Vùng biển trong khu vực đã bị biến thành một vạc dầu trong cuộc đối đầu siêu cường vì sự đổ vỡ quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc – một cuộc chiến tranh lạnh mới do tham vọng hung hăng của Tập Cận Bình và tính toán bầu cử ngày càng tuyệt vọng của Donald Trump.

Hải quân Hoa Kỳ đã thực hiện một cuộc tập trận tàu sân bay kép ở Biển Đông vào ngày 6 tháng 7 - JASON TARLETON / US NAVY / REX

Cuộc tập trận kéo dài năm ngày của Đài Loan diễn ra trong bối cảnh căng thẳng giữa Trung Quốc và các đối thủ đẩy Đông Á đến bờ vực đối đầu.

Máy bay Trung Quốc đã nhiều lần gây xâm phạm Đài Loan khi Bắc Kinh tăng cường chiến dịch đe dọa và uy hiếp khi Tập Cận Bình tuyên bố sẽ sử dụng vũ lực nếu cần thiết.

Khi cuộc tập trận bắt đầu, một máy bay do thám Mỹ đã bay sát bờ biển Trung Quốc để theo dõi hoạt động quân sự.

Thái Anh Văn, tổng thống Đài Loan bị Bắc Kinh thù ghét bỏ, theo dõi các cuộc tập trận bắn đạn thật trong trang phục vũ trang. Các nhà quan sát quân sự Mỹ được cho cũng cùng tham dự.

Mỹ vừa phê duyệt một hợp đồng trị giá 495 triệu bảng của hãng Lockheed Martin để nâng cấp hệ thống phòng thủ tên lửa Patriot của Đài Loan, khiến Bắc Kinh tuyên bố sẽ áp dụng các biện pháp trừng phạt đối với công ty này. Trump cũng đã ký một hợp đồng bán máy bay F-16 và nhiều khí tài khác.

Nhưng sự khác biệt quân sự vẫn rất lớn. Vì vậy, chiến lược chống xâm lược của Đài Loan đã được kéo dài nhằm tranh thủ hỗ trợ quốc tế. Trong thực tế, điều đó có nghĩa là dựa vào sự can thiệp vũ trang của Mỹ để bảo vệ nhà nước dân chủ chống lại sự sáp nhập vào Trung Quốc.

Eo biển Đài Loan tiếp giáp với Biển Đông, nơi có các tuyến đường vận chuyển nhiều nhất thế giới và tuyến hàng hải nguy hiểm nhất. Lần thứ hai trong hai tuần, hai tàu sân bay Mỹ đi vào vùng biển này hôm thứ Sáu, khiến Bắc Kinh nổi giận.

Vùng biển mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ trở thành nơi nơi thể hiện sự gia tăng sức mạnh quân sự hàng hải cũng như các tàu cứu hộ hiếu chiến của Bắc Kinh lẫn Washington.

Đầu tháng này, Trung Quốc đã tiến hành các cuộc tập trận gần quần đảo Hoàng Sa đang tranh chấp, trong khi hải quân Mỹ tổ chức cuộc tập trận ở những nơi khác trên Biển Đông.

Các lực lượng hàng hải Bắc Kinh, bao gồm cả các tàu đánh cá quân sự, đã quấy rối, đe dọa hoặc có khi đánh chìm các tàu cá của Việt Nam, Philippines, Malaysia và Indonesia, ngay cả khi các tàu này hoạt động trong vùng biển của họ ở Biển Đông. Bốn quốc gia, cùng với Đài Loan và Brunei đều có yêu sách ở Biển Đông.

Cả Bắc Kinh và Washington đều không muốn xung đột mở, nhưng mối nguy về cuộc đối đầu trên biển giữa các siêu cường có thể vượt khỏi tầm kiểm soát đã tăng lên đáng kể. Việc một tàu Trung Quốc xém đâm vào tàu chiến Mỹ vào năm 2018 là một lời nhắc nhở nghiêm khắc rằng điều đó có thể dễ dàng xảy ra như thế nào.

Alexander Neill, một nhà tư vấn an ninh Châu Á-Thái Bình Dương tại Singapore cho biết, "Với việc quân sự hóa Biển Đông, triển vọng va chạm vô tình và khả năng leo thang chiến sự không được kiểm soát là rất lớn và ngày càng tăng cao".

Ngay cả khi hai nhóm tấn công của Mỹ quay trở lại, các nguồn tin quân sự Trung Quốc tiết lộ rằng Bắc Kinh dự kiến ​​sẽ xuất xưởng tàu sân bay thế hệ tiếp theo trong vòng một năm và sẽ chế tạo gấp một chiếc tương tự.

Tàu mới sẽ mang theo hệ thống phóng máy bay điện từ tiên tiến nhất thế giới, tương đương với công nghệ mới nhất của Mỹ, các nguồn tin cho biết. Một loại máy bay chiến đấu tàng hình mới gần đây đã được đưa vào sản xuất hàng loạt, sẵn sàng ra mắt khi tàu sân bay hạ thuỷ.

Hạm đội khu trục hạm của hải quân Trung Quốc sẽ tăng gấp đôi vào năm 2025 và dự định sẽ có ít nhất sáu nhóm tàu sân bay một thập kỷ sau đó, để đọ với tiềm lực hải quân của Mỹ ở Châu Á – Thái Bình Dương. Trên toàn thế giới, Mỹ có 11 tàu sân bay lớn, với hai chiếc đang được đóng.

Với một cuộc chạy đua vũ trang ở Châu Á đang diễn ra, tuần trước, Nhật Bản đã tiết lộ kế hoạch tăng cường chi tiêu quân sự và nâng cấp lực lượng hải quân của mình để chống lại các yêu sách lãnh thổ hung hăng của Bắc Kinh gia tăng trong bối cảnh đại dịch corona. Tokyo đã lên án sự xâm nhập không ngừng của những người Trung Quốc trên các tàu Trung Quốc quanh Quần đảo Senkaku, thuộc quyền kiểm soát của Nhật Bản nhưng Trung Quốc cũng tuyên bố có chủ quyền.

Scott Morrison, thủ tướng Úc, xem khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương là một "cuộc thi thống trị toàn cầu trong thời đại của chúng ta", và nói rằng "nguy cơ tính toán sai lầm, và thậm chí là xung đột, đang tăng cao", khi ông tuyên bố kế hoạch chi tiêu quốc phòng mới là 150 tỷ bảng.

Úc là mục tiêu của trút giận của Trung Quốc với trừng phạt thuế quan thương mại và nghi ngờ tấn công mạng sau khi ông Morrison kêu gọi một cuộc điều tra độc lập về nguồn gốc của đại dịch corona. Mỹ cũng đang hy vọng xây dựng một căn cứ hải quân mới ở miền bắc Australia

Anh dự kiến ​​sẽ tham gia liên minh chống lại tham vọng hàng hải của Bắc Kinh bằng cách triển khai tàu sân bay Queen Elizabeth, tới Biển Đông trên hành trình lớn đầu tiên. Các nhà phân tích an ninh Châu Á cho rằng con tàu có thể được trú đóng ở trong khu vực, nhưng có thể sẽ ghé thăm Singapore, Nhật Bản và Úc trong các chuyến hải trình dài ngày.

Liu Xiaoming, đại sứ Trung Quốc tại Luân Đôn, cảnh báo Anh không nên "hùa với Hoa Kỳ để chống Trung Quốc" bằng cách gửi tàu sân bay đến Biển Đông. Trong một cuộc phỏng vấn với The Times ngày hôm qua, ông Liu Xiaoming nói rằng đặt căn cứ một tàu sân bay trong khu vực sẽ là "một động thái rất nguy hiểm".

Quan hệ của Anh với Trung Quốc đã rơi tự do sau khi Bắc Kinh áp đặt luật pháp an ninh quốc gia mới đối với Hồng Kông, vi phạm mô hình "một quốc gia, hai chế độ" mà Trung Quốc đồng ý với London sau khi bàn giao năm 1997. Quyết định của chính phủ Anh về việc loại bỏ Huawei khỏi mạng 5G đã làm tổn hại sâu hơn mối quan hệ giữa Bắc Kinh và London.

Tổng thống tuyên bố tại Vườn Hồng về việc tước đi quy chế tối huệ quốc của Hồng Kông để đối phó với Trung Quốc, trong khi Tổng chưởng lý William Barr cáo buộc Bắc Kinh dàn dựng một vụ "chiến tranh kinh tế chớp nhoáng" để thách thức Mỹ.

Nhà Trắng đang xem xét lệnh cấm nhập cảnh đối với tất cả các đảng viên cộng sản và gia đình của họ – ước tính khoảng 270 triệu người. Bắc Kinh chắc chắn sẽ áp đặt các biện pháp đối phó với du khách Mỹ nếu Trump ký dự thảo này. Hai nước đã trục xuất các nhà báo trong để ăn miếng trả miếng nhau trong những tháng gần đây.

Ngoại trưởng Mike Pompeo đã đưa ra lời phản bác cứng rắn nhất của Hoa Kỳ đối với tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh trên ở Biển Đông nơi có tuyến hàng hải trị giá 4,2 tỷ bảng Anh và trữ lượng dầu khí khổng lồ.

Ông đã tố cáo những nỗ lực thành lập một "đế chế hàng hải" của Trung Quốc và tuyên bố chủ quyền đối với các nguồn tài nguyên dưới đáy biển là "hoàn toàn bất hợp pháp" theo luật pháp quốc tế. Mỹ làm thế nào để cố gắng củng cố lập trường đó dự kiến ​​sẽ do Mark Esper, Bộ trưởng quốc phòng, tuyên bố vào thứ ba trong một bài phát biểu phác thảo tầm nhìn của Hoa Kỳ về an ninh ở khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương.

Tại Washington, Trump hy vọng hồi sinh chiến dịch tái tranh cử đang bị chững lại với chính sách cực kỳ hiếu chiến đối với Trung Quốc, ra lệnh cho các nhân vật hàng đầu trong chính quyền đưa ra các cuộc tấn công phối hợp vào Bắc Kinh.

Khi sự phẫn nộ của Washington gia tăng, một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết các nhà lãnh đạo Mỹ đã "mất trí và điên rồ" khi chỉ trích Bắc Kinh.

Nhưng Trump vẫn ca ngợi Tập Cận Bình là một người bạn và đối tác thương mại cho đến gần đây, ngay cả khi Bắc Kinh thể hiện sự hung hăng trên khắp Đông Á. Cuộc tấn công gần đây của lực lượng Trung Quốc vào quân đội Ấn Độ ở biên giới Hy Mã Lạp Sơn đã mở ra một mặt trận khác.

"Rõ ràng quyết định chiến lược của ủy ban quân sự trung ương Trung Quốc được đưa ra nhằm tiếp cận kiên quyết hơn, quyết đoán hơn những gì họ gọi là lợi ích cốt lõi", ông Neill nói. "Sau đó, Bắc Kinh cảm thấy mạnh dạn hơn sau khi từ bỏ chiến lược ẩn mình chờ thời" của Đặng Tiểu Bình.

"Hoa Kỳ cảm thấy họ đã muộn, và hiện đang xem xét mọi lựa chọn để đẩy lùi Trung Quốc".

Tuy nhiên, Trung Quốc dưới thời Tập Cận Bình sẽ không lùi bước.

"Không bên nào chịu tránh và chuyện đó sẽ không sớm xảy ra".

Chính quyền Trump đổ lỗi cho người tiền nhiệm Barack Obama và chính sách đối ngoại của đảng Dân chủ hiện đang tập trung xung quanh Joe Biden vì đã không phản đối Bắc Kinh ở Biển Đông trong thời gian họ xây dựng căn cứ quân sự ở đó.

Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc đã thành lập một trung tâm nghiên cứu hải dương học trên đảo Vành Khăn vào năm ngoái. Các đội tàu dân quân lớn trong khu vực, và một trung tâm cứu hộ hàng hải mới được mở trên đảo Chữ Thập. Bắc Kinh cũng đã tạo ra các trung tâm hành chính dân sự để điều hành khu vực này.

Bắc Kinh lấn lướt bành trướng trong khi các đối thủ đang lo chống lại đại dịch.

Chiến thuật thường lệ của Bắc Kinh, Richard McGregor, một chuyên gia về Trung Quốc tại Viện Lowy ở Sydney cho biết.

"Trung Quốc đang tiếp tục làm những gì họ đã làm trước khi có đại dịch", ông nói. "Họ chỉ có không ngừng lại trong khi gần như cả thế giới bất động.

Nhưng Neill lưu ý rằng Trung Quốc hiện đã chuyển sang các hoạt động dân sự và khoa học để củng cố các yêu sách ở Biển Đông.

Neill nói "Về cơ bản đó là chuyện đã rồi, ông Neill nói. Tôi mong Hoa Kỳ thách thức bất kỳ hành động chiếm đóng nào, nhưng Trung Quốc đã thiết lập các căn cứ quân sự và cơ sở hạ tầng dân sự".

"Họ đang bão hòa Biển Đông với sự hiện diện của họ. Đưa dân ra các đảo là mục tiêu rõ ràng. Họ đã chuyển sang giai đoạn thứ hai để làm cho đường thủy không thể đảo ngược Trung Quốc".

Philip Sherwell

Nguyên tác : Superpowers face off over South China Sea, as Taiwan drills for war, The Time, 19/07/2020

Khánh An dịch

Nguồn: VNTB, 22/07/2020