Nhà báo Phạm Đoan Trang đang ẩn nấp để tránh bị bắt sau khi xuất bản quyển sách bán chạy nhất với mục đích mang lại chính trị đến cho quần chúng.
Blogger Phạm Đoan Trang
"Không biết tại sao họ ghét tôi và cuốn sách của tôi nhiều như vậy. Rốt cuộc, đó chỉ là một cuốn sách giáo khoa ", Phạm Đoan Trang, một nhà báo và blogger Việt Nam nổi tiếng, gần đây đã trốn tránh để tránh bị bắt.
Vào cuối tháng 2, bà Trang đã bị an ninh bắt và thẩm vấn về cuốn sách và các bài viết gần đây của cô nhưng sau đó được thả ra. Nhà ở Hà Nội của bà sau đó bị cảnh sát mặc thường phục bao vây, khiến bà bị giam giam lỏng. Bà đã trốn thoát và giờ đây đang ở một nơi bí mật.
Điều này xảy ra giữa lúc Đảng cộng sản đang cầm quyền đang kìm chặt các nhà bất đồng chính kiến và các nhà hoạt động. Hàng chục người đã bị bắt trong những tháng gần đây và nhiều người đã bị án tù nặng.
"Vấn đề đối với chúng tôi là một nhà nước cảnh sát cộng sản như Việt Nam không thích người dân mở rộng nhận thức về chính trị và tăng cườn tham gia vào các vấn đề vĩ mô", bà Trang phát biểu với tờ Asia Times vào cuối tuần này.
"Từ tiểu học đến đại học, từ trường học đến văn phòng, tất cả chúng tôi đều được dạy rằng chính trị hoặc bẩn thỉu hoặc quá cao xa để những người bình thường có thể tham gia", bà nói thêm.
Bà Trang hy vọng thay đổi quan niệm này bằng cuốn sách "Chính trị bình dân". Các nhà quan sát cho rằng đây là lý do của rắc rối mới nhất của cô với chính quyền.
Nhưng cuốn sách này hầu như không có sự chỉ trích, cũng không phải là một tuyên bố về sự thay đổi chính trị như "Tuyên bố về Tự do và Dân chủ cho Việt Nam", một văn bản do nhóm các nhà hoạt động và trí thức Bloc 8406 xuất bản năm 2006.
Thay vào đó, Chính trị Bình dân giống như một cuốn sách giáo khoa về khoa học chính trị với các chương ngắn giải thích các khái niệm như chế độ dân chủ, luật pháp và phân quyền. Nhưng, quan trọng hơn, quyển sách được viết bằng tiếng Việt rất đơn giản để thu hút người đọc hàng ngày.
"Tôi giải thích những khái niệm này và minh họa chúng bằng những câu chuyện ở Việt Nam. Hoặc, có thể nói tôi đã đưa kiến thức 'trừu tượng' này vào một ngữ cảnh tiếng Việt hoàn toàn để người đọc Việt Nam nắm bắt được. Tôi đã cố gắng sử dụng một ngôn ngữ báo chí dễ đọc", cô nói.
Nguyễn Chí Tuyến, một nhà hoạt động nhân quyền nổi tiếng, có tên "Anh Chí", nói rằng vấn đề phong trào dân chủ đang phát triển của Việt Nam đang phải đối mặt là nhiều người chỉ có sự hiểu biết cơ bản về chính trị và hoạt động của chính phủ.
"Họ chỉ làm theo những gì Đảng nói", ông nói. "Nhưng nó không chỉ là những công chức ; các nhà hoạt động xã hội cũng thiếu kiến thức về chính trị.
Nhưng trong khi đã có nỗ lực tổ chức các khoá học như vậy, thì đó vẫn là nỗ lực tạm thời ở Việt Nam. Khi các nhà hoạt động cố gắng tụ họp lại để cùng nhau nghiên cứu, họ thường bị công an chìm phân tán hoặc đe doạ, anh Chí nói.
Tệ hơn nữa, họ có thể bị bắt vì "hoạt động phản động" và bị buộc tội thực hiện "tuyên truyền chống phá nhà nước" một cách bất hợp pháp theo Điều 88 của Bộ luật Hình sự với mức án tối đa 20 năm tù . "Vì vậy, cuốn sách của bà Trang rất hữu ích và quan trọng đối với chúng tôi vào lúc này", ông nói thêm.
Kể từ khi xuất bản vào cuối năm ngoái, Chính trị Bình dân đã trở nên rất nổi tiếng trong giới trẻ Việt Nam. Có bán sách in giấy mặc dù chính quyền đã có thông báo thu giữ lô hàng của nhà xuất bản nước ngoài.
Thay vào đó, các bản sao của cuốn sách đã được chia sẻ rộng rãi trên phương tiện truyền thông xã hội, phương tiện truyền tải sách cấm ở Việt Nam hiện nay. (bản PDF miễn phí có ở đây). Bà Trang hy vọng gây quỹ cho tổ chức hỗ trợ các tù nhân chính trị, do đó yêu cầu độc giả đóng góp.
"Càng nhiều người đọc nó, thì tôi càng hạnh phúc ", bà nói. "Tôi rất hạnh phúc với sự nổi tiếng của quyển sách mà tôi nghĩ rằng tôi có thể chấp nhận bất kỳ hậu quả xấu mà nó mang lại cho tôi".
Bà Trang thực sự lạc quan về nhận thức chính trị của người Việt Nam. Bà nói rằng ở những quán cà phê vỉa hè, mọi người đang nói chuyện chính trị mỗi buổi sáng : "Từ những vụ bắt giữ mới nhất trong chiến dịch" chống tham nhũng "của chính phủ và những gương mặt mới trong các văn phòng công, các quy định kiểm soát Internet mới", bà nói.
Nhưng vấn đề là, mọi người không biết họ có thể dính líu vào chính trị, như nói ngoài công chúng, thay vì chỉ để tâm trí "nói chuyện chính trị cho vui ở các quán cà phê vỉa hè".
Trên thực tế, nâng cao nhận thức về chính trị và tăng cường tham gia vào các sự kiện chính trị, như các cuộc biểu tình và tuần hành, là một trong những mục tiêu chính của phong trào ủng hộ dân chủ.
Phong trào này đã được hỗ trợ khi nhà máy thép Formosa của Đài Loan đã thải hàng tấn rác độc hại ra biển vào năm 2016, gây ô nhiễm 200 km bờ biển miền Trung Việt Nam và giết chết một lượng lớn cá.
Thảm họa môi trường đã tạo ra một số cuộc biểu tình trên đường phố lớn nhất ở Việt Nam trong suốt hơn bốn thập niên cai trị của chế độ độc tài cộng sản.
Hơn nữa, một số nhà phân tích cho rằng các cuộc biểu tình kéo dài hàng tháng, và vẫn còn cho tới nay, từng được thúc đẩy bởi các nhóm hoạt động tách biệt, bao gồm các nhà hoạt động vì quyền lợi người lao động vì công đoàn độc lập, các nhà tự do đô thị thúc đẩy dân chủ và lao động nông thôn đấu tranh giành đất đai.
Một nhà hoạt động ẩn danh tại Hà Nội nói rằng người dân Việt Nam đang bị Đảng lừa dối khi Đảng luôn khẳng định : "Đừng lo lắng, mọi thứ đều có Đảng lo và những người dân không cần phải lo gì".
Chính quyền mới nhất sau cuộc cải tổ cấp cao tại Đại hội Đảng cộng sản cuối cùng vào tháng 1 năm 2016, đã tạo tiếng dân tính về giải quyết nạn tham nhũng và cải thiện cuộc sống của người nghèo. Tuy nhiên, các nhà quan sát lưu ý rằng những điều tương tự đã được thực hiện từ những năm 1980 trở lại đây mà không có ích gì.
Trong báo cáo tại Đại hội Đảng lần thứ sáu năm 1986 đã cảnh báo các quan chức về các nỗ lực nhằm giải quyết nạn tham nhũng, chủ nghĩa cá nhân và lợi dụng, đồng thời khẳng định rằng một số đảng viên "đã đánh mất ý thức giai cấp", một cụm từ của chủ nghĩa Mác.
Lời cảnh báo rõ ràng là không được chú ý vì Việt Nam năm ngoái đã bị xếp hạng là quốc gia tham nhũng nhiều thứ hai ở Châu Á – Thái Bình Dương trong Báo cáo Khiếm dụng Toàn cầu của Tổ chức Minh bạch Thế giới. Hơn 65% người trả lời trong cuộc khảo sát cho biết họ đã phải hối lộ tiền để có được các dịch vụ công cộng, cả ở trường học và bệnh viện.
Hơn nữa, sự bất bình đẳng tài sản đang gia tăng ở Việt Nam từ những năm 1980 : báo cáo của Oxfam Việt Nam năm ngoái cho thấy người giàu nhất nước này có thu nhập trong một ngày nhiều hơn thu nhập của người nghèo kiếm được trong 10 năm.
Trong năm 2014, có 210 người "siêu giàu" ở Việt Nam - những người có giá trị tài sản ròng hơn 30 triệu đô la Mỹ. Tài sản chung của họ tương đương với 12% GDP của Việt Nam, một tình huống có thể sẽ trở nên tập trung hơn kể từ đó.
Những người đọc sách chính trị của bà Trang sẽ hiểu được sự khác biệt giữa tuyên ngôn xã hội chủ nghĩa của Đảng và sự chênh lệch giữa giàu và nghèo của chủ nghĩa tư bản.
David Hutt
Nguyên tác : Talkin’ about a reformation in Vietnam, AsiaTime, 05/03/2018
Phương Thảo dịch
Nguồn : VNTB, 09/03/2018