Châu Á - Thái Bình Dương : Mỹ tăng cường tên lửa để đối phó với Trung Quốc

Thanh Hà, RFI, 07/03/2021

Báo tài chính Nhật Bản Nikkei Asia hôm 05/03/2021 tiết lộ về kế hoạch Hoa Kỳ triển khai hệ thống tên lửa tấn công, trị giá hơn 27 tỷ đô la, nhằm đối phó với Trung Quốc tại Ấn Độ - Thái Bình Dương trong 6 năm sắp tới.

Quân đội Mỹ bắn thử hỏa tiễn chận tên lửa THAAD.  © Reuters/File Photo. Ảnh do bộ quốc phòng Mỹ cung cấp.

Bộ Chỉ huy Ấn Độ-Thái Bình Dương của Mỹ vừa đệ trình lên Quốc hội một kế hoạch đầu tư cho giai đoạn 2022-2027 tổng trị giá 27,4 tỷ đô la. Chỉ riêng cho năm tới, tài liệu này dự trù gần 5 tỷ đô la đầu tư nâng cao khả năng phòng thủ của Hoa Kỳ trong khu vực. Khoản tiền nói trên cao hơn gấp đôi so với tài khóa 2021. Theo Asia Nikkei, kế hoạch triển khai tên lửa nói trên là một trong những đề xuất chính của dự án mang tên Sáng Kiến Răn Đe Thái Bình Dương (Pacific Deterrence Initiative - PDI). 

Tài liệu được báo Nikkei Asia trích dẫn nhấn mạnh "mối đe dọa lớn nhất đối với Hoa Kỳ trong tương lai vẫn là sự suy yếu của hệ thống vũ khí quy ước mang tính răn đe. (...) Việc thiếu đi các vũ khí răn đe quy ước đủ vững chắc và đáng tin cậy khiến Trung Quốc sẽ có những hành động táo bạo hơn tại khu vực và trên toàn cầu, nhằm lấn át các quyền lợi của Mỹ".

Bộ Chỉ huy Ấn Độ - Thái Bình Dương kêu gọi triển khai một lực lượng liên quân, với mạng lưới tên lửa tấn công có độ chính xác cao được bố trí "dọc theo chuỗi đảo thứ nhất", phối hợp với hệ thống tên lửa phòng không trên "chuỗi đảo thứ nhì", vàviệc phân bố lực lượng cần chú trọng khả năng "duy trì các hoạt động tác chiến trong thời gian kéo dài".

Báo tài chính Nhật cho biết cụ thể là "chuỗi đảo thứ nhất" trong khu vực Thái Bình Dương bao gồm từ Đài Loan đến đảo Okinawa (Nhật Bản) và quần đảo Philippines, tức khu vực mà Trung Quốc xem là tuyến phòng thủ thứ nhất. "Chuỗi đảo thứ nhì" ở bờ phía Tây Thái Bình Dương, trải dài từ khu vực miền đông nam Nhật Bản đến đảo Guam và miền nam Indonesia, là nơi Bắc Kinh đang tìm cách ngăn cản quân đội Mỹ tiếp cận. 

Phát biểu trước viện tư vấn American Enterprise Institute, tại thủ đô Washington, đô đốc Philip Davidson, người đứng đầu Bộ Chỉ huy Ấn Độ - Thái Bình Dương của Mỹ khẳng định "sáu năm sắp tới"là giai đoạn Bắc Kinh muốn làm "thay đổi tình thế nguyên trạng trong vùng", đặc biệt có nguy cơ Trung Quốc tấn công Đài Loan. 

Báo Nikkei Asia nhắc lại Trung Quốc hiện đang nắm giữ 1.250 tên lửa tầm trung, có tầm bắn từ 500 km đến 5.500 km, được phóng đi từ đất liền. Trước đây Mỹ không thể triển khai loại tên lửa này, do bị trói tay vì Hiệp ước về tên lửa hạt nhân tầm trung (INF), ký kết với Nga. Tuy nhiên, Hiệp ước INF đã hết hạn năm 2019. 

Thanh Hà

Nguồn : RFI, 07/03/2021

**********************

Mỹ sẽ triển khai tên lửa chống Trung Quốc dọc theo chuỗi đảo thứ nhất

Ryo Nakamura, Nghiên cứu quốc tế, 05/03/2021

Mỹ sẽ tăng cường khả năng răn đe bằng vũ khí thông thường chống lại Trung Quốc bằng cách thiết lập một mạng lưới tên lửa tấn công chính xác dọc theo cái gọi là "chuỗi đảo thứ nhất" như một phần của khoản chi 27,4 tỷ USD sẽ được xem xét cho chiến trường Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương trong sáu năm tới.

Tàu tác chiến ven biển USS Gabrielle Giffords phóng tên lửa tấn công trong cuộc tập trận Pacific Griffin ở Biển Philippines. NSM là vũ khí tấn công chính xác, tầm xa được thiết kế để tìm và tiêu diệt tàu địch. (Ảnh do Hải quân Hoa Kỳ cung cấp)

Các khoản chi này sẽ là thành phần chính trong đề xuất thành lập Sáng kiến ​​Răn đe Thái Bình Dương mà Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương của Hoa Kỳ đã đệ trình lên Quốc hội.

"Mối nguy lớn nhất đối với tương lai của Hoa Kỳ tiếp tục là sự xói mòn khả năng răn đe thông thường", tài liệu cho biết. "Nếu không có biện pháp răn đe thông thường hiệu quả và mang tính thuyết phục, Trung Quốc sẽ càng được khuyến khích hành động tại khu vực và trên toàn cầu để lật đổ lợi ích của Mỹ. Khi cán cân quân sự Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương trở nên bất lợi hơn, Mỹ sẽ gánh thêm nhiều rủi ro có thể khiến các đối thủ tự tin đơn phương cố gắng thay đổi nguyên trạng".

Cụ thể, Sáng kiến kêu gọi "triển khai lực lượng tích hợp đa thành phần với các mạng lưới tên lửa tấn công chính xác ở phía tây Đường Chuyển ngày Quốc tế dọc theo chuỗi đảo thứ nhất, hệ thống tên lửa phòng không tích hợp ở chuỗi đảo thứ hai và một thế trận lực lượng phân tán mang lại khả năng duy trì sự ổn định, và nếu cần, phân phối và duy trì các hoạt động chiến đấu trong thời gian dài".

Chuỗi đảo thứ nhất bao gồm một nhóm các đảo bao gồm Đài Loan, Okinawa và Philippines, được Trung Quốc coi là tuyến phòng thủ đầu tiên. Chiến lược "chống tiếp cận/chống xâm nhập" của Bắc Kinh tìm cách đẩy lực lượng Mỹ ra khỏi Biển Đông và Biển Hoa Đông vốn nằm trong chuỗi đảo thứ nhất.

Trung Quốc cũng tìm cách ngăn không cho lực lượng Hoa Kỳ tiếp cận "chuỗi đảo thứ hai" ở Tây Thái Bình Dương, trải dài từ đông nam Nhật Bản đến đảo Guam và Indonesia ở phía Nam.

Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương đã đệ trình kế hoạch đầu tư cho năm tài khóa 2022 đến năm tài khóa 2027 lên Quốc hội trong tháng này.

Đối với năm tài khóa 2022, họ đã yêu cầu 4,7 tỷ đô la, cao hơn gấp đôi so với 2,2 tỷ đô la dành cho khu vực trong năm tài khóa 2021 và gần với khoảng 5 tỷ đô la mà Washington đã chi hàng năm để đối phó với Nga.

Tổng chi 27,4 tỷ đô la trong sáu năm tương đương mức tăng 36% so với chi tiêu được lên kế hoạch cho cùng giai đoạn tính đến năm tài khóa 2020, phản ánh sự báo động ngày càng tăng về hoạt động của Trung Quốc xung quanh Đài Loan và ở Biển Đông và Biển Hoa Đông.

Trong một bài phát biểu tại Viện American Enterprise có trụ sở tại Washington hôm thứ Năm, Đô đốc Philip Davidson, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, cho biết có những lo ngại về việc 6 năm tới là thời kỳ mà Trung Quốc có thể tìm cách thay đổi nguyên trạng khu vực, chẳng hạn như với Đài Loan.

Ông nói rằng có "một nhận thức cơ bản là giai đoạn từ nay đến năm 2026, trong thập niên này, là khoảng thời gian mà Trung Quốc đạt được sự vượt trội về năng lực, và khi Bắc Kinh có thể, họ sẽ chọn thay đổi hiện trạng khu vực bằng vũ lực".

"Và tôi sẽ nói rằng sự thay đổi hiện trạng đó có thể trở thành vĩnh viễn", ông nói.

Theo tài liệu, kế hoạch được cấu trúc để "tập trung nguồn lực vào các khả năng quân sự quan trọng nhằm răn đe Trung Quốc". "Các yêu cầu được nêu trong báo cáo này được thiết kế đặc biệt để thuyết phục các đối thủ tiềm tàng rằng bất kỳ hành động quân sự phủ đầu nào cũng sẽ quá tốn kém và có khả năng thất bại do (Mỹ) triển khai sức mạnh chiến đấu đáng tin cậy vào thời điểm khủng hoảng".

Đề xuất sẽ được theo sau bởi các cuộc thảo luận với các nhà lập pháp và với các quốc gia sẽ tham gia vào việc thực hiện đề xuất này. Trước đây, Trung Quốc đã phản đối nỗ lực của Mỹ nhằm thiết lập lá chắn tên lửa ở các nước đồng minh, đặc biệt là ở Hàn Quốc.

Hai trực thăng tấn công AH-1W Super Cobra của Thủy quân lục chiến Mỹ bay qua Căn cứ Không quân Clark ở Philippines. Philippines là một phần của cái gọi là chuỗi đảo đầu tiên. (Ảnh do Bộ Quốc phòng cung cấp)

Mỹ có khoảng 132.000 quân đóng tại Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, theo sách trắng quốc phòng Nhật Bản.

Kế hoạch đầu tư lấy "mạng lưới tấn công chính xác, có khả năng sống sót cao dọc theo chuỗi đảo thứ nhất" làm yếu tố trung tâm. Điều này có nghĩa là Mỹ sẽ mở rộng sử dụng các khẩu đội tên lửa thông thường trên đất liền vì quân đội Mỹ đã loại trừ việc sử dụng đầu đạn hạt nhân trên các tên lửa tầm ngắn và tầm trung như vậy.

Chiến lược Trung Quốc của Mỹ từ lâu đã xoay quanh lực lượng hải quân và không quân. Trong cuộc Khủng hoảng Eo biển Đài Loan năm 1996, Hoa Kỳ đã điều động hàng không mẫu hạm tới thể hiện sức mạnh quân sự áp đảo như một biện pháp răn đe.

Trung Quốc hiện nắm giữ một kho tên lửa đa dạng với mục tiêu ngăn chặn bước tiến quân sự của Hoa Kỳ trong chuỗi đảo thứ hai. Điều này đã làm cho chiến lược xoay quanh hải quân và không quân của Hoa Kỳ trở nên kém khả thi hơn.

Trung Quốc mạnh về tên lửa tầm trung, đặt trên đất liền. Theo Lầu Năm Góc, trong khi Trung Quốc nắm giữ một kho vũ khí gồm 1.250 tên lửa như vậy, Mỹ lại không có.

Khoảng cách này là do Hiệp ước Lực lượng Hạt nhân Tầm trung (INF), Hiệp ước cấm phát triển các tên lửa mặt đất có tầm bắn từ 500 km đến 5.500 km. Hiệp ước này hết hạn vào năm 2019.

"Hiệp ước INF đã bó buộc Hoa Kỳ một cách không cần thiết", Thượng nghị sĩ Jim Risch, thành viên cấp cao của Đảng Cộng hòa trong Ủy ban Đối ngoại Thượng viện nói với Nikkei trong một cuộc trả lời phỏng vấn bằng văn bản.

Risch cho biết việc triển khai các tên lửa tầm trung ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương "là một lĩnh vực đàm phán lớn và ngày càng cần thiết đối với Hoa Kỳ và Nhật Bản".

Một mạng lưới tên lửa đối phó với Trung Quốc ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương "sẽ là một điểm cộng cho Nhật Bản", một quan chức cấp cao của chính phủ Nhật Bản cho biết. Quan chức này cũng nói Tokyo chưa thảo luận về một động thái như vậy với Washington.

Các lực lượng trên bộ, trên biển và trên không của Mỹ đồn trú tại Nhật Bản theo hiệp ước an ninh song phương của hai nước, buộc Washington phải bảo vệ Nhật Bản nếu nước này bị tấn công. Hiện có khoảng 55.000 lính Mỹ đóng tại Nhật Bản, là đội quân lớn nhất của Mỹ ở nước ngoài.

Lực lượng Mỹ tại Nhật Bản hiện không duy trì các tên lửa có thể vươn tới Trung Quốc. Bộ Quốc phòng Nhật Bản đã và đang xây dựng năng lực tên lửa tầm xa của riêng mình ở quần đảo Nansei, bao gồm cả đảo Okinawa.

Nhưng việc đặt tên lửa của Mỹ trên đất Nhật Bản sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Vì một động thái như vậy sẽ ảnh hưởng đến sự phân chia vai trò giữa quân đội Mỹ và Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản, Tokyo và Washington sẽ cần thảo luận chi tiết về bất kỳ việc triển khai nào được đề xuất, bao gồm cả vị trí và tầm bắn của tên lửa.

Cơ hội có thể sẽ đến trong các cuộc đàm phán về hỗ trợ của Nhật cho lực lượng đồn trú của Mỹ từ năm tài khóa 2022 trở đi. Một quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao cho biết "việc triển khai tên lửa có thể được thảo luận khi chúng ta nói về tiến trình của liên minh Nhật-Mỹ".

Việc Nhật Bản quyết định cho phép Mỹ triển khai tên lửa chắc chắn sẽ khiến Trung Quốc tức giận, làm phức tạp thêm quan hệ ngoại giao giữa hai nước láng giềng vốn phụ thuộc nhau về kinh tế. Và Tokyo có thể sẽ vấp phải sự phản đối của địa phương nơi có các địa điểm triển khai tên lửa tiềm năng, bao gồm cả ở Okinawa, nơi tập trung khoảng 70% lực lượng Mỹ ở Nhật.

Các vấn đề về ngân sách cũng có thể phát sinh. Washington "có thể yêu cầu chúng tôi gánh vác việc bảo trì và các chi phí khác liên quan đến các tên lửa được triển khai ở Nhật Bản", một quan chức Bộ Quốc phòng cho biết.

Ryo Nakamura

Nguyên tác : US to build anti-China missile network along first island chain, Nikkei Asia, 05/03/2021

Phan Nguyên biên dịch

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 05/03/2021

Những "di sản" của Trump mà Biden không thể gạt bỏ và 2 lựa chọn ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương

Phạm Quang Vinh, Tổ Quốc, 09/11/2020

Một trong số đó là cạnh tranh Mỹ - Trung sau 4 năm đã trở thành cạnh tranh chiến lược, không chỉ gói gọn trong khoa học công nghệ, ý thức hệ và chiến lược.

Cử tri hiện nay đã nhìn nhận về một giá trị rất khác, thực dụng hơn rất nhiều - Ảnh minh họa

Kỳ vọng cử tri thay đổi

Cuộc bầu cử này, cho thấy, một nước Mỹ vốn đã khác, nay càng thay đổi rất khác. Đó là một nước Mỹ vừa phân cực, phân hóa chính trị xã hội lại vừa chìm trong khủng hoảng đa chiều bao gồm cả khủng hoảng về y tế, khủng hoảng kinh tế và khủng hoảng xã hội.

Với tư cách là Tổng thống mới của nước Mỹ, Joe Biden bắt buộc phải xử lý vấn đề cấp bách nhất và cũng là ưu tiên hàng đầu là vấn đề nội trị. Nhất là câu chuyện giải bài toán kiểm soát đại dịch, mở cửa phục hồi kinh tế, đi đôi với chuyện hàn gắn trở lại nước Mỹ đã phân cực rất nhiều.

Do vấn đề ưu tiên cấp bách là vấn đề nội trị nên ảnh hưởng đến chính sách đối ngoại trong thời gian tới.

Nhìn chung, một nước Mỹ về mặt đối ngoại mà ta gọi là một nước Mỹ đã khác, là câu chuyện không chỉ của Donald Trump, mà là của Obama và sắp tới là của ông Biden.

Đó là, nước Mỹ ngày càng phải coi trọng kỳ vọng của cử tri. Mà cử tri hiện nay đã nhìn nhận về một giá trị rất khác, thực dụng hơn rất nhiều.

Cử tri nước Mỹ không nhìn nhiều vào giá trị nước Mỹ ở bên ngoài, mà tập trung vào lợi ích nước Mỹ, thoát khỏi đại dịch và phục hồi kinh tế.

Cho nên, một mặt nước Mỹ vẫn phải coi trọng lợi ích nước Mỹ, vẫn phải thúc đẩy các giá trị, vai trò toàn cầu của nước Mỹ nhưng cũng phải tiếp tục điều chỉnh theo xu hướng giảm chi phí, cam kết, can dự ở bên ngoài. Đó là xu hướng mà dù là Obama, Trump hay sắp tới là Biden cũng phải theo hướng đó.

Ngoài ra, Hạ viện khả năng của Dân chủ nhưng khoảng cách giữa Dân chủ và Cộng hòa thu hẹp lại. Còn Thượng viện khả năng vẫn do Cộng hòa nắm giữ. Mà Thượng viện quyết định rất nhiều chính sách đối ngoại và nhân sự đối ngoại của nước Mỹ. Trong khi Hạ viện lo ngân sách.

Thêm vào đó, Tòa án Tối cao nghiêng về bảo thủ, thiên Cộng hòa nhiều hơn. Cấu trúc quyền lực này buộc ông Biden không thể một mình làm được mà phải dàn xếp giữa 2 đảng Dân chủ, Cộng hòa ít nhất là trong thời gian trước mắt khi bắt đầu nhiệm kỳ.

Những di sản của ông Trump

Về mặt đối ngoại, Tổng thống Mỹ nào, đều phải tập trung vào lợi ích và vai trò toàn cầu của nước Mỹ. Trong bối cảnh nước Mỹ do thay đổi so sánh tương quan lực lượng, do nhu cầu nước Mỹ đã khác, khả năng nước Mỹ đã khác nên phải tiếp tục theo chiều hướng giảm cam kết, giảm chi phí đối với bên ngoài.

Trong khi đó, thế giới đã thay đổi lại càng thay đổi sâu sắc hơn sau đại dịch. Và tương quan so sánh trong cuộc cạnh tranh với các nước lớn khác cũng đã có thay đổi.

Trong khi nước Mỹ của ông Joe Biden vừa phải thúc đẩy lợi ích nước Mỹ thiết thực hơn, thúc đẩy vai trò toàn cầu, nhưng trong xu hướng giảm cam kết, ông sẽ phải tập trung vào cái gì ? Đấy là câu chuyện lớn mà ông Joe Biden sẽ phải thừa kế và xử lý.

Trong khi thúc đẩy lợi ích nước Mỹ và vai trò toàn cầu của Mỹ, Biden thúc đẩy nhiều hơn hệ giá trị, bao gồm dân chủ, nhân quyền, môi trường, biến đổi khí hậu, năng lượng sạch, tiêu chuẩn lao động ; thứ 2 là khôi phục và tăng cường tham vấn với đối tác, đồng minh mà trước đây Trump sử dụng nhiều hơn câu chuyện song phương và có đi có lợi.

Trump sử dụng nhiều hơn câu chuyện song phương thì Biden nhấn vào đồng minh và đối tác, tức là kênh đa phương nhiều hơn

Cái nhìn thấy dễ nhất là Joe Biden sẽ quay trở lại ngoại giao truyền thống, dễ đoán định hơn Donald Trump. Hai việc Biden có thể làm ngay là quay trở lại Hiệp ước chống biến đối khí hậu Paris và quay trở lại WHO. 

Cái nhìn thấy dễ nhất la Joe Biden sẽ quay trở lại ngoại giao truyền thống, dễ đoán định hơn Donald Trump - Ảnh minh họa

Nhưng cũng có những việc sẽ phải tính toán. Đó là câu chuyện cạnh tranh nước lớn, trong đó có cạnh tranh Trung - Mỹ đã chuyển sang cạnh tranh chiến lược. Cái này không chỉ là di sản của ông Trump mà được sự đồng thuận của cả 2 đảng nước Mỹ.

Cạnh tranh Mỹ - Trung sau 4 năm đã trở thành cạnh tranh chiến lược và cạnh tranh cao hơn, không chỉ gói gọn trong khoa học công nghệ, ý thức hệ và chiến lược. Không chỉ do thay đổi nhận thức về Trung Quốc ở phía Mỹ mà còn nằm ở sự thay đổi của Trung Quốc, bỏ chính sách "ẩn mình chờ thời".

Ngoài ra, nước Mỹ với đồng minh không còn dễ dàng trong việc kiềm chế Trung Quốc nữa vì lợi ích của Mỹ và đồng minh ngày càng đan xen trong quan hệ với Trung Quốc. Vì vậy quan hệ Mỹ - Trung sắp tới tiếp tục là cạnh tranh chiến lược, vừa có hợp tác nhưng mặt cạnh tranh cũng gia tăng. Vậy thì ông Joe Biden sẽ phải quản trị quan hệ nước lớn, đặc biệt là quan hệ Mỹ - Trung vừa cạnh tranh nhưng vẫn hợp tác như thế nào ?

Một di sản nữa dưới thời Trump không chắc xóa bỏ được, dù không thích, hay có cách tiếp cận mới. Chẳng hạn tình hình Trung Đông, cục diện đã đặc biệt khác trong 4 năm qua. Việc tái thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Isreal với 1 số nước vùng Vịnh là không thể gạt bỏ được. Quản trị và điều chỉnh điều này với đảng Dân chủ không phải là dễ.

2 lựa chọn chiến lược với khu vực Châu Á - Thái Bình Dương cho ông Biden

Cái chung nhất của nước Mỹ, dù là dưới thời ông Donald Trump, hay trước đó là Obama và sau đây là Joe Biden thì, khu vực Châu Á - Thái Bình Dương tiếp tục là khu vực địa chiến lược của nước Mỹ, tiếp tục coi trọng, can dự và hợp tác sâu sắc với khu vực này.

Cái chung nhất của nước Mỹ, dù là dưới thời ông Donald Trump, hay trước đó là Obama và sau đây là Joe Biden thì, khu vực Châu Á-Thái Bình Dương tiếp tục là khu vực địa chiến lược của nước Mỹ (Đại sứ Phạm Quang Vinh).

Nhưng trải qua đại dịch, nước Mỹ thay đổi, tình hình thế giới cũng thay đổi, quan hệ Mỹ - Trung đã thay đổi, đặt ra nhiều yếu tố mới mà Joe Biden phải đối diện.

Có 2 lựa chọn đã có : Đó là ở khu vực này, đã có Tái cân bằng của Obama, dựa trên cam kết và hợp tác của nước Mỹ ở khu vực, coi trọng quan hệ cả về kinh tế và an ninh, dựa trên quan hệ đồng minh và đối tác, trong đó có cả ASEAN và các đồng minh trong khu vực và quản trị quan hệ nước lớn.

Chính sách Tái cân bằng của ông Obama dựa trên Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) nhằm tạo ra chuỗi cung ứng và giá trị ở khu vực này ở chất lượng và tiêu chuẩn cao hơn, để định hình cả về địa kinh tế, địa chính trị ở khu vực, vừa thúc đẩy thịnh vượng khu vực nhưng đồng thời cũng để quản trị nước lớn. 

Thế nhưng nhìn lại nửa sau 2016, TPP đã không được người dân và chính trị Mỹ chấp nhận vì tính toán về chi phí và lợi ích của Mỹ. Nếu không phải là ông Trump chiến thắng mà là bà Hillary Clinton thì cũng khó có thể thông qua TPP. 

Vậy nếu như dưới thời ông Obama, Mỹ dựa rất nhiều vào TPP và hệ thống đồng minh và đối tác trong đó có ASEAN thì nay, TPP không được nước Mỹ chấp nhận, cái gì sẽ thay thế TPP để gắn kết địa kinh tế, địa chiến lược ?

Lựa chọn thứ 2 là chính sách Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương rộng lớn và cởi mở dưới thời Tổng thống Trump. Hai chính sách này vẫn có điểm chung là lợi ích nước Mỹ, quan hệ với đối tác, đồng minh và quản trị nước lớn và trật tự dựa trên luật lệ.

Câu chuyện Châu Á - Thái Bình Dương được mở ra thành Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương vẫn còn giá trị địa chiến lược của nó.

Trong thời gian vừa qua, Mỹ triển khai một loạt hoạt động gắn kết đồng minh với các đối tác, gắn kết chính trị, an ninh, trong đó có câu chuyện Biển Đông, cũng như gắn kết kinh tế, bắt đầu manh nha những dự án kinh tế, trong đó có đạo luật BUILD ACT, huy động ngân sách cả nhà nước cả tư nhân để đầu tư cho hạ tầng ở khu vực này, củng có quan hệ với các đồng minh nhưng cũng tạo ra sự chọn lọc và khác biệt với Vành đai - Con đường.

Nhưng câu chuyện này là của Donald Trump và đảng Cộng hòa, chưa chắc đã được thừa kế và ưa thích bởi Dân chủ và Biden.

TPP và QUAD : 2 điểm nhấn khác biệt giữa Biden và Trump

Khái niệm Bộ tứ (QUAD) được chính quyền Tổng thống Trump thúc đẩy trong thời gian vừa qua không phải vấn đề mới, từ thời Obama đã có nhưng Trump đẩy mạnh hơn ở mấy khía cạnh là duy trì hoạt động và tham vấn và đẩy lên cấp cao là cấp Bộ trưởng.

Khái niệm này dường như đã có sự đáp ứng nhất định của các nước trong QUAD, đặc biệt là Ấn Độ, Úc, Nhật, tạo ra vành đai không phải thuần túy để chống Trung Quốc mà tạo ra quản trị sự vươn lên của Trung Quốc nhưng không bất lợi cho các nước trong khu vực, không bất lợi cho bảo đảm trật tự dựa trên luật lệ.

Tạo ra vành đai không phải thuần túy để chống Trung Quốc mà tạo ra quản trị sự vươn lên của Trung Quốc nhưng không bất lợi cho bảo đảm trật tự dựa trên luật lệ (Đại sứ Phạm Quang Vinh)

Để bảo đảm trật tự dựa trên luật lệ mà các nước hợp tác cùng có lợi thì bất kỳ là Tổng thống nào cũng phải tạo được luật chơi mà dù nước lớn, nước nhỏ muốn hòa bình, ổn định và có lợi thì phải ủng hộ trật tự dựa trên luật pháp quốc tế, thúc đẩy khu vực dựa trên đa cực để các nước nhỏ có tiếng nói, gắn kết cả về kinh tế và địa chiến lược, đan xen lợi ích cùng có lợi, tận dụng cơ chế đa phương trong khu vực để dù có cạnh tranh, khu vực này cũng không bị bắt buộc chọn bên.

Nếu nhìn nhận Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương về mặt chiến lược được đa phần các nước ủng hộ nhưng thời Trump xử lý thiên quá nhiều về kiềm chế Trung Quốc nhưng không có cái gắn kết đồng minh ở đây, ngắm nhiều về chiến lược mà không có kinh tế.

Trong khi đó, Xoay trục của Obama và Biden lại dựa vào hợp tác và có phần chưa thể hiện được Mỹ có thể đi đầu trước những hành vi của Trung Quốc như vấn đề Biển Đông hay Mekong.

Như vậy, đây là 2 bài toán mà Biden phải điều chỉnh.

Đại sứ Phạm Quang Vinh

Nguồn : Tổ Quốc, 09/11/2020

**********************

Việt - Mỹ sẽ thúc đẩy hợp tác đa diện, giảm ảnh hưởng của Trung Quốc

Benoît de Tréglodé, N.T., RFI, 09/11/2020

Việt Nam đã trở thành một trong những đối tác quan trọng của Mỹ ở Đông Nam Á từ thời cựu tổng thống Barack Obama. Tổng thống Donald Trump đã thắt chặt và mở rộng thêm quan hệ ngoại giao với Hà Nội. Trong nhiệm kỳ của tổng thống Mỹ thứ 46 Joe Biden, Việt Nam sẽ tiếp tục là đối tác chủ chốt trong chiến lược của Mỹ ở Châu Á.

Ngoại trưởng Việt Nam Phạm Bình Minh tiếp đồng nhiệm Mỹ Mike Pompeo nhân chuyến công du Hà Nội của ông ngày 30/10/2020.  AP - Bui Lam Khanh

Tuy nhiên, người dân Việt Nam sẽ cần thêm một chút thời gian để hiểu hơn về ông Joe Biden, trái ngược với ông Trump rất nổi tiếng ở Việt Nam. "Lập trường đối đầu trực diện với Trung Quốc từ hai năm nay (của ông Trump) dĩ nhiên đã giúp Hà Nội đối thoại với Bắc Kinh ở tầm mức mà họ chưa từng có thể nghĩ đến", theo nhận định với RFI tiếng Việt của nhà nghiên cứu Benoît de Tréglodé, giám đốc khu vực Châu Phi - Châu Á - Trung Đông, Viện Nghiên cứu Chiến lược của Trường Quân sự Pháp (IRSEM).

Mối quan hệ Hà Nội - Washington sẽ như thế nào trong nhiệm kỳ sắp tới của ông Joe Biden ? RFI tiếng Việt lần lượt đặt câu hỏi với nhà nghiên cứu Pháp Benoît de Tréglodé và N. T., một nhà nghiên cứu về quan hệ Việt - Mỹ (qua thư điện tử).

Tiếp tục chiến lược an ninh Ấn Độ-Thái Bình Dương

RFI :Thưa nhà nghiên cứu Benoît de Tréglodé, với chính quyền mới của Hoa Kỳ, liệu sẽ có thay đổi trong chính sách an ninh của Mỹ ở Châu Á, cũng như với Việt Nam ?

Benoît de Tréglodé : Một chính quyền mới đứng đầu nước Mỹ sẽ dẫn đến việc các nhân tố ở Châu Á, trước tiên là Trung Quốc, cũng như là Việt Nam và các quốc gia khác ở Đông Nam Á, một cách nào đó xem xét lại đối thoại và quan hệ đối tác với những nhà lãnh đạo mới của Mỹ. Dĩ nhiên là trong những tháng tới, đối thoại sẽ được nối lại, không tập trung và dựa trên những căng thẳng như trong những tháng gần đây dưới thời tổng thống Trump.

Tôi không nghĩ là chính quyền mới sẽ xem xét lại toàn bộ những hồ sơ chiến lược được thông qua dưới thời tổng thống Trump, trong đó có chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương. Đây sẽ vẫn là đường lối trong chính sách quốc phòng của Mỹ ở Châu Á, trong đó có Đông Nam Á, nhưng đúng là có thể sẽ có nhiều đối thoại hơn, để Trung Quốc và Mỹ cùng làm việc với nhau và hiểu nhau hơn. Do đó, nếu nhìn theo quan điểm này, căng thẳng chắc sẽ giảm bớt trong những tháng tới ở Châu Á.

Về chính sách của Hoa Kỳ đối với Việt Nam, sẽ không có việc xem xét lại hoàn toàn những nguyên tắc lớn đang chi phối quan hệ song phương. Năm 2020, Việt Nam và Hoa Kỳ kỷ niệm 25 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Vấn đề Việt Nam vẫn thường được nhìn nhận, chú ý và đôi khi, theo một số người vẫn nói, bị khai thác trong mối quan hệ Mỹ-Trung.

Trong bối cảnh này, nếu Biden đi theo hướng giảm bớt căng thẳng với Trung Quốc, thì tất nhiên sẽ thấy được hệ quả trong mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Việt Nam. Nhưng những bước tiến của Mỹ trong vấn đề bảo vệ tự do hàng hải ở vùng biển quốc tế ở Biển Đông chẳng hạn, là những điều về cơ bản sẽ vẫn được theo đuổi, nhưng có thể với ngôn từ mang tính ngoại giao hơn một chút, hòa dịu hơn một chút. Chúng ta có thể trông đợi những thay đổi sâu sắc trong quan điểm của Mỹ về khu vực, trên thực tế không chắc rằng chính quyền mới sẽ có thể thay đổi bất cứ điều gì.

RFI :Có thể thấy là vấn đề nhân quyền tại Việt Nam ít được chú ý trong nhiệm kỳ tổng thống Trump để tránh cản trở những dự án hợp tác song phương, mà Trung Quốc là mục tiêu sâu xa. Vấn đề này sẽ được đề cập như nào trong chính quyền Joe Biden ?

Benoît de Tréglodé : Trong những năm gần đây, các nhà quan sát nhận thấy vấn đề nhân quyền không phải là một ưu tiên của chính quyền Trump. Những thách thức nằm ở chỗ khác. Chính những thách thức đó giúp Hoa Kỳ tập hợp quanh mình những quốc gia sẵn sàng ủng hộ chính sách Ấn Độ-Thái Bình Dương và hình thành mặt trận chung ở Châu Á chống Trung Quốc. Chắc chắn vấn đề nhân quyền không phải là ưu tiên lớn, ngoài Đối thoại Nhân quyền giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, mà cuộc họp gần đây nhất là vào tháng 10/2020.

Với chính quyền mới ở Mỹ, thông thường đảng Dân chủ vẫn được cho là có khuynh hướng thúc đẩy nhân quyền và dân chủ trên thế giới, nhưng cần nhắc lại là ưu tiên trước mắt của chính quyền mới sẽ là chính trị trong nước và tiếp tục các hồ sơ quốc phòng lớn trên thế giới. Do đó, tôi không chắc là vấn đề nhân quyền ở Việt Nam trở thành một ưu tiên rõ ràng trong chính sách của Mỹ.

Mở rộng hợp tác trên nhiều lĩnh vực phi quân sự

RFI :N. T. là nhà nghiên cứu về quan hệ Mỹ-Việt được RFI tiếng Việt đặt câu hỏi qua thư điện tử. Ngoài vấn đề an ninh, tự do hàng hải ở Biển Đông, những lĩnh vực nào được Việt Nam quan tâm hợp tác với Mỹ ?

N. T. : Theo tôi, có hai lĩnh vực chính mà Việt Nam sẽ quan tâm hợp tác với Mỹ ngoài hợp tác an ninh hàng hải. Thứ nhất là quản lý nguồn nước ở sông Mêkông. Hiện nay, khu vực đồng bằng sông Cửu Long phải đối mặt với tình trạng thiếu nước từ đầu nguồn và nước biển xâm nhập, với nguyên nhân chính là các hoạt động xây đập do Trung Quốc đầu tư ở thượng nguồn và biến đối khí hậu. Đây là một vấn đề cấp thiết đối với Việt Nam khi đồng bằng sông Cửu Long là vựa lúa chính, cung cấp sinh kế cho hàng chục triệu người.

Hợp tác trong lĩnh vực này có thể bao gồm hỗ trợ nông dân ứng phó với ngập mặn và thiếu nước từ thượng nguồn, chuyển đổi sang mô hình sản xuất bền vững hơn, hỗ trợ nông dân tìm kiếm sinh kế mới… Ngoài ra, Việt Nam và Mỹ có thể hợp tác yêu cầu Trung Quốc cung cấp đầy đủ hơn thông tin về các hoạt động xây đập ở thượng nguồn và tác động của chúng đối với các quốc gia ở hạ nguồn như Việt Nam. Sáng kiến Quan hệ đối tác Mỹ-Mêkông đóng vai trò điều phối các hoạt động hợp tác giữa hai nước trong lĩnh vực này.

Lĩnh vực thứ hai là cơ sở hạ tầng. Việt Nam đang trong giai đoạn phát triển kinh tế mạnh mẽ, tạo sức ép rất lớn lên cơ sở hạ tầng vừa thiếu và vừa yếu. Nhu cầu này càng bức thiết trong bối cảnh ngày càng nhiều doanh nghiệp nước ngoài chuyển dây chuyền sản xuất sang Việt Nam và Việt Nam cũng muốn đóng một vai trò lớn hơn trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tuy Trung Quốc là nhà đầu tư cơ sở hạ tầng hàng đầu trong khu vực, Việt Nam tỏ ra thận trọng hơn với đầu tư trong lĩnh vực này của Trung Quốc, đặc biệt là các khoản đầu tư trong khuôn khổ Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI). Nguyên nhân một phần vì lý do an ninh và một phần vì các dự án cơ sở hạ tầng của Trung Quốc thường vướng nhiều vấn đề như tiến độ thi công chậm, đội vốn và chất lượng công trình kém. Do đó, nếu chính phủ và các nhà đầu tư tư nhân của Mỹ đầu tư nhiều hơn vào lĩnh vực này, đây là điều có lợi cho cả Việt Nam lẫn khu vực. Sự hiện diện của Mỹ, cùng cộng tác với Nhật Bản, sẽ đem lại nhiều lựa chọn cho Việt Nam và các nước trong khu vực, tránh tình trạng phụ thuộc vào một nhà đầu tư duy nhất mà có thể dẫn đến các nguy cơ cả về kinh tế và an ninh.

Các thỏa thuận hợp tác mới ký kết gần đây giữa Mỹ và Việt Nam về cải thiện hệ thống thông tin lưới điện, phát triển điện từ khí hóa lỏng (LNG) và xây dựng kho cảng chứa LNG cho thấy cả hai bên đều đang chú trọng tới lĩnh vực này.

RFI :Liệu "Mạng lưới Điểm Xanh" (Blue Dot Network, BDN) gồm Mỹ, Nhật Bản và Úc là một lựa chọn giúp Việt Nam đa dạng hóa đối tác cơ sở hạ tầng ? Liệu BDN có "cạnh tranh" được với các tập đoàn Trung Quốc khi phía Trung Quốc không đặt nhiều điều kiện để cho vay vốn ?

N. T. : Theo quan điểm của tôi, Mạng lưới Điểm Xanh (Blue Dot Network) không nhất thiết phải "cạnh tranh" với đầu tư cơ sở hạ tầng của Trung Quốc. Trước hết đây là một sáng kiến đa phương nhằm chứng nhận các dự án cơ sở hạ tầng đảm bảo các điều kiện về minh bạch tài chính, phát triển bền vững và thân thiện với môi trường. Việc triển khai sáng kiến này vẫn đang diễn ra, vẫn còn nhiều câu hỏi như tiêu chí chứng nhận, giám sát cũng như các quốc gia nào có thể tham gia. Có thể coi sáng kiến Mạng lưới Điểm Xanh là giúp đem lại cho Việt Nam, cũng như các quốc khác trong khu vực, một lựa chọn nữa cho đầu tư cơ sở hạ tầng ngoài đầu tư của Nhật Bản và Trung Quốc.

Một điều cần quan tâm là gần đây, nhiều dự án cơ sở hạ tầng của Trung Quốc, nhất là các dự án thuộc sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI), đã phải hứng chịu nhiều chỉ trích do không đáp ứng được các tiêu chuẩn minh bạch tài chính, phát triển bền vững và đem lại nhiều nguy cơ an ninh địa chính trị. Trong bối cảnh đó, nhiều quốc gia trong khu vực Đông Nam Á đã hủy hoặc xem xét lại nhiều dự án cơ sở hạ tầng do Trung Quốc đầu tư. Ví dụ, Miến Điện đã cho tạm dừng dự án đập thủy điện Myitsone vào năm 2011 và Malaysia đã hủy 3 dự án thuộc BRI vào năm 2018.

Như tôi đã nói ở trên, Việt Nam từ trước tới nay có cách tiếp cận khá thận trọng với đầu tư cơ sở hạ tầng của Trung Quốc so với các nước khác trong khu vực. Do đó, tôi cho rằng Việt Nam sẽ duy trì cách tiếp cận này trong tương lai, nhất là với các dự án có tầm quan trọng về an ninh chiến lược.

RFI : Phải chăng Việt Nam muốn dần giảm bớt phụ thuộc vào Trung Quốc khi mở rộng hợp tác với Mỹ ? Việt Nam sẽ phải cân nhắc rủi ro như nào với Trung Quốc khi tăng cường hợp tác với Mỹ ?

N. T. : Việc Việt Nam mở rộng quan hệ hợp tác với Mỹ không nhất thiết chỉ vì lý do tránh sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Chính sách ngoại giao của Việt Nam luôn là duy trì đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa và đa dạng hóa quan hệ quốc tế. Do đó, Việt Nam đã mở rộng và tăng cường hợp tác không chỉ với Mỹ, mà còn với các cường quốc khác trong khu vực như Nhật Bản, Úc, Ấn Độ và các nước khác ở nhiều lĩnh vực khác nhau.

Về những rủi ro Việt Nam có thể phải đối mặt với Trung Quốc khi mở rộng quan hệ hợp tác với Mỹ, điều này còn phụ thuộc vào bản chất của hoạt động hợp tác và tác động của nó tới lợi ích của Trung Quốc trong khu vực. Các rủi ro có thể bao gồm căng thẳng gia tăng trên Biển Đông và khả năng Trung Quốc đơn phương áp đặt một số biện pháp hạn chế trao đổi thương mại, như nước này đã làm đối với Nhật Bản, Hàn Quốc và gần đây nhất là Úc.

Tuy nhiên, ngoại trừ tình hình căng thẳng trên Biển Đông, Việt Nam chưa phải đối mặt với các biện pháp hạn chế thương mại của Trung Quốc. Lý do thứ nhất là vì Việt Nam đã khéo léo xử lý quan hệ với cả Mỹ và Trung Quốc. Thứ hai là vì hợp tác Mỹ-Việt chủ yếu tập trung vào trao đổi thương mại song phương và các lĩnh vực phi quân sự. Tăng cường hợp tác quốc phòng Mỹ-Việt trong giai đoạn gần đây cũng thiên về nâng cao năng lực an ninh hàng hải của Việt Nam, như tăng cường nhận thức khu vực trên biển (maritime domain awareness) và thực thi pháp luật trên biển (maritime law enforcement). Đây là những lĩnh vực hợp tác ít gây tranh cãi và giúp hai bên từng bước xây dựng lòng tin và sự hiểu biết về quan điểm của mỗi bên.

RFI tiếng Việt xin chân thành cảm ơn hai nhà nghiên cứu N. T., chuyên về quan hệ Việt-Mỹ và Benoît de Tréglodé, Viện Nghiên cứu Chiến lược của Trường Quân sự Pháp (IRSEM).

Thu Hằng

Nguồn : RFI, 09/11/2020

***********************

Kỳ vọng gì ở Tổng thống đắc cử Hoa Kỳ 2020 và bang giao Mỹ - Việt ?

BBC, 09/11/2020

Hoa Kỳ tiếp tục ủng hộ Việt Nam về an ninh, chủ quyền trên Biển Đông, đồng thời hỗ trợ tiến bộ cho Việt Nam về cả dân chủ, nhân quyền lẫn kinh tế và phát triển, là một số kỳ vọng được một số nhà quan sát thời sự, chính trị và bang giao Mỹ - Việt chia sẻ với BBC sau khi ông Joe Biden được loan tin thành Tổng thống đắc cử mới đây.

Thượng nghị sĩ Joe Biden trao đổi với nhân chứng chiến tranh, bà Kim Phúc, hôm 06/05/2003 tại Hoa Kỳ, sau một họp báo mà ông thuyết trình về bảo vệ phụ nữ, trẻ em trong chiến sự

"Chắc chắn rằng tôi cũng như rất nhiều người đã rất kỳ vọng, trước hết là đã mong muốn Tổng thống Donald Trump thắng cử lần này trong kỳ bầu cử 2020, nhưng trường hợp kết quả sau cùng cho thấy ông Donald Trump không thắng cử, thì một chính quyền Mỹ khác ngoài ông Donald Trump dù có lên cầm quyền ở Mỹ, thì tôi vẫn tin rằng đường lối của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc có lẽ vẫn còn tiếp tục", Phó Giáo sư Hoàng Ngọc Giao, Viện trưởng Viện Chính sách, Pháp luật và Phát triển từ Hà Nội nói với BBC hôm 08/11.

"Về nhận thức của mối nguy cơ, nguy hiểm của Trung Quốc đối với Hoa Kỳ và an ninh quốc tế, khu vực, tôi nghĩ rằng nhận thức đó ở cả hai đảng lớn ở Hoa Kỳ cũng như ở các nhà lãnh đạo mới vẫn như nhau, tuy nhiên, tôi vẫn lưu ý rằng nếu không phải là ông Donald Trump lãnh đạo tiếp, thì rất có thể chính quyền khác, với một cách tiếp cận có thể nhẹ nhàng hơn với Trung Quốc, không quyết liệt và không quyết đoán như Tổng thống Donald Trump đã thể hiện và hành động, thì điều đó sẽ tạo điều kiện câu giờ về thời gian cho Trung Quốc để Trung Quốc mạnh mẽ lên hơn nữa và đó là một mối nguy đối với bang giao và an ninh quốc tế.

"Còn riêng đối với Việt Nam, tôi nghĩ dù bất kỳ chính quyền nào lên ở Mỹ tới đây, thì chính sách của Hoa Kỳ đối với Việt Nam cũng sẽ không thay đổi gì nhiều, tuy nhiên, có bước đi những bước mạnh mẽ hơn nữa hay không thì nó còn phụ thuộc vào mối quan hệ của chính quyền mới này, mà không phải là chính quyển của Tổng thống Donald Trump nữa, với Trung Quốc như thế nào.

"Có mạnh mẽ hơn với Việt Nam hay không, thì đó lại còn phụ thuộc vào yếu tố quan hệ của chính quy mới đó với Trung Quốc cụ thể như thế nào, họ xử lý vấn đề khủng hoảng ở Biển Đông ra sao và đấy là chính là cái mà có lẽ là tôi và cũng rất nhiều đồng nghiệp của tôi lo ngại", ông Hoàng Ngọc Giao, người cũng từng là Phó Vụ trưởng Ban Biên giới Chính phủ Việt Nam nói với BBC News tiếng Việt.

"Đề cao dân chủ và thúc đẩy hợp tác kinh tế rất quan trọng"

Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng nâng ly chúc mừng trước bữa tiệc trưa với Phó Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden tại Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ ngày 07/7/2015 tại Washington, Dân chủ

Từ Hà Nội, Phó Giáo sư Nguyễn Hoàng Ánh, một chuyên gia trong lĩnh vực ngoại thương có nhiều năm giảng dạy tại các đại học ở Hà Nội và Việt Nam nói với BBC :

"Chúng tôi nghĩ là cũng mong Hoa Kỳ giữ được những giá trị như dân chủ và sẽ là thế lực đứng ra đảm bảo cho hoạt động dân chủ không bị gây quá nhiều khó khăn ở Việt Nam.

"Là một người nghiên cứu về kinh tế, chúng tôi rất mong mỏi quan hệ kinh tế Việt - Mỹ sẽ tiếp tục phát triển.

"Chúng ta biết hiện nay Mỹ là nền kinh tế đứng thứ nhất thế giới, nhưng đầu tư nước ngoài của Mỹ vào Việt Nam chỉ đứng thứ 11 và Mỹ cũng không phải là một đối tác thương mại lớn nhất.

"Đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam năm 2020, một điều mà mọi người không để ý, bởi vì mọi người thường nghĩ Mỹ gây khó khăn cho Trung Quốc thì Trung Quốc yếu đi, nhưng mọi người không hề theo dõi được rằng trong thời gian Mỹ gây khó khăn với Trung Quốc, thì thương mại của Trung Quốc vào Việt Nam lại tăng lên và vị thế của Trung Quốc ở Việt Nam lại tăng lên.

"Nói cách khác là sự phụ thuộc của Việt Nam vào Trung Quốc lại tăng lên nữa, cho nên điều mong mỏi của tôi là làm thế nào để cho Mỹ có thể phát triển một quan hệ thương mại lành mạnh với không chỉ Việt Nam mà với tất cả các nước trong khu vực", bà Hoàng Ánh nói với một hội luận Bàn tròn Thứ Năm của BBC News tiếng Việt.

Quan ngại nếu chính quyền Biden trở nên "mềm mỏng"

Có một số ý kiến đặt vấn đề và quan ngại liệu chính quyền sắp tới ở Mỹ có 'mềm mỏng' với Trung Quốc, điều có thể gây ra bất lợi cho Việt Nam, hay không

Từ Sài Gòn hôm 08/11, nhà báo tự do Sương Quỳnh nói với BBC :

"Quan hệ Việt - Mỹ trong 4 năm qua theo tôi không tiến bộ, rất mờ nhạt. Tổng thống Donald Trump còn áp thuế cho những mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam thì đó là điểm lo chứ không có gì đáng mừng. Nhưng có lẽ do ông Trump dành tổng lực tấn công Trung Quốc quá nên cũng không chú ý gì đến Việt Nam mấy.

"Vừa qua Trung cộng đã lũng loạn thế giới, nhưng qua dịch virus Vũ Hán cũng làm các nước tỉnh ra. Để Trung cộng làm công xưởng sản xuất thuê cho các nước thì đã là phụ thuộc kinh tế, nên khi dịch xảy ra trở tay không kịp, thiếu thốn từ khẩu trang cho đến thiết bị y tế. Do đó nếu Tổng thống Donald Trump mà thắng cử và khống chế được Trung cộng thì sẽ ổn định kinh tế không chỉ ở nước Mỹ mà còn cho cả Thế giới.

"Nhưng nếu ông Biden thắng cử, với chính sách mềm mỏng, bắt tay với Trung cộng thì tôi e rằng Bắc Kinh sẽ có thêm sức mạnh. Và điều lo ngại nhất cho Việt Nam là Trung cộng sẽ chiếm lĩnh biển Đông, kinh tế VN vốn đã phụ thuộc vào Trung Quốc, tới đây có thể sẽ càng phụ thuộc hơn, trong khi ở nhiều nơi khác, Đài Loan, Hong Kong chẳng hạn, sẽ càng ngày càng nguy ngập nhiều hơn và có khả năng mất độc lập, tự chủ".

Cũng từ Sài Gòn, cùng hôm Chủ Nhật, cựu phóng viên và đạo diễn phim thuộc báo Thanh Niên, ông Trần Đình Thu nói với BBC :

"Nếu Ủy ban bầu cử quốc gia Hoa Kỳ tuyên bố ông Biden là tổng thống kế tiếp, có lẽ tôi hoàn toàn không có bất cứ sự mong đợi nào cho nước Mỹ và cho đất nước Việt Nam của tôi cả. Tôi tin rằng giai đoạn "Obama kéo dài" sẽ trở lại nước Mỹ và chẳng bao lâu nữa dân Mỹ sẽ phải đi học tiếng Trung quốc như ông Trump đã từng nói. Khi đó Chiến tranh thương mại với Trung quốc sẽ dịu dần rồi ngưng hẳn. Chính sách hòa hoãn với Iran, với Cuba, với Venezuela sẽ trở lại như thời Obama.

"Tôi không có kỳ vọng gì nếu ông Biden đắc cử cả. Không phải là tôi cực đoan nhưng quả thật cuộc bầu cử của nước Mỹ vừa qua thực chất là cuộc chọn lựa của người dân Mỹ để cho nước Mỹ trở nên vỹ đại hay là một nước Mỹ ngủ quên trước thời tổng thống Trump".

Giá trị biểu tượng của ngôi vị Tổng thống ở Mỹ "rất quan trọng"

Nêu quan điểm riêng tại hội luận Bàn tròn thứ Năm (05/11/2020) của BBC News tiếng Việt từ California, Tiến sĩ, Luật sư Nguyễn Hữu Liêm, đồng thời là một học giả về triết học, nhấn mạnh điều mà ông muốn bất cứ ai đắc cử cần thể hiện như một kỳ vọng :

"Biểu tượng ngôi vị Tổng thống ở Mỹ rất là quan trọng cho một số đông người và chính tôi cũng quan niệm như vậy.

"Là vì định danh và chức vụ Tổng thống Mỹ không phải chỉ là vấn đề chính sách mà thôi, mà còn là một biểu tượng và giá trị dân chủ, mà trong đó, định chế đó thiết lập một đầu cầu và một vai trò lãnh đạo cho thế giới trên phương diện đạo đức về chính trị.

"Nếu người Mỹ và đất nước Mỹ không còn uy tín để mà đại diện cho giá trị dân chủ, đa dạng và đa nguyên như hiện nay, mà nhất là vấn đề tôn trọng uy tín, danh dự của nhau, và nhất là trong hòa giải sự khác biệt, thì nước Mỹ sẽ đi vào những nguy khốn khác.

"Tôi cũng mong rằng nếu ông Biden đắc cử, có vẻ như ông Biden đang thắng thế, thì ông Biden cũng nên cẩn trọng, đừng có đi về phía bên tả quá nhiều để làm cho khối bên hữu, khối mà ủng hộ ông Trump, càng ngày càng bị giống như là đặt ra khỏi lề của xã hội, thành ra tất cả những cái đó tạo ra những cái phân cực càng lớn hơn nữa...

"Cá nhân ông Biden hay ông Trump chẳng qua chỉ là những biến số về nhân cách của con người mà thôi, nhưng mà có một nguyên lý thông suốt trong nền chính trị của Mỹ, đó là giá trị của con người và giá trị của định chế đại diện cho một giá trị lớn hơn mà văn minh nhân loại đang hướng đến.

"Thì tôi nghĩ là nước Mỹ dù dưới ông Trump hay ông Biden trong 4 năm tới đừng làm cho thế giới và nhất là những người như chúng ta thất vọng", Tiến sĩ, Luật sư Nguyễn Hữu Liêm nói với Bàn tròn của BBC.

Sẽ không có thay đổi gì lớn trong thời gian trước mắt ?

Trở lại với chính sách tới đây mà Hoa Kỳ có thể có liên quan bang giao Mỹ - Việt và an ninh Biển Đông, hôm 08/11, từ Đại học Maine, Hoa Kỳ, Giáo sư Ngô Vĩnh Long, một sử gia và nhà phân tích chính trị, bang giao quốc tế, nói với một chương trình bình luận chuyên đề hậu Bầu cử Mỹ 2020 của BBC :

"Trong thời gian trước mắt, quan hệ của Mỹ với Việt Nam sẽ không thay đổi, đặc biệt là trong vấn đề quân sự và an ninh, bởi vì vấn đề này đã tiến triển từ lâu rồi.

"Về sau, về dài, nó sẽ có thay đổi, nhưng tôi nói về sau về dài là ít nhất 2 năm nữa.

"Lý do là bởi vì ông Joe Biden phải dọn "rác" ở nước Mỹ trước, rồi sau ông mới lo các vấn đề đối với nước ngoài.

"Việt Nam lẽ dĩ nhiên là một chỗ quan trọng, nhưng Việt Nam không phải là quan trọng nhất, nên tôi nghĩ đối với Việt Nam, quan hệ của Mỹ đối với Việt Nam vẫn tiếp tục như thế".

"Sẽ tụ hợp lại lực lượng và quan tâm Hiệp định xuyên Thái Bình Dương ?"

Từ tiểu bang Georgia, chính trị gia thuộc đảng Cộng hòa Mỹ, ông Vũ Nguyễn Bảo Kỳ bình luận :

"Trong 20/15 năm qua, từ thời của chính quyền của ông Bill Clinton mà có bình thường hóa quan hệ ngoại giao đối với Việt Nam, sự liên hệ giữa hai nước càng ngày càng tiến triển, riêng tôi, tôi đã thấy vào thời gian 2015, 2016, lúc chính quyền của ông Barack Obama đưa ra và cố làm sao thông qua được Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), thì tôi đã đặt hy vọng làm sao Hoa Kỳ có thể lãnh đạo được một khối Châu Á - Thái Bình Dương để đối phó với Trung Quốc một cách mạnh mẽ hơn.

"Và riêng nguyện vọng của Hiệp định TPP lúc đó là để làm sao đẩy mạnh sự liên hệ mậu dịch của 12/13 nước, trong đó có ở vùng Đông Nam Á và đồng thời thúc đẩy đối sách của Hoa Kỳ với Trung Quốc, sau khi Hoa Kỳ rút ra khỏi TPP, tôi thấy nó tạo ra một số mâu thuẫn đối với một số nước như là Việt Nam đối với Trung Quốc còn hơn cả trước đây nữa.

"Là bởi vì Trung Quốc rất giỏi để chia rẽ mọi quốc gia khác nhau, và như là Đài Loan đã biết lâu nay là họ khó tạo ra tư thế, vị thế cho những nước nhỏ, nên tôi thấy như Giáo sư Ngô Vĩnh Long đã nêu, trong thời gian ngắn hạn, chính sách của chính quyền mới của ông Joe Biden sẽ không thay đổi đối với các nước ở Đông Nam Á.

"Và những tháng gần đây chính một số nhà cựu lãnh đạo quân nhân ở Bộ Quốc phòng Mỹ từ xưa đến nay và đồng thời một số nhân sự trong chính quyền từ thời ông George W. Bush qua đến những nhóm ủng hộ ông Mitt Romney và ông John McCain, họ chuyên là lãnh đạo gia của thành phần quốc phòng và quốc tế, đã có những lời ủng hộ vì họ thấy ông Biden là người đã tụ hợp thêm những người là những tiếng nói chung (hai đảng) mà có kinh nghiệm để đối phó với Trung Quốc và đối phó với những phe chống Hoa Kỳ và đồng thời chống lại khối dân chủ trên khắp thế giới".

"Không có Voi, bắt Lừa gánh thay và liệu có giữa đường đứt gánh ?"

Từ Hà Nội, ông Nguyễn Hữu Vinh, cựu Thiếu tá An ninh từng làm việc trong Bộ Công an Việt Nam, bình luận thêm với BBC :

"Nếu muốn đoán đường lối của ông Joe Biden thế nào, liên quan Việt Nam và Biển Đông, chúng ta cứ nhìn ngược lại chính quyền của ông Barack Obama.

Ông Joe Biden ngay sau cuộc phát biểu trước cử tri và quốc dân cả nước Mỹ từ Wilmington, tiểu bang Delawarey, trong buổi tối 07/11/2020 sau khi ông được truyền thông Mỹ loan bố thắng cử

"Và ông Biden có mặt trong đó và người ta nói rất ngắn gọn thôi là chính quyền của ông Obama là nhu nhược với Trung Quốc.

"Và thứ hai là liệu bây giờ ông Biden phải cố gắng hơn thời đó, hơn ông Obama không ?

"Thì đó là một câu hỏi và tôi xin nhắc lại là nếu như ông Joe Biden thắng thì thôi thì không có Voi, đành phải bắt Lừa vác nặng.

"Có nghĩa là ông Biden phải cố gắng để lãnh một gánh nặng của một con voi và có thể giữa chừng ông ấy bị đứt gánh", ông Nguyễn Hữu Vinh bình luận từ góc nhìn cá nhân, cùng tính cách quan điểm riêng như của các ý kiến khác ở trên khi các nhà bình luận trao đổi với BBC News tiếng Việt.

*********************

Đại sứ Shear : Việt Nam là đối tác mạnh trong chính sách đối ngoại của Biden

VOA, 09/11/2020

Giữa lúc các nhà lãnh đạo nhiều nước, trong đó có Anh, Pháp, Đức, Canada, Ấn Độ, Đài Loan… gửi lời chúc mừng ông Joe Biden trở thành tổng thống đắc cử của Mỹ, nhiều người ở Việt Nam bày tỏ trên mạng xã hội rằng họ muốn biết Việt Nam sẽ có vị trí thế nào trong chính sách đối ngoại của ông Biden khi ông chính thức nắm quyền.

Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden nâng cốc với Tổng bí thư Đảng cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng ở Mỹ hôm 7/7/2015

Nói với VOA về vấn đề này hôm 8/11, cựu Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, cựu Đại sứ Mỹ tại Việt Nam David Shear nhận định rằng Việt Nam là đối tác mạnh trong chính sách ngoại giao của ông Biden liên quan đến các vấn đề Biển Đông, cạnh tranh với Trung Quốc, nhân quyền và biến đổi khí hậu.

Chính sách đối ngoại của ông Biden được trình bày trong số tháng 3/tháng 4 của tạp chí uy tín Foreign Affairs, khi ông còn là ửng cử viên tổng thống của đảng Dân chủ.

Theo tìm hiểu của VOA, bài viết dưới tựa đề "Vì sao nước Mỹ phải lãnh đạo trở lại" của ông Biden nêu ra nghị trình đối ngoại quan trọng, tuy không nhắc đến Việt Nam hay Biển Đông một lần nào, song có 4 vấn đề liên quan đến Việt Nam.

Dân chủ, nhân quyền

Ông Joe Biden đặt vấn đề nhân quyền làm ưu tiên số 1 trong chính sách đối ngoại của mình, theo bài viết của ông trên Foreign Affairs.

"Trong năm đầu tiên nắm quyền, Hoa Kỳ sẽ tổ chức và làm chủ nhà một Hội nghị Thượng đỉnh Dân chủ toàn cầu để mang lại sức sống mới cho tinh thần và mục đích chung của các quốc gia thuộc thế giới tự do", ông Biden viết.

Chính trị gia của đảng Dân chủ cho hay trong chính sách đối ngoại của ông, Hoa Kỳ sẽ ưu tiên thúc đẩy các cam kết của các quốc gia trong ba lĩnh vực : chống tham nhũng, phòng vệ chống lại chủ nghĩa độc tài, và thúc đẩy nhân quyền ở các quốc gia.

Ở vị trí ứng cử viên tổng thống khi đó, ông Joe Biden chỉ trích chính quyền của Tổng thống Trump vì đã xem thường những người thuộc phe dân chủ trong khi công nhận các chính phủ bất lương, tham nhũng.

Đối thoại Nhân quyền Việt Nam - Hoa Kỳ lần thứ 22 tại thủ đô Washington, Hoa Kỳ, ngày 17/5/2018. Twitter EAP US Department of State

So sánh 2 cách tiếp cận với dân chủ, nhân quyền giữa ông Trump và ông Biden, cựu Đại sứ Mỹ David Shear, một quan chức thuộc chính quyền thời Tổng thống Obama, nói với VOA :

"Tôi nghĩ có sự khác biệt to lớn giữa chính quyền của ông Trump và chính quyền của ông Biden về vấn đề nhân quyền. Tôi tin chắc rằng khi ông Biden nắm quyền tổng thống, ông sẽ khôi phục mối quan tâm của Mỹ vào dân chủ, nhân quyền, không chỉ ở Mỹ mà cả ở nước ngoài. Ông sẽ thực hiện một chính sách mạnh mẽ về vấn đề này".

Cựu Đại sứ Shear điểm lại rằng dưới thời Tổng thống Obama, Mỹ và Việt Nam có đối thoại rất xây dựng về nhân quyền, và ông tiên liệu dưới thời Tổng thống Biden, hai nước cũng sẽ tiến hành đối thoại mang tính xây dựng tương tự.

Cạnh tranh với Trung Quốc

Nêu tầm nhìn chiến lược về Trung Quốc, ông Joe Biden viết trong số tháng 3/tháng 4 của Foreign Affairs rằng "Hoa Kỳ chắc chắn cần phải cứng rắn với Trung Quốc".

Ứng cử viên của đảng Dân chủ khi đó mà nay là tổng thống đắc cử đánh giá nền kinh tế số 2 thế giới với dân số 1,4 tỉ người "là một thách thức đặc biệt" đối với Mỹ và đồng minh.

Vì vậy, ông Joe Biden xác định rằng "cách tốt nhất để xử lý thách thức đó là xây dựng một mặt trận thống nhất bao gồm các đồng minh và đối tác của Mỹ" để đối đầu với Trung Quốc, kể cả trong các vấn đề về cách hành xử xấu và những vi phạm nhân quyền của Bắc Kinh.

Cựu Đại sứ Mỹ David Shear nhận xét rằng thông điệp kể trên của ông Biden thể hiện sự nhất quán của chiến dịch tranh cử, nhấn mạnh đến việc Mỹ cần làm việc chặt chẽ hơn với các đồng minh và đối tác, mà theo ông Shear, bao gồm cả Việt Nam. Ông Shear nói :

"Việt Nam chắc chắn là một đối tác mạnh. Tôi hình dung rằng chính quyền mới [của ông Biden] sẽ muốn tăng cường quan hệ song phương, cũng như mở rộng và củng cố hợp tác đa phương. Tôi nghĩ chính quyền mới sẽ nhắm đến làm việc chặt chẽ hơn với Việt Nam về mặt ngoại giao ở cả Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á lẫn Diễn đàn An ninh Khu vực thuộc ASEAN".

Từ kinh nghiệm khi giữ chức vụ cấp cao về ngoại giao lẫn quốc phòng vào thời Tổng thống Obama, ông Shear nói thêm với VOA rằng nếu ông là quan chức cấp cao thuộc chính quyền mới, ông chắc chắn sẽ thúc giục tân tổng thống tiếp cận với Việt Nam và Đông Nam Á "càng sớm càng tốt".

Theo dõi dư luận trên mạng xã hội, VOA nhận thấy nhiều người Việt tỏ ý lo ngại rằng ông Biden trên cương vị tổng thống Mỹ sẽ không cứng rắn bằng Tổng thống đương nhiệm Donald Trump trong việc đối phó với Trung Quốc, đặc biệt là trong việc chống Trung Quốc đánh cắp công nghệ và thúc đẩy các công ty Mỹ rời khỏi Trung Quốc.

Về vấn đề này, cựu Đại sứ David Shear, cũng từng là cựu Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ chuyên trách An ninh Châu Á-Thái Bình Dương, đưa ra nhận định với VOA :

"Chính quyền ông Biden sẽ tiếp tục nhiều việc của chính quyền ông Trump đối với kiểm soát công nghệ, sự cần thiết phải kiểm soát dòng chảy công nghệ sang Trung Quốc. Có sự đồng thuận mạnh mẽ giữa các đảng viên Cộng hòa và Dân chủ về vấn đề này. Tôi nghĩ ta sẽ thấy Tổng thống Biden sẽ nhắm đến tăng cường nỗ lực của Mỹ nhằm ngăn chặn Trung Quốc đánh cắp tài sản trí tuệ và làm biến chất mạng internet".

Lưu ý rằng bức tranh lớn về quan hệ Mỹ-Trung là "vừa hợp tác vừa đấu tranh", song cựu Đại sứ Shear tiên liệu rằng chính quyền ông Biden sẽ nhấn mạnh vào phần "đấu tranh" nhiều hơn.

Đại sứ Mỹ David Shear cùng các phóng viên Việt Nam tại tư dinh ở Hà Nội, theo dõi bầu cử tổng thống Mỹ, 6/11/2012

Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương

Trong chiến lược ngoại giao mà ông Biden đăng lên tạp chí Foreign Affairs, ông nói nước Mỹ sẽ tái đầu tư vào các đồng minh theo hiệp ước gồm Australia, Nhật Bản và Hàn Quốc, đồng thời làm sâu sắc thêm các quan hệ đối tác với Ấn Độ và Indonesia, nhưng không nhắc đến Biển Đông.

Tất cả các nước kể trên đều ở trong khu vực có gắn bó chặt chẽ với lợi ích của Mỹ là Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, chứa đựng cả Biển Đông nơi Mỹ can dự ngày càng nhiều trong những năm gần đây để phản bác các yêu sách chủ quyền bị Mỹ gọi là "phi pháp" và "quá đáng".

Cựu Đại sứ Shear nói với VOA rằng việc Biển Đông không được đề cập không đồng nghĩa là ông Biden xem nhẹ tuyến đường thủy chiến lược này :

"Tôi nghi ngờ chuyện chính quyền ông Biden lại tảng lờ Việt Nam và Biển Đông. Tôi nghĩ đó là vấn đề quan trọng đối với họ. Có thể họ sẽ có cách tiếp cận hơi khác về vấn đề này. Tôi dự báo là Biển Đông, mối quan hệ với các nước ASEAN có tuyên bố chủ quyền ở vùng biển, trong đó có Việt Nam sẽ là điều quan trọng đối với chính quyền của ông Biden".

Cựu Đại sứ, cựu Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ David Shear cho rằng nhiều công việc từ thời Tổng thống Obama, khi ông Biden tham gia ở vai trò Phó Tổng thống, sẽ được tiếp tục trong thời gian sắp tới khi ông Biden là tổng thống Mỹ. Ông Shear nói thêm :

"Về Biển Đông, tôi nghĩ tân Tổng thống [Biden] sẽ nhắm đến tăng cường quan hệ ngoại giao và an ninh với Việt Nam, đồng thời cũng sẽ tìm cách củng cố quan hệ kinh tế".

Ông Shear tiên liệu rằng tính nối tiếp về chính sách còn được thể hiện qua việc nhiều khả năng là trong số những quan chức cao cấp trong chính quyền ông Biden sẽ có một số khuôn mặt quen thuộc với Việt Nam, là bạn của Việt Nam, như Tony Blinken, cựu Thứ trưởng Ngoại giao ; Michelle Flournoy, cựu Phó Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng ; hay Susan Rice, cựu Đại sứ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc.

Biến đổi khí hậu

Ông Joe Biden viết trên Foreign Affairs rằng Hoa Kỳ phải lãnh đạo thế giới để đương đầu với mối đe dọa đến sự sống còn của con người là biến đổi khí hậu.

Ông cho biết vào ngày đầu tiên nắm quyền, ông sẽ đưa nước Mỹ tham gia trở lại vào Hiệp định Paris về khí hậu và sau đó tổ chức cuộc họp thượng đỉnh gồm các nước phát thải CO2 nhiều nhất trên thế giới, nhắm đến vận động các nước đặt ra các mục tiêu tham vọng hơn và đạt nhiều tiến bộ hơn, với tốc độ nhanh hơn.

Bình luận về mối liên quan của Việt Nam đến tầm nhìn kể trên của người sắp trở thành tổng thống mới của Mỹ, cựu Đại sứ Shear lưu ý đến Đồng bằng Sông Cửu Long của Việt Nam là một trong những nơi sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ tình trạng nước biển dâng cao do biến đổi khí hậu.

Nước biển dâng cao và phần lớn Đồng bằng sông Cửu Long sẽ bị ngập lụt trong vòng 30-50 năm nữa, cựu đại sứ Mỹ nhắc lại lời cảnh báo của giới khoa học, tiếp đến ông nhận định :

"Đó là điều sẽ thu hút sự quan tâm của chính quyền ông Biden và sẽ là một lĩnh vực Việt Nam và Mỹ hợp tác được với nhau, tìm tòi xem hai bên có thể làm gì cùng nhau để giảm nhẹ tác động của biến đổi khí hậu, không chỉ ở Đồng bằng sông Cửu Long mà cả ở các nơi khác của Việt Nam và trong khu vực".

Hà Nội chưa chúc mừng

Tính đến sáng 9/11, giờ Hà Nội, Việt Nam chưa chính thức gửi lời chúc mừng đến ông Joe Biden dù nhiều lãnh đạo khác trên thế giới đã nhìn nhận ông là tổng thống đắc cử của Mỹ.

Trước đó, hôm 5/11, khi kết quả bầu cử Mỹ còn chưa rõ ràng, Phó Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam Dương Hoài Nam nói Hà Nội "tin tưởng rằng Tổng thống Mỹ nào cũng sẽ ủng hộ" mối quan hệ đã kéo dài 25 năm giữa Mỹ và Việt Nam.

Ông Dương Hoài Nam cũng lặp lại khẳng định của các lãnh đạo Việt Nam gần đây rằng "Việt Nam coi Mỹ là một trong những đối tác quan trọng hàng đầu trên cơ sở tôn trọng độc lập chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và thể chế chính trị của nhau, cùng có lợi".

Nguồn : VOA, 09/11/2020

Trung Quốc, nguồn gốc tất cả mọi xung đột ở Châu Á-Thái Bình Dương

Tất cả các điểm nóng hiện nay tại Châu Á-Thái Bình Dương đều có liên quan đến Trung Quốc. "Bộ tứ Quad +3" sẽ tham gia vào "chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương", một khái niệm làm Bắc Kinh đau đầu. Các chuyên gia của đại học Thanh Hoa nhìn nhận, sự thống trị của Hoa Kỳ có lẽ đã là quá khứ, nhưng thế giới vẫn chưa thể thuộc về Trung Quốc.

Người biểu tình ở New Delhi ngày 22/06/2020 đốt ảnh ông Tập Cận Bình và hàng Trung Quốc, kêu gọi dùng hàng Ấn Độ. © Reuters/Adnan Abidi

Liên quan đến Châu Á, trong bài "Chiến lược của Bắc Kinh trong căng thẳng tại Châu Á-Thái Bình Dương", thông tín viên Simon Leplâtre của Le Monde nhận định, trong lúc các vụ đụng độ liên tục xảy ra trong khu vực, các nước láng giềng của Trung Quốc cố gắng giảm bị lệ thuộc.

Trung Quốc : Chiếc mặt nạ đã rơi !

Viện trưởng Viện Quan hệ Quốc tế thuộc trường đại học Thanh Hoa, ông Diêm Học Thông (Yan Xuetong) khi chủ trì "World Peace Forum" ở Bắc Kinh hôm 16/06/2020 đã tuyên bố : "Sẽ không còn lãnh đạo toàn cầu trong những thập niên tới, vai trò của các tổ chức quốc tế giảm sút, trật tự thế giới sẽ là một trật tự xấu". Nhận định này cách xa cả ngàn dặm so với "cộng đồng nhân loại cùng chung vận mệnh" của Tập Cận Bình, trong khi ông Diêm là một trong những nhà tư tưởng chính của ngành ngoại giao Trung Quốc.

Vô số điểm nóng hiện nay : xung đột đẫm máu Ấn-Trung trên rặng Himalaya (Hy Mã Lạp Sơn), Bắc Triều Tiên cho nổ văn phòng liên lạc với Hàn Quốc, Bắc Kinh áp đặt luật an ninh quốc gia lên Hồng Kông bất chấp sự phản đối của G7, nhiều vụ tập trận bất thường xung quanh Đài Loan…

Đặc biệt các vụ đụng độ liên tục xảy ra tại Biển Đông giữa Trung Quốc và các láng giềng, chủ yếu là Việt Nam. Và từ tháng Năm, Bắc Kinh tăng áp lực kinh tế lên Úc để trừng phạt việc Úc đòi hỏi mở điều tra quốc tế về dịch virus corona. Cựu thủ tướng Úc Kevin Rudd nhận định, lần đầu tiên từ 50 năm qua, hòa bình giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ là vấn đề cốt yếu trong khu vực. Trong đó Đài Loan là hồ sơ nhạy cảm nhất : hải quân Mỹ và Trung Quốc thường xuyên đi qua eo biển, và hồi tháng Tư, có lần chiến hạm đôi bên chỉ cách nhau chưa đầy 100 mét.

Bắc Kinh liên can đến tất cả các xung đột nói trên. Tạp chí Foreign Policy ghi nhận hôm 18/06 : "Những chiếc găng, hoặc mặt nạ đã rơi xuống. Ngoại giao khẩu trang của Trung Quốc trong đại dịch corona đã nhường chỗ cho việc đấu đá với số lượng láng giềng ngày càng nhiều".

Bộ tứ Quad + 3 trong chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương

Đối với cựu thứ trưởng ngoại giao Hà Á Phi (He Yafei), Trung Quốc chỉ có một địch thủ quan trọng là Hoa Kỳ, còn các nước khác không đáng kể. Ông nói : "Trong số các nguy cơ, có xung đột quân sự giữa hai cường quốc chính là Trung Quốc và Hoa Kỳ, hoặc các xung đột nhỏ hơn như giữa Trung Quốc và Ấn Độ, Trung Quốc và Nhật Bản, hay giữa hai nước Triều Tiên". Hà Á Phi cho rằng giải pháp duy nhất là "kinh tế, kinh tế, kinh tế".

Trong khi Washington muốn đưa sản xuất trở về nước, Bắc Kinh - được cho là nạn nhân của chính sách này - kêu gọi các nước Châu Á phát triển các chuỗi cung ứng trong khu vực. Vấn đề các nước láng giềng lại nghĩ ngược lại, muốn giảm lệ thuộc vào Trung Quốc. Hơn nữa, họ còn dần dà xây dựng những liên minh để có tiếng nói có trọng lượng hơn trong tương lai.

Cuối 2017, Nhật Bản, Hoa Kỳ, Ấn Độ và Úc quyết định tái thúc đẩy diễn đàn bộ tứ "Quad", được lập ra cách đó 10 năm theo sáng kiến của Tokyo. Cho dù Quad không phải là một liên minh chính thức, bốn nước này sẽ tập trận hải quân chung. Hơn nữa, kể từ cuối tháng Ba, Quad đã mời ba nước Việt Nam, Hàn Quốc và New Zealand tham dự các hội nghị hàng tuần từ xa.

Về mặt công khai thì chỉ liên hệ đến việc xử lý Covid-19, tuy nhiên theo báo chí Ấn Độ, còn nhằm "duy trì các nước này trong vòng ảnh hưởng". Dù tương lai có như thế nào đi nữa, "Quad +3" cũng sẽ tham gia vào "chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương", một khái niệm làm Bắc Kinh đau đầu. Các chuyên gia của đại học Thanh Hoa nhìn nhận, sự thống trị của Hoa Kỳ có lẽ đã thuộc về quá khứ, nhưng thế giới vẫn chưa chịu trở thành một thế giới của Trung Quốc.

EU kết thúc thời kỳ ngây thơ trước Bắc Kinh

Về quan hệ với Liên Hiệp Châu Âu (EU), nhân dịp đối thoại với ông Tập Cận Bình hôm nay, Le Monde phân tích "Châu Âu đối mặt với Trung Quốc, sự chối từ chậm chạp". EU phải sáng suốt trước một nước Mỹ đã đổi khác trong thời Donald Trump và một Trung Quốc ngày càng hung hăng hơn.

Ban đầu thì hội nghị lần này nhằm chuẩn bị cho một thượng đỉnh đặc biệt giữa toàn bộ các nhà lãnh đạo EU với Tập Cận Bình tại Leipzig tháng Chín tới. Nhưng Đức đã tuyên bố hủy từ tháng Sáu với lý do dịch bệnh, và thật ra, Châu Âu muốn thống nhất đường hướng chính trị trước khi đối đầu với Bắc Kinh. Ngày 17/06, Ủy Ban Châu Âu đã công bố sách trắng, nhằm bảo vệ thị trường Châu Âu trước các công ty nước ngoài được nhà nước trợ cấp để cạnh tranh bất chính, chủ yếu nhắm vào Trung Quốc. Đây là một sự thay đổi hẳn quan điểm, thời kỳ ngây thơ đã kết thúc.

Thủ tướng Đức Angela Merkel có nhiều nỗ lực trong quan hệ với Trung Quốc, trong 15 năm cầm quyền bà đã đến thăm chính thức Bắc Kinh 12 lần. Nhưng vụ công ty robot Kuka của Đức bị tập đoàn điện tử tiêu dùng Midea của Trung Quốc thâu tóm năm 2016 khiến Berlin nhận ra tầm quan trọng của việc Bắc Kinh thâu tóm kỹ nghệ tiên tiến Châu Âu.

Mối nguy sau hai thập niên vô tư chuyển giao công nghệ cho Trung Quốc

Điều đáng lo là sau hai thập niên chuyển giao công nghệ ồ ạt cho Trung Quốc, nay Châu Âu trở nên lệ thuộc vào Bắc Kinh về 5G, dược phẩm... Đặc biệt ngành điện tử đã vô tư trao cho Trung Quốc mọi bí quyết. Một cựu viên chức Châu Âu cho biết, mới cách đây ba năm, người ta vẫn còn nghĩ rằng chuyển giao công nghệ là vô hại vì cho là EU đi trước Trung Quốc một thế hệ, khó thể bắt kịp.

Trung Quốc còn tìm cách chia rẽ Châu Âu với công thức 17+1. Theo chuyên gia Justyna Szczudlik, Viện Quan hệ Quốc tế của Ba Lan, các đề nghị của Bắc Kinh thiếu hấp dẫn đối với các nước thành viên Liên Hiệp Châu Âu vì lãi vay quá cao, nhưng như vậy Trung Quốc cũng đã gây được ảnh hưởng với các nước nhỏ.

Le Monde cho rằng đôi khi vẫn còn một chút ngây thơ, như cao ủy phụ trách đối ngoại EU Josep Borrell hôm 09/06 tuyên bố Trung Quốc không có tham vọng quân sự. Vụ xung đột biên giới đẫm máu với Ấn Độ hôm 16/06 cho thấy : công cụ biểu dương sức mạnh của Bắc Kinh không chỉ đơn thuần dựa vào xuất khẩu và nguồn ngoại hối.

Nghi vấn tin tặc Trung Quốc tấn công ố ạt vào Úc

Cũng liên quan đến Bắc Kinh, Les Echos cho biết "Là nạn nhân một vụ tấn công tin học quy mô, Úc nghi ngờ Trung Quốc".

Tuy thủ tướng Scott Morrison không nêu đích danh, nhưng các chuyên gia nhận ra ngay dấu ấn của Bắc Kinh, "quốc gia duy nhất có thể tấn công hàng loạt và tinh tế như thế". Vụ tấn công mới này đụng đến "các cơ quan của Úc trên tất cả mọi lãnh vực, tất cả cấp độ của chính phủ, của nền kinh tế, tổ chức chính trị, cơ quan y tế và các nhà cung cấp hạ tầng chiến lược". Bộ trưởng quốc phòng Linda Reynolds thì trấn an rằng các dữ liệu cá nhân không bị ảnh hưởng, nhưng kêu gọi các cơ quan phải tăng cường bảo vệ trước tin tặc.

Bắc Triều Tiên gây sự, Hàn Quốc đành phải cứng rắn hơn

Cũng tại Châu Á, Le Monde nhận định "Giấc mơ hòa bình của tổng thống Hàn Quốc bị hủy hoại vì thái độ của Bình Nhưỡng".

Năm 2018, ba hội nghị thượng đỉnh liên Triều chừng như đã mở ra kỷ nguyên hợp tác, và tổng thống Moon Jae-in còn đóng góp vào việc mở ra đối thoại trực tiếp giữa Bình Nhưỡng và Washington. Nhưng sau thất bại của thượng đỉnh Trump-Kim tại Hà Nội tháng 2/2019, Bắc Triều Tiên đã thay đổi thái độ, mà theo một cố vấn của ông Moon, thì Kim Jong-un cảm thấy bị mất mặt.

Những hành động khiêu khích mới từ phía Bình Nhưỡng khiến tổng thống Hàn Quốc phải cứng rắn hơn, trong đó không loại trừ việc tổ chức lại bộ máy. Việc bộ trưởng bộ Thống nhất Hàn Quốc Kim Yeon-chul từ chức cho thấy ôn hòa không đi đến đâu, cần có những nhân vật "thực tiễn và có tham vọng chiến lược hơn" - theo chuyên gia Cheong Seong-chang - nhằm đưa Bắc Triều Tiên quay lại bàn đàm phán.

Giới trẻ chống Trump phá hoại cuộc mít-tinh ở Tulsa

Le Mondequan tâm đến việc cánh hữu chật vật đối phó với cực hữu trong cuộc bầu cử địa phương sắp tới, trong khi Libération chạy tựa trang nhất "Bầu cử địa phương : Hy vọng xanh của cánh tả". Về mặt văn hóa, La Croix chơi chữ "Ánh sáng cho các phòng tối", tức phòng chiếu phim : Sau 100 ngày đóng cửa, các rạp xi-nê hy vọng tìm lại được khán giả, còn Les Echos chú ý đến "Khí hậu : Không thể nào có được sự đồng thuận".

Riêng Le Figaro nhìn sang Hoa Kỳ, khi "Ông Trump lại bước vào chiến dịch tranh cử trong một nước Mỹ bị xâu xé". Ở trang trong, các báo đều chú ý đến tổng thống Donald Trump và cuộc vận động bầu cử.

Libérationcoi "Cuộc mít-tinh ở Tulsa là một khởi động sai lầm của ông Trump". Les Echos nhận xét "Tulsa : Donald Trump chật vật tìm sức sống mới nơi cử tri của mình". Le Figaro ghi nhận ông Trump lại thượng đài, nhưng cuộc mít-tinh đầu tiên của ông từ khi dịch bệnh khởi phát lại không đông đảo như mong muốn, trong lúc đối thủ Joe Biden tỏ ra cứng rắn hơn, với bối cảnh khủng hoảng kỳ thị chủng tộc và kinh tế.

Tuy vậy trên trang web, các báo cũng ghi nhận cuộc mít-tinh ở Tulsa bị hàng ngàn người trẻ chống Trump phá hoại bằng cách đăng ký giữ mấy chục ngàn chỗ ngồi rồi bỏ không đến. Suốt cả tuần lễ, trên mạng TikTok xuất hiện rất nhiều lời kêu gọi như thế, có video thu hút cả triệu lượt xem. Chiến dịch này cũng được tung ra trên mạng Snapchat và Instagram.

Virus corona sẽ chết vào mùa hè ?

Bước sang lãnh vực khoa học, liệu virus corona chủng mới cũng nhạy cảm với sự thay đổi thời tiết như các virus cúm khác ? Có rất nhiều nghiên cứu thậm chí cho ra kết quả trái ngược nhau về vấn đề này, vì rất khó tách rời yếu tố khí hậu khỏi hàng loạt dữ liệu khác.

Một số người cho rằng virus hoành hành trong mùa đông không hẳn vì trời lạnh mà do thói quen tập trung ở những nơi kín đáo, ít thoáng khí. Các thử nghiệm trong ống nghiệm cho thấy virus không còn hoạt động được ở 56°C trong 30 phút, tuy nhiên đây không phải là nhiệt độ bình thường ngoài trời. Một nghiên cứu của Trung Quốc nhận thấy hễ nhiệt độ tăng lên 1°C thì số ca nhiễm mới giảm 3,2% và tử vong giảm 1,2%, và Pháp cũng công nhận điều này. Tuy nhiên theo ông Laurent Lagrost, giám đốc nghiên cứu của INSERM, thì người ta đã nhấn mạnh yếu tố nhiệt độ mà bỏ quên một tiêu chí quan trọng khác là các tia cực tím (UV).

Mặt Trời gởi đến Trái Đất ba loại tia cực tím là UVA, UVB và UVC. UVC mạnh nhất, bị tầng ozone chận lại, UVA quá yếu không có tác dụng gì với vi khuẩn, chỉ còn UVB, mà tầng ozone để lọt 5%. Một nghiên cứu của Mỹ chứng tỏ tại vĩ tuyến 40° Bắc, lượng UVB nhận được trong tháng 6 vào giữa trưa cao gấp sáu lần so với tháng 12, đủ để virus không thể sinh sôi nảy nở. Tuy nhiên đó là virus trong môi trường, chứ không phải đối với những con virus đã xâm nhập vào cơ thể.

Thụy My

Liên Hiệp Quốc khuyến cáo Việt Nam và 12 nước Châu Á

Tú Anh, RFI, 07/06/2020

Cao Ủy Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc lưu ý 12 nước Châu Á trong đó có Trung Quốc, Ấn Độ, Cam Bốt và nhất là Việt Nam nơi có ít nhất 600 công dân bị bắt hay bị công an tra hỏi vì các phát biểu hay thông tin liên quan đến đại dịch Covid-19.

Bà Michelle Bachelet, Cao Ủy Nhân Quyền Liên Hiệp Quốc trong một cuộc họp về vấn đề nhân quyền ở Venezuela tại Geneve, Thụy Sĩ ngày 18/12/2019. AFP - Fabrice Coffrini

Theo bản tin Công giáo Asia News ngày Chủ Nhật 07/06/2020, Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, bà Michelle Bachelet cho biết trong thời đại dịch, tại 12 nước Châu Á có chính sách ngăn cấm người dân theo dõi, trao đổi thông tin liên quan đến vấn đề y tế với lý do "ngăn chận thông tin thất thiệt".

Hàng loạt vụ bắt bớ đã xảy ra mà nạn nhân là công dân mạng, là những người sử dụng Facebook, blogger bày tỏ quan điểm bất đồng hay bị cáo buộc loan tin giả. Trong danh sách 12 quốc gia Châu Á này, ngoài Trung Quốc, Ấn Độ còn có sáu nước Đông Nam Á là Việt Nam, Philippines, Cam Bốt, Thái Lan, Indonesia, Miến Điện.

Điểm gây lo ngại là tại một số quốc gia này, luật chống tin đồn về đại dịch đã từng được sử dụng trong bối cảnh khác để ngăn cấm người dân tham gia tranh luận chính trị hay phê bình nhà nước .

Vẫn theo Cao ủy Nhân quyền Michelle Bachelet, tại Việt Nam, có hơn 600 công dân sử dụng mạng xã hội đã bị công an triệu mời thẩm vấn chỉ vì những công dân này chia sẻ trên mạng các thông tin về dịch siêu vi corona. Đa số bị phạt vạ nhưng ít nhất có hai người lãnh án tù đến 9 tháng và 1.000 đô la tiền phạt.

Trong bối cảnh đàn áp tự do ngôn luận tại Việt Nam, ngày 03/06 vừa qua, Nhà xuất bản Tự Do được Hiệp hội Xuất bản Quốc tế trao giải thưởng Voltaire 2020.

Tú Anh

Tú Anh, RFI, 07/06/2020

*********************

Liên Hiệp Quốc báo động tình trạng trấn áp mạng xã hội trong dịch Covid-19

OHCHR, 05/06/2020

Liên Hiệp Quốc lên tiếng báo động về trình trạng vi phạm quyền tự do biểu đạt ở Châu Á- Thái Bình Dương.

Trong một thông cáo được phát hành ngày 3/6/2020, bà Michelle Bachelet, Trưởng Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc (OHCHR) cho biết các quốc gia Châu Á - Thái Bình Dương đã gia tăng bắt bớ một cách tùy tiện khi người dân lên tiếng chỉ trích chính phủ, hoặc chia sẻ thông tin, quan điểm cá nhân về đại dịch, với cáo buộc là loan truyền "thông tin sai lệch" trên mạng xã hội.

Cao ủy Liên Hiệp Quốc về Nhân quyền Michelle Bachelet Reuters

Luật xử lý "tin giả" và mạng xã hội của nhiều quốc gia trong vùng khiến mối lo ngại về quyền con người gia tăng. Các luật này được sử dụng để ngăn chặn phát ngôn hợp pháp, như công khai tranh luận, chỉ trích chính sách chính phủ và đàn áp tự do ngôn luận.

Bà Bachelet cho biết đại dịch Covid-19 cho thấy ở một số quốc gia đã áp dụng kiểm duyệt chặt chẽ hơn, cùng với việc bắt và giam giữ người dân tùy tiện chỉ vì họ chỉ trích phản ứng của Chính phủ hoặc đơn giản là chia sẻ thông tin hoặc quan điểm về đại dịch.

Các vụ bắt giữ vì bày tỏ sự bất bình hoặc bị cáo buộc đưa thông tin sai lệch đã khiến nhiều người dân bị bắt ở Bangladesh, Campuchia, Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia, Malaysia, Myanmar, Nepal, Philippines, Sri Lanka, Thái Lan và Việt Nam.

Cao ủy nhận thấy cần phải hạn chế thông tin sai lệch hoặc thông tin có hại để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, hoặc bất kỳ sự kích động thù hận nào đối với các nhóm thiểu số ; tuy nhiên việc hạn chế đó không nên dẫn đến kiểm duyệt dù có chủ đích hay không sẽ sụt giảm lòng tin của dân chúng.

"Trong khi các Chính phủ có thể có lợi ích chính đáng trong việc kiểm soát sự lan truyền thông tin sai lệch trong bối cảnh đầy biến động và nhạy cảm, điều này phải tương xứng và bảo vệ quyền tự do ngôn luận", bà Bach Bachet nói.

Kể từ khi bắt đầu đại dịch, các nhà chức trách ở Việt Nam đã báo cáo rằng hơn 600 người dùng Facebook đã được triệu tập để thẩm vấn liên quan các bài đăng trực tuyến về dịch corona.

Nhiều người trong số đó đã bị xử phạt hành chính và nhiều bài viết đã bị xóa đi khỏi mạng xã hội.

Đến nay, ít nhất hai người dùng Facebook đã bị tuyên án hình sự vì đăng tin tức được cho là giả mạo về Covid-19. Họ nhận mức án chín tháng tù giam và phạt tiền hơn 1.000 đô la Mỹ (*).

Từ lâu đã có lo ngại về mức độ hạn chế và tuyên án nặng các vụ án liên quan đến quyền tự do ngôn luận trực tuyến và ngoại tuyến.

"Trong những thời điểm không chắc chắn này, các chuyên gia y tế, nhà báo, nhà bảo vệ nhân quyền và công chúng phải được phép bày tỏ ý kiến ​​về các chủ đề cực kỳ quan trọng liên quan đến công ích, như cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe và xử lý khủng hoảng y tế, xã hội, và kinh tế, cũng như phân phối các mặt hàng cứu trợ", Bachelet nói.

"Không nên sử dụng cuộc khủng hoảng này để hạn chế bất đồng chính kiến ​​hoặc luồng thông tin và tranh luận tự do. Sự đa dạng về quan điểm sẽ thúc đẩy sự hiểu biết sâu về những thách thức mà chúng ta gặp phải và giúp chúng ta vượt qua các thách thức đó tốt hơn.

Các uộc tranh luận sôi nổi về nguyên nhân gốc rễ và những gì cần thiết nhằm khắc phục các tác động kinh tế - xã hội dài hạn cũng như các tác động khác. Việc tranh luận là không thể thiếu trong việc tái thiết quốc gia tốt hơn sau cuộc khủng hoảng".

Nguồn : Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc

--------------------

(*) Tung tin sai về dịch Covid-19, nữ Facebooker lãnh 9 tháng tù ; Bắt giữ đối tượng sử dụng mạng xã hội chống phá Đảng, Nhà nước

*********************

Liên Hiệp Quốc cảnh báo Việt Nam về việc trấn áp mạng xã hội trong dịch Covid-19

VOA, 04/06/2020

Hôm 3/6, Liên Hiệp Quốc lên tiếng báo động về trình trạng vi phạm quyền tự do biểu đạt trong mùa dịch Covid-19 ở 12 quốc gia Châu Á-Thái Bình Dương, trong đó có Việt Nam và Trung Quốc.

Bà Michelle Bachelet, lãnh đạo Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc (OHCHR).

Bà Michelle Bachelet, lãnh đạo Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc (OHCHR), cho biết trong một thông cáo rằng các quốc gia này đã gia tăng việc bắt bớ người dân một cách tùy tiện khi họ lên tiếng chỉ trích chính phủ, hoặc chia sẻ thông tin, quan điểm cá nhân về đại dịch, với cáo buộc là loan truyền "thông tin sai lệch" trên mạng xã hội.

"Kể từ khi bắt đầu đại dịch, nhà chức trách ở Việt Nam loan báo có hơn 600 người dùng Facebook đã bị triệu tập, thẩm vấn liên quan đến việc chia sẻ thông tin về dịch bệnh trên mạng xã hội. Nhiều người trong số họ đã bị xử phạt hành chính và nhiều bài viết đã bị xóa", thông cáo viết.

Văn phòng OHCHR cho biết thêm rằng tính đến thời điểm này, có ít nhất 2 người ở Việt Nam bị tuyên án hay khởi tố hình sự với mức án 9 tháng tù giam và phạt hành chính hơn 1.000 đôla vì đăng tải thông tin bị cho là "sai lệch" về dịch Covid-19.

Mã Phùng Ngọc Phú tại phiên tòa ngày 11/05/2020. Photo VietnamNet

Trước đó, truyền thông Việt Nam cho biết vào ngày 11/5, một toà án ở Cần Thơ đã tuyên phạt 9 tháng tù đối với Mã Phùng Ngọc Phú, 28 tuổi, về tội "Lợi dụng các quyền tự do dân chủ", vì đã đăng tải, chia sẻ, bình luận nhiều bài viết "xúc phạm, bôi nhọ lãnh đạo Đảng, nhà nước và thông tin sai lệch" về dịch Covid-19.

Tương tự, vào ngày 19/4, Công an tỉnh Hậu Giang đã bắt giam bà Đinh Thị Thu Thủy, 38 tuổi, với cáo buộc lợi dụng dịch Covid-19 để "tuyên truyền chống Nhà nước".

Trong khi đó, Bộ Công an Việt Nam cho rằng : "Các thế lực thù địch, phản động trong và ngoài nước đã lợi dụng tình hình dịch bệnh Covid-19 để phát tán trên không gian mạng nhiều thông tin sai sự thật, xuyên tạc tình hình dịch bệnh và công tác chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Bộ Y tế và các bộ, ngành, địa phương trong nỗ lực phòng chống dịch bệnh".

Liên Hiệp Quốc ghi nhận tại Trung Quốc có hơn một chục trường hợp chuyên gia y tế, học giả và công dân bình thường dường như đã bị giam giữ, và trong một số trường hợp bị buộc tội, vì công bố quan điểm của họ hoặc chia sẻ thông tin khác với quan điểm của nhà nước về tình hình Covid -19, hoặc những người lên tiếng chỉ trích phản ứng của Chính phủ về sự bùng phát của dịch bệnh.

Thông cáo của Liên Hiệp Quốc viết : "Trong thời điểm khó khăn do đại dịch gây ra, các chuyên gia y tế, nhà báo, nhà bảo vệ nhân quyền và công chúng phải được phép bày tỏ ý kiến về chủ đề cực kỳ trọng yếu này đối của lợi ích công chúng".

******************

Tình trạng đàn áp tự do ngôn luận đáng báo động trong mùa dịch Covid-19

RFA, 03/06/2020

Bà Michelle Bachelet, Cao ủy viên Nhân quyền Liên Hợp Quốc, bày tỏ lo ngại trước tình trạng đáng báo động về đàn áp tự do ngôn luận ở các khu vực Châu Á-Thái Bình Dương, trong đó có Việt Nam, trong mùa dịch Covid-19.

Theo thông cáo báo chí của Liên Hiệp Quốc phát đi ngày 3 tháng 6, trong mùa đại dịch Covid-19, bà Bachelet cho biết đã chứng kiến sự kiểm duyệt thông tin chặt chẽ hơn ở một số quốc gia, trong đó có Việt Nam, cùng việc bắt giam người dân khi họ lên tiếng chỉ trích chính phủ, hoặc chia sẻ thông tin, quan điểm cá nhân về đại dịch với cáo buộc cho việc loan truyền thông tin sai lệch thông qua báo chị và mạng xã hội.

Chính quyền Việt Nam vừa bắt giữ nhà văn Phạm Thành, nhà báo Nguyễn Tường Thụy và nhà thơ Trần Đức Thạch (bìa trái sang). Photo : RFA

Cụ thể, các báo cáo từ nhà chức trách ở Việt Nam cho thấy đã triệu tập hơn 600 người dùng Facebook vì các bài đăng trực tuyến thông tin về dịch bệnh Covid-19. Nhiều người trong số họ đã bị xử phạt hành chính và bị đề nghị xóa bài viết. Tính đến thời điểm này, có ít nhất 2 người bị tuyên án hình sự vì đăng thông tin bị cho là sai lệch về dịch Covid-19 với mức án 9 tháng tù giam và phạt hành chính hơn 1,000 USD.

Thông cáo của Liên Hiệp Quốc nêu những lo ngại về mức độ nghiêm trọng trong việc đàn áp thông tin và việc tuyên án đối với các trường hợp liên quan đến quyền thực hiện tự do ngôn luận trực tuyến và ở đời thực.

Bà Michelle Bachelet kêu gọi chính phủ các quốc gia hãy để cho dân nước mình như các chuyên gia y tế, nhà báo, nhà hoạt động và người dân nói chung được tự do bày tỏ ý kiến về các chủ đề quan trọng đối với lợi ích công cộng.

********************

Ai bảo vệ những nhà báo chống tiêu cực tại Việt Nam ?

RFA, 02/06/2020

Đe dọa, khủng bố nhà báo

Phóng viên Nguyễn Vương của Báo VTC News, thường trú tại Huế, vào hôm 1/6 cho biết nhận cuộc gọi điện thoại từ ông Hồ Văn Hải, Tổng Giám đốc công ty Cổ phần Thiên An. Ông Hải đã đe doạ phóng viên Nguyễn Vương do viết bài phản ánh việc công ty làm lễ khởi công dự án sân golf khi chưa hoàn thiện các hồ sơ pháp lý được phê duyệt.

Nhà báo Kiều Đình Liệu bị hành hung phải nhập viện ngày 26/9/19. RFA

Trong cùng ngày 1/6, Trưởng văn phòng đại diện Báo Nông thôn Ngày nay ở Hải Phòng, bà Vũ Thị Hải gửi đơn đến công an địa phương và các cơ quan báo chí phản ánh bị kẻ xấu khủng bố bằng cách đổ chất bẩn vào nhà rạng sáng ngày 31/5. Bà Vũ Thị Hải cho rằng việc làm này của kẻ lạ mặt nhằm mục đích đe doạ, khủng bố tinh thần, cản trở tác nghiệp báo chí của mình, vì thời gian gần đây bà và đồng nghiệp đã viết các bài phản ánh tiêu cực, sai trái ở một số đơn vị tại địa phương.

Đài RFA ghi nhận đây là hai vụ việc mới nhất được truyền thông quốc nội loan tin.

Trong năm 2019, vụ việc nhà báo Kiều Đình Liệu bị hành hung hồi cuối tháng 9 gây chú ý dư luận trong và ngoài nước. Nhà báo Kiều Đình Liệu bị nhóm 3 thanh niên đánh tại một quán cà phê đến mức phải nhập viện, sau khi ông phát hiện hai xe ô tô chở gỗ hộp lớn và đã gọi điện cho Hạt trưởng cùng Hạt phó Hạt kiểm lâm Đức Cơ, tỉnh Gia Lai để thông báo sự vụ.

Mặc dù, ngay sau vụ việc này xảy ra, Tổ chức Phóng viên Không Biên giới (RSF) ra thông cáo báo chí thúc giục giới chức Việt Nam phải tìm và trừng phạt những kẻ đã hành hung nhà báo Kiều Đình Liệu ; đồng thời mặc dù Công an thành phố Pleiku được nói là nhanh chóng vào cuộc điều tra nhưng cho đến nay vẫn chưa có công bố nào đến với công luận liên quan vụ việc được điều tra đến đâu.

Bên cạnh đó, hai vụ nhà báo bị thiệt mạng mà không rõ nguyên nhân là nhà báo Tôn Phúc của Tạp chí Dạy và Học Ngày nay và nhà báo Hải Đường của Báo Pháp luật Thành phố Hồ Chí Minh cũng chưa được cơ quan chức năng thông báo về kết quả điều tra. Nhà báo Tôn Phúc được phát hiện chết, khi thi thể của ông được thấy trôi dạt gần khu vực bến phà Cát Lái, ở quận 2, Thành phố Hồ Chí Minh vào tháng 8/2019. Còn nhà báo Hải Đường được tìm thấy xác trên sông Hồng hồi tháng 6/2018.

Từ Đà Nẵng, nhà báo Lê Hải lên tiếng với RFA về những vụ việc như vừa nêu xảy ra cho giới phóng viên, nhà báo tại Việt Nam :

"Thật ra việc đó ở Việt Nam là chuyện bình thường, chuyện xảy ra hàng ngày. Bây giờ người bảo vệ quan trọng nhất là người có tiền".

"Thế lực ngầm" khống chế truyền thông trung thực

Về cái chết của nữ nhà báo Hải Đường, Đài RFA từng được người trong giới xã hội cho biết là do doanh nghiệp gây ra và đút tiền cho chính quyền để làm ém nhẹm vụ việc, xác định nạn nhân chết là do ngạt nước và không phải điều tra.

Nhà báo Lê Hải nêu dẫn chứng về những thế lực khống chế truyền thông ở Việt Nam là những doanh nghiệp, là những nhóm lợi ích mà ông gọi là "người có tiền" có thể định đoạt số phận của nhà báo và thậm chí cả các cơ quan báo chí, truyền thông ở Việt Nam.

"Ví dụ như vừa rồi Báo Phụ nữ Thành phố Hồ Chí Minh đưa tin về Tập đoàn Sun Group thì sau đó bị Bộ Thông tin và truyền thông phạt 55 triệu và đình bản báo online 1 tháng. Dư luận cho rằng khi bài báo ra đời thì Tập đoàn Sun Group hoàn toàn không có ý kiến gì phản đối hết. Nếu như nói sai thì dứt khoát họ phải lên tiếng rồi, thậm chí họ kiện. Nhưng mà họ không kiện. Vậy lý do gì mà Bộ Thông tin và truyền thông lại phạt ? Việc này không theo một kiểu gì hết".

Từ Sài Gòn, nhà báo Nguyễn Ngọc Già tiếp lời liên quan vụ việc Báo Phụ nữ Thành phố Hồ Chí Minh :

"Câu chuyện của Tòa soạn Báo Phụ nữ Thành phố Hồ Chí Minh vừa rồi bị đình bản và bị phạt tiền vì đã dám động chạm đến Tập đoàn Sun Group thì nó vẽ lên cảnh chung của những người làm báo hiện nay ở một tình thế có thể nói rằng xã hội không còn phân biệt về lẽ phải, về đạo đức mà nó chỉ quan tâm đến tình trạng đó là sự thắng thua trên mặt trận thông tin truyền thông".

Nhà báo Nguyễn Ngọc Già nhấn mạnh giới lãnh đạo trong Đảng cộng sản Việt Nam thao túng truyền thông, đặc biệt vào những dịp trước thềm Đại hội Đảng nhằm mục đích đấu đá quyền lực và lợi ích.

Nhà báo Nguyễn Ngọc Già nhận định tình hình của giới làm báo tại Việt Nam càng ngày càng tội tệ và trở nên càng nguy hiểm hơn :

"Báo chí của Việt Nam không tuân theo chuẩn mực của báo chí quốc tế. Thứ hai là không có luật pháp và thứ ba là bị chính trị hóa trầm trọng để phục vụ cho sự đấu đá của nội bộ người cộng sản Việt Nam, chứ cũng không phải phục vụ cho chế độ nữa. Bởi vì báo chí phục vụ cho chế độc độc đảng toàn trị thì nó cũng còn một chuẩn mực tối thiểu. Hiện nay báo chí bị dẫn đến một tình trạng hỗn loạn, hỗn mang và có thể nói là tình trạng hỗn độn. Người ta không biết một cái lề nào hết. Hồi trước còn gọi là ‘lề trái’, ‘lề phải’. Còn bây giờ coi như những nhà báo còn lương tri thì cảm thấy bế tắc và như là đi vào trong rừng rậm mà không có lối ra trong nghề làm báo".

Nhà báo được bảo vệ bởi ai ?

Nhà báo Lê Trung Khoa, Chủ bút của tờ Thoibao.de ở Đức từng phải trình báo với Sở Cảnh sát Berlin về việc ông bị dọa giết do đưa tin Chính quyền Việt Nam đứng phía sau vụ Trịnh Xuân Thanh bị bắt cóc đưa về nước hồi năm 2018. Nhà báo Lê Trung Khoa cho RFA biết sau khi làm việc với phía Cảnh sát Đức thì ông được thông báo biện pháp bảo vệ cá nhân ông được nâng lên.

Còn tại Việt Nam, nhà báo Đỗ Cao Cường, từng bị dọa giết do đưa tin không qua kiểm duyệt về các vấn đề ô nhiễm môi trường, khẳng định nhà báo cất tiếng nói trung thực, phản ánh tiêu cực xã hội thì gọi nôm na là "một mình chống mafia" :

"Mình đang đấu tranh với sự thật thì mình có thể chống lại với tất cả, bao gồm cả nơi làm việc, cả doanh nghiệp, cả đồng nghiệp cho tới tất cả các mối quan hệ nữa. Để đi đến sự thật và bảo vệ những người yếu thế thì đôi khi mình chống lại tất cả đấy".

Hồi tháng 2 năm nay, gia đình ký giả Lê Hà, chủ kênh Tiếng Dân Tivi, một kênh Youtube độc lập lên tiếng đòi quyền lợi cho người dân, bị truy sát khiến mẹ và vợ ông phải nhập viện điều trị.

Vào tối ngày 2/6, Đài RFA liên lạc với ký giả Lê Hà để hỏi thăm thông tin về diễn tiến vụ việc vừa nêu và được ông cho biết :

"Tiến trình vụ án đó thì cơ quan điều tra của Công an tỉnh Tuyên Quang đang tiến hành các bước tố tụng theo quy định. Sắp tới đây chuẩn bị thực nghiệm điều tra để làm theo các bước tố tụng đó. Đối với gia đình của Lê Hà thì cơ quan Công an tỉnh Tuyên Quang đang thực hiện tiến trình đúng quy định".

Ký giả Lê Hà chia sẻ rằng tuy vụ việc gia đình ông bị truy sát được công an điều tra đúng quy định nhưng ông không thể phủ nhận tình trạng các nhà báo kể cả làm việc trong cơ quan báo chí quốc doanh hay nhà báo độc lập đều không được bảo vệ. Thậm chí, theo quan điểm cá nhân ông thì Chính quyền Việt Nam đã không tôn trọng và thực thi theo pháp luật và Hiến pháp Việt Nam lẫn những điều quy định về báo chí của Liên Hiệp Quốc trong việc bắt giữ và cầm tù giới cầm bút, như mới nhất là bắt giữ nhà thơ Trần Đức Thạch, nhà văn Phạm Thành và nhà báo Nguyễn Tường Thụy.

Những nhà báo cất lên tiếng nói trung thực ở Việt Nam, đất nước bị xếp vào vị trí thấp trong bảng tự do truyền thông thế giới, cùng khẳng định rằng dù bị đe dọa, hành hung, bắt bớ, tù đày thì họ vẫn phải làm tròn trách nhiệm của một nhà báo, như nhà báo Đỗ Cao Cường khẳng khái tuyên bố rằng "Giết tôi rồi hãy bắt tôi im lặng !".

Nguồn : RFA, 02/06/2020

*****************

Nhà báo liên tục bị đe dọa vì viết bài chống tiêu cực

RFA, 01/06/2020

Trong các ngày qua, một số nhà báo trong nước đã lên tiếng phản ánh việc họ và gia đình bị đe dọa vì đã có những bài viết phản ánh tiêu cực tại địa phương.

Hình nhà báo Nguyễn Việt Chiến và Nguyễn Văn Hải trên trang đầu báo Thanh Niên hôm 13/5/2008 ở một sạp báo ở Hà Nội. Đây là hai nhà báo bị bắt giữ vì có bài viết phản ánh tham nhũng - AFP

Cụ thể, VTC hôm 1/6 cho biết phóng viên của báo này là Nguyễn Vương, thường trú tại Huế, cho biết nhà báo đáo nhận cuộc gọi điện thoại từ ông Hồ Văn Hải, Tổng Giám đốc công ty Cổ phần Thiên An, đe dọa phóng viên này vì đã viết bài phản ánh việc công ty làm lễ khởi công dự án sân golf khi chưa hoàn thiện các hồ sơ pháp lý được phê duyệt.

Theo VTC, sân golf do công ty Cổ phần Thiên An xây dựng ở thị xã Hương Thuỷ, tỉnh Thừa Thiên - Huế được khởi công hôm 30/5. Lễ khởi công sân golf có sự tham dự của lãnh đạo UBND thị xã Hương Thuỷ ; nguyên lãnh đạo UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế và nguyên lãnh đạo một số bộ ngành.

VTC đã phỏng vấn một lãnh đạo của tỉnh Thừa Thiên - Huế và được cho biết việc khởi công này là chưa phù hợp với quy định hiện hành.

Cũng trong ngày 1/6, báo Thanh Niên cho biết một nhà báo khác là bà Vũ Thị Hải, Trưởng văn phòng đại diện Báo Nông thôn Ngày nay ở Hải Phòng đã bị kẻ xấu khủng bố bằng cách đổ chất bẩn vào nhà.

Theo Thanh Niên, vào sáng ngày 1/6, bà Vũ Thị Hải đã có đơn gửi Công an Quận Hải An, Công an TP Hải Phòng và các cơ quan báo chí, phản ánh việc kẻ xấu vào rạng sáng ngày 31/5 đã đổ dầu luyn pha mắm tôm vào cửa căn nhà ở Hải Phòng mà bà Hải vừa chuyển nhượng cho người khác trong tháng 5.

Trong đơn của mình, bà Hải cho rằng kẻ lạ mặt đổ chất bẩn vào cửa nhà bà vào rạng sáng ngày 31/5 nhằm mục đích đe doạ, khủng bố tinh thần, cản trở tác nghiệp báo chí của mình.

Bà Hải cho biết, thời gian gần đây, bà và đồng nghiệp ở Hải Phòng đã viết các bài phản ánh tiêu cực, sai trái ở một số đơn vị tại địa phương. Ngoài ra, bà cũng viết trên trang Facebook cá nhân phản ánh một số chủ trương của chính quyền Hải PHòng như định giao 99 ha đất để thanh toán dự án BT, chi tiền hàng trăm tỷ đồng mua ấm chén tặng người dân nhân kỷ niệm 65 năm ngày giải phóng Hải Phòng.

Một hiện tượng ‘lạ’ đã xảy ra : chỉ một tháng sau khi Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis bất ngờ thực hiện chuyến thăm Việt Nam vào trung tuần tháng Mười năm 2018, một quan chức ngoại giao chỉ ở bậc trung cấp của Việt Nam là đại sứ mới của Việt Nam tại Ấn Độ - Phạm Sanh Châu - đã xuất hiện trước báo chí nước này và nói "chúng tôi không muốn thấy bất cứ một liên minh quân sự nào được hình thành bởi vì chúng tôi tin là nó không có lợi cho môi trường an ninh trong khu vực".

Nếu không có ‘Bộ Tứ’ với vai trò rất cụ thể của người Mỹ, chế độ cầm quyền ở Việt Nam sẽ biết dựa vào ai để ‘tiến ra biển lớn’ trước họng súng chỉ chực chờ khạc lửa của ‘bạn vàng’ Bắc Kinh ?

‘Liên minh quân sự’ mà ông Châu đề cập chính là ‘Bộ Tứ’ Mỹ, Úc, Nhật Bản, Ấn Độ - một hợp tác an ninh nhằm đảm bảo hòa bình và ổn định cho khu vực Châu Á- Thái Bình Dương.

Được hỏi liệu Việt Nam có ủng hộ liên minh bốn cường quốc này không, Đại sứ Châu nói : "Nếu bất kỳ nước nào muốn bè phái, sử dụng vũ lực hoặc tìm cách dùng vũ lực, thì điều đó đi ngược lại với quan điểm của Việt Nam", theo Times of India.

Mặc dù chỉ là một quan chức bậc trung, nhưng cách nói của ông Phạm Sanh Châu được hiểu là đại diện cho quan điểm của Bộ Ngoại giao Việt Nam, đại diện cho cả ‘siêu bộ’ là Bộ Chính trị đảng ở Việt Nam, kể cả đại diện cho… Trung Quốc.

Từ sau phát biểu của ông Châu, cho tới nay chưa có bất kỳ phản bác hay cải chính nào từ từ các cơ quan hữu quanViệt Nam, cho thấy ông Châu chỉ là một phương tiện để chuyển tải quan điểm của các cấp trên của ông ta.

Như vậy, một lần nữa kể từ năm 2014 là lúc Bộ Chính trị Việt Nam phải chịu cú tát cháy mặt bởi giàn khoan Hải Dương 981 của Trung Quốc khi giàn khoan này xâm phạm vào ‘vùng chủ quyền không thể tranh cãi’ của Việt Nam ở Biển Đông, Việt Nam lại quay trở về với chính sách cố hữu song chẳng có gì là bền vững và hiệu quả của chế độ này : không liên minh quân sự, không cho nước nào đặt căn cứ quân sự trên lãnh thổ Việt Nam, và không liên minh với bất kỳ nước nào để chống lại nước khác.

Hoặc hiểu theo một cách khác : Việt Nam vẫn cố duy trì tư thế đu dây chính trị và quân sự giữa Trung Quốc và Mỹ.

Thế nhưng với cái thế đu dây rất dễ bị té lộn đầu ấy, mà trong thực tế Bộ Chính trị Việt Nam đã bị ‘đồng chí tốt’ Trung Quốc cho té lộn đầu ít nhất hai lần vào năm 2017 và 2018 khi Trung Quốc tung ra các đòn khủng bố về quân sự và ngoại giao tại mỏ dầu khí Cá Rồng Đỏ ở khu vực Bãi Tư Chính mà Việt Nam đang hợp tác với công ty Repsol của Tây Ban Nha để khai thác…, sẽ chẳng có gì giúp cho chế độ độc đảng ở Việt Nam dễ dàng khai thác dầu khí ở không chỉ mỏ Cá Rồng Đỏ mà còn ở mỏ Lan Đỏ và Cá Voi Xanh.

Nếu không tính đến sự trợ giúp trực tiếp của lực lượng hải quân và không quân Mỹ…

Cùng lúc với thông tin chính thức về chuyến thăm Việt Nam bất ngờ vào trung tuần tháng Mười năm 2018 của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis, John Bolton - Cố vấn An ninh Mỹ - trong cuộc phỏng vấn của chương trình Hugh Hewitt có tiếng của Mỹ vào ngày 11/10/2018 đã lần đầu tiên nói bóng gió về khả năng Mỹ và Việt Nam sẽ ‘cùng khai thác dầu khí’.

"Mỹ sẽ hợp tác khai thác dầu khí ở Biển Đông dù có Trung Quốc hay không" - John Bolton nói, tuy không đề cập cụ thể Mỹ sẽ hợp tác khai thác với nước nào trong số các quốc gia đang tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông gồm Việt Nam, Philippines, Malaysia, Brunei, Đài Loan.

Trong bối cảnh ngân sách Việt Nam đang nhanh chóng cạn kiệt và đặc biệt đang quá thiếu ngoại tệ để trang trải nợ quốc tế – lên tới 10 - 12 tỷ USD/năm – và để phục vụ cho nhu cầu nhập khẩu hàng hóa từ các nước, đồng thời phải bảo đảm dự trữ ngoại hối, không thể khác hơn và thật ra cũng chẳng còn lựa chọn nào khác, hy vọng mỏng manh còn lại của Việt Nam chỉ còn là Mỹ - đối trọng quân sự duy nhất với Trung Quốc tại Biển Đông. Để Việt Nam có thể ‘can đảm bám Mỹ’, ít nhất cho tới lúc nào mục tiêu khai thác dầu khí để bồi hoàn cho một nền ngân sách rỗng ruột của Việt Nam vẫn còn bị Trung Quốc thẳng tay cấm đoán.

Nhưng một tháng sau sự kiện James Mattis đến Việt Nam, rất có thể lại xảy ra một sự cố đáng kể nào đó trong quan hệ Việt - Mỹ mà đã khiến Bộ Chính trị Việt Nam phải bật đèn xanh cho một quan chức bậc trung là Đại sứ Phạm Sanh Châu bật ra phát ngôn phản đối ‘Bộ Tứ’.

Hậu quả tiếp tới là rất rõ : nếu không có ‘Bộ Tứ’ với vai trò rất cụ thể của người Mỹ, chế độ cầm quyền ở Việt Nam sẽ biết dựa vào ai để ‘tiến ra biển lớn’ trước họng súng chỉ chực chờ khạc lửa của ‘bạn vàng’ Bắc Kinh ?

Thường Sơn

Nguồn : VNTB, 23/11/2018

Trung Quốc đã sẵn sàng đối đầu với Hoa Kỳ ở Thái Bình Dương (CaliToday, 29/08/2018)

Vào tháng 4 năm nay, khi Trung Quốc chuẩn bị cử hành lễ kỷ niệm 69 năm thành lập lực lượng Hải Quân, đã có chuẩn bị cho chiếc hàng không mẫu hạm đầu tiên hoàn toàn do Trung Quốc đóng, hạ thủy.

Chiếc hàng không mẫu hạm đầu tiên hoàn toàn do Trung Quốc đóng, hạ thủy. Photo Credit : AFP

Trên một trang mạng quân sự Trung Quốc, người ta thấy có dòng chữ như sau : "Chiếc hàng không mẫu hạm đầu tiên tự chế của Trung Quốc sắp hoàn tất và Hoa Kỳ, Nhật và Ấn Độ phải giật mình".

Từ năm 2017, Trung Quốc đã có một lực lượng hải quân hùng hậu nhất thế giới, với tổng cộng số chiến hạm và tàu ngầm vượt trội cả Hoa Kỳ và đang tiếp tục đóng mới nhiều tàu chiến với một tốc độ đáng kinh ngạc.

Tuy về mặt phẩm chất thì các hạm đội Hoa Kỳ hơn hẳn, nhưng mật độ giàn trải lại mỏng hơn lực lượng Trung Quốc trên các dại dương của thế giới.

Chủ tịch Tập cận Bình trong tháng 4 khi chủ tọa một cuộc tập trận quy mô bao gồm 48 chiến hạm và tàu ngầm ở đảo Hải Nam, đã tuyên bố : "Nhiệm vụ xây dựng một lực lượng hải quân hùng mạnh chưa bao giờ tỏ ra khẩn cấp cho chúng ta giống như ngày hôm nay"

Cho dù Mỹ đang tiến hành chiến tranh mậu dịch với Trung Quốc thì tàu chiến và máy bay quân sự của Trung Quốc vẫn hoạt động ngoài khơi Nhật Bản, Đài Loan và nhất là ở Biển Đông.

Chỉ cách đây 3 năm, khi đứng cạnh cựu Tổng thống Obama ở Vườn Hồng của Tòa Bạch Ốc, Tập Cận bình còn hứa hẹn ‘sẽ không quân sự hóa Biển Đông’ nhưng khi Bộ Trưởng Quốc Phòng James Mattis sang thăm Bắc Kinh trong tháng 6 năm nay, ông Tập lạnh lùng tuyên bố ‘Trung Quốc sẽ không nhượng bộ 1 tất đất nào mà Trung Quốc cho là thuộc chủ quyền của mình’

Trần Vũ

****************

Đối trọng với Trung Quốc, phương Tây tăng cường hiện diện ở Thái Bình Dương (VOA, 29/08/2018)

Hoa Kỳ, Úc, Pháp và Anh sẽ mở thêm sứ quán mới ở Thái Bình Dương, tăng nhân sự và liên hệ mật thiết hơn với lãnh đạo của các đảo quốc Thái Bình Dương nhằm đối chọi lại với ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc trong khu vực, Reuters dẫn các nguồn tin riêng cho biết hôm 29/8.

Máy bay của Không lực Hoàng gia Úc trong không phận của Liên bang Micronesia. Ảnh do Không lực Hoa Kỳ cung cấp.

Cuộc chiến giành ảnh hưởng tại các đảo quốc thưa thớt dân cư ở Thái Bình Dương trở nên quan trọng là vì mỗi quốc đảo nhỏ bé đều có một lá phiếu trong các diễn đàn quốc tế như Liên Hiệp Quốc, và họ cũng kiểm soát những vùng biển rộng lớn giàu tài nguyên.

Kể từ năm 2011, Trung Quốc đã chi 1,3 tỷ đôla cho các khoản vay ưu đãi và quà tặng để trở thành nhà tài trợ lớn thứ hai ở Thái Bình Dương sau Australia, khiến phương Tây e ngại rằng nhiều quốc gia nhỏ bé rốt cục có thể sẽ bị chìm ngập trong khối nợ vào Bắc Kinh.

Do vậy, Australia, New Zealand và Mỹ sẽ tăng viện trợ kinh tế và mở rộng sự hiện diện ngoại giao của họ tại các nước trong khu vực, theo lời các quan chức chính phủ và các nhà ngoại giao nói với Reuters.

"Chúng tôi lo ngại cách làm của Trung Quốc sẽ dẫn đến những khoản nợ không bền vững", một nguồn tin ẩn danh từ chính phủ Hoa Kỳ có hiểu rõ về kế hoạch của Washington trong khu vực nói với Reuters.

Quan chức Mỹ này nói thêm rằng Washington cần phải có đại diện đầy đủ ở các nước Thái Bình Dương để cho các chính phủ này biết rằng có những lựa chọn mở ra cho họ và hậu quả của việc nhận trợ giúp từ nơi khác.

Đại sứ quán Trung Quốc tại Úc không trả lời yêu cầu bình luận của Reuters.

Hồi đầu năm nay, đại sứ Trung Quốc nói rằng Bắc Kinh sẽ cẩn thận để đảm bảo rằng bên vay có thể hoàn trả nợ.

Các đại diện của chính phủ Úc, Anh, Pháp và Hoa Kỳ tại Canberra cũng không trả lời yêu cầu bình luận của Reuters.

Vẫn theo nguồn tin từ chính phủ Mỹ cho Reuters, Washington sẽ tăng số nhân viên ngoại giao tại Palau, Liên bang Micronesia và có khả năng là ở Fiji trong vòng hai năm tới.

Chính phủ Australia dự kiến sẽ lần đầu tiên cử cao ủy đến Tuvalu trong vòng vài tuần tời, và do đó đang gấp rút tìm người cho vị trí mà Canberra mới quyết định thành lập chỉ vài tháng trước - một nguồn tin chính phủ nói với Reuters. Nguồn tin này cũng từ chối tiết lộ danh tính vì ông không được phép nói chuyện với truyền thông.

Nước Anh cũng sẽ mở các vị trí cao ủy mới tại Vanuatu, Tonga và Samoa bắt đầu vào tháng 5 năm 2019. Trong khi đó, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đang tìm cách tổ chức một cuộc họp với các lãnh đạo Thái Bình Dương vào đầu năm tới, các nguồn tin ngoại giao và chính phủ cho Reuters biết.

Quốc vương Tonga, Tupou VI, và Chủ tịch TQ Tập Cận Bình ký kết văn kiện giữa hai bên tại Bắc Kinh ngày 1/3/2018.

Đầu tháng này, Thủ tướng Tonga, Akilisi Pohiva, đã tìm sự hỗ trợ từ các chính phủ khác trong khu vực để cùng đưa ra yêu cầu xin Trung Quốc xóa cho các khoản nợ đang ngày càng chồng chất. Lãnh đạo của quốc đảo Thái Bình Dương sau đó lại đột ngột thối lui sau khi Bắc Kinh phàn nàn về kế hoạch này.

Cả Palau lẫn Tuvalu đều công nhận Đài Loan, nơi Bắc Kinh vẫn tuyên bố là thuộc lãnh thổ Trung Quốc và là một trong những vấn đề nhạy cảm nhất của Trung Quốc.

Ngoại giao biển

Trung Quốc không chỉ bỏ tiền ra để gây dựng ảnh hưởng.

Vào cuối năm 2018, Fiji hy vọng sẽ nhận được một tàu thủy văn của Trung Quốc, có khả năng lập bản đồ đáy biển, theo lời người đứng đầu lực lượng vũ trang của Fiji, Viliame Naupoto, nói với Reuters. Đây sẽ là món quà quân sự đầu tiên từ Trung Quốc cho một quốc gia Thái Bình Dương, và các nhà ngoại giao phương Tây coi đây là một nỗ lực của Bắc Kinh mưu tìm sự ủng hộ của Fiji, một trong những nền kinh tế lớn nhất trong khu vực.

Các đồng minh phương Tây cũng đang cố gắng xây dựng quan hệ. Các lực lượng từ Papua New Guinea, Fiji và Tonga tuần tới sẽ tham gia hai tuần tập trận quân sự ngoài khơi bờ biển phía bắc của Úc cùng với lực lượng đến từ Hoa Kỳ, Pháp và Nhật Bản. Trung Quốc cũng sẽ tham dự theo lời mời của nước chủ nhà Australia.

*******************

Lo ngại Trung Quốc, phương Tây gia tăng ngoại giao với các quốc đảo Thái Bình Dương (RFA, 29/08/2018)

Các cường quốc phương Tây là Mỹ, Anh, Pháp, và Úc sẽ tăng cường sự có mặt ngoại giao tại các tiểu quốc vùng Thái Bình Dương để đối phó với sự gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc ở khu vực này.

Du khách Trung Quốc tại đảo quốc Palau, Thái Bình Dương, 2015 - AFP

Hãng tin Reuters vào ngày 29 tháng 8 loan tin này, trích dẫn nguồn từ chính phủ Hoa Kỳ.

Theo Reuters, Washington sẽ tăng cường số nhân viên ngoại giao của mình tại các tiểu quốc Palau, Micronesia, và có thể là cả Fiji trong thời gian hai năm tới đây.

Nước Úc sẽ bổ nhiệm một viên Cao ủy tại đảo Tuvalu trong vài tuần tới. Anh cũng sẽ bổ nhiệm các viên cao ủy đến Vanuatu, Tonga, Samoa trong thời gian từ đây đến cuối tháng 5/2019.

Trong khi đó, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đang có kế hoạch tổ chức một cuộc gặp với các nhà lãnh đảo những đảo quốc Thái Bình Dương vào năm tới.

Trong thời gian qua Bắc Kinh đã cho các nước nhỏ ở vùng Thái Bình Dương vay tiền hoặc viện trợ không hoàn lại với tổng trị giá lên đến 1 tỉ 300 triệu đô la. Từ năm 2011, Trung Quốc đã trở thành nhà tài trợ lớn thứ hai ở khu vực, chỉ sau Úc.

Nguồn tin giấu tên từ chính phủ Mỹ nói với Reuters rằng Mỹ rất quan ngại trước việc Trung Quốc cho vay bừa bãi, có thể dẫn đến tình trạng nợ xấu chất chồng.

**********************

Trung Quốc cho thử nghiệm tàu sân bay mới (VOA, 29/08/2018)

Tàu khu trục có phi đạn điều khiển Loại 055 tân tiến đầu tiên của Trung Quốc, chiếc Nanchang, rời xưởng đóng tàu Jiangnan ở Thượng Hải hôm thứ Sáu 24/8, theo China Daily. Tàu sân bay Loại 001 do Trung Quốc tự đóng đầu tiên và là tàu sân bay thứ hai sau chiếc Liêu Ninh cũng rời bến hôm thứ Hai 27/8.

Máy bay phản lực chiến đấu J17 của Trung Quốc đậu trên tàu sân bay Liêu Ninh trong một cuộc tập trận tại Tây Thái Bình Dương (ảnh chụp ngày 24/4/2018)

Trọng tâm của việc thử nghiệm tàu sân bay lần này là hệ thống đẩy của tàu. Tuy nhiên các nhà phân tích Trung Quốc tin là việc thử nghiệm này cũng liên hệ đến vấn đề hệ thống chỉ huy, thông tin, và quản trị cũng như việc hải hành và hệ thống vũ khí của tàu, tờ Hoàn cầu Thời báo cho biết.

Tàu khu trục Loại 055 có trọng tải 10.000 tấn, được xem như lớn nhất và là một trong những chiến hạm không chở máy bay tân tiến nhất tại Châu Á. Tàu này sẽ đóng một vai trò tương tự như tàu tuần dương loại Ticonderoga và tàu khu trục loại Arleigh Burke của Mỹ và được sử dụng như tàu hộ tống chính cho nhóm tàu sân bay chiến đấu, theo South China Morning Post.

Tàu khu trục của Trung Quốc có kích cỡ gần bằng các tàu tuần dương, được trang bị radar băng tần X và 112 ống phóng thẳng đứng để phóng phi đạn đất đối không tầm xa HHQ-9, phi đạn điều khiển chống tàu YJ-18, phi đạn điều khiển tấn công trên mặt đất CJ-10, và thủy lôi chống tàu ngầm. Tàu cũng được trang bị đại bác 130 ly hai tác dụng của hải quân và mang theo hai máy bay trực thăng chống tàu ngầm.

Đối thủ chính của tàu khu trục Loại 055 là tàu khu trục loại Zumwalt của Hải quân Mỹ được xem như có khả năng vượt trội các chiến hạm Trung Quốc hiện có.

Tàu sân bay Loại 001A tương tự như tàu sân bay thời Xô Viết được chỉnh trang lại, nhưng được "cải thiện một vài chỗ", theo ông Matthew Funaiole, một chuyên viên về Dự án Quyền lực Trung Quốc tại Trung tâm Chiến lược và Nghiên cứu Quốc tế được Business Insider dẫn lời. "Chiếc này có hệ thống radar mới, lớn hơn chút ít, sàn bay cũng lớn hơn một chút, đài chỉ huy nhỏ hơn một chút nên có khoảng không gian lớn hơn. Chắc chắn tàu được nâng cấp".

Hai chiến hạm Loại 001A và Loại 055 sẽ được chuyển giao cho Hải quân Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc trong vòng năm tới, theo như các chuyên gia quân đội Trung Quốc. Tàu khu trục Loại 055 sẽ được sử dụng để hộ tống tàu sân bay Loại 001A, lập thành một đội tàu chiến do tàu sân bay dẫn đầu với khả năng chiến đấu tân tiến hơn.

Việc phát triển các loại tàu căn bản như vậy cho phép Trung Quốc có thêm kinh nghiệm trong các hoạt động vận hành tàu sân bay trong lúc Bắc Kinh tìm cách trải dài quyền lực ra khỏi biên giới biển của mình.

(Nguồn Business Insider)