Quyền con người ở Việt Nam trong đại dịch Covid-19
Thới Bình, VNTB, 17/12/2020
Việt Nam đã không ‘thả’ bất kỳ ‘tù nhân lương tâm’ nào với lý do y tế là đề phòng dịch Covid lây lan cộng đồng.
Vấn đề trên không được đặt ra tại Hội thảo về thúc đẩy, bảo vệ quyền con người trong bối cảnh dịch Covid-19 do Bộ Ngoại giao phối hợp với Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc (UNDP) tại Việt Nam tổ chức hôm 15-12 nhân kỷ niệm ngày Nhân quyền 10-12.
Tại hội thảo, ông Phạm Quang Hiệu, Trợ lý Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, nói rằng Chính phủ Việt Nam đã nhanh chóng đưa ra các chính sách, biện pháp hiệu quả, minh bạch, với ưu tiên hàng đầu là kiểm soát dịch bệnh nhằm bảo vệ sức khỏe của người dân, thực hiện đầy đủ các cam kết quốc tế về quyền con người, bao gồm cả các khuyến nghị theo Cơ chế Rà soát định kỳ phổ quát (UPR) mà Việt Nam chấp thuận.
Cơ chế UPR được ra đời từ năm 2008 và là một trong những thành công nổi bật của Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc do được xây dựng trên nguyên tắc minh bạch, công bằng, không phân biệt, thúc đẩy đối thoại và hợp tác giữa các quốc gia. Phía Việt Nam luôn tuyên bố rằng, "Với chính sách nhất quán về bảo vệ và thúc đẩy các quyền con người, Việt Nam đặc biệt coi trọng cơ chế UPR và luôn thực hiện đầy đủ, nghiêm túc các nghĩa vụ và cam kết theo cơ chế UPR, trong đó có việc triển khai các khuyến nghị UPR đã chấp thuận".
Trong chu kỳ trước, Việt Nam đã chấp thuận 80,2% số khuyến nghị nhận được, ban hành Kế hoạch tổng thể để thực hiện, và hoàn thành 96,2% trong số đó. Việt Nam sẽ bước sang giai đoạn thực hiện và rà soát báo cáo cho chu kỳ tiếp theo, dự kiến bắt đầu năm 2023.
Báo cáo của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ về tình hình nhân quyền năm 2019 của Việt Nam, công bố tháng 3/2020, cho biết như sau (trích) :
"Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là một nhà nước độc tài do một đảng duy nhất – Đảng Cộng sản Việt Nam – cầm quyền, dưới sự lãnh đạo của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân. Cuộc bầu cử Quốc hội gần đây nhất được tổ chức vào năm 2016 đã diễn ra không tự do và không công bằng, mặc dù có sự cạnh tranh hạn chế giữa các ứng viên đã được Đảng Cộng sản Việt Nam xem xét kỹ lưỡng.
Bộ Công an chịu trách nhiệm về an ninh trong nước và quản lý đội ngũ công an, một cơ quan điều tra an ninh quốc gia đặc biệt và các đơn vị an ninh khác trong nước. Quân đội nhân dân Việt Nam hỗ trợ các nhà chức trách dân sự cung cấp hoạt động cứu trợ vào những thời điểm xảy ra thiên tai. Chính quyền dân sự duy trì sự kiểm soát hiệu quả đối với các lực lượng an ninh.
Những vấn đề lớn về quyền con người ở Việt Nam bao gồm : việc tước đoạt sinh mạng trái luật hoặc tùy tiện của chính quyền ; bị ép buộc đưa đi mất tích ; tra tấn bởi nhân viên chính phủ ; bắt và giam giữ người tùy tiện của chính quyền ; tù nhân chính trị ; những vấn đề lớn về tính độc lập của tư pháp ; sự can thiệp tùy tiện hoặc trái luật vào đời sống riêng tư ; những hình thức tồi tệ nhất của hạn chế tự do biểu đạt, tự do báo chí, tự do Internet, bao gồm bắt và truy tố tùy tiện những người chỉ trích chính quyền, kiểm duyệt, đóng các trang mạng, ra các luật về hành vi phỉ báng mang tính chất hình sự ; can thiệp đáng kể vào quyền tự do hội họp hòa bình và tự do lập hội ; hạn chế đáng kể tự do đi lại, trong đó có việc cấm xuất cảnh đối với các nhà hoạt động ; hạn chế sự tham gia chính trị ; các hành vi tham nhũng lớn ; cấm các tổ chức công đoàn độc lập ; buôn bán người ; sử dụng lao động trẻ em cưỡng bức.
Đôi khi chính quyền đã có hành động khắc phục, bao gồm việc truy tố đối với các quan chức vi phạm pháp luật ; nhưng công an và các quan chức nhà nước thường vi phạm mà không bị trừng phạt" (xem đầy đủ tại *).
Báo cáo của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ có viết rằng, "Các đại diện ngoại giao của nước ngoài đã thực hiện các chuyến thăm tù nhân chính trị ở cả các trại tạm giam và trại giam. Các chuyến thăm này bị giám sát và không cho họ cơ hội đánh giá độc lập đối với các tù nhân hay đối với điều kiện trại giam".
Năm nay là năm thứ hai Việt Nam triển khai thực hiện các khuyến nghị UPR chu kỳ III mà Việt Nam chấp thuận. Theo dự kiến, Việt Nam sẽ xây dựng Báo cáo giữa kỳ tự nguyện về việc thực hiện các khuyến nghị UPR chu kỳ III vào cuối năm 2021 và Báo cáo UPR chu kỳ IV vào đầu năm 2024.
Tại Hội thảo về thúc đẩy, bảo vệ quyền con người trong bối cảnh dịch Covid-19, Trưởng Đại diện Thường trú UNDP tại Việt Nam và đồng Chủ trì nhóm công tác của Liên hợp quốc về Quản trị và Công lý – bà Caitlin Wiesen đã khuyến nghị trong thời gian tới, Việt Nam cần tiếp tục coi quyền con người và nhân phẩm là trọng tâm của mọi hành động ; tiếp tục tập trung thực thi các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs), các quy trình về công ước quốc tế về nhân quyền như là UPR, ICCPR, CRPD, CAT… (**)
Thới Bình
Nguồn : VNTB, 17/12/2020
Chú thích :
(*)https://vn.usembassy.gov/wp-content/uploads/sites/40/2019-HRR-Vietnam.pdf
(**) UPR : The Universal Periodic Review, Kiểm điểm Định kỳ Phổ quát.
ICCPR : The International Covenant on Civil and Political Rights, Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị.
CRPD : Convention on the Rights of Persons with Disabilities, Công ước Quốc tế về các Quyền của Người Khuyết tật.
CAT : United Nations Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment, Công ước chống tra tấn và Trừng phạt hoặc Đối xử tàn nhẫn, vô nhân đạo làm mất phẩm giá khác.
********************
Báo cáo đặc biệt của CPJ : 274 nhà báo bị giam giữ toàn cầu
Elana Beiser, VNTB, 16/12/2020
Số lượng nhà báo bị bỏ tù trên toàn cầu vì công việc của họ đạt mức cao mới vào năm 2020 khi các chính phủ đàn áp việc đưa tin về Covid-19 hoặc cố gắng ngăn chặn việc đưa tin về bất ổn chính trị. Các nhà độc tài một lần nữa lại che đậy những luận điệu chống báo chí từ Hoa Kỳ.
Báo cáo đặc biệt của CPJ do Elana Beiser thực hiện
Phát hành ngày 15 tháng 12 năm 2020
New York
Một số lượng kỷ lục các nhà báo đã bị bỏ tù trên toàn cầu vì công việc của họ vào năm 2020 khi các quốc gia độc tài bắt giữ nhiều nhà báo liên quan đến Covid-19 hoặc bất ổn chính trị. Trong bối cảnh đại dịch, các chính phủ đã trì hoãn việc xét xử, hạn chế du khách, và coi thường gia tăng nguy cơ về sức khỏe trong tù ; ít nhất hai nhà báo đã chết vì mắc bệnh trong khi bị giam giữ.
Trong cuộc khảo sát toàn cầu hàng năm vào ngày 1 tháng 12 năm 2020, Ủy ban Bảo vệ Nhà báo đã phát hiện ít nhất 274 nhà báo phải ngồi tù liên quan đến công việc của họ, vượt mức cao nhất là 272 người vào năm 2016. Trung Quốc đã bắt giữ một số nhà báo vì đưa tin về đại dịch và là nhà tù tồi tệ nhất thế giới trong hai năm liền. Tiếp theo là Thổ Nhĩ Kỳ, nước tiếp tục xử tội các nhà báo và bắt giữ những nhà báo mới ; Ai Cập, đã tiến rất xa trong việc giam giữ các nhà báo mà không kết án họ vì bất kỳ tội gì ; và Saudi Arabia . Các quốc gia nơi số lượng nhà báo bị bỏ tù tăng đáng kể là Belarus, nơi xảy ra các cuộc biểu tình lớn liên quan đến cuộc bầu cử lại tổng thống đang gây tranh cãi và Ethiopia, nơi có bất ổn chính trị biến thành xung đột vũ trang.
Điều này đánh dấu năm thứ năm liên tiếp các chính phủ đàn áp đã bỏ tù ít nhất 250 nhà báo. Thiếu sự lãnh đạo toàn cầu về các giá trị dân chủ – đặc biệt là từ Hoa Kỳ, quốc gia với Tổng thống Donald Trump đã miệt thị báo chí không ngừng và có quan hệ thân hữu với các nhà độc tài như Tổng thống Ai Cập Abdelfattah el-Sisi – đã gây ra cuộc khủng hoảng. Khi các nhà độc tài tận dụng luận điệu "tin giả" của Trump để biện minh cho hành động của họ – đặc biệt là ở Ai Cập – thì số lượng nhà báo bị bỏ tù vì tội "tin giả" tăng đều đặn. Năm nay, 34 nhà báo đã bị bỏ tù vì "đưa tin sai sự thật", so với 31 nhà báo năm ngoái.
Tại Hoa Kỳ, không có nhà báo nào bị bỏ tù vào thời điểm điều tra nhà tù của CPJ, nhưng 110 nhà báo chưa từng có đã bị bắt hoặc bị buộc tội vào năm 2020 và khoảng 300 nhà báo bị tấn công, phần lớn do cơ quan thực thi pháp luật, tổ chức Theo dõi Tự do Báo chí Hoa Kỳ cho biết.
Ít nhất 12 nhà báovẫn phải đối mặt với cáo buộc hình sự, một số trong số đó có án tù.
Các nhà quan sát nói với CPJ rằng bầu không khí chính trị phân cực, lực lượng thực thi pháp luật quân sự hóa và sự quan tâm đến giới truyền thông kết hợp trong một làn sóng biểu tình nhằm xóa bỏ các quy tắc từng cho nhà báo được cảnh sát bảo vệ.
CPJ cócông bố các khuyến nghị cho chính quyền sắp tới của Tổng thống đắc cử Joe Biden nhằm khôi phụcsự Lãnh đạo tự do báo chí Hoa Kỳ trên toàn cầu, bao gồm việc đảm bảo trách nhiệm giải trình cho các vụ tấn công nhà báo trong nước cũng như hướng dẫn các nhà ngoại giao ở nước ngoài tham dự các phiên tòa xét xử các nhà báo và lên tiếng ủng hộ các phương tiện truyền thông độc lập.
CPJnhận thấy sự thiếu tin tưởng vào phương tiện truyền thông ở Mỹ đặc biệt nguy hiểm trong thời kỳ đại dịch toàn cầu
Tại Trung Quốc, nhiều người trong số 47 tù nhân đang thụ án dài hạn, hoặc bị giam ở khu vực Tân Cương mà không tiết lộ bất kỳ tội danh nào. Nhưng khi virus corona tàn phá thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc vào đầu năm nay, chính quyền đã bắt giữ một số nhà báo vì đưa tin làm ảnh hưởng tin tức chính thức về phản ứng của Bắc Kinh.
Ba người vẫn bị giam giữ vào ngày 1 tháng 12 bao gồm nhà báo video độc lập Zhang Zhan, người đã bắt đầu đăng báo cáo về Vũ Hán trên Twitter và YouTube vào đầu tháng Hai và đã bị bắt vào ngày 14 tháng 5.
Video của cô ấy bao gồm các cuộc phỏng vấn với Chủ doanh nghiệp và công nhân địa phương về tác động của Covid-19 và phản ứng của chính phủ đối với đại dịch.
Trong cuộc điều tra toàn cầu của CPJ, Zhang Zhan là một trong số hàng chục người phụ thuộc rất nhiều vào mạng xã hội – nền tảng mà các nhà báo đặc biệt quan tâm khi tất cả các phương tiện khác đều bị nhà nước kiểm duyệt hoặc kiểm soát gắt gao. Khán giả toàn cầu vẫn có thể xem được các video của cô ấy vì chúng được lưu giữ bởi các công ty bên ngoài Trung Quốc. Nhưng CPJ nhận thấy rằng nội dung tương tự được sản xuất bởi những người khác sau đó bị bỏ tù đã bị gỡ xuống vì những lý do không rõ ràng, cản trở việc nghiên cứu và nhấn mạnh những lo ngại lâu dài về tính minh bạch của những đại công ty công nghệ toàn cầu như Google, Twitter và Facebook.
Cũng tại Trung Quốc, các cuộc tấn công ngoại giao dường như khiến truyền thông nước ngoài gia tăng nguy cơ, trong một năm có hơn một chục nhà báo làm việc cho các ấn phẩm của Mỹ ở đại lục bị trục xuất.
Công dân Úc Cheng Lei, người dẫn chương trình tin tức kinh doanh cho đài truyền hình nhà nước Mạng Truyền hình Toàn cầu Trung Quốc, đã bị bắt vào tháng 8 vì cáo buộc gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia trong bối cảnh căng thẳng giữa Trung Quốc và Úc, khiến cô trở thành nhà báo Úc thứ hai bị giam giữ sau blogger Yang Hengjun , người đã bị giam giữ với cáo buộc gián điệp kể từ tháng 1 năm 2019
Trong khi đó, các nhà chức trách Ai Cập tăng cường bắt giữ, buộc tội và gia hạn vô thời hạn các hình thức giam giữ trước khi xét xử, nâng số nhà báo vào tù lên 27 người, bằng kỷ lục năm 2016. Riêng trong tháng 11, các công tố viên đã đưa ra cáo buộc khủng bố mới đối với nhiếp ảnh gia Sayed Abd Ellah và blogger Mohamed "Oxygen" Ibrahim để tránh lệnh tòa yêu cầu họ được thả. Kể từ tháng 4 năm 2019, chính quyền Ai Cập đã sử dụng các chiến thuật tương tự để gia hạn việc giam giữ ít nhất tám nhà báo khác, CPJ ghi nhận.
Năm nay, cuộc đàn áp ở Ai Cập vẫn tiếp diễn và bất chấp đại dịch ; và trong một trường hợp, hành động của nhà chức trách đã gây tử vong. Ít nhất ba nhà báo đã bị bắt vì đưa tin về Covid-19, chẳng hạn như chỉ trích việc truyền thông nhà nước thiếu đưa tin về các bác sĩ và y tá mắc bệnh. Bộ Nội vụ cấm gia đình và luật sư thăm tù từ đầu tháng Ba đến giữa tháng Tám, với lý do dịch bệnh.
Tuy nhiên, các nhân viên an ninh nhà nước Ai Cập đã bắt giữ Sayed Shehta vào ngày 30 tháng 8 tại nhà của anh ta ở Giza, nơi anh đang tự cách ly sau khi được chẩn đoán mắc bệnh Covid-19 ; Sayed Shehta bất tỉnh tại đồn cảnh sát, và sau đó được đưa đến bệnh viện và bị còng tay vào giường trong phòng chăm sóc đặc biệt. Nhưng Mohamed Monirchịu một số phận tồi tệ hơn.
Nhà báo kỳ cựu này đã bị bắt vào ngày 15 tháng 6 với tội danh tham gia một nhóm khủng bố, tung tin giả và lạm dụng phương tiện truyền thông xã hội, sau khi chỉ trích cách xử lý của chính phủ đối với đại dịch Covid-19, trong cuộc phỏng vấn ngày 26 tháng 5 và bài báo ngày 14 tháng 6 trên Al-Jazeera.
Monir bị ốm khi ở trong nhà tù Tora ở Cairo, được thả vào ngày 2 tháng 7 và qua đời vào ngày 13 tháng 7 tại bệnh viện Giza do biến chứng của Covid-19.
Trên toàn thế giới, ít nhất một nhà báo khác đã chết sau khi nhiễm virus trong khi bị giam giữ. Nhà báo Honduras David Romero – giám đốc của Radio Globo và Globo TV, người đang thụ án 10 năm vì tội phỉ báng một cựu công tố viên – mất ngày 18 tháng 7 sau khi nhiễm Covid-19 trong khi bị giam giữ tại một cơ sở ở Támara, gần thủ đô Tegucigalpa.
Nguy cơ phơi nhiễm vi rút trong tù đã khiến CPJ cùng với 190 nhóm khác để kêu gọi các nhà lãnh đạo thế giới thả tất cả các nhà báo bị bỏ tù vì công việc của họ trong chiến dịch tự do báo chí #FreeThePress
Người nhận Giải thưởng Tự do Báo chí Quốc tế Azimjon Askarov cũng chết trong tù vào năm 2020, sau nhiều năm Ủy ban Nhân quyền Liên hợp quốc, CPJ và các nhóm khác vận động chính quyền Kyrgyzstan trả tự do cho ông.
Askarov bị kết án chung thân vớicáo buộc bịa đặt, để trả đũa cho việc ông phơi bày những hành vi lạm dụng của cảnh sát
Vợ của nhà báo, Khadicha Askarova, nói với CPJ rằng Askarov đã không thể đi lại và bị sốt trong nhiều tuần trước khi chết, và cô ấy nghi ngờ anh ta đã nhiễm Covid-19 nhưng nhà tù chính quyền đã cho không kiểm tra.
Những nơi khác ở Châu Âu và Trung Á, các nhà báo đã vướng vào trong sự bất ổn ở Belarus ; Tổng thống Aleksandr Lukashenko tuyên bố giành chiến thắng cho nhiệm kỳ thứ sáu trong một cuộc bầu cử được nhiều người coi là gian lận, châm ngòi cho các cuộc biểu tình quần chúng .
Cơ quan chức năng bắt hàng chục nhà báo, kết án nhiều người bị phạt tiền hoặc giam giữ hành chính và giam giữ từ một đến hai tuần, nhưng một số phải đối mặt với tội danh nghiêm trọng hơn.
Tính đến ngày 1 tháng 12, ít nhất 10 nhà báo đã bị bỏ tù ở Belarus ; họ là được liệt kê trong cuộc điều tra của CPJ lần đầu tiên kể từ năm 2014.
|Bất ổn chính trị, trong trường hợp này dẫn đến xung đột vũ trang, cũng khiến các nhà chức trách vây bắt các nhà báo ở Ethiopia ; ít nhất bảy người đã bị bỏ tù so với một năm trước đó.
Hầu hết họ đều bị buộc tội chống phá nhà nước, tuy nhiên chính quyền đã nhiều lần gia hạn tạm giam để điều tra mà không đưa ra được bằng chứng.
Tại Thổ Nhĩ Kỳ, nơi mọi nhà báo bị bỏ tù đều phải đối mặt với các cáo buộc chống nhà nước, con số trong tù đã giảm kể từ khi tăng đột biến vào năm 2016, năm chứng kiến một nỗ lực đảo chính thất bại vào tháng Bảy. Khi các toà soạn đóng cửa, các doanh nhân ủng hộ chính phủ tiếp quản và sự thù địch tư pháp đã xóa sổ các phương tiện truyền thông chính thống một cách hiệu quả, Thổ Nhĩ Kỳ đã cho phép nhiều nhà báo chờ xét xử bên ngoài nhà tù hơn. CPJ đã phát hiện 37 nhà báo bị bỏ tù trong năm nay, chưa bằng một nửa so với năm 2016, nhưng chính quyền vẫn tiếp tục bắt giữ các nhà báo – và luật sư của họ. Vì Covid-19, các thủ tục tố tụng tư pháp đã bị đình chỉ trong ba tháng vào năm 2020, kéo dài thời gian giam giữ cho những người bị giam và gây lo lắng cho những người chờ xét xử ở ngoài.
Trong những tuần trước cuộc điều tra của CPJ, chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ đã bắt giữ ít nhất ba nhà báo làm việc cho cơ quan thông tấn Mezopotamya ủng hộ người Kurd vì đưa tin chỉ trích của họ, bao gồm cả Cemil Uğur, người bị cáo buộc trong một câu chuyện rằng quân nhân giam giữ và tra tấn hai dân làng và ném họ từ máy bay trực thăng xuống ; một người sau đó đã chết. (Các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ cho biết dân thường bị thương khi chống đối bắt giữ).
Tại Iran, 15 nhà báo đã bị bắt giam vào ngày 1/12.
Ngày /12, cơ quan chức năng xét xử một người trong số họ, Roohollah Zam, với 17 tội danh bao gồm gián điệp, tung tin giả ra nước ngoài và xúc phạm các giá trị Hồi giáo và nhà lãnh đạo tối cao.
Trang web và kênh Telegram của Zam Tin tức Amad đã báo cáo chỉ trích về các quan chức Iran và chia sẻ thời gian và địa điểm của các cuộc biểu tình trong năm 2017.
Ông Zam bị giam giữ vào năm 2019 ở Baghdad, Iraq, được đưa về Iran và bị kết án tử hình.
Các phát hiện khác từ cuộc điều tra hàng năm của CPJ bao gồm :
- Hai phần ba số nhà báo vào tù bị buộc tội chống nhà nước như khủng bố hoặc thành viên của các nhóm bị cấm.
- Không có khoản cáo buộc nào được tiết lộ trong 19% trường hợp ; hơn một nửa trong số 53 nhà báo đó đang ở Eritrea hoặc Saudi Arabia.
- Gần như tất cả các nhà báo bị bỏ tù trên toàn thế giới đều là người dân địa phương sống ở đất nước của họ. CPJ đã tìm thấy ít nhất bảy người có quốc tịch nước ngoài hoặc song tịch, bị giam ở Trung Quốc, Eritrea, Jordan và Ả Rập Xê-út.
- Ba mươi sáu nhà báo, hay 13%, là nữ. Một số người viết về nữ quyền ở Iran hoặc Saudi Arabia ; một số bị bắt vì viết về các cuộc biểu tình ở Belarus.
Mỗi năm, điều tra của CPJ dẫn đến kết quả có điều chỉnh nhỏ đối với dữ liệu đã xuất bản , khi CPJ được biết về các vụ bắt giữ, trả tự do hoặc tử vong trong tù đã xảy ra trong những năm trước.
Năm nay, CPJ đã biết về những cái chết vào tháng 8 năm 2019 của Samuel Wazizi ở Cameroon và của Jihad Jamal vào năm 2016 ở Syria ; tuy nhiên, trong quá trình nghiên cứu nhà tù năm 2020, CPJ đã phát hiện thấy ba tù nhân đã bị bỏ tù vào năm 2018 hoặc 2019 mà tổ chức này không hề hay biết.
Theo đó, số lượng nhà báo có tên trong cuộc tổng điều tra nhà tù năm 2019 hiện là 251 người, so với 250 nhà báo được công bố ban đầu, trong khi những năm trước có những điều chỉnh nhỏ. Cái chết của Jamal đã dẫn đến việc giảm tổng số năm 2016 từ 273 – mức cao kỷ lục trước đó – xuống còn 272.
Phương pháp luận
Điều tra dân số về nhà tù chỉ dành cho các nhà báo bị chính phủ giam giữ và không bao gồm những người đã biến mất hoặc bị giam giữ bởi các tổ chức phi nhà nước. Những trường hợp này được phân loại là "mất tích" hoặc "bị bắt cóc".
CPJ định nghĩa nhà báo là những người đưa tin hoặc bình luận về các vấn đề công cộng trên bất kỳ phương tiện truyền thông nào, bao gồm báo in, ảnh, đài phát thanh, truyền hình và trực tuyến. Trong cuộc điều tra nhà tù hàng năm, CPJ chỉ xem xét những nhà báo đã xác nhận đã bị bỏ tù vì liên quan đến công việc của họ.
CPJ tin rằng các nhà báo không nên bị bỏ tù khi làm công việc của họ. Trong năm qua, sự vận động của CPJ đã giúp trả tự do sớm cho ít nhất 75 nhà báo bị cầm tù trên toàn thế giới.
Danh sách của CPJ là ảnh chụp nhanh những người bị giam giữ vào lúc 12g01 sáng ngày 1 tháng 12 năm 2020.
Danh sách này không bao gồm nhiều nhà báo bị bỏ tù và được thả trong suốt năm ; những trường hợp đó có thể được tìm thấy tạihttp://cpj.org
Các nhà báo vẫn nằm trong danh sách của CPJ cho đến khi xác định một cách chắc chắn hợp lý rằng họ đã được thả hay đã chết trong khi bị giam giữ.
Elana Beiser là giám đốc biên tập của Ủy ban Bảo vệ Nhà bá, cưu biên tập cho Dow Jones Newswires và The Wall Street Journal ở New York, London, Brussels, Singapore, và Hong Kong.
Elana Beiser
Nguồn : VNTB, 16/12/2020
**********************
RSF : Việt Nam trong Top 5 quốc gia bỏ tù nhà báo nhiều nhất
VOA, 15/12/2020
Việt Nam nằm trong số 5 quốc gia, trong đó có Trung Quốc, được coi là những 'nhà tù' lớn nhất đối với các nhà báo, theo một báo cáo mới nhất của tổ chức Phóng viên không Biên giới (RSF) vừa công bố.
Thống kê thường niên mới nhất của tổ chức Phóng viên Không Biên giới (RSF) cho thấy Việt Nam đứng thứ 4 trong số các nước bỏ tù nhà báo nhiều nhất trên thế giới.
Thống kê thường niên của RSF đưa ra hôm 14/12 cho thấy hơn một nửa số nhà báo bị cầm tù – tương đương 61% – đang bị giam giữ tại 5 quốc gia, trong đó có Việt Nam. Tổ chức bảo vệ quyền tự do thông tin có trụ sở ở Paris, Pháp, cho rằng 5 quốc gia này, trong đó còn gồm Trung Quốc, Ai Cập, Ả Rập Saudi và Syria là "những nhà tù lớn nhất đối với các nhà báo" trong năm thứ 2 liên tiếp.
Trung Quốc đứng đầu với số lượng 117 nhà báo bị bỏ tù trong khi Việt Nam đứng thứ 4, sau Ả Rập Saudi và Ai Cập, với 28 nhà báo – gồm cả chuyên nghiệp và tự do, theo thống kê của RSF.
"Tại Việt Nam, nơi có 7 nhà báo chuyên nghiệp và 21 bloggers đang bị giam cầm, các giới chức đã tiến hành một làn sóng bắt giữ mới vào tháng 5 và tháng 6, nhiều khả năng là vì lý do Đại hội Đảng Cộng sản sắp diễn ra vào tháng 1/2021," báo cáo của RSF cho biết.
Hồi tháng 6, tổ chức theo dõi nhân quyền quốc tế Human Rights Watch nhận định rằng chính phủ Việt Namđang tăng cường trấn áp các nhà hoạt động nhân quyền và những người bất đồng chính kiến trước kỳ họp của Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ 13 dự kiến diễn ra vào tháng 1/2021.
Chính quyền Việt Nam chưa lên tiếng về thống kê này của RSF.
"Việt Nam luôn là một trong 5 nước có tự do báo chí kém nhất, hầu như không có tự do báo chí," nhà báo Võ Văn Tạo nhận định với VOA từ Khánh Hoà. "Báo chí ở Việt Nam chỉ là một công cụ tuyên truyền của Đảng Cộng sản Việt Nam…chính vì vậy báo chí mà đăng đúng sự thật nhưng trái ý đảng thì bị các cơ quan chức năng của nhà nước Việt Nam xử lý theo kiểu một là phạt tiền hai là treo đình bản và thứ 3 là khởi tố, bỏ tù các nhà báo."
Việt Nam xếp hạng 175/180 nước trên thế giới vềChỉ số Tự do Báo chí của RSF năm 2020.
Trong số những người bị bắt giữ trong năm nay ở Việt Nam có một số thành viên của Hội Nhà báo Độc lập Việt Nam. Phó chủ tịch hội, nhà báo Nguyễn Tường Thuỵ, bị bắt vào tháng 5 vừa qua và chủ tịch của hội, nhà báo Phạm Chí Dũng, người còn là một cộng tác viên chuyên viết blog cho VOA, bị bắt trước đó không lâu vào cuối năm 2019.
Cũng vào tháng 5 vừa qua, công an Việt Nam tiến hành bắt giữ nhà văn và blogger Phạm Thành, còn được biết là chủ trang blog Bà Đầm Xoè và tác giả cuốn sách chỉ trích Đảng Cộng sản Việt Nam và Tổng bí thư-Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng.
"Việc bắt giữ (nhà báo) Phạm Đoan Trang, người được trao giải thưởng Tự do Báo chí RSF 2019 hạng mục Ảnh hưởng, vào tháng 10 vừa qua đã khẳng định việc (chính quyền Việt Nam) đang áp dụng một chính sách khắc nghiệt hơn nhiều," RSF nhận định trong báo cáo.
Theo RSF, bà Trang – người bị công an Việt Nam bắt giữ hôm 7/10 – nằm trong số 42 nhà báo nữ hiện đang bị bỏ tù trên toàn thế giới, tăng 35% từ 31 người cách đây 1 năm. Người đồng thời là nhà hoạt động xã hội dân sự bị cáo buộc "tuyên truyền chống phá nhà nước" với hai tội danh theo cả điều 88 của Bộ Luật hình sự 1999 và điều 117 của Bộ Luật hình sự 2015, và đối diện mức án lên đến 20 năm tù.
RSF nhận định rằng bà Trang là một trong những nhà báo nổi bật nhất trong năm bị bắt giữ. Không lâu trước khi bị bắt, bà Trang – người đồng sáng lập Luật Khoa tạp chí – cho xuất bản bản Báo cáo Đồng Tâm về điều tra của bà đối với vụ đụng độ giữa công an và người dân làng Đồng Tâm trong vụ tranh chấp đất đai kéo dài nhiều năm qua.
Theo nhà báo Tạo, người từng tham gia quân đội Việt Nam trong chiến tranh, xu hướng những năm gần đây cho thấy "những cây viết độc lập có tư duy phản biện bị khủng bố nặng nề – bắt bớ, đánh đập, hành hung rồi bị bỏ tù ngày càng nhiều."
"Mà mỗi lần kết án thì án thật nặng," nhà báo Tạo cho biết và đưa ra ví dụ về việc nhà văn Trần Đức Thạch, từng là chiến sỹ trinh sát trong quân đội Nhân dân Việt Nam và là tác giả hồi ký "Hố chôn người ám ảnh", bị kết án 12 năm tù hôm 15/12 với cáo buộc "hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân." Theo nhà báo Tạo, ông Thạch chỉ là "một trong rất nhiều các blogger, nhà báo, Facebooker, nói lên sự thật và những suy nghĩ của mình, không đồng tình với một số hành động của nhà nước Việt Nam mà bị kết án nặng nề."
Theo RSF, số lượng nhà báo bị bỏ tù trên thế giới vẫn ở mức "cao trong lịch sử" với tổng số 387 nhà báo bị bắt giữ vì liên quan đến việc cung cấp tin tức và thông tin" so với con số 389 vào năm 2019. Nhìn chung, tổ chức này cho biết, số lượng nhà báo – chuyên nghiệp và không chuyên nghiệp – bị giam giữ đã tăng 17% trong 5 năm qua, từ con số 328 ghi nhận được vào năm 2015.
"Gần 400 nhà báo sẽ trải qua những lễ hội cuối năm trong tù, xa người thân của họ và trong những điều kiện thường khiến tính mạng của họ gặp nguy hiểm," Tổng thư ký RSF Christopher Deloire nói.
Nguồn : VOA, 15/12/2020