Tổng thống Mỹ sẽ tiếp cận vấn đề biển Đông trong chuyến thăm Châu Á ra sao ? (RFA, 01/11/2017)

Từ ngày 3 đến ngày 14 tháng 11, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump sẽ lên đường thăm Châu Á lần đầu tiên kể từ khi ông nhậm chức vào tháng 1 vừa qua. Đây được coi là chuyến thăm dài nhất của một Tổng thống Mỹ đến Châu Á kể từ thời của Tổng thống George H. Bush (cha) 25 năm về trước. Chuyến thăm lần này của Tổng thống Trump được nhiều nước Châu Á trông đợi vì họ muốn biết chiến lược sắp tới cũng như cam kết của Mỹ trong khu vực ra sao. Vấn đề biển Đông là một trong những vấn đề sẽ được bàn thảo trong chuyến thăm tới nhưng cho tới lúc này các chuyên gia tại Hoa Kỳ vẫn không rõ liệu Tổng thống Trump sẽ đề cập vấn đề này với từng nước ra sao ?

Chuyên gia Amy Searight, Giám đốc Chương trình Đông Nam Á của CSIS -  RFA

=========

Vấn đề biển Đông chắc chắn sẽ phải được bàn thảo trong chuyến thăm tới Châu Á của Tổng thống Donald Trump nhưng mức độ thảo luận với từng nước có thể là khác nhau vì thái độ của từng nước với vấn đề này và cũng một phần bởi chiến lược chưa rõ ràng của chính quyền Mỹ đối với vấn đề này.

Chuyên gia Amy Searight, Giám đốc chương trình Đông Nam Á của Trung tâm Chiến lược và Nghiên cứu Quốc tế (CSIS) ở Washington DC nhận định.

Rất khó để biết về lập trường của Tổng thống Trump đối với vấn đề biển Đông và ông sẽ nêu vấn đề ra ở mức độ nào. Đã có nhiều những tín hiệu lẫn lộn đưa ra từ chính quyền của Tổng thống Trump liên quan đến vấn đề biển Đông. Một mặt thì đã có những thảo luận cứng rắn đối với Trung Quốc ngay từ thời kỳ đầu của chính quyền nhất là từ Ngoại trưởng Tillerson, và phát biểu của Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis ở Shangrila về thái độ của Trung Quốc ở biển Đông. Chính quyền của Tổng thống Trump đã thực hiện các hoạt động tự do hàng hải thường xuyên ở biển Đông. Tuy nhiên mặt khác, đã 10 tháng trôi qua mà chính quyền mới vẫn chưa có (hoặc không có) một chiến lược rõ ràng về vấn đề biển Đông, và làm thế nào để gây sức ép với Trung Quốc trước thái độ quyết đoán của nước này ở biển Đông và giúp đỡ các đối tác và đồng minh của mình trong khu vực.

Theo bà Searight, vấn đề biển Đông chắc chắn sẽ được đề cập trong cuộc gặp giữa Tổng thống Donald Trump với các lãnh đạo Việt Nam vào ngày 11/11 tới ở Hà Nội. Tuy nhiên rất có thể với Philippines, Tổng thống Rodrigo Duterte sẽ không muốn nêu vấn đề này ra, trong khi với Trung Quốc việc Tổng thống Trump đưa ra vấn đề này ra như thế nào và có đưa ra hay không hiện vẫn còn chưa rõ ràng.

Hiện Trung Quốc là nước đòi chủ quyền phần lớn khu vực biển Đông. Việt Nam và Philippines cũng là những nước đòi chủ quyền tại đây, nhưng kể từ khi lên nắm quyền vào năm ngoái, Tổng thống Duterte đã muốn giảm nhẹ căng thẳng với Trung Quốc trong vấn đề biển Đông. Trong khi đó Trung Quốc từ trước đến nay vẫn khẳng định không muốn các quốc gia bên ngoài can thiệp vào tranh chấp chủ quyền ở biển Đông, ý muốn nói đến Hoa Kỳ.

Lập trường của Hoa Kỳ từ trước đến nay là không đứng về bất cứ bên nào trong tranh chấp ở biển Đông nhưng khẳng định quyền tự do hàng hải và hàng không của mình tại khu vực này qua việc thực hiện chương trình tự do hàng hải Fonops được bắt đầu từ năm 2015 dưới thời của Tổng thống Obama và vẫn tiếp tục dưới thời của Tổng thống Trump.

Theo chuyên gia Amy Searight, với việc Tổng thống Donald Trump không tham dự thượng đỉnh Đông Á ở Philippines, nơi vấn đề biển Đông chắc chắn sẽ được đưa ra bàn thảo, Hoa Kỳ đã bỏ lỡ cơ hội để đưa ra thông điệp của mình về vấn đề này và làm cho các nước trong khu vực không hiểu được lập trường của chính phủ Mỹ mới trong vấn đề này.

Trong chuyến thăm Châu Á lần này, Tổng thống Mỹ sẽ đến Đà Nẵng, Việt Nam dự APEC vào ngày 10/11 và đến Hà Nội vào ngày 11/11 để gặp các lãnh đạo cấp cao bao gồm Chủ tịch nước Trần Đại Quang, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.

Theo chuyên gia Amy Searight, chuyến thăm đến Việt Nam lần này của Tổng thống Trump chỉ vài tháng sau cuộc gặp giữa ông với Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc ở Nhà Trắng cũng cho thấy việc Mỹ coi trọng mối quan hệ chiến lược giữa hai nước.

Chuyến thăm cho thấy tầm quan trọng trong quan hệ đối tác giữa Mỹ và Việt Nam như dưới thời của Tổng thống Obama. Theo tôi họ sẽ thảo luận các vấn đề về kinh tế… Ngoài vấn đề kinh tế, vấn đề chiến lược khác là biển Đông cũng sẽ được bàn thảo. Việt Nam đã là tiếng nói đi đầu trong ASEAN trong vấn đề biển Đông và cứng rắn với Trung Quốc ở ASEAN, và vì vậy họ có nhiều khả năng sẽ thảo luận về vấn đề này.

Mỹ và Việt Nam đã nâng tầm quan hệ lên đối tác toàn diện vào năm 2013, dưới thời của Tổng thống Barack Obama.

Trong các cuộc gặp giữa lãnh đạo hai nước từ trước đến nay, vấn đề biển Đông vẫn luôn được nêu ra và cả hai bên luôn khẳng định việc duy trì an toàn tự do hàng hải, hàng không tại khu vực này, đồng thời kêu gọi các bên tìm kiếm các giải pháp hòa bình cho các tranh chấp, tuân thủ luật quốc tế.

Cũng trong chuyến thăm Châu Á lần này, các chuyên gia cho rằng Tổng thống Trump sẽ nói đến chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương mở và tự do thay vì nói đến chiến lược chuyển trục về Châu Á Thái Bình Dương như dưới thời của Tổng thống Barack Obama. Tuy nhiên, cho đến lúc này vẫn còn rất nhiều câu hỏi xung quanh cam kết của Mỹ với khu vực qua chiến lược này khi mà chính quyền của Tổng thống Trump đến giờ vẫn chưa có chiến lược rõ ràng ở khu vực biển Đông, trong khi theo đuổi chính sách nước Mỹ trên hết và rút ra khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương TPP hồi đầu năm nay.

************************

Tham vọng quân sự Trung Quốc khiến láng giềng bắt đầu lo ngại (RFI, 01/11/2017)

Lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình mới đây đã nhấn mạnh ước mơ biến quân đội Trung Quốc thành một đạo quân "đẳng cấp thế giới" từ nay đến năm 2050. Theo nhận định của giới phân tích được hãng tin Pháp AFP ngày 01/11/2017 trích dẫn, tham vọng quân sự nói trên bắt đầu gây quan ngại cho các nước láng giềng của Trung Quốc, cho dù chưa phải là mối đe dọa trước mắt.

Đoàn đại biểu quân đội Trung Quốc đến dự đại hội Đảng cộng sản lần thứ 19. Reuters/Thomas Peter

Nhân Đại Hội Đảng cộng sản Trung Quốc diễn ra từ ngày 18-24/10/2017, hai dấu mốc thời gian mà ông Tập Cận Bình đặt ra cho quân đội Trung Quốc là hoàn thành việc hiện đại hóa vào năm 2035 để đến năm 2050 trở thành một "quân đội đẳng cấp thế giới".

Đối với ông James Char, chuyên gia phân tích quân sự thuộc Đại Học Công Nghệ Nanyang ở Singapore, tuyên bố của ông Tập Cận Bình vừa là thông điệp trấn an các thành phần dân tộc chủ nghĩa vốn rất ủng hộ ông, vừa là "thông điệp gửi đến các nước để biểu thị mong muốn của Bắc Kinh có được một đội quân hùng mạnh tương tự như nền kinh tế của họ", ngày nay đã đứng hàng thứ hai thế giới.

Nghê Nhạc Hùng (Ni Lexiong), giáo sư tại Viện Nghiên Cứu Chiến Lược quốc phòng ở Thượng Hải, dĩ nhiên là bênh vực cho tham vọng của Trung Quốc, cho rằng việc nước ông muốn có một quân đội hùng mạnh, "không phải là để bắt nạt các quốc gia khác, mà chỉ để tự bảo vệ mình", tránh rơi vào trường hợp như Irak hay Libya.

Thế nhưng, theo AFP, việc ông Tập Cận Bình mong muốn xây dựng một đạo quân có thể "đánh và thắng", đã gióng lên hồi chuông báo động ở các nước láng giềng, trong đó có nhiều nước đang vướng vào các tranh chấp lãnh thổ căng thẳng với Trung Quốc.

Với Ấn Độ, Trung Quốc vẫn đòi chủ quyền trên một số vùng lãnh thổ, và mùa hè vừa qua, hai bên đã có hai tháng trực diện căng thẳng trên dãy Himalaya.

Còn Nhật Bản thì ngày càng bực tức trước việc Trung Quốc thường xuyên cho tàu vào tuần tra trong khu vực gần quần đảo Senkaku/Điếu Ngư mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền, bất chấp việc đảo đó do Tokyo nắm quyền kiểm soát. Đối với Nhật Bản, sự gia tăng quân sự của Trung Quốc là một "mối quan ngại cho an ninh trong khu vực".

Cuối cùng, Bắc Kinh tuyên bố họ là chủ của hầu như toàn bộ Biển Đông, bất chấp tuyên bố chủ quyền của các láng giềng như Việt Nam, Philippines, Malaysia... Kể từ khi lên cầm quyền vào cuối năm 2012, Tập Cận Bình cho bồi đắp và củng cố các rạn san hô mà Trung Quốc kiểm soát, cho xây trên đó các cơ sở, trong đó có các cơ sở quân sự.

Bà Juliette Genevaz, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên Cứu Chiến Lược của Trường Võ Bị Pháp ghi nhận  : "Không thể chối cãi rằng sự gia tăng sức mạnh quân sự của Trung Quốc dẫn tới một cuộc chạy đua vũ trang ở Châu Á… Nhật Bản bắt đầu nói đến việc tái võ trang, Hàn Quốc đang cho triển khai một hệ thống phòng thủ tên lửa, ngân sách quốc phòng của Việt Nam và Philippine đang tăng nhanh".

Đối với giới phân tích, nếu trong nhiệm kỳ vừa qua, ông Tập Cận Bình đã rất hung hăng, thì ngày nay, khi quyền lực đã thâu tóm xong, có thể ông sẽ hòa dịu trở lại. Chuyên gia James Char, Đại Học Công Nghệ Nanyang ở Singapore, thẩm định "Chúng ta có thể kỳ vọng là Bắc Kinh trước mắt và trong trung hạn sẽ ít viện đến kiểu ngoại giao cưỡng chế hơn".

Theo chuyên gia này, Quân Đội Trung Quốc sẽ tiếp tục hoạt động xa hơn và tại những vùng cách xa bờ biển Trung Quốc, và có lẽ cũng sẽ thiết lập thêm nhiều căn cứ ở nước ngoài. Họ sẽ hoạt động thận trọng ở ngoài nước.

Trong bối cảnh đó, điều được chuyên gia này nêu lên là Bắc Kinh sẽ vẫn sẽ tiếp tục hung hăng bảo vệ các yêu sách lãnh thổ của Trung Quốc.

Trọng Nghĩa

******************

ASEAN và Trung Quốc diễn tập trên biển, Việt Nam vắng mặt (RFI, 01/11/2017)

Đúng như Singapore từng tiết lộ, ngày 31/10/2017, lực lượng trên biển của Trung Quốc cùng với 6 nước ASEAN đã tham gia một cuộc diễn tập chung về cấp cứu trên biển ở ngoài khơi tỉnh Quảng Đông. Việt Nam cùng với ba nước Đông Nam Á khác không tham dự sự kiện này.

Tại hội nghị bộ trưởng quốc phòng ASEAN mở rộng tại Philippines, ngày 24/10/2017, Trung Quốc đề nghị tổ chức tập trận chung với ASEAN. Reuters/Dondi Tawatao

Theo truyền thông Trung Quốc được AFP trích dẫn lại, cuộc diễn tập cứu hộ trên biển tập hợp khoảng 1 000 nhân viên cấp cứu trên 20 chiếc tàu và ba trực thăng của Trung Quốc cùng với Thái Lan, Philippines, Cambodia, Myanmar, Lào và Brunei. Trong số các nước vắng mặt, ngoại trừ Việt Nam, còn có Malaysia, Singapore và Indonesia.

Chương trình diễn tập giả định một vụ va chạm trên biển giữa một chiếc tàu chở khách của Trung Quốc với một tàu chở hàng của Cam Bốt ngoài khơi tỉnh Quảng Đông.

Khả năng thao diễn trên biển chung giữa Trung Quốc và ASEAN đã được bộ trưởng quốc phòng Singapore gợi lên mới đây sau cuộc gặp song phương với đồng nhiệm Trung Quốc bên lề Hội Nghị Bộ Trưởng quốc phòng ASEAN Mở Rộng ADMM+ tại Philippines.

Trước đó, Bắc Kinh đã nhiều lần gợi ý ASEAN cùng thao diễn trên biển với Trung Quốc, nhưng không được phía Hiệp Hội Đông Nam Á chấp nhận. Lần này, sự kiện đã diễn ra vào lúc Philippines với một chính sách thân Bắc Kinh rõ rệt đang làm chủ tịch ASEAN.

Sự kiện Trung Quốc và ASEAN – ít ra là 6 thành viên hữu hảo với Trung Quốc, nhất là Cam Bốt - tổ chức thao dợt cứu hộ trên biển diễn ra một ngày sau khi Bắc Kinh, qua lời đại sứ Trung Quốc tại Washington khuyến cáo Mỹ là không nên xen vào vấn đề Biển Đông, mà Bắc Kinh luôn cho là công việc nội bộ giữa Trung Quốc và ASEAN.

Phát biểu với một số nhà báo, ông Thôi Thiên Khải (Cui Tiankai) nhắc lại rằng Mỹ, nước không có tranh chấp lãnh thổ tại Biển Đông, nên để cho các quốc gia trong khu vực quản lý tranh chấp của mình một cách "hữu nghị và hiệu quả".

Trong thời gian qua, Trung Quốc đã cho bồi đắp và xây dựng cơ sở có thể dùng vào mục tiêu quân sự trên các thực thể mà họ chiếm đóng tại Biển Đông, bất chấp phản đối của quốc tế. Hành động của Bắc Kinh đã bị Washington chỉ trích. Mới đây, ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson cho rằng các "hành động khiêu khích" của Trung Quốc đã thách thức luật pháp và các chuẩn mực quốc tế.

Trọng Nghĩa

**********************

Trung Quốc và ASEAN diễn tập hải quân chung (RFA, 01/11/2017)

Trung Quốc và các nước ASEAN bắt đầu tham gia diễn tập hải quân chung lần đầu tiên ở Biển Đông vào hôm thứ ba, ngày 31/10, cho thấy căng thẳng giữa hai bên ở vùng biển này đang giảm bớt.

Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN và Tổng Thư ký ASEAN Lê Lương Minh bắt tay nhau trong lễ ký và bàn giao Tuyên bố chung bên lề ADMM 11 ở thành phố Clark, Philippines hôm 23/10/2017 -  AFP

Cuộc tập trận giả định một vụ đụng tàu giữa tàu khách của Trung Quốc và tàu chở hàng của  Campuchia ngoài khơi tỉnh Quảng Đông của Trung Quốc.

Theo truyền thông nhà nước Trung Quốc, tham gia diễn tập có 1.000 nhân viên cứu hộ trên 20 chiếc tàu và 3 chiếc máy bay trực thăng.

Các nước ASEAN tham gia tập trận bao gồm Philippines, Campuchia, Lào, Myanmar và Brunei, trong khi Việt Nam không tham gia cuộc tập trận này.

Hồi tuần trước, Bộ Quốc phòng Singapore ra thông báo cho biết Trung Quốc và các nước ASEAN dự định tiến hành một cuộc tập trận hải quân chung góp phần tăng cường quan hệ quốc phòng giữa hai bên.

Singapore, nước thành viên ASEAN, hiện đóng vai trò điều phối trong quan hệ đối thoại giữa ASEAN và Trung Quốc.

Theo Bộ trưởng Quốc phòng Singapore Ng Eng Hen, cuộc tập trận chung giúp hai bên xây dựng sự hiểu biết và tin cậy lẫn nhau.

Trung Quốc là nước đòi chủ quyền phần lớn khu vực Biển Đông. Những nước ASEAN cũng đòi chủ quyền ở khu vực này bao gồm Việt Nam, Philippines, Brunei và Malaysia.

Tranh chấp trong khu vực giữa Trung Quốc và các nước khác đôi khi dẫn đến những đối đầu, chủ yếu liên quan đến việc đánh bắt cá và khai thác dầu khí.

Hồi năm 2013, Philippines đã kiện Trung Quốc ra tòa Quốc tế để làm rõ đòi hỏi về chủ quyền đường chữ U mà Trung Quốc vạch ra ở biển Đông. Năm 2016, tòa Trọng tài Quốc tế đã ra phán quyết bác bỏ tính hợp lý của đường yêu sách này nhưng Trung Quốc không chấp nhận phán quyết của tòa.

ASEAN và Trung Quốc đã ký một bản tuyên bố về ứng xử của các bên trên biển Đông (DOC) vào năm 2002. Hồi tháng 8 năm nay, hai bên đã chấp thuận một bộ khung bản thảo Bộ quy tắc về ứng xử của các bên trên biển Đông (COC) với hy vọng sớm đạt được COC trong năm nay.

********************

Ấn Độ tăng cường sức mạnh quân sự (RFA, 01/11/2017)

Ấn Độ sẽ mua hơn 100 máy bay trực thăng có trang bị vũ khí trị giá 3,2 tỷ đô la cho hải quân nước này để thay thế những chiếc máy bay do Pháp thiết kế đã cũ. Người phát ngôn của Hải quân Ấn Độ cho biết tin này trên twitter hôm thứ tư 1/11.

Các sĩ quan không quân Ấn Độ tại trường đào tạo lái máy bay trực thăng (HTS) nói chuyện với phóng viên trước một chiếc trực thăng Chetak ở Hyderabad hôm 5/10/2017  - AFP

Hội đồng mua bán vũ khí quốc phòng Ấn Độ trước đó đã phê duyệt một khoản tiền để mua 111 chiếc máy bay trực thăng đa năng được dùng cho các mục đích tấn công, tìm kiếm cứu nạn, giám sát và sơ tán y tế.

Ấn Độ hiện là nước nhập khẩu trang thiết bị quốc phòng lớn nhất thế giới, với 90% trang thiết bị quốc phòng là nhập khẩu.

Ấn Độ cũng đầu tư hàng chục tỷ đô la để nâng cấp các vũ khí có từ thời Xô Viết để đối phó với những tranh chấp dai dẳng về lãnh thổ với hai nước láng giềng Trung Quốc và Pakistan.

Hiện nước này đang muốn xây dựng thêm các cơ sở chế tạo vũ khí ở trong nước và mong muốn các công ty nước ngoài đưa công nghệ tiên tiến vào Ấn Độ.

Trung Quốc sẵn sàng cho đợt quyết đoán mới ở Biển Đông (RFA, 31/10/2017)

Trung Quốc lẳng lặng tiến hành thêm hoạt động cải tạo và bồi lắp, mà chắc hẳn chẳng bao lâu nữa Bắc Kinh sẽ tái khẳng định chủ quyền tại khu vực Biển Đông một cách mạnh mẽ hơn.

Bức hình chụp từ trên không một bãi gần đảo Thị Tứ thuộc quần đảo Trường Sa, được cho là có tàu Trung Quốc đang neo đậu.  AFP

Giới chức ngoại giao và quân sự trong khu vực cho biết như vừa nêu và được hãng tin Reuters loan đi ngày 31 tháng 10. Theo đó thì hình ảnh vệ tinh gần đây đã cho thấy rõ hoạt động của Trung Quốc tại Biển Đông.

Trong những tháng gần đây, thế giới tập trung vào vấn đề Bắc Hàn và Trung Quốc lo Đại hội Đảng lần thứ 19 khiến cho chủ đề Biển Đông không được truyền thông đưa mạnh. Tuy vậy, cho đến nay mọi tranh chấp vẫn nguyên vẹn. Hình ảnh vệ tinh gần đây chứng minh thực tế Trung Quốc tiếp tục phát triển cơ sở tại các đảo Bắc và đảo Cây thuộc nhóm An Vĩnh, quần đảo Hoàng Sa khiến giới chuyên gia cho rằng tuyến hàng hải Biển Đông vẫn là một điểm nóng toàn cầu.

Một số chuyên gia nói rõ trong những tháng tới, Trung Quốc sẽ bố trí chiến đấu cơ tại những bãi đá đã xây đường băng thuộc quần đảo Trường Sa. Trong khi đó những viên chức quân sự cho biết Trung Quốc đã sử dụng những cơ sở mới để gia tăng việc bố trí lực lượng tuần duyên và hải quân sâu hơn ở khu vực Đông Nam Á.

Theo chuyên gia về Trung Quốc, Bonnie Glaser, thuộc Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Lược & Quốc Tế (CSIS) ở Washington DC, thì Bắc Kinh đã xây dựng những cơ sở chuyên biệt rồi. Cả những viên chức dân sự và quân sự Trung Quốc luôn nói rõ là khi thời điểm chiến lược chín muồi thì những cơ sở đó bắt đầu được sử dụng một cách đầy đủ.

Hoạt động cải tạo, bồi lắp lên những đảo nhân tạo tại Biển Đông của Trung Quốc tiêu biểu cho sự quyết đoán ngày càng tăng của Bắc Kinh tại Biển Đông dưới nhiệm kỳ đầu của chủ tịch Tập Cận Bình. Trong diễn văn phát biểu khai mạc Đại hội đảng 19, ông Tập nhấn mạnh lại công tác này là tiến triển vững chắc.

Vấn đề Trung Quốc cải tạo, bồi lấp xây dựng đảo nhân tạo tại Biển Đông chắc hẳn sẽ được nêu ra trong chuyến thăm của tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đến Châu Á, trong đó có Trung Quốc.

Một phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, ông Michael Cavey, được Reuters dẫn lời cho biết Washington vẫn quan ngại về tình hình căng thẳng tại Biển Đông ; đặc biệt căng thẳng do hoạt động cải tạo và quân sự hóa các điểm tranh chấp cũng như mong muốn dùng chiến thuật cưỡng bức để tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc.

Khi được Reuters hỏi, thì phát ngôn nhân Bộ Quốc Phòng Trung Quốc, ông Nhiệm Quốc Cường , nói thẳng những đảo ở Biển Đông thuộc chủ quyền không tranh cãi của Trung Quốc.

Vào ngày 30 tháng 10, đại sứ Trung Quốc tại Hoa Kỳ, ông Thôi Thiên Khải, lên tiếng yêu cầu Washington không nên can thiệp vào nỗ lực khu vực nhằm giải quyết tranh chấp chủ quyền lãnh hải tại Biển Đông.

Trung Quốc gần đây tìm cách xoa dịu Philippines, một nước trong nhóm có tranh chấp lãnh hải với Bắc Kinh tại Biển Đông, cũng như tăng cường đối thoại thêm với các nước khác trong khối ASEAN.

Vào đầu tháng 10 vừa qua, đô đốc Harry Harris, Tư lệnh Bộ Chỉ huy Thái Bình Dương của Hoa Kỳ, lên tiếng tại Singapore rằng trong khi Washington thúc giục Bắc Kinh giúp đỡ Hoa Kỳ trong vấn đề Bắc Hàn, Mỹ vẫn lên án Trung Quốc về những hành động vi phạm luật pháp và chuẩn mực quốc tế.

Đô đốc Harry Harris nói rõ là Washington muốn Bắc Kinh phải có thêm biện pháp nhằm ngăn chặn những hoạt động gây hấn tại Hoa Đông và Biển Đông. Đó là những nơi mà Trung Quốc đang xây dựng sức mạnh chiến đấu và những lợi thế địa lý nhằm cố xác lập chủ quyền trên thực địa đối với các thực thể trên biển đang tranh chấp.

Một nghiên cứu gần đây của Công ty RAND có liên hệ với chính phủ Hoa Kỳ nhằm đánh giá nguy cơ xảy ra xung đột giữa Bắc Kinh và Washington đã nâng mức căng thẳng tại Biển Đông trên bảng những điểm nóng tiềm năng : tức Biển Đông vượt lên trên Đài Loan và ở dưới Bán đảo Triều Tiên.

Nghiên cứu nêu rõ là tuyến hàng hải qua Biển Đông trở nên một điểm báo động không tiên đoán trước giữa hai đối thủ Hoa Kỳ- Trung Quốc.

Khi Ngũ Giác Đài cho tiến hành những chuyến tuần tra bảo vệ tự do hàng hải, FONOPS, thường xuyên hơn nhằm thách thức tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ; một số nhà phân tích cho rằng Washington đang cố đối trọng lại sự thống trị mỗi lúc một tăng lên của Bắc Kinh trong khu vực này.

Chuyên gia về Biển Đông, Ian Storey, tại Viện Nghiên Cứu Đông Nam Á ở Singapore, cho rằng FONOPS là chiến thuật chứ không phải chiến lược và những chuyến tuần tra bảo vệ tự do hàng hải như thế do Hoa Kỳ tiến hành không khiến cho Trung Quốc phải một chút gì nghĩ lại kế hoạch Biển Đông của họ.

*********************

Trung Quốc yêu cầu Mỹ không can thiệp vào đàm phán Biển Đông (RFI, 31/10/2017)

Hôm 30/10/2017, đại sứ Trung Quốc tại Hoa Kỳ Thôi Thiên Khải (Cui Tiankai) đã lên tiếng yêu cầu Mỹ không can thiệp vào đàm phán giữa Trung Quốc với các nước láng giềng nhằm đạt đến một bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông. Nhà ngoại giao Trung Quốc đưa ra yêu cầu này vào lúc tổng thống Donald Trump đang chuẩn bị cho chuyến công du Châu Á sắp tới.

Đại sứ Trung Quốc tại Hoa Kỳ Thôi Thiên Khải tại cuộc Đối thoại Chiến lược và Kinh tế Mỹ - Trung ngày 24/06/2015 tại Washington. CHRIS KLEPONIS / AFP

Tại một cuộc họp báo ở đại sứ quán Trung Quốc ở Washington, ông Thôi Thiên Khải cho rằng Mỹ không có tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông và nên để các nước trong khu vực tự giải quyết tranh chấp của họ "một cách hiệu quả và thân thiện". Đại sứ Trung Quốc tuyên bố : "Tôi nghĩ chắc là sẽ tốt hơn nếu những quốc gia khác, kể cả Mỹ, đừng cố can thiệp vào tiến trình mang tính xây dựng này, đừng gây trở ngại cho việc sớm đạt thỏa thuận về bộ quy tắc ứng xử (trên Biển Đông)".

Vào tuần trước, thủ tướng Singapore Lý Hiển Long cho rằng đàm phán về bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC), một văn bản có tính chất ràng buộc pháp lý, có thể sẽ mất nhiều năm. Tuyên bố hôm qua của đại sứ Trung Quốc tại Hoa Kỳ hàm ý rằng sự can thiệp của Mỹ sẽ khiến cho tiến trình đàm phán thêm khó khăn.

Cuộc họp báo của ông Thôi Thiên Khải diễn ra vài ngày trước chuyến công du của tổng thống Donald Trump tới nhiều nước nước Châu Á, trong đó có Việt Nam, từ ngày 03 đến 14/11.

Washington vẫn thường xuyên chỉ trích việc Bắc Kinh xây các đảo nhân tạo ở Biển Đông và quân sự hóa các đảo này. Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson trong tháng này đã tuyên bố rằng "những hành động gây hấn" của Trung Quốc ở Biển Đông là trái với luật pháp quốc tế và các chuẩn mực quốc tế.

Thanh Phương

Pháp có nhiều lý do để quan tâm xung đột Biển Đông (BBC, 29/10/2017)

Pháp có nhiều lý do để quan tâm tới Biển Đông và cuộc xung đột, tranh chấp ở vùng biển này, trong khi 'biết rõ' về Hoàng Sa và Trường Sa, theo một chuyên gia về lịch sử quốc phòng và hải quân đang làm việc ở Bộ Quốc Phòng nước này.

Trực thăng quân sự Pháp trên boong tàu LHD Dixmude, khi tàu chiến này ghé thăm căn cứ hải quân Changi ở Singapore hồi cuối tháng Tư năm 2015.

Trao đổi với BBC Tiếng Việt bên lề một Hội thảo về Biển Đông, xung đột và tiếp cận mới hồi hạ tuần tháng 10/2017 ở một Đại học tại Oxford, sử gia Alexandre Sheldon-Duplaix nêu quan điểm :

"Về mặt lịch sử, Pháp có liên quan, bởi vì trên thực tế, Pháp đã có lúc, tôi phải nói, là đã sở hữu các đảo từ những năm 1930, như quí vị biết, trước cuộc chiếm đóng của Nhật Bản vào năm 1939.

"Và kế tiếp đó, sau Thế chiến II, vẫn với tư cách của một cường quốc thuộc địa, Pháp đã chiếm đóng các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.

"Và Pháp thậm chí đã cố gắng giữ Trường Sa sau khi đã công nhận nền độc lập của Việt Nam, cho đến năm 1955, 1956.

"Nhưng sau đó, tôi muốn nói là trong tình hình hiện nay, rõ ràng Pháp quan tâm tới sự ổn định ở khu vực, do đó, về mặt ổn định và tránh xung đột là điều mà Pháp quan tâm nhiều hơn".

Trước câu hỏi đâu là giải pháp khả thi cho cuộc xung đột ở Biển Đông hiện nay, nơi đã và đang diễn ra tranh chấp chủ quyền giữa Trung Quốc, Việt Nam và nhiều quốc gia khác, ông Sheldon-Dulplaix đáp :

"Tôi thực sự tin tưởng vào một cuộc đối thoại giữa các bên để xây dựng niềm tin.

"Vấn đề là các bên vẫn có chiều hướng giữ nguyên lập trường của mình và từ chối những nhượng bộ".

Vấn đề sâu xa từ xung đột Biển Đông

Sử gia Alexandre Sheldon-Duplaix khẳng định Pháp có lý do lịch sử từ thời thuộc địa để quan tâm tới cuộc xung đột và các tranh chấp trên Biển Đông hiện nay.

Trình bày về khía cạnh, tiếp cận và mặt quan tâm nhất của Pháp trong theo dõi vấn đề xung đột và tranh chấp tại Biển Đông, nhà sử học về quốc phòng và hải quân của Pháp cho biết quan điểm cá nhân :

"Khi nhìn vào cuộc xung đột này, quí vị có thể thấy nhiều hơn là tuyên bố chủ quyền của những bên tuyên bố.

"Rõ ràng với Trung Quốc đó là những vấn đề rất 'nội bộ', bởi vì vấn đề này đã được đưa ra truyền thông và đây là một vấn đề hết sức quan trọng, chính phủ Trung Quốc phải rất cẩn thận để tỏ ra là có năng lực, có thể bảo vệ được lợi ích của đất nước họ.

"Và nếu quí vị nhìn vào Hoa Kỳ, Hoa Kỳ sợ mất một số đồng minh hoặc đối tác trong khu vực, nếu Hoa Kỳ không chứng tỏ được sự sẵn lòng hoặc sự hiện diện của mình, vì đây là tính chính danh cho sự hiện diện quân sự của Hoa Kỳ ở Biển Đông.

"Nhưng đáp lại, quí vị thấy Trung Quốc đang xem sự hiện diện này [của Hoa Kỳ] ở cách xa bờ biển của họ như ý chí của Hoa Kỳ để ngăn chặn sự nổi lên của Trung Quốc.

"Do đó, nó đi xa hơn chỉ là vấn đề của Biển Đông".

Trả lời câu hỏi đâu sẽ là đóng góp của Pháp cho các vấn đề, xung đột, tranh chấp ở vùng biển này, sử gia từ Bộ Quốc phòng của Pháp đáp :

Trước đó, tàu LHD Dixmude đã thực hiện một sứ mệnh kéo dài 5 tháng ở Ấn Độ Dương, trước khi tới Singapore và băng qua Biển Đông để tới Biển Nhật Bản.

"Pháp chắc chắn là ủng hộ thượng tôn pháp luật, tôi nói là luật quốc tế, pháp quyền sẽ là những vấn đề quan trọng đối với Pháp, cũng như các quốc gia khác trong Liên minh Châu Âu (EU), để đảm bảo rằng Trung Quốc tuân theo thượng tôn pháp luật.

"Do đó, tôi nghĩ là đây phải là điều quan trọng nhất và rõ ràng là, như tôi đã nói, bất cứ một dạng xung đột nào cũng sẽ tạo ra những hệ quả, tác động không mong đợi về kinh tế của EU, mà mặc dù ở xa, thì đây vẫn là một quan ngại", nhà nghiên cứu nói trên quan điểm riêng của ông.

Sử gia Alexandre Sheldon-Duplaix là Giám đốc Nghiên cứu tại Bộ Quốc phòng Pháp, chuyên về lịch sử quốc phòng, hải quân và hải dương.

Ông là tác giả của một số biên khảo, sách tham khảo, trong đó có "Lịch sử hàng không mẫu hạm - từ nguồn gốc tới ngày nay" (2006), "Trốn và tìm : Lịch sử chưa từng kể về tình báo trên biển thời Chiến tranh lạnh" (2009) v.v...

Quốc Phương

**********************

Ấn Độ và Nhật Bản tập trận chống chung chống tàu ngầm (RFA, 30/10/2017)

Hải quân Ấn Độ và Nhật Bản hôm chủ nhật ngày 29/10 tổ chức một cuộc tập trận chung chống tàu ngầm ở biển Ả Rập thuộc Ấn Độ Dương.

Hàng không mẫu hạm USS Nimitz (CVN68) dẫn đầu đội hình đoàn tàu của Hải quân Ấn Độ và Lực lượng phòng vệ biển Nhật Bản và Hải quân Hoa Kỳ trong cuộc tập trận Malabar ở vịnh Bengal hôm 17/7/2017- AFP

Tham gia cuộc tập trận có một máy bay chống ngầm do thám tầm xa trên biển P-8 của Hải quân Ấn Độ và hai máy bay chống ngàm P-3 Orion của Lực lượng Phòng vệ biển Nhật Bản.

An ninh biển và tự do hàng hải là những vấn đề chính được thảo luận trong các đối thoại song phương và đa phương gần đây của Ấn Độ.

Cả Ấn Đô và Nhật Bản đã cùng Mỹ tham gia cuộc tập trận chống ngầm chung trên biển có tên Malabar hồi tháng 7 năm nay. Trung Quốc vào lúc đó đã lên tiếng nói rằng nước này hy vọng cuộc tập trận không nhắm vào bất cứ nước nào.

Cả Ấn Độ và Nhật Bản đều gia tăng khả năng chiến tranh chống ngầm của mình trong những năm gần đây. Cả hai nước cũng đã nhiều lần lên tiếng khẳng định tầm quan trọng về tự do hàng hải hàng không trên biển, bao gồm cả khu vực biển Đông là nơi có tranh chấp chủ quyền giữa Trung Quốc và một số nước ASEAN trong đó có Việt Nam.

Hiện Nhật Bản cũng có tranh chấp về chủ quyền với Trung Quốc ở biển Hoa Đông.

Hành xử của Trung Quốc sau khi thua kiện Philippines ở tòa án quốc tế (PCA) liên quan tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông giữa hai nước đang đặt ra câu hỏi liệu ngoại giao của một nước lớn có thể thay thế được một phán quyết của luật pháp quốc tế gây bất lợi cho họ, một nhà nghiên cứu về chính trị và bang giao quốc tế từ Đại học SOAS, Anh nói với BBC hạ tuần tháng này.

Điều gì đã xảy ra với phán quyết của Tòa trọng tài Thường trực Quốc tế (PCA) sau những chiến dịch ngoại giao được cho là 'hữu hiệu' của Trung Quốc với Philippines và khu vực.

Trao đổi với BBC Tiếng Việt bên lề một hội thảo về xung đột Biển Đông và giải pháp mới tại một đại học ở Oxford hôm 20/10/2017, Tiến sĩ Yuka Kobayashi, nhà nghiên cứu thuộc Viện Trung Quốc học, Trung tâm Đông Á và Khoa Chính trị và Quan hệ Quốc tế của Đại học phương Đông và Châu Phi học (SOAS), trước hết nêu quan điểm về vấn đề Biển Đông :

"Tôi nghĩ tranh chấp Biển Đông là thứ gì đó là xung đột khu vực nhưng lại có tác động toàn cầu", bà Kobayashi nói, trong lúc trả lời câu hỏi vì sao giới nghiên cứu quốc tế quan tâm tới xung đột ở khu vực này.

Dẫn ra ví dụ về vụ kiện của Philippines và phán quyết của Tòa trọng tài thường trực (PCA) xử Philippines thắng kiện Trung Quốc hơn một năm về trước và diễn biến hậu vụ kiện hiện nay nhất là với xử lý của Trung Quốc, bên thua kiện, trong quan hệ với Philippines, bên thắng kiện, Tiến sĩ Kobayashi nhận xét :

"Phán quyết trong vụ việc xảy ra giữa Trung Quốc và Philippines liên quan hai quốc gia, nhưng là những nước rất quan trọng ở khu vực, cũng như trên toàn cầu và kết quả khá thú vị nếu quí vị nhìn vào đó theo ý nghĩa phán quyết đã đặt Trung Quốc vào phía rất bất lợi.

"Tuy nhiên, Trung Quốc đã có thể vượt qua điều đó bằng ngoại giao, do đó điều này đặt ra một câu hỏi lôgíc với quốc tế về trung gian trọng tài của Tòa án quốc tế là gì, tính hữu ích của Công ước Quốc tế về Luật Biển là thế nào, nếu ngoại giao lại có tác dụng hơn là luật pháp ?"

Biển Đông với 'Vành đai, Con đường'

Tiến sĩ Yuka Kobayashi (phải) cho rằng có mối quan hệ giữa sáng kiến 'Một vành đai, một con đường' của Trung Quốc với chiến lược của đại cường này trên tuyến đường biển ở Biển Đông.

Bình luận về thực chất chiến lược và tham vọng mà Trung Quốc muốn thực thi ở khu vực và quốc tế, thông qua sáng kiến 'một vành đai, một con đường', qua việc tự tuyên bố một 'bản đồ đường chín đoạn' gây tranh cãi ở khu vực Biển Đông đang có xung đột, tranh chấp, bên cạnh nhiều bước đi chiến lược khác, nhà nghiên cứu người Nhật Bản đang làm việc cho Đại học SOAS của Anh quốc, nói :

"Tôi nghĩ hiện đang ở trong một vị trí rất thú vị, nhất là trong diễn biến tháng này [Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 19], do đó nếu quí vị nhìn vào vị trí mà họ đang có hiện nay, dân số 1,3 tỷ người.

"Về cơ bản phải nuôi sống số dân đó và một số trong số đó vẫn còn sống ở dưới ngưỡng nghèo khó và nếu quí vị nhìn vào thời điểm rất thú vị về mặt kinh tế mà Trung Quốc đang thực sự có, vượt trên khả năng của họ, thì làm thế nào ? Do vậy, để có được một lối ra cho những vấn đề như vậy, vươn ra bên ngoài biên giới, là điều mà Trung Quốc thực sự rất quan tâm.

"Do đó sáng kiến 'một vành đai, một con đường' là một chiến lược thực sự là rất then chốt để giúp Trung Quốc để tiếp tục phát triển và đạt được sự phát triển kinh tế cao như thế này và vì điều đó, vùng Châu Á, Biển Đông là then chốt về mặt ý nghĩa, chúng ta đã biết là sáng kiến 'nhất đới, nhất lộ' được tạo thành từ kinh tế của vành đai và cũng của kinh tế của đường hàng hải.

"Và đường hàng hải có ý nghĩa rất nhiều là Biển Đông và đó là ý nghĩa rất then chốt để đảm bảo sự thành công của sáng kiến 'một vành đai, một con đường' và việc Trung Quốc sẽ chơi các quân bài như thế nào ở đó sẽ là rất then chốt cho sự phát triển của Trung Quốc và cũng của khu vực, bởi vì sự tương thuộc là rất quan trọng giữa hai điều đó", nhà nghiên cứu nói với Quốc Phương của BBC từ Oxford.

Tiến sĩ Yuka Kobayashi, người tốt nghiệp Đại học Kyoto, Nhật Bản, từng giảng dạy về Chính trị Quốc tế và là nhà nghiên cứu ở Đại học Nam Khai, Thiên Tân, Trung Quốc.

Trước khi làm việc cho Đại học SOAH, bà có thời gian là nhà nghiên cứu ở Đại học Oxford, nơi bà đã lấy bằng Tiến sĩ. Các lĩnh vực nghiên cứu của Kobayashi bao gồm quan hệ quốc tế và luật của Trung Quốc, chính trị và quan hệ quốc tế ở Đông Á cũng như luật quốc tế.

Quốc Phương thực hiện

Nguồn : BBC, 28/10/2017

Singapore lên làm chủ tịch ASEAN : Cơ may cho Biển Đông ? (RFI, 25/10/2017)

Vào lúc nhiệm kỳ chủ tịch ASEAN của Philippines sắp chấm dứt, vai trò của Singapore đã bắt đầu thu hút sự chú ý vì là nước sẽ lên đứng đầu Hiệp Hội Đông Nam Á kể từ năm tới 2018. Vào lúc thủ tướng Singapore công du nước Mỹ để củng cố thêm quan hệ quốc phòng song phương vốn đã rất chặt chẽ, bộ trưởng Quốc Phòng Singapore đã đến Philippines dự Hội Nghị Bộ Trưởng Quốc phòng ASEAN mở rộng (ADMM+) và hôm 24/10/2017 đã tiết lộ một sáng kiến quan trọng liên quan đến Biển Đông : Đó là khả năng tập trận hải quân chung giữa Trung Quốc và toàn khối ASEAN. Theo phía Singapore, nếu được thực hiện, sáng kiến này sẽ cho phép giảm thiểu đáng kể căng thẳng đến từ tranh chấp biển đảo tại vùng Biển Đông giữa 4 nước ASEAN và Trung Quốc.

Ảnh minh họa : Tàu sân bay Mỹ USS Ronald Reagan ở Biển Đông. Ảnh 30/09/2017.bReuters/Bobby Yip

Giới quan sát đã ghi nhận tính chất thực tế trong sáng kiến nêu trên, phản ánh một đặc điểm vốn có của Singapore.

Mới đây, trên trang mạng kênh truyền hình Singapore Chanel News Asia, trong một bài ý kiến mang tựa đề "Singapore làm chủ tịch luân phiên ASEAN phải chăng là một cơ may để có tiến bộ thực tế ở Biển Đông ? (Singapore’s chairmanship a chance to make practical progress on South China Sea)", hai chuyên gia Henrick Z Tsjeng và Collin Koh thuộc trường quan hệ quốc tế S Rajaratnam School of International Studies, đã nêu bật một số tiến bộ có thể đạt được - đặc biệt về mặt an ninh - trên hồ sơ Biển Đông khi Singapore lên làm chủ tịch ASEAN vào năm 2018.

Đối với hai chuyên gia Singapore, Châu Á–Thái Bình Dương là một vùng mà các tranh chấp lãnh thổ chưa giải quyết - và không có dấu hiệu sớm có giải pháp – đặc biệt tại Biển Đông - là những lò lửa chiến tranh.

 Mọi người đã thở phào nhẹ nhõm sau khi Trung Quốc và ASEAN đạt được thỏa thuận vào tháng trước về một cái khung cho một Bộ Quy Tắc Ứng Xử về Biển Đông (Framework on the Code of Conduct).

Singapore, quốc gia nói ít làm nhiều

Theo hai chuyên gia Singapore, việc đạt được Thỏa Thuận về Bộ Khung Quy Tắc Ứng Xử trên Biển Đông là một tiến bộ đáng ghi nhận, và với việc ghế chủ tịch ASEAN sắp chuyển từ Philippines sang Singapore, có thể chờ đợi những bước tiến cụ thể hơn cho hòa bình và ổn định trong khu vực. Lý do nằm ở hai điểm : Singapore nổi tiếng là một nước làm nhiều hơn là nói, đồng thời lại có vị trí trung lập, không có tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông, cho nên có tư thế nhất để thúc đẩy quan điểm của ASEAN trong vấn đề Biển Đông.

Henrick Z Tsjeng và Collin Koh trước hết nhấn mạnh đến các nỗ lực của Singapore trong việc cụ thể hóa quan hệ hợp tác giữa 18 nước trong cơ chế Hội Nghị Bộ Trưởng Quốc Phòng ASEAN mở rộng ADMM +, bằng những đề nghị tập trận chung và giao lưu quân sự, qua đó thể hiện bản lĩnh của một quốc gia nhỏ bé nhưng nhạy bén trong vấn đề an ninh khu vực, có những trực giác tốt trong việc định hướng lối tiến tới trong vấn đề an ninh.

Dĩ nhiên là không thể chối bỏ thực tế địa chính trị gay go của tranh chấp lãnh thổ và tiến trình đàm phán lâu dài. Để có được Bộ Quy Tắc Ứng Xử cho Biển Đông, cần có những cuộc thảo luận dài lâu, và cơ chế này sẽ mất nhiều thời gian để hình thành.

Nhưng trong thời gian chờ đợi thì thực tế hiện trường đòi hỏi là những lực lượng trên biển – Hải Quân và Tuần Duyên – phải mau chóng thảo luận về cách đề phòng và giảm thiểu những cuộc chạm trán trong những vùng biển tranh chấp.

Theo hai tác giả, không nên xem nhẹ quan hệ chặt chẽ xây dựng trên nền tảng thói quen hợp tác và sự tin tưởng giữa các lực lượng an ninh ở Châu Á Thái Bình Dương để bảo đảm sao cho căng thẳng không vượt khỏi tầm kiểm soát, và hiểu lầm ở hiện trường không biến thành vòng xoáy dẫn đến đọ sức bằng vũ khí.

Một trong những sáng kiến theo hướng này Quy Tắc Ứng Xử Khi Đối Đầu Ngoài Ý Muốn Trên Biển (Code for Unplanned Encounters at Sea-CUES), một thỏa thuận mà 21 lực lượng Hải Quân đã ký và đồng ý, xác định những quy tắc ở hiện trường để giải quyết các vụ chạm trán giữa các tàu hải quân.

Nhìn chung thì Hải Quân trong khu vực đều chấp hành tích cực bộ quy tắc này, như Mỹ và Trung Quốc đã thực hiện. CUES cũng nằm trong chương trình huấn luyện, thao diễn giữa một số nước trong khu vực.

Theo hai chuyên gia, đã đến lúc mở rộng CUES cho những lực lượng khác, bắt đầu bằng lực lượng tuần duyên hay cảnh sát biển, vốn hoạt động ở tuyến đầu tại những điểm nóng ở vùng biển Châu Á Thái Bình Dương, sau đó mở rộng ra cho những cơ quan khác...

Tại Đối Thoại Shangri-La tháng 6/2017, bộ trưởng Quốc Phòng Singapore Ng Eng Hen đưa ra một loạt đề nghị để tránh những vụ chạm trán trên không giữa các máy bay quân sự ASEAN, theo mô hình những điều từng được Hoa Kỳ và Trung Quốc chấp nhận tháng 9/2015 và ghi trong Biên Bản Ghi Nhớ (Memorandum of Understanding) về quy tắc ứng xử cho những vụ chạm trán trên không và trên biển.

An toàn cho các tàu ngầm

Bộ trưởng Quốc Phòng Singapore cũng đã đề nghị mở rộng quy tắc CUES cho các hoạt động dưới mặt nước, dự phòng sự phát triển của hạm đội tàu ngầm : Hải Quân Châu Á -Thái Bình Dương dự kiến sẽ có từ 250 đến 300 tàu ngầm khoảng vào 2030

Trong lãnh vực này, hai tác giả đã ghi nhận một số tiến bộ trong việc tăng cường trao đổi thông tin đề phòng tàu ngầm đụng nhau trong vùng. Hải Quân Singapore chẳng hạn đã tung ra một Cổng Thông Tin về An Toàn cho Tàu Ngầm (Submarine Safety Information Portal ) vào tháng 5 năm nay, giúp nêu bật những rủi ro như lưu thông trên biển hay những chướng ngại vật ở dưới đáy biển.

Vụ đụng tàu gần đây như trường hợp chiếc USS John McCain nêu bật những mối hiểm nguy đến từ lưu thông chằng chịt trên biển trong những tuyến hẹp. Những mối hiểm nguy đối với tàu trên mặt biển này cũng không nên đánh giá thấp đối với tàu ngầm.

Với Singapore, ASEAN đi xa hơn nữa ?

Hai chuyên gia Z Tsjeng và Collin Koh đi đến kết luận : Là nước tiếp nối theo Philippines để lãnh đạo ASEAN, Singapore có nhiều cơ hội trong năm tới đây khi ASEAN và Trung Quốc có vẻ nghiêm túc bước vào thảo luận bộ Quy Tắc Ứng Xử COC.

Trong tư thế chủ tịch ASEAN, Singapore có thể tạo điều kiện dễ dàng hơn cho đối thoại giữa ASEAN và các đối tác, như thông qua Hội Nghị Bộ Trưởng Quốc Phòng mở rộng ADMM+, hay Diễn Đàn An Ninh Khu Vực ASEAN ARF, để mở rộng việc áp dụng các quy tắc tránh va chạm, dĩ nhiên trước tiên là trong nội bộ ASEAN và sau đó cho những đối tác bên ngoài khu vực.

Những quy tắc phải mang tính ràng buộc và chỉ riêng việc công bố những quy tắc đó sẽ giúp phát triển cung cách ứng xử tốt trên biển và trên không, dẫn đến những trao đổi tốt và giảm những tính toán sai lệch giữa các lực lượng an ninh trong vùng.

Có làm như thế thì ASEAN mới đóng góp vào hòa bình và ổn định của vùng... ASEAN đã đi qua một cách đáng khen quãng đường 50 năm, nhất là trong hợp tác an ninh. Với Singapore là chủ tịch trong năm tới đây, thì ASEAN còn có khả năng đi xa hơn nữa.

Mai Vân

******************

Donald Trump phá chính sách Đông Nam Á của Barack Obama ? (RFI, 24/10/2017)

Vào lúc tổng thống Mỹ sắp lên đường công du Châu Á với hai điểm hẹn tiêu biểu, hai căn cứ không quân Đà Nẳng và Clark, câu hỏi then chốt được nêu lên là liệu Donald Trump tìm cách phát huy hay sẽ phá bỏ chiến lược Đông Nam Á của người tiền nhiệm ?

Tổng thống Mỹ Donald Trump họp với các lãnh đạo cao cấp của Quân Đội tại Nhà Trắng (Washington DC), ngày 05/10/2017. Reuters/Yuri Gripas

Trong hai nhiệm kỳ 8 năm kết thúc vào tháng 01/2017, tổng thống Barack Obama để lại những thành tựu quan trọng trong vùng Đông Nam Á và được kính trọng. Ông đặt khu vực này vào trung tâm điểm của chiến lược "xoay trục" quân sự và dự án mậu dịch tự do xuyên Thái Bình Dương TPP mà mục đích là đối đầu với thế thượng phong của Trung Quốc lấn chiếm Biển Đông.

Thái độ dấn thân của chính quyền Obama đã trấn an được các nước ASEAN.

Trong lãnh vực nhân quyền, với nỗ lực phối hợp trừng phạt và vận động ngoại giao, Washington đã giúp cho Miến Điện thực hiện tiến trình dân chủ hóa.

Giờ đây, ở Washington, chính quyền kế nhiệm đã bước vào tháng thứ 10. Một trong những lo ngại chính đáng của khu vực là liệu tổng thống Donald Trump có tìm cách phá bỏ di sản chiến lược của tổng thống tiền nhiệm hay không ?

Câu hỏi này được nêu lên cùng lúc trên hai nhật báo lớn ở Đông Nam Á : The Bangkok Post của Thái Lan và The Myanmar Times của Miến Điện. Theo tác giả, Kavi Chongkittavorn, câu trả lời là vừa có vừa không.

Có, bởi vì TPP bị Trump xếp lại. Không, bởi vì trên thực tế, cho đến bây giờ, sau mười tháng cầm quyền, không có dấu hiệu chủ nhân Nhà Trắng lạnh nhạt với một thành viên ASEAN.

Sử dụng tài nghệ giao dịch của một doanh nhân, tổng thống Donald Trump tạo được quan hệ tốt với Singapore, Malaysia, Philippines của Duterte, Thái Lan của Chan-O-Cha, Indonesia và Việt Nam. Đây là những quốc gia có vị trí then chốt cho nền an ninh và quyền lợi của Mỹ trong vùng Châu Á-Thái Bình Dương. Về quân sự, Singapore và Malaysia còn là thành viên trong nhóm "ngũ cường" với Anh, Úc và New Zealand. Bây giờ Washington muốn có thêm hai đối tác chiến lược mới là Việt Nam và Indonesia.

Lần đầu tiên từ sau Thế Chiến Thứ II, vị thế của Mỹ trong khu vực bị Trung Quốc công khai cạnh tranh. Chính quyền Trump ý thức rõ mối nguy này nên cố gắng cân bằng lực lượng. Từ tháng 5/2017, tổng thống Donald Trump tiếp kiến các nhà lãnh đạo Đông Nam Á từ thủ tướng Malaysia, Thái Lan cho đến Việt Nam trong khi phó tổng thống Mike Pence gặp tổng thống Indonesia tại Djakarta. Ngày 23/10, đến lượt thủ tướng Singapore, Lý Hiển Long, lãnh đạo thành viên Đông Nam Á sau cùng kết thúc loạt tiếp xúc của Donald Trump trước khi chủ nhân Nhà Trắng gặp toàn bộ lãnh đạo 10 lãnh đạo ASEAN, nhân Thượng đỉnh APEC tại Đà Nẳng và sau đó tại Thượng đỉnh Mỹ-ASEAN ở Clark, Philippines.

Đối với Philippines, tuy tổng thống Duterte hay "Trump Châu Á" có cường điệu với Mỹ, nhưng quan hệ song phương rất vững chắc, hợp tác quốc phòng được tăng cường trong năm 2018.

Ẩn số còn lại là Việt Nam và Miến Điện. Trong cuộc gặp gỡ hồi tháng năm tại Nhà Trắng, thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc hứa hẹn tăng cường trao đổi thương mại với Mỹ và trong bản tuyên bố chung, hai bên chống lại mọi hành động "quân sự hóa Biển Đông".

Theo nhà bình luận Kavi Chongkittavorn, chuyện lý thú là để coi tổng thống Donald Trump xếp Việt Nam vào vị trí nào trong chiến lược toàn diện. Hà Nội đã được chính quyền Obama hủy lệnh cấm vận vũ khí kéo dài suốt 50 năm, nâng Việt Nam lên thành một trong những đối tác chiến lược trong vùng. Riêng đối với Miến Điện, một di sản của Obama vừa bị tấn công : Mỹ ban hành một số biện pháp trừng phạt quân đội Miến Điện, thủ phạm sát hại người Rohingya.

Nhìn chung, vì quyền lợi cốt lõi, Hoa Kỳ tiếp tục xây dựng và củng cố một liên minh trong vùng Đông Nam Á nhưng phải chờ hai cuộc hẹn ở Đà Nẵng và Clark vào đầu tháng 11 để xem tổng thống thứ 45 của Mỹ "tiếp cận" di sản của Barack Obama như thế nào.

Tú Anh

******************

ASEAN : Trung Quốc đề nghị tập trận chung (RFI, 24/10/2017)

Hội nghị cấp bộ trưởng quốc phòng ASEAN (ADMM) tại căn cứ không quân Clark (Philippines), hôm 24/10/2017, bước sang ngày thứ hai, mở rộng cho các đối tác. Singapore tuyên bố Trung Quốc và ASEAN có thể tập trận chung ở Biển Đông để xây dựng "lòng tin cậy".

Bộ Trưởng Quốc Phòng Trung Quốc Thường Vạn Toàn (g) tham dự Hội Nghị Quốc Phòng của khối ASEAN tại sân bay Clark (tỉnh Pampanga, ở phía bắc Manila, thủ đô Philippines) ngày 24/10/2017. Reuters/Dondi Tawatao

Theo hãng tin Anh Reuters, tại Hội Nghị Bộ Trưởng Quốc Phòng ASEAN mở rộng, bộ trưởng Trung Quốc Thường Vạn Toàn thúc đẩy ASEAN tập trận chung trên biển. Theo lời kể của bộ trưởng quốc phòng Singapore Ng Eng Hen, ông "không nghe một tiếng phản đối nào trong phòng họp" khi phía Trung Quốc đề nghị tập trận chung vào năm 2018 để "tạo sự tin tưởng lẫn nhau" giữa các bên tranh chấp chủ quyền.

Singapore cho biết sẽ tìm cách sắp xếp thảo luận về hậu cần và tìm địa điểm thích hợp.

Trong bản thông cáo chung, hội nghị cấp bộ trưởng quốc phòng ASEAN lần thứ 11 cam kết "tôn trọng thi hành nghiêm ngặt Tuyên Bố Ứng Xử Ở Biển Đông DOC và nguyên tắc 6 điểm của ASEAN". Hội nghị kêu gọi nhanh chóng tiến tới một bộ quy tắc ứng xử tại Biển Đông cho đến nay vẫn mới ở dạng khung.

Tú Anh

Lệnh cấm đánh cá mà Trung Quốc đưa ra trên Biển Đông trong một số động thái mà nước này tiến hành thời gian qua ở vùng biển có tranh chấp này 'không phải nhắm vào Việt Nam' mà chính là 'nhắm vào ngư dân Trung Quốc', một học giả từ Đại học Hạ Môn, Trung Quốc nói với BBC tiếng Việt tại Oxford cuối tuần này.

Trung Quốc đã nhiều lần tiến hành tập trận, huấn luyện quân sự, trong đó có diễn tập bắn đạn thật trên Biển Đông, theo giới quan sát.

Việt Nam nên 'cùng ngồi xuống' để 'đàm phán song phương' với Trung Quốc về các bất đồng, thay vì đưa ra các 'phản đối', vẫn học giả này nêu ý kiến và 'kêu gọi' Việt Nam.

Trao đổi bên lề một Hội thảo về giải pháp cho xung đột trên Biển Đông tổ chức ở một đại học tại Oxford, hôm 20/10/2017, Giáo sư Phó Côn Thành, Giám đốc Viện Nghiên cứu Biển Nam Trung Hoa, thuộc Đại học Hạ Môn, nói :

"Có ý kiến của nhà nghiên cứu từ Việt Nam cho rằng lệnh cấm đánh cá mà Trung Quốc thực thi trên Nam Trung Hoa [hay Biển Đông, theo cách gọi của Việt Nam] thời gian qua là vô lối. Không, lệnh cấm đánh cá không phải chống ngư dân Việt Nam mà về cơ bản nó được hướng vào việc kiểm soát chặt chẽ ngư dân Trung Quốc.

"Và bản thân lệnh cấm đánh cá là tốt cho tính bền vững của các nguồn lực hải sản ở trên Biển Đông. Chính quyền Việt Nam nên ủng hộ lệnh cấm đánh cá, thay vì phản đối nó. Điều có thể làm duy nhất là thông qua đàm phán song phương.

"Hai chính phủ và các chuyên gia của hai nước cần ngồi lại và thảo luận về thực thi lệnh cấm đánh cá một cách thức hợp lý hơn thay vì phản đối nó trên Biển Hoa Nam. Qua tư duy thế này, có nhiều điều chúng ta có thể làm được, những điều không thể làm được nhưng phải được nói ra", học giả Trung Quốc, người cho hay ông có 'gốc gác' từ Đài Loan, nói.

Lệnh cấm đánh bắt cá trên Biển Đông của Trung Quốc là nhắm vào ngư dân Trung Quốc, theo Giáo sư Phó Côn Thành, từ Đại học Hạ Môn.

Hồi tháng 5/2017, Việt Nam đã có phản ứng phản đối một lệnh cấm đánh bắt cá của Trung Quốc đưa ra tại Biển Đông và cho rằng lệnh cấm 'đơn phương' này là 'trái' với luật pháp quốc tế và vi phạm chủ quyền, lãnh hải của Việt Nam và các quyền chủ quyền và tài phán liên quan của Việt Nam trên vùng biển.

"Bộ Nông nghiệp Trung Quốc hôm 30/4 bắt đầu đơn phương thực thi lệnh cấm đánh bắt cá ở khu vực bao gồm cả quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam và một phần vịnh Bắc Bộ", báo mạng VnExpress của Việt Nam hôm 4/5 cho hay. Lệnh cấm kéo dài hơn ba tháng, bắt đầu từ 1/5 đến 16/8, trong phạm vi từ 12 độ vĩ Bắc đến khu vực biển giao giữa tỉnh Phúc Kiến và tỉnh Quảng Đông, bao gồm cả khu vực vịnh Bắc Bộ và bãi cạn Scarborough.

"Trung Quốc áp dụng quyết định với cả ngư dân nước này và ngư dân nước khác. Trung Quốc tuyên bố sẽ tăng cường sử dụng tàu chấp pháp để "giám sát, tuần tra, bắt giữ và xử phạt các hành vi vi phạm". Đây là lệnh cấm dài nhất kể từ khi Trung Quốc thực thi lệnh này.

"Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam nhấn mạnh Trung Quốc đã vi phạm luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS và các văn bản pháp lý quốc tế liên quan. Quyết định này cũng đi ngược lại với tinh thần và lời văn của DOC, không phù hợp với xu thế phát triển quan hệ của Việt Nam và Trung Quốc trong bối cảnh hiện nay, không có lợi cho duy trì hòa bình và ổn định ở khu vực.

 Tàu đánh cá của Trung Quốc - Hình minh họa (nguồn Tân Hoa Xã)

"Việt Nam kiên quyết phản đối và bác bỏ quyết định đơn phương này của Trung Quốc vì đã xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam với quần đảo Hoàng Sa cũng như các quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam trên các vùng biển của mình", vẫn theo VnExpress.

'Hãy đưa ra những bằng chứng'

Cũng hôm 20/10, học giả đến từ Đại học Hạ Môn của Trung Quốc cũng có một 'thông điệp' nữa cho Việt Nam, khi ông cho rằng Việt Nam cần phải đưa ra các 'bằng chứng' lịch sử chủ quyền cho nhân dân Trung Quốc và thế giới biết, thay vì các bằng chứng được đưa ra tại các 'triển lãm' được cho là đóng cửa với phía Trung Quốc.

"Quí vị biết cả Trung Quốc lẫn Việt Nam đều tuyên bố chủ quyền trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, thực tế là Trung Quốc đã 'giành lại' toàn bộ khu vực Hoàng Sa và trên Trường Sa, người Việt Nam chiếm nhiều hơn các đảo và đá", học giả Phó Côn Thành nói.

"Nhưng với tôi, mọi việc cần phải trở lại với luật pháp quốc tế, chúng ta không thể xem những gì đã xảy ra đầu thập niên 1970 và sau đó, chúng ta phải xét xem ai phát hiện những quần đảo này trước, ai quản lý những đảo đó trước và ai thực sự đã duy trì và kiểm soát những quần đảo đó trước.

"Trong luật pháp quốc tế, người ta gọi đây là nguyên tắc thủ đắc, với thủ đắc sớm, quản lý sớm và kiểm soát sớm một vùng đất, khi đó một quốc gia sẽ tuyên bố chủ quyền trên đó.

"Tôi biết rằng một số bạn bè Việt Nam của chúng tôi nói rằng họ có những bằng chứng từ sớm.

"Rất tốt thôi ! Hãy đưa cho nhân dân Trung Quốc và thế giới xem những bằng chứng đó…".

Theo học giả này, người mà đồng thời cũng là giáo sư tại Trường Luật thuộc Đại học Hạ Môn, các học giả Trung Quốc đã có các 'bằng chứng' từ rất sớm tới 'hàng ngàn năm' về việc phát hiện các quần đảo và các chính quyền Trung Quốc trong nhiều năm đã tiến hành việc 'kiểm soát', 'quản lý', đưa ra một thông điệp với Việt Nam, ông Phó Côn Thành nói tiếp :

"Vậy đối với chính phủ và người Việt Nam, các quí vị phải đưa các bằng chứng cho người Trung Quốc và thế giới, nếu triển lãm là sự kiện đóng cửa ở Việt Nam, tôi được cho biết là chính quyền địa phương đã có một số triển lãm đưa ra bằng chứng về chủ quyền với các quần đảo, họ gọi đó là Trường Sa và Hoàng Sa.

 Có ý kiến trong giới chuyên gia cho rằng Việt Nam nên thay đổi chiến thuật trong phát ngôn và vấn đề 'chủ quyền' của nước này trên Biển Đông.

"Nhưng những triển lãm này không mở cửa với người Trung Quốc... Điều này tạo ra [tranh cãi]... các vị biết là phải thuyết phục người Trung Quốc của chúng tôi, nhưng nếu triển lãm của quí vị lại đóng cửa với người Trung Quốc, thì làm sao người ta có thể được thuyết phục ? Do đó tôi nghĩ rằng chính quyền Việt Nam cần phải đối diện với luật pháp quốc tế, cùng với những bằng chứng lịch sử của họ".

Hiện chưa rõ liệu một số triển lãm về lịch sử chủ quyền với hai quần đảo nói trên của Việt Nam trong thời gian qua như được thông tin công khai trên báo chí, truyền thông nhà nước của Việt Nam có hạn chế cụ thể nào hay không về đối tượng được tiếp cận, tham dự các sự kiện triển lãm, trưng bày đã được loan báo.

Đối diện với lịch sử và tòa án

Học giả từ đại học của Trung Quốc hôm thứ Sáu cũng đưa ra thêm bình luận trên quan điểm riêng của ông với BBC tiếng Việt về phương cách giải quyết 'tranh chấp' chủ quyền đối với các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, mà theo ông hai bên tranh chấp cần đối diện với 'bằng chứng' lịch sử và trước luật pháp quốc tế, ông Phó Côn Thành nói :

"Một điều nữa tôi phải nhấn mạnh là để giải quyết tranh chấp giữa Trung Quốc và Việt Nam về các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, nhân dân của cả hai nước này phải biết rằng chúng ta đều được hưởng một số quyền lịch sử trên Biển Nam Trung Hoa.

"Một số đồng nghiệp [học giả] Việt Nam tin rằng chỉ có người Trung Quốc tuyên bố và hưởng các quyền lịch sử trên Biển Nam Trung Hoa. Điều đó không đúng !

"Trung Quốc có thể đã hưởng từ sớm hơn và nhiều hơn một số bằng chứng lịch sử về việc 'phát hiện đầu tiên', 'thủ đắc đầu tiên' và 'quản lý đầu tiên' những đảo này, nhưng cũng có những bằng chứng lịch sử khác chỉ ra rằng người Việt Nam cũng có thể được hưởng một số quyền lịch sử.

"Do vậy, nếu chúng ta có thể đối diện với lịch sử một cách trung thực, khi đó chúng ta có thể đối diện tiếp và ngay lập tức với luật pháp quốc tế, và khi đó, tất cả những tranh chấp sẽ có thể được giải quyết", Giáo sư Phó Côn Thành nêu quan điểm.

Trong một tuyên bố gần đây của Việt Nam trong sự kiện có liên quan tới việc Trung Quốc tuyên bố và tiến hành 'huấn luyện quân sự bắn đạn thật' ở khu vực quần đảo Hoàng Sa, đầu tháng trước, người phát ngôn của Việt Nam, bà Lê Thị Thu Hằng được truyền thông Việt Nam hôm 05/09/2017 dẫn lời nói :

"Việt Nam mạnh mẽ phản đối hành động này của Trung Quốc, nghiêm túc yêu cầu Trung Quốc tôn trọng chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa, không lặp lại các hành động tương tự, không làm ảnh hưởng đến hòa bình, ổn định ở khu vực và Biển Đông.

Phó Giáo sư Tiến sĩ Hoàng Ngọc Giao nói Trung Quốc 'nguy hiểm và thô bạo' khi tập trận gần Đà Nẵng.

"Việt Nam một lần nữa khẳng định sẽ kiên quyết bảo vệ chủ quyền và các quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của mình ở Biển Đông bằng các biện pháp hòa bình phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Hiến chương Liên hợp quốc và Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982", bà Hằng được báo mạng VnExpress dẫn lời nhấn mạnh.

Còn trong một số thảo luân bàn tròn với BBC Việt ngữ thời gian gần đây, một số học giả từ Việt Nam và hải ngoại cũng nêu quan điểm về xung đột, tranh chấp Trung - Việt trên Biển Đông, trong đó, Phó Giáo sư Tiến sĩ Hoàng Ngọc Giao, nguyên Phó Vụ trưởng Ban Biên giới chính phủ Việt Nam cho rằng 'mưu đồ của Trung Quốc thôn tính, độc chiếm, hoàn toàn Biển Đông là rõ ràng và không bao giờ thay đổi'.

Ý kiến khác từ nhà phân tích chính trị Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, Viện Nghiên cứu Đông Nam Á thì cho rằng 'Việt Nam sẽ không bao giờ thỏa hiệp về chủ quyền biển đảo ở Biển Đông với Trung Quốc'.

Trong khi đó, Giáo sư Ngô Vĩnh Long, Đại học Maine, Hoa Kỳ cho rằng Việt Nam nên nhấn mạnh với thế giới về nhu cầu 'bảo vệ' các nguyên tắc và luật pháp quốc tế về tôn trọng và đảm bảo các 'quyền tự do hàng hải', 'giải thích' cho thế giới biết về những thiệt hại, thương vong cụ thể mà Trung Quốc gây ra với mình trên Biển Đông thay vì đưa ra những 'tuyên bố xuông' và luận điểm 'đòi chủ quyền' mà quốc tế đã quen nghe và có thể cho rằng đây chỉ là vấn đề riêng giữa hai nước có tranh chấp.

Quốc Phương

Tư lệnh Hải Quân Ấn Độ : Tình hình Biển Đông vẫn đáng quan ngại (RFI, 15/10/2017)

Vào lúc tình hình bán đảo Triều Tiên có dấu hiệu căng thẳng trở lại, phát biểu hôm 14/10/2017 nhân một hội nghị về biển tại Goa, đô đốc Sunil Lanba, tư lệnh Hải Quân Ấn Độ đã bày tỏ thái độ quan ngại về cả cuộc tranh chấp Triều Tiên lẫn Biển Đông. Đặc biệt về Biển Đông, lãnh đạo Hải Quân Ấn cho rằng nguyên do đến từ việc "chủ quyền lãnh thổ" của các đảo quốc và các nước đã bị một số quốc gia "nghiễm nhiên vô hiệu hóa".

Ảnh minh họa : Chiến hạm Ấn Độ viếng cảng Port Area tại Philippines ngày 30/09/2017. Reuters/Romeo Ranoco

Theo hãng tin Ấn Độ TNN, đô đốc Lanba đã nhấn mạnh đến nhu cầu bảo đảm sao cho các đại dương được tự do và an toàn để cho mọi quốc gia có thể sử dụng được một cách hợp pháp. Và khi xuất hiện tranh chấp giữa các quốc gia sử dụng biển, điều đó cần phải được giải quyết thông qua các cơ chế giải quyết xung đột đã được thiết lập.

Thế nhưng, theo tư lệnh Hải Quân Ấn Độ : "Thái độ hẹp hòi, dân tộc chủ nghĩa cực đoan đôi khi có xu hướng làm suy yếu các cơ chế, ví dụ như ở Biển Đông hay bán đảo Triều Tiên, và đó là vấn đề khiến ai cũng phải quan ngại".

Bên cạnh đó, theo đô đốc Lanba, một yếu tố đáng quan ngại khác là sự trỗi dậy của các hình thức tội phạm hàng hải khác nhau như khủng bố, cướp biển, buôn lậu ma túy, vũ khí và đánh cá bất hợp pháp.

Đối với tư lệnh Hải Quân Ấn Độ : "Không thể giải thích việc chia sẻ quyền sở hữu một cách lỏng lẻo, để biến điều đó thành hành động cướp tài nguyên một cách vô tội vạ… Bảo tồn hệ sinh thái mỏng manh, đảm bảo tính bền vững của môi trường vì lợi ích chung và tôn trọng chủ quyền lãnh thổ của tất cả vùng duyên hải cũng là một trách nhiệm tập thể mà một vài nước có thể là cố tình lãng quên để trục lợi".

Đô đốc Ấn Độ không tố cáo đích danh nước nào, nhưng thông điệp của ông được cho là nhắm vào Trung Quốc, nước trong thời gian qua thường xuyên bị cáo buộc là ỷ mạnh chèn ép các láng giềng để đòi chủ quyền rộng khắp trên hầu như toàn bộ Biển Đông, đồng thời sẵn sàng tàn phá hệ sinh thái trong vùng khi cho nạo vét các rạn san hô mà họ chiếm đóng tại Biển Đông để bồi đắp và xây dựng các tiền đồn trên đó.

Trọng Nghĩa

******************

Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ bác bỏ cáo buộc của Trung Quốc (RFA, 14/10/2017)

Ông Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ phát biểu với tờ Washington Free Beacon trên chuyến bay từ Miami đến Washington rằng việc cho chiến hạm USS Chafee đi qua vùng quần đảo Hoàng Sa phù hợp với luật pháp quốc tế.

Tổng Trưởng Quốc Phòng Hoa Kỳ James Mattis. AFP

Tuyên bố của Bộ trưởng Quốc Phòng Jim Mattis như vừa nêu là phản ứng đầu tiên của phía Hoa Kỳ đối với cáo buộc mà Trung Quốc đưa ra sau khi khu trục hạm USS Chafee của Hải quân Hoa Kỳ thực hành chuyến đi bảo vệ tự do hàng hải tại khu vực Biển Đông.

Bắc Kinh cho rằng hoạt động của khu trục hạm USS Chafee đi qua vùng quần đảo Hoàng Sa là xâm phạm chủ quyền của Trung Quốc. Vùng quần đảo này Bắc Kinh đặt tên là Tây Sa và hoàn toàn chiếm quyền kiểm soát từ Việt Nam Cộng Hòa sau trận hải chiến vào năm 1974. Đài Loan cũng tuyên bố chủ quyền đối với Hoàng Sa.

Theo lời của ông Bộ trưởng Quốc phòng Jim Mattis thì Hoa Kỳ trong mấy thập niên nay từng cho tàu chiến tiến hành hoạt động bảo vệ tự do hàng hải (FONOPS) không chỉ trong vùng biển gần Trung Quốc, mà còn ở nhiều nơi khác trên thế giới. Hoạt động như thế là vô hại.

Chuyến FONOPS do khu trục hạm USS Chafee tiến hành vào ngày 10 tháng 10 vừa rồi qua khu vực biển quần đảo Hoàng Sa là chuyến thứ tư trong năm nay của Hải quân Hoa Kỳ tại khu vực Biển Đông.

Tuy nhiên lần này, chiến hạm USS Chafee không đi vào vùng 12 hải lý của quần đảo Hoàng Sa như ba lần trước. Đó là vào ngày 10 tháng 8, khu trục hạm USS John S McCain đi qua vùng 12 hải lý của Đá Vành Khăn thuộc Trường Sa ; ngày 2 tháng 7 khu trục hạm USS Sthethem áp sát đảo Tri Tôn thuộc Hoàng Sa ; ngày 24 tháng 5 khu trục hạm USS Dewey cũng đi qua khu vực 12 hải lý của Đá Vành Khăn.

Tàu khu trục mang tên lửa USS Chafee của Hải quân Hoa Kỳ đã tiến hành chiến dịch "tự do hàng hải" ở khu vực gần quần đảo Hoàng Sa vào thứ 3 ngày 9/10/2017.

Ngày 10/10, CNN dẫn nguồn tin 2 sĩ quan quốc phòng Mỹ cho biết, tàu khu trục mang tên lửa USS Chafee của Hải quân Hoa Kỳ đã tiến hành chiến dịch "tự do hàng hải" ở khu vực gần quần đảo Hoàng Sa trong Biển Đông hôm thứ Ba ngày 9/10/2017.

Đảo Hoàng Sa của Việt Nam bị Trung Quốc chiếm trên Biển Đông - Ảnh minh họa

USS Chafee không tiến vào vùng biển 12 hải lý xung quanh bất kỳ hòn đảo nào ở Hoàng Sa, mà đi vào trong "đường cơ sở thẳng" do Trung Quốc tự vạch ra và chính thức công bố (năm 1996) bao lấy quần đảo này.

Các sĩ quan nói rằng hoạt động này là một phần của nỗ lực bền bỉ, lâu dài của Mỹ chống lại "yêu sách biển quá đáng" của Trung Quốc. 

Mỹ không thừa nhận yêu sách hàng hải của Trung Quốc ở khu vực này, mà cho rằng vùng biển này được coi là vùng biển quốc tế.

Đưa tin về động thái này, ngày 11/10/2017 Báo Điện tử Giáo dục Việt Nam có bài "Chiến hạm Mỹ phá "đường cơ sở thẳng" phi pháp Trung Quốc yêu sách ở Hoàng Sa".

Bài viết đã cung cấp cho bạn đọc một số thông tin với những nhận định khá chuẩn xác và cô đọng, có tính đến bối cảnh quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc trong tình hình khu vực và quốc tế đang rất căng thẳng hiện nay.

Tuy nhiên, khi tiếp cận các thông tin này, nhiều bạn đọc đã đặt ra một số câu hỏi như sau :

- "Đường cơ sở thẳng" là gì ? Trung Quốc đã công bố hệ thống đường cơ sở thẳng ở quần đảo Hoàng Sa như thế nào ?

- Tại sao tàu USS Chafee khi thực hiện quyền "tự do hàng hải" không hoạt động ở vùng biển biển nằm trong hay ngoài phạm vi 12 hải lý tính từ bất kỳ một thực thể địa lý nào của quần đảo ?

Thay vào đó chiến hạm Mỹ đã vượt qua "đường cơ sở thẳng" bao lấy toàn bộ quần đảo do Trung Quốc công bố năm 1996 để đi vào vùng biển nằm phía trong hệ thống "đường cơ sở thẳng" này ?

Nếu như vậy, liệu tàu chiến của Mỹ có vi phạm cái gọi là "chủ quyền" của Trung Quốc đối với "vùng nước quần đảo" theo chế độ nội thủy hay không ?

Để góp phần làm sáng tỏ những băn khoăn nói trên, chúng tôi xin được cung cấp thêm một số nội dung liên quan như sau :

1. Đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải :

Để tính chiều rộng lãnh hải của quốc gia ven biển (Coastal States) hay của quốc gia quần đảo (Archipelagic States ), UNCLOS 1982 quy định có 2 phương pháp thiết lập hệ thống đường cơ sở :

Đường cơ sở thông thường (Điều 5) :

Trừ khi có quy định trái ngược của Công ước, đường cơ sở thông thường dùng để tính chiều rộng lãnh hải là ngấn nước triều thấp nhất dọc theo bờ biển, như được thể hiện trên các hải đồ tỷ lệ lớn đã được quốc gia ven biển chính thức công nhận.

Đường cơ sở thẳng (Điều 7) :

1. Ở nơi nào bờ biển bị khoét sâu và lồi lõm hoặc nếu có một chuỗi đảo nằm sát ngay và chạy dọc theo bờ biển, phương pháp đường cơ sở thẳng nối liền các điểm thích hợp có thể được sử dụng để kẻ đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải.

2. Ở nơi nào bờ biển cực kỳ không ổn định do có một Châu thổ và những đặc điểm tự nhiên khác, các điểm thích hợp có thể được lựa chọn dọc theo ngấn nước triều thấp nhất có chuyển dịch vào phía trong bờ, các đường cơ sở đã được vạch ra vẫn có hiệu lực cho tới khi các quốc gia ven biển sửa đổi đúng theo Công ước.

3. Tuyến các đường cơ sở không được đi chệch quá xa hướng chung của bờ biển, và các vùng biển ở bên trong các đường cơ sở này phải gắn với đắt liền đủ đến mức đạt được chế độ nội thủy.

4. Các đường cơ sở thẳng không được kéo đến hoặc xuất phát từ các bãi cạn lúc nổi lúc chìm, trừ trường hợp ở đó có những đèn biển hoặc các thiết bị tương tự thường xuyên nhô trên mặt nước hoặc việc vạch các đường cơ sở thẳng đó đã được sự thừa nhận chung của quốc tế.

5. Trong những trường hợp mà phương pháp kẻ đường cơ sở thẳng được áp dụng theo khoản 1, khi ấn định một số đoạn đường cơ sở có thể tính đến những lợi ích kinh tế riêng biệt của khu vực đó mà thực tế và tầm quan trọng của nó đã được một quá trình sử dụng lâu dài chứng minh rõ ràng.

6. Phương pháp đường cơ sở thẳng do một quốc gia áp dụng không được làm cho lãnh hải của một quốc gia khác bị tách khỏi biển cả hoặc một vùng đặc quyền kinh tế.

Đường cơ sở của quốc gia quần đảo (Điều 47) :

1. Một quốc gia quần đảo có thể vạch các đường cơ sở thẳng của quần đảo nối liền các điểm ngoài cùng của các đảo xa nhất và các bãi đá lúc chìm lúc nổi của quần đảo, với điều kiện là tuyến các đường cơ sở này bao lấy các đảo chủ yếu và xác lập một khu vực mà tỷ lệ diện tích nước đó với đất, kể cả vành đai san hô, phải ở giữa tỷ lệ số 1/1 và 9/1.

2. Chiều dài của các đường cơ sở này không vượt quá 100 hải lý ; tuy nhiên có thể tối đa 3% của tổng số các đường cơ sở bao quanh một quần đảo nào đó có một chiều dài lớn hơn nhưng không quá 125 hải lý.

3. Tuyến các đường cơ sở này không được tách xa rõ rệt đường bao quanh chung của quần đảo.

4. Các đường cơ sở không thể kéo đến hay xuất phát từ các bãi cạn lúc chìm lúc nổi, trừ trường hợp tại đó có xây đặt các đèn biển hay các thiết bị tương tự thường xuyên nhô trên mặt biển hoặc trừ trường hợp toàn bộ hay một phần bãi cạn ở cách hòn đảo gần nhất một khoảng cách không vượt quá chiều rộng lãnh hải.

5. Một quốc gia quần đảo không được áp dụng phương pháp kẻ các đường cơ sở khiến cho các lãnh hải của một quốc gia khác bị tách rời với biển cả hay với một vùng đặc quyền kinh tế.

6. Nếu một phần của vùng nước quần đảo của một quốc gia quần đảo nằm giữa hai mảnh lãnh thổ của một quốc gia kế cận, thì các thuyền và mọi lợi ích chính đáng mà quốc gia kế cận này vẫn được hưởng theo truyền thống ở trong các vùng nước nói trên, cũng như tất cả các quyền nảy sinh từ các điều ước được ký kết giữa hai quốc gia, vẫn tồn tại và vẫn được tôn trọng.

7. Để tính toán tỷ lệ diện tích các vùng nước so với diện tích phần đất đã nêu ở khoản 1, các vùng nước trên trong các bãi đá ngầm bao quanh các đảo và vành đai san hô, cũng như mọi phần của một nền đại dương có sườn dốc đất đứng, hoàn toàn hay gần như hoàn toàn do một chuỗi đảo đá vôi hay một chuỗi các mỏm đá lúc chìm lúc nổi bao quanh, có thể được coi như là một bộ phận của đất.

8. Các đường cơ sở được vạch ra theo đúng điều này phải được ghi trên hải đồ có tỷ lệ thích hợp để xác định được vị trí. Bản kê tọa độ địa lý của các điểm, có ghi rõ hệ thống trắc địa được sử dụng có thể thay thế cho các bản đồ này.

9. Quốc gia quần đảo công bố theo đúng thủ tục các bản đồ hoặc bảng liệt kê tọa độ địa lý và gửi đến Tổng thư ký Liên hợp quốc một bản để lưu chiểu.

Như vậy, nếu chiểu theo các quy định của UNCLOS 1982, "đường cơ sở thẳng" chỉ được thiết lập bởi "quốc gia ven biển" dùng để tính chiều rộng lãnh hải ven bờ lục địa và chiều rộng lãnh hải ven bờ các hải đảo nằm cách bờ biển quá 12 hải lý, kể cả đối với các hải đảo nằm trong một nhóm đảo hay một quần đảo thuộc chủ quyền của quốc gia ven biển, và bởi các "quốc gia quần đảo" dùng để tính chiều rộng lãnh hải của quốc gia quần đảo.

Điều này có nghĩa là đường cơ sở thẳng ở quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa phải được thiết lập cho từng thực thể địa lý hội đủ tiêu chuẩn của một đảo theo định nghĩa tại Điều 121, UNCLOS 1982.

Mặc dù UNCLOS 1982 đã quy định rõ ràng như vậy, nhưng Trung Quốc đã cố tình vận dụng các quy định cho việc thiết lập hệ thống đường cơ sở thẳng của quốc gia quần đảo nêu tại Điều 47 vào việc thiết lập hệ thống "đường cơ sở thẳng" bao lấy toàn bộ quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam mà họ đã đánh chiếm từ trước năm 1974.

Trung Quốc đã công bố hệ thống "đường cơ sở thẳng" này dưới hình thức là một Tuyên bố về đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải của Cộng hòa nhân dân Trung Hoa, năm 1996. 

Trung Quốc cũng đã khẳng định rằng họ sẽ tiếp tục tuyên bố việc thiết lập hệ thống "đường cơ sở thẳng" theo cách này cho quần đảo Trường Sa của Việt Nam mà họ gọi là Nam Sa ;

Rồi cả với "Đông Sa", "Trung Sa", cho đủ "Tứ Sa" ở trong Biển Đông mà họ nói có "chủ quyền từ thời cổ đại" nhằm "gia cố" cơ sở pháp lý cho yêu sách đường 9 đoạn đang bị lung lay tận gốc.

2. Mỹ đã sử dụng "phương tiện chiến tranh pháp lý" nào để "tham chiến" ?

Tàu tàu USS Chafee khi thực hiện quyền "tự do hàng hải" không hoạt động ở vùng biển nằm trong hay ngoài phạm vi 12 hải lý tính từ bất kỳ một thực thể địa lý nào của quần đảo Hoàng Sa.

Chiến hạm này đã vượt qua "đường cơ sở thẳng" bao lấy toàn bộ quần đảo do Trung Quốc công bố năm 1996 là sự lựa chọn loại "vũ khí chiến tranh pháp lý" hoàn toàn thích hợp, cần thiết và đầy uy lực để "tham chiến" trong "cuộc chiến tranh pháp lý" do Trung Quốc phát động.

Bởi vì, như đã trình bày ở trên, hệ thống "đường cơ sở thẳng" mà Trung Quốc thiết lập và công bố là hoàn toàn trái ngược với các quy định của UNCLOS1982.

Chẳng những Mỹ mà hầu hết các quốc gia trong khu vực và quốc tế đều không thể chấp nhận được.

Vì nó là yêu sách biển "quá đáng"của Trung Quốc.

Nó không những vi phạm thô bạo chủ quyền của Việt Nam đối với 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa ; mà còn bất chấp các quy định của UNCLOS 1982.

Yêu sách của Trung Quốc gây cản trở quyền "tự do hàng hải" của tàu thuyền của tất cả các quốc gia có biển và không có biển hoạt động trong phạm vi biển quốc tế được quy định bởi UNCLOS1982, ở Biển Đông.

Đúng như nhận xét của nhà báo Hồng Thủy, tàu USS Chafee đã "phá đường cơ sở thẳng phi pháp" của Trung quốc thiết lập ở quần đảo Hoàng Sa.

Chiến hạm này "phá hủy" hệ thống "đường cơ sở thẳng" không phải bằng tên lửa vốn được trang bị mà bằng thứ "vũ khí pháp lý" đã được UNCLOS 1982 trang bị.

Phải chăng cuộc "chiến tranh pháp lý" giữa một bên là Trung Quốc và một bên là Mỹ và các quốc gia có chung các quyền, lợi ích trên biển thật sự đã mở màn ?

Chúng tôi mong rằng cuộc chiến này sẽ nhanh chóng được kết thúc và kẻ chiến thắng sẽ thuộc về những ai biết thượng tôn pháp luật, bảo vệ chân lý, lẽ phải, vì các quyền và lợi ích chính đáng của mọi quốc gia, bất kể là giàu, nghèo, mạnh yếu khác nhau…

Tiến sĩ Trần Công Trục

Nguồn : GDVN, 13/10/2017

Tài liệu tham khảo :

[1] http://edition.cnn.com/2017/10/10/politics/us-navy-south-china-sea-freedom-of-navigation-operation/index.html

[2] http://www.scmp.com/news/asia/diplomacy/article/2114810/us-destroyer-sails-near-islands-claimed-china-south-china-sea

[3] http://www.reuters.com/article/us-usa-china-military/exclusive-u-s-warship-sails-near-islands-beijing-claims-in-south-china-sea-u-s-officials-idUSKBN1CF2QG

Biển Đông : Mỹ khẳng định chủ trương tăng tốc các cuộc tuần tra (RFI, 13/10/2017)

Ngày 10/10/2017, khu trục hạm Mỹ USS Chafee đã lại tiến hành một chiến dịch tuần tra bảo vệ quyền tự do hàng hải ở khu vực quần đảo Hoàng Sa trên Biển Đông. Chuyến tuần tra này đã thu hút sự chú ý, vì đây là lần thứ tư trong vỏn vẹn năm tháng mà Hải Quân Mỹ cho thực hiện một chiến dịch như vậy, nhằm thách thức các yêu sách chủ quyền quá đáng của Trung Quốc tại Biển Đông. Đối với giới quan sát, không còn nghi ngờ gì cả : chính quyền Donald Trump đang triển khai hướng tiếp cận mới về Biển Đông, mà đặc trưng nổi bật nhất là tính chất thường xuyên và nhịp độ cao hơn so với trước đây.

Chiến hạm USS Chafee (P) trên Thái Bình Dương. Ảnh ngày 20/09/2017. US Navy via Reuters

Theo ghi nhận của nhà báo Ankit Panda trên chuyên san Nhật Bản The Diplomat, chiến dịch do chiến hạm Chafee thực hiện hôm 10/10 vừa qua chứng tỏ rằng chính quyền Trump đã đồng ý cho Hải Quân Mỹ tăng gia nhịp độ các hoạt động tuần tra tại Biển Đông.

Chỉ mới năm tháng từ sau khi các chiến dịch bảo vệ tự do hàng hải trên Biển Đông được tái lập vào ngày 24 tháng Năm vừa qua, với khu trục hạm USS Dewey xâm nhập vùng 12 hải lý quanh Bãi Vành Khăn (Mischief Reef) ở Trường Sa, đã có thêm ba cuộc tuần tra được thực hiện : Ngày 02/07, tàu khu trục USS Stethem đã áp sát đảo Tri Tôn tại Hoàng Sa ; một tháng sau, ngày 10/08, đến lượt chiếc USS John S. McCain trở lại vùng Bãi Vành Khăn ; và mới đây là chiến dịch tuần tra khu vực Hoàng Sa ngày 10/10 của chiếc USS Chafee.

So với thời tổng thống Obama, thì rõ ràng là các chiến dịch tuần tra thời ông Trump mang tính đều đặn hơn, trung bình cách nhau từ một đến hai tháng, và do đó số lượng sẽ gia tăng, hơn hẳn vỏn vẹn 4 cuộc tuần tra từ tháng 10/2015 đến hết năm 2016.

Những người chỉ trích cách tiếp cận quyền tự do hàng hải tại Biển Đông của chính quyền Obama, đã cho rằng chính tính chất không đều đặn và cảm tưởng tạo ra là các hoạt động đó gắn chặt với tình trạng trồi sụt trong quan hệ Mỹ-Trung đã làm cho các chiến dịch bảo vệ quyền tự do hàng hải mất đi giá trị của một công cụ củng cố luật pháp quốc tế, vốn là nền tảng của hoạt động này.

Một yếu tố khác đã được giới phân tích ghi nhận trong các chiến dịch tuần tra bảo vệ quyền tự do hàng hải tại Biển Đông thời tổng thống Trump : đó là các chiến dịch này là những cuộc tuần tra đích thực, với các chiến hạm thực hiện các hoạt động tập huấn hay diễn tập hải quân bình thường trong các vùng biển mà Trung Quốc đòi chủ quyền, chứ không "rón rén" áp dụng thủ tục qua lại vô hại như thời Obama.

Chuyến tuần tra của chiếc USS Chafee hôm 10/10 vừa qua đã khiến một số nhà quan sát phân vân, vì trái với các lần trước đây, kể cả trong những chiến dịch thời Obama, chiến hạm Mỹ lần này không tiến vào bên trong vùng 12 hải lý của các thực thể do Trung Quốc kiểm soát trên Biển Đông.

Cho dù vậy, các quan chức Mỹ được hãng tin Anh trích dẫn vẫn xác định là chiếc tàu Mỹ đã có những hoạt động bình thường để thách thức các yêu sách chủ quyền thái quá.

Các viên chức Mỹ không nói rõ đó là các yêu sách gì, nhưng giới phân tích cho rằng tàu Mỹ đã thách thức cái gọi là "đường cơ sở thẳng" mà Trung Quốc vạch ra từ năm 1996 bao quanh quần đảo Hoàng Sa, trên cơ sở đó yêu sách vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý cho quần đảo này, một điều không được Công Ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển chấp nhận.

Bắc Kinh hiểu rất rõ mục tiêu của Mỹ, vì vậy, từ Bộ quốc phòng cho đến Bộ ngoại giao ở Bắc Kinh, các phát ngôn viên Trung Quốc đều đã lớn tiếng tố cáo tàu Mỹ xâm phạm lãnh hải Trung Quốc.

Nhìn chung, cách tiếp cận Biển Đông của chính quyền Donald Trump có vẻ dứt khoát hơn thời Obama, nhưng về căn bản, lập trường Hoa Kỳ không hề thay đổi, vẫn không thiên vị bên nào, mà chỉ bảo vệ quyền tự do hàng hải.

Trọng Nghĩa

*********************

Trung Quốc phản đối tàu Mỹ vào sát quần đảo Hoàng Sa (BBC, 11/10/2017)

Trung Quốc hôm thứ Tư nói họ đã chính thức phản đối Hoa Kỳ sau khi một tàu chiến Mỹ tới gần quần đảo có tranh chấp ở Biển Đông.

Khu trục hạm USS Chafee từng cập cảng Tiên Sa, Đà Nẵng hồi 4/2012

Tàu khu trục Chafee hôm thứ Ba đi vào vùng nước gần với Quần đảo Hoàng Sa, Bộ ngoại giao Trung Quốc nói.

Bắc Kinh đã ngay lập tức cử các tàu hải quân và chiến đấu cơ tới cảnh báo, yêu cầu tàu Mỹ phải rút đi, phát ngôn viên Hoa Xuân Oánh nói trong cuộc họp báo thường lệ của Bộ ngoại giao Trung Quốc.

"Hành động của chiếc tàu Mỹ đã vi phạm pháp luật Trung Quốc và luật pháp quốc tế, làm tổn hại tới chủ quyền và các lợi ích an ninh của Trung Quốc", bà Hoa nói.

"Trung Quốc cương quyết phản đối điều đó", bà Hoa dùng những từ ngữ ngoại giao chính thức để nói về việc này.

Nếu như tin này được Hoa Kỳ xác nhận thì đây sẽ là hoạt động "tự do đi lại" thứ tư (FONOP) của hải quân Mỹ kể từ khi Tổng thống Donald Trump lên nắm quyền, từ tháng Giêng cho tới nay.

Phát ngôn viên Bộ quốc phòng Hoa Kỳ nói mọi hoạt động đều được tiến hành phù hợp với luật quốc tế và "thể hiện rằng Hoa Kỳ sẽ bay phía trên, đi lại trên biển, và triển khai ở bất kỳ nơi nào luật quốc tế cho phép", nhưng từ chối xác nhận.

"Chúng tôi đang tiếp tục các hoạt động FONOPS thường lệ, chúng tôi đã thường xuyên làm vậy và sẽ tiếp tục làm vậy trong tương lai", Trung tá Chris Logan nói trong một tuyên bố.

Hồi tháng 8/2017, một tàu khu trục Mỹ áp sát phạm vi 12 hải lý quanh Đá Vành khăn

Tuy nhiên, Reuters tường thuật là có ba quan chức quân sự Hoa Kỳ nói với họ về sự kiện xảy ra hôm thứ Ba.

Khác với sự kiện hồi tháng 8, khi khu trục hạm USS John S McCain tiến vào phạm vi cách Mischief Reef (Việt Nam gọi là Đá Vành Khăn) 12 hải l‎í, nơi Trung Quốc đã bồi đắp đảo nhân tạo trên Biển Đông, lần này, các quan chức nói với Reuters rằng tàu Chafee không vào gần Hoàng Sa tới mức đó.

Biển Đông là khu vực mà Việt Nam, Philippines, Malaysia, Brunei và Đài Loan cũng tuyên bố chủ quyền từng phần, chồng lấn với Trung Quốc.

Trong những năm gần đây, Bắc Kinh đã đẩy mạnh việc xây dựng, bồi đắp nhân tạo tại các bãi ngầm ở vùng biển có tranh chấp, và quân sự hóa các điểm này.

Việc tiến hành hoạt động tự do đi lại là nhằm thách thức các tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh tại Biển Đông, dẫu cho chính quyền ông Trump vẫn đang muốn tìm kiếm sự ủng hộ của Trung Quốc trong việc kiềm chế tham vọng hạt nhân và thử tên lửa của Bắc Hàn.

Tháng 11, ông Trump sẽ có chuyến công du Châu Á đầu tiên trong cương vị tổng thống. Theo lịch trình, ông sẽ tới Nhật Bản, Nam Hàn và Trung Quốc, và có thể ghé qua Việt Nam dự Hội nghị APEC.

*********************

Bắc Kinh : Tàu Trung Quốc đuổi tàu chiến Mỹ ra khỏi Hoàng Sa (VOA, 11/10/2017)

Bộ quốc phòng Trung Quốc cho biết hôm thứ Tư 11/10 rằng một tàu chiến, hai máy bay chiến đấu và một chiếc trực thăng đã cảnh cáo tàu chiến Mỹ phải đi ra khỏi vùng biển khu vực gần quần đảo Hoàng Sa. Trung Quốc nói hành động này cùng với "sự khiêu khích" của hải quân Mỹ xâm phạm chủ quyền và an ninh của Trung Quốc, theo hãng tin Reuters.

Người phát ngôn Bộ ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh nhắc lại rằng 'Hoàng Sa là lãnh thổ của Trung Quốc.'

Bộ quốc phòng Trung Quốc cho biết sẽ tăng cường các biện pháp phòng thủ hải quân và không quân :

"Chúng tôi yêu cầu phía Hoa Kỳ nghiêm túc thực hiện các biện pháp để khắc phục những sai lầm".

Phát biểu tại một cuộc họp báo ở Bắc Kinh, người phát ngôn Bộ ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh nói rằng Trung Quốc đã đưa ra các "đề nghị kiên quyết " với Hoa Kỳ và nhắc lại rằng Hoàng Sa là lãnh thổ của Trung Quốc.

Bà Hoa nói :

"Trung Quốc sẽ tiếp tục có những biện pháp kiên quyết để bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và lợi ích biển của Trung Quốc. Trung Quốc kêu gọi Mỹ phải tôn trọng chủ quyền lãnh thổ và lợi ích an ninh của Trung Quốc, tôn trọng những nỗ lực mà các quốc gia trong khu vực đã thực hiện để bảo vệ hòa bình và ổn định ở Biển Đông và ngăn chặn những hành động sai trái".

Một tàu khu trục của Hoa Kỳ đã di chuyển gần các hòn đảo mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền trên Biển Đông vào ngày 10/10, ba quan chức Mỹ nói với hãng tin Reuters. Động thái này khiến Bắc Kinh giận dữ, ngay cả khi chính quyền Tổng thống Donald Trump muốn tìm kiếm sự hợp tác của Trung Quốc trong việc kiểm soát các chương trình tên lửa và hạt nhân của Triều Tiên.

Đây là lần tuần tra gần nhất để chống lại những gì mà Washington cho là nỗ lực của Bắc Kinh nhằm hạn chế quyền tự do hàng hải trong vùng biển chiến lược. Nhưng động thái này không mang tính khiêu khích như những lần trước đây kể từ khi ông Trump nhậm chức vào tháng Giêng.

Các viên chức Mỹ, yêu cầu không nêu tên, nói rằng tàu khu trục có tên lửa dẫn đường Chafee, đã tiến hành các hoạt động tuần tra thông thường, thách thức "tuyên bố chủ quyền lãnh hải quá mức" gần quần đảo Hoàng Sa, trong số các đảo nhỏ, các rạn san hô và bãi cạn mà Trung Quốc có tranh chấp chủ quyền với các nước láng giềng.

Tháng tới, ông Trump sẽ đi thăm Trung Quốc trong công du Châu Á lần đầu tiên trong tư cách là tổng thống của ông. Lâu nay ông vẫn gây áp lực đòi Trung Quốc kìm tỏa Triều Tiên. Trung Quốc là nước láng giềng và là đối tác thương mại lớn nhất của Triều Tiên.

Ngũ Giác Đài không bình luận trực tiếp về hoạt động tuần tra này, nhưng cho biết Hoa Kỳ đã thực hiện các hoạt động tuần tra tự do hàng hải và sẽ tiếp tục làm như vậy thường xuyên hơn trên Biển Đông.

Tàu Trung Quốc cảnh cáo tàu chiến Mỹ

Tầu khu trục Mỹ lại tuần tra ở Hoàng Sa (RFI, 11/10/2017)

Ngày 10/10/2017, một tầu khu trục của Hải Quân Mỹ đã tiền gần quần đảo Hoàng Sa, hiện bị Trung Quốc chiếm đóng, tại vùng Biển Đông. Sự kiện trên diễn ra trong bối cảnh chính quyền của tổng thống Donald Trump đang tìm kiếm hợp tác với Trung Quốc để đối phó với chương trình phát triển hạt nhân và vũ khí đạn đạo của Bắc Triều Tiên.

Tầu khu trục USS Chafee. Wikimedia

Hãng tin Reuters, trích nguồn tin ẩn danh từ ba sĩ quan Hải Quân Mỹ, cho biết tầu khu trục có tên lửa dẫn đường USS Chafee, thay thế USS John McCain bị hỏng, đã tiến hành các hoạt động tuần tra bình thường, thách thức "những yêu sách hàng hải quá đáng" của Trung Quốc gần quần đảo Hoàng Sa, trong đó có nhiều đảo nhỏ và bãi cạn đang tranh chấp chủ quyền với các nước láng giềng.

Tuy nhiên, theo Reuters, hoạt động tuần tra lần này không mang tính "khiêu khích" như các chiến dịch trước đó, kể từ khi tổng thống Trump nhậm chức vào tháng 01/2017. Tầu USS Chafee chỉ tiến gần các đảo ở Hoàng Sa. Trong khi đó, vào tháng 08/2017, tầu khu trục USS John McCain đã tiến vào bên trong vùng 12 hải lý của Đá Vành Khăn (Mischief Reef), bị Trung Quốc chiếm giữ ở Trường Sa.

Đây là hành động bảo vệ tự do hàng hải lần thứ tư của chính quyền Trump để phản đối những nỗ lực của Bắc Kinh trong việc hạn chế quyền tự do hàng hải trong vùng Biển Đông chiến lược.

Bộ Quốc Phòng Mỹ không bình luận trực tiếp về hoạt động trên, nhưng cho biết Hoa Kỳ đã tiến hành các hoạt động bảo vệ tự do hàng hải và tiếp tục làm như vậy trong tương lai.

Hạm trưởng, hạm phó USS John McCain bị cách chức

Chỉ huy tầu khu trục USS John McCain, trung tá Alfredo J. Sanchez, và chỉ huy phó Jessie L. Sanchez đã bị bãi nhiệm ngày 11/10/2017 liên quan đến vụ va chạm ngày 21/08/2017 với một tầu chở dầu gần Singapore khiến 10 người chết và 5 người bị thương. Theo thông báo của Hạm Đội 7 Hải Quân Mỹ, "vụ va chạm trên có thể ngừa trước được. Chỉ huy tầu đã phán đoán kém và chỉ huy phó đã thể hiện kém khả năng lãnh đạo trong chương trình huấn luyện của tầu".

Anh sẽ không tiến hành các chiến dịch bảo vệ tự do hàng hải ở Biển Đông

Trả lời hãng tin Úc Fairfax Media ngày 10/10/2017, bên lề hội nghị của đảng Bảo Thủ ở Manchester, bộ trưởng Quốc Phòng Anh Michael Fallon khẳng định các chiến đấu cơ Typhoon của Anh đã bay trên vùng Biển Đông vào năm 2016 và sẽ tiếp tục hoạt động này. Tuy nhiên, Anh Quốc không có ý định tiến hành các hoạt động đặc biệt ở Biển Đông, như Hoa Kỳ đang làm.

Vẫn liên quan đến vùng Biển Đông, tầu sân bay Adelaide và chiến hạm HMAS Darwin của Hải Quân Úc đã đến Philippines ngày 10/10/2017 để tham gia loạt huấn luyện quân sự chung tại vùng biển Indo-Thái Bình Dương mang tên "Indo-Pacific Endeavour 2017" kéo dài 5 ngày.

Trang Philstar, trích phát biểu của thuyền trưởng Jonathan Earley, cho biết chuyến thăm lần này thể hiện cam kết của Úc trong việc ủng hộ an ninh và ổn định trong vùng. Đợt huấn luyện diễn ra tại vịnh Subic, tập trung chủ yếu vào các hoạt động nhân đạo và cứu hộ trong trường hợp thảm họa.

Thu Hằng

**********************

Chiến hạm Hoa Kỳ đi vào vùng quần đảo Hoàng Sa (RFA, 11/10/2017)

Tàu khu trục có tên lửa dẫn đường của Hải quân Hoa Kỳ USS Chafee vừa đi qua quần đảo Hoàng Sa vào ngày 10/10 trong hoạt động nhằm thách thức các đòi hỏi về chủ quyền trên biển Đông quá đáng của Trung Quốc. Hãng tin Reuters trích lời giới chức Hoa Kỳ cho biết tin này hôm 11/10.

Tàu khu trục có tên lửa dẫn đường USS Chafee tham gia hoạt động đào tạo về kiểm soát thiên tai ở cảng Tiên Sa, Đà nẵng hôm 25/4/2012. AFP

Đây là lần thứ 4 trong năm nay Hoa Kỳ đưa tàu đi gần vào các khu vực đảo đang tranh chấp giữa Trung Quốc và những nước khác ở khu vực Bển Đông.

Lần gần đây nhất là vào tháng 8, khi Hoa Kỳ cho tàu USS John S. McCain áp sát đá Vành Khăn thuộc khu vực quần đảo Trường Sa mà Trung Quốc đang chiếm giữ.

Tuy nhiên lần này tàu Mỹ không đi vào khu vực 12 hải lý quanh các đảo như những lần trước đó. Khu vực 12 hải lý quanh các đảo và thực thể được quốc tế công nhận là giới hạn về chủ quyền quanh các đảo. Bằng việc đưa tàu đi vào khu vực 12 hải lý, Hoa Kỳ muốn cho Trung Quốc và các nước thấy Hoa Kỳ không chấp nhận về đỏi hỏi chủ quyền của Trung Quốc ở khu vực đó.

Trung Quốc phản đối

Trung Quốc hôm 11/10 cũng đã lên tiếng và có hành động phản đối việc Hoa Kỳ cho tàu đi vào khu vực quần đảo đang tranh chấp ở Biển Đông.

Bà Hoa Xuân Oánh, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho báo giới biết ngay khi chiến hạm USS Chafee đi vào gần khu vực quần đảo Hoàng Sa, Trung Quốc đã cho tầu hải quân và máy bay đến khu vực để xem xét và cảnh báo tàu chiến Mỹ, yêu cầu tàu Chafee phải rời khỏi khu vực này.

Bà Hoa Xuân Oánh nói hoạt động của tàu Mỹ đã vi phạm luật Trung Quốc và luật quốc tế, đe dọa chủ quyền và lợi ích an ninh của Trung Quốc. Bà nói tiếp Trung Quốc mạnh mẽ phản đối hành động của tàu Mỹ và đã đưa phản đối này đến phía Mỹ.

Người đại diện Bộ Ngoại giao Trung Quốc cũng cho biết Trung Quốc sẽ tiếp tục bảo vệ lãnh thổ của mình và thúc giục phía Mỹ phải tôn trọng chủ quyền và lợi ích của Trung Quốc.

Hiện Bộ Quốc phòng Mỹ chưa đưa ra bất cứ lời nhận xét nào về hoạt động mới nhất của Hải quân Hoa Kỳ ở Biển Đông mà chỉ nói Hoa Kỳ sẽ vẫn tiếp tục thực hiện các hoạt động tự do hàng hải (gọi tắt là Fonops) thường xuyên ở khu vực này.

Fonops là chương trình đã được bắt đầu từ thời của Tổng thống Barack Obama để thách thức các đòi hỏi về chủ quyền của Trung Quốc ở biển Đông, khẳng định quyền tự do hàng hải của Mỹ trong khu vực.

Nhóm chiến hạm Mỹ tập trận ở ngoài khơi Nhật Bản

Trong một diễn tiến khác cũng ở khu vực Châu Á, hàng không mẫu hạm USS Ronald Reagan của Mỹ đang tiến hành các hoạt động tập trận chung với một tàu chiến của Nhật bản ở ngoài khơi Okinawa. Giới chức quân đội Nhật bản cho biết tin này hôm 11/10.

Cuộc tập trận diễn ra giữa lúc căng thẳng giữa Mỹ và Bắc Hàn đang tăng cao và Mỹ cũng cho tiến hành một cuộc diễn tập hàng không khác với những máy bay ném bom B1-B ngay trong khu vực.

Theo Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản, cuộc diễn tập với tàu cuả Mỹ được tiến hành vào hôm thứ bảy tuần qua. Các tàu tham gia diễn tập đi qua eo Bashi giữa Philippines và Đài Loan đến vùng nước quanh đảo ở vùng tây nam của Nhật Bản, gần với Bắc Hàn.