Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung đã diễn ra 18 tháng nay, lúc đánh lúc đàm, vẫn đang leo thang chưa có hồi kết, với hệ quả khó lường. Gần đây, khi Trung Quốc đánh thuế lên 75 tỷ USD hàng nhập của Mỹ (23/8/2019), Trump lập tức phản ứng để trả đũa bằng tăng thuế từ 25% lên 30% trên 250 tỷ USD hàng nhập của Trung Quốc (từ 1/10/2019). Ông còn muốn tăng thuế trên 300 tỷ USD hàng nhập của Trung Quốc (đến hạn từ 1/10 và 15/12/2019), cấm cửa Huawei và yêu cầu các công ty Mỹ không được làm ăn với Trung Quốc. Quyết định của Trump làm rung chuyển thị trường chứng khoán. Dow Jones giảm 600 điểm (bằng 2,4%).

Cuộc gặp mặt giữa Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Donald Trump tại Bắc Kinh - Ảnh minh họa

Nhưng chiến tranh thương mại chỉ là "phần nổi của tảng băng chìm" trong cuộc "chiến tranh lạnh mới" Mỹ-Trung, với những quan điểm khác nhau, thậm chí đầy nghịch lý. Tuy còn hơi sớm, nhưng cần đánh giá giữa kỳ chiến tranh thương mại Mỹ-Trung, để có cái nhìn toàn cảnh.

Nghịch lý về chiến tranh thương mại

 Trong khi chiến tranh thương mại "truyền thống" của Mỹ với EU (xuyên Đại Tây Dương) hoặc với Nhật Bản (xuyên Thái Bình Dương) trong thập niên 1980 (hay sau đó), chủ yếu là vì kinh tế, thì chiến tranh thương mại của Mỹ với Trung Quốc hiện nay chủ yếu là vì địa chính trị (do chiến lược thúc đẩy). Vì vậy, chiến tranh thương mại "phi truyền thống" của Trump "không logic" (hoặc "logic ngược"). Nói cách khác, chiến tranh thương mại Mỹ-Trung chỉ là phần nổi của tảng băng chìm, với cuộc "chiến tranh lạnh kiểu mới" trên nhiều mặt trận (1).

Cũng như vậy, chiến tranh lạnh "truyền thống" của Mỹ với Liên Xô trước đây chủ yếu là do chiến lược vì Liên Xô lúc đó không phải là siêu cường kinh tế. Cuộc "chiến tranh lạnh mới" với Trung Quốc là đối đầu tổng lực giữa hai hệ thống chính trị/tư tưởng đang muốn thống trị toàn cầu, vì Trung Quốc đang trỗi dậy như một siêu cường kinh tế và quân sự. Theo lời Richard Nixon, Trung Quốc đã trở thành "quái vật Frankenstein" tại Châu Á.

Theo các chuyên gia kinh tế, chiến tranh thương mại "truyền thống" thường theo một số quy luật như "đánh đổi" (tradeoff). Họ thường lập luận "không có bữa trưa miễn phí" và mọi thứ đều phải có "chi phí cơ hội". Với ý nghĩa đó, chiến tranh thương mại của Trump với Trung Quốc không chỉ là cuộc đấu về kinh tế. Đó còn là một phần của cuộc "chiến tranh lạnh kiểu mới" do Mỹ phát động để nhắm vào Trung Quốc, trong một cuộc đối đầu không chỉ tại khu vực Indo-Pacific mà trên toàn cầu, như một cuộc chiến "lồng ghép" (hybrid).

Như vậy, đối đầu Mỹ-Trung không chỉ là chiến tranh thương mại mà còn là "chiến tranh lạnh kiểu mới", mang tính "đối kháng toàn diện" (về kinh tế, quân sự, công nghệ, hệ tư tưởng) có ý nghĩa sống còn, với thời gian kéo dài (trong thế kỷ 21). Đối đầu Mỹ-Xô (trong thế kỷ trước) chỉ mang tính "đối kháng về quân sự" của cuộc chiến tranh lạnh "truyền thống".

Mỹ cho rằng Trung Quốc là "cường quốc xét lại" (còn nguy hiểm hơn cả Nga), đang đe dọa không chỉ nước Mỹ mà cả trật tự thế giới dựa trên luật lệ. Vì vậy, Mỹ phải :

1) giữ khoảng cách về quân sự và kinh tế với Trung Quốc ;

2) Kiềm chế sự trỗi dậy của Trung Quốc về công nghệ và địa chính trị ;

3) Thúc đẩy sự phát triển của dân chủ hóa ở Trung Quốc.

Gần đây, Mỹ đang thuyết phục các nước G7 để hình thành một mặt trận đồng minh về thương mại nhằm đối phó với Trung Quốc. Điều này có ý nghĩa rất quan trọng vì :

1) các nước G7 sẽ thay thế Trung Quốc trong quan hệ thương mại với Mỹ ;

2) Các nước G7 sẽ tham gia cùng Mỹ trong cuộc chiến thương mại với Trung Quốc ;

3) Với sự hộ trợ vững chắc đó, Mỹ sẽ tuyên bố tình trạng khẩn cấp, buộc các công ty Mỹ phải rời khỏi Trung Quốc.

Tính đến nay, Trung Quốc đã vượt qua 6 trong 7 nước thành viên G7 (chỉ đứng sau Mỹ về kinh tế). Trong mấy thập kỷ qua, Trung Quốc đã trỗi dậy vượt bậc vì lợi dụng được chính sách của Mỹ và phương Tây (constructive engagement), ăn cắp sở hữu trí tuệ, tạo ra thâm hụt lớn trong cán cân thương mại, thao túng đồng Nhân dân tệ để dành lợi thế kinh tế, đặt ra các rào cản và điều kiện để gây khó dễ cho hàng nhập vào Trung Quốc, cài đặt thiết bị gián điệp trong các sản phẩm (của Huawei), trợ giá cho hàng của Trung Quốc xuất sang Mỹ.

Sau khi báo cáo của Robert Mueller không quy kết Trump đã thông đồng với Nga trong chiến dịch tranh cử, chắc Trump sẽ lại chơi "lá bài Nga". Nếu Mỹ tiếp tục cấm vận và cô lập Nga thì sẽ đẩy Nga lại gần Trung Quốc hơn như đồng minh (làm Trung Quốc mạnh lên). Vừa qua, Mỹ đã rút khỏi hiệp ước tên lửa tầm trung không phải vì Nga vi phạm mà vì Trung Quốc đứng ngoài hiệp ước này để vi phạm. Nếu Mỹ không cải thiện được quan hệ hợp tác với Nga, thì các vấn đề quốc tế quan trọng (như Bắc Triều Tiên, Iran, Syria) sẽ tiếp tục bế tắc.

Trong khi Mỹ muốn chơi "lá bài G7" như một liên minh chống Trung Quốc (vì "công bằng thương mại") và chơi "lá bài Nga" bằng cách kéo Nga trở lại G7 (để cô lập Trung Quốc), thì Đức và Pháp cũng muốn giảm căng thẳng với Nga. Đây cũng là cơ hội tốt để Nga thoát khỏi tình thế bị Mỹ và phương Tây cô lập về kinh tế. Chắc Putin cũng muốn "nước Nga trên hết", vì Nga liên minh với Trung Quốc chỉ là nước cờ thế do tình huống.

Ngày 26/08/2019, Bắc Kinh đã phát tín hiệu muốn đàm phán lại với Mỹ. Phó Thủ tướng Lưu Hạc đã gửi thông điệp cho Washington trong đó nhấn mạnh "Bắc Kinh sẵn sàng giải quyết các tranh chấp thương mại với Washington thông qua "đối thoại bình tĩnh". Trong trò chơi thương mại "vừa đánh vừa đàm", Bắc Kinh tỏ ra đang yếu thế, trong khi Washington đang ở thế thượng phong. Khi đàm phán tiếp tại Washington (dự kiến trong tháng 10/2019), chắc Trung Quốc muốn hòa hoãn với Mỹ, nhưng còn quá sớm để có thể dự đoán cụ thể.

Nhìn lại Trung Quốc và Mỹ

Gần đây, trên thế giới người ta vẫn còn đặt câu hỏi "Tập Cận Bình là ai ?". Tuy có nhiều người nước ngoài bị nhầm về Tập, nhưng nhiều người Trung Quốc thân với Tập cũng không biết họ được cái gì khi ủng hộ Tập lên cầm quyền. Thực ra, Tập không đả phá Mao (như người ta tưởng) mà còn sùng bái Mao. Tuy trong nước Tập đã củng cố được quyền lực, nhưng ngoài nước, phản ứng đối với các chương trình lớn của Tập đang tăng lên. Mỹ đang đối đầu với Trung Quốc trên mọi mặt, từ thương mại đến quân sự. Tập tỏ ra cứng rắn và quyền biến trong việc thao túng thể chế để buộc nó theo ý mình. Nhưng lịch sử Trung Quốc đã chứng minh, sớm hay muộn thì thể chế cũng đuổi kịp Tập. Vấn đề là khi nào (2).

Theo New York Times, Hồng Kông là thị trường tài chính lớn thứ ba trên thế giới, đang trong tình thế nguy hiểm. Đây là thời điểm nhạy cảm khi Mỹ tiến hành cuộc chiến hệ tư tưởng trực tiếp với Trung Quốc về hình thù của thế giới trong thế kỷ 21. Nhiều người cho rằng nếu để xảy ra Thiên An Môn lần thứ hai thì Tập Cận Bình sẽ gặp rắc rối lớn. Tập có nhiểu điểm yếu hơn là người ta tưởng. Tuyên bố của Trump gần đây gắn thỏa thuận thương mại với biểu tình ở Hồng Kông có lẽ là "điểm sáng nhất" của Trump : "Rất khó thỏa thuận với Trung Quốc nếu họ dùng bạo lực. Ý tôi là nếu có một Thiên An Môn nữa…". Hiện nay, trong số các ứng cử viên tổng thống của đảng Dân Chủ, chỉ có Elizabeth Warren là hiểu về Trung Quốc, nên đang lên điểm. Trung Quốc sẽ là một chủ đề lớn trong năm tranh cử 2020 (3).

Nikki Haley (cựu đại sứ tại LHQ và ứng cử viên tổng thống tiềm năng) lập luận : "bản chất cực đoan của chiến lược an ninh quốc gia Trung Quốc chỉ bộc lộ rõ trong mấy năm gần đây. Khi điều chỉnh chiến lược an ninh quốc gia Mỹ để đối phó, chúng ta muốn khuyến khích các đồng minh điều chỉnh chiến lược của họ. Trung Quốc đòi hỏi không chỉ "cả chính phủ" mà "cả quốc gia" phải vào cuộc. May mắn là chúng ta có sự ủng hộ của tất cả các phía để đối phó với chính sách hung hăng mới của Trung Quốc. Chúng ta phải hành động ngay, trước khi quá muộn. Cái giá phải trả rất lớn, có thể là sống còn". Theo Haley, Tập đã thủ tiêu khái niệm Trung Quốc sẽ "hòa đồng", và thái độ cứng rắn về thương mại "chỉ là bước đầu". Mỹ cần "thay đổi lăng kính để xem xét lại các quy định của Mỹ về ngoại thương, chuỗi cung ứng quốc tế, đầu tư vào Mỹ, bảo vệ bản quyền, ưu đãi cho công nghệ quốc phòng cốt lõi" (4).

Theo Andrew Hastie (Chủ tịch Ủy ban Tình báo và An ninh của Quốc hội Úc), nước Úc đã đánh giá thấp Trung Quốc. Để so sánh, ông nhắc lại bài học về Đức Quốc Xã trong những năm 1930. Quan điểm của Hastie phản ánh sự phân hóa trong chính giới Úc và phương Tây. Hastie cho rằng Úc đang đứng trước thử thách lớn nhất về an ninh, kinh tế, và dân chủ trong thập niên tới khi Trung Quốc và Mỹ cạnh tranh để bá chủ toàn cầu. "Thập niên tới sẽ thử thách các giá trị dân chủ, nền kinh tế, khối liên minh và an ninh của chúng ta, mà Úc chưa từng thấy trong lịch sử. Lúc này, chỗ yếu lớn nhất không phải là hạ tầng mà là tư duy của chúng ta. Thất bại về nhận thức sẽ làm chúng ta yếu kém về thể chế. Nếu chúng ta không hiểu thách thức trước mắt, thì chủ quyền và tự do của chúng ta sẽ bị suy yếu" (5).

Đối với nhiều người Đức và Châu Âu, việc Trung Quốc tăng cường trấn áp trong nước đang đặt ra các câu hỏi đáng lo ngại về hình thù thế giới do Trung Quốc dẫn dắt. Châu Âu đang cố gắng xem làm thế nào để hợp tác với Mỹ về Trung Quốc. Có nhiều người coi thường thách thức của Trung Quốc. Nếu thế giới dân chủ không làm được gì thì Trung Quốc sẽ lập ra một thể chế như họ muốn, và chắc Châu Âu không muốn thấy hệ quả đó. Không phải chỉ có Đức đang tỉnh ngộ mà hai cường quốc khác là Pháp và Anh cũng đều lo lắng, tuy họ vẫn hợp tác với Trung Quốc về các thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu và phổ biến vũ khí hạt nhân. Tại Châu Âu, nhiều người cho rằng Trung Quốc đang làm tổn hại đến các giá trị dân chủ của phương Tây và các tiêu chuẩn hành xử dựa trên luật pháp. Trong chuyến thăm Pháp của Tập Cận Bình, Macron đã tuyên bố chấm dứt "sự ngây thơ của Châu Âu" về Trung Quốc.

Nhưng Châu Âu không thỏa thuận được việc đáp ứng yêu cầu của Mỹ là Châu Âu phải cấm Huawei làm dự án mạng 5G. Ủy ban Châu Âu đã ra khuyến cáo về rủi ro an ninh mạng, nhưng để tùy các nước tự quyết định về tiêu chí an toàn của họ. Hầu hết các nước còn đang soạn thảo chính sách quốc gia về 5G. Đức và Anh đang thắt chặt các yêu cầu về an toàn cho các nhà cung cấp 5G, và Pháp đã có tiêu chí an toàn để răn đe các nhà mạng không sử dụng thiết bị Huawei cho mạng 5G của họ. Nhưng không có nước nào thuận theo lập trường của Washington muốn cấm hoàn toàn Huawei, vì còn lâu EU mới có một chính sách chung.

Tại Châu Á, chiến lược kết nối của Nhật, do thủ tướng Shinzo Abe đề xướng (như một mô hình tốt) ngay sau khi Trung Quốc triển khai BRI (Vành đai Con đường). Quỹ đầu tư gồm 110 tỷ USD đã nâng cao năng lực của Nhật để tài trợ cho các dự án phát triển có tài chính bền vững và chất lượng cao trong khi hợp tác với Trung Quốc, nếu chấp thuận nguyên tắc của Nhật. Điều mà Nhật học nhanh hơn các nước Tây Âu là sẽ làm theo Trung Quốc nếu họ là bên duy nhất tham gia trò chơi. Nhưng khi các nước khác cạnh tranh, thì thế giới đang phát triển có nhiều lựa chọn hơn (6). 

Cách đây hơn 77 năm, Nicholas Spykman (một chiến lược gia Mỹ gốc Hà Lan) đã thấy trước một liên minh hậu chiến gồm Mỹ và Nhật để chống Trung Quốc. Tầm nhình xa đó đã xác định và ổn định Châu Á, giúp đem lại hòa bình và thịnh vượng cho khu vực suốt 3/4 thế kỷ. Nếu không có liên minh Mỹ-Nhật, thì tổng thống Nixon không thể bắt tay với Trung Quốc (năm 1972). Nhưng tầm nhìn của Spykman về Châu Á nay đang bắt đầu suy sụp (7).

Điều đó là do Châu Á đã trải qua một quá trình chuyển đổi ngoạn mục. Nay ít người nhận thấy chúng ta đang bước vào một kỷ nguyên mới, với một nước Trung Quốc hung hăng nhưng nội bộ bất ổn, cùng với một hệ thống đồng minh với Mỹ đang rạn nứt, và hải quân Mỹ không còn bá chủ thế giới như trong mấy thập kỷ trước. Khủng hoảng chính trị ở Hồng Kông và suy giảm quan hệ giữa Nam Hàn và Nhật là tiền đề cho mấy năm tới khi an ninh Châu Á không còn là chuyện mặc nhiên. Nếu trật tự "đơn cực" là chìa khóa ngầm cho tầm nhìn của Spykman vể một liên minh Mỹ-Nhật, thì sự chuyển đổi sang trật tự "đa cực" bắt đầu. Các dự án phát triển hải cảng gần đây của Trung Quốc ở Darwin (Bắc Úc) và ở Ream (gần Sihanoukville) chứng tỏ họ đang lấp lỗ trống hàng hải tại cửa ngõ Biển Đông và Ấn Độ Dương. Kết quả là Indo-Pacific không còn là cái hồ của hải quân Mỹ. Bằng cách lựa chọn chính sách song phượng đơn điệu với từng nước Châu Á mà không có tầm nhìn khu vực rõ ràng, nên chính quyền Trump đã mở "cái hộp Pandora" gồm nhiều vấn đề khu vực có thể làm các nước đồng minh với Mỹ chống đối nhau trong khi chỉ có Trung Quốc trục lợi.

Liên minh mới của Washington với New Delhi và một mạng lưới đối tác mới xuất hiện (gồm Ấn Độ, Úc, Nhật, và Việt Nam) tuy hữu ích nhưng làm được ít hơn là người ta tưởng. Từ Nhật tới Úc, các nước đồng minh Châu Á đang đi vào quỹ đạo Trung Quốc theo cách mà Phần Lan đã xích lại gần Liên Xô trong thời chiến tranh lạnh (vì họ không có sự lựa chọn). Nếu Mỹ để điều này xảy ra thì chúng ta sẽ thấy tầm nhìn của Spykman chấm dứt.

Theo Stephen Walt (Harvard KSG) có hai yếu tố quan trọng nhất cần xem xét : Một là cân bằng lực lượng giữa Mỹ và Trung Quốc ; Hai là phản ứng của các nước Châu Á trước các biến động quan trọng của thế cân bằng đó. Có 3 kịch bản chính :

1) Trung Quốc tiếp tục trỗi dậy nhanh trong khi Mỹ vấp ngã ;

2) Trung Quốc vấp ngã trong khi Mỹ bất chấp dự đoán là sẽ suy yếu. (Đây là kịch bản tốt nhất cho Mỹ) ;

3) Trung Quốc tiếp tục trỗi dậy nhưng Mỹ vẫn theo kịp. Khoảng cách có thể thu hẹp nhưng Trung Quốc không vượt được Mỹ.

Thế giới trở thành "lưỡng cực" (bipolarity) hoặc "đa cực" (multipolarity) với Mỹ và Trung Quốc bỏ xa các cường Quốc khác (như Nga, Ấn Độ, Nhật Bản). Đây là kịch bản có nhiều khả năng nhất (8). 

Nhìn lại Việt Nam

Sau khi Trump bất ngờ lên án Việt Nam là "nước lạm dụng tồi tệ nhất" về thương mại và "còn tồi tệ hơn cả Trung Quốc", Bộ Thương Mại Mỹ đã đánh thuế hơn 400% lên thép nhập khẩu từ Việt Nam có nguồn gốc từ Hàn Quốc và Đài Loan (hoặc Trung Quốc). Việt Nam có thể là mục tiêu tiếp theo để Mỹ đánh thuế. Tuy đây là phát súng cảnh báo, nhưng điều tồi tệ nhất vẫn còn ở phía trước. Khi chiến tranh thương mại Mỹ-Trung nổ ra, nhiều người lạc quan cho rằng Việt Nam sẽ là "bên thắng cuộc" (winner) được lợi từ cuộc chơi này, trong khi nhiều người khác lại bi quan cho rằng Việt Nam là "bên thua cuộc" (loser) vì "trâu bò đánh nhau ruồi muỗi chết". Tuy cả hai nhóm trên đều có lý nhất định, nhưng có xu hướng đơn giản hóa vấn đề. Thực ra, Việt Nam "vừa thắng vừa thua", tùy thuộc vào cách ứng xử của mình. 

Thâm hụt thương mại của Mỹ với Việt Nam tăng từ 31,98 tỷ USD (năm 2016) lên 39,49 tỷ USD (năm 2018) và tăng thêm 39% (tính đến 6/2019). Trong khi thâm hụt thương mại của Mỹ là một cách đánh giá thiếu chính xác thương mại với Việt Nam, thuế của Mỹ có thể làm hại mục tiêu an ninh của Mỹ đối với Trung Quốc. Cả hai đảng ngày càng đồng thuận là nếu không ngăn chặn thì Trung Quốc sẽ là nguy cơ an ninh lớn nhất, và quan hệ Mỹ-Việt vững mạnh sẽ là yếu tố ngày càng quan trọng để cân bằng ảnh hưởng của Trung Quốc ở khu vực.

Tuy Việt Nam có thể là mục tiêu tiếp theo để Mỹ đánh thuế, nhưng có những cách tính toán khác cơ bản với Trung Quốc. Tuy còn quá sớm để biết liệu Việt Nam có được Mỹ tha không, hay sẽ bị vạ lây khi hai bên đánh nhau. Rất ít khả năng Mỹ tha cho một nước không gần Mỹ bằng Nhật Bản và Hàn Quốc tuy là đồng minh của Mỹ nhưng cũng bị cho vào tầm ngắm. Tuy nhiên Mỹ nên cộng tác với Việt Nam để hạn chế việc trung chuyển hàng hóa và tăng cường hợp tác an ninh để lôi kéo Việt Nam gần Mỹ hơn (9).

Một số nhà phân tích coi Việt Nam là nơi Trung Quốc chọn để "tập dượt" trước khi đánh thật lớn hơn với Mỹ tại Biển Đông. Derek Grossman (chuyên gia phân tích tại RAND Corporation) lập luận rằng nếu Trung Quốc định tấn công quân sự tại Biển Đông, có nhiều khả năng họ sẽ chọn Việt Nam. Trong một bài viết vào đầu năm nay (trước khi có đối đầu tại bãi Tư Chính) ông cho rằng Việt Nam sẽ được Bắc Kinh chọn để "khởi động cuộc chiến" vì đó là "một quốc gia tầm trung dễ bị quân đội Trung Quốc đánh bại" (10).

Rõ ràng quân đội Việt Nam yếu kém hơn quân đội Trung Quốc. Trong khi Việt Nam chi 5 tỷ USD mỗi năm cho quốc phòng thì Trung Quốc chi 200 tỷ USD. Quân số Trung Quốc gấp 5 lần Việt Nam, trong khi số máy bay chiến đầu gấp 10 lần (3.187 trên 318) và số tàu chiến gấp 11 lần (714 trên 65). Trang bị của quân đội Trung Quốc tốt hơn nhiều. Hải quân Trung Quốc có tàu sân bay và tàu khu trục, trong khi Việt Nam không có. Nếu đối đầu (standoff) hiện nay trở thành đối kháng vũ trang (armed confrontation) thì đó là cơ hội để Trung Quốc "tập sẵn sàng chiến đấu" cho các trận đánh lớn hơn trong tương lai tại vùng biển có tranh chấp (11).

Hiện nay Việt Nam mua khoảng 4/5 thiết bị quân sự của Nga và 1/10 của Israel. Nếu Việt Nam mua thêm thiết bị của Mỹ, thì Washington có thể ưu ái không trừng phạt Việt Nam theo luật CAATSA (Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act) vì mua vũ khí của Nga. Vừa qua Việt Nam đã được Mỹ tạm miễn trừ theo luật CAATSA, vì cựu bộ trưởng quốc phòng James Mattis cho hưởng ngoại lệ (waiver). Nhưng để ngoại lệ đó trở thành chính thức, Hà Nội phải chứng tỏ đang giảm phụ thuộc vào vũ khí nhập của Nga. Hầu hết các nhà phân tích cho rằng trong tình huống bất cân xứng (asymmetry), lựa chọn chiến lược duy nhất của Việt Nam trong một cuộc xung đột trong tương lai là phòng vệ (defensive).

Mỹ cần phải chứng tỏ rằng họ nghiêm túc đảm bảo an ninh cho Việt Nam để đối phó với Trung Quốc. Chắc chắn Hà Nội vẫn nhớ rằng tổng thống Obama đã không bảo vệ cho đồng minh khi Trung Quốc chiếm Scarborough Shoal của Philippines (năm 2012). Obama cũng không hỗ trợ Việt Nam trong vụ đối đầu dàn khoan HD-981 (năm 2014). Trump cũng cư xử tương tự, tuy tuyên bố cứng rắn nhưng không có hành động tương xứng khi Trung Quốc bắt nạt Việt Nam (và Repsol) buộc phải bỏ kế hoạch khai thác dầu khí tại vùng đặc quyền kinh tế của mình tại mỏ Cá Rồng Đỏ (lô 136-03 & 07-03) vào tháng 7/2017 và tháng 3/2018.

Đối với Việt Nam, chắc Washington cũng không muốn mở rộng chiến tranh thương mại sang một đối tác chiến lược tiềm năng tại khu vực (chỉ vì lý do kinh tế). Đây không phải là mặt trận phụ (sideshow) của Trung Quốc, là mục tiêu chính trong cuộc chiến thương mại "phi truyền thống" (hay "chiến tranh lạnh mới"). Tuy Trung Quốc gây sức ép mạnh hơn lên Việt Nam, vô hình trung đẩy Việt Nam vào vòng tay Mỹ, nhưng thật vô lý nếu chính quyền Trump đúng lúc này lại trừng phạt và đẩy Việt Nam trở lại vòng tay Trung Quốc.

Một yếu tố khác trong thâm hụt thương mại giữa Việt Nam và Mỹ là sự "thiếu hụt thông tin". Nhiều người không hiểu rằng trong tổng số hàng nhập của Việt Nam bao gồm một tỷ lệ rất lớn (hơn 70%) từ "khu vực FDI" (đầu tư nước ngoài). Đó chủ yếu là hàng tiêu dùng "sản xuất tại Việt Nam" nhưng không hẳn là "sản phẩm của Việt Nam", mà là "sản phẩm gia công" cho các nhà đầu tư nước ngoài. Các mẫu điện thoại iphone (của Samsung) hoặc giầy Nike (của Mỹ) tuy sản xuất tại Việt Nam nhưng không hẳn là sản phẩm của Việt Nam mà là của hàn Quốc (hoặc của Mỹ) trong chuỗi giá trị toàn cầu. Ví dụ, một đôi giầy Nike "sản xuất tại Việt Nam" và bán ở Mỹ với giá khoảng 100 USD, thì Việt Nam chỉ được hơn 1 USD. Đây chính là "bẫy gia công" mà các chuyên gia kinh tế đã cảnh báo rủi ro trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Lời cuối

Trong bối cảnh "khủng hoảng Biển Đông lần 2", Bộ Chính trị Đảng cộng sản Việt Nam đã ban hành Nghị quyết 50-NQ/TW (20/8/2019). Đây là một cột mốc quan trọng để điều chỉnh chiến lược theo định hướng mới, trước chuyến thăm Mỹ của Tổng bí thư - Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng (dự kiến tháng 10/2019). Nó đã mở ra một bước ngoặt mới, để Hà Nội tuyên bố mạnh mẽ hơn, tàu cảnh sát biển Việt Nam hành động kiên quyết hơn tại bãi Tư Chính, và hải quân Việt Nam mạnh dạn hơn, tham gia cuộc tập trận (lần đầu tiên) với Mỹ và ASEAN (2-6/08/2019).

Nghị quyết 50 (từ trên xuống) là một yếu tố thay đổi được công chúng ủng hộ (từ dưới lên), báo hiệu một bước chuyển biến tích cực đang diễn ra (như "cùng tắc biến") đáp ứng kịp thời đòi hỏi cấp bách phải đổi mới từ bên trong và liên kết với bên ngoài. Hành động xâm lược của Trung Quốc tại bãi Tư Chính cũng là một yếu tố thúc đẩy đồng thuận quốc gia và đồng thuận quốc tế chống Trung Quốc, mà bài viết của ông Vũ Ngọc Hoàng là một chỉ dấu điển hình (12).

Một lần nữa khi tổ quốc lâm nguy, người Việt Nam lại phải dẹp bỏ lợi ích cá nhân hay phe nhóm, để chung tay bảo vệ lợi ích quốc gia. Điều đó không dễ, vì các nhóm lợi ích trong nước (cũng như giữa các nước ASEAN) đã bị Trung Quốc phân hóa và thao túng. Chuyến thăm Mỹ của ông Nguyễn Phú Trọng là cơ hội tốt để đổi mới thể chế (bên trong) và liên kết chiến lược với Mỹ (bên ngoài), nhằm bảo vệ chủ quyền tại Biển Đông. Nói cách khác, chiến tranh thương mại Mỹ-Trung và chủ quyền Biển Đông có mối liên kết chặt chẽ.

Nguyễn Quang Dy

Nguồn : viet-studies, 09/09/2019

Tham khảo :

(1) The High Costs of the New Cold War, Minxin Pei, Project syndicate, March 14, 2019

(2) Party Man : Xi Jinping’s Quest to Dominate China, Richard McGregor, Foreign Affairs, September / October 2019

(3) Trump Has China Policy About Right, Roger Cohen, New York Times, August 30, 2019

(4) How to Confront an Advancing Threat From China, Nikki Haley, Foreign Affairs, July 18, 2019

(5) SBS News, 08/08/2019

(6) The Old World and the Middle Kingdom : Europe Wakes Up to China’s Rise, Julianne Smith & Torrey Taussig, Foreign Affairs, September/October 2019

(7) Asia’s Coming Era of Unpredictability, Robert Kaplan, Foreign Policy, September 1, 2019

(8) Asia Has Three Possible Futures, Stephen Walt, Foreign Policy, September 5, 2019

(9) The Next Battleground in Trump’s Trade War : Vietnam, Alexander Hitch, Diplomat magazine, September 2019

(10) Vietnam Is the Chinese Military’s Preferred Warm-Up Fight, Derek Grossman, Diplomat, May 14, 2019

(11) Why China is picking a fight with Vietnam, David Hutt, Asia Times, September 5, 2019

(12) Trao đổi nhanh về chuyện Biển Đông, Vu Ngoc Hoang, Viet-studies, 08/09/2019

Tin từ Wall Street, trung tâm tài chính của Mỹ hôm thứ Sáu 28/6 nói các đại ngân hàng như Citi, Bank of America đều chờ xem có cuộc hưu chiến khi Tổng thống Donald Trump gặp Chủ tịch Tập Cận Bình bên lề G20 ở Osaka hay không.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bắt tay nhau tại Thượng đỉnh G20 tại Nhật Bản 29/06/2019

Nhưng các nhà băng Mỹ cũng tin rằng dù hai bên có đồng ý không gia tăng độ nóng của thương chiến thì các vấn đề cơ bản đối chọi nhau giữa Washington và Bắc Kinh vẫn còn đó.

Thực tế như nhiều người đã rõ, lập trường hai bên đã quá khác nhau, và đòi hỏi của Mỹ vượt quá mức sơ khởi là Trung Quốc phải nhập hàng Mỹ nhiều hơn để giảm thâm hụt thương mại của Mỹ.

Tin tức về tài liệu 150 trang của ký kết sơ khởi giữa hai bên (bị gác lại do Bắc Kinh đổi ý giờ chót vào cuối tháng 3) cho thấy Mỹ đòi hỏi những tái cấu trúc căn bản của nền kinh tế và luật lệ thương mại của Trung Quốc, bao gồm các nhượng bộ quan trọng về tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ, ngăn ngừa chuyện ăn cắp thông tin công nghệ Mỹ, và các lệnh trừng phạt đơn phương của Mỹ nếu Trung Quốc vi phạm các thỏa thuận đã đồng ý.

Nếu ông Tập đã không đồng ý với các nhượng bộ quan trọng này vào cuối tháng Ba, khó có lý do nào để ông đổi ý bây giờ, dù nền kinh tế Trung Quốc đã đi vào những khó khăn rõ nét hơn. Nhất là vì cấp chuyên viên cao hai bên đã ngưng hẳn cuộc đàm phán giằng co từ 3 tháng nay, không thể có ngay một bản thỏa thuận chi tiết sẵn sàng khác để hai nhà lãnh đạo ký ngay trong kỳ họp G20 này.

Điều gì dễ xảy ra nhất : Một tuyên bố chung để xoa dịu tình trạng căng thẳng giữa hai bên và không tiếp tục tăng thêm thuế biểu nhập cảng (tariffs) như đã dọa nhau nữa, trong một thời gian ngắn làm mát dịu "short cooling-off period" độ 2-3 tháng để thay đổi bản nháp thỏa ước lần chót.

Thương chiến ra sao nếu không có thỏa thuận ?

Nhận xét đầu tiên là có rất ít phân tích xác đáng và khả tín về ảnh hưởng trên nền kinh tế Mỹ do cuộc thương chiến gây ra. Phe Dân chủ và các nhà trí thức phe tả trong xã hội Mỹ, chuyên tài về chỉ trích bất cứ chính sách nào của Trump, cũng chỉ tuyên bố rời rạc như kinh tế Mỹ sẽ suy yếu đi nhiều, lạm phát Mỹ tăng nhanh vì áp lực thuế quan cao trên hàng nhập Trung Quốc, nông dân bất mãn vì hàng nông sản Mỹ không bán được...

Nhưng gần một năm qua từ lúc thuế quan tăng được áp đặt, các chuyện này đã không xảy ra như họ "mong muốn" để làm yếu đi thế đứng của ứng viên Trump trong kỳ tuyên bố tranh cử Tổng thống Mỹ, đã bắt đầu từ tháng 6 năm nay cho tới hè năm tới 2020.

Nếu áp thuế 25% xảy ra trên 300 tỷ hàng Trung Quốc còn lại vì thương chiến tiếp tục, ảnh hưởng đáng kể nhất là tăng trưởng Mỹ sẽ chậm lại độ 0,3-0,5% trong năm 2019 và 0,5-1,0% trong năm 2020, nhưng ngay điều này cũng chưa chắc chắn vì Ngân hàng Trung ương FED của Mỹ đang sửa soạn hạ lãi suất 1-2 lần trong năm nay. Thị trường chứng khoán Mỹ vẫn vững mạnh là nhà tiên tri cho điều đó !

Còn về phía Trung Quốc, các tin tức cho thấy tác động lớn hơn nhiều. Tăng trưởng kinh tế Trung Quốc sẽ chỉ còn độ 6%, chúng khoán sụp đổ và tiền được tháo chạy mãnh liệt với các hãng Trung Quốc và hãng đầu tư ngoại quốc rời khỏi xứ sang các nước lân cận (như Ấn Độ, Malaysia, Việt Nam…) và dân thường chuyển tiền ồ ạt ra nước ngoài. Tỷ giá tiền RMB xuống thấp là 6,9 RMB/1 USD. Nếu tỷ giá này nhích thêm xuống mức báo động 7 RMB sẽ là mức "panic" được dự báo để gây cuộc hỗn loạn tiền tệ đáng kể cho Trung Quốc.

Hai vấn đề nghiêm trọng nhất đang xảy ra ở Trung Quốc : Nạn thất nghiệp thành thị (do các hãng đóng cửa hay rời xứ) gây cho dân chúng ào ạt kéo về nông thôn tìm việc và vấn đề lạm phát cho giá cả lương thực, cả hai đều gây áp lực chính trị đáng kể cho cá nhân ông Tập.

Cùng lúc, vòng vây siết chặt công nghệ qua hãng Huawei và cả trăm hãng khác đang và sẽ làm tê liệt công nghệ và sản xuất Trung Quốc.

Các tác dụng trên đến nền kinh tế Trung Quốc như là tác động của cả trăm "sư đoàn" giả tưởng của Mỹ được gửi đến Trung Quốc, như nhận xét của một số nhà phân tích.

Nhưng trong thực tế, Mỹ cũng đã điều động hải quân thật sự, phối hợp với liên minh hải quân các nước khác trong vùng, để tạo lập vòng vây ở Biển Đông và eo biển Đài Loan như là các biện pháp quân sự tương lai lúc cần thiết.

Trung Quốc không thể không thấy những điều này của Mỹ và liên minh Phương Tây, Ấn Độ và Nhật-Úc, để ngăn chặn giấc mơ bành trướng của họ trong tương lai, qua "Nhất Đới Nhất Lộ', hay Trung Quốc năm 2025 hay 2035.

Chính sách khôn ngoan "Nằm yên, chờ thời" của Đặng Tiểu Bình đã bị bỏ qua, thay vào đó móng vuốt của Rồng Trung Quốc đã làm cả thế giới e ngại và ra tay ngăn chặn dưới sự lãnh đạo của Mỹ.

Ảnh hưởng đến Việt Nam ?

Tất nhiên không thể không bàn đến Việt Nam khi phân tích tình hình thương chiến Hoa Kỳ-Trung Quốc. Trong một bài phỏng vấn khác, chúng tôi đã bàn đến câu tuyên bố "nóng" và bất chợt của Tổng thống Trump bàn đến Việt Nam như "kẻ lợi dụng tình thế thương chiến Mỹ-Trung Quốc để tăng xuất khẩu vào Mỹ".

Tuyên bố này hàm ý cả việc Mỹ mua thêm hàng của Việt Nam và cả chuyện nhiều hàng Trung Quốc tuồn sang mang mác Việt Nam để tránh thuế, như báo Wall Street Journal (27/06/2019) đã điều tra báo cáo cả tỷ đô la hàng Trung Quốc đã tiếp tục sang Mỹ bằng cửa này.

Chúng tôi đã bàn đến cả một chiến lược thương mại mà Việt Nam cần áp dụng để giảm thâm hụt thương mại của Hoa Kỳ với Việt Nam, cũng như ngăn chặn ngay các hàng Trung Quốc tràn sang Việt Nam lấy mác Việt. Nhưng tựu chung, có hai điều căn bản mà Việt Nam phải làm :

• Trong chiến lược thương mại toàn cầu, mua thêm hàng Mỹ đơn giản sẽ là cách "thoát Trung dần dần", giảm lệ thuộc vào kinh tế Trung Quốc, mà lại giúp bớt đi xuất siêu sang Mỹ hầu tránh áp lực chính trị Mỹ đang tăng dần qua lời tuyên bố mạnh mẽ, hơi bất chợt của Tổng thống Trump, trước thềm cuộc viếng thăm chính thức Hoa Kỳ của một nguyên thủ Việt Nam.

• Một điểm khác là để phản ứng lại chỉ trích của ông Trump, Việt Nam cần sẵn sàng soạn cuốn sách trắng về xuất cảng, "A White Book on Vietnam's exports to the US in the last 5 years 2013-2018". Giải thích rõ tính cách gia công trong các hàng Việt Nam xuất cảng điện tử chẳng hạn, thí dụ rõ nhất là điện thoại Samsung, trong đó giá trị gia tăng của Việt Nam chỉ là 5-10%. Vì vậy con số xuất cảng sang Mỹ thực , "true Việt Nam exports to the US" thấp hơn con số thống kê xuất bản nhiều. Điểm này được rất ít các chuyên viên bên Mỹ biết đến, đừng nói gì là nhà chính trị như Tổng thống Trump.

Việt Nam nên sẵn sàng với các tài liệu này khi trần tình hay đàm phán chính thức với Mỹ, trong cuộc viếng thăm nêu trên, về các biện pháp làm giảm thâm hụt thương mại của Mỹ với Việt Nam.

Tóm lại Việt Nam đanh hưởng lợi nhiều từ chính sách hiện nay của Hoa Kỳ và dù quan hệ với Trung Quốc là rất hệ trọng, như nó luôn luôn là thế, giao thương mọi mặt với Hoa Kỳ lại đang đóng vai trò bản lề cho Việt Nam nếu muốn nâng tầm của nền kinh tế lên đẳng cấp cao hơn và tạo vị thế vững chắc hơn về ngoại giao những năm tới.

Phạm Đỗ Chí

Nguồn : BBC, 29/06/2019

Tiến sĩ Phạm Đỗ Chí hiện sinh sống tại Florida, Hoa Kỳ

********************

Thương mại Mỹ-Trung : Donald Trump và Tập Cận Bình lại đồng ý hưu chiến (RFI, 29/06/2019)

Tổng thống Mỹ Donald Trump và chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào hôm nay 29/06/2019 đã chấp thuận một cuộc hưu chiến mới trong cuộc chiến thương mại kéo dài một năm nay giữa hai bên. Hai lãnh đạo đã quyết định như trên nhân một cuộc họp song phương bên lề hội nghị thượng đỉnh G20 ở Osaka Nhật Bản.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, tại thượng đỉnh G20, Osaka, Nhật Bản. Ảnh 29/06/2019. Reuters/Kevin Lamarque

Phát biểu tại trong một cuộc họp báo, tổng thống Mỹ xác định rằng các loại thuế quan mà Hoa Kỳ đã áp đặt rồi trên một số mặt hàng nhập khẩu của Trung Quốc sẽ vẫn được duy trì, nhưng mức thuế mới mà ông đe dọa sẽ đánh trên hàng tỷ đô la hàng hóa khác của Trung Quốc sẽ không được kích hoạt trong "thời điểm hiện tại". Theo ông Donald Trump, hai bên sẽ nối lại các cuộc đàm phán thương mại bị đình hoãn.

Tổng thống Mỹ đã có những tuyên bố như trên sau một cuộc tiếp xúc kéo dài với ông Tập Cận Bình. Theo đặc phái viên RFI, Mounia Daoudi tại Osaka, cuộc gặp song phương Trump-Tập đã kết thúc một cách tương đối tích cực.

Đúng là như vậy, tổng thống Mỹ đã mô tả là "rất tốt" cuộc trao đổi của ông với đồng nhiệm Trung Quốc Tập Cận Bình, trong bối cảnh đàm phán thương mại Mỹ Trung bế tắc từ tháng 5 đến nay.

Dấu hiệu cho thấy là tình hình đã cải thiện hơn một chút giữa hai cường quốc kinh tế là việc Washington đã quyết định không áp thêm thuế lên hàng nhập từ Trung Quốc. Ông Donald Trump từng đe dọa áp thuế lên 300 tỷ đô la hàng chưa bị thuế, tức là áp thuế trên toàn bộ hàng Trung Quốc xuất sang Mỹ.

Tổng thống Mỹ đã hoan nghênh việc hai bên "đã trở lại đúng hướng" và thông báo đàm phán Mỹ Trung sẽ tiếp tục trở lại.

Diễn biến ở Osaka cũng giống như kịch bản ở Buenos Aires. Hai địch thủ vào tháng 12 năm ngoái, sau buổi ăn tối làm việc ở thủ đô Argentina, đã quyết định hưu chiến trong vài tháng để rồi sau đó lại đối đầu nhau trở lại.

Cuộc hưu chiến lần này và thái độ lạc quan của ông Trump không có nghĩa là hai bên chắc chắn đạt được một thỏa thuận thương mại…

Riêng về một yêu cầu cụ thể từ phía Trung Quốc là muốn Mỹ thôi trừng phạt tập đoàn Hoa Vi, tổng thống Donald Trump hôm nay nhấn mạnh rằng ông không rút Hoa Vi ra khỏi danh sách các công ty nước ngoài có thể gây nguy cơ cho an ninh quốc gia Mỹ. Tuy nhiên, ông sẽ cho phép các công ty Mỹ bán trở lại linh kiện cho tập đoàn viễn thông Trung Quốc.

Trọng Nghĩa

************

G20 : Mỹ - Trung tái khởi động đàm phán thương mại (BBC, 29/06/2019)

Hoa Kỳ và Trung Quốc đã đồng ý nối lại các cuộc đàm phán thương mại, làm giảm bớt một cuộc tranh cãi kéo dài đã gây ra suy thoái kinh tế toàn cầu.

Tổng thống Trump mô tả kết quả cuộc gặp với Chủ tịch Tập hôm 29/6/2019 bên lề thượng đỉnh G20 ở Osaka là "tuyệt vời"

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã đạt được thỏa thuận bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Nhật Bản hôm 29/6/2019.

Ông Trump nói rằng các cuộc đàm phán là "tuyệt vời", trong khi ông Tập được Tân Hoa Xã dẫn lời nói hai nước không nên "rơi vào cái bẫy xung đột và đối đầu".

Tổng thống Trump từng đe dọa sẽ áp thêm thuế quan trị giá 300 tỷ đôla lên hàng hóa nhập khẩu của Trung Quốc.

Tuy nhiên, sau cuộc gặp ở Osaka, ông xác nhận rằng Washington sẽ không tăng thêm thuế quan bổ sung và ông sẽ tiếp tục đàm phán với Bắc Kinh.

Nhà lãnh đạo Mỹ cũng tuyên bố rằng các công ty Mỹ có thể tiếp tục bán hàng hóa, dịch vụ cho công ty công nghệ Trung Quốc Huawei, hãng mà Washington đã ra lệnh cấm vì lo ngại về an ninh.

Nhưng ông Trump nói rằng tranh chấp sẽ được giải quyết 'vào cuối cuộc đàm phán thương mại.

Tranh chấp leo thang thế nào ?

Người biểu tình hiện diện ở G20 tại Osaka ngay trước cuộc gặp Trump & Tập hôm 29/6/2019 để phản đối Trung Quốc đàn áp người Duy Ngô Nhĩ

Mỹ và Trung Quốc - hai nền kinh tế lớn nhất thế giới - đã đụng độ trong một cuộc chiến thương mại gây thiệt hại trong năm qua.

Ông Trump cáo buộc Trung Quốc ăn cắp tài sản trí tuệ và rằng Trung Quốc đã buộc các công ty Mỹ chia sẻ bí mật thương mại để có thể kinh doanh tại Trung Quốc.

Ngược lại, Trung Quốc cho rằng yêu cầu cải cách kinh doanh của Mỹ là không hợp lý.

Tình thế đối địch leo thang suốt nhiều tháng ngay trước khi diễn ra hội nghị thượng đỉnh, sau khi các cuộc đàm phán giữa hai nước sụp đổ vào tháng 5/2019.

Đột phá sẽ thay đổi ra sao ?

Leo thang thương chiến Mỹ - Trung theo một quan sát của BBC

Phát biểu sau cuộc gặp với ông Tập tại hội nghị thượng đỉnh Osaka , Tổng thống Mỹ nói các cuộc đàm phán đã "trở lại đúng hướng".

"Chúng tôi đã có một cuộc gặp rất tốt với Chủ tịch Tập của Trung Quốc, tuyệt vời, tôi có thể nói là tuyệt vời, tốt đẹp như sẽ diễn ra", ông Trump nói với các phóng viên.

"Chúng tôi đã thảo luận rất nhiều điều và chúng tôi đã trở lại đúng hướng và chúng ta sẽ xem điều gì xảy ra".

Trong một tuyên bố, Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói các nhà đàm phán từ cả hai bên sẽ thảo luận về các chi tiết cụ thể, nhưng không nêu chi tiết.

Tân Hoa Xã cũng dẫn lời ông Tập nói : "Trung Quốc và Mỹ có lợi ích tích hợp cao cùng các lĩnh vực hợp tác rộng rãi và hai nước không nên rơi vào điều được gọi là cái bẫy xung đột và đối đầu".

****************

Mỹ và Trung Quốc đồng ý tái khởi động đàm phán

Mỹ và Trung Quốc vào ngày thứ Bảy đồng ý khởi động lại các cuộc đàm phán thương mại và Washington sẽ khoan áp đặt thuế quan mới đối với hàng xuất khẩu của Trung Quốc, báo hiệu một sự hòa hoãn tạm thời trong căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trước cuộc gặp song phương tại hội nghị thượng đỉnh G20 ở Osaka, Nhật Bản, ngày 29/6/2019.

Bình luận về cuộc tranh chấp kéo dài liên quan đến công ty Huawei của Trung Quốc, Tổng thống Donald Trump nói các công ty Mỹ sẽ có thể bán linh kiện cho hãng sản xuất thiết bị mạng viễn thông lớn nhất thế giới này trong những lĩnh vực không có vấn đề an ninh quốc gia.

Hai bên hưu chiến sau gần một năm đối đầu về thương mại. Mỹ và Trung Quốc đã áp thuế lên hàng tỉ đôla hàng nhập khẩu của nhau, gây gián đoạn nguồn cung toàn cầu, làm thị trường chao đảo và khiến tăng trưởng kinh tế toàn cầu chậm lại.

"Chúng tôi quay lại đúng hướng và sẽ xem chuyện gì xảy ra", ông Trump nói với các phóng viên sau cuộc họp kéo dài 80 phút với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bên lề hội nghị của các nhà lãnh đạo các nền kinh tế lớn của Nhóm 20 (G20) tại Osaka, Nhật Bản.

Ông Trump nói dù ông sẽ không dỡ bỏ thuế quan hiện tại, ông sẽ không áp đặt thuế quan mới đối với hàng hóa Trung Quốc trị giá 300 tỉ đôla - có nghĩa là sẽ mở rộng thuế quan đối với toàn bộ hàng mà Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ.

"Chúng tôi sẽ khoan đánh thuế và họ sẽ mua các sản phẩm nông nghiệp", ông nói tại một cuộc họp báo, không đưa ra thêm chi tiết nào về việc Trung Quốc sẽ mua các sản phẩm nông nghiệp trong tương lai.

"Nếu chúng tôi đạt được thỏa thuận, đó sẽ là một sự kiện mang tính lịch sử lớn".

Ông không đưa ra mốc thời gian cho điều mà ông gọi là một thỏa thuận phức tạp nhưng nói ông không vội. "Tôi muốn làm cho đúng".

Về Huawei, ông Trump cho biết bộ thương mại Mỹ sẽ họp trong vài ngày tới về việc có nên đưa công ty này ra khỏi danh sách các công ty bị cấm mua linh kiện và công nghệ từ các công ty Mỹ mà không có sự chấp thuận của chính phủ hay không.

Trung Quốc hoan nghênh bước đi này.

"Nếu Mỹ làm đúng như những gì họ nói thì dĩ nhiên chúng tôi hoan nghênh điều đó", Vương Tiểu Long, phái viên đặc trách sự vụ G20 của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, nói.

Huawei cũng hoan nghênh bước đi này của Mỹ.

Huawei đã bị săm soi ráo riết trong hơn một năm qua, dẫn đầu bởi các cáo buộc của Mỹ nói rằng những "cửa sau" trong các thiết bị định tuyến, thiết bị chuyển mạch và các thiết bị khác của công ty này có thể cho phép Trung Quốc do thám thông tin liên lạc ở Mỹ.

Mặc dù công ty đã phủ nhận các sản phẩm của họ đề ra mối đe dọa an ninh, Mỹ đã làm áp lực với các đồng minh của mình loại bỏ Huawei ở khỏi các mạng lưới 5G của mình và đã gợi ý rằng đây có thể là một yếu tố trong thỏa thuận thương mại.

Trong một thông cáo dài về các cuộc đàm phán hai chiều, Bộ Ngoại giao Trung Quốc dẫn lời ông Tập nói với ông Trump rằng ông hi vọng Mỹ có thể đối xử công bằng với các công ty Trung Quốc.

Về các vấn đề chủ quyền và tôn trọng, Trung Quốc phải bảo vệ các lợi ích cốt lõi của mình, ông Tập được dẫn lời nói.

"Trung Quốc chân thành về việc tiếp tục đàm phán với Hoa Kỳ ... nhưng các cuộc đàm phán nên bình đẳng và thể hiện sự tôn trọng lẫn nhau", bộ ngoại giao dẫn lời ông Tập.

*****************

Trung Quốc lên giọng cứng rắn trước cuộc gặp Trump-Tập (VOA, 29/06/2019)

Trung Quốc có giọng điệu cứng rắn với Mỹ trước thềm cuộc gặp thượng đỉnh Trump-Tập và một số nhà phân tích cho rằng thời gian đang đứng về phía họ nếu cuộc chiến thương mại này kéo dài nên họ không vội đạt được một thỏa thuận với Mỹ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến sẽ có cuộc gặp song phương vào trưa ngày 29/6 bên lề thượng đỉnh G20 ở Osaka ở Nhật Bản, sự kiện được cả thế giới theo dõi sát sao với hy vọng nó sẽ phá vỡ thế bế tắc giữa hai cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới.

Trước đó, trong một cuộc phỏng vấn với kênh Fox Business Network hôm 26/6, ông Trump tiếp tục có giọng điệu cứng rắn khi đe dọa rằng ông sẵn sàng áp thuế đối với 300 tỷ đô la hàng hóa Trung Quốc, nếu nước này không đồng ý ký vào một thỏa thuận thương mại.

"Kế hoạch B của tôi là nếu chúng tôi không đạt được thỏa thuận, tôi sẽ đánh thuế và có thể không ở mức 25%, nhưng có thể là 10%", ông Trump cho biết và nói thêm rằng Hoa Kỳ có thể ‘ngày càng bớt làm ăn với Trung Quốc’.

Tuy nhiên, lời đe dọa của ông Trump dường như không làm cho Bắc Kinh thay đổi lập trường mà trái lại họ còn có giọng điệu mạnh mẽ hơn nữa ngay trước thềm cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo.

"Người dân Trung Quốc không sợ bất kỳ kẻ xấu hay áp lực nào. Chúng tôi sẽ không chấp nhận lời đe dọa này", ông Cảnh Sảng, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, cho biết trong một cuộc họp báo thường kỳ hôm 27/6 khi ông nhắc đến lời đe dọa của ông Trump.

Không mong có thỏa thuận ?

Tờ Hoàn cầu Thời báo, tờ báo nổi tiếng với lập trường diều hâu của Đảng Cộng sản Trung Quốc, không đặt hy vọng vào triển vọng đạt được thỏa thuận trong cuộc gặp Trump-Tập tại G20.

"Có khả năng hai nhà lãnh đạo ra về mà không đạt được bất kỳ đột phá nào", ông Tống Quốc Hữu, giám đốc Trung tâm Ngoại giao Kinh tế của Đại học Phúc Đán, được Hoàn cầu Thời báo dẫn lời và lưu ý rằng đe dọa của Mỹ làm xấu đi triển vọng của cuộc gặp và các cuộc đàm phán thương mại sau đó.

Theo tờ báo này, cuộc gặp Trump-Tập diễn ra ‘theo yêu cầu từ phía Mỹ’, chứ không phải từ Trung Quốc.

Hoàn cầu Thời báo cũng dẫn lời các nhà phân tích Trung Quốc cho rằng chính Trump là người đang cần một thỏa thuận hơn ai hết vì nền kinh tế Mỹ đang tổn thương.

"Trump đang hứng chịu đau đớn, đó là lý do tại sao ông ấy muốn nói chuyện với Trung Quốc", ông Lương Hải Minh, viện trưởng khoa Viện Vành đai và Con đường tại Đại học Hải Nam, người theo theo dõi các cuộc đàm phán thương mại giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ, được dẫn lời nhận định.

Tại một cuộc họp báo hôm 28/6, ông Cao Phong phát ngôn nhân Bộ Thương mại Trung Quốc, nói rằng 96% đại diện doanh nghiệp Hoa Kỳ đã chống lại đề xuất thuế quan của Hoa Kỳ trong các phiên điều trần đang diễn ra và cho rằng chúng có thể gây thiệt hại 1 nghìn tỷ đô la cho nền kinh tế Hoa Kỳ, cũng theo tờ báo Trung Quốc có tinh thần dân tộc chủ nghĩa này.

Tờ báo này cũng cho biết ‘toàn xã hội Trung Quốc đang nỗ lực để chuẩn bị cho một cuộc chiến thương mại kéo dài với Mỹ’ và ‘tình cảm chống Mỹ và tinh thần yêu nước đang tăng cao ở Trung Quốc’.

"Đối với Trung Quốc, kịch bản tồi tệ nhất đã được dự báo và nó sẽ không trở nên tồi tệ hơn nữa", ông Lương được dẫn lời nói và lưu ý rằng nền kinh tế Trung Quốc đủ kiên cường để chịu được áp lực.

Thời gian đứng về phía Trung Quốc ?

Ngoài Trung Quốc, quyết định của ông Trump tiến hành chiến tranh thương mại với hầu hết các nền kinh tế lớn đã làm suy yếu vị thế của nước này trong các cuộc đàm phán thương mại với Trung Quốc, đặc biệt là tại G20, nơi chủ nghĩa đa phương và toàn cầu hóa kinh tế vẫn là chủ đề chính, các nhà phân tích Trung Quốc được dẫn lời cho biết.

Trong cuộc phỏng vấn với Fox Business, Trump không chỉ nhắm vào Trung Quốc mà còn đả kích ‘gần như tất cả các quốc gia trên thế giới này’ mà ông cho là đã ‘lợi dụng nước Mỹ một cách khủng khiếp’. Các đồng minh thân cận của Mỹ ở Châu Âu và Châu Á không hề được Trump bỏ qua.

"Tôi không nghĩ rằng thế giới có thể chấp nhận điều này từ [Trump] nữa", ông Lương nói thêm và lưu ý rằng khi Mỹ bước vào chu kỳ bầu cử Tổng thống, ‘thời gian đang đứng về phía Trung Quốc’.

Theo tờ báo này thì những yêu cầu của Trung Quốc đối với Mỹ trong các cuộc đàm phán thương mại đã được giới chức nước này công khai : gỡ bỏ toàn bộ thuế quan, Trung Quốc mua thêm hàng hóa của Mỹ phải ở mức hợp lý và câu chữ trong thỏa thuận thương mại phải tôn trọng phẩm giá và chủ quyền của Trung Quốc.

Trung Quốc cũng yêu cầu Mỹ dỡ bỏ lệnh cấm đối với công ty viễn thông Trung Quốc Huawei như một phần của bất kỳ thỏa thuận thương mại tiềm năng nào.

"Trừ khi Mỹ đưa ra những nhượng bộ lớn, Trung Quốc sẽ không lùi bước trước những yêu cầu then chốt", tờ báo này viết.

‘Rủi ro đối với Trump’

Đài NBC dẫn lời một số phân tích gia của Mỹ cũng cho rằng ông Trump sẽ không thực sự hành động như những lời nói mạnh miệng của ông ấy.

"Câu hỏi thực sự về việc liệu chính quyền Mỹ có thực sự sẵn sàng áp tất cả các thuế quan này hay không - tôi nghi ngờ vì điều này sẽ có nghĩa là áp thuế đối với hầu hết các mặt hàng nhập khẩu còn lại của Trung Quốc", ông Mike Jakeman, chuyên gia kinh tế cao cấp tại PwC, công ty kế toán và tư vấn có trụ sở ở London, được NBC dẫn lời nói.

"Điều đó sẽ dẫn đến lạm phát trong nước và đột nhiên anh sẽ thấy những người tiêu dùng giận dữ tại sao giá chiếc iPhone mà họ mua mới lại tăng đáng kể, ông nói.

"Và trong năm bầu cử, khi Trump đã nói rất nhiều về thành tựu kinh tế của mình, có lẽ ông ấy không muốn có rủi ro đó".

Trêm Twitter, ông Trump ca ngợi thành công kinh tế của Mỹ mỗi ngày, từ số lượng việc làm kỷ lục đến chỉ số cao trên thị trường chứng khoán. Và chính gia tài về kinh tế đó đã cho phép ông đối xử với Trung Quốc theo kiểu chính sách đối ngoại, chứ không đơn thuần chỉ là kinh tế, Jakeman nói thêm.

"Một điều đáng chú ý là Trump đã đi được gần 3/4 chặng đường trong nhiệm kỳ của mình mà không thực sự có một quyết định khó khăn nào về nền kinh tế - ông đã có một lợi thế thực sự vững chắc vốn cho phép ông theo đuổi chiến lược chính sách đối ngoại của mình", ông Jakeman nói.

Còn đối với Trung Quốc, tranh chấp thương mại với Mỹ cũng là vấn đề tự hào dân tộc như thành công kinh tế.

Và theo James McGregor, một tác giả, nhà báo và doanh nhân người Mỹ đã sống ở Trung Quốc hơn 25 năm và hiện là chủ tịch của công ty tư vấn APCO Worldwide, Trung Quốc có thể có nhiều thời gian hơn Mỹ, mặc dù kinh tế trong nước chậm lại.

"Tôi nghĩ chúng ta cần phải nhớ : Tập Cận Bình không cần phải tái đắc cử vào năm 2020. Nhưng Donald Trump thì cần. Và khi có thêm thuế quan và chúng thực sự làm tổn thương nền kinh tế Hoa Kỳ, thị trường chứng khoán sẽ lao dốc, Trump muốn thị trường chứng khoán tăng trở lại trước cuộc bầu cử", ông phân tích.

"Vì vậy, tôi nghĩ Trung Quốc có thể kiên nhẫn hơn Mỹ trên vấn đề này, bởi vì bây giờ nó bị bao trùm chặt chẽ trong tinh thần dân tộc Trung Quốc vì vụ Huawei, ông nói với ý nhắc đến tập đoàn viễn thông khổng lồ của Trung Quốc vốn đã bị cấm mua thiết bị của các công ty Mỹ.

(Theo NBC, Global Times)

Huawei đứng nhì toàn cầu về doanh số điện thoại thông minh trong quý 1 (VOA, 30/05/2019)

Tập đoàn viễn thông Trung Quốc Huawei vẫn giữ được vị thế là hãng bán điện thoại thông minh lớn thứ hai thế giới trong quý đầu tiên trước khi bị Mỹ đưa vào danh sách đen, hãng nghiên cứu và tư vấn Gartner cho hay.

Huawei chiếm thị phần lớn trên toàn cầu về điện thoại thông minh

Gartner cũng nói rằng Huawei tiếp tục thu hẹp khoảng cách với Samsung nhưng cảnh báo sự tăng trưởng này sẽ bị giới hạn trong ngắn hạn.

Hoa Kỳ hôm 15/5 đã cấm Huawei mua linh kiện của các công ty Mỹ với lý do rằng tập đoàn này có dính líu đến các hoạt động đi ngược lại an ninh quốc gia. Chính quyền Donald Trump đã hạ giọng hồi tuần trước với việc cấp phép cho Huawei mua thiết bị của Mỹ cho đến ngày 19/8.

Gartner cho biết Samsung vẫn giữ vị trí đầu bảng xét theo doanh số điện thoại thông minh toàn cầu và đạt thị phần 19,2 % trong quý đầu tiên của năm 2019. Trong số năm nhà sản xuất điện thoại thông minh hàng đầu – Samsung, Huawei, Apple, cùng với Oppo và Vivo vốn đều của Trung Quốc – Huawei là hãng có mức tăng trưởng so với năm trước cao nhất.

Bản báo cáo của Gartner cho biết Huawei đã tiêu thụ được 58,4 chiếc điện thoại thông minh trong quý đầu năm và tăng trưởng ở tất cả các khu vực.

Sản lượng bán điện thoại thông minh đến tay người tiêu dùng toàn cầu trong quý một đã giảm 2,7% với 373 triệu chiếc được bán ra.

Huawei có thành tích đặc biệt tốt ở hai trong số các thị trường lớn nhất của họ là Châu Âu và vùng Đại Trung Quốc (tức là gồm đại lục, Hong Kong, Đài Loan và Macau) với doanh số điện thoại thông minh tăng tương ứng là 69% và 33%. Ở vùng Đại Trung Quốc, Huawei có thị phần điện thoại thông minh là 29,5%.

Tuy nhiên tác động của lệnh trừng phạt của Mỹ nhằm vào Huawei nhiều khả năng sẽ làm người tiêu dùng lo sợ. PriceSpy, một trang mạng so sánh sản phẩm vốn thu hút trung bình 14 triệu người vào xem mỗi năm, hồi tuần trước cho biết các sản phẩm của Huawei được những người mua sắm trực tuyến chọn ít hơn.

"Sự thiếu vắng các ứng dụng và dịch vụ của Google trên các điện thoại thông minh của Huawei, nếu được áp dụng, sẽ làm đảo lộn việc kinh doanh điện thoại thông minh của Huawei trên thị trường quốc tế vốn chiếm gần phân nửa doanh số điện thoại của họ", ông Anshul Gupta, giám đốc nghiên cứu cao cấp ở Gartner, nhận định.

"Nó sẽ khiến người tiêu dùng lo sợ và hạn chế sự tăng trưởng của Huawei trong ngắn hạn", ông nói thêm.

Các nhà cung cấp hoặc là đã quay lưng lại với Huawei hoàn toàn hoặc giới hạn làm ăn với họ, trong số này có Google, Softbank’s ARM, Analog Devices, Intel Corp, Qualcomm Inc, Xilinx Inc, Broadcom Inc, Panasonic Corp và BT Group’s EE.

***************

Hoa Vi yêu cầu tòa án Mỹ hủy lệnh cấm của chính quyền Trump (RFI, 29/05/2019)

Tập đoàn viễn thông Hoa Vi của Trung Quốc quyết định phản công chính quyền Mỹ. Trong buổi họp báo ngày 29/05/2019 tại trụ sở ở Thâm Quyến, Hoa Vi thông báo đã yêu cầu một tòa án ở Mỹ hủy sắc lệnh "độc đoán» của chính quyền Trump cấm các cơ quan liên bang Hoa Kỳ mua linh kiện của Hoa Vi.

Phụ trách pháp lý của Hoa Vi, ông Tống Lục Bình (trái) và phó chủ tịch tập đoàn phụ trách khu vực Tây Âu Vincent Pang, trong cuộc họp báo tại Thâm Quyến ngày 29/05/2019. Reuters/Jason Lee

Vào tháng 03/2019, Hoa Vi đã đơn lên một tòa án ở tiểu bang Texas, kiện chính quyền Mỹ vi phạm Hiến Pháp. Trong khi chờ đợi, tập đoàn viễn thông Trung Quốc đề nghị tư pháp Mỹ xử tạm khẩn cấp hủy bỏ lệnh cấm do chính quyền Mỹ ban hành.

Thông tín viên RFI Stéphane Lagarde tại Bắc Kinh :

Người phụ trách pháp lý của tập đoàn Hoa Vi lên án : Đây là một hành động chưa từng có trong lịch sử. Trong buổi họp báo sáng 29/05 ở Thâm Quyến, ông Tống Lục Bình (Song Liu Ping) gằn giọng : Lần đầu tiên, nhiều chính trị gia Mỹ sử dụng sức mạnh của cả một quốc gia để tấn công một công ty tư nhân".

Vị cố vấn pháp lý của Hoa Vi nhắc lại : Không có khói, không có lửa và trong trường hợp này cũng chẳng có cả vũ khí : Bằng chứng Hoa Vi là mối đe dọa cho an ninh ở đâu ?, một lần nữa ông lên án hành động nguy hiểm chưa từng có.

Nhìn thẳng vào ống kính máy quay, ông nói thêm : Hôm nay là các tập đoàn viễn thông và Hoa Vi. Ngày mai, chuyện này có thể xảy ra với lĩnh vực của quý vị, đến doanh nghiệp và người tiêu dùng của quý vị".

Với việc nhờ tòa án can thiệp lần này, người khổng lồ viễn thông Trung Quốc muốn đẩy nhanh quyết định của tư pháp Mỹ vì điều này ảnh hưởng đến sự sống còn của tập đoàn. Cuối tuần vừa qua, ông Nhậm Chính Phi (Ren Zhengfei), người sáng lập nhà cung cấp mạng 5G, đánh giá đề xuất của tổng thống Donald Trump đưa Hoa Vi vào các cuộc đàm phán thương mại Mỹ-Trung là một trò đùa.

Hoa Vi khẳng định muốn xem lại hợp đồng đối tác với tập đoàn phát chuyển Fedex. Tập đoàn của Mỹ bị cáo buộc đã chuyển lại về Hoa Kỳ hai kiện hàng được gửi cho Hoa Vi.

Truyền thông Trung Quốc mang "vũ khí" đất hiếm dọa Hoa Kỳ

Washington muốn đưa Hoa Vi vào đàm phán thương mại song phương. Bắc Kinh mang đất hiếm đe dọa Mỹ. Trong một bài viết ngày 29/05/2019, Tân Hoa Xã nhấn mạnh : "Nếu một nước nào đó muốn sử dụng các sản phẩm chế tạo từ đất hiếm mà chúng ta xuất khẩu để kìm hãm sự phát triển của Trung Quốc, thì nhân dân Trung Quốc sẽ phản đối". Lời cảnh báo này ngụ ý đến Hoa Kỳ.

Trung Quốc sản xuất hơn 90% lượng đất hiếm trên thế giới, gồm 17 kim loại hiếm rất cần thiết cho lĩnh vực công nghệ mũi nhọn, từ điện thoại thông minh, màn hình phẳng plasma đến ô tô điện và sản xuất vũ khí.

Trước đó, trong chuyến thăm một nhà máy sản xuất đất hiếm, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nhấn mạnh : "Đất hiếm là một nguồn tài nguyên chiến lược quan trọng. Chỉ khi nào nắm được công nghệ độc lập thì chúng ta mới có thể bất khả chiến bại". Theo AFP, phát biểu trên được Tân Hoa Xã trích lại dường như muốn nhắc đến trường hợp của Hoa Vi.

Thu Hằng

******************

Chiến dịch Phong tỏa công nghệ của Mỹ dồn Hoa Vi tới đâu ? (RFI, 28/05/2019)

Từ một sắc lệnh hôm 15/5 cấm bán công nghệ cho Hoa Vi, tổng thống Mỹ Donalmd Trump đã thực sự đánh vào nguồn cung ứng sống còn khiến tập đoàn viễn thông hàng đầu Trung Quốc điêu đứng. Quân bài Hoa Vi của Washington có duy trì được sức ép đối với Bắc Kinh trong cuộc chiến thương mại ? Thế trận bao vây cô lập về công nghệ rộng khắp đang được hình thành sẽ đưa Hoa Vi tới đâu ?

Quảng cáo cho điện thoại Hoa Vi (Huawei) tại sân bay Thâm Quyến (Shenzhen), tỉnh Quảng Đông, ngày 27/02/2019. Reuters/Stringer

Hàng loạt các tập đoàn khổng lồ Mỹ về công nghệ như Google, Intel, Qualcomm hay Microsoft chấp nhận mất khách hàng lớn, còn hơn là bị luật pháp Mỹ trừng phạt, đành tuân theo lệnh cấm của chính quyền Trump ngừng cung cấp linh kiện phần mềm cho Hoa Vi. Mặc dù Hoa Vi tuyên bố đã chuẩn bị cho trừng phạt của Mỹ từ hàng năm nay và đang phát triển phần mềm riêng của mình, lệnh cấm của Mỹ cũng khiến tập đoàn Trung Quốc không thể tránh khỏi những thiệt hại nặng nề.

Dù tích trữ trước linh kiện để có thể duy trì sản xuất, hay phát triển nền tảng phầm mềm riêng hay chuyển hướng nguồn cung ứng để độc lập với các nhà cung cấp Mỹ, thì người khổng lồ Trung Quốc không dễ gì thoát khỏi vòng phong tỏa ngày một ngày hai. Nhất là khi mặt trận bao vây cô lập Hoa Vi đang hình thành rộng thêm.

Nhật báo Pháp, le Figaro số ra ngày hôm nay so sánh hoàn cảnh của Hoa Vi hiện giờ ngày càng giống với Iran trong đối sách của Mỹ. Donald Trump không chỉ cấm các công ty Mỹ quan hệ buôn bán với các đối thủ, mà còn lôi kéo gây áp lực buộc cả các nước "bè bạn" làm theo. Việc ARM, nhà chế tạo bộ vi xử lý hàng đầu của Anh tham gia vào mặt trận phong tỏa Hoa Vi là một thí dụ điển hình. Rất nhiều nhà cung cấp thiết bị cho Hoa Vi vẫn phải sử dụng bản quyền sáng chế của ARM để chế tạo sản phẩm riêng của họ. Hoa Vi đứng trước nguy cơ bị ngừng trệ sản xuất điện thoại di động và nhất là các thiết bị phát triển mạng 5G.

Chiến lược của Donald Trump hiện tại là nhằm tạo một vòng vây công nghệ cô lập Hoa Vi. Hoa Vi là một trong những công ty công nghệ quan trọng nhất của Trung Quốc, và do đó, mục tiêu hàng đầu của chính quyền Trump là nhằm làm chậm hoặc ngăn chặn Trung Quốc tiến vào một số lĩnh vực công nghệ cao. Ngay từ đầu nhiệm kỳ tổng thống, ông Trump đã không hề giấu thái độ thù địch này.

Ban đầu là cấm Hoa Vi triển khai mạng 5G trên lãnh thổ Mỹ rồi tiếp đó là hối thúc các nước đồng minh làm theo, với lý do là Hoa Vi làm gián điệp gây nguy hại cho an ninh quốc gia. Lý lẽ của Washington đã thuyết phục được nhiều nước như Úc, New Zealand hay Nhật Bản.

Tuy vậy, tất cả các nhà phân tích đều nhận thấy đòn chí mạng của Mỹ đánh vào Hoa Vi chỉ là một quân bài để Washington đặt lên bàn đàm phán thương mại với Bắc Kinh. Song quân bài đó cũng sẽ có thể gây thiệt hại cho chính Mỹ và các đồng minh. Bắc Kinh sẽ đáp trả làm gián đoạn chuỗi cung ứng ở Trung Quốc của các hãng Mỹ. Các công ty Mỹ cũng chịu thiệt hại, vì không thể bán linh kiện cho một khách hàng, mà mỗi năm chi đến 60 tỷ đô la mua công nghệ Mỹ. Công việc kinh doanh của nhiều công ty Mỹ cũng bị đảo lộn chỉ vì khách hàng Trung Quốc này.

Tấn công vào Hoa Vi có thể làm chệch hướng đàm phán kéo dài cuộc chiến thương mại không có lợi cho cả Mỹ và Trung Quốc. Nếu Washington và Bắc Kinh không đạt được một thỏa thuận để chấm dứt cuộc chiến tranh thương mại thì có thể Hoa Vi sẽ phải điêu đứng trong nhiều năm tới, nhưng chắc chắn nhà khổng lồ công nghệ Trung Quốc sẽ phải thay đổi chiến lược kinh doanh nhằm thoát ra khỏi thế kẹt trong cuộc thương chiến để sinh tồn. Với năng lực công nghệ như hiện có, tất nhiên Hoa Vi sẽ buộc phải vươn lên đối mặt với thách thức từ Mỹ, cho dù thoát ra được có phải bị sứt đầu mẻ trán ít nhiều.

Anh Vũ

*******************

Huawei : hàng tỷ người bị thiệt do lệnh cấm của Mỹ (BBC, 29/05/2019)

Tại một cuộc họp báo, ông Song Liuping nói lệnh cấm của Mỹ cũng sẽ "trực tiếp làm thiệt hại" đến các công ty Mỹ và ảnh hưởng công ăn việc làm ở Mỹ.

Động thái đưa Huawei vào danh sách đen "đưa ra một tiền lệ nguy hiểm" và sẽ gây hại cho hàng tỷ người dùng, một chuyên gia luật pháp của hãng công nghệ Trung Quốc nói.

Washington gần đây đưa Huawei vào danh sách các công ty mà các hãng của Mỹ không thể giao dịch trừ khi có giấy phép.

Sắc lệnh cấm các hãng Mỹ kinh doanh với Huawei là một phần trong cuộc chiến rộng hơn giữa Mỹ và Huawei.

Phía Mỹ chặn hãng sản xuất thiết bị viễn thông lớn nhất thế giới vì những quan ngại an ninh.

Huawei liên tiếp phủ nhận các cáo buộc rằng sử dụng sản phẩm của hãng sẽ dẫn đến rủi ro về an ninh, và nói hãng là độc lập với chính phủ Trung Quốc.

"Các chính trị gia ở Mỹ đang dùng sức mạnh của cả quốc gia để đánh một công ty tư nhân", ông Song nói.

Huawei nói gì về lệnh cấm ?

Ông Song nói quyết định đưa Huawei, cũng là hãng sản xuất điện thoại thông minh lớn thứ hai trên thế giới, vào cái gọi là "danh sách thực thể" sẽ để lại những hậu quả lan rộng.

"Quyết định này sẽ làm thiệt hại cho khách hàng của chúng tôi ở 170 nước, trong đó có hơn ba tỷ người sử dụng các sản phẩm và dịch vụ trên khắp thế giới".

"Bằng cách ngăn cản các công ty Mỹ giao dịch với Huawei, chính phủ [Mỹ] đã trực tiếp làm hại hơn 1200 công ty Mỹ. Điều này sẽ làm ảnh hưởng đến hàng chục ngàn việc làm Mỹ".

Những động thái khác của Mỹ chống lại Huawei là gì ?

Nói chuyện với các phóng viên ở Thâm Quyến, ông Song cũng trình bày các bước đi mà Huawei đã làm liên quan tới vụ hãng này kiện chính phủ Mỹ hồi tháng Ba.

Vụ kiện này liên quan tới những hạn chế ngăn không cho các cơ quan liên bang Mỹ sử dụng sản phẩm của Huawei.

Hãng công nghệ Trung Quốc nói họ đã đệ đơn xin vụ án được "xét xử tóm tắt" (summary judgement), yêu cầu tòa án Mỹ làm nhanh quá trình xét xử để "ngừng ngay các hành động bất hợp pháp chống lại hãng".

"Chính phủ Mỹ đã không cung cấp bằng chứng nào cho thấy Huawei là một mối đe dọa an ninh. Không có súng, cũng không có khói. Chỉ có đồn đoán mà thôi", ông Song nói.

Phiên tòa xét xử sẽ diễn ra vào ngày 19/9.

Phân tích của Robin Brant, BBC News từ Thâm Quyến

Trên sân khấu, trong một phòng họp lớn như một nhà hát tại đại bản doanh của Huawei, những người lãnh đạo Huawei nói nhiều về các khách hàng "nghèo hơn" ở các vùng nông thôn Mỹ, những người đáng được "tiếp cận một cách công bằng" đường truyền internet tốt.

Theo họ, hàng tỷ khách hàng đang phải đối mặt với nguy cơ an sinh của họ "bị hủy hoại", vì vậy nên Huawei muốn đẩy nhanh xử lý vụ việc.

Một lý do khác là sự tấn công từ chính quyền ông Trump đang làm họ đau. Được hỏi liệu Huawei có còn tồn tại một năm sau, một vị giám đốc nói kế hoạch kinh doanh của hãng tính xa hơn sang năm nhiều.

Huawei khăng khăng rằng hãng này là tư nhân. Tuy nhiên, khi tôi hỏi hai vị sếp cao cấp có mặt trong cuộc họp báo họ có phải là đảng viên Đảng Cộng sản Trung Quốc không, một người nói không, còn người kia không trả lời.

Vậy còn thương chiến Mỹ - Trung thì sao ?

Việc Washington đánh vào Huawei diễn ra trong bối cảnh cuộc chiến thương mại vẫn đang nóng giữa Mỹ và Trung Quốc.

Phía Mỹ nỗ lực thuyết phục đồng minh cấm hãng công nghệ Trung Quốc vì các rủi ro tiềm năng khi sử dụng thiết bị của hãng này cho mạng di động 5G thế hệ sau.

Một số quốc gia, trong đó có Úc và New Zealand, đã cấm Huawei cung cấp thiết bị cho mạng di động 5G.

Thêm vào đó, Huawei phải đối mặt với hai lệnh truy tố hình sự của giới chức Mỹ. Washington cũng đang tìm cách dẫn độ giám đốc tài chính Mạnh Vãn Chu từ Canada, nơi bà bị bắt hồi tháng 12 năm ngoái.

Hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang có cuộc thương chiến dữ dội từ năm ngoái, với cả hai phía áp hàng tỷ đô la thuế lên hàng hóa của nhau.

Hồi đầu tháng Năm, Washington tăng gấp đôi thuế quan lên 200 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc, khiến Bắc Kinh trả đũa bằng cách tăng thuế lên hàng hóa Mỹ.

Tổng thống Donald Trump mới đây nói Huawei có thể là một phần trong thỏa thuận thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc.

*******************

Huawei : ‘Luật cấm cơ quan chính phủ dùng thiết bị của Huawei là vi hiến’ (VOA, 29/05/2019)

Huawei, tập đoàn viễn thông khổng lồ của Trung Quốc, yêu cầu một tòa án liên bang Mỹ ra phán quyết mà không qua xét xử, rằng luật cấm các cơ quan chính phủ Mỹ, và các nhà thầu cùng các tổ chức khác mua thiết bị của Huawei là vi hiến.

Một cửa hàng có bán điện thoại Huawei ở Việt Nam

Các luật sư của Huawei đã nộp kiến nghị hôm thứ Ba, yêu cầu tòa ra phán quyết để nhanh chóng kết thúc vụ kiện mà công ty Huawei thoạt tiên đã đệ nạp vào tháng Ba.

Kiến nghị nói điều khoản trong Đạo luật Ủy quyền Quốc phòng (NDAA) vi phạm tiến trình pháp lý và có thể được coi như Quốc hội cho Huawei là phạm tội mà không xét xử, và cũng không có cách nào để công ty thách thức kết quả này.

Kiến nghị yêu cầu một thẩm phán ra quyết định đó là sự thật không chối cãi được, và ra một phán quyết có lợi cho Huawei.

Các nhà lập pháp Mỹ đã thêm điều khoản vừa kể vào dự luật cấp ngân sách quốc phòng hồi năm ngoái vì điều mà theo họ, là các quan hệ giữa Huawei với chính phủ Trung Quốc, và những quan tâm về an ninh vì mối liên hệ đó.

Huawei đã bác bỏ là tập đoàn này nằm dưới quyền kiểm soát của bất cứ tổ chức, cơ quan chính phủ Trung Quốc nào.

Huawei nói lệnh cấm của Mỹ đã khiến tập đoàn Huawei và các nhân viên của công ty bị gạt ra ngoài lề, gây gián đoạn cho các hợp đồng hiện có, đồng thời "đe dọa nghiêm trọng khả năng của Huawei có thể tiếp tục làm ăn tại Hoa Kỳ".

Việc Washington dùng sắc lệnh hành chánh và luật để trừng phạt một công ty duy nhất "đặt ra một tiền lệ nguy hiểm".

Ông Song Liuping.,Giám đốc pháp lý của tập đoàn Huawei

Reuters dẫn lời ông Song Liuping, Giám đốc pháp lý của tập đoàn Huawei, nói hôm thứ Tư rằng công ty này đang duyệt lại những cách để có thể chống trả lệnh cấm của Mỹ, mà theo ông có thể tác động tới 1,200 nhà cung cấp của họ, đồng thời có nguy cơ ảnh hưởng tới 3 tỉ người tiêu dùng của Huawei tại 170 nước trên thế giới.

Ông Song nói việc Washington dùng sắc lệnh hành chánh và luật để trừng phạt một công ty duy nhất "đặt ra một tiền lệ nguy hiểm".

Nói chuyện với các nhà báo tại trụ sở chính của Huawei ở Thẩm Quyến, ông nói :

"Ngày nay là lĩnh vực viễn thông và Huawei, ngày mai có thể là công ty của quý vị, ngành công nghiệp của quý vị, khách hàng của quý vị".

*****************

Bị Mỹ cấm cửa, Huawei có trụ nổi ? (VOA, 24/05/2019)

Việc các hãng cung ứng của Mỹ, trong đó có Google, quyết định ngừng hợp tác với Huawei sẽ đặt ra vấn đề lớn cho Huawei trên thị trường quốc tế, nơi Huawei tiêu thụ gần phân nửa các sản phẩm điện thoại thông minh của họ, và giáng một cú nặng nề lên tham vọng của Huawei trở thành hãng điện thoại thông minh hàng đầu thế giới, các phân tích gia cho biết.

Mẫu điện thoại mới nhất của Huawei P30

Google quyết định đình chỉ hoạt động làm ăn với hãng viễn thông khổng lồ Trung Quốc Huawei bao gồm chuyển giao phần cứng, phần mềm và các dịch vụ kỹ thuật chủ chốt.

Điều này có nghĩa là Huawei sẽ không còn được cấp phép sử dụng hệ điều hành Android của Google cùng các dịch vụ của Google cho các sản phẩm điện thoại của họ nữa. Thay vào đó, họ phải sử dụng phiên bản nguồn mở. Do đó, các dòng điện thoại sau này của Huawei sẽ không có các dịch vụ của Google mà người dùng mong đợi từ các thiết bị dùng hệ điều hành Android.

Quyết định của Google tuân thủ lệnh của chính phủ khi Mỹ đưa Huawei vào một danh sách đenmà các hãng công nghệ Mỹ cần phải có giấy phép mới được bán sản phẩm.

‘Rất nghiêm trọng’

Trao đổi với VOA, Giáo sư-Tiến sỹ Đỗ Văn Thành, một chuyên gia về viễn thông tại Đại học Thành thị Oslo, Na Uy, nhận định quyết định của Google ngừng cộng tác là ‘rất nghiêm trọng’ đối với Huawei.

"Hành động này không đến mức kết liễu Huawei", ông Thành nói. "Trước giờ Huawei đã có nỗ lực phát triển bộ não (tức hệ điều hành) cho riêng họ, nhưng họ làm tới đâu thì chưa biết. Dù có làm được đi nữa thì cũng không thể một lúc làm được hết các ứng dụng".

"Có thể tạm thời họ vẫn bán được những sản phẩm điện thoại thông minh mà họ đã sản xuất, nhưng những sản phẩm mới sau này sẽ rất khó bán", ông nói thêm và nhắc đến việc hãng ARM vốn cung cấp linh kiện chủ chốt cho Huawei cũng đã ngưng hợp tác với họ.

Đối với mẫu điện thoại tối tân nhất của Huawei là P 30, ông Thành cho biết hãng này vẫn sẽ bán được hàng bất chấp việc dừng hợp tác của Google vì họ đã mua trước rất nhiều giấy phép (license) để sử dụng hệ điều hành Android.

"Không thể một sớm một chiều mà một hãng khổng lồ như Huawei có thể sụp được", ông giải thích. "Họ còn rất nhiều tiền. Họ cũng đã mua trước và tích lũy một số lượng chip rất nhiều và do đó họ có thể sản xuất được hàng mới và bán được trong thời gian cả năm trời".

Nhưng về lâu dài nếu không có hệ điều hành của Google thì Huawei ‘sẽ bị kẹt’, ông Thành nói và cho biết dù Huawei có tự phát triển được hệ điều hành đi nữa thì người dùng cũng sẽ không thể dùng được những ứng dụng rất phổ biến của Google mà chỉ có thể dùng được những ứng dụng riêng ở Trung Quốc như Baidu, WeChat hay Weibo mà thôi.

Tuy nhiên, Huawei ‘không có cách nào làm kịp’ nếu họ quyết định tự phát triển độc lập để giảm bớt sự lệ thuộc vào các nhà cung cấp nước ngoài, nhất là Mỹ.

Ông cho rằng trong thế giới công nghệ ngày nay, không riêng gì Huawei mà không có hãng nào có thể tự mình sản xuất hết tất cả các linh kiện mà phụ thuộc vào các nhà cung ứng, do đó Huawei đã không gặp may khi bị cắt đứt nguồn cung ứng này từ phía Mỹ.

Do đó, theo ông Thành, hy vọng bây giờ của Huawei là chính phủ Trung Quốc điều đình được với Hoa Kỳ và giải tỏa được các quan ngại của Washington thì sẽ được dỡ bỏ các lệnh cấm.

Ông nói rằng ở Trung Quốc có điều luật buộc tất cả các hãng cung cấp thông tin, tài liệu cho chính quyền khi có yêu cầu và trong tất cả hãng xưởng của Trung Quốc đều có chi bộ của Đảng Cộng sản của Trung Quốc. Chính vì vậy Mỹ và các nước phương Tây mới lo ngại Huawei về mặt an ninh.

"Chỉ cần Trung Quốc thay đổi những điều luật này thì Mỹ sẽ thay đổi cách làm (và dỡ lệnh cấm với Huawei)", ông nói thêm và cho biết ở các nước Bắc Âu, vốn trước giờ rất ủng hộ Trung Quốc, mà giờ cũng không nói gì về việc cấm Huawei vì ‘rõ ràng Trung Quốc có âm mưu làm điều không tốt’.

Về phía các hãng của Mỹ, mặc dù quyết định dừng cung ứng cho Huawei có thể khiến họ bị mất khách hàng lớn tạm thời nhưng về lâu dài sẽ nhanh chóng có hãng sản xuất khác lấp đầy chỗ trống của Huawei, ông Thành nói.

Đã chuẩn bị trước ?

Những nhà cung cấp khác cho Huawei, bao gồm Qualcomm và Intel, được cho là đã thông báo cho các nhân viên của họ rằng họ sẽ không tiếp tục cung cấp linh kiện cho hãng Trung Quốc này cho đến khi có thông báo mới.

Phát ngôn nhân Huawei nói với kênh CNBC rằng hãng này ‘đang đánh giá tác động khả dĩ của động thái này của chính phủ Mỹ đối với người tiêu dùng’.

"Huawei đã có những đóng góp to lớn đối với sự phát triển và tăng trưởng của Android trên toàn thế giới. Là một trong những đối tác toàn cầu chủ chốt của Android, chúng tôi đã làm việc chặt chẽ với nền tảng nguồn mở của họ để xây dựng một hệ sinh thái có lợi cho cả người dùng và ngành kỹ nghệ này", phát ngôn nhân của hãng nói.

"Huawei sẽ vẫn tiếp tục cập nhật an ninh và cung cấp các dịch vụ hậu mãi cho tất cả các điện thoại thông minh và máy tính bảng Huawei cũng như Honor hiện đang lưu hành, bao gồm các sản phẩm đã được bán ra hay các sản phẩm vẫn còn trong kho trên toàn cầu".

Huawei dựa rất nhiều vào hệ điều hành Android cho những điện thoại thông minh họ bán bên ngoài lãnh thổ Trung Quốc. Còn tại Trung Quốc, họ sử dụng một phiên bản Android đã được điều chỉnh vốn không được cài sẵn các ứng dụng Google do các dịch vụ của Google bị chặn ở Trung Quốc. Nhưng tại thị trường các nước ngoài Trung Quốc thì sản phẩm của Huawei chạy hệ điều hành Android hoàn chỉnh với các ứng dụng của Google.

Gần một nửa điện thoại thông minh của Huawei trong quý đầu tiên của năm 2019 được bán trên các thị trường bên ngoài Trung Quốc. Hiện tại, Huawei là nhà sản xuất điện thoại thông minh lớn thứ hai thế giới xét theo thị phần, chỉ sau Samsung nhưng lại trước Apple.

Trước đó, hãng này đã đặt ra tham vọng vươn lên dẫn đầu thị trường điện thoại thông minh vào năm 2020. Tuy nhiên, động thái mới nhất của Google có thể chôn vùi tham vọng này của họ.

"Nó giống như kết liễu ngay lập tức tham vọng của Huawei muốn qua mặt Samsung trên thị trường toàn cầu", Nicole Peng, phó chủ tịch mảng di động của Canalys, hãng phân tích thị trường công nghệ hàng đầu thế giới, nói với CNBC.

Huawei dựa vào các nhà cung cấp Mỹ để có các cấu phần chủ chốt cho tất cả các sản phẩm của họ từ điện thoại thông minh cho đến thiết bị mạng. Có hơn 30 hãng công nghệ Mỹ được Huawei xem là ‘nhà cung cấp cốt lõi’ của họ.

Tuy nhiên, hãng viễn thông Trung Quốc này nói rằng họ đã chuẩn bị trước cho những tình huống như thế này mà họ đã dự trù. Hồi tháng 3, Huawei cho biết họ đã xây dựng hệ điều hành của riêng họ cho các sản phẩm của họ nếu đến lúc nào đó họ không thể sử dụng hệ điều hành của Google hay Microsoft được nữa.

Và chỉ mới tuần trước, tờ Nikkei Asian Review đưa tin rằng cách đây sáu tháng, Huawei đã thông báo với các nhà cung cấp của họ rằng họ muốn trữ số lượng linh kiện chủ yếu đủ dùng cho đến một năm để chuẩn bị cho kịch bản chiến tranh thương mại Mỹ-Trung. Huawei cũng đang phát triển công nghệ chip của riêng họ.

Mặc dù Huawei có thể giảm sự lệ thuộc vào các nhà cung cấp Mỹ đối với một số linh kiện, các chuyên gia cho rằng điều này vẫn chưa đủ bởi vì họ vẫn cần các linh kiện khác từ các công ty Mỹ. Họ cũng bày tỏ nghi ngờ về tính khả thi của hệ thống điều hành riêng của Huawei.

Neil Shah, giám đốc nghiên cứu của Counterpoint Research, nhận định với CNBC rằng Huawei vẫn sẽ cần dựa vào các cửa hàng ứng dụng Android của bên thứ ba bởi vì Google Play không mặc nhiên được cài trên các thiết bị của họ.

"Điều này tạo ra một bất lợi rõ ràng cho hệ điều hành riêng của Huawei so với hệ điều hành Android cài đặt trên Samsung hay các mẫu điện thoại khác trước hết do sự thiếu vắng tất cả các ứng dụng có trong cửa hàng Google Play, chất lượng ứng dụng (một số có thể bị lỗi thời), có nguy cơ kém an ninh do chúng không được Google kiểm tra hay được Google vá những chỗ hổng an ninh cũng như trải nghiệm tổng thể của người dùng đối với cửa hàng ứng dụng", Shah giải thích.

Bán tháo điện thoại Huawei

Trong lúc này, các cửa tiệm bán lẻ điện thoại ở một số nước Châu Á đã từ chối nhận đổi thiết bị của Huawei trong lúc ngày càng có nhiều người tiêu dùng tìm cách thải đi điện thoại Huawei của họ do lo lắng việc Google tạm dừng hợp tác với Huawei sẽ làm một số ứng dụng của Google không sử dụng được nữa.

Ở Singapore và Philippines, Reuters cho biết nhiều người đã chạy đến các cửa tiệm để bán lại điện thoại Huawei nhưng có rất ít nơi chịu thu lại.

"Nếu chúng tôi mua một mặt hàng vô dụng thì làm sao chúng tôi bán lại được", ông Dylan On, một chủ tiệm sửa chữa và bán điện thoại thông minh ở Singapore, nói.

"Không phải vì sản phẩm của Huawei tệ. Đó là sản phẩm rất tốt. Đó chỉ là vì không ai muốn mua nó vào lúc này vì chính sách của Mỹ", ông nói và nói thêm rằng ông đang tìm cách bán lượng hàng Huawei trong kho trên mạng đến người tiêu dùng ở nước ngoài với hy vọng rằng họ sẽ không lưu ý đến các sự kiện hiện nay.

Trước đây, có khoảng 5 khách hàng muốn đổi điện thoại Huawei mỗi ngày, nhưng con số đó giờ đây đã tăng lên 20 người trong vòng hai ngày vừa qua", Zack, một nhân viên bán hàng tại Mobile Square ở Singapore nói với Reuters nhưng không chịu nói rõ họ.

"Thường thì bạn sẽ thấy người ta muốn đổi điện thoại cũ lấy điện thoại mới", anh nói thêm. "Bây giờ anh lại thấy người ta muốn đổi những chiếc điện thoại mới nhất".

Carousell, chợ trực tuyến đông đảo nhất ở Singapore, cho biết số lượng điện thoại Huawei được bán đi đã tăng lên hơn gấp đôi vào ngày Mỹ công bố sắc lệnh cấm Huawei.

Năm ngoái, Huawei chiếm 14% thị phần điện thoại thông minh ở Singapore, theo Canalys.

Còn ở Philippines, các cửa hàng bán lẻ điện thoại cũng quyết định tránh xa các sản phẩm của Huawei.

"Chúng tôi không còn chấp nhận điện thoại Huawei nữa. Khách hàng của chúng tôi không chịu mua nữa", Hamida Norhamida, chủ cửa hàng điện thoại mới và thâu điện thoại cũ tại trung tâm mua sắm Greenhills ở Manila nói với Reuters. Bà nói thêm rằng bà cảm thấy nhẹ nhõm khi bán hết kho hàng Huawei P30 Pro trước khi Google loan báo quyết định hôm 20/5.

Một chủ tiệm điện thoại khác ở Greenhills nói rằng bà chỉ mua điện thoại Huawei với mức giá giảm 50%.

"Bán được nó là cả một sự may rủi", bà nói với Reuters và chỉ cho biết tên là Thelma.

Tuy nhiên, một số người lại xem đây là cơ hội để họ mua được chiếc điện thoại chất lượng với giá rẻ.

"Phản ứng tức thì của tôi là lo lắng rằng chiếc điện thoại Huawei hiện tại của tôi sẽ trở nên vô giá trị", cô Xin Yi, sinh viên 24 tuổi ở Singapore, nói với Reuters. "Nhưng Google nói rằng những người dùng Huawei hiện nay sẽ không bị ảnh hưởng… tôi thở phào nhẹ nhõm".

Cô cho biết rằng giờ đây cô đang tìm mua mẫu điện thoại Huawei mới trên thị trường với giá giảm.

*****************

Huawei ‘sẵn sàng ký thỏa thuận không do thám’ (VOA, 15/05/2019)

Huawei sẵn sàng ký thỏa thuận không do thám với chính phủ các nước, Chủ tịch tập đoàn viễn thông Trung Quốc này tuyên bố hôm 14/5 giữa lúc Mỹ gây sức ép lên các nước Châu Âu tránh xa Huawei vì những quan ngại về gián điệp.

/

Chủ tịch Tập đoàn Huawei Lương Hoa

Washington đã kêu gọi các đồng minh không dùng công nghệ của Huawei để xây dựng mạng 5G bởi vì họ lo ngại rằng công ty này sẽ được dùng làm công cụ giúp Trung Quốc do thám – cáo buộc mà Huawei bác bỏ.

"Chúng tôi sẵn sàng ký thỏa thuận không do thám với các chính phủ, kể cả chính phủ Anh, để cam kết bảo đảm cho các thiết bị của chúng tôi đáp ứng được các chuẩn mực không do thám, không cửa sau", ông Lương Hoa, chủ tịch Huawei, nói với báo giới ở London.

Nước Anh đang cân nhắc mức độ mà họ sẽ cho phép Huawei, hãng cung cấp thiết bị viễn thông lớn nhất thế giới, tham gia xây dựng mạng 5G của nước họ.

"An ninh và độ bền bỉ của mạng viễn thông Anh là quan trọng số một, và chúng tôi có những kiểm soát khắt khe đối với việc thiết bị của Huawei đang được triển khai như thế nào ở Anh", phát ngôn nhân chính phủ Anh nói hôm 14/5.

Ông nói rằng kết quả rà soát chuỗi cung ứng viễn thông liên quan đến trường hợp của Huawei sẽ sớm được loan báo và tất cả nhà mạng cần phải tuân thủ.

Thủ tướng Anh Theresa May đã sa thải Bộ trưởng Quốc phòng Gavin Williamson vì lời tuyên bố bị rò rỉ ra rằng Huawei sẽ có vai trò trong mạng 5G của Anh. Việc tiết lộ này sẽ khiến Anh hục hặc với đồng minh tình báo lớn nhất của họ là Hoa Kỳ.

Phát biểu bên lề cuộc gặp với các đối tác công nghệ Anh của Huawei, ông Lương nói rằng công ty của ông không bao giờ có ý muốn trở thành tâm một cơn bão chính trị.

"Vấn đề an ninh mạng không phải là lãnh địa riêng của chỉ một nhà cung cấp hay một công ty duy nhất, đó là thách thức chung mà toàn thể ngành này và toàn thế giới phải đối mặt", ông nói.

Ông nói Huawei từ lâu đã hợp tác với Trung tâm An ninh mạng Quốc gia của Anh trong việc giám sát công nghệ của họ và đã cải thiện năng lực thiết kế phần mềm để nâng nó lên ngang hàng với các đối thủ cạnh tranh.

Ông Lương cũng khẳng định Huawei không hoạt động nhân danh chính phủ Trung Quốc ở bất cứ thị trường quốc tế nào.

"Mặc dù sự thật là Huawei có trụ sở Trung Quốc, chúng tôi thật sự là một công ty hoạt động toàn cầu", ông nói. "Ở những nơi mà chúng tôi có hoạt động chúng tôi cam kết tuân thủ các đạo luật và các quy định có hiệu lực tại chỗ ở đất nước đó".

"Trung Quốc không có đạo luật nào yêu cầu các công ty phải thu thập thông tin tình báo từ các chính phủ nước ngoài hay thiết lập các cánh cửa sau cho chính quyền".

Bộ trưởng Anh Jeremy Wright, người sẽ tuyên bố kết luận sau việc rà soát chuỗi cung ứng thiết bị viễn thông, nói rằng lợi ích hàng giá rẻ không nên đặt trước các quan ngại an ninh.

Ngược lại, ông Lương cho rằng các yếu tố kinh tế nên được xem xét và các yếu tố chính trị cần phải được loại trừ.

"Tôi tin rằng quyết định được đưa ra nên dựa vào sự đánh giá rủi ro và đánh giá chuỗi cung ứng, và cũng nên thể hiện những yêu cầu của chính phủ Anh xét về phát triển kinh tế", ông nói.

"An ninh mạng thật sự là một yếu tố rất quan trọng để xem xét… nhưng đồng thời đó phải là một quyết định cân bằng giữa an ninh mạng và sự thịnh vượng kinh tế".

******************

Các trường đại học Mỹ tránh xa Huawei và viện Khổng Tử (VOA, 22/03/2019)

Các trường đại học danh tiếng của Mỹ đang cắt đứt quan hệ với công ty công nghệ Trung Quốc Huawei và viện Khổng Tử trong khi chính phủ Mỹ tìm cách hạn chế các mối quan hệ của giới hàn lâm Hoa Kỳ đối với hai tổ chức này, theo South China Morning Post (SCMP).

Nhiều trường đại học danh tiếng của Mỹ đã cắt đứt quan hệ với tập đoàn công nghệ Huawei và viện Khổng Tử của Trung Quốc trong bối cảnh mối quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh ngày càng xấu đi.

Huawei Technologies, tập đoàn công nghệ tư nhân khổng lồ toàn cầu của Trung Quốc và Học viện Khổng Tử, một cơ quan liên kết với Bắc Kinh nhằm thúc đẩy ngôn ngữ và văn hóa của Trung Quốc, đã bị các nhà lập pháp Hoa Kỳ và nhiều cơ quan liên bang nhắm đến vì những lý do rất khác nhau, nhưng chính phủ Mỹ tin rằng cả hai tổ chức của Trung Quốc đều gây ảnh hưởng bất lợi cho những lợi ích của Mỹ.

Huawei, hiện đang là tâm điểm chú ý trên truyền thông do việc Canada bắt giữ giám đốc tài chính của công ty này theo yêu cầu của Washington. Huawei đã nhanh chóng nổi lên như một đối thủ cạnh tranh toàn cầu với các tập đoàn công nghệ lớn của Mỹ bao gồm Cisco Systems và Apple. Các mối quan hệ trực tiếp của Học viện Khổng Tử với chính quyền trung ương Trung Quốc đã làm dấy lên những lời phàn nàn từ các giáo sư Mỹ. Họ thấy được một trò chơi quyền lực mềm trong tổ chức này với mục đích hạn chế thảo luận học thuật về các chủ đề mà Bắc Kinh tìm cách chôn vùi.

Theo SCMP, trang mạng có trụ sở tại Hong Kong, cho biết Đại học Stanford, Đại học California phân viện Berkeley nổi tiếng, và các trường khác đã quyết định cắt đứt quan hệ với Huawei một cách lặng lẽ, với việc truyền thông đưa tin về các thông báo nội bộ của họ hàng ngày hoặc hàng tuần. Nhưng nhiều trường đại học khác, bao gồm Đại học Harvard, vẫn yên lặng.

Sự im lặng trong giới hàn lâm về mối liên hệ của họ với Huawei và viện Khổng Tử có thể báo hiệu sự bất lực trong việc đánh giá tính hợp pháp của các mối quan hệ này và hậu quả của việc tuyên bố cắt đứt quan hệ với họ, theo SCMP. Những quyết định này đang được đưa ra trong bầu không khí chính trị ngày càng có nhiều lo ngại và nghi ngờ về Trung Quốc, được chính quyền Trump khuyến khích, trong bối cảnh một cuộc chiến tranh thương mại và tranh luận về an ninh quốc gia, trong đó mối quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh bị đẩy xuống rất thấp.

Các thông tin chi tiết về sự liên quan của Huawei với các trường đại học Hoa Kỳ và phản ứng của chính phủ Hoa Kỳ "đang tác động rất nhanh [đối với các trường đại học] và các trường có những liên quan thực sự trong mối quan hệ này, và vấn đề cụ thể của cuộc tranh luận chưa được xác định rõ ràng", Robert Daly, nhà nghiên cứu về Trung Quốc và Mỹ của Viện Kissinger tại Trung tâm Woodrow Wilson có trụ sở tại Washington, cho biết.

Trong suốt 30 năm qua, các trường đại học đã ký hàng trăm MOU [bản ghi nhớ] với các tổ chức Trung Quốc và hầu hết trong số đó không có ý nghĩa gì hay sẽ đi đến đâu. Không ai theo dõi họ. Họ đã thực hiện chúng ngoài ý muốn chung khi quyết định trở thành các trường đại học quốc tế trong thời kỳ (mở rộng) quan hệ", ông Daly nói.

Quan hệ với Trung Quốc có lẽ là vấn đề chính trị duy nhất hiện nay thống nhất đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ. Không may cho các trường đại học có liên kết với Trung Quốc, Washington đã thống nhất chống lại các mối quan hệ này.

Tránh xa tiền từ Huawei

Kết nối chính của Huawei với các trường đại học Mỹ là thông qua Chương trình nghiên cứu đổi mới Huawei (HIRP), mà công ty này gọi đó là một sáng kiến toàn cầu "để xác định và hỗ trợ các giảng viên chính thống mang đẳng cấp thế giới theo đuổi sự sáng tạo vì lợi ích chung".

Trong số 10 trường đại học Mỹ được kể đến là các bên cộng tác hoặc đối tác trong bài thuyết trình năm 2017 về HIRP, bảy trường – bao gồm các trường đại học Yale, Harvard và Carnegie Mellon – đã không trả lời các yêu cầu của SCMP về các thông tin chi tiết về sự tham gia của họ vào chương trình HIRP hoặc các mối liên hệ khác với Huawei.

Trong khi đó, các trường Cornell, Princeton và Stanford đã hồi đáp.

"Sau khi chính phủ Hoa Kỳ nói rõ các mối lo ngại về Huawei Technologies vào năm ngoái, Đại học Cornell đã xác định một số thỏa thuận nghiên cứu hiện có với Huawei, đại diện cho một phần nhỏ trong số hơn 150 thỏa thuận đối tác như vậy mà trường duy trì với các doanh nghiệp bên ngoài trên khắp Hoa Kỳ và trên toàn cầu", John Carberry, giám đốc quan hệ truyền thông của Cornell, cho SCMP biết trong một email.

"Trong mỗi trường hợp, trường đã xem xét cẩn thận các dự án đang được đề cập để xác minh rằng các biện pháp bảo vệ phù hợp đã được áp dụng để giải quyết vấn đề bảo mật dữ liệu và thông tin, nhằm đảm bảo sự độc lập trong nghiên cứu của chúng tôi và tuân thủ tất cả các luật và quy định của liên bang và tiểu bang", ông Carberry nói.

Princeton đã dừng các mối mối quan hệ tài trợ mới với Huawei vào năm ngoái, theo giám đốc quan hệ truyền thông của trường Ben Chang cho biết, và vào tháng 1, trường "đã thông báo cho Huawei rằng chúng tôi sẽ không chấp nhận phần tài trợ thứ ba và cuối cùng trị giá 150.000 USD để hỗ trợ nghiên cứu khoa học máy tính, dự án duy nhất được Huawei hỗ trợ đang hoạt động của chúng tôi".

Trường Stanford nói trong một email rằng họ đã "thiết lập một lệnh cấm đối với các cam kết, quà tặng, phí thành viên liên kết và hỗ trợ mới khác từ Huawei".

Trường đại học Harvard không còn có mối quan hệ nào với Huawei sau khi kết thúc khoản tài trợ của công ty này đối với hai giảng viên của trường, theo một nguồn tin yêu cầu được giấu tên vì không đủ thẩm quyền để nói chuyện công khai về vấn đề này.

Đại học Illinois tại Urbana-Champaign, Đại học Chicago, Đại học California-Los Angeles, Viện Công nghệ Massachusetts – tất cả đều được Huawei trích dẫn là bên cộng tác trong chương trình HIRP – đã không phản hồi yêu cầu bình luận của SCMP.

Đạo luật bảo vệ các trường đại học

Trong khi đó, các nỗ lực nhằm cắt đứt các mối quan hệ khác giữa Huawei và giới hàn lâm của Mỹ vẫn tiếp tục.

Đạo luật Bảo vệ các trường Đại học của chúng ta, do dân biểu Jim Banks – một đảng viên Cộng hòa đại diện tiểu bang Indiana – giới thiệu vào tuần trước, sẽ thiết lập một lực lượng chuyên biệt, do Bộ Giáo giục Mỹ dẫn đầu, nhằm duy trì một danh sách các dự án nghiên cứu "nhạy cảm", bao gồm những dự án có nguồn tài chính từ bộ Quốc phòng, Bộ Năng lượng và các cơ quan tình báo Mỹ.

Cơ quan được đề xuất trên sẽ giám sát sự tham gia của sinh viên nước ngoài trong các dự án đó. Sinh viên có quốc tịch Trung Quốc trong quá khứ hoặc hiện tại sẽ không được tiếp cận các dự án mà không có sự cho phép của giám đốc tình báo quốc gia. Đạo luật này cũng kêu gọi giám đốc tình báo tạo ra một danh sách các thực thể nước ngoài "gây ra mối đe dọa gián điệp liên quan đến nghiên cứu nhạy cảm", và quy định rằng Huawei phải được đưa vào danh sách đó.

Không có bằng chứng nào cho thấy Huawei đã trao cho chính phủ Trung Quốc các thông tin công nghệ tiên tiến của Hoa Kỳ mà có thể được triển khai về mặt quân sự hoặc đe dọa đến lợi ích an ninh của Mỹ. Tuy nhiên, các nhà lập pháp Hoa Kỳ đang hành động dựa trên lý thuyết rằng đây là ý định của Trung Quốc.

Một báo cáo của Bộ Quốc phòng Mỹ, lần đầu tiên được đưa ra Quốc hội vào năm 2017, tập trung vào các nỗ lực của Huawei và các công ty công nghệ Trung Quốc khác trong việc tìm cách có được các thông tin về công nghệ thông qua sự hợp tác với các trường đại học Mỹ. Báo cáo này đã xúc tác cho sự đồng thuận hiếm có của lưỡng đảng trong việc nhất trí rằng các mối quan hệ này cần phải được theo dõi.

Quốc hội Mỹ đã thông qua đạo luật này vào năm ngoái nhằm tăng cường sự giám sát của chính phủ liên bang đối với đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực công nghệ Mỹ, một động thái nhắm vào các công ty Trung Quốc. Tuy nhiên, vẫn chưa có hành động tương tự nào được đưa ra trong giới hàn lâm, nơi sự hợp tác của Huawei đã tăng mạnh trong những năm gần đây.

Trung Quốc kêu gọi Mỹ kiềm chế về thương mại, Iran (VOA, 19/05/2019)

Nhà ngoại giao cấp cao của Trung Quốc Vương Nghị nói với Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hôm thứ Bảy rằng những lời nói và hành động gần đây của Mỹ đã làm tổn hại đến lợi ích của Trung Quốc và các doanh nghiệp của họ, và Washington nên thể hiện sự kiềm chế, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết.

Nhà ngoại giao hàng đầu của Trung Quốc, Vương Nghị, nói Mỹ không nên đi "quá xa" trong cuộc tranh chấp thương mại hiện thời giữa hai nước.

Nói chuyện qua điện thoại với ông Pompeo, ông Vương nói rằng Mỹ không nên đi "quá xa" trong cuộc tranh chấp thương mại hiện thời giữa hai nước, nói thêm rằng Trung Quốc vẫn sẵn sàng giải quyết các khác biệt thông qua đàm phán, nhưng trên cơ sở bình đẳng.

Về Iran, ông Vương nói Trung Quốc hi vọng tất cả các bên sẽ kiềm chế và hành động thận trọng để tránh căng thẳng leo thang.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Morgan Ortagus nói trong một phát biểu rằng ông Pompeo đã nói chuyện với ông Vương và thảo luận về các vấn đề song phương và những lo ngại của Mỹ về Iran, nhưng không đưa ra chi tiết nào khác.

Căng thẳng giữa Washington và Tehran đã gia tăng trong những ngày gần đây, làm dấy lên lo ngại về một cuộc xung đột tiềm tàng giữa hai nước đối thủ. Đầu tuần này, Mỹ đã rút một số nhân viên ngoại giao khỏi đại sứ quán ở Baghdad sau các vụ tấn công nhắm vào các tàu chở dầu ở vùng Vịnh.

Trung Quốc ngày thứ Sáu thể hiện giọng điệu quyết liệt hơn trong cuộc chiến tranh thương mại với Mỹ, nói rằng việc nối lại các cuộc đàm phán giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới sẽ là vô nghĩa trừ phi Washington thay đổi đường hướng.

Lời lẽ cứng rắn này khép lại một tuần mà trong đó Bắc Kinh công bố mức thuế quan trả đũa mới, các quan chức Mỹ cáo buộc Trung Quốc nuốt lời hứa được đưa ra qua nhiều tháng đàm phán, và chính quyền Trump giáng một đòn mạnh vào một trong những công ty lớn nhất và thành công nhất của Trung Quốc.

******************

Truyền thông nhà nước Trung Quốc cáo buộc Mỹ ‘bịa đặt’ về chuyển giao công nghệ (VOA, 18/05/2019)

Trung Quốc tuần này thông báo sẽ trả đũa việc Washington tăng thuế quan đối với 200 tỉ đôla hàng nhập khẩu của Trung Quốc vì Mỹ than phiền Bắc Kinh đã làm rất ít để giải quyết những lo ngại của Mỹ về tình trạng đánh cắp tài sản trí tuệ và việc ép buộc chuyển giao công nghệ cho các công ty Trung Quốc.

Mỹ đã "bịa đặt" những cáo buộc rằng Trung Quốc ép buộc các công ty phải chuyển giao công nghệ để được tiếp cận thị trường, tờ báo hàng đầu của Đảng Cộng sản Trung Quốc nói hôm thứ Bảy giữa một cuộc chiến tranh thương mại quyết liệt.

Nhân dân Nhật báo nói trong một bài xã luận rằng Trung Quốc chưa bao giờ ép buộc các công ty Mỹ chuyển giao công nghệ và tuyên bố đó là một "lập luận lỗi thời được một số người ở Mỹ sử dụng để kìm kẹp sự phát triển của Trung Quốc".

"Lập luận của Mỹ về chuyện ‘ép buộc chuyển giao công nghệ’ có thể được mô tả là bịa đặt trắng trợn", tờ báo nói. Mỹ vẫn chưa thể cung cấp bất kì bằng chứng nào để củng cố những tuyên bố của mình, bài xã luận nói.

Bài viết nói Mỹ đã hưởng lợi đáng kể từ hợp tác công nghệ tự nguyện, kiếm được 7,96 tỉ đôla phí sử dụng tài sản trí tuệ chỉ riêng trong năm 2016. Tờ báo nói sở dĩ Washington lo lắng là vì năng lực nghiên cứu và phát triển của Trung Quốc đang mở rộng nhanh chóng.

Tranh chấp ngày càng gay gắt giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới đã làm kinh động các nhà đầu tư và thị trường toàn cầu. Mỹ nói các cuộc đàm phán có thể sẽ sớm nối lại nhưng Trung Quốc nói chưa ấn định ngày giờ và Washington cần thể hiện sự chân thành trong bất kì vòng đàm phán mới nào.

Tân Hoa Xã thì cáo buộc Mỹ theo đuổi bá quyền toàn cầu trong một bài xã luận khác công bố vào ngày thứ Bảy và nói Washington sẽ chịu nhiều thiệt hại từ một cuộc chiến thương mại toàn diện hơn là Trung Quốc.

******************

Trước khi thương chiến leo thang, lòng tin người tiêu dùng Mỹ tăng mạnh (VOA, 18/05/2019)

Lòng tin người tiêu dùng Mỹ đầu tháng 5 đã lên đến mức cao nhất trong vòng 15 năm giữa lúc niềm tin tăng cao về triển vọng nền kinh tế Mỹ. Tuy nhiên phần lớn sự gia tăng này được ghi nhận trước khi cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc leo thang.

Người tiêu dùng Mỹ săn hàng giảm giá vào ngày thứ Sáu Đen năm 2018

Đại học Michigan nói chỉ số lòng tin người tiêu dùng đã tăng thêm 5.3% lên mức 102.4 điểm, cao nhất kể từ năm 2004. Các nhà kinh tế được Reuters thăm dò dự đoán chỉ số này ở mức 97,5.

Tổng thống Donald Trump hồi tuần trước đã tăng thuế đối với 200 tỷ đô la giá trị hàng hóa của Trung Quốc từ 10% lên 25%. Hôm 13/5, Trung Quốc đã đáp trả với mức thuế cao hơn trên một danh mục được điều chỉnh các mặt hàng Mỹ trị giá 60 tỷ đô la.

Các nhà kinh tế đã cảnh báo rằng cuộc chiến thương mại tai hại có thể đè nặng lên lòng tin người tiêu dùng và doanh nghiệp và làm giảm chi tiêu.

Đại học Michigan cho biết ‘những tình cảm tiêu cực về thuế quan đã tăng lên trong tuần qua và có thể còn tăng nhiều hơn nữa trong cuối tháng 5 và tháng 6.’

"Do đó sự cải thiện lòng tin người tiêu dùng này có thể chóng tàn", ông Daniel Silver, một nhà kinh tế tại Ngân hàng JPMorgan ở New York, nhận định. "Mặc dù phản ứng cuối cùng đối với thuế quan vẫn chưa rõ, kết quả của cuộc khảo sát cho thấy lòng tin người tiêu dùng là lạc quan trước khi có những diễn biến mới về chính sách thương mại trong vòng những tuần vừa qua".

Dù vậy, một số nhà kinh tế xem sự gia tăng lòng tin này bất chấp giá xăng tăng là một dấu hiệu hy vọng cho thấy sự gia tăng chi tiêu của người tiêu dùng sau khi nó giảm mạnh trong Quý 1. Lòng tin người tiêu dùng chiếm trên 2/3 các hoạt động kinh tế của Mỹ.

Chỉ số mong đợi của người tiêu dùng trong cuộc khảo sát của Đại học Michigan cũng tăng lên mức cao nhất kể từ năm 2004.

Khảo sát cho thấy người tiêu dùng nghĩ là lạm phát sẽ cao hơn trong vòng 12 tháng và 5 năm tới. Chỉ số lạm phát mong đợi trong 5 năm tăng lên 2.6% hồi đầu tháng so với 2.3% hồi tháng Tư. Các quan chức Cục Dự trữ Liên bang đang theo dõi chặt chẽ các chỉ số về lạm phát mong đợi của các cuộc khảo sát.

Chỉ số lạm phát đã giảm bớt, góp phần dẫn đến quyết định mới đây của ngân hàng trung ương Mỹ là tạm hoãn chính sách thắt chặt tiền tệ trong ba năm.

Một chỉ số lạm phát chủ chốt mà Fed theo dõi đã tăng chậm lại dưới mức chỉ tiêu 2%. Điều này làm này sinh những lời kêu gọi của từ Trump rằng Cục dự trữ Liên bang nên cắt giảm lãi suất.

*******************

Thương mại : Donald Trump hoãn chiến với các đồng minh (RFI, 18/05/2019)

Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 17/05/2019 đã hoãn lại việc tăng thuế vào mặt hàng xe hơi của Liên Hiệp Châu Âu và Nhật Bản trong vòng sáu tháng, để thương lượng về một hiệp ước thương mại trong lãnh vực này. Ngay sau đó Liên Hiệp Châu Âu cho biết sẵn sàng đàm phán với Washington.

Ảnh tư liệu : Bãi xe hơi chủ yếu của Châu Âu và Nhật Bản chờ nhập cảng vào Richmond, California hôm 23/05/2018. AFP

Đang trong chiến tranh thương mại gay gắt với Trung Quốc, Donald Trump không chỉ tỏ hòa hoãn với đồng minh Châu Âu và Nhật, mà cả với các nước láng giềng Bắc Mỹ. Ông loan báo hủy bỏ thuế hải quan đánh vào thép, nhôm của Canada và Mexico, mở đường cho việc phê chuẩn hiệp định tự do mậu dịch giữa ba nước.

Từ Washington, thông tín viên Anne Corpet cho biết thêm chi tiết :

Tổng thống Mỹ tuyên bố : "Tôi hân hạnh loan báo là chúng ta vừa đạt được một thỏa thuận với Canada và Mexico, chúng ta sẽ bán được sản phẩm vào các nước này mà không bị áp thuế".

Thuế hải quan đánh vào thép và nhôm là trở ngại chính trong việc thực hiện hiệp ước mậu dịch (AEUMC) được ký vào mùa thu năm ngoái giữa Hoa Kỳ, Canada và Mexico. Ottawa đòi hỏi phải hủy bỏ, và tại Washington, phe Dân Chủ đã cảnh báo là sẽ từ chối thông qua nếu sắc thuế này vẫn được duy trì.

Theo văn bản chung cuộc, phía Mỹ đạt được cam kết là chỉ có nhôm, thép do các nước láng giềng sản xuất mới được nhập vào lãnh thổ Hoa Kỳ, Mexico và Canada không thể xuất qua Mỹ những mặt hàng kim loại từ một nước thứ ba. Ông Donald Trump đã tăng thuế đánh vào thép lên 25%, và nhôm 10% để gây áp lực lên quá trình đàm phán, nhưng cho đến nay vẫn từ chối hủy bỏ. Canada đã có biện pháp trả đũa.

Tất cả các sắc thuế trên sẽ được dỡ bỏ trong hai ngày tới : hiệp định thương mại sẽ được Quốc Hội của ba nước thông qua. Đây cũng là hồi kết của cuộc chiến thương mại do ông Trump gây ra với hai nước láng giềng, và Bắc Mỹ lại trở thành một khu vực tự do mậu dịch như trước đây.

Thụy My

Đối đầu Mỹ - Trung : Tương lai thế giới bất định trước nguy cơ bị chia thành hai cực (RFI, 13/05/2019)

Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung không còn đơn thuần là một cuộc đọ sức thuế quan mà là cuộc đối đầu trên mọi phương diện. Căng thẳng quan hệ ngày càng gay gắt giữa hai cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới có nguy cơ làm đảo lộn các mối quan hệ quốc tế, gây ra những chia rẽ bất định.

Từ trái sang phải : Đại diện Thương Mại Mỹ Robert Lighthizer, bộ trưởng Tài Chính Mỹ Steven Mnuchin, phó thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc và thống đốc Ngân hàng Trung Quốc Dịch Cương tại Bắc Kinh, ngày 29/03/2019.Nicolas Asfouri/Pool via Reuters

Thế giới trong tương lai sẽ phải theo ai ? Trung Quốc hay là Hoa Kỳ ? Một câu hỏi khiến nhiều nước lâm vào tình cảnh khó xử. Nhưng có một điều chắc chắn như nhận định của bà Alice Ekman, chuyên gia về Trung Quốc, Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI), nếu nhìn từ cuộc chiến thương mại cho đến các căng thẳng trên Biển Đông, "rõ ràng thế giới đang bước vào một giai đoạn đối đầu mạnh mẽ và lâu dài giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ".

Kể từ khi tỉ phú địa ốc Donald Trump bước chân vào Nhà Trắng, Hoa Kỳ đã có những thay đổi triệt để về trục chiến lược. Sự thay đổi này không chỉ tác động mạnh mẽ đến mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc mà cả vấn đề an ninh toàn cầu, theo như ghi nhận của ông Brahma Chellaney, giáo sư hội đồng cố vấn Ấn Độ Center for Policy Research. Và sự thay đổi đó được nguyên thủ Mỹ thực hiện theo từng bước.

Đầu tiên hết là phá vỡ trật tự đa phương do Hoa Kỳ và phương Tây thiết lập sau khi Đệ Nhị Thế Chiến kết thúc. Và bây giờ là bước thứ hai, đối đầu với một Trung Quốc đang trỗi dậy ngày càng mạnh mẽ. Cuộc đọ sức này được bắt đầu với trận thương chiến dữ dội chưa từng có với việc áp đặt một loạt các biện pháp thuế quan.

Giáo sư Brahma Chellaney nhắc lại là nhiều đời tổng thống Mỹ liên tiếp, từ Richard Nixon cho đến Barack Obama đã "giúp sức" cho Trung Quốc trỗi dậy như là một cường quốc kinh tế. Nhờ vậy mà Trung Quốc mới có thể gia nhập vào Tổ chức Thương mại Quốc tế WTO năm 2011. Đối với ông Donald Trump, đây quả là một "sai lầm chết người".

Mỹ và phương Tây đã bị Trung Quốc đánh lừa khi vờ chơi lá bài "phương Tây hóa". Nhưng với Bắc Kinh đó là một thắng lợi to lớn, bởi vì kể từ năm 2001, thặng dư thương mại của Trung Quốc tăng vọt và nguồn dự trữ ngoại tệ nước này ngày càng dồi dào.

Hiện tại chính sách đối đầu của Donald Trump dường như chưa gây ra những hệ quả tai hại to lớn nào cho nước Mỹ, nhưng không vì thế mà không có rủi ro trước sức mạnh kinh tế ngày càng lớn và khả năng bành trướng tầm ảnh hưởng địa chính trị của Trung Quốc.

Trả lời câu hỏi của AFP, ông Jean-François Di Meglio, chủ tịch văn phòng cố vấn Asia Centre, lưu ý : "Sỉ nhục người Trung Quốc, điều đó có nguy cơ đẩy những người kế nhiệm ông Donald Trump vào một thế nan giải với Trung Quốc, vốn không phải là Bắc Triều Tiên, Nhật Bản, Canada, Châu Âu hay là Mexico, những tác nhân địa chính trị có tầm cỡ nhỏ hơn mà ông Trump ngược đãi và không gặp chút hề hấn gì".

Từ những quan sát này, bà Ekman dự báo, trong dài hạn, thế giới có thể bị phân hóa thành "hai cực đối đầu, với hai tầm nhìn về toàn cầu hóa khác nhau". Mỗi bên sẽ do một nước dẫn đầu và tồn tại song song. Sự phân cực đó không chỉ hiện hữu trong thương mại mà cả trong quan hệ quốc tế thông qua một hình thức cạnh tranh mới giữa các hệ thống cơ sở hạ tầng, các chuẩn mực, định chế quốc tế…

Cuối cùng bà Alice Ekman kết luận, nếu theo đúng sơ đồ này, các nước khác sẽ buộc phải có lựa chọn dựa trên các ưu tiên chính trị, sự gần gũi về địa lý cũng như mức độ phụ thuộc kinh tế vào Trung Quốc hay Hoa Kỳ.

Minh Anh

*****************

Nguyên thủ Mỹ - Trung có thể gặp nhau vào cuối tháng 6 tại Nhật (RFI, 13/05/2019)

Trên đài truyền hình Mỹ Fox News ngày hôm qua 12/05/2019, Larry Kudlow, cố vấn kinh tế của tổng thống Mỹ, cho biết, bên lề thượng đỉnh G20 được tổ chức vào cuối tháng Sáu tại Nhật Bản, nguyên thủ Mỹ và Trung Quốc có thể gặp nhau để thảo luận về quan hệ thương mại song phương.

Ảnh minh họa : Cờ Trung Quốc và Hoa Kỳ, chụp ngày 10/05/2019. Reuters/Aly Song

Theo cố vấn kinh tế Mỹ, được Reuters trích dẫn, hai tuần lễ vừa qua, phía Trung Quốc đã hủy bỏ một số cam kết đạt được trong các vòng thương lượng trước đó. Điều khó nhất hiện nay trong đàm phán là thuyết phục được Trung Quốc chấp nhận "luật hóa" các cam kết của họ.

Trên Twitter, ngày hôm qua, tổng thống Mỹ Donald Trump không nói đến khả năng gặp đồng nhiệm Trung Quốc, đồng thời ông tiếp tục tố cáo Bắc Kinh hủy bỏ các cam kết và muốn đàm phán lại. Nguyên thủ Mỹ tái khẳng định sẽ "thu về hàng tỉ đô la thuế" đánh vào hàng nhập khẩu của Trung Quốc.

Các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Trung Quốc trong hai ngày 09 và 10/05 tại Washington không đạt được kết quả. Tổng thống Donald Trum đã yêu cầu các cơ quan chức năng Hoa Kỳ khởi động thủ tục áp dụng mức thuế cao đối với toàn bộ hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc. Trong khi đó, phó thủ tướng Lưu Hạc dẫn đầu đoàn đàm phán Trung Quốc, hôm thứ Bảy 11/05 tuyên bố là hai bên đã đồng ý sẽ tiếp tục các cuộc đàm phán thương mại tại Bắc Kinh.

Tuy nhiên, hôm nay, chính quyền Trung Quốc, thông qua lời phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Cảnh Sảng tuyên bố "Bắc Kinh sẽ không bao giờ nhượng bộ trước các áp lực từ bên ngoài. Trung Quốc tự tin và có đủ khả năng cần thiết để bảo vệ các quyền lợi chính đáng của mình".

Các thông tin nóng – lạnh liên quan đến vòng đàm phán thương mại Mỹ-Trung đã làm cho thị trường chứng khoán Trung Quốc chao đảo. Trong tuần qua, chỉ số trên các thị trường Trung Quốc giảm 4,5%.

Minh Anh

********************

Trump cảnh báo Trung Quốc chớ trả đũa thuế, nhắc tới Việt Nam (VOA, 13/05/2019)

Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 13/5 cảnh báo Trung Quốc không nên trả đũa việc áp thuế của ông tuần trước, đồng thời nhắc tới Việt Nam.

Tổng thống Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình trong cuộc gặp tại Trung Quốc cuối năm 2017.

Nguyên thủ Hoa Kỳ cũng cảnh cáo Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình rằng Bắc Kinh "sẽ rất đau" nếu không đồng ý với một thỏa thuận thương mại, theo AP.

Ông Trump tweet như trên sau khi hai nước không đạt được một thỏa thuận trong các cuộc đàm phán mới nhất.

Chính quyền của ông Trump đã nâng thuế đối với hàng hóa nhập khẩu của Trung Quốc trị giá 200 tỷ đôla, sau khi cáo buộc rằng Bắc Kinh đã quay lưng lại đối với các cam kết đưa ra trong các cuộc thương thảo trước đó.

Nhà lãnh đạo Mỹ viết trên Twitter rằng Trung Quốc "đã có một thỏa thuận tuyệt vời, gần hoàn tất" nhưng đã "rút lui".

Ông Trump nhấn mạnh rằng thuế mà Hoa Kỳ áp đặt lên hàng hóa Trung Quốc sẽ không tác động lên người tiêu dùng Mỹ.

Tổng thống Mỹ viết rằng không có "lý do gì để người dân Mỹ phải trả cho thuế" đánh vào hàng hóa Trung Quốc.

Ông cũng nhắc tới Việt Nam khi nói tới cuộc chiến thương mại đang leo thang với Trung Quốc.

"Thuế nhập khẩu có thể hoàn toàn tránh được nếu các quý vị mua hàng từ một nước không bị áp thuế nhập khẩu, hoặc mua hàng từ nước Mỹ (đây điều lý tưởng nhất !). Không có thuế nhập khẩu ở đây", ông Trump viết trên Twitter hôm 13/5/2019.

"Nhiều công ty bị áp thuế nhập khẩu cũng sẽ rời khỏi Trung Quốc để chuyển tới Việt Nam và các nước tương tự ở Châu Á. Đó là lý do tại sao Trung Quốc lại muốn chốt thỏa thuận với Mỹ như thế".

*******************

Trung Quốc trả đũa với việc áp biểu thuế mới lên các mặt hàng của Mỹ (BBC, 13/05/2019)

Trung Quốc nói sẽ áp thuế lên lượng hàng hóa Mỹ trị giá 60 tỷ đô la, bắt đầu từ 1/6, khiến cuộc chiến thương mại giữa hai nước càng lớn thêm.

Quan hệ thương mại Mỹ - Trung . Ảnh minh họa

Quyết định của Bắc Kinh được đưa ra ba ngày sau khi Hoa Kỳ đánh thuế ở mức tăng hơn gấp đôi đối với các mặt hàng Trung Quốc trị giá 200 tỷ đô la.

Trước đó, Tổng thống Donald Trump bác bỏ việc người tiêu dùng Mỹ sẽ phải trả giá cho việc áp thuế cao hơn lên đồ nhập khẩu từ Trung Quốc, và cảnh báo Trung Quốc chớ có theo chân Mỹ.

Nhưng Bắc Kinh nói họ sẽ không nuốt bất kỳ "trái đắng" nào làm hại tới lợi ích của họ.

Biểu thuế mới của Trung Quốc sẽ áp dụng đối với hơn 5.000 sản phẩm Mỹ, với mức từ 5% đến 25%.

Quyết định của Bắc Kinh được công bố trong một tuyên bố của Ủy ban Chính sách Thuế quan thuộc Quốc vụ viện Trung Quốc.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao nước này, Cảnh Sảng, nói tại cuộc họp báo ở Bắc Kinh rằng Trung Quốc sẽ "không bao giờ đầu hàng trước áp lực bên ngoài".

"Trung Quốc chớ có trả đũa - sẽ chỉ tồi tệ hơn thôi !" ông Trump đăng tin trên Twitter ngay trước khi có tin về quyết định của Trung Quốc.

Ông Trump cũng nói Trung Quốc đã "tận dụng lợi thế trước Mỹ trong rất nhiều năm".

Ông nói thêm rằng người tiêu dùng Mỹ sẽ tránh được tác động của biểu thuế quan bằng việc mua sản phẩm tương tự nhưng từ các nguồn khác.

"Nhiều công ty bị đánh thuế sẽ rời Trung Quốc sang Việt Nam và các nước khác ở Châu Á. Đó là lý do vì sao Trung Quốc cấp thiết muốn đạt được thỏa thuận này !" ông nói.

Sau khi Trung Quốc công bố quyết định đánh thuế, cổ phiếu tại Phố Wall tụt trước phiên giao dịch chính thức, cho thấy những tổn thất to lớn sẽ xảy ra một khi thị trường hoạt động, do phản ứng của các nhà đầu tư đối với vòng đánh thuế ăn miếng trả miếng mới nhất giữa hai bên.

Cổ phiếu của các nhà sản xuất xe hơi bị ảnh hưởng đặc biệt nặng nề - cả Ford và General Motors đều mở cửa với mức sụt 2%.

Các thị trường Châu Âu cũng cho thấy tình trạng sút giảm, với chỉ số FTSE 100 ở London giảm khoảng 0,5%, còn các chỉ số chính tại Frankfurt và Paris giảm hơn 1%.

Cuộc chiến thương mại đã diễn ra như thế nào

Mỹ nói rằng thặng dư thương mại của Trung Quốc đối với Mỹ là kết quả của việc kinh doanh không công bằng, trong đó có việc nhà nước Trung Quốc hỗ trợ cho các công ty nội địa.

Mỹ cũng cáo buộc Trung Quốc đánh cắp tài sản trí tuệ từ các hãng của Mỹ.

Vòng đàm phán thương mại mới nhất Mỹ-Trung đã kết thúc tại Washington hôm thứ Sáu mà không đạt thỏa thuận nào.

Cách tiếp cận của ông Trump trong cuộc tranh cãi đã khiến ông có ít nhiều khúc mắc với cố vấn kinh tế hàng đầu của mình, Larry Kudlow, người từng nói "cả hai bên đều thiệt hại".

******************

Sáu công ty Trung Quốc bị cấm xuất khẩu hàng hóa nhạy cảm của Mỹ (VOA, 13/05/2019)

Hôm 13/5, Bộ Thương mại Hoa Kỳ ra thông cáo cấm sáu doanh nghiệp công nghệ Trung Quốc, một công ty Pakistan và năm công ty có trụ sở tại Các Tiểu vương quốc Ảrập Thống nhất, xuất khẩu các công nghệ nhạy cảm của Hoa Kỳ cùng các hàng hóa khác, theo Reuters.

Bộ Thương mại Hoa Kỳ Wilbur Ross tại Bắc Kinh, ngày 03/06/2018.

Trong một tuyên bố, Bộ Thương mại cho biết, bốn công ty Trung Quốc đã cố gắng mua hàng hóa có nguồn gốc từ Hoa Kỳ nhằm hỗ trợ cho chương trình sản xuất vũ khí hủy diệt hàng loạt và các chương trình quân sự của Iran, và như vậy đã vi phạm luật kiểm soát xuất khẩu của Hoa Kỳ.

Bộ Thương mại cho biết hai công ty Trung Quốc khác đã được thêm vào "Danh sách các thực thể" bị cấm xuất khẩu hoặc chuyển giao công nghệ, vì cung cấp hàng hóa cho các tổ chức liên kết với Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc.

Các doanh nghiệp Trung Quốc bị cấm là Avin Electronics Technology Co Ltd, có trụ sở tại Thâm Quyến ; Longkui Qu ở Lâm Hải, tỉnh Chiết Giang ; Công ty công nghệ điện tử Multi-Mart ở Nam Hải, tỉnh Quảng Đông ; Taizhou CBM- Future New Material Science and Technology Co Ltd ở Lâm Hải, tỉnh Chiết Giang ; Tenco Technology Co Ltd và Yutron Technology Co Ltd đều ở Thâm Quyến.

Theo Bộ Thương mại Mỹ, các công ty Avin, Mult-Mart, Tenco và Yutron đều có văn phòng tại Hong Kong.

Thông báo của Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross cho biết : "Chúng tôi sẽ thông báo cho các cá nhân, doanh nghiệp và tổ chức trên toàn thế giới biết rằng các thực thể này sẽ phải chịu trách nhiệm cho việc hỗ trợ các hoạt động vũ khí hủy diệt hàng loạt của Iran và các chương trình bất hợp pháp khác".

Thông cáo cho biết thêm : "Hơn nữa, chúng tôi không thể cho phép chiến lược hội nhập quân sự - dân sự của Trung Quốc phá hoại an ninh quốc gia của Hoa Kỳ thông qua các âm mưu chuyển giao công nghệ bị Mỹ cấm nhưng lại được các cơ quan nhà nước Trung Quốc dàn xếp".

*******************

Thương mại : Tổng thống Mỹ dọa Bắc Kinh tình hình sẽ "tồi tệ hơn nhiều" (RFI, 12/05/2019)

Sau vòng đàm phán thứ 11 thất bại, tổng thống Donald Trump lớn tiếng kêu gọi Trung Quốc mau chóng đúc kết một thỏa thuận thương mại với Mỹ. Ông Trump đe dọa, nếu bất đồng kéo dài đến nhiệm kỳ tổng thống mới, Bắc Kinh chắc chắn sẽ phải gánh chịu những hậu quả nặng nề gấp bội.

Tổng thống Mỹ Donald Trump cảnh báo Trung Quốc là tình hình sẽ "tồi tệ hơn nhiều", nếu để thương thuyết kéo dài. Ảnh minh họa Reuters/Kevin Lamarque

Trong một thông điệp trên Twitter hôm qua, 11/05/2019, tổng thống Trump khẳng định : "Tôi tin tưởng là phía Trung Quốc đã cảm thấy bị đòn đau trong vòng đàm phán vừa qua đến mức họ chỉ trông đợi đến kỳ bầu cử tới, năm 2020, với hy vọng họ sẽ gặp may, với chiến thắng của phe Dân Chủ, cho phép họ có thể tiếp tục cướp đi của nước Mỹ mỗi năm 500 tỉ đô la". Nhưng ông Trump cảnh cáo là, chắc chắn ông sẽ thắng cử, và lúc đó để đạt được một thỏa thuận với Mỹ, Bắc Kinh sẽ phải trả giá đắt nhiều hơn. Như vậy, theo tổng thống Mỹ, "khôn ngoan" hơn hết với Trung Quốc là nên nhân nhượng ngay từ bây giờ.

Tuy nhiên, theo AFP, phản ứng của phía Trung Quốc cũng cứng rắn không kém, người phát ngôn bộ Thương Mại Trung Quốc nhấn mạnh : Bắc Kinh "sẽ không bao giờ đầu hàng trước áp lực".

Tổng thống Mỹ đã khởi sự thủ tục áp đặt loạt tăng thuế mới với hơn 300 tỉ đô la hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc. Tuy nhiên, từ đây đến khi quyết định có hiệu lực còn nhiều tháng nữa. Trong suốt thời gian này, Washington coi đây là một trong các biện pháp chủ yếu để gây áp lực với Trung Quốc. Trong một thông điệp trên Twitter trước đó, tổng thống Trump hối thúc giới công nghiệp Mỹ chuyển sang đầu tư cho sản xuất ngay tại Hoa Kỳ, hơn là nhập khẩu hàng hóa từ Trung Quốc.

Trên thực tế, một trong các nạn nhân đầu tiên của việc chính quyền Mỹ tăng thuế với hàng Trung Quốc là các doanh nghiệp nhập khẩu Mỹ, buộc phải gánh chịu mức giá tăng. Giới trung lưu Hoa Kỳ cũng có nguy cơ phải trả nhiều tiền hơn cho các mặt hàng tiêu thụ thông thường. Theo tổ chức Trade Partnership, việc tăng thuế nhập khẩu đối với hơn 200 tỉ đô la hàng Trung Quốc, từ 10% lên 25%, có hiệu lực từ thứ Sáu tuần trước, sẽ khiến một gia đình Mỹ bốn người thiệt hại trung bình khoảng 767 đô la/năm.

Sau vòng đàm phán thất bại, Washington và Bắc Kinh đều tuyên bố sẽ nối lại thương lượng. Tuy nhiên, trong hiện tại, chưa biết đến khi nào, các đàm phán được tổng thống Mỹ đánh giá là "thẳng thắn" và "mang tính xây dựng" sẽ tiếp tục.

Trọng Thành

Chiến tranh thương mại : Mỹ tạm thắng Trung Quốc hiệp đầu

Về thời sự quốc tế, Les Echos có chùm bài đáng chú ý về cuộc đọ sức Mỹ-Trung, vừa bước sang một khúc quanh mới. Bài "Thương mại : Trung Quốc quyết định có một số nhân nhượng với Mỹ" nhấn mạnh trước hết là tổng thống Mỹ Donald Trump "có thể khoe khoang là đã đạt được một số kết quả đầu tiên" trong cuộc chiến tranh thuế với Bắc Kinh.

Hình tổng thống Mỹ Donald Trump và chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trên một sạp báo Trung Quốc ngày 03/12/2018. Ảnh AFP/LI XUEREN / XINHUA

Cụ thể là Trung Quốc đã hạ bớt hàng rào thuế quan đối với một số hàng hóa của Mỹ, và tăng cường bảo vệ sở hữu trí tuệ, một đòi hòi hàng đầu của Hoa Kỳ. Kể từ đầu tháng Giêng năm tới, thuế xe hơi từ Mỹ sẽ giảm còn 15% (so với 40% trước đó), và biện pháp này được áp dụng trong ba tháng, tương đương với giai đoạn thương lượng song phương. Bắc Kinh cũng tặng cho Washington một món quà Noel khác, đó là điều chỉnh thuế tạm thời đối với hơn 700 loại hàng hóa Mỹ, nhằm tạo điều kiện cho hàng xuất khẩu Mỹ, trong đó có nhiều mặt hàng quan trọng với Mỹ, như động cơ máy bay, rô-bốt công nghiệp, uranium, đặc biệt là đậu tương, dầu mỏ, khí hóa lỏng. Thuế đối với các mặt hàng công nghệ tin học cũng dự kiến giảm.

Một nhân nhượng đáng kể khác là chính quyền Trung Quốc vừa công bố dự luật về tăng cường quản lý sở hữu trí tuệ, chống việc cưỡng bức chuyển giao công nghệ. Và ngay từ tuần lễ thứ hai của năm mới, một đoàn đàm phán Mỹ sẽ tới Bắc Kinh để thương lượng. Thời gian là một tuần. Theo Les Echos, Hoa Kỳ và Trung Quốc sẽ tiếp tục đàm phán cho đến ngày 1/3, tức hạn chót theo thỏa thuận giữa lãnh đạo hai bên.

Tuy nhiên, theo nhật báo kinh tế Pháp, thắng lợi tạm thời của Mỹ và triển vọng hai bên đạt thỏa thuận là khá mong manh. Trong thời gian tới, tổng thống Mỹ có thể ra một sắc lệnh cấm doanh nghiệp Mỹ mua thiết bị viễn thông của hai tập đoàn hàng đầu Trung Quốc, ZTE và Hoa Vi, với lý do đe dọa an ninh quốc gia.

Nội bộ Trung Quốc phân hóa

Về phản ứng trong nội bộ Trung Quốc, Les Echos ghi nhận là áp lực từ phía nước Mỹ đang đặt lãnh đạo tối cao Tập Cận Bình trước nhiều thách thức. Theo nhà Trung Quốc học Willy Lam (tức Lâm Hòa Lập), đại học Hồng Kông, ông Tập Cận Bình bị chỉ trích ngay trong nội bộ Đảng cộng sản, với lý do đã "đánh giá thấp" quyết tâm của tổng thống Mỹ, cũng như không dự đoán được là việc thuế tăng sẽ ảnh hưởng mạnh đến các khu vực xuất khẩu ở miền đông và miền nam Trung Quốc, cũng như nhiều lĩnh vực công nghiệp trọng điểm khác. Ngay cả báo chí chính thống cũng thay đổi giọng điệu, khi thừa nhận rằng tình hình kinh tế Trung Quốc hiện nay là "rất nghiêm trọng", như ghi nhận của nhà nghiên cứu chính trị độc lập Hoa Pha (Hua Po), sống tại Bắc Kinh. Ông Hoa Pha cho biết nhiều doanh nghiệp phải đóng cửa, thất nghiệp gia tăng.

Cũng về tình hình nội bộ Trung Quốc, bài "Chiến tranh thương mại khiến Trung Quốc chia rẽ" của Le Figaro nói đến mong muốn của nhiều doanh nhân nước này. Le Figaro dẫn lại nhận định của nhà phân tích Duncun Clark, theo đó, khá đông chủ doanh nghiệp hy vọng là tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ gây áp lực với Bắc Kinh, để tiếng nói của khu vực kinh tế tư nhân của Trung Quốc được chính quyền lắng nghe.

Một dấu hiệu khác cho thấy sự lúng túng của Bắc Kinh là một hội nghị trung ương bàn về chiến lược kinh tế, dự kiến diễn ra vào mùa thu, đã bị dời lại, mà không hề có giải thích. Còn tại hội nghị công tác kinh tế trung ương thường niên, do Ban chấp hành trung ương Đảng cộng sản, phối hợp với chính phủ Trung Quốc tổ chức, diễn ra hồi tuần trước, ban lãnh đạo Bắc Kinh đã để ngỏ khả năng thỏa hiệp với Mỹ, nhưng gạt sang một bên chiến lược cải tổ sâu sắc mô hình Nhà nước hiện nay.

Đàn áp mạnh để củng cố nội bộ

Le Monde chú ý đến tình trạng "Trung Quốc sôi sục trước dịp kỷ niệm 30 năm thảm sát Thiên An Môn". Các nhà hoạt động nhân quyền, giới Thiên Chúa Giáo và kể cả những người Mao-ít là các đối tượng đàn áp. Hai trường hợp tiêu biểu được đưa ra là phiên tòa xử kín ngày 26/12, đối với luật sư Vương Toàn Chương (Wang Quanzhang), người cuối cùng trong số 200 nhà hoạt động bị bắt bớ hồi mùa hè 2015. Trường hợp thứ hai là lãnh đạo sinh viên Mao-ít Khưu Chiêm Huyên (Qiu Zhanxuan), bị bắt cũng vào ngày hôm qua, khi chuẩn bị tổ chức kỷ niệm 125 năm ngày Mao Trạch Đông ra đời.

Theo Le Monde, mục tiêu số một của ông Tập Cận Bình hiện nay là tìm mọi cách dẹp các tiếng nói bất đồng, để củng cố sự thống nhất trong đảng, hơn là tiến hành các cải cách về kinh tế.

Tổng thống Mỹ ngày càng độc đoán và cô đơn

Về phía nước Mỹ, tổng thống Donald Trump tuy gặt hái được một số thành công tạm thời trước Trung Quốc, nhưng bị chỉ trích là đang trở thành mối đe dọa với nhiều khu vực. Xã luận La Croix với tựa đề "Sự cô đơn của Donald Trump" nhận xét : "Là đệ tử của chủ trương "phá hủy sáng tạo", tổng thống Hoa Kỳ liên tục đưa ra những phát biểu chấn động, làm tan vỡ đa số quan hệ cân bằng mong manh, vốn đã được xây dựng một cách rất gian nan, từ hàng chục năm nay. Từ hai năm nay, ông Donald Trump đã trở thành một chuyên gia phá hoại".

La Croix nhắc đến quyết định nhanh chóng rút quân Mỹ khỏi Syria cách nay ít hôm làm lợi cho đối thủ Iran, việc tấn công vào Ngân Hàng Trung Ương Mỹ khiến các thị trường hốt hoảng, hay việc siết chặt quyền tị nạn buộc Tòa Án Tối Cao Mỹ phải can thiệp… như là các hành động khiến tổng thống Trump bị nhiều người thân cận rời bỏ, ngày càng trở nên cô lập. Càng cô lập, tổng thống Trump lại càng lún sâu vào chiếc bẫy của chính mình.

La Croix cảnh báo là, việc đưa ra các quyết định táo bạo để phá thế bế tắc là tốt, nhưng phải đi kèm với các giải pháp. Phong cách điều hành của tổng thống Mỹ hiện nay nhìn chung có hại cho nước Mỹ và phần còn lại của thế giới.

"Cỗ máy thương mại thế giới bị hỏng"

Về kinh tế thế giới trước thềm năm mới, báo Les Echos tỏ ra không lạc quan. Xã luận của nhật báo kinh tế với tựa đề "Cỗ máy thương mại thế giới bị hỏng" đưa ra dự báo là tăng trưởng của trao đổi thương mại quốc tế sẽ chậm hơn so với mức tăng của sản xuất hàng hóa.

Đây là điều hoàn toàn ngược lại với tình hình trước năm 2008, khi xuất khẩu tăng trưởng gấp đôi hoạt động sản xuất, và thương mại quốc tế được coi là động lực tăng trưởng toàn cầu, với sự mở cửa của các nước cộng sản cũ và các dây chuyền sản xuất được quốc tế hóa, đặc biệt nhờ công nghệ tin học. Xã luận Les Echos ghi nhận là con đường toàn cầu hóa kiểu như vậy giờ đã ở sau lưng chúng ta, và để thúc đẩy tăng trưởng trong tương lai, thế giới cần đến "một động lực mới".

Đối với các quốc gia phát triển, điều đó có nghĩa là phải ít dựa vào xuất khẩu hơn. Trong bộ ba Mỹ, Trung Quốc và Liên Âu, Les Echos cho rằng, Trung Quốc đã biết cách dựa vào sức mạnh riêng của họ, Hoa Kỳ của tổng thống Trump thì vẫn đang trong ảo ảnh quá khứ vĩ đại, Liên Âu lệ thuộc nặng vào xuất khẩu, cần phải có nỗ lực lớn để thích ứng.

Tít lớn trang nhất của Les Echos hôm nay là khủng hoảng chứng khoán Châu Âu những ngày cuối năm, tiếp theo khủng hoảng chứng khoán New York, sụt đến mức chưa từng thấy vào dịp trước Noel. La Croix tìm cách trả lời cho câu hỏi : Liệu chứng khoán thế giới có nguy cơ sụp đổ hay không ? "2018, năm đen đủi với các tập đoàn tin học Mỹ thuộc nhóm GAFA" là một hồ sơ chính khác của Les Echos.

Liên Âu "dẻo dai", nhưng thiếu dự án lớn

Tuy nhiên, tình hình Châu Âu không hẳn đã tệ như nhiều người thường nghĩ, Le Monde có bài bình luận của nhà báo Alain Franchon với tựa đề "2018, Liên Âu dẻo dai". Tác giả điểm lại một số điều làm nên thế mạnh của Châu Âu, trong đó đồng tiền chung euro. Cho dù bị nhiều chê trách, nhưng ngay cả các chính phủ "dân túy" phản đối đồng euro, như ở Ý, một khi lên nắm quyền cũng ngay lập tức phải từ bỏ dự định này.

Theo Alain Franchon, thế mạnh của Liên Âu là tiến từ từ thông qua các đàm phán liên tục để đạt các đồng thuận nhỏ. Sự đoàn kết của Liên Âu trong thương lượng về Brexit là một ví dụ. Tác giả cũng chỉ ra nhiều điểm yếu khiến Châu Âu không có được các đột phá, đó là thiếu vắng các dự án tập thể lớn của toàn Châu lục.

"Khủng hoảng Áo Vàng" : Một cơ may cho nước Pháp ?

Về tình hình nước Pháp trước thềm năm mới, La Croix giành tựa lớn trang nhất cho chủ đề Khủng hoảng Áo Vàng với câu hỏi "Đây có phải là một cuộc khủng hoảng có ích ?". Hồ sơ chính của tờ báo Công Giáo dành cho chủ đề "Phải chăng khủng hoảng Áo Vàng là một cơ may nước Pháp cần nắm lấy ?". La Croix đặt câu hỏi với triết gia Jean-Marc Ferry. Nhà triết học Pháp nhấn mạnh đến bốn vấn đề mà nước Pháp cần tìm cách giải quyết : Chống bất bình đẳng, hàn gắn rạn nứt do khác biệt quá lớn giữa các vùng miền, siết chặt quan hệ tương trợ xã hội và thúc đẩy nền dân chủ.

Le Monde và Le Figaro cùng quan tâm đến "chính sách đánh thuế từ gốc", tức trừ thẳng vào lương, dự kiến sẽ được áp dụng từ ngày đầu năm mới 2019, một biện pháp có nguy cơ bị phản đối mạnh trong xã hội, đúng vào thời điểm Khủng hoảng Áo Vàng chưa chấm dứt.

Pháp : Thất nghiệp giảm, sức mua dự kiến tăng mạnh

Một tin vui đối với nước Pháp là tình trạng thất nghiệp trong năm 2018, theo Les Echos, được cải thiện so với 2017, nếu không tính số liệu của tháng 12. Số người thất nghiệp toàn phần tìm việc giảm hơn 50.000, còn 3,4 triệu người. Cuộc khủng hoảng Áo Vàng đầu tháng 12 này khiến tăng trưởng của Pháp giảm 0,1% GDP, có thể góp phần khiến thất nghiệp gia tăng.

Tuy nhiên, theo Le Monde, trong năm tới 2019, sức mua của người Pháp dự báo sẽ tăng manh, ở mức chưa từng có kể từ 12 năm nay, theo một nghiên cứu của văn phòng BIPE thuộc mạng lưới kiểm toán BDO. Người dân Pháp sẽ tìm lại được mức sống trước 2010, vốn đang có xu hướng tăng, nhưng đặc biệt sẽ tăng mạnh hơn nhờ các biện pháp mà tổng thống Emmanuel Macron vừa đưa ra để đáp ứng các đòi hỏi của phong trào Áo Vàng.

Các báo Pháp cũng đưa tin nhiều về vụ Vinci, tập đoàn quản lý sân bay tư nhân của Pháp, đứng đầu trong lĩnh vực này, vừa mua được hơn 50% cổ phiếu của sân bay Anh Luân Đôn-Gatwick, với 3,2 tỉ euro. Đây là sân bay thứ 46, tại 12 quốc gia, do tập đoàn Vinci quản lý hiện nay.

Khí hậu : Cuộc huy động chữ ký kỷ lục

Báo chí Pháp, đặc biệt là Le Monde có nhiều bài về cuộc huy động chữ ký nhằm chuẩn bị kiện Nhà nước Pháp đã không nỗ lực chống biến đổi khí hậu. Xã luận Le Monde đánh giá, với 1,8 triệu chữ ký trong chưa đầy một tuần lễ, đây là một thành công "chưa từng có" trong lịch sử nước Pháp. Le Monde cũng chỉ ra những khiếm khuyết trong cách tính toán chính xác lượng khí thải quốc gia của nước Pháp, đặc biệt do không tính đến các hàng hóa tiêu thụ tại Pháp, cũng tạo ra khí thải trong quá trình sản xuất, nhưng là ở nơi khác.

Tuy nhiên, vấn đề chủ yếu hiện nay với nước Pháp, theo Le Monde, là xã hội đang "lưỡng lự" và thậm chí "chia rẽ" trong mục tiêu chống biến đổi khí hậu. Chính vì vậy, chính phủ cũng bị đặt trong tình thế khó đưa ra chính sách quyết đoán. Nhưng theo Le Monde, "lựa chọn" cũng chính là trách nhiệm của người điều hành đất nước.

Biến đổi khí hậu 2018 : Ít nhất 2 triệu nạn nhân, hơn 150 tỉ đô la

Về tổng kết các thiệt hại do những hiện tượng khí hậu bất thường, do việc Trái đất bị hâm nóng, theo Le Monde, khoảng 2 triệu người bị chết, bị thương hoặc phải sơ tán trong năm 2018. Thiệt hại này là không thể tính đếm. Bên cạnh tổn thất về con người, chỉ riêng 10 thiên tai lớn nhất năm nay đã khiến nhân loại mất đi từ 85 tỉ đến 96 tỉ đô la. Theo Ngân hàng Thế Giới, thiệt hại mà các nhà bảo hiểm nêu ra thật ra chỉ bằng khoảng 60% so với thiệt hại thực sự. Theo các chuyên gia, đầu tư một đô la cho việc hãm lại đà Trái đất bị hâm nóng sẽ tránh các tổn thất kinh tế gấp từ 4 đến 6 lần.

Trọng Thành

Trump lạc quan về đàm phán thương mại với Trung Quốc (VOA, 08/12/2018)

Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm thứ Sáu tỏ ra lạc quan về các cuộc đàm phán thương mại với Trung Quốc trong khi hai cố vấn kinh tế hàng đầu của ông hạ giảm tầm quan trọng của xích mích xuất phát từ vụ bắt giữ một giám đốc điều hành cao cấp của hãng sản xuất thiết bị viễn thông Trung Quốc, Huawei Technologies.

Tổng thống Donald Trump nói chuyện với các nhà báo trên Bãi cỏ Nam của Nhà Trắng, ngày 7 tháng 12, 2018, ở Washington.

"Các cuộc đàm phán với Trung Quốc đang diễn tiến rất tốt", ông Trump nói trên Twitter, mà không cung cấp bất cứ chi tiết nào.

Các công ty lớn đã bày tỏ lo ngại về vụ bắt giữ Giám đốc Tài chính Huawei Mạnh Vãn Chu ở Canada theo yêu cầu của nhà chức trách Mỹ sẽ ảnh hưởng ra sao đến quan hệ Mỹ-Trung, hoặc rằng việc này có thể gây ra phản ứng dữ dội đối với các công ty Mỹ đang hoạt động ở Trung Quốc.

Bà Mạnh, 46 tuổi, con gái của người sáng lập Huawei, đã xuất hiện tại một tòa án ở thành phố Vancouver trong một phiên tòa về bảo lãnh tại ngoại trong khi bà đối diện với khả năng bị dẫn độ sang Mỹ trong cuộc điều tra liệu Huawei có vi phạm các chế tài của Mỹ nhắm vào Iran hay không.

Larry Kudlow, giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia của Nhà Trắng, nói với đài CNBC rằng ông không tin vụ bắt giữ bà Mạnh sẽ "lấn" sang các cuộc đàm phán với Trung Quốc nhằm mục tiêu hối thúc Bắc Kinh mua thêm nông phẩm và năng lượng của Mỹ, giảm thuế quan của Trung Quốc và thực hiện những thay đổi sâu rộng đối với chính sách của Trung Quốc về sở hữu trí tuệ và chuyển giao công nghệ.

Ông Kudlow nói cuộc điều tra liệu Huawei có vi phạm các chế tài của Mỹ nhắm vào Iran hay không nằm ở một "tuyến riêng" không liên quan tới các cuộc đàm phán thương mại và là một vấn đề an ninh quốc gia và luật pháp của Mỹ.

Cố vấn thương mại Nhà Trắng Peter Navarro nói với đài CNN rằng các cuộc đàm phán thương mại Mỹ-Trung và vụ bắt giữ Huawei "là hai sự kiện riêng rẽ", gọi thời điểm vụ bắt giữ bà Mạnh và cuộc họp Trump-Tập là sự trùng hợp ngẫu nhiên.

Ông Navarro nói vụ bắt giữ này là kết quả của "những hành động sai trái của Huawei", nói thêm rằng có một nguy cơ "đáng sợ" là chính phủ Trung Quốc có thể sử dụng các sản phẩm của công ty để do thám.

Những lo ngại không dứt về quan hệ thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc gây nên tình trạng bán tháo cổ phiếu vào ngày thứ Sáu, với các cổ phiếu công nghệ dẫn đầu về mức sụt giảm.

******************

Phó chủ tịch Huawei Mạnh Vãn Chu vừa bị bắt tại Canada là ai ? (VOA, 07/12/2018)

Bà Mạnh Vãn Chu, Giám đốc tài chính của công ty thiết bị viễn thông Huawei, đã bị bắt giữ tại Canada theo yêu cầu từ chính quyền Mỹ, trong bối cảnh về cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ-Trung đang có chiều hướng căng thẳng dưới chính quyền của Tổng thống Donald Trump.

Công ty Huawei của Trung Quốc.

Công ty Huawei của Trung Quốc được cho là một trong những công ty trực tiếp phải đối mặt với những thiệt hại nặng nề trong cuộc chiến thương mại giữa hai cường quốc. Hồi tháng 8, Tổng thống Donald Trump ký luật cấm chính phủ Mỹ dùng sản phẩm của công ty này vì lý do an quốc gia.

Nhưng bà Mạnh Vãn Chu là ai và công ty của bà có ảnh hưởng gì đến vấn đề an ninh của Hoa Kỳ ?

Ái nữ của đảng viên cộng sản thâm niên

Theo Reuters, bà Mạnh Vãn Chu (Meng Wanzhou), năm nay 46 tuổi, là con gái của nhà sáng lập và bà hiện là phó Chủ tịch Hội đồng Quản trị, kiêm Giám đốc Tài chính (CFO) của Huawei, công ty công nghệ Trung Quốc đặt trụ sở tại Thâm Quyến, Quảng Đông. Bà là người được dự đoán sẽ "kế vị" vị trí của cha mình trong tương lai.

Cha bà là Nhậm Chính Phi (Ren Zhengfei), làm việc trong ngành công nghệ quốc phòng, và là đảng viên Cộng sản từ 1958. Trong thời gian ở quân đội, ông được bầu là đại biểu của quân đội tham dự Đại hội Đảng Toàn quốc. Sau khi rời quân ngũ, ông lập ra công ty Huawei vào năm 1987, và vào năm 2005, ông được tạp chí Times coi là một trong 500 người có ảnh hưởng nhất thế giới.

Bà Mạnh hiện sử dụng họ của mẹ nên không mang họ Nhậm (Ren) của cha bà.

Bà Mạnh Vãn Chu.

Bà Mạnh Vãn Chu có bằng thạc sỹ đại học công nghệ Hoa Trung ở Vũ Hán. Bà Mạnh bắt đầu làm việc cho công ty của cha vào năm 1993, một năm sau khi bà làm việc cho Ngân hàng Kiến thiết Trung Quốc (China Construction Bank).

Các vai trò từng trải qua của Mạnh Vãn Chu là trong mảng ngân hàng, quản lý vốn và kế toán.

Vào năm 2003, bà Mạnh đã thành lập tổ chức tài chính thống nhất toàn cầu của Huawei với những cấu trúc chuẩn, những quy trình, hệ thống tài chính và những nền tảng công nghệ thông tin.

Từ năm 2005, bà Mạnh đã đảm nhận vai trò điều hành việc thành lập năm trung tâm dịch vụ trên toàn cầu, bà cũng là người đã hoàn thành trung tâm thanh toán toàn cầu đặt tại Thâm Quyến, Trung Quốc. Những trung tâm này đã trở thành động lực thúc đẩy hiệu quả của việc kế toán và quản lí chất lượng, góp phần mở rộng hệ thống kế toán để có thể đáp ứng đủ với tốc độ phát triển và mở rộng của Huawei trên thị trường toàn cầu.

Từ năm 2005, bà Mạnh đã đóng vai trò lãnh đạo trong việc thành lập 5 trung tâm dịch vụ được chia sẻ trên khắp thế giới. Các trung tâm này đã giúp nâng cao hiệu quả kế toán và giám sát chất lượng của Huawei, góp phần mở rộng nhanh chóng quy mô hoạt động của Huawei ở nước ngoài.

Từ năm 2007, bà Mạnh đã phụ trách Chương trình Chuyển đổi Dịch vụ tài chính tích hợp trong một dự án chung tám năm với IBM để giúp Huawei phát triển hệ thống dữ liệu và quy tắc phân bổ nguồn lực, cải thiện hiệu quả hoạt động và tối ưu hóa quá trình kiểm soát nội bộ.

Bà làm Giám đốc tài chính của Huawei cho đến lúc bị bắt ở Canada.

Bà Mạnh Vãn Chu có nguy cơ bị dẫn độ sang Mỹ khi Huawei bị nghi ngờ vi phạm lệnh trừng phạt Iran và hỗ trợ hoạt động gián điệp của Bắc Kinh.

Trang tin Đông Phương ngày 6/12 cho biết bà Mạnh Vãn Chu là người sẽ thay cha trở thành Chủ tịch Huawei sau khi ông nghỉ giữ chức vào cuối năm nay.

Công ty Huawei làm gián điệp ?

Huawei, một trong những tập đoàn cung cấp thiết bị và dịch vụ viễn thông lớn nhất thế giới, đang bị giám sát chặt chẽ tại Mỹ do các quan chức an ninh nước này cáo buộc họ có mối liên hệ mật thiết với chính phủ Trung Quốc. Các sản phẩm của Huawei gây lo ngại rằng có thể hỗ trợ cho hoạt động gián điệp của Bắc Kinh.

Huawei có 180.000 nhân viên trên toàn cầu và doanh thu đạt 47,4 tỷ đôla trong nửa đầu năm 2018, dự kiến đạt doanh thu 92 tỷ đôla trong năm nay.

Hiện Huawei đang là hãng smartphone lớn thứ hai trên thế giới về mặt doanh số, vượt qua cả Apple. Huawei đặt ra mục tiêu sẽ chi ra số tiền 20 tỷ đôla cho nghiên cứu và phát triển trong năm nay, sau khi đã chi ra số tiền 13,8 tỷ đôla (tương đương 15% tổng doanh thu) cho nghiên cứu và phát triển trong năm 2017. Điều này cho thấy tham vọng của Huawei trong việc nghiên cứu và phát triển các công nghệ mới.

Huawei có tham vọng lớn trong nhiều lĩnh vực, từ trí tuệ nhân tạo (AI), cho tới sản xuất con chip, và thiết bị không dây thế hệ thứ 5 (5G). Những bước tiến mạnh của Huawei trong lĩnh vực liên lạc di động tương lai đã khiến Mỹ lo ngại và trở thành một lý do cho những nỗ lực của Mỹ nhằm kiềm chế sự nổi lên của Trung Quốc về công nghệ.

Ngoài ra, Mỹ luôn cáo buộc Huawei là một nguy cơ đối với an ninh quốc gia, khiến các sản phẩm Huawei hầu như không thể đặt chân vào thị trường Mỹ.

Vào năm 2016, nhà chức trách Mỹ bắt đầu bày tỏ lo ngại rằng Huawei và một số nhà cung cấp khác có thể lắp đặt "cửa sau" trong thiết bị để có thể theo dõi người dùng ở Mỹ. Huawei bác bỏ những cáo buộc này.

Tuy vậy, Bộ Quốc phòng Mỹ đã ra lệnh dừng cung cấp thiết bị Huawei tại các căn cứ quân sự Mỹ với lý do an ninh. Best Buy, một trong những nhà bán lẻ hàng điện tử lớn nhất ở Mỹ, cũng đã dừng bán sản phẩm Huawei.

Điện thoại Huawei.

Hãng tin Reuters dẫn một số nguồn tin cho biết, nhà chức trách Mỹ đã tiến hành điều tra Huawei kể từ năm 2016 với cáo buộc tập đoàn này đã chuyển giao các sản phẩm có nguồn gốc từ Mỹ sang Iran và các quốc gia khác, vi phạm quy định xuất khẩu của Mỹ, cũng như biện pháp trừng phạt của nước này đối với Iran.

Bộ trưởng Ngân khố Mỹ Steven Mnuchin từng nói Hoa Kỳ sẽ "làm mạnh tay" với bất cứ công ty nào "trốn tránh lệnh cấm vận" với Iran.

Sau khi bà Mạnh bị bắt, ông Ben Sasse, Thượng nghị sĩ bang Nebraska, Ủy viên Ủy ban Quân lực và Tài chính Thượng nghị viện đã lên tiếng ca ngợi hành động của phía Canada. Ông nói, Huawei đã vi phạm lệnh cấm vận Iran của Mỹ và nói :"Phía sau một số hành vi xâm lược các nước khác của Trung Quốc rõ ràng được chính phủ ủng hộ, nhà đương cục Bắc Kinh thường lấy các công ty tư nhân để núp bóng".

"Vụ bắt một thành viên gia đình của người sáng lập Huawei cho thấy căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc đã leo thang nhanh chóng đến mức nào," New York Times trích lời TJ Pempel, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học California nhận định.

Tin Mạnh Vãn Chu bị bắt làm cổ phiếu của Huawei bị sụt giảm ngay lập tức nhất là khi cuộc thương chiến Mỹ - Trung tiếp tục là vấn đề lớn cho Bắc Kinh.

Vụ bắt giữ CFO kiêm Phó chủ tịch của tập đoàn này có thể bị phía Trung Quốc xem như một "vụ tấn công" vào đỉnh cao của thế giới doanh nghiệp Trung Quốc, vì Huawei đến nay được xem là công ty công nghệ toàn cầu nhất của Trung Quốc, với hoạt động phủ sóng ở Châu Phi, Châu Âu và Châu Á.

******************

Phó Chủ tịch Huawei cũng bị Mỹ điều tra về gian lận ngân hàng (VOA, 07/12/2018)

Giám đốc tài chính của Tập đoàn viễn thông khổng lồ của Trung Quốc Huawei Technologies Mạnh Vãn Châu bị Canada bắt giữ trong khuôn khổ cuộc điều tra của chính phủ Mỹ về một chương trình bị cáo buộc là sử dụng hệ thống ngân hàng toàn cầu để né các lệnh trừng phạt của Mỹ nhắm vào Iran, Reuters dẫn nguồn tin nắm rõ về vụ việc cho biết.

Bà Mạnh là quan chức cao cấp của tập đoàn Huawei

Hoa Kỳ đang xem xét liệu tập đoàn Huawei Technologies Ltd có vi phạm các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran kể từ ít nhất là năm 2016 hay không, và mới đây hơn, là việc tập đoàn này thông qua ngân hàng HSBC Holdings Plc để thực hiện các giao dịch có liên quan đến Iran.

Hồi năm 2012, HSBC đã phải đóng khoản tiền 1,92 tỷ đô la để đạt được thỏa thuận hoãn truy tố với văn phòng Công tố liên bang ở Brooklyn do vi phạm luật cấm vận và chống rửa tiền của Mỹ.

Tuy nhiên, HSBC không bị điều tra, cũng theo nguồn tin nắm rõ vụ việc được Reuters trích dẫn.

Bà Mạnh, cũng là con gái của sáng lập viên công ty viễn thông Huawei, bị bắt hôm thứ bảy trong lúc chuyển máy bay ở Vancouver.

Nhà chức trách Trung Quốc đã lên tiếng chỉ trích cả Canada lẫn Mỹ và yêu cầu phóng thích bà.

Vụ quan chức của một tập đoàn công nghệ hàng đầu Trung Quốc bị bắt ở Canada có thể bị dẫn độ sang Mỹ làm khuấy động các thị trường và gây nghi ngại về cuộc đình chiến thương mại Mỹ-Trung hiện nay.

Canada là một trong số hơn 100 nước có hiệp ước dẫn độ với Mỹ.

Hiệp ước dẫn độ lâu nay giữa Mỹ và Canada quy định trường hợp bị yêu cầu dẫn độ phải là tội phạm ở cả hai nước.

Các bị can kháng cự việc dẫn độ thường dựa vào cơ sở rằng quyền của họ ở đất nước bắt giữ họ sẽ bị vi phạm nếu họ bị giải qua nước đòi dẫn độ. Các vụ tranh cãi trước đây có khi kéo dài tới nhiều tháng, thậm chí là nhiều năm.

******************

Lãnh đạo Huawei của Trung Quốc bị bắt tại Canada theo yêu cầu của Mỹ (VOA, 06/12/2018)

Con gái của nhà sáng lập Công ty công nghệ Trung Quốc Huawei bị bắt ở Canada và đang đối mặt với yêu cầu dẫn độ sang Mỹ, làm dấy lên lo ngại về căng thẳng thương mại Mỹ - Trung và có gây ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán toàn cầu.

Bà Mạch Vãn Chu (Meng Wanzhou), giám đốc tài chính của công ty công nghệ Huawei Technologies Co Ltd.

Theo Reuters, việc Canada bất ngờ bắt giữ bà Mạch Vãn Chu (Meng Wanzhou), giám đốc tài chính của công ty công nghệ Huawei Technologies Co Ltd theo yêu cầu của Mỹ làm dấy lên nghi ngại có thể làm bế tắc thỏa thuận đình chiến thương mại 90 ngày mà Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình mới đạt được.

Bà Mạch Vãn Chu bị bắt giữ được cho là liên quan đến cáo buộc vi phạm các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran, Reuters dẫn một nguồn tin cho biết.

Bộ Tư pháp Hoa Kỳ không bình luận về việc bà Mạch Vãn Chu bị bắt tại Canada.

Cũng theo Reuters, việc bắt giữ bà Mạnh và những biện pháp trừng phạt mà Mỹ có thể áp dụng đối với nhà sản xuất điện thoại thông minh lớn thứ hai thế giới này sẽ tác động lớn đến chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu. Giá cổ phiếu của các nhà cung cấp Châu Á cho Huawei, tính cả Qualcomm Inc và Intel, đột ngột giảm vào ngày 6/12.

Bà Mạch, một trong những Phó chủ tịch hội đồng quản trị của công ty Huawei và con gái của người sáng lập công ty Nhậm Chính Phi (Ren Zhengfei), bị bắt vào ngày 1/12 tại Vancouver, Canada, theo yêu cầu của chính quyền Mỹ và một phiên tòa dự định diễn ra ngày 7/12, theo người phát ngôn Bộ Tư pháp Canada.

Công ty Huawei đã xác nhận vụ bà Mạch bị bắt giữ và cho biết thêm rằng công ty "không biết rõ các hành động sai trái" của bà như cáo buộc.

Đại sứ quán Trung Quốc tại Canada tuyên bố kiên quyết phản đối vụ bắt giữ này và kêu gọi trả tự do cho bà Mạch ngay lập tức.

Phát ngôn viên của đại sứ quán Trung Quốc hôm 5/12 cho biết : "Trung Quốc kiên quyết phản đối các hành động làm tổn hại nghiêm trọng tới quyền con người của nạn nhân. Trung Quốc yêu cầu Hoa Kỳ và Canada ngay lập tức phải sửa sai và trả tự do cho bà Mạch Vãn Chu ngay lập tức".

Các nguồn tin nói với Reuters vào tháng Tư rằng nhà chức trách Mỹ đã điều tra công ty Huawei, nhà sản xuất thiết bị viễn thông lớn nhất thế giới, kể từ ít nhất năm 2016 vì bị cáo buộc vận chuyển các sản phẩm có xuất xứ từ Trung Quốc sang Iran và các quốc gia khác, và vì vậy đã vi phạm luật xuất khẩu và lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ.

Cuộc điều tra của Bộ Tư pháp Mỹ được tiến hành sau hàng loạt hành động nhằm chấm dứt hoặc hạn chế công ty Huawei và nhà sản xuất điện thoại Trung Quốc ZTE tiếp cận với nền kinh tế Mỹ sau những cáo buộc rằng các công ty này có thể sử dụng công nghệ để do thám Mỹ.

*********************

Trung Quốc yêu cầu Canada trả tự do cho Giám đốc tài chính của Tập đoàn Hoa Vi (RFA, 07/12/2018)

Trung Quốc, vào hôm thứ Năm, ngày 6 tháng 12, kêu gọi Canada trả tự do cho nữ Giám đốc tài chính kiêm Phó Chủ tịch của Tập đoàn Công Nghệ Hoa Vi, bà Mạch Vãn Chu.

Bà Mạch Vãn Chu, Giám đốc tài chính kiêm Phó Chủ tịch của Tập đoàn Công Nghệ Hoa Vi bị Chính quyền Canada bắt giữ ở Vancouver ngày 01/12/18. Reuters

Bắc Kinh lên tiếng rằng bà Mạch không làm gì sai trái theo luật pháp của Canada và Mỹ ; đồng thời yêu cầu Canada "ngay lập tức điều chỉnh việc làm sai trái" và phải trả tự do cho bà Mạch.

Hãng thông tấn AP loan tin vừa nêu trong cùng ngày, cho biết bà Mạch Vãn Chu bị Chính quyền Canada bắt giữ khi đang quá cảnh tại Vancouver vào ngày 1 tháng 12, với cáo buộc bị nghi ngờ vi phạm các biện pháp trừng phạt của Mỹ đối với Iran. Bà Mạch có thể sẽ bị dẫn độ về Mỹ.

Theo người phát ngôn Bộ Tư pháp Canada, dự kiến ngày 7/12 theo giờ địa phương, giới chức Canada sẽ mở phiên điều trần tại tòa về vụ việc của bà Mạch Vãn Chu.

Tập đoàn Công nghệ Hoa Vi ra thông cáo báo chí, cho biết có rất ít thông tin về các cáo buộc của Hoa Kỳ đối với bà Mạch Vãn Chu và "không nhận thấy bà Mạch có bất kỳ hành vi sai trái nào".

Phát ngôn nhân Bộ Ngoại Giao Trung Quốc Cảnh Sảng nói rằng Bắc Kinh yêu cầu Washington và Ottawa phải ngay lập tức trả tự do cho bà Mạch Vãn Chu và cần giải thích lý do đã bắt giữ bà.

Tập đoàn Công nghệ Hoa Vi nhà cung cấp thiết bị lớn nhất cho các công ty điện thoại và mạng internet trên toàn cầu, đồng thời là công ty mà Hoa Kỳ cáo buộc là mối đe dọa cho an ninh quốc gia, cho rằng công nghệ của Hoa Vi có thể được sử dụng để làm gián điệp cho Trung Quốc. Chính quyền Mỹ dưới thời Tổng thống Obama và Tổng thống Trump kêu gọi các nước phương Tây và những quốc gia đồng minh hạn chế sử dụng công nghệ của Hoa Vi.

Một số các chuyên gia ở Trung Quốc và Hong Kong nhận định rằng vụ việc bà Mạch Vãn Chu bị bắt giữ có thể làm gia tăng căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh cũng như đe dọa đàm phán thương mại Mỹ-Trung.

Ở Việt Nam, các doanh nghiệp viễn thông phần lớn sử dụng những thiết bị hạ tầng mạng của hai nhà cung cấp Trung Quốc là Hoa Vi và ZTE để xây dựng, phát triển hệ thống mạng lưới viễn thông của mình.

Hồi tháng 10, hình ảnh về một chiếc điện thoại thông minh của hãng Hoa Vi ở Philippines có hiển thị phần cài đặt ngôn ngữ "Tiếng Việt (Trung Quốc)" khiến nhiều người dùng phẫn nộ vì cho rằng nó ám chỉ Việt Nam thuộc Trung Quốc.

*******************

Canada bắt giám đốc tài chính Hoa Vi theo ý Mỹ : Trung Quốc phản đối (RFI, 07/12/2018)

Đúng vào ngày hai nhà lãnh đạo Hoa Kỳ và Trung Quốc thỏa thuận "hưu chiến" về thương mại tại Buenos Aires bên lề hội nghị G20, bà Mạnh Vãn Châu (Meng Wanzhou), giám đốc tài chính tập đoàn viễn thông Hoa Vi (Huawei) bị bắt tại Canada theo yêu cầu của Mỹ, vì vi phạm lệnh cấm vận với Iran. Phản ứng lại thông tin do bộ Tư Pháp Canada loan báo hôm qua, bộ Ngoại Giao Trung Quốc hôm nay 06/12/2018 đòi hỏi làm rõ nguyên do, và trả tự do "ngay lập tức" cho bà Mạnh.

Logo tập đoàn viễn thông Trung Quốc Hoa Vi tại trụ sở chính ở Thẩm Quyến (Trung Quốc). Ảnh chụp ngày 17/04/2012. Reuters/Tyrone Siu/Files

Từ Thượng Hải, thông tín viên Simon Leplâtre tường trình :

"Đòn nặng cho Hoa Vi : bà Mạnh Vãn Châu, con gái của nhà sáng lập và là giám đốc tài chính của tập đoàn này, đã bị bắt tại Canada hôm 1 tháng 12 và sẽ bị dẫn độ sang Mỹ.

Hoa Vi, tập đoàn viễn thông khổng lồ, đứng thứ nhì thế giới về số lượng điện thoại thông minh sản xuất, bị tư pháp Hoa Kỳ nhắm đến vì tiếp tục bán sản phẩm cho Iran, bất chấp lệnh cấm vận của Mỹ.

Vào mùa xuân năm nay, Mỹ cũng đã cấm bán thiết bị cho ZTE, một tập đoàn viễn thông khác của Trung Quốc, vì cùng một lý do, khiến tập đoàn này suýt phá sản.

Đây là giai đoạn khó khăn cho Hoa Vi, bị coi là một doanh nghiệp thân cận với chính quyền Bắc Kinh - nhà sáng lập tập đoàn này là ông Nhậm Chính Phi (Ren Zhengfei) một cựu kỹ sư trong quân đội Trung Quốc. Do đó Hoa Vi bị loại khỏi các cuộc gọi thầu nhằm phát triển mạng lưới 5G tại nhiều nước như Mỹ, Úc, New Zealand. Các nước khác như Đức, Pháp cũng tỏ ra ngờ vực, không muốn để Hoa Vi tham gia mạng lưới mang tính chiến lược như thế.

Tại Trung Quốc, các phản ứng mang nặng tính dân tộc chủ nghĩa : cư dân mạng coi vụ bắt giữ này là thủ đoạn chính trị của Mỹ trong lúc chiến tranh thương mại đang diễn ra. Một số người đã bắt đầu kêu gọi tẩy chay sản phẩm Apple để trả đũa".

Các thị trường chứng khoán Châu Âu và Châu Á hôm nay sụt giảm từ 2% đến 6%, trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ-Trung cộng thêm vụ bắt lãnh đạo Hoa Vi. Cổ phiếu Sunny Optical, một nhà cung cấp của Hoa Vi giảm 6,2%.

Bắc Kinh sẽ áp dụng "ngay lập tức" các biện pháp đã hứa với Trump

Trong khi đó, bộ Thương Mại Trung Quốc hôm nay 06/12/2018 thông báo sẽ áp dụng "ngay lập tức" các biện pháp đã hứa với tổng thống Mỹ trong cuộc gặp Trump-Tập ở Argentina, về nông sản, năng lượng, xe hơi và một số mặt hàng khác. Theo phát ngôn viên bộ này, các cuộc thương lượng đang tiếp tục về bảo vệ sở hữu trí tuệ, hợp tác công nghệ, mở cửa thị trường và thương mại công bằng.

Thụy My