Đối với đảng Nước Pháp Bất Khuất (La France Insoumise), đó là một sự sa lầy, một quan điểm được đảng đối lập cực tả này tóm lược qua một thông cáo công bố vài tiếng đồng hồ sau tai nạn : "Đã đến lúc phải mở thảo luận nghiêm túc và hợp lý về việc tìm lối thoát cho một cuộc chiến mà ý nghĩa đã không còn được nhiều người (Pháp) và người Mali thấy rõ".

Trước lập luận đó, chính phủ Pháp tiếp tục nhấn mạnh trên điểm 13 quân nhân đã chết vì nước Pháp. Tổng thống Macron, nhân chuyến ghé thăm lực lượng Pháp tại Mali vào tháng 5 vừa qua, đã khẳng định mạnh mẽ rằng : "Chiến dịch Barkhane chỉ dừng lại ngày nào mà không còn những kẻ khủng bố trong vùng".

Riêng quân đội Pháp thì đã nhiều lần đánh giá là phải mất ít ra từ "10 đến 15 năm" để "giải quyết vấn đề ở Mali". Bộ trưởng bộ Quân Lực Florence Parly, vào đầu tháng 11 này còn tuyên bố ở thủ đô xứ Tchad rằng "Barkhane không sa lầy. Barkhane luôn thích nghi với tình thế".

Chống biến đổi khí hậu : Liên Hiệp Quốc tố cáo thất bại tập thể

Như nói ở trên hồ sơ khí hậu đã được ba tờ báo lớn tại Pháp đưa lên trang nhất, đặc biệt sau báo cáo vừa được Chương trình Môi trường Liên Hiệp Quốc công bố hôm qua 26/11, cảnh báo về thảm họa tất yếu nếu không giảm ngay lượng khí gây hiệu ứng nhà kính thải ra ngay từ năm tới.

Le Monde chạy tựa khách quan "Đà tăng không kiểm soát được của khí thải gây hiệu ứng nhà kính", ghi nhận sự kiện là thế giới đã để lãng phí một thập niên trong việc chống phát thải khí CO2, và những nỗ lực mà các quốc gia phải thúc đẩy để chống lại cuộc khủng hoảng khí hậu, có nguy cơ không thể thực hiện được.

Les Echos cũng dành tựa lớn trang nhất cho báo cáo của Chương trình Môi trường Liên Hiệp Quốc, nhưng nhìn thấy là "Liên Hiệp Quốc tố cáo thất bại tập thể" trong việc chống biến đổi khí hậu.

Ở trang trong, tờ báo kinh tế Pháp ghi nhận là "Liên Hiệp Quốc hô hào các nước tăng gấp năm lần tham vọng của mình" trong lãnh vực khí hậu, cho rằng để tránh được thảm họa về khí hậu, các quốc gia cần phải làm nhiều hơn và nhanh hơn hiện nay.

La Croix cũng nêu bật sự kiện : "Liên Hiệp Quốc báo trước rằng 'những bước nhỏ' sẽ không đủ để cứu vãn tình thế". Tờ báo nhắc lại rằng đối với Liên Hiệp Quốc, trong 10 năm tới đây, mỗi năm thế giới đều phải giảm ít nhất là 7,6% lượng khí gây hiệu ứng nhà kính thải ra. Bất kỳ sự chậm trễ nào, kể từ năm 2020, đều có nguy cơ dẫn đến thảm họa khí hậu.

Không phải thiếu niên nào cũng tuần hành vì khí hậu

Cũng khai thác chủ đề khí hậu, nhưng nhật báo Libération đã dành trang nhất và hồ sơ chính để tôn cao vai trò của các thanh thiếu niên hiện nay trong việc chống biến đổi khí hậu.

Tựa lớn trang nhất của Libération nêu bật : "Khí hậu : Cơn thịnh nộ đến từ trẻ em". Theo tờ báo, trái với định kiến phổ biến cho rằng họ còn trẻ người, non dạ, không biết gì và thờ ơ với thời cuộc, giới trẻ hiện nay đã thúc giục người lớn đừng làm ngơ trước thực tế của biến đổi khí hậu nữa. Các em, vào thứ sáu tới đây, sẽ lại tuần hành một lần nữa vì khí hậu.

Điều mà Libération tỏ ý lấy làm tiếc, chính là việc phong trào thanh thiếu niên tuần hành đấu tranh cho môi trường hiện vẫn bó hẹp nơi con em các thành phần khá giả, ở các nước giầu có. Đối với tờ báo, điều này xuất phát từ rất nhiều lý do, nhưng cần phải hy vọng rằng phong trào này sẽ lan rộng ra mọi tầng lớp xã hội, ở mọi nơi trên thế giới và tăng tốc độ.

Trọng Nghĩa

Bầu cử Hồng Kông, China Cables : Bắc Kinh đồng thời lãnh hai cái tát

Bên cạnh những vấn đề trong nước như việc cải cách chế độ lương hưu và cuộc đình công lớn sắp diễn ra, Trung Quốc là chủ đề lớn được các báo Pháp đề cập đến, nhưng để phơi bày những góc cạnh xấu xí của chế độ.

Các ứng cử viên dân chủ chiến thắng trong cuộc bầu cử vừa rồi tại Hồng Kông tập hợp trước trường Đại học Bách khoa (PolyU) ngày 25/11/2019 đòi hỏi phải tìm ra giải pháp. Reuters/Adnan Abidi

Tất cả các báo Paris hôm nay đều nói về cú đòn trời giáng mà cử tri Hồng Kông đã dành cho Bắc Kinh trong cuộc bầu cử cấp quận vừa qua. Riêng Le Monde, chạy tựa trang nhất "Ở trung tâm cỗ máy đàn áp người Duy Ngô Nhĩ của Trung Quốc". Đây là một trong 17 tờ báo quốc tế cùng đăng tải "China Cables", tiết lộ những chỉ thị mật của Bắc Kinh về cách vận hành những trại cải tạo nhằm tẩy não người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương.

Phe dân chủ Hồng Kông hạ nốc ao phe thân chính quyền Bắc Kinh

Trong bài "Phe dân chủ Hồng Kông tặng một cái tát nổ đom đóm mắt cho Bắc Kinh trong cuộc bầu cử",Le Figaro nhận định, một "đợt sóng màu vàng" đã ập xuống Hồng Kông tối Chủ nhật 24/11/2019, mang theo làn gió mới tiếp sức cho công cuộc phản kháng chống Trung Quốc.

Phe dân chủ đã hạ nốc ao những ứng viên khoác áo xanh – các đảng phái thân Bắc Kinh. Kết quả bầu cử sáng thứ Hai cho thấy các ứng cử viên dân chủ đã kiểm soát được 17/18 quận, chiếm đến 90% số ghế.

Dân biểu Mao Mạnh Tĩnh (Claudia Mo) nói : "Đó là một cái tát nảy lửa cho Bắc Kinh, vượt xa mọi mong đợi của chúng tôi". "Một đợt sóng thần dân chủ" - Trương Vũ Nhân (Tommy Cheung) vui mừng. Anh là một trong những khuôn mặt của phong trào biểu tình, vừa giành được một ghế tại Nguyên Lãng (Yuen Long), gần biên giới với Trung Quốc, nơi bọn "xã hội đen" ủng hộ Bắc Kinh từng dùng gậy sắt đánh đập dã man người biểu tình.

Tương tự, trong bài "Người Hồng Kông đã hạ nhục Bắc Kinh", Les Echos nhận xét, việc người dân đi bầu đông đảo khiến người ta dự báo phe dân chủ sẽ được ủng hộ hơn, thế nhưng rốt cuộc đó là cả một trận sóng thần. Số cử tri đi bầu gia tăng rất cao : tỉ lệ tham gia là 71% so với trước đây chỉ có 47%, chủ yếu là giới trẻ, kiên quyết bằng lá phiếu tỏ rõ quyết tâm trước chính quyền sau nhiều tháng xuống đường.

Le Mondetrong bài "Hồng Kông : Cử tri mạnh mẽ phủ nhận chính quyền đặc khu và Bắc Kinh" cho biết thêm, do có tin đồn có thể ngưng cho bỏ phiếu vào 10 giờ 30, cử tri đã cố gắng đi bầu càng sớm càng tốt. Ngay trước giờ phòng phiếu mở cửa là 7 giờ 30 sáng, những hàng dài đã nối đuôi chờ đợi. Cảnh sát hiện diện đông đảo, và có rất ít sự cố.

"Đa số thầm lặng" của Bắc Kinh ở đâu ?

Đối lập với chiến thắng ngoạn mục này đã biến cuộc bầu cử địa phương thành cuộc trưng cầu dân ý chống chính quyền đặc khu, gởi thông điệp bất tín nhiệm đến nền kinh tế thứ nhì thế giới.

Bắc Kinh từ nhiều tháng qua vẫn tố cáo "những kẻ nổi dậy cực đoan" muốn áp đặt bạo lực lên "đa số thầm lặng". Sáng thứ Hai, sau khi có kết quả bầu cử, báo chí Hoa lục tẽn tò im lặng, và chủ đề này bị kiểm duyệt trên mạng Vi Bác. Bà Mao Mạnh Tĩnh chất vấn : "Đa số thầm lặng đâu rồi ?"

Theo Le Figaro, kết quả trên đây có thể là cơ hội mở ra những cuộc thương lượng. Trong bất kỳ nền dân chủ nào, chính quyền nhất định phải có những nhượng bộ sau sáu tháng khủng hoảng, tuy nhiên chính quyền này cho thấy họ vẫn có thể trơ mặt chịu tát. Luật gia Ngô Ái Nghi (Margaret Ng) nhận xét : "Đó là đặc tính của chế độ cộng sản, vốn đòi hỏi phải kiểm soát toàn bộ". Giáo sư Jean-Pierre Cabestan cho rằng : "Bắc Kinh vẫn duy trì mục đích, nhưng có thể có những bước đi chiến thuật". Một giáo sư khác ở Singapore, Ngô Mộc Loan (Wu Muluan), cũng nhận xét trên Les Echos : "Lắng nghe công luận không phải là thói quen của Bắc Kinh".

"Hạt cát" Hồng Kông có bảo vệ được tự do trước người khổng lồ Trung Quốc ?

Trong bài xã luận mang tên "Dân chủ tại Trung Quốc", La Croix nhận xét, Hồng Kông chỉ là một hạt cát so với Trung Quốc. Một bên là hòn đảo chỉ có 1.100 kilomet vuông, vỏn vẹn 7,5 triệu dân, bên kia là đại lục 9.600.000 kilomet vuông với 1,4 tỉ người.

Theo logic thì cựu thuộc địa Anh không cách nào chống chọi được với Trung Quốc, nhưng người dân Hồng Kông vừa làm cho chính quyền thân Bắc Kinh phải chịu đựng một thất bại vô cùng cay đắng.

Chính quyền của bà Lâm Trịnh Nguyệt Nga (Carrie Lam) không vì thế mà bị lật đổ, vì đó chỉ là việc bầu ra các ủy viên hội đồng quận với tầm hoạt động hạn chế.

Chính quyền của bà Lâm Trịnh Nguyệt Nga (Carrie Lam) không vì thế mà bị lật đổ, vì đó chỉ là việc bầu ra các ủy viên hội đồng quận với tầm hoạt động hạn chế. Họ chỉ có ảnh hưởng lên các vấn đề tại khu vực mình như giao thông, cơ sở hạ tầng, thu gom rác. Tuy vậy Quốc Hội Hồng Kông (chỉ có phân nửa được bầu lại trực tiếp trong 10 tháng tới), cũng có 6 ghế dành cho các ủy viên cấp quận, và các ủy viên được chọn ra 117/1.200 đại cử tri để bầu trưởng đặc khu.

Giá trị của kỳ bầu cử này mang tính biểu tượng cao, chứng tỏ sự bền chí của người Hồng Kông đã có được tác dụng. Những lá phiếu, còn rõ ràng hơn là các cuộc thăm dò dư luận, chứng tỏ sự ủng hộ của người dân đối với người biểu tình, đặc biệt là sinh viên. Bắc Kinh và tay sai (trong nguyên văn) không thể tiếp tục luận điệu phe đối lập chỉ là một thiểu số bị thế lực nước ngoài giựt dây.

Bà Lâm hứa hẹn sẽ "khiêm tốn lắng nghe" cử tri. Tuy nhiên, theo tờ báo Công giáo, khó thể tin rằng chính quyền Trung Quốc sẽ nhượng bộ phong trào phản kháng Hồng Kông. Vấn đề là tìm ra được một thỏa thuận để vừa giữ được thể diện bên ngoài cho chế độ cộng sản, lại vừa bảo đảm lâu dài được sự tự do cho Hồng Kông. Và nếu đạt được kết quả này, đó là nhờ niềm tin dân chủ của người Hồng Kông.

Hồ sơ China Cables được tung ra trên 17 tờ báo quốc tế

Về hồ sơ Tân Cương, Le Monde dành tựa trang nhất và bốn trang báo khổ lớn bên trong cho "China Cables" - những chỉ thị mật của chế độ Bắc Kinh về các trại cải tạo người Duy Ngô Nhĩ. Trung Quốc của Tập Cận Bình duy trì một mạng lưới rộng rãi các trại giam bí mật, đang giam giữ ít nhất 1 triệu trên tổng số 11,5 triệu người thiểu số Duy Ngô Nhĩ trong ba năm gần đây.

Tính chất cưỡng chế và trừng phạt tại các trại mà Bắc Kinh giới thiệu như là "trung tâm giáo dục và dạy nghề", được tiết lộ trong các tài liệu mà tổ hợp các nhà báo điều tra quốc tế (ICIJ) có trong tay, đã được 17 tờ báo và hãng thông tấn lớn công bố, trong đó có Le Monde (Pháp), BBC, The Guardian (Anh), AP (Mỹ), Kyodo (Nhật), Süddeutsche Zeitung (Đức), El Pais (Tây Ban Nha)…

Nhiều chuyên gia về Tân Cương và nhà ngôn ngữ học được ICIJ liên lạc đều công nhận tính xác thực của các công văn chỉ đạo cách hoạt động của hệ thống trại cải tạo, trong đó tên ông Chu Hải Luân (Zhu Hailun), phó bí thư Tân Cương. Bốn chỉ thị khác cũng do ông này ký, cho biết đã thành lập cơ sở dữ liệu dành cho việc giám sát người Duy Ngô Nhĩ, đòi hỏi cập nhật thường xuyên và hàng tuần phải báo cáo hàng chục ngàn cái tên "khả nghi".

Mưu đồ tẩy não và Hán hóa người Duy Ngô Nhĩ

Trong các bài "Kế hoạch Trung Quốc nhằm bắt giam người Duy Ngô Nhĩ", "Cơ sở dữ liệu khổng lồ phục vụ cho việc giám sát toàn bộ", Le Monde mô tả chi tiết mưu đồ tẩy não và Hán hóa cả một dân tộc.

Le Figarodẫn các tài liệu "China Cables" nhấn mạnh các mệnh lệnh "Không bao giờ được để cho học viên trốn thoát". Các trại cải tạo được giám sát video ngày đêm, "không được có góc chết nào", cửa các phòng giam phải được khóa chặt, chìa khóa do hai quản giục khác nhau giữ.

Một trong các văn bản cho thấy chỉ trong vòng một tuần lễ, vào tháng 6/2017, có hơn 24.000 người bị xếp vào diện khả nghi, và hai phần ba trong số đó liền bị công an bắt giam. Có 15.600 người Duy Ngô Nhĩ bị tống vào các trại cải tạo trong tuần lễ đó. Một thông cáo nhấn mạnh tầm quan trọng của "tự thú và nhận tội", đòi hỏi phải có những biện pháp mạnh, kể cả việc biệt giam, trói chân tay trong nhiều ngày.

Le Monde nhận xét, do không hề có cơ hội nào để chống án đối với người tù và gia đình của họ, nên đó là một hệ thống cực kỳ ác độc, một sự pha trộn giữa trại lính và nhà tù bí mật. Nhân chứng Orinbek Koksebek cho biết khi vừa nhập trại đã bị trói gô trong bảy ngày trời, bị tống vào xà-lim biệt giam sáu lần. Sayragul Sauytbay mô tả "căn phòng đen", một phòng tra tấn, nơi bà bị đánh vào đầu và thân bằng dùi cui điện, rồi bị bỏ đói hai ngày. Phòng tra tấn có cả ghế điện, gậy bọc sắt, ghế ngồi đầy gai…và có những trường hợp học viên nữ bị quản giáo hãm hiếp.

Cần phá tan sự im lặng về các gu-lắc Duy Ngô Nhĩ

Bài xã luận của Le Monde kêu gọi "Hãy phá vỡ sự im lặng về các gu-lắc (trại tập trung) dành cho người Duy Ngô Nhĩ".

Bản thân sự "rò rỉ" các công văn mật của Đảng cộng sản Trung Quốc cũng đã là một sự kiện tại một đất nước vốn luôn giữ bí mật. Tuy tài liệu này cho biết rất chi tiết về các trại cải tạo nhằm tẩy não người Duy Ngô Nhĩ bằng mọi cách, kể cả tra tấn ; Bắc Kinh vẫn kịch liệt chối cãi, và còn mời các đoàn đại biểu nước ngoài đến thăm những trung tâm "kiểu mẫu" đã được chuẩn bị.

Trước sự dối trá này, cần ủng hộ nỗ lực của Ủy ban Nhân quyền Liên Hiệp Quốc trong việc đòi mở điều tra độc lập và bỏ lệnh cấm vào Tân Cương. Sau các thành công về kinh tế, Trung Quốc đang mong muốn trở thành siêu cường được tôn trọng, thế nên theo Le Monde, cần phải từ bỏ việc đàn áp và phải tôn trọng quyền của các dân tộc thiểu số.

Thụy My

Iran : Chế độ giáo quyền bám trụ, dân trả giá bằng máu

Cứu Iran khỏi bàn tay đẫm máu của chế độ giáo quyền, nhà nước Pháp can thiệp bảo vệ phụ nữ nạn nhân bạo lực gia đình, nước Pháp trước giờ tổng đình công, tương lai bấp bênh của người già ở các nước đang phát triển, thắng lợi chính trị của phong trào dân chủ Hồng Kông là những đề tài lớn trên báo Pháp ngày 25/11/2019.

Trang bìa nhật báo Libération hôm nay 25/11/2019 với tựa đề "Cuộc thảm sát không nhân chứng".DR

Đóng cửa để thảm sát

Các tựa báo Pháp hôm nay sử dụng một từ chung : "Bạo lực". Như một bản cáo trạng nghiêm khắc, Le Monde và Libération đồng lên án "bản chất độc ác" của chế độ giáo quyền Iran qua hành động cắt đứt mọi phương tiện thông tin trong suốt một tuần để thẳng tay tiêu diệt biểu tình. Đã có ít nhất 150 người chết, theo số liệu được Ân Xá Quốc Tế kiểm chứng.

Với các tựa "Chế độ Iran bám trụ bằng biển máu", "Bộ máy đàn áp chống biểu tình", Le Monde thuật lại những gì xảy ra tại Iran trong năm ngày internet và điện thoại di động bị ngăn chặn. Phong trào nổi dậy bắt đầu vào ngày 15/11, lan ra hàng trăm thành phố lớn nhỏ, sau khi chính quyền đột ngột tăng giá xăng 50%.

Thay vì lắng nghe nguyện vọng của dân chúng, chế độ giáo quyền mạnh tay đàn áp bằng đạn thật. Viện lý do phải đánh nhanh đánh mạnh tiêu diệt "âm mưu của thế lực thù địch" trước khi lan rộng, chính quyền Iran không ngần ngại cắt đứt mọi phương tiện liên lạc. Khi thấy quyền lực bị đe dọa và trong bối cảnh từ Iraq cho đến Lebanon, người dân lên án chính sách can thiệp của mạng lưới hệ phái "Shia", giới giáo sĩ Iran đã chọn chiến lược trấn áp hơn là đối thoại chính trị.

Đã vậy, chế độ Hồi giáo Iran còn biết chắc là Tây phương sẽ điềm nhiên tọa thị, không làm gì để bảo vệ nhân quyền tại Iran, cũng không ngăn cản tham vọng bá quyền trong khu vực. Washington không trả đũa vụ tấn công vào hai cơ sở dầu hỏa của Saudi Arabia là một bằng chứng. Theo Le Monde, giải pháp khả thi nhất là không nên tiếp tục cô lập Iran như chủ trương của Donald Trump, chỉ tạo cơ hội cho chế độ đàn áp dân. Trái lại, phải làm thế nào để thế giới hiểu rõ vì sao dân Iran chống chế độ giáo quyền này, hầu tránh xảy ra thêm một biển máu trong tương lai.

Cùng nhận định từ Lebanon cho đến Iraq, nơi nào cũng bất bình trước chính sách can thiệp của Iran, Libération dành trang nhất và 4 trang bên trong để tố cáo "Cuộc thảm sát không nhân chứng quốc tế". Sau khi khóa internet và điện thoại di động, an ninh và dân quân Hồi giáo theo lệnh của chế độ Iran tiêu diệt phong trào nhân dân đe dọa quyền lợi của các giáo sĩ cầm quyền.

Trái với những luận điểm tuyên truyền của chế độ, thực chất của phong trào phản kháng không phải là do ngoại bang xúi giục, mà phát xuất từ lòng căm phẫn của người dân vì tình trạng tham ô và độc tài của chế độ. Sai lầm của Donald Trump là muốn lật đổ một chế độ độc tài, nhưng lại dùng các biện pháp trừng phạt, cô lập với hiệu ứng trái ngược là củng cố chế độ này.

Phong trào dân chủ Hồng Kông thắng lớn ở phòng phiếu

Trang Châu Á, tình hình chính trị Hồng Kông, kinh tế Trung Quốc, bang giao sóng gió Nhật-Hàn, chuyến tông du của Giáo hoàng tại Nhật được phân tích cặn kẽ.

Nhật báo kinh tế Les Echos dành một bài dài cho cuộc bầu cử địa phương tại Hồng Kông, mà kết quả sáng nay cho biết phe dân chủ đại thắng. Dân chúng đi bầu thật đông, tình hình yên tỉnh trở lại, phong trào dân chủ biến bầu cử thành trưng cầu dân ý.

Theo sinh viên Hoàng Chí Phong, đồng chủ tịch đảng Dân chủ Kháng chiến Demosisto, cốt lõi của cuộc bầu cử này là gây sức ép với Tập Cận Bình và chính quyền Hồng Kông, để họ thấy rõ quyết tâm của dân Hồng Kông muốn tổ chức đầu phiếu tự do và điều tra bạo lực cảnh sát. Trước khi bầu cử, giáo sư Willy Lam (Lâm Hòa Lập) nhận định : phe chính quyền có tổ chức, có nhiều phương tiện để huy động phe nhà đi bầu. Nhưng nếu phe dân chủ chiến thắng thì những người chống Trung Quốc sẽ tin rằng phương pháp tranh đấu của họ, kể cả dùng bạo lực, là chiến thuật hiệu quả và được đa số ủng hộ.

Trong lãnh vực kinh tế, Les Echos cho biết thêm, cũng như Singapore, Nhật Bản lợi dụng tình hình Hồng Kông khủng hoảng, bí mật thuyết phục các quỹ rủi ro (hedge funds) ở Hồng Kông về nước mình. Chiến lược này không phải là không nguy hiểm cho Nhật, nhưng về lâu về dài Hồng Kông bị thiệt nặng nhất. Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung làm kinh tế Hồng Kông bị ảnh hưởng lây. Tình hình khủng hoảng chính trị làm mất nguồn lợi du khách, khách sạn, nhà hàng. Phong trào phản kháng chống chính quyền Hồng Kông lan đến giới ngân hàng, tài chính. Nếu các quỹ đầu tư rủi ro bỏ Hồng Kông thì đúng là họa vô đơn chí.

Về mối quan hệ Tokyo-Seoul, nhật báo kinh tế chào mừng Nhật Bản và Hàn Quốc hàn gắn được bất hòa, tiếp tục chia sẻ thông tin tình báo, một phần lớn là nhờ có áp lực của Mỹ. Tuy nhiên, hai bên vẫn chưa tái lập được lòng tin cậy trong quan hệ thương mại trước khi mối bất hòa trong vụ "lao động cưỡng bách" thời Nhật đô hộ nổ bùng hồi tháng 7 năm nay.

Nhật Bản cũng là nơi đón tiếp chuyến tông du của Giáo hoàng trong hai ngày cuối tuần. La Croix phân tích vì sao tại Hiroshima và Nagasaki, giáo chủ Tòa Thánh La Mã liên tiếp lên án vũ khí hạt nhân và chính sách răn đe hạt nhân. Bởi vì "một thế giới không bom nguyên tử là chuyện cần thiết và làm được". Một cách "thuần lý" Giáo hoàng đi theo con đường của Chúa Giêsu, con đường bất bạo động.

Xã hội Pháp : Hiệp cuối trước đình công

Bất đồng sâu xa giữa giới công đoàn và chính phủ Pháp về dự án cải cách hưu bổng có thể đưa nước Pháp vào một cuộc tổng đình công lâu dài kể từ ngày 5 tháng 12. Với tựa "Hiệp cuối cùng trước khi đình công" kèm với ảnh minh họa là cuộc họp của các đối tác xã hội tại Phủ thủ tướng vào hôm nay, La Croix kêu gọi tổng thống Macron phải "làm sáng tỏ" lập trường.

Đối với nhật báo công giáo, điểm gây bất đồng chính là sự mập mờ của chính phủ. Thủ tướng muốn "làm lại từ đầu" cải cách một hệ thống hưu bổng quá phức tạp với 42 chế độ khác nhau. Thế nhưng, phương pháp cải cách có công bình hay không ? Đây là điều lo ngại của giới nghiệp đoàn mà vũ khí áp lực là "đình công".

Đừng để tranh đấu bảo vệ phụ nữ trở thành chiến tranh chống đàn ông ?

Cứu phụ nữ khỏi nạn bạo lực gia đình là thông tin quan trọng thứ ba trên báo Pháp hôm nay. Le Figaro đưa lên trang nhất : kết thúc hội nghị bàn tròn, chính phủ kêu gọi động viên, kèm theo bài xã luận cảnh báo : hành động trước khi quá trễ.

Nhật báo thiên hữu cho biết có chừng 50 đề nghị được giữ lại. Cụ thể là biện pháp pháp lý, hầu bảo vệ hữu hiệu hơn nạn nhân bị chồng bạo hành và trừng phạt nặng nề thủ phạm. Tuy nhiên, từ biện pháp đến hành động cụ thể, con đường còn dài. Phải đào tạo cảnh sát về phương thức đối phó, trợ giúp nạn nhân. Phải huy động giới y tế, bệnh viện, bác sĩ nhanh chóng báo động và phối hợp…

Và còn một điểm nữa không thể lạm dụng : đó là mục đích bảo vệ phụ nữ. Bảo vệ phụ nữ không có nghĩa là đi theo chủ trương của mấy bà "tân nữ quyền", biến cuộc tranh đấu vì bình đẳng vợ chồng thành cuộc chiến "chống đàn ông".

Già trước khi giàu

Cũng nhân các vấn đề xã hội này, Le Monde giúp độc giả tìm hiểu tình trạng của người già ở các nước đang phát triển, từ Ấn Độ, Trung Quốc cho đến Châu Phi : tất cả đều gặp khốn khó sau khi đóng góp công lao động cả cuộc đời.

Theo Le Monde, ở các cuờng quốc kinh tế Tây phương, người già thường là những người giàu vì có thu nhập cao hơn giới trẻ mới ra trường. Nhưng ở Ấn Độ, Trung Quốc dân chúng có nguy cơ "già nua trước khi được giàu". Từ nay đến 2050, 80% người trên 60 tuổi là công dân ở các nước đang phát triển. Tình trạng này sẽ tác hại lên tăng trưởng kinh tế.

Tại Trung Quốc, hệ thống an sinh xã hội phải được xét lại nếu không muốn tránh tình trạng người già bị bỏ rơi. Một nhà ngoại giao nhiều năm hoạt động tại Ấn Độ không khỏi kinh ngạc : "Tại New Delhi, người ta thấy con nít đầy đường, còn tại Bắc Kinh, thì chỉ có người lớn tuổi". Hiện tượng này sẽ còn tăng nhiều hơn trong tương lai. Năm 2010, số công dân Hoa lục hơn 60 tuổi chiếm 12,5% dân số. Tỉ lệ này tăng lên 25% vào năm 2030.

Chính sách một con trong suốt bốn thập niên làm dân số đứng yên, nhưng số người già gia tăng nhờ tuổi thọ kéo dài. Hệ quả là ở Trung Quốc, trung bình một cặp vợ chồng phải nuôi năm người theo công thức 4+2+1 : Cha mẹ chồng, cha mẹ vợ và đứa con.

Hiện tượng dân làng lên thành phố kiếm sống càng làm cho hoàn cảnh người già ở lại quê một mình khốn khổ hơn. Về mặt kinh tế, do thiếu một hệ thống an ninh xã hội hiệu quả, người già và con cái phải tiết kiệm tức là bớt mua sắm và do vậy tác động xấu lên ngành kinh tế sản xuất .

Tại Ấn Độ, nơi thành phần trẻ dưới 27 tuổi chiếm 50% dân số, tình cảnh người già cũng rất hẩm hiu, do xã hội và chính quyền không quan tâm.

Tú Anh

NATO : Châu Âu có bao nhiêu sư đoàn để thay thế Mỹ ?

"Ukrainegate", phe tổng thống Donald Trump bị tấn công dồn dập, NATO trong cơn bão tố nội bộ, Hồng Kông trước giờ bầu cử trắc nghiệm, ý nghĩa chuyến tông du của Giáo hoàng Francis tại Thái Lan và Nhật Bản, là những chủ đề chính của báo chí Pháp ngày thứ Sáu 22/11/2019.

Tổng thư ký NATO, Jens Stoltenberg bắt tay ngoại trưởng Mỹ, Mike Pompeo, trước phiên họp tại trụ sở của khối liên minh quân sự ở Bruxelles, Bỉ, ngày 20/11/2019. Francisco Seco/Pool via Reuters

Binh lực Châu Âu : cột trụ của Liên Minh Bắc Đại Tây Dương

NATO kỷ niệm 70 năm thành lập trong không khí "cơm không lành canh chẳng ngọt". Tuyên bố của tổng thống Pháp "NATO chết não" không phải là giấy khai tử. Đó là phát pháo cải cách liên minh trước những rạn nứt bên trong và đe dọa bên ngoài.

Theo Le Monde, Paris và Berlin muốn NATO thảo luận, phải nghiên cứu lại về vai trò của liên minh NATO trong bối cảnh tình hình hiện nay. Một nhóm chuyên gia sẽ tìm một số hướng cải cách NATO. Thế mà, cuộc họp cấp bộ trưởng ngoại giao hôm thứ Tư 20/11/2019 tại Bruxelles diễn ra một cách bình thường như không có chuyện gì xảy ra, cứ như "NATO là một bao cát nhận mọi quả đấm không hề hấn gì". Ngoại trưởng Pháp Jean-Yves Le Drian, đồng nhiệm Đức Heiko Maas và tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg, không một ai đề cập xa gần gì đến tuyên bố gây chấn động của tổng thống Pháp trên báo Anh The Economist vào ngày trước : NATO chết não.

Jens Stoltenberg còn khẳng định "ngoài NATO ra, ai có thể bảo đảm an ninh cho 1 tỷ dân ?". Theo tổng thư ký NATO, Liên Minh Bắc Đại Tây Dương sẽ được củng cố và tiếp tục đoàn kết : Binh lực Châu Âu là cột trụ của Liên Minh Bắc Đại Tây Dương nhưng không để thay thế.

Phía Đức kêu gọi "định nghĩa minh bạch vai trò của NATO trong tương lai" và Pháp đã đề nghị "lập nhóm chuyên gia chính trị kinh nghiệm" điều nghiên quan hệ với Nga và "thế đang lên" của Trung Quốc. Báo cáo sẽ được hoàn tất vào năm 2021.

Khác với tuyên bố bi quan của tổng thống Pháp, nữ bộ trưởng quốc phòng Đức Annegret Kramp-Karrenbauer khẳng định "NATO đầy sinh lực từ trái tim cho đến khối óc". Theo giải thích của một nhà phân tích Đức, công luận và chính giới Đức xem NATO là hợp đồng "bảo hiểm nhân thọ" giúp cho nước Đức được sống trong hòa bình.

NATO : Bảo hiểm nhân thọ

Nước Đức có lý do chính đáng để trông cậy tuyệt đối vào NATO và Hoa Kỳ. Còn Pháp với quân đội mạnh nhất trong Liên Hiệp Châu Âu, tổng thống Macron có dụng ý gì khi muốn "khai tử" NATO ? Le Figaro phân tích hay dở của chủ nhân điện Elysée.

Theo nhật báo thiên hữu, rạn nứt nghiêm trọng nhất trong nội bộ NATO là cuộc khủng hoảng giữa Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ bắt nguồn từ năm 2003 khi Ankara không cho lực lượng Mỹ mượn đường và căn cứ tấn công vào Iraq. Trong cuộc chiến chống Daesh, chính quyền Erdogan để yên cho chiến binh thánh chiến đi lại và buôn lậu. Rồi Ankara mua hỏa tiễn phòng không S-400 của Nga.

Xu hướng của Ankara tiến lại gần với Moskva làm Washington lo ngại. Tổng thống Erdogan có thể bắt chẹt liên minh NATO nếu muốn. Khi quan hệ với đồng minh phương Tây suy thoái nghiêm trọng hơn, Ankara có thể không cho Mỹ và Châu Âu sử dụng căn cứ không quân Incirlik, thậm chí buộc Mỹ phải rút vũ khí hạt nhân tích trữ tại đây.

Với vai trò "lính biên phòng của Châu Âu" ở bờ nam Địa Trung Hải, Thổ Nhĩ Kỳ đã nhiều lần đe dọa mở cổng cho di dân tràn vào Châu Âu.

Tuy nhiên, chuyên gia Thổ Nhĩ Kỳ Ozgur Unluhisarcikli lưu ý : Erdogan không thể làm tổng thống đời đời. Chỉ trong đôi ba năm nữa là tình hình đổi khác. Các nước phương Tây không nên cắt đứt quan hệ với giới lãnh đạo tương lai của Thổ Nhĩ Kỳ.

Trong bài xã luận "Châu Âu có bao nhiêu sư đoàn", Le Figaro bênh vực luận điểm của tổng thống Pháp vì trước thái độ thường xuyên bốc đồng của Donald Trump thì Emmanuel Macron phải dùng ngôn ngữ sự thật. Thế nhưng, tuyên bố "NATO chết não" để làm gì ? Để thay thế quân đội Mỹ hay sao ? Theo nhật báo thiên hữu, có lẽ tổng thống Pháp muốn thúc giục các nước Châu Âu cùng đứng lên tự chủ, tự lập như một "cường quốc địa chính trị". Vấn đề là ước mơ "một chính sách phòng thủ chung của Châu Âu" cho đến nay chỉ còn trong trạng thái phôi thai, không đủ bảo vệ Châu lục trước một cuộc tấn công cổ điển và không gian mạng.

Đồng ý là vì lý do này, Châu Âu cần phải cố gắng cải tiến quốc phòng. Nhưng không phải để tự đánh lừa. Trong tinh thần này, bài xã luận của Le Figaro kết luận như đinh đóng cột : Binh lực Châu Âu không đủ sức thay thế NATO. Không có Mỹ, Châu Âu không thể xây dựng chính sách quốc phòng.

Gordon Sondland

Tại Mỹ, lời khai của đại sứ Gordon Sondland trước tiểu ban tình báo Hạ viện có giá trị của một quả bom hủy diệt. Tuy nhiên, phe ủng hộ Donald Trump vẫn không nao núng. Le Monde giải thích : Nhân vật thân cận này của chủ nhân Nhà Trắng cho biết, với tư cách là đại sứ Mỹ bên cạnh Liên Hiệp Châu Âu, ông tuân thủ "chỉ thị" của tổng thống Donald Trump và phải "hợp tác theo lệnh" cùng với luật sư Rudy Giuliani.

Chuyện gây áp lực với tổng thống Ukraine, đặt điều kiện đánh đổi viện trợ quân sự với việc điều tra về con trai của cựu phó tổng thống Joe Biden, ai cũng biết từ ngoại trưởng cho đến cố vấn an ninh tổng thống và chánh văn phòng phó tổng thống Mike Pence.

Tuy nhiên, phe Cộng hòa vẫn tiếp tục phủ nhận các lời khai này. Donald Trump tự vệ theo chiến thuật cũ mà một trong những luật sư cũ của ông là Michael Cohen áp dụng cho đến khi phải thú nhận nói dối. Chiến thuật đó là "tổng thống không đặt câu hỏi, không ra lệnh mà chỉ nói bóng". Bản thân Donald Trump đã tuyên bố "tôi không biết nhiều về Gordon Sondland và ít khi trao đổi với ông ta".

Tuy nhiên, vụ này mới bắt đầu thì một chuyện tai tiếng khác nổ ra : Rick Perry, cựu bộ trưởng năng lượng của Donald Trump, cựu thống đốc bang dầu lửa Texas bị nghi ngờ nhũng lạm quyền thế để giành một hợp đồng khai thác khí đốt ở Ukraine cho một số người thân cận.

Nụ cười xứ Thái

Chuyến tông du của Giáo hoàng Francis tại Thái Lan và Nhật Bản là một trong hai sự kiện trên trang Châu Á. Le Figaro nhấn mạnh đến vai trò của cộng đồng Công giáo tại Thái Lan, tuy nhỏ nhưng rất năng động trong xã hội.

"Chính Thanh cha Francis đã nói rằng đạo Thiên Chúa lẽ ra đã thiếu nụ cười xinh đẹp của Thái Lan, nếu như cách nay 350 năm, Giáo hội không được thành lập ở Xiêm La" (tên cũ của Thái Lan).

Những bước đầu xây dựng đó được nối tiếp và phát triển đến ngày nay, giúp cho Thái Lan một hệ thống giáo dục, y tế có phẩm lượng. Những trường học công giáo có uy tín là nơi rất nhiều thành phần xã hội, chính trị ưu tú Thái Lan từng theo học.

Tuy nhiên, lãnh đạo tòa thánh La Mã không quên đằng sau nụ cười dễ mến này còn có một sự thật khốc liệt mà trong thánh lễ, trước 60 ngàn người tham dự, ngài nói thẳng với chính quyền Bangkok : Tại Thái Lan, hơn 40.000 trẻ vị thành niên là nạn nhân của nô lệ tình dục.

Francis "nói không" với bom nguyên tử

Còn La Croix, với thông điệp trên trang nhất "Giáo hội nói không với vũ khí nguyên tử" nhật báo Công giáo phân tích sâu rộng ý nghĩa chuyến viếng thăm của Giáo hoàng Francis tại Hiroshima và Nagasaki.

Cũng như đồng nghiệp Le Figaro, nhật báo công giáo trình bày các hoạt động đa dạng của tín đồ Thiên Chúa giáo tại Thái Lan, câu chuyện hàng ngàn tín đồ từ những nơi xa xôi hẻo lánh, trong đó có sắc dân Karen, tìm về Bangkok gặp chủ chăn Giáo hội. Sứ điệp của đức giáo hoàng đặc biệt lên án tệ nạn mãi dâm mà gần phân nửa là trẻ em nghèo. Ngài không quên những di dân từ các nước láng giềng phải rời xa gia đình đi tìm đất sống.

Cuối tuần, khi đến Nhật Bản, Giáo hoàng Francis sẽ nói "không" với vũ khí hạt nhân, La Croix cho biết trước điểm nhấn của chuyến tông du tại Hiroshima và Nagasaki. Trong bài xã luận "Quả bom và hòa bình" nhật báo công giáo không quên nhắc đến hành động "đe dọa của Bắc Triều Tiên" cũng như chính sách "bành trướng bá quyền của Trung Quốc" đe dọa an ninh các nước lân bang.

Sứ điệp của Giáo hoàng mang tính hoàn vũ vì ngài sẽ nhắc đến chiến lược "răn đe hạt nhân" của Pháp và trách nhiệm tinh thần rất nghiêm trọng của các sĩ quan Pháp nếu họ phải thi hành quyết định chính trị của tổng thống.

Từ Hồng Kông đến Chile

Chủ nhật 24/11/2019, trong không khí căng thẳng, bốn triệu cử tri Hồng Kông được mời đi bầu chính quyền cấp quận. Đây là một cơ hội để trắc nghiệm uy tín của chính quyền thân Bắc Kinh và uy thế của phong trào dân chủ sau 5 tháng phản kháng. Theo dự đoán, các ứng cử viên ủng hộ Trung Quốc sẽ thua đậm.

Ngoài các nhận định trên đây, Les Echos dành một bài phỏng vấn chuyên gia Pháp về "xung đột trong đô thị" Laurent Gayer, đang có mặt tại Hồng Kông.

Sau khi phân tích vì sao phong trào phản kháng, với lực lượng trẻ sẽ kéo dài, chuyên gia này dự báo "phương thức đấu tranh của Hồng Kông, với chiến thuật linh hoạt như nước, đang được nhiều nơi khác trên thế giới bắt chước. Cụ thể là sinh viên Chile mới đây dùng đèn chiếu laser hạ một chiếc drone của cảnh sát chống biểu tình."

Tú Anh

Hồng Kông đang mất dần tính chất thành phố-thế giới của Châu Á

Báo chí Pháp ra ngày 20/11/2019 hầu như đồng loạt ưu tiên cho thời sự Pháp, với chủ đề thống trị là kế hoạch cải tổ hưu bổng sắp được chính phủ thúc đẩy và cuộc đình công được cho là rất lớn sắp diễn ra để phản đối. Về quốc tế, hồ sơ nổi bật vẫn là cuộc khủng hoảng tại Hồng Kông, bên cạnh một vấn đề mới là quyết định của Mỹ chính thức công nhận "quyền" của Israel được đi chiếm đất của người Palestine.

Cảnh sát chống bạo động tại khu phố du lịch Tiêm Sa Chủy (Tsim Sha Tsui), Hồng Kông ngày 27/10/2019. Reuters/Ammar Awad

Về cuộc khủng hoảng Hồng Kông, báo Pháp dĩ nhiên tập trung theo dõi cuộc đối đầu giữa hàng chục sinh viên cố thủ bên trong trường Đại học Bách khoa Hồng Kông - tên tắt tiếng Anh là PolyU - trong vòng vây chặt chẽ của cảnh sát.

Libération chạy tựa máu lửa : "PolyU trong tâm bão", ghi nhận là trường Bách Khoa Hồng Kông đã trở thành tâm điểm của phong trào phản kháng, trong lúc chế độ Bắc Kinh vẫn duy trì sức ép. Les Echos thì đăng phóng sự về "Những người biểu tình cuối cùng đang cố thủ tại trường PolyU", nêu bật thái độ nghi kỵ của khoảng 100 sinh viên trước những lời kêu gọi đầu hàng của lực lượng cảnh sát đang bao vậy ngôi trường. Le Monde lạc quan hơn, thấy rằng : "Ở Hồng Kông, đã có tia hy vọng về một kết cục không bạo lực tại trường Đại học Bách khoa".

Đối mặt với khủng hoảng, người nước ngoài sẵn sàng cuốn gói

Đáng chú ý trong các loạt bài là phân tích của Libération về hiện tượng người nước ngoài lục tục rời bỏ thành phố từng được mệnh danh là thành phố quốc tế nhất Châu Á.

Dưới tựa đề : "Đối mặt với cuộc khủng hoảng, người nước ngoài sẵn sàng cuốn gói", tờ báo cánh tả Pháp ghi nhận là dù lo ngại trước các vụ bạo động cũng như việc Hồng Kông mất quyền tự trị, nhiều người nước ngoài làm việc tại đây vẫn còn ngần ngại, chưa muốn rời bỏ một nơi từ lâu là ngõ vào Châu Á đối với các nhà đầu tư.

Thế nhưng thái độ của họ đã có dấu hiệu thay đổi. Libération đơn cử ví dụ của một sinh viên Pháp mà tờ báo gọi là Renaud, đã từng chọn theo học ở Hồng Kông vì chất lượng giảng dạy và vì đây là cánh cửa dẫn vào Châu Á. Thế nhưng năm học của anh, rốt cuộc đã bị đột ngột rút ngắn ngày 13/11 vừa qua.

Sau một đêm bị kẹt ở khu đại học xá, giữa một bên là cảnh sát và bên kia là người biểu tình, anh đã vội vàng thu vén những "vật dụng cần thiết để cầm cự vài ngày", leo qua các rào cản, đi bộ 40 phút trước khi có được một chiếc taxi. Anh đã đi thẳng đến lãnh sự quán Pháp để rồi vài ngày sau bay thẳng về Paris.

Giống như trường hợp của Renaud, hàng chục sinh viên Pháp, hàng trăm sinh viên nước ngoài khác cũng như sinh viên Trung Quốc, cũng tìm đường ra khỏi khu đại học bằng xe buýt hay bằng tàu thuyền, rồi cũng rời hẳn Hồng Kông.

Theo ghi nhận của Libération, các tập đoàn, công ty thì chưa đến nỗi như vậy, nhưng cũng đang nghiên cứu cách rút lui, trong bối cảnh mà bạo động lên đến mức chưa từng thấy tại Hồng Kông, và suy thoái kinh tế bắt đầu đè nặng lên đặc khu bán tự trị này.

Đối với tờ báo Pháp, Hồng Kông, thành phố-thế giới của Châu Á, cửa ngõ đầu tư của khu vực, miền đất vàng đối với nhiều người Pháp, giờ đây đã mất hào quang và nhiều người đang đặt câu hỏi về sự vững chắc của các định chế và quyền tự trị của Hồng Kông, trên nguyên tắc được bảo đảm đến năm 2047.

Trong một đoạn video rất ăn khách cho thấy cảnh xe hơi bị kẹt trong khu phố kinh doanh Hồng Kông, chìm trong khói hơi cay mà cảnh sát bắn gần đấy, một phụ nữ Nhật Bản nói : "Chúng tôi bắt đầu tự hỏi một cách nghiêm túc về môi trường trong đó chúng tôi đang sống",

Macron tiến thoái lưỡng nan về cải cách hưu bổng

Kế hoạch cải tổ chế độ hưu bổng tại Pháp đã được hai tờ Le Monde và Libération đưa lên trang nhất. Trong lúc Le Monde nhìn thấy là quyết định cải cách này đang đặt tổng thống Pháp "Macron trong thế tiến thoái lưỡng nan", thì Libération nêu bật một vấn đề mà chính phủ Pháp sẽ phải cân nhắc : Đó là tình trạng bất bình đẳng về mặt sức khỏe lúc về hưu giữa người giầu và người nghèo.

Theo tiết lộ của Le Monde, ngày 21/11, Hội Đồng Định Hướng Hưu Bổng (COR) sẽ đệ trình một bản báo cáo mà theo tờ báo Pháp sẽ gia tăng sức ép trên chính phủ. Văn bản mà Le Monde đã tham khảo được xác nhận rằng thâm hụt của quỹ hưu bổng sẽ lên đến mức từ 7,9 đến 17,2 tỉ euro.

Để giảm thiếu hụt, chính phủ có thể ban hành những biện pháp tiết kiệm, nhưng giải pháp đó lại đe dọa một kế hoạch cải tổ lớn của tổng thống Macron : Đó là thống nhất các chế độ hưu bổng cá biệt mỗi ngành nghề thành một kế hoạch phổ quát, chung cho mọi giới.

Theo Le Monde, trước mắt, nhiều công đoàn đã kêu gọi tổng đình công vào ngày 05/12/2019 để bảo vệ chế độ hưu bổng hiện hữu, trong lúc chính quyền đã lên lịch gặp gỡ đại diện các công đoàn cũng như giới chủ trong hai ngày 25 và 26 tháng 11 tuần tới.

"Về hưu với sức khỏe tốt"

Cùng dành tít lớn trang nhất cho vấn đề hưu bổng như Le Monde, nhưng nhật báo cảnh tả Libération đã khai thác khía cạnh chất lượng của tuổi hưu trong hàng tựa "Về hưu với sức khỏe tốt : Chưa hẳn là như thế".

Đối với Libération, tổng thống Pháp Macron từng khẳng định rằng "Chúng ta phải làm việc lâu hơn vì chúng ta sống lâu hơn". Có điều là một công trình nghiên cứu đã cho thấy rằng nếu người Pháp sống lâu hơn, thì sức khỏe của họ không hề tốt hơn.

Vì vậy, trong bài phân tích bên trong, nhật báo Pháp đã đặt câu hỏi về tính đúng đắn của việc quy định một tuổi hưu duy nhất cho tất cả các thành phần trong xã hội.

Bài viết mang tựa đề "Tuổi hưu và sức khỏe : một thời đại bất công mới", đã nêu bật khả năng chính quyền Pháp sẽ phải quyết định về một "tuổi hưu bản lề" được đề xuất trong một báo cáo mà họ sẽ nhận được vào ngày mai, thứ Năm.

Đối với chính quyền, việc nâng cao tuổi hưu để mọi người làm việc lâu hơn là một giải pháp hợp lý. Chính phủ nào cũng làm như vậy. Vấn đề, theo Libération, là sự việc không đơn giản như vậy nếu tính đến sự bất bình đẳng xã hội trong lãnh vực sức khỏe và tuổi thọ.

Trích dẫn các số liệu chính thức, Libération thừa nhận rằng, tuổi thọ của người Pháp quả thực đã kéo dài. Vào năm 2018, tuổi này là 85,3 đối với phái nữ, và 79,4 đối với nam giới. Nhưng nếu tính theo "số năm mà một người có thể sống khỏe mạnh", thì "tuổi thọ với sức khỏe tốt" chỉ còn là 64,5 tuổi đối với phụ nữ và 63,4 tuổi đối với nam giới.

Hiện nay tại Pháp, tuổi nghỉ hưu trung bình là 62,4 tuổi đối với nam và 63 tuổi đối với nữ, thấp hơn mức "tuổi thọ với sức khỏe tốt" đó. Nhưng nếu nâng tuổi hưu, có khả năng là một người sẽ phải tiếp tục làm việc trong điều kiện không còn sức khỏe. Mặt khác, cũng phải tính đến tình trạng người giầu có tuổi thọ hơn hẳn người nghèo, do vậy vấn đề bình đẳng khi về hưu cũng được đặt ra.

Khẩn trương đối phó với ngày đình công 05/12

Liên quan ít nhiều đến hồ sơ cải tổ hưu bổng tại Pháp, nhật báo công giáo La Croix đã dành trang bìa cho nỗi lo ngại của người dân Pháp trước cuộc đình công được cho là sẽ rất được hưởng ứng, dự trù vào ngày 05/12 tới đây để chống cải cách hưu trí.

Dưới hàng tựa lớn trang nhất rất đơn giản : "Đối mặt với đình công", tờ báo đã liệt kê những cách thức người dân Pháp đã chuẩn bị để có thể tiếp tục sinh hoạt vào ngày hôm đó, và cả những hôm sau nếu đình công kéo dài.

Theo La Croix, người Pháp chờ đợi những khó khăn cực lớn về giao thông hôm đó do việc ngành xe lửa SNCF và xe buýt RATP đều đình công. Hơn nữa đây là cuộc đình công có thể được triển hạn, do vậy khó khăn có thể kéo dài. Và từ nhiều ngày qua, mọi người đã dự trù những cách đối phó, nghĩ đến các phương tiện như xe đạp, xe máy, thuê xe, đi xe chung, làm việc từ xa.

Trong tâm trí những người đã lớn tuổi, kịch bản hãi hùng của năm 1995 đã tái hiện, với ba tuần lễ ròng rã bị khó khăn trong di chuyển, khiến cho việc làm bị bê trễ. Tình hình năm nay có thể còn gay go hơn khi mùa đông bắt đầu.

Tuy nhiên, theo nhà xã hội học Jean Viard, bối cảnh năm 1995 với năm nay có khác đi. Kỹ thuật số phát triển đã khiến cho việc có mặt tại sở làm không còn cần thiết đối với một số đối tượng. Mặt khác, ngày nay, người lao động được hưởng chế độ làm việc 35 tiếng mỗi tuần, do đó đã có thể những ngày nghỉ thêm gọi là RTT, có thể sử dụng nhân cuộc đình công đó.

Cận Đông : Mỹ lại tiếp tay cho Israel

Về tình hình Cận Đông, các báo đã nhất loạt chỉ trích việc Mỹ chính thức cho rằng các khu định cư người Do Thái trên các vùng lãnh thổ Palestine "không đi ngược lại luật quốc tế". Le Figaro chạy tựa "Donald Trump "hợp pháp hóa" các khu định cư của Israel ở Cisjordanie", trong lúc Les Echos cho là : "Trump can thiệp một lần nữa vào chính trị Israel". La Croix giải thích : "Donald Trump bay tới giải cứu Benyamin Netanyahu".

Trọng Nghĩa

Cuộc chiến ác liệt ở PolyU và tương lai u ám của Hồng Kông

Theo thông tin trên mạng xã hội, tất cả các nhóm biểu tình tổ chức theo quận và phường đã gởi những chiến binh tinh nhuệ nhất của mình đến đại học Bách Khoa (PolyU).

Cảnh sát bắt giữ các sinh viên cố thoát ra khỏi trường đại học Bách Khoa (PolyU) đang bị vây hãm, ngày 18/11/2019. Reuters/Tyrone Siu

François Godement nhận xét : "Cảnh sát Hồng Kông đã bắt giữ một số lượng đáng kể người biểu tình, và có thể mục tiêu hiện nay của họ là gài bẫy số đang cố thủ ở PolyU, tin rằng trong số đó có những người quyết chiến nhất".

Tựa chính các báo Pháp được dành cho vấn đề xã hội như Le Monde với "Tình trạng lão hóa dân số đã làm đảo lộn xã hội chúng ta như thế nào, Les Echos nhận xét "Cải cách hưu bổng vấp phải bức tường thâm hụt ngân sách", La Croix nói về "Câu chuyện của các sinh viên có cuộc sống bấp bênh". Libération nhìn sang "Iraq, một mùa xuân vào tháng 11".

Le Figaronhấn mạnh "Trung Quốc gia tăng áp lực lên Hồng Kông" với ảnh trang bìa là cảnh sát Hồng Kông đang đàn áp người biểu tình trong màn khói hơi cay. Ở các trang trong, tất cả các nhật báo Paris hôm nay đều dành rất nhiều đất cho cuộc chiến đấu vì tự do dân chủ của người dân Hồng Kông, với các bài phóng sự và phỏng vấn.

Phóng sự của Le Figaro "Cuộc chiến ở PolyU, thành trì của những người nổi dậy Hồng Kông" tả lại cảnh người đấu tranh tẩu thoát khỏi khu vực trường đại học Bách Khoa bị vây hãm mấy ngày nay, như trong phim Lý Tiểu Long.

Cuộc tẩu thoát ấn tượng như trong xi-nê

Chống chọi với những lằn đạn cao su của cảnh sát bay đầy trời trong đêm đen Hồng Kông, những thân hình mảnh khảnh đu dây từ trên cầu vượt một xa lộ, vội vã nhảy xuống mặt đường. Một chiếc xe gắn máy trờ tới, đón người vừa thoát được và biến mất trên xa lộ ngoằn ngoèo giữa những tòa nhà chọc trời ở khu Cửu Long. Nhờ phương cách táo bạo này mà một số sinh viên tối hôm qua, thứ Hai 18/11 đã trốn khỏi đại học Bách Khoa (PolyU) bị cảnh sát bao vây tứ phía. Libération dẫn con số của Apple Daily cho biết có khoảng 100 người trốn thoát bằng cách đu dây, trước khi cảnh sát phát hiện được.

Hàng trăm người biểu tình vẫn còn kẹt bên trong, và từ Chủ nhật 17/11, đã có hơn 400 người bị bắt xung quanh PolyU. Le Monde tả lại, chiều Chủ nhật, những cuộc đụng độ nổ ra khắp nơi. Ngoài hơi cay, vòi rồng, lần đầu tiên cảnh sát sử dụng vũ khí âm thanh LRAD (Long Range Acoustic Device) phát ra tiếng động đinh tai nhức óc, thường chỉ dùng để giải tán đám đông. Trong khi tại trường đại học này, cảnh sát kiểm soát tất cả lối ra vào, nội bất xuất ngoại bất nhập. Các "chiến sĩ xung kích" ở PolyU đã dùng bom xăng bắn cháy được một chiếc xe bọc thép, và giữ được vị trí nhờ phóng hỏa một cổng vào nhà trường, chặn lối cảnh sát.

Chiều qua cảnh sát đe dọa bắn đạn thật, sau đợt tấn công lúc rạng đông. Những người cố thủ đã nổi lửa khắp nơi, dùng cung tên để bảo vệ thành trì. Một mũi tên trúng vào bắp chân một cảnh sát, thế là viên chỉ huy cáo buộc "hành động sát nhân", cảnh cáo không nên "vượt lằn ranh đỏ".

Tất cả cho tiền tuyến !

Nhưng đến tối, đám đông hàng mấy chục ngàn người sau giờ làm việc đã tập trung ở khu Cửu Long, nhằm đánh lạc hướng để giúp sinh viên chạy trốn.

Họ tiến lên trước những ngọn đèn pha xe cảnh sát, dưới ánh lửa màu cam của bom xăng, trong mùi hơi cay nồng nặc. Đôi khi biển người này kêu la, lùi lại khi cảnh sát quăng lựu đạn cay, bắn đạn cao su và đôi khi xịt vòi rồng vào họ. Nhưng rồi đám đông lại tiến về nơi đang diễn ra trận chiến tối hậu. Trong cảnh hỗn loạn, hình thành những chuỗi người chuyền tay nhau những chiếc dù, chai nước, thực phẩm và vỏ chai bia chứa dầu lửa.

Một cử nhân 23 tuổi nói với phóng viên Le Figaro : "Tất cả những thứ này dành cho tiền tuyến. Tôi thì không đủ can đảm để chiến đấu, nên giúp gì được thì giúp". Người Hồng Kông như một đàn kiến cần cù, hòa nhã và rất trẻ trung, thách thức chính quyền mà đằng sau là Trung Quốc cộng sản của Tập Cận Bình. Bản thân đám đông này đã vạch trần luận điệu của Bắc Kinh, là chỉ có một nhúm "những kẻ nổi loạn cực đoan", bị cô lập với cư dân Hồng Kông, muốn ly khai với mẫu quốc.

Vây hãm PolyU để truy bắt các chiến sĩ xung kích

Phóng sự của Le Monde "Hồng Kông : Cuộc chiến ác liệt ở PolyU" cho biết thêm, từ sau khi người biểu tình bị đẩy khỏi trường đại học Trung Văn (CUHongkong) ở Sa Điền (Sha Tin) hôm thứ Sáu 15/11, PolyU đã trở nên thành trì mới của phong trào phản kháng.

Trường này nằm bên cạnh xa lộ (Tolo Highway) và một tuyến đường sắt (Eastern Line) đã bị người biểu tình phong tỏa nhiều ngày. Giá trị chiến lược của PolyU còn ở vị trí ngay lối ra của đường hầm chính trong số ba đường hầm nối đảo Hồng Kông với phần còn lại của đặc khu, rất đông xe cộ qua lại. Lần đầu tiên trong lịch sử, đường hầm trung tâm này bị đóng cửa lâu như thế, từ hôm thứ Tư đến nay.

Theo thông tin trên mạng xã hội, tất cả các nhóm biểu tình tổ chức theo quận và phường đã gởi những chiến binh tinh nhuệ nhất của mình đến PolyU. Một nam sinh viên cho biết : "Nếu PolyU thất thủ, phong trào sẽ bị mất hầu hết các thành viên xung kích". Một nữ sinh viên thổ lộ với AFP : "Tôi rất sợ rằng nếu thất bại trong trận chiến này, chúng tôi sẽ mất đi cả cuộc cách mạng. Bọn họ muốn nhân dịp này bắt hết những người đấu tranh tích cực nhất". Tương tự, chuyên gia François Godement nhận xét trên Le Figaro : "Cảnh sát Hồng Kông đã bắt giữ một số lượng đáng kể người biểu tình, và có thể mục tiêu hiện nay của họ là gài bẫy số đang cố thủ ở PolyU, cho rằng trong số đó có những người quyết chiến nhất".

Thông điệp tuyệt vọng từ "pháo đài" PolyU

Gerald, một nhân viên 30 tuổi nói với Le Monde, anh đến để tăng viện cho các sinh viên vốn còn quá trẻ, đang đấu tranh cho tất cả mọi người. Cô bé Syrus, 16 tuổi, đang trấn giữ balcon Y ở tiền phương. Nhiệm vụ của cô là mang lại các chai bom xăng càng nhanh càng tốt cho các chiến sĩ chuyên ném "bom", ở phía dưới cách đó vài mét. Các cô gái trong trang phục công sở chỉnh tề bơm gaz vào những chai bia rỗng, ở căng-tin, những người khác nhúng các mũi tên vào một thứ chất lỏng… Để củng cố tinh thần, các bức tường đầy những áp-phích và hình vẽ, nhắc nhở "Lý tưởng trụ vững trước những viên đạn", "Chúng ta không sợ chết lẫn bị bắt, vì lịch sử sẽ minh chứng cho ta".

"Tôi viết cho quý vị vì cuộc chiến giữa cảnh sát và sinh viên ở đại học Bách Khoa đã biến thành cuộc khủng hoảng nhân đạo (…). Tất cả các lối ra đều bị cảnh sát phong tỏa, sinh viên bị kẹt trong chiếc bẫy, không có đủ thức ăn, nước uống. Một số người bị thương, nhưng xe cấp cứu không được phép vào, và đa số nhân viên y tế tình nguyện đã bị bắt. Cảnh sát yêu cầu sinh viên ra khỏi, nhưng khi đi ra thì bị bắt, bị xịt hơi cay, họ ra lệnh cho các nhà báo không được quay phim (…). Người Hồng Kông sống trong không khí khủng bố. Tôi cầu cứu cộng đồng quốc tế".

Thông điệp tuyệt vọng này được Maya, một nữ sinh viên gởi đến báo Libération chiều thứ Hai. Bóng ma một Thiên An Môn thứ hai, mới cách đây vài tuần khó thể nghĩ đến, đang đe dọa mọi người. Hôm thứ Hai, đại sứ Trung Quốc lại Luân Đôn, Lưu Hiểu Minh (Liu Xiaoming) đe dọa Bắc Kinh "sẽ không khoanh tay đứng nhìn", và việc sự xuất hiện của quân Trung Quốc đóng tại đặc khu hôm thứ Bảy được coi như một lời cảnh báo.

Thách thức không thể chấp nhận đối với Bắc Kinh

Trong bài xã luận mang tựa đề "Thách thức cho Bắc Kinh", Le Figaro nhận định cuộc khủng hoảng Hồng Kông chừng như đang tiến gần đến giới hạn tối hậu.

Cảnh sát đe dọa giới nghiêm và bắn đạn thật, trong khi người biểu tình trang bị gạch đá, cung tên, khiến cuộc đối đầu thêm căng thẳng.Theo tờ báo, việc vây hãm trường đại học Bách Khoa là một sự trả thù : nếu đây là hành động cuối cùng của phong trào nổi dậy, thì Bắc Kinh chắc hẳn sẽ giành phần thắng.

Chiến lược nuốt chửng kẻ thù đã mang lại kết quả. Từ hai triệu người Hồng Kông biểu tình hồi tháng Sáu để bảo vệ dân chủ, chỉ còn lại năm, sáu trăm thanh niên quyết chiến, bị bao vây trong một tấm lưới, mà mỗi lần họ cố thoát ra thì cảnh sát lại ngăn chận. Cũng không hoàn toàn loại trừ giả thiết một sự can thiệp của quân đội. Dù sao đi nữa, ai sẽ đứng dậy ngăn cản Tập Cận Bình ? Chắc không phải là Donald Trump, người chú tâm vào đàm phán thương mại, đe dọa sẽ phủ quyết dự luật ủng hộ Hồng Kông của Quốc Hội.

Cuộc nổi dậy Hồng Kông là thử thách không thể chấp nhận được đối với hoàng đế đỏ, vốn đã bỏ tù hơn một triệu người Duy Ngô Nhĩ trong các trại cải tạo ở Tân Cương, đòi hỏi phải huy động "các cơ quan chuyên chính". Với một chế độ không chịu đựng phong trào phản kháng nào, "nhất quốc lưỡng chế" rất bất lợi về chính trị, dù có những lợi ích từ trung tâm tài chính này.

Theo Le Figaro, một thất bại trong cuộc bầu cử địa phương dự kiến vào Chủ nhật tới sẽ nhắc nhở cho thế giới là tương quan lực lượng không chỉ giới hạn ở trường đại học Bách Khoa.

Libération dẫn lời giáo sư chính trị học Chu Bảo Tùng (Chow Po Chung) cho biết thêm, chiến lược gia tăng đàn áp của cảnh sát có thể nhằm hủy bỏ cuộc bầu cử địa phương, với hàng trăm ứng cử viên từ phong trào dân chủ. Nếu chiến thắng, họ sẽ có quyền bầu ra trưởng đặc khu, điều mà Bắc Kinh muốn tránh bằng mọi giá.

Tương lai xám xịt cho người Hồng Kông

Trả lời phỏng vấn của Le Figaro, chuyên gia François Godement, cố vấn về châu Á của Viện Montaigne cho rằng Trung Quốc muốn gây áp lực với chính quyền Hồng Kông để có hành động cứng rắn hơn trước người biểu tình đòi dân chủ.

Ông Godement nhận định, tình hình đang bùng nổ, vì những cuộc biểu tình ôn hòa đại quy mô trong nhiều tháng trời chỉ đạt được một kết quả nhỏ nhoi là việc rút lại dự luật dẫn độ. Sau đó mới xuất hiện những người phản kháng triệt để hơn, nhưng đa số người dân vẫn ủng hộ phong trào. Về phía chính quyền Hồng Kông ngày càng thô bạo hơn. Bắc Kinh ban đầu hy vọng phong trào sẽ xẹp dần, nhưng điều này không diễn ra. Thế nên hoặc là cảnh sát Hồng Kông dẹp được các cuộc biểu tình, hoặc có nguy cơ Trung Quốc sẽ can thiệp bằng một cách nào đó.

Chuyên gia trên nhận thấy bài diễn văn của Tập Cận Bình tuần trước đầy đe dọa hơn bao giờ hết, và việc quân đội Trung Quốc đóng tại Hồng Kông xuất hiện cho thấy họ có thể tự ý hành động mà không cần chính quyền Hồng Kông yêu cầu. Cho đến nay, người ta vẫn cho rằng sẽ không có việc cho quân đội đàn áp, nhưng mối đe dọa này đang hiển hiện. Kinh tế Hồng Kông đang suy thoái, và Bắc Kinh không muốn hình ảnh của mình trên trường quốc tế quá xấu xí. Với tiết lộ của New York Times vừa qua, kẻ ra lệnh đàn áp Tân Cương đã lộ diện : đó là Tập Cận Bình năm 2014. Người Hồng Kông có lý do khi lo sợ số mệnh của đặc khu một ngày nào đó cũng tương tự.

Ông Godement lo ngại cho số phận của rất nhiều người biểu tình đã bị bắt hoặc nhận diện. Dù trong đó có nhiều người ôn hòa, nhưng một khi bộ máy đàn áp của đảng Cộng Sản Trung Quốc bắt đầu khởi động, thì sẽ không dừng lại. Tương lai như vậy rất u ám cho người Hồng Kông.

Thụy My

Từ Trung Quốc đến Trung Đông : Khi bạo lực là phương án duy nhất

Đích thân Tập Cận Bình chỉ đạo đàn áp ở Tân Cương : tài liệu mật của Đảng cộng sản Trung Quốc bị tiết lộ trong bối cảnh Hồng Kông tiếp tục "bốc lửa" theo nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Tại Trung Đông, chính quyền Hồi Giáo Iran thẳng tay đàn áp dân chúng chống tăng giá xăng. Tại Iraq và Lebanon, phong trào chống chế độ tham nhũng gia tăng áp lực. Liệu một mùa xuân Ả rập sắp trở lại ? Đó là những chủ đề chính trên báo Pháp hôm nay.

Ảnh minh họa : Biểu tình chống chính quyền tham nhũng tai Baghdad, Iraq, ngày 17/11/ 2019. Reuters/Wissm al-Okili

Đây là bằng chứng :

Đảng cộng sản Trung Quốc "thanh trừng sắc tộc" ở Tân Cương : tài liệu mật do một cán bộ cao cấp cung cấp cho báo chí Tây phương để làm bản cáo trạng buộc tội lãnh đạo số một Tập Cận Bình.

Một ngày sau khi báo Mỹ New York Times loan báo nhận được 400 trang tài liệu mật chứng minh chính quyền Trung Quốc từ năm 2014 đã lập kế hoạch đại quy mô trấn áp và tiêu diệt "không thương tiếc" người Duy Ngô Nhĩ và các sắc dân theo đạo Hồi ở Tân Cương, đến lượt báo chí Pháp nhập trận.

Dưới tựa "Bằng chứng thanh lọc sắc tộc", La Croix giới thiệu : Đối với những ai còn hoài nghi về tiến trình thanh lọc sắc tộc ở Tân Cương, nhốt hơn một triệu người Duy Ngô Nhĩ vào các trại cải tạo lao động cưỡng bách, thì đây là những tài liệu chính thức. Tập Cận Bình chỉ đạo "sử dụng mọi cơ quan của chế độ chuyên chế, đàn áp không nương tay, bỏ tù những kẻ đáng bỏ tù", những đối tượng bị xem là "bọn khủng bố và ly khai". Người đích thân thi hành chính sách này không ai khác hơn là Trần Toàn Quốc, khét tiếng trong chiến dịch đàn áp tại Tây Tạng.

Tập tài liệu do một đảng viên cao cấp trao cho truyền thông Tây phương mang ý nghĩa gì ? Phóng viên Austin Ramzy (và đồng nghiệp Chris Buckley) của New York Times cho biết : "Từ khi theo dõi tình hình Trung Quốc từ năm 2003 đến nay, chưa bao giờ tôi thấy có chuyện rò rỉ tin mật quy mô như thế". Tài liệu xác nhận có nhiều viên chức chế độ từ chối thi hành lệnh.

Điều này cho thấy chế độ Tập Cận Bình xem vậy mà không phải vậy : không vững chắc và không chiếm ưu thế tuyệt đối như được đánh bóng.

Libération, với tựa "Bộ máy đàn áp người Duy Ngô Nhĩ bị phát hiện" khuyến cáo cộng đồng quốc tế là từ nay "không thể viện cớ này cớ nọ để làm ngơ".

Những gì mà các nhân chứng hay giới tranh đấu tố giác trước đây đều được tài liệu xác nhận. Các viên chức địa phương có trong tay bản hỏi đáp soạn sẵn để trả lời các sinh viên trở về nhà vào dịp hè không thấy cha mẹ đâu cả. Họ được trả lời "Cha mẹ được cách ly chăm sóc trước khi dịch bệnh ly khai lan rộng". Bổn phận con cái là "phải cám ơn Đảng".

Nhật báo thiên tả dành thêm một trang thứ hai để phỏng vấn nhà nghiên cứu Maya Wang, của tổ chức nhân quyền Human Rights Watch về những chi tiết, những cách thức "vô hình" kiểm soát người dân Tân Cương. Do Hoa Lục rộng lớn nên các biện pháp kiểm soát điện tử rất tốn kém và không phải cán bộ nào cũng biết sử dụng. Thêm vào đó, tại Trung Quốc, bắt đầu xuất hiện thái độ phản kháng.

Vấn đề là chính phủ các nước Châu Âu không nên xem thường. Giấc mộng của Tập Cận Bình là làm chủ tịch trọn đời, ông ta mới 66 tuổi, có thể còn tại vị thêm 20 năm. Mà muốn thống trị thế giới thì phải thống trị thông tin và công nghệ thông tin. Một phần mềm "thông dịch" cài trong điện thoại thông minh của Trung Quốc có thể thu thập đến 5 tỷ từ vựng của 65 ngôn ngữ của 200 nước trong một ngày. Cho dù không phải công ty Hoa lục nào cũng hoạt động gián điệp nhưng không một doanh nghiệp nào có quyền từ chối hợp tác khi công an yêu cầu.

Nhà nghiên cứu Maya Wang khuyến cáo các chính phủ Châu Âu phải thận trọng, phải luôn cảnh giác là đang giao thiệp với một chế độ tước đoạt tất cả các quyền của người dân nước họ.

Các trường đại học Hồng Kông biến thành cứ điểm nổi dậy

Bắc Kinh không có phương án nào ngoài "tăng cường chế độ cảnh sát trị". Trung Quốc không bao giờ chấp nhận một chế độ dân chủ.

Với tựa "thùng thuốc súng ở các đại học Hồng Kông", Le Monde đặt câu hỏi : liệu các đại học ở Hồng Kông, đóng cửa từ đầu tuần trước cho đến hết học kỳ một (sáu tháng) có biến thành pháo đài của sinh viên tranh đấu hay không ?

Hôm thứ Tư, cảnh sát cho là "Đại học Trung Văn đã biến thành xưởng làm vũ khí". Từ khi Đại học Trung Văn bị "bao vây", sinh viên của chín đại học khác cũng lần lượt lập hàng rào cố thủ, để tỏ tình liên đới.

Một nữ sinh viên giải thích : Cho dù có quan điểm chính trị như thế nào, nhận định chung của người dân là lẽ ra chính phủ không nên để cho tình hình suy thoái đến mức như vậy. Chủ trương "bất động" của chính quyền là một thái độ "nguy hiểm và vô trách nhiệm". Sau tuyên bố như là "mệnh lệnh" của Tập Cận Bình, tờ Hoàn Cầu Thời Báo cho là "có lẽ cần phải có một hành động quyết định".

Chính phủ Hồng Kông gần như không tìm ra một sáng kiến gì mới ngoài việc gửi thư cảnh cáo 180.000 công chức coi chừng bị sa thải nếu bị bắt khi tham gia biểu tình. Trong khi đó, giới luật sư, doanh nhân và cựu công chức trong hiệp hội Hongkong Forward Alliance tổ chức hội thảo với chuyên gia các nước từng gặp khủng hoảng nội bộ nghiêm trọng như Bắc Ireland và Nam Phi hầu tìm một giải pháp đối thoại thay vì đàn áp như hiện nay.

Tuy nhiên, chuyên gia chính trị Brian Fong tỏ ra bi quan. Theo ông, Bắc Kinh chỉ có một giải pháp : Củng cố Nhà nước cảnh sát trị. Trước thế trận linh hoạt của "cuộc cách mạng nước", chính quyền Trung Quốc có ba phương án. Thượng sách là đàn áp. Hạ sách là nhượng bộ ít nhiều. Quyết định hủy bỏ luật dẫn độ đã được thực hiện nhưng bị xem là không đủ. Nếu tiếp tục theo phương án thứ hai này thì phải thay thế bà Lâm Trịnh Nguyệt Nga và phải điều tra hành vi bạo lực của cảnh sát, ân xá những người bị bắt và cải cách luật cơ bản, chấp thuận ứng cử, bầu cử theo lối phổ thông đầu phiếu.

Điểm kẹt là Bắc Kinh cảm thấy hai phương án này đều bất toàn. Đưa quân vào Hồng Kông là tiêu diệt nguồn tài chính của kinh tế Hoa Lục, là giải pháp "bom nguyên tử". Bắc Kinh cũng không muốn nhượng bộ các yêu sách dân chủ. Do vậy chỉ còn con đường thứ ba là tăng cường bộ máy cảnh sát, đàn áp không phân biệt, bắt nhốt, kết án tù với hy vọng dân Hồng Kông ngưng phong trào phản kháng.

Bi quan hơn Brian Fong, giáo sư Jean-Pierre Cabestan, khi được Les Echos đặt câu hỏi liệu Bắc Kinh sẽ mạnh tay hơn, cho biết "rất lo" : hai bên đều ở trong thế cứng rắn. Các đại học đóng cửa trong vòng sáu tháng. Thế mà không có một giải pháp dung hòa khả thi trong tương lai gần : Bắc Kinh không bao giờ muốn dân chủ.

Liệu một mùa xuân Ả Rập thứ hai đang trở lại ?

Từ Algeria cho đến Sudan,từ Lebanon cho đến Iran, Iraq, một làn gió phản kháng đang thổi qua thế giới Hồi giáo Ả rập.

Theo Le Figaro, do có quá nhiều ẩn số và thông số nên khó có thể dự báo tương lai của Mùa Xuân Ả Rập hồi thứ hai sẽ đi về đâu. Tại Lebanon, không phải là chế độ độc tài, mà là một hệ thống dựa trên đặc quyền của các hệ phái tôn giáo. Tại Iraq, dân chống chính quyền tham nhũng và bàn tay can thiệp của Iran. Tai Syria, Bachar al-Assad nhờ Nga giúp củng cố chế độ, nhưng trong hai, ba năm tới sẽ không tránh khỏi một phong trào phản kháng như lúc 2011.

Đó là chưa kể Daesh, Israel và Iran sẽ lợi dụng cơ hội để khuynh đảo hay gây ảnh hưởng lên toàn khu vực để thủ lợi.

La Croix cũng xác nhận chính sách của Iran ở Trung Đông đang bị chống đối tại Iraq và Lebanon

Đông Âu : 30 năm sau cuộc Cách Mạng Nhung tại Czech ; bạo lực trong quân đội Nga

Hàng trăm ngàn người dân Czech lại xuống đường. Theo Les Echos, tại Cộng hòa Czech mà trước đây là Tiệp Khắc, sau khi tổng thống Vaclav Havel qua đời, những người thừa kế của Cách Mạng Nhung tiếp tục điều hành đất nước trong chế độ dân chủ, một nền kinh tế tự do nhưng lại đánh mất giá trị tinh thần của phong trào ly khai chống chủ nghĩa cộng sản. Do vậy, từ năm 2000, bắt đầu xuất hiện tình trạng tham ô trong chính quyền. Do vậy mà nhân kỷ niệm 30 năm Cách Mạng Nhung, 250 ngàn người biểu tình tại thủ đô Praha để kêu gọi "bảo vệ dân chủ" chống chính phủ dân túy hiện tại.

Liên quan đến Nga, Libération chú ý thông tin hồi cuối tháng 10 : một binh sĩ quân dịch, nạn nhân bạo lực trong lính, nổ súng giết chết 8 người trong một trại lính, trong đó có một sĩ quan tên Danjil Piankov. Vụ này, qua quá trình điều tra đã làm nổi dậy cuộc tranh luận về chế độ nghĩa vụ bắt buộc, những tai tiếng áp bức mà tân binh là nạn nhân, một vết thương nung mủ trong quân đội Nga.

Emmanuel Macron đứng trước hai nguy cơ : khủng hoảng xã hội trong nước và bị Châu Âu cô lập

Trở lại những cuộc biểu tình của phong trào xã hội Áo Vàng hồi cuối tuần, ghi dấu một năm phát động, Le Figaro cảnh báo hiện tượng "phong trào xã hội bị các nhóm cực đoan lợi dụng" để đánh nhau với cảnh sát, cướp phá cửa hàng, phá hủy công viên, tượng đài lịch sử "gây bất bình" trong công luận.

So với một năm trước đây, với 350.000 người trên toàn quốc, năm nay phong trào ít đi chỉ có 28.000 nhưng bạo lực không giảm.

Trong bài xã luận, nhật báo thiên hữu "lấy làm buồn" không phải vì "Gilets jaunes" mà vì các biểu tượng của chế độ Cộng Hòa bị những kẻ bịt mặt, mặc áo quần đen, đập phá không thương tiếc.

Còn Les Echos, lo ngại cho nước Pháp bị cô lập vì thái độ "ngạo mạn trong ngoại giao". Chủ nhân điện Eysée nhìn đúng, tố cáo tình trạng bất lực của NATO cũng như không muốn Châu Âu đón thêm thành viên. Nhưng cách tuyên bố của ông, thiếu khiêm tốn, chỉ tạo nguy cơ cho nước Pháp đánh mất các đối tác truyền thống.

Tú Anh

Từ cộng sản sang tư bản phi dân chủ, Trung Quốc ưu tiên cho công nghệ

Huawei Connect, sự kiện về trí tuệ nhân tạo (AI) thường niên được tổ chức tại Thượng Hải ngày 18/09/2019. Reuters/Aly Song

Le Monde trong loạt bài về sự thay đổi của thế giới từ 1989 đến 2019, đề cập đến "Sự báo thù của Trung Quốc". Năm 2008, Bắc Kinh phô trương thành tựu về kinh tế cho toàn thế giới nhân Thế vận hội, và từ 2012, Tập Cận Bình tranh giành với Hoa Kỳ vị thế hàng đầu về công nghệ, đồng thời củng cố quyền lực.

Lâu nay Châu Âu và Hoa Kỳ vẫn có cái nhìn khoan hòa và lạc quan về một Trung Quốc đang trỗi dậy, chấp nhận cho Bắc Kinh gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Tổng thống Mỹ Bill Clinton tin rằng kinh tế thị trường và internet sẽ mang lại dân chủ cho người dân Hoa lục.

Nhưng Trung Quốc đã chuyển đổi từ cộng sản sang tư-bản-không-dân-chủ, một sự kiện chưa có tiền lệ, và năm 1989 của Trung Quốc trái ngược hẳn với những gì diễn ra ở Đông Âu và các nước thuộc khối Liên Xô cũ. Hôm 04/06/1989, khi Công đoàn Đoàn Kết giành thắng lợi rực rỡ trong cuộc bầu cử ở Ba Lan, tại quảng trường Thiên An Môn ở Bắc Kinh, những chiếc xe tăng đã đè bẹp mùa xuân của sinh viên trong biển máu. Nếu có bài học nào mà Trung Nam Hải rút ra được từ năm 1989 của Châu Âu, thì đó là không nên chấp nhận số phận của nhà lãnh đạo Liên Xô Gorbachev.

Tuy vậy sau vụ thảm sát Thiên An Môn, Trung Quốc tiếp tục tham vọng. Nhà văn Dư Hoa (Yu Hua) giải thích : "Sự kiện 1989 đã giết chết say mê chính trị của người dân Trung Quốc, sau đó chỉ còn lại đam mê làm giàu". Và năm 2008 là dịp phô bày sức mạnh cho thế giới nhân Thế vận hội Bắc Kinh, trước bốn tỉ người theo dõi trên truyền hình.

Công xưởng thế giới giờ đây chứng tỏ những tham vọng to lớn hơn. Đặng Tiểu Bình chứng tỏ tầm nhìn xa khi gởi hàng ngàn sinh viên ra các nước phương Tây học hỏi những công nghệ tiên tiến. Nay thì hàng trăm ngàn người từ Hoa lục đang theo học những trường đại học Mỹ, Đức, Anh…nhất là về công nghệ. Năm 2008, cuộc khủng hoảng tài chính đã tiếp sức cho phong trào hồi quy (hai gui) : thu hút nhân tài từ phương Tây về nước.

Cuộc cách mạng kỹ thuật số đã giúp Tập Cận Bình tiến xa hơn, "Đại nhảy vọt" đối với ông Tập là các công nghệ của tương lai, ưu tiên cho trí thông minh nhân tạo (AI) và tin học lượng tử, với các phương tiện khổng lồ. Cuốn sách best-seller gần đây của tác giả Lý Khai Phục (Kai Fu Lee), từng là giám đốc sáng lập của Google Trung Quốc dự báo trong 10 năm nữa, Trung Quốc sẽ qua mặt Hoa Kỳ. Tuy nhiên Kevin Rudd, cựu thủ tướng Úc bác bỏ, khẳng định Washington vẫn bỏ xa Bắc Kinh về AI. Tác giả Graham Allison thì nhận xét, một nhà nước độc tài có ưu thế so với nhà nước dân chủ, khi lợi dụng được sự tự do trao đổi các sáng tạo. Trong khi đó nhà tỉ phú George Soros thẳng thừng cảnh báo mối nguy khi IA nằm trong tay những chế độ tàn bạo như Trung Quốc.

Trong cuộc diễn binh đại quy mô nhân quốc khánh 1/10 vừa qua, nhà nghiên cứu François Godement đã phải kinh ngạc về những thiết bị quân sự hiện đại, lẫn sự hiện diện khắp nơi của chân dung hoàng đế đỏ Tập Cận Bình.

Thương chiến làm kinh tế Trung Quốc sa sút

Tuy nhiên trên lãnh vực kinh tế, Les Echos e ngại về tình trạng "Sản xuất công nghiệp Trung Quốc đang chậm lại".

Một think tank chính thức của Trung Quốc ước lượng tăng trưởng chỉ khoảng 5,8% trong năm tới, trong khi Bắc Kinh hy vọng từ 6 đến 6,5%. Được Cục Thống kê công bố hôm qua 14/11/2019, sản xuất kỹ nghệ, doanh số bán lẻ và đầu tư đều u ám hơn dự kiến, do tác động của cuộc chiến tranh thương mại với Hoa Kỳ. Cơ quan NIFD thuộc Viện hàn lâm Khoa học Xã hội Trung Quốc cho rằng cần phải dựa vào cải cách về cơ cấu, chứ không chỉ tái thúc đẩy về tiền tệ và ngân sách. Bắc Kinh còn đối mặt với thâm hụt ngân sách ngày càng nặng nề, và như vậy sẽ phải phát hành nhiều công trái.

Hồng Kông : Xu hướng bạo lực chỉ có lợi cho Bắc Kinh

Cũng liên quan đến Trung Quốc, Le Figaro mô tả "Hồng Kông tê liệt vì phong trào phản kháng" và bày tỏ lo ngại "Khi chuyển sang bạo lực, người biểu tình đã giúp thêm lý lẽ cho Bắc Kinh". Les Echos nhận xét : "Hồng Kông : Chính quyền đe dọa, nền kinh tế tiếp tục bị tê liệt".

Hôm qua, lần đầu tiên kể từ khi khởi đầu cuộc khủng hoảng, chính quyền Hồng Kông đã ra lệnh đóng cửa các trường học từ mẫu giáo cho đến trung, tiểu học. Biện pháp này trước đây chỉ được áp dụng trong trường học bão tố hay các thiên tai khác. Nhiều trường đại học đã thay thế các bài giảng bằng các buổi họp trên mạng và hoãn lại các kỳ thi. Lần đầu tiên từ khi lên nắm quyền, ông Tập Cận Bình đã phải nhận thất bại cay đắng. Tuy nhiên các hành động bạo lực của một số người biểu tình tạo thuận lợi cho cuộc chiến hao mòn mà Bắc Kinh đã chọn lựa. Không có được đầy đủ thông tin do kiểm duyệt, công chúng Hoa lục đồng loạt lên án "những kẻ nổi dậy" Hồng Kông.

Sri Lanka bị sập bẫy Con đường tơ lụa mới của Trung Quốc

Về quan hệ của Bắc Kinh với quốc gia Châu Á Sri Lanka, Les Echos nhận xét "Colombo bị sập bẫy Con đường tơ lụa mới". Sri Lanka có vị trí chiến lược trong kế hoạch đại quy mô của Trung Quốc vì nằm tại một trong những tuyến đường hàng hải chính ở Ấn Độ Dương. Tuy nhiên việc chính quyền nước này xích lại gần Bắc Kinh đã gây ra nhiều chỉ trích.

"Colombo Financial District" chỉ mới là một trảng cát rộng lớn trên "Galle Face Green", khu công viên dọc theo bãi biển. Một hòn đảo nhân tạo hoang vu gần 2,7 kilomet vuông, với 1.200 công nhân trong đó có 300 người Trung Quốc đang làm việc. Họ đào kênh, trồng lên những cây cọ, và chuẩn bị làm đường. Từ nay đến năm 2021, những tòa tháp bằng kính sẽ mọc lên.

Các công ty Trung Quốc đang xây dựng cơ sở hạ tầng trong khuôn khổ Con đường tơ lụa mới do ông Tập Cận Bình ra sức thúc đẩy. Nhưng tại Sri Lanka, họ xây cả một thành phố mới.

"Colombo Financial District" hay còn gọi là "Port City", được triển khai bởi China Harbour, chi nhánh của một tập đoàn quốc doanh Trung Quốc đã đầu tư vào 1,4 tỉ đô la, chiếm phần lớn trong đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Sri Lanka. Nhà đầu tư nói rằng sẽ tạo ra 80.000 việc làm. Nhưng nhà phân tích Paikiasothy Saravanamuttu của Center for Policy Alternatives ở Colombo nhận xét : "Chính phủ trông cậy vào thành phố tài chính quốc tế này, nhưng tôi không biết được mấy người Sri Lanka có đủ trình độ để một ngày nào đó làm được công việc loại này. Còn tất cả những khách sạn và tòa nhà kia : liệu có đủ khách du lịch và cư dân để lấp đầy hay không ?".

Dự án này còn bị chỉ trích về môi trường : để xây lên hòn đảo nhân tạo, phải đào đắp hàng mấy chục triệu mét khối cát ở ngoài khơi Sri Lanka, đẩy nhanh tốc độ xói mòn bờ biển. Dưới thời tổng thống Mahinda Rajapakse, Sri Lanka thân thiết hơn với Trung Quốc. Bắc Kinh cho vay hàng tỉ đô la cho những dự án hạ tầng, mà giờ đây đang đặt ra vấn đề về hiệu quả. Sân bay Mattala ở miền nam hầu như không có ai sử dụng, và đến năm 2017, Sri Lanka không trả được nợ, phải nhượng cho Bắc Kinh cảng Hambantota trong 99 năm ! Hambantota đã trở thành biểu tượng cho bẫy nợ của Bắc Kinh.

Nhà phân tích trên nói tiếp : "Người Trung Quốc không hề đặt điều kiện khi cho vay tiền, phe ông Rajapakse tha hồ sử dụng, nhưng như vậy các nhà lãnh đạo Sri Lanka đã bị lệ thuộc vào Bắc Kinh". Và dù ai chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống diễn ra ngày mai 16/11/2019 với 35 ứng cử viên, cũng sẽ phải tiếp tục bắt tay với đối tác Trung Quốc.

Nước Mỹ không nên dành cho các tổng thống già nua

Nhìn sang Hoa Kỳ, Les Echos trích lời một giáo sư Mỹ trên The Wall Street Journal : "Không, nước Mỹ không phải dành riêng cho những tổng thống già nua".

Có nên ấn định tuổi tối đa để làm tổng thống hay không ? Giáo sư Derek Muller của trường đại học Pepperdine ở Malibu (California) đặt câu hỏi. Cựu thị trưởng New York Michael Bloomberg, 77 tuổi, có thể tham gia vào đội ngũ ứng cử viên tổng thống lớn tuổi ở Mỹ. tháng trước, ông Bernie Sanders, 78 tuổi đã phải nhập viện. Những người thân cận ông nói là bị đau ngực, nhưng rốt cuộc là một cơn đau tim. Bà Hillary Clinton, năm nay 68 tuổi, kỳ bầu cử trước cũng đã bị đặt vấn đề về sức khỏe.

Còn sức khỏe tâm thần cũng rất đáng quan tâm, mà theo giáo sư Derek, cử tri không thể nào biết được. tháng Giêng năm 2017, Donald Trump ở tuổi 70 đã trở thành tổng thống Mỹ cao tuổi nhất lúc bước vào Nhà Trắng. Nếu tái đắc cử vào tháng 11/2020, ông Trump sẽ đánh bại kỷ lục của Ronald Reagan : khi đắc cử nhiệm kỳ thứ hai năm 1984, ông Reagan "chỉ" có 73 tuổi.

Đã hẳn là các ứng cử viên trẻ hơn cũng có thể bị đau tim hay ung thư, nhưng nguy cơ tăng lên cùng với tuổi tác. Cựu tổng thống Jimmy Carter năm nay 95 tuổi, khẳng định rắng ở tuổi 80 ông không thể nào lãnh đạo được nước Mỹ. Hiến pháp Hoa Kỳ quy định tối thiểu phải 35 tuổi nếu muốn làm tổng thống Mỹ, nhưng tuổi tối đa không được đề cập đến. Để so sánh, tại Pháp, vị tổng thống cao niên nhất là Auguste Thiers, 74 tuổi lúc bước vào điện Elysée năm… 1871.

Bolivia : Ý hướng độc tài đã khiến Evo Morales bị lật đổ

Tại Châu Mỹ la tinh, bài xã luận của Le Monde phân tích "Những sai lầm của ông Evo Morales ở Bolivia".

Việc Evo Morales đắc cử năm 2006 là một sự kiện lịch sử : lần đầu tiên một người gốc thổ dân lên làm tổng thống Bolivia. Trong nhiệm kỳ của ông, số người nghèo giảm đi phân nửa, nạn mù chữ và bất bình đẳng giảm xuống, GDP tăng lên. Tuy nhiên vị tổng thống cải cách này đã không chống chọi được ý hướng độc tài.

Đảng mang tên Phong trào hướng về chủ nghĩa xã hội (MAS) của ông tập trung mọi quyền lực trong tay, không quan tâm đến tầng lớp trung lưu thành thị và giới trẻ. Ông Morales phạm sai lầm lớn năm 2016, khi bất chấp kết quả trưng cầu dân ý - mà chính ông đã có sáng kiến tổ chức - phản đối việc tranh cử thêm nhiệm kỳ thứ tư. Nghi ngờ gian lận đè nặng lên cuộc bầu cử hôm 20/10, và trước phong trào phản kháng của người dân, ông tỏ ra ngạo mạn.

Báo cáo của Tổ chức các quốc gia Châu Mỹ (OEA theo tiếng Pháp) khẳng định bầu cử "gian lận trầm trọng", là phát súng ân huệ cho tổng thống Bolivia. Chính lúc đó quân đội yêu cầu ông Morales từ chức, phe cực hữu nổi lên, gạt ra ngoài lề ứng cử viên cánh trung Carlos Mesa từng về nhì. Cách thức mà phó chủ tịch Thượng Viện, bà Jeanine Anez tự phong tổng thống lâm thời là rất đáng ngại, những vụ đụng độ và các cuộc biểu tình phân biệt chủng tộc diễn ra. Từ nơi tị nạn là Mêhicô, Evo Morales tuyên bố sẵn sàng trở về Bolivia. Theo Le Monde, đây lại là một sai lầm nữa : Morales nên quy ẩn để giúp bạo lực lắng xuống, và có được một giải pháp hợp hiến.

Pháp, một năm sau khủng hoảng Gilets Jaunes

Tựa chính các báo Paris hôm nay tập trung vào các vấn đề xã hội của nước Pháp, đặc biệt là kỷ niệm một năm phong trào Áo Vàng (Gilets Jaunes). Trang nhất La Croix đăng ảnh một người biểu tình Áo Vàng với hàng chữ trên lưng áo "Nước Pháp giận dữ - 17/11/2018". Les Echos chạy tựa "Gilets Jaunes, Lịch trình mới của Macron" : Một năm sau, tổng thống Pháp muốn đoàn kết người dân, không muốn tỏ ra án binh bất động.

Le Figaro nhận xét chính quyền lo ngại một loạt những hành động phản kháng : bệnh viện, giới sinh viên, cảnh sát, lính cứu hỏa, nhân viên thuế vụ, và nhất là cuộc đình công của ngành đường sắt phản đối cải cách hưu bổng ngày 5/12 sắp tới. Libération chú trọng đến "Bạo lực cảnh sát" dù đã có những lời cảnh báo của cuộc khủng hoảng Gilets Jaunes. Riêng Le Monde giải thích "Vì sao các thị trưởng tự tin trở lại" : trên 62% cho rằng được người dân đánh giá tốt.

Bài xã luận của La Croix nói về "Những bài học của một cuộc khủng hoảng". Cả một nước Pháp mà các chính khách và truyền thông đã bỏ quên bất ngờ xuất hiện. Một nước Pháp sống bên lề các thành phố lớn, không quá nghèo khổ nhưng cũng gặp những khó khăn. Một nước Pháp muốn có tương lai tốt đẹp hơn cho con cháu nhưng cảm thấy bị thiệt thòi. Những vấn đề được Gilets Jaunes đưa ra ánh sáng đã có được một số lời đáp rời rạc, cuộc tranh luận toàn quốc mùa đông năm ngoái đã giúp tổng thống Macron chứng tỏ năng lực của mình. Tuy nhiên vẫn còn nhiều việc phải làm để tái lập lòng tin, nối lại mối liên hệ với nhiều vùng đất khác nhau, và theo tờ báo, cuộc khủng hoảng Áo Vàng vẫn chưa kết thúc.

Les Echos cho rằng thất bại của Áo Vàng đã được báo trước vì không thể hình thành được một phong trào chính trị hay xã hội, đưa ra những yêu sách theo trật tự, không xuất hiện những thủ lãnh chân chính. Mất phương hướng, Áo Vàng bèn "ăn theo" đợt đình công phản đối chính sách hưu của ngành đường sắt ngày 5/12 tới. Đây là một nghịch lý, vì như vậy họ đã chuyển sang đấu tranh cho những người được ưu tiên về hưu bổng so với các ngành khác.

Nhật báo kinh tế Les Echos cũnglưu ý một khía cạnh tiêu cực khác : "Phong trào Áo Vàng đã để lại dấu vết trong mạng lưới ngân hàng". Trụ sở bị phá hoại, cướp bóc, phóng hỏa, máy rút tiền bị phá hư, nhân viên bị đe dọa… gần 800 chi nhánh ngân hàng đã bị thiệt hại. Bị tấn công, các ngân hàng cố gắng tìm ra lời giải cho cuộc khủng hoảng xã hội, chẳng hạn cam kết không tăng các loại phí trong năm 2019.

Thụy My

Donald Trump : Ứng cử viên lý tưởng của Tập Cận Bình ?

Hai nhân vật ở Châu Mỹ chiếm trang nhất thời sự là Evo Morales và Donald Trump. Người thứ nhất là tổng thống Bolivia, vừa tuyên bố từ chức đã bay sang Mexico lưu vong. Người thứ hai là tổng thống Mỹ mà thủ tục truất phế, với các cuộc điều trần công khai tại Quốc hội, bắt đầu từ hôm nay 13/11/2019.

Ảnh tư liệu : Tổng thống Mỹ Donald Trump gặp chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, bên lề thượng đỉnh G20, Osaka, Nhật Bản, ngày 29/06/2019. Reuters/Kevin Lamarque

Donald Trump là người hùng hay thực chất là một nhà chính trị yếu đuối dễ bị khai thác ?

Libération và Le Monde phân tích hai mặt trái phải của tổng thống Mỹ.

Với ảnh Donald Trump chân bước tự tin, và với tựa đen trên nền đỏ màu chiến đấu, nhật báo cánh tả khẳng định : Đối mặt với Impeachment, Trump không sợ. Lý do là trong bầu không khí chính trị hóa lưỡng cực tối đa, tổng thống Trump khó bị truất phế. Ông có thể tin cậy vào thành phần trung thành. Ngay trong phe Cộng Hòa tại Thượng viện, những người biểu quyết truất phế tổng thống cũng ngần ngại, không dám bỏ rơi chủ nhân Nhà Trắng. Sức thu hút của Donald Trump trong giới cử tri bình dân cho phép ông yên tâm đối đầu với phe Dân Chủ, theo kết luận của Libération.

Vấn đề là những lợi khí trong chính trị nội bộ rất có thể là nhược điểm của Donald Trump trong chính sách đối ngoại. Theo Le Monde, tổng thống Mexico thấy rõ điểm yếu của Donald Trump là thích làm người hùng. Cho nên, chỉ cần ký một thỏa thuận thương mại "giả vờ" với Mỹ và chịu khó ngăn chặn làn sóng di dân là Mexico của tổng thống Oprodor tìm được quan hệ "trăng mật" với nước Mỹ của Donald Trump. Các chế độ độc tài cũng ủng hộ Trump. Putin thấy được lá bài tẩy yếu xìu của chủ nhân Nhà Trắng nên thoải mái đẩy các quân cờ đi tới.

Còn Trung Quốc thì sao ? Trong bài "Liệu Donald Trump là ứng cử viên của Tập Cận Bình ?", Le Monde cho rằng khủng hoảng ở Chile có một cái lợi : thượng đỉnh APEC bị hủy bỏ, lễ ký kết thỏa thuận thương mại Mỹ-Trung, phần l, bị dời lại. Donald Trump muốn ký với Tập Cận Bình tại một địa điểm hay một dịp biểu tượng, nếu không được tại APEC thì ở bang nông nghiệp Iowa nơi nông dân trồng đậu nành bị lao đao vì biện pháp trả đũa của Trung Quốc. Tập Cận Bình cũng sẵn lòng trở lại Iowa, nơi lúc còn là quan chức cấp huyện, ông đã đến tham quan.

Câu hỏi đặt ra là vì sao Bắc Kinh muốn làm vui lòng chủ nhân Nhà Trắng ? Theo Le Monde, "Trump là lá chủ bài số một của Bắc Kinh : giới lãnh đạo Trung Quốc muốn tổng thống Mỹ tái đắc cử bởi vì ông ta quá YẾU". Donald Trump có lợi cho Trung Quốc bởi vì Donald Trump làm nước Mỹ suy yếu. Donald Trump rút bỏ hiệp định TPP do Obama đề xuất làm đê điều ngăn chặn Trung Quốc. Trump bỏ rơi người Kurdistan. Từ Trung Đông đến Philippines ở Châu Á, ai còn tin vào Washington ? Nước Mỹ càng yếu thì Trung Quốc càng có lợi. Nếu để một chính trị gia của đảng Dân chủ đắc cử tổng thống thì phong trào chống Trung Quốc càng mạnh vì Cộng hòa và Dân chủ đều một lòng không muốn siêu cường bị Trung Quốc đẩy xuống hàng thứ hai.

Tóm lại, nếu đảng Dân chủ trở lại chính quyền, nước Mỹ có được một chính sách nhất quán và nghiêm khắc thật sự, chứ không phải nói mà không làm, thì Tập Cận Bình sẽ gặp khó khăn hơn là với nước Mỹ sớm nắng chiều mưa của Donald Trump, tác giả kết luận.

Hành động bỏ chạy của tổng thống Bolivia : Đần độn và vô trách nhiệm ?

Đó là lời phê phán của giới phân tích Bolivia về quyết định lưu vong của tổng thống, Evo Morales. Liệu các nước láng giềng, cũng đang bị sức ép đường phố có bị tác động hay không ?

Tất cả báo Pháp đều chạy tựa : Bolivia rối loạn sau khi Morales ra đi. Le Monde dành hai bài dài để mô tả chân dung người hùng Bolivia, xuất thân là nông dân bản địa, sau 14 năm lãnh đạo, không ý thức là mình đã hết thời, nên phải bỏ chạy trước áp lực đường phố, sau cuộc bầu cử sau cùng nhiều tai tiếng. Theo một nhà xã hội học Bolivia, thái độ đáng chê trách của tổng thống Morales là trong suốt 14 năm lãnh đạo, không chuẩn bị cho phe tả có một nhân vật thay thế. Ông từ chức một cách vô trách nhiệm như là cố tình cho Bolivia rơi vào tình trạng hỗn loạn. Le Figaro thì chú ý lời tuyên bố của tổng thống Mỹ Donald Trump "chào mừng nhân dân Bolivia giành được tự do và quân đội Bolivia từ nay không bảo vệ một cá nhân mà bảo vệ Hiến pháp Bolivia".

Nhật báo thiên hữu dự phóng sự kiện này sẽ tác động đến các chế độ "mất tính chính đáng" lân cận, từ Venezuela cho đến Nicaragua.

Les Echos cũng cho là sẽ có tác động dây chuyền tại Nam Mỹ : Tổ chức các quốc gia Châu Mỹ (OEA) có hành động đáng khen là nhanh chóng tố giác những điều bất thường cuộc bầu cử. Tổ chức cũng rất công bình phê phán các hành động quá trớn của tổng thống Morales nhưng lại im lặng về bối cảnh ông phải từ chức. Nếu OEA hành động như bênh vực một bên thì khó tránh được một cuộc khủng hoảng chính trị lan rộng tại Nam Mỹ.

Hồng Kông chìm sâu vào bạo lực

Từ Bolivia, báo Pháp đưa độc giả qua các phong trào đòi cải cách chính trị tại Chile, và Algeria. "Chiến tranh tiêu hao của người dân Algeria chống chế độ" và "Chính phủ Chile chấp nhận thay đổi Hiến pháp do chế độ Pinochet để lại", tựa của La Croix.

Les Echos và Le Monde trở lại ba ngày xung đột ở Hồng Kông. Nhật báo kinh tế Les Echos nhấn mạnh đến tình hình Hồng Kông "đang căng thẳng cao độ", dù vậy, phong trào phản kháng tiếp tục được ủng hộ. Cảnh sát xông vào khu đại học, đang bãi khóa, để giải tán biểu tình bằng hơi cay. Le Monde, với một bài tường thuật dài kể lại vụ một người biểu tình bị cảnh sát bắn và một người chống biểu tình bị hỏa thiêu. Vụ châm xăng đốt người cho dù bị cảnh sát lên án là "dã man" không làm cho phe phản kháng nao động. Phương châm của họ là "đoàn kết keo sơn và xin lỗi khi phạm sai trái".

Cho dù hành động bạo lực liên tiếp xảy ra, cho dù người biểu tình ngày càng ít dung thứ những người không cùng quan điểm nhưng vì thái độ thiếu chuyên nghiệp của cảnh sát làm cho dân chúng ngày càng bất bình, cho nên công luận tiếp tục ủng hộ "giới trẻ phẫn nộ".

Thương chiến Mỹ-Châu Âu liệu xảy ra như Donald Trump hăm dọa ?

Le Figaro cho biết có lý do để lạc quan : Sau nhiều tháng đàm phán, Washington sẽ từ bỏ ý định tăng thuế đánh lên xe hơi Châu Âu. Tuy chưa chính thức nhưng tin này được nhiều báo Mỹ loan trước. Vì sao ? Vì lý do bầu cử : Các hãng xe Đức đã tạo ra 12.000 công ăn việc làm tại Mỹ và hứa sẽ đầu tư thêm tạo thêm 25.000 chỗ làm. Phần lớn các hãng này đặt ở các tiểu bang bầu cho Donald Trump năm 2016.

Lý do thứ hai làm Donald Trump phải do dự là ngay các tập đoàn xe hơn Mỹ cũng chống các biện pháp bảo hộ thị trường. Ford, General Motors, Chrysler nhập cảng nhiều trang thiết bị của Châu Âu và chỉ riêng các công ty linh kiện này thôi cũng tạo cho Mỹ 400.000 việc làm.

Thái độ thù hận của tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ : dùng tù binh Daesh làm công cụ bắt chẹt Tây phương

Theo Le Figaro, tổng thống Erdogan đưa ra những lập luận hiềm thù và đe dọa. Sau khi dọa mở cửa biên giới cho 4 triệu người tị nạn chạy sang Châu Âu, ông Erdogan sử dụng lá bài tống khứ quân thánh chiến quốc tịch Tây phương, bị giam tại Thổ Nhĩ Kỳ, về nước gốc. Trường hợp đầu tiên là một thành viên Daesh người Mỹ : Washington không nhận, Hy Lạp không nhận, cuối cùng kẻ nguy hiểm này bị đưa vào khu vực trái độn giữa Thổ và Hy Lạp.

Paris cũng đang chờ hành động trả đũa. Tổng thống Erdogan không chấp nhận được sự kiện Pháp giúp dân quân Kurdistan cũng như chống hành động khoan dầu ở ngoài khơi đảo Chyprus.

Một năm Gilets Jaunes : Tiếng nói người phụ nữ

Về tình hình xã hội Pháp, Libération đặc biệt dành nhiều trang cho phong trào Áo Vàng (Gillet Jaunes) sau một năm tranh đấu và phỏng vấn ba phụ nữ, những người đã túc trực ở các ngã tư đường bất chấp thời tiết nóng lạnh trong suốt 12 tháng. Tại sao họ tranh đấu ? Đây là câu trả lời : "Khi Nhà nước không làm tròn bổn phận thì những người mẹ phải lên tuyến đầu".

Tú Anh