Theo con số ghi nhận từ báo cáo tài chính, đến cuối năm 2018, Formosa Hà Tĩnh lỗ lũy kế gần 14.000 tỷ đồng.

Giám đốc đối ngoại Formosa Hà Tĩnh.

Hiện tại, Formosa cũng cắt giảm 20% sản lượng cán nóng thường xuyên của nhà máy, và giảm giá 25 USD/ tấn cho cuộn cán nóng.

Thua lỗ dù nhiều ưu đãi

Chọn đầu tư vào Việt Nam, phía Formosa đã nhận được rất nhiều ưu ái từ phía Đảng và Nhà nước Việt Nam, như được thuê diện tích đất rộng lớn gần 3.300 ha trong thời gian 70 năm (dù quy định chỉ cho phép cho thuê tối đa 50 năm) với giá 4,455 triệu USD, tương đương hơn 96,22 tỉ đồng ; mức giá này quá thấp coi như bằng không, do đó Formosa đã trả ngay một lần. 

Formosa Hà Tĩnh được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 4 năm đầu đi vào sản xuất, giảm 50% thuế trong 9 năm tiếp theo và chỉ phải đóng thuế thu nhập 10% trong 50 năm còn lại. Trường hợp nếu dự lỗ, Formosa Hà Tĩnh cũng được chuyển lỗ sang các năm tiếp theo, được giảm 50% thuế thu nhập cá nhân, miễn thuế nhập khẩu máy móc, thiết bị tạo tài sản cố định.

Sau một năm vận hành lò cao số 2, số liệu cho thấy chỉ trong 4 tháng đầu năm 2019, Formosa đã sản xuất được hơn 2 triệu tấn thép thô (phôi thép), dành 1,6 triệu tấn để tiêu thụ nội bộ, xuất bán trong nước gần 300.000 tấn và xuất khẩu gần 159.000 tấn. Sản lượng thép thô sản xuất của Formosa chiếm khoảng 40% toàn thị trường. Năm 2018, Formosa sản xuất hơn 5 triệu tấn thép thô, gần 3,44 triệu tấn thép cán nóng HRC (hot rolled coil).

Tuy nhiên báo cáo tài chính cho biết tính đến cuối năm 2018, phía Formosa Hà Tĩnh đã lỗ lũy kế gần 14 tỷ đồng, bất chấp việc nhận được nhiều ưu ái của Đảng và Nhà nước Việt Nam trong chuyện chấp nhận công nghệ lạc hậu, đưa đến nhiều rủi ro cho môi trường sinh thái.

Tổng tài sản của Formosa Hà Tĩnh tại thời điểm 31/12/2018 là 12,7 tỷ USD, tổng nợ vay hơn 7,55 tỷ USD (175.550 tỷ đồng). Công ty đang có tồn kho hơn 1 tỷ USD, tăng 50% so với năm 2017.

Công ty mẹ của Formosa Hà Tĩnh, Formosa Plastic Group - nắm giữ 70% vốn - không có kinh nghiệm trong sản xuất thép, hoạt động chủ yếu của FPG là công nghệ sinh học, chế biến hóa dầu và sản xuất linh kiện điện tử. Tuy nhiên vào năm 2015, China Steel Company (CSC), đã rót thêm vốn vào Formosa Hà Tĩnh (thông qua công ty con là China Steel Asia Pacific Holdings Pte. Ltd.), nâng tỷ lệ nắm giữ lên 25%.

Sản phẩm chủ lực của Formosa Hà Tĩnh là thép cuộn cán nóng dùng nhiều nhất là trong ngành công nghiệp đóng tàu. Và đây cũng chính là nghi vấn thép cuộn cán nóng của Formosa Hà Tĩnh nhằm để cung ứng việc đóng tàu sắt cho lực lượng tàu cá của Trung Quốc đang độc chiếm Biển Đông lâu nay.

Sẽ vẫn tiếp tục ô nhiễm ở mức trầm trọng !

Một nguồn tin cho biết, Formosa Hà Tĩnh đang cân nhắc tạm dừng kế hoạch triển khai lò cao số 3 do những ảnh hưởng từ cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung. Hiện tại, phía Formosa Hà Tĩnh cũng đưa ra tuyên bố toàn bộ công nghệ dập cốc từ ướt sang khô được đưa vào vận hành chính thức, hoàn thành việc khắc phục toàn bộ 53 lỗi vi phạm về công nghệ khi cam kết đầu tư vào Việt Nam.

Tuy nhiên từ con số lỗ lũy kế như thể hiện trong báo cáo tài chính, đang có nghi vấn việc thay đổi từ dập cốc ướt sang khô được bắt đầu ở lò số một từ đầu năm 2019 và lò số 2 từ tháng 6/2019 của Formosa Hà Tĩnh, là có tuân thủ đầy đủ theo quy trình công nghệ tương ứng hay không ? Lý do, công nghệ dập công khô thường đắt hơn (110 USD/tấn cốc) khi xây nhà máy so với dập cốc ướt.

Về chuyện ô nhiễm, trong khâu dập cốc, cốc từ lò luyện sẽ được làm nguội bằng khí trơ nitơ nếu cốc được dập khô. Qua cách này, bụi than/cốc cỡ hạt nhỏ đến 2,5 microns (PM2,5) sẽ phải được thu hồi để thải hoặc tái xử dụng để đốt trong khâu sintering quặng sắt.

Công nghệ dập cốc khô được các nhà máy gang thép ở Nhật, Hàn Quốc áp dụng nhiều vì đơn giản hơn trong khâu xử lý chất thải, nếu bụi cốc được thu hồi hoàn toàn. Bụi cốc chứa >60% C (cùng hydrocarbon) có nguồn năng lượng cao có thể tái sử dụng. Dập cốc khô cũng sẽ thu hồi được nhiệt từ khâu làm nguội này để chế hơi nước dùng trong nhà máy. 

Tuy nhiên, một nhược điểm của dập cốc khô so dập cốc ướt, là nếu bụi hạt thoát ra ngoài sẽ gây ô nhiễm nhiều hơn, vì có chứa nhiều PAH là các chất hydrocarbon phức vòng/ thơm thuộc nhóm polycyclic aromatic hydrocarbon rất độc hại, gây ung thư ; và các chất hữu cơ khác. Trong nhóm này benzo(a)pyrene (BaP) là chất độc hại nhất, mà Mỹ, EU đặt chuẩn rất gắt gao theo khuyến cáo từ WHO, dưới 1,0 ng/Nm3 cho không khí gần nhà máy.

Giảm thiểu các nguy cơ về rủi ro môi trường, hiện nay trên thế giới có nhiều quy trình sản xuất sắt thép mà không cần khâu luyện cốc. Các quy trình khử sắt trực tiếp (Direct reduction iron) như Corex, Mildrex, Finex,… có thể khử oxy từ quặng sắt (Fe2O3) để chế tạo sắt (Fe) và luyện chung với sắt phế thải trong lò điện hồ quang (Electric Arc Furnace - EAF) ; hoặc quy trình sắt thép đang áp dụng (Blast Furnace - BOF). Chi phí đầu tư ban đầu dĩ nhiên là cao hơn, nhưng chi phí xử lý chất thải thấp hơn nhiều vì ít tạo các chất thải độc hại.

Nếu thực sự vì dân…

Ghi nhận ý kiến từ nhiều chuyên gia trong lãnh vực luyện kim ở Hội Khoa học Kỹ thuật Đúc Luyện kim Việt Nam, nếu thực sự vì môi trường sống lâu dài của người dân, đòi hỏi các quan chức cấp cao nhất của Bộ Chính trị cần hiểu rõ rằng dự án gang – thép Formosa Hà Tĩnh, về bản chất công nghệ, thuộc loại dự án tiềm ẩn nguy cơ rất lớn về môi trường. Vì vậy, Đảng – Nhà nước nên xem xét lại quy mô không nên quá 7,5 triệu tấn/năm (hiện tại dự án đăng ký có 6 lò cao, sản lượng thép thô đạt 22,5 triệu tấn), và thời gian tồn tại của dự án Formosa không nên quá 25 đến 30 năm là vòng đời kinh tế của các dự án công nghiệp.

Ngoài ra, nguồn tài nguyên thiên nhiên là cảng biển nước sâu Sơn Dương cũng đã bị Formosa khống chế và độc quyền khai thác, trong khi chi phí cơ hội của cảng biển Sơn Dương rất lớn. 

Nói một cách khác, chủ quyền trên biển của Việt Nam nhìn từ Sơn Dương đang bị phía đối tác Formosa đe dọa, khi phía Bộ Kinh tế Trung Quốc thông qua công ty con là China Steel Asia Pacific Holdings Pte. Ltd., mà bộ này chiếm 20,05% vốn cổ phần, để trở thành là cổ đông giữ quyền chi phối ở Formosa Hà Tĩnh.

Nguyễn Hồng Phúc

Nguồn : VNTB, 06/07/2019

Hàng năm, đại dự án tai tiếng Formosa Hà Tĩnh thải ra khoảng hơn 3.300.000 tấn các loại rác thải rắn. Đây thực sự là con số khổng lồ, khiến nhiều người choáng váng. Theo nhiều người hiểu biết về ngành công nghệ luyện kim, trên thế giới hiếm có nhà máy nào thải ra một lượng lớn rác thải rắn đến vậy. Vậy, các loại rác thải rắn do Formosa Hà Tĩnh gây ra chạy đi đâu ?

Núi rác thải rắn ở Formosa Hà Tĩnh. Ảnh : nhà báo Nguyễn Dũng

Biến mất trong vòng một nốt nhạc

Một ngày cuối tháng 6-2019, trong cái nắng như thiêu như đốt, trong những cơn gió lào rát bỏng quăng quật, nhà báo già Nguyễn Dũng (tên đã được thay đổi theo yêu cầu) lại lần mò đến dự án tai tiếng Formosa Hà Tĩnh được đặt tại huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh. Anh dụi mắt mấy lần, và anh bỗng như người mất hồn. Anh không tin vào một hiện thực. Trước mắt anh đã không còn những núi rác khổng lồ là chất thải rắn do Formosa thải ra. Những núi rác ấy đâu rồi nhỉ ? Nhà báo già đã không tìm được câu trả lời. Ông bối rối, và ông nghi ngờ.

Trước đó, vào ngày 16/04/2019, nhà báo Nguyễn Dũng cũng đã tìm đến dự án tai tiếng Formosa Hà Tĩnh. Ông đã bắt gặp những núi rác thải rắn khổng lồ, và ông đã dùng Ipad chụp những núi rác ấy. Vài ngày sau, những hình ảnh về núi rác thải chất rắn khổng lồ ở Formosa đã gây nên những trận bão mạng kinh hồn, kèm theo đó là sự phẫn nộ.

Rác thải rắn ở Hà Tĩnh chạy đi đâu, đó không chỉ là câu hỏi nhói lòng nhà báo Nguyễn Dũng mà còn là câu hỏi day dứt của nhiều người dân huyện Kỳ Anh, Hà Tĩnh.

Formosa Hà Tĩnh nói gì ?

Hệ thống báo chí nhà nước tuy không có bất cứ bài điều tra nào về môi trường do Formosa Hà Tĩnh gây ra, nhưng ít ra họ cũng không làm loa phát ngôn cho Formosa Hà Tĩnh. Nhưng tờ báo địa phương Hà Tĩnh lại là một câu chuyện khác. Tờ báo này liên tục đăng tải thông tin có lợi cho Formosa Hà Tĩnh. Liên quan đến rác thải rắn ở Formosa Hà Tĩnh, báo Hà Tĩnh ngày 01/07/2019 có bài "Nước thải và khí thải của Formosa Hà Tĩnh được kiểm soát 24/24 bằng hệ thống quan trắc tự động" (1) vô tình hé lộ nhiều điều đáng ngờ. Bài báo này có văn phong hành chính đậm đặc, chắc chắn thể hiện một điều rằng, bài báo được viết lại từ các báo cáo, tài liệu bằng văn bản của chính Formosa Hà Tĩnh. Bài báo có đoạn : "Hiện tại, tạp liệu rắn của toàn nhà máy được phân thành 3 loại lớn dựa trên mục đích xử lý và tái sử dụng, trong đó khoảng 98% tạp liệu rắn đã được thu hồi và tái sử dụng, chỉ khoảng 2% không thể tái sử dụng được xem là chất thải và phải chuyển giao ra bên ngoài xử lý. Tình hình quản lý như sau :

Nhóm tạp liệu rắn đã nhận được chứng nhận hợp chuẩn, hợp quy : là sản phẩm có thể tiêu thụ hoặc tiến hành tái sử dụng theo mục đích hợp chuẩn hợp quy để làm vật liệu xây dựng. Hiện tại, xỉ thép, xỉ hạt lò cao, tro bay, thạch cao và tro đáy của FHS (Formosa Hatinh Steel) đều đã nhận được chứng nhận sản phẩm, đang được tiêu thụ và tái sử dụng theo quy định.

Nhóm tạp liệu rắn chứa làm lượng sắt cao : là tạp liệu rắn sản sinh trong quá trình luyện gang, luyện thép và phát điện, được ưu tiên thu hồi tái sử dụng ở trong nhà máy, như bụi thu hồi, bùn chứa sắt… sau khi được thu gom và phối trộn, sẽ được thu hồi về làm nguyên liệu cho công đoạn thiêu kết, hoặc chuyển giao cho các đơn vị có chức năng tái sử dụng để sử dụng làm nguyên liệu sản xuất.

Nhóm chất thải rắn phải chuyển giao xử lý : là các loại chất thải không thể thu hồi hoặc tái sử dụng trong nhà máy, mới phải chuyển giao cho các đơn vị có chức năng vận chuyển và xử lý, bao gồm rác thải sinh hoạt, chất thải rắn công nghiệp thông thường (như bùn thải từ quá trình xử lý nước thải sinh hoạt/công nghiệp) và chất thải nguy hại (như bùn thải từ quá trình xử lý nước thải sinh hóa), hiện đều được phân loại theo quy định và lưu chứa an toàn tại 19 kho lưu giữ chất thải của toàn nhà máy, đồng thời chuyển giao cho các đơn vị có chức năng vận chuyển và xử lý".

Ngày 14/05/2019, báo An ninh thủ đô có bài Bộ Tài nguyên và môi trường nói gì về việc xử lý chất thải của Formosa Hà Tĩnh ? (2), theo đó : "Thông tin về phản ánh việc xử lý chất thải tại Khu liên hợp Formosa Hà Tĩnh sáng nay, 14/05, đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường cho hay, chất thải rắn phát sinh từ hoạt động của Khu liên hợp Formosa được thu hồi, tái chế, tái tuần hoàn các công đoạn sản xuất khác nhau để giảm thiểu tố đa lượng chất thải ra ngoài môi trường.

Trong đó, nhóm chất thải đã đươc hợp chuẩn, coi là sản phẩm, hàng hóa vật liệu xây dựng, được bán ra bên ngoài hoặc tái sử dụng tại Formosa Hà Tĩnh gồm : xỉ hạt lò cao phát sinh khoảng 5.300 tấn/ngày ; tro bay nhà máy điện phát sinh khoảng 200 tấn/ngày ; thạch cao nhà máy điện phát sinh khoảng 90 tấn /ngày ; tro đáy nhà máy điện phát sinh khoảng 15 tấn/ngày.

Đối với một số loại xỉ thép (gồm xỉ lò chuyển, xỉ đúc, xỉ khử lưu huỳnh) phát sinh khoảng 2.500 tấn/ngày, Formosa Hà Tĩnh đã hợp chuẩn để làm sản phẩm phụ gia xi măng, vật liệu cấp phối.

Tổng khối lượng phát sinh là 1,141 triệu tấn : đã sử dụng khoảng 260.000 tấn, hiện còn khoảng hơn 881.000 tấn được lưu giữ an toàn tại 3 bãi chứa xỉ thép trên bờ.

Riêng đối với 1.334 tấn bùn cán nóng và 28.737 tấn bùn bụi phối trộn do có hàm lượng tổng dầu cao chưa được phép tái sử dụng, Formosa Hà Tĩnh đang lưu giữ an toàn trong thời gian chờ hoàn thành lắp đặt bổ sung thiết bị xử lý".

Rõ ràng, thông tin từ Formosa Hà Tĩnh và thông tin từ Bộ Tài nguyên và môi trường giống nhau, đều mang tính có lợi cho Formosa Hà Tĩnh và trấn an người dân.

Nhưng, có nhiều câu hỏi được đặt ra từ những thông tin này. Các chất thải rắn có nguồn gốc từ Formosa Hà Tĩnh liệu có đủ bảo đảm độ an toàn để làm vật liệu xây dựng ? Dựa vào cơ sở pháp lý và khoa học nào mà các cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng lấy chất thải rắn từ Formosa Hà Tĩnh để tạo nên vật liệu ? Những doanh nghiệp nào sản xuất vật liệu xây dựng từ rác thải rắn Formosa Hà Tĩnh ? Các sản phẩm này có tên là gì, dùng vào việc gì, và được tiêu thụ ở đâu ?

Không ai trả lời được các câu hỏi này cả, kể cả người giải đáp vĩ đại nhất là Google. Không tìm được câu trả lời, điều đó có nghĩa rằng, đích đến của rác thải rắn Formosa Hà Tĩnh vẫn còn là một điều hết sức bí ẩn.

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến cho rằng, các cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng khó lòng tiêu thụ hết hàng triệu tấn chất thải rắn trong vòng một năm.

Rõ ràng, câu hỏi những núi rác thải rắn khổng lồ ở Formosa Hà Tĩnh chạy đi đâu, vẫn phải được tiếp tục đặt ra.

Một hé lộ khác

Ngày 6/04/2019, đại tá Võ Trọng Hải, Giám đốc Công an tỉnh Hà Tĩnh đã có công văn số 495/CAT-CSMTr về việc kiến nghị một số nội dung liên quan đến việc xử lý chất thải của Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh (FHS).

Công văn số 495/CAT-CSMTr

Tại công văn này, Công an Hà Tĩnh đánh giá : "Quá trình hoạt động của dự án Formosa phát sinh rất nhiều loại chất thải, được phân thành 14 nhóm và 64 danh mục với hàng nghìn tên chất thải ; tổng khối lượng chất thải rắn phát sinh hằng năm là 3.360.500 tấn. Trong đó, các loại bùn thải, xỉ thép phát sinh và tồn kho với khối lượng rất lớn, cụ thể : Bùn cán nóng phát sinh 35 tấn/ngày, lượng tồn kho 10.700 tấn ; bùn phối trộn tồn kho 28.737 tấn ; bùn lò cao phát sinh 200 tấn/ngày, lượng tồn kho 70.000 tấn ; bùn lò chuyển phát sinh 303 tấn/ngày, từ khi đi vào hoạt động đến nay lượng bùn này phát sinh khoảng 128.000 tấn, được tái sử dụng sản xuất, xỉ thép phát sinh 2.500 tấn/ngày, lượng xỉ thép đang lưu trữ tại dự án (tồn kho) khoảng 780.000 tấn".

Giám đốc công an Hà Tĩnh nhấn mạnh trong công văn này : "Việc phân định các loại bùn bụi đều do Formosa thuê các đơn vị tư nhân (được Bộ Tài nguyên và môi trường cấp phép) để phân tích các chỉ tiêu về môi trường và căn cứ vào đó để phân loại có nguy hại hay không. Các cơ quan chức năng không lấy mẫu đối chứng để kiểm tra tính chính xác trong kết quả phân tích, do đó việc phân định chất thải rất khó mang tính khách quan, chính xác (như việc bùn lò cao trước đây phân tích là chất thải nguy hại, nhưng sau đó phân tích lại kết quả là chất thải thông thường) ; Các kết quả phân tích vượt ngưỡng, Công ty Formosa không cung cấp cho cơ quan chức năng để theo dõi, quản lý".

Công văn của Công an Hà Tĩnh nêu : "Trong các phương án tái chế các loại chất thải rắn và tạp liệu do Công ty Formosa xây dựng trình Bộ Tài nguyên và môi trường, việc sử dụng từ trong phương án chưa chính xác, như : Gọi các loại bùn thải là "bùn quặng", "bùn khoáng"… không thể hiện đúng bản chất. Theo ngôn ngữ thông dụng của Việt Nam thì "bùn khoáng" là loại bùn thiên nhiên được hình thành do những biến đổi của địa chất ; còn "quặng" là các loại đá chứa khoáng chất kim loại hoặc đá quý được khai thác từ mỏ. Trong lúc đó, các loại bùn của Formosa là chất thải phát sinh từ hoạt động sản xuất nên không thể dùng từ như vậy, dẫn đến sai lệch bản chất của chất thải".

Cũng theo công văn trên : "Theo phương án tái chế chất thải rắn, bùn lò cao, lò chuyển chứa nhiều kẽm (Zn) nên không thể tái sử dụng trực tiếp. Formosa dự kiến đầu tư lò đáy quay RHF dùng để xử lý tách kẽm ở trong bùn để tái sử dụng các thành phần có ích. Tuy nhiên, hiệu quả công nghệ này chỉ đạt từ 30 - 70%, phần còn lại có thể sẽ chuyển giao cho các nhà máy sản xuất vật liệu xây dựng. Formosa không đánh giá các thành phần nguy hại khác, điển hình như chì (Pb) trong bùn, nếu tái sử dụng hoặc chuyển giao sẽ ảnh hưởng rất lớn đến môi trường. 

Trong 7 loại xỉ thép, có 3 loại xỉ thép đã được hợp chuẩn (xỉ lò chuyển ; xỉ đúc ; xỉ khử lưu huỳnh) dùng làm vật liệu cấp phối, vật liệu san lấp cho công trình xây dựng và công trình giao thông, phụ gia khoáng cho sản xuất xi măng. Còn lại 4 loại (thép xỉ, bột xỉ từ lò chuyển, gang xỉ, bột từ xỉ khử lưu huỳnh) được tái sử dụng làm nguyên liệu sản xuất hoặc bán cho các nhà máy luyện thép. Đối với xỉ thép chuyển giao cho các nhà máy luyện thép để làm nguyên liệu tái sử dụng (bột từ xỉ khử lưu huỳnh) có hàm lượng lưu huỳnh cao (S), khi đưa vào các nhà máy luyện thép công nghệ lò điện hồ quang (công nghệ cũ) sẽ phát sinh khí thải SO2 rất lớn, nếu không có hệ thống xử lý khí thải được đầu tư đảm bảo sẽ gây ô nhiễm môi trường".

Công văn của Công an Hà Tĩnh đề nghị Bộ Tài nguyên và môi trường, các bộ ngành chức năng tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, hướng dẫn và yêu cầu Formosa phân loại xử lý các loại chất thải theo đúng nội dung cam kết trong báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) và quy định pháp luật về bảo vệ môi trường. Trong đó tập trung làm rõ việc tự ý tái sử dụng bùn lò chuyển từ trước đến nay ; kiểm tra việc phát sinh và quản lý các loại chất thải rắn ; tính chính xác trong phân định, phân loại, khối lượng cụ thể từng loại chất thải phát sinh. Riêng đối với số lượng chất thải nguy hại đang lưu giữ (1.334 tấn bùn cán nóng và 28.737 tấn bùn bụi phối trộn), yêu cầu Formosa phải có phương an xử lý kịp thời, không được lưu giữ quá thời gian quy định. 

Thẩm định, đánh giá cụ thể, chặt chẽ các phương án, kế hoạch xử lý các loại chất thải do Công ty FHS đề xuất. Đánh giá mức độ phát thải SO2 tại các nhà máy luyện thép có sử dụng xỉ thép của Công ty FHS. Tiếp tục chỉ đạo các ban ngành chức năng theo dõi, kiểm soát chặt chẽ hoạt động quản lý và xử lý chất thải rắn của FHS ; việc Formosa lấy mẫu để phân tích, phân loại phải được cơ quan chức năng giám sát, cần thiết phải lấy mẫu phân tích độc lập để đối chiếu khách quan, chủ động phối hợp, cung cấp các kết quả phân tích cho cơ quan quản lý nhà nước để theo dõi.

Công an Hà Tĩnh khẳng định : "Trong thời gian tới công an tỉnh sẽ chỉ đạo các đơn vị nghiệp vụ, công an thị xã Kỳ Anh theo chức năng, nhiệm vụ và quy định của pháp luật triển khai các biện pháp nghiệp vụ, phối hợp chặt chẽ với các sở ngành có liên quan, chủ động nắm bắt tình hình, kịp thời phát hiện, tổ chức đấu tranh, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về môi trường đối với Công ty FHS".

Chạy vào biển lớn ?

Tại Kỳ Anh nói riêng và Hà Tĩnh nói chung đã xuất hiện nhiều nghi kỵ về đường đi của những núi rác thải rắn khổng lồ của Formosa Hà Tĩnh.

Một nguồn tin của người viết cho biết, cách đây không lâu, Formosa Hà Tĩnh đã đề xuất với tỉnh Hà Tĩnh và Bộ Tài nguyên và môi trường về việc đổ những núi rác thải rắn này xuống biển nhưng đã bị tỉnh Hà Tĩnh và Bộ Tài nguyên và môi trường từ chối chấp nhận.

Nhiều người dân Hà Tĩnh nghi ngờ rằng, các chất thải rắn ở Formosa Hà Tĩnh được dùng vào việc xây âu tàu, hay còn gọi là đê biển. Từ trung tâm nhà máy Formosa Hà Tĩnh, một con đê biển chạy thẳng ra biển đã được xây dựng liên tục trong vòng hai năm qua. Con đê biển- âu tàu này hiện tại có chiều dài từ 700-1000 mét (ảnh 03), chiều rộng từ 7-10 mét, và cao hơn mặt nước biển từ 3-4 mét. Một người dân Hà Tĩnh đề nghị dấu tên nói : " Chắc chắn là nó (Formosa Hà Tĩnh) lấy rác thải làm đê biển. Chắc chắn thế. Không phải ngẫu nhiên mà nó (Formosa Hà Tĩnh) thuê 5 km2 mặt nước biển".

Đê biển của Formosa

Một cựu chiến binh đề nghị dấu tên, quê ở Kỳ Anh, Hà Tĩnh cho biết, biển ở khu vực nhà máy Formosa Hà Tĩnh rất sâu. " Chắc chắn, Formosa Hà Tĩnh đã đổ rất nhiều chất thải rắn xuống biển. Tôi chắc chắn thế ! Nếu không đổ xuống biển thì đưa đi đâu được, tiêu thụ vào đâu !".

Người viết vô tình gặp một sĩ quan cảnh sát ở Kỳ Anh, và giả vờ hỏi vu vơ về rác thải rắn ở Formosa Hà Tĩnh. "Anh đi mà hỏi biển ấy. Có ai được vào đó đâu mà biết", người sĩ quan cảnh sát nhẹ nhàng trả lời, với hàm chứa giận dữ, oán than và bực tức.

Một nhà báo ở Hà Tĩnh nói với người viết : "Anh đang lần tới núi lửa đấy. Hãy cẩn thận, tốt nhất là nên dừng lại !" Dừng lại để phản bội bạn đọc ư ? Dừng lại để phản bội quyền được biết của công chúng ư ?

Tâm Don

Nguồn : VNTB, 05/07/2019

(1) https://baohatinh.vn/dau-tu/nuoc-thai-va-khi-thai-cua-formosa-ha-tinh-duoc-kiem-soat-24-24-bang-he-thong-quan-trac-tu-dong/175163.htm

(2) https://anninhthudo.vn/chinh-tri-xa-hoi/bo-tai-nguyen-va-moi-truong-noi-gi-ve-viec-xu-ly-chat-thai-cua-formosa-ha-tinh/810419.antd 

Môi trường nào cho chúng ta ?

Viết từ Sài Gòn, RFA, 09/05/2019

Theo thông tin của các báo trong nước, mà sau đó links bài bị gở bỏ, không thể vào đọc, chỉ còn bài tổng hợp trên RFA, cảnh sát môi trường Hà Tĩnh phải chào thua, bó tay trước nạn ô nhiễm chất thải do Formosa gây ra. Đây là thông tin có thật, nó thật vì số lượng bãi chất thải do RFA tổng hợp vẫn chưa đủ, dẫn đến khối lượng chưa đủ. Nó thật vì tình trạng môi trường Hà Tĩnh và biển miền Trung ngày càng xấu đi. Nó thật vì lời cảnh báo của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc là có thật.

Cụm kinh tế Formosa đang xây dựng - RFA

Nhưng, ông Phúc đã cảnh báo gì ? Bãi thải của Formosa nằm ở đâu ? Và môi trường miền Trung xấu cỡ nào ?

Trích RFA : "Hôm 24 tháng 7 năm 2017, tại buổi thị sát khu liên hợp gang thép của Công tay TNHH Formosa Hưng Nghiệp Hà Tĩnh (FHS) và làm việc với FHS, lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh và các bộ, ngành liên quan, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nói rằng "Không an toàn thì không được sản xuất ; nếu vi phạm trở lại thì phải đóng cửa nhà máy. Việc nâng công suất nhà máy phải đi liền với bảo vệ môi trường".

Lời phát biểu của ông Thủ tướng vừa là lời cảnh tỉnh đối với Formosa và các cơ quan liên ngành Hà Tĩnh (nói là lời đe nẹt cũng không sai), đồng thời là lời cảnh báo về môi trường đang xấu đi ở tỉnh này nói riêng và khu vực miền Trung nói chung. Và, đứng trên cương vị Thủ tướng, dù muốn hay không muốn, ông Phúc vẫn phải nhìn thấy thực trạng môi trường đang ngày càng xấu đi ở khu vực này. Sự xấu đi này không chỉ riêng môi trường tự nhiên mà cả môi trường xã hội cũng có vấn đề nốt. Lời cảnh báo của ông Phúc trong lúc này không cho thấy tâm huyết của ông với môi trường mà đó là sự phát biểu thụ động bởi đứng trên cương vị này, ông không thể nói khác đi !

Và vấn đề thứ hai, bãi thải Formosa, theo như RFA tổng hợp từ các báo trong nước thì : "Chiều ngày 29 tháng 6 năm 2016, tại trụ sở Bộ Tài nguyên và Môi trường, gần 50 đại diện các bộ, ngành cùng các nhà khoa học đã chứng kiến Formosa nhận lỗi, cam kết các trách nhiệm liên quan đến xử lý ô nhiễm, bồi thường kinh tế cho người dân vùng cá chết.

Chưa đến một tháng sau, ngày 23 tháng 7 năm 2016, báo chí trong nước loan tải thông tin các cơ quan chức trách đã phát hiện 8 điểm chôn lấp và xử lý chất thải của Formosa Hà Tĩnh tại nhiều khu vực thuộc tỉnh Hà tĩnh. Theo báo cáo của Sở Tài nguyên – Môi trường tỉnh Hà Tĩnh lúc đó thì khi kiểm tra chứng từ xuất kho cho thấy số lượng chất thải của Formosa Hà Tĩnh đã đưa ra khỏi nhà máy lên đến 267 tấn. Về việc này ông Nguyễn Đăng Quang nhận xét chuyện cũ chưa giải quyết xong lại tiếp tục vi phạm mới".

Ở đây, các báo trong nước chỉ đưa ra được 8 điểm chứa thải của Formosa, chủ yếu nằm dọc bờ biển Hà Tĩnh, chung quanh khu vực công ty này cắm mốc và hoạt động. Nhưng trên thực tế, điểm thứ 9 nằm giáp giới với thôn Xuân Sơn, xã Kỳ Lạc, huyện Kỳ Anh, Hà Tĩnh. Đây là bãi thải chất thải nặng, không được nhắc tới trong các báo. Có thể vì điều này nằm ngoài quan sát của báo chí hoặc cố tình mua chuộc báo chí để che mắt thiên hạ. Chất thải ỡ Formosa được tập kết và đưa lên Kỳ Lạc vào nửa đêm, đổ giữa hai hẻm núi và hiện tại, khối lượng của nó có thể lên đến hàng triệu mét khối chứ không còn là con số vài trăm ngàn như các bãi ven biển. Và chất thải ở bãi Kỳ Lạc là chất thải rắn, có mùi khét rất khó chịu, mỗi khi trời mưa, chất thải tự bốc khói, tỏa ra mùi hôi thối cả vùng rừng.

Bãi chất thải Kỳ Lạc mới là bãi chất thải đáng kể, đáng bàn nhất trong vấn đề ô nhiễm môi trường do Formosa gây ra. Bởi đây là vùng đất cao, mọi nguồn nước chảy về đồng bằng đều đi qua đây, và một khi chất thải ngấm vào đất thì mối nguy môi trường khó mà lường được. Nhưng đáng sợ hơn nữa, có lẽ là môi trường xã hội ở Kỳ Anh.

Hiện tại, số phụ nữ ở Kỳ Anh, Hà Tĩnh và Vĩnh Tân, Bình Thuận nói riêng cũng như các khu vực có người Trung Quốc sang làm việc tại Việt Nam nói chung bỏ chồng theo đàn ông Trung Quốc vì đồng tiền là quá cao. Riêng huyện Kỳ Anh, con số thông kê do một số giáo xứ ở đây cung cấp đã lên đến hàng trăm phụ nữ bỏ chồng theo trai Trung Quốc. Và trong số hàng trăm phụ nữ này, có không ít người là con chiên ngoan đạo của Kitô Giáo. Như trường hợp 1 phụ nữ theo Kito Giáo ở xã Kỳ Lạc, cô này bỏ chồng và ba đứa con để theo trai Trung Quốc, đến Tết, dắt trai về nhà ăn Tết và "hưởng tuần trăng mật" như không có gì, người chồng thấy vậy đuổi gã bạn trai Trung Quốc đi, cô vợ đứng ra cãi cọ, gã trai Trung Quốc đấm thẳng vào người chồng làm anh này tổn thương mắt và mù mất một bên mắt trái. Khi chúng tôi đến thăm thì cô vợ và gã Trung Quốc kia đã cao chạy xa bay, anh chồng vừa xuất viện và những đứa con ngơ ngác, dáo dác khó mà nói cho trọn… !

Tình trạng này ở Vĩnh Tân, Bình Thuận và nhiều nơi khác cũng xảy ra tương tự, nó khiến cho người ta phải đặt câu hỏi : Liệu đàn ông Việt Nam bất lực, kém hấp dẫn đến độ đã có con với nhau mà người vợ vẫn bỏ theo trai Trung Quốc ? Câu trả lời là Không. Vấn đề nằm ở chỗ hệ qui chiếu đạo đức của người Việt đã bị đánh tráo từ những dự án có người Trung Quốc tham gia. Nó bị đánh tráo thế nào ? Người nông dân Việt Nam, người lao động Việt Nam vốn thật thà, chân chất và có thêm một cái chứng nữa là nghèo khổ. Đùng một cái, chính quyền mang dự án về, giá đất tăng vụt vụt, thế giới kim tiền lấn áp mọi thứ. Vòng quay đồng tiền cuốn đi mọi thứ, và mọi giá trị tình cảm, mọi qui ước về đạo đức của người bản địa tưởng chừng như trường tồn hoặc khó thay đổi bỗng chốc trở nên đổ sập trước sức mạnh đồng tiền. Có tiền là có tất cả, có tiền, khi ra chợ, có thể hô biến, mua một món hàng tầm thường với giá trên trời và biến mình trở thành tâm điểm của người bán, được săn đón… Đây cũng là lúc những người nghèo cảm thấy mình bị thiệt thòi, cảm thấy mặc cảm và thù hận cái nghèo của mình. Những cô vợ nghèo cắn răn, nhắm mắt bỏ chồng cũng không ngoài vòng xoáy này.

Một khi môi trường tự nhiên và môi trường xã hội bị xuống cấp trầm trọng như vậy thì những báo cáo về môi trường của các cơ quan nhà nước đôi khi chỉ là trò mị dân, lấy vải thưa che mắt thánh, trích RFA : "Báo cáo môi trường quốc gia 2016 của Bộ Tài nguyên - Môi trường đánh giá sự cố môi trường biển miền Trung do nước thải công nghiệp của Công ty TNHH gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh được xếp đứng đầu danh sách các công ty gây ô nhiễm.

Formosa đã gây ra thảm họa môi trường khiến cá chết hàng loạt tại bốn tỉnh miền trung, bắt đầu từ ven biển Hà Tĩnh lan dọc các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên-Huế, gây thiệt hại nặng nề về kinh tế, xã hội và môi trường.

Nguyên nhân được xác định là do trong quá trình vận hành thử nghiệm tổ hợp nhà máy, công ty Formosa đã có những vi phạm dẫn tới nước thải có chứa độc tố phenol, xyanua chưa xử lý xả thẳng ra môi trường.

Formosa được ký hợp đồng thuê đất đến 70 năm, thuế thu nhập chỉ là 10%. Ngoài ra Formosa còn được miễn thuế thu nhập trong bốn năm đầu và giảm 50% số thuế phải nộp trong 9 năm tiếp theo, được miễn thuế nhập khẩu máy móc, thiết bị, thuế tài nguyên".

Dù muốn hay không muốn, cũng phải nhìn thấy một thực tế là môi trường tự nhiên của Việt Nam hiện nay, nếu xét trên bình diện khu vực, chúng ta còn hi vọng khá hơn môi trường của Trung Quốc. Nhưng nếu xét trên tổng quan môi trường tự nhiên và xã hội, có vẻ như Việt Nam kém hơn Trung Quốc rất xa. Vì Trung Quốc nó xấu cỡ nào vẫn có khả năng thu hút đàn bà Việt. Đó là sự thật phũ phàng nhưng không thể nói khác ! Và điều này cũng khó mà trách nhà nước quản lý yếu kém, lỏng lẽo. Vì chuyện này có trách hay không trách, họ vẫn vậy. Nên chăng là trách cái hệ qui chiếu đạo đức, hay trách cái hòn đá tảng nhân phẩm của người Việt nó quá mỏng, quá dễ vỡ. Không cần bom nguyên tử hay vũ khí hạt nhân mà chỉ cần ném một trái lựu đạn tiền tệ thì xem như người ta có thể chết đầy mặt nước chẳng khác nào ném cá, chết từ chính quyền đến nhân dân.

Viết từ Sài Gòn

Nguồn : RFA, 09/05/2019

********************

Việt Nam sẽ khó xử lý được bùn thải độc hại của Formosa ? (BBC, 10/05/2019)

Một khoa học gia cho hay công nghệ hiện nay chưa xử lý được các chất độc hại thải ra từ hoạt động sản xuất thép như của nhà máy Formosa tại Hà Tĩnh.

Một ngư dân vớt cá chết dạt vào bờ biển Thừa Thiên Huế năm 2016

"Trong công nghệ sản xuất thép, các chất thải ra như bùn, xỉ chứa nhiều thành phần độc hại như kim loại nặng, axit, lưu huỳnh, ô xít sắt tồn dư. Những chất này sẽ rất gây hại cho môi trường", Giáo sư Lê Huy Bá nói với BBC hôm 8/5.

Bình luận của ông Bá được đưa ra trong lúc cảnh sát môi trường Hà Tĩnh vừa công bố phát hiện nhà máy thép Formosa tại Hà Tĩnh đang tồn đọng hàng trăm ngàn mét khối chất thải độc hại.

Gần một triệu tấn chất thải độc hại

Nhà máy thép Formosa của Đài Loan tại Kỳ Anh, Hà Tĩnh

Một văn bản công bố hồi tháng Tư của công an Hà Tĩnh cho hay cảnh sát môi trường phát hiện công ty Formosa Hà Tĩnh hiện đang tồn đọng hoảng 900.000 tấn phế thải xỉ thép và các loại bùn.

Đây là các chất thải phát sinh trong quá trình sản xuất thép của nhà máy này, được chia làm 14 nhóm và 64 danh mục với hàng ngàn tên chất thải khác nhau.

BBC liên hệ với ông Hoàng Dương Tùng, nguyên Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Môi trường để đề nghị bình luận về sự việc nhưng ông Tùng từ chối trả lời, nói rằng hiện ông đã về hưu và hai năm qua có nhiều thay đổi, ông không theo dõi tiếp vụ việc của Formosa nữa.

Ông Tùng từng tuyên bố với báo giới Việt Nam năm 2017 rằng Formosa Hà Tĩnh đã đáp ứng gần hết các chỉ tiêu môi trường được yêu cầu trong ngày chạy thử trở lại trong cùng năm.

Công ty Formosa Hà Tĩnh thải ra hơn 3 triệu tấn chất thải rắn mỗi năm, theo báo cáo của công an Hà Tĩnh.

Trong số này, bùn thải và xỉ thép hiện tồn kho với số lượng nhiều nhất. Chỉ một số lượng ít ỏi được tái sản xuất.

Chẳng hạn, với lượng xỉ thép thải ra là hơn 2.500 tấn/ngày, mới đây Formosa chỉ sử dụng được một lượng nhỏ để làm đường công vụ. Số lượng tồn đọng hiện lên tới vài trăm ngàn tấn.

Nguy hiểm ở chỗ, việc phân tích các chỉ tiêu môi trường của các chất thải này từ trước đến nay vẫn do Formosa thuê các đơn vị tư nhân làm, cơ quan chức năng không lấy mẫu đối chứng, nên kết quả 'khó khách quan'.

Với các kết quả phân tích vượt ngưỡng, Formosa không cung cấp cho cơ quan chức năng để theo dõi, xử lý.

Giáo sư Lê Huy Bá cho BBC hay rằng hiện nay công nghệ tiên tiến trên thế giới chưa xử lý được các chất độc hại này, chứ chưa nói đến Việt Nam.

"Các giải pháp chúng ta sử dụng cho đến nay chủ yếu vẫn là chôn lấp. Hoặc tái sử dụng các chất thải bùn, xỉ để làm đường, san lấp nền. Nhưng các cách này không ngăn chặn được các chất độc hại tồn dư trong bùn, xỉ ngấm vào nước, gây ô nhiễm nguồn nước", nhà khoa học cho hay.

"Những nhà khoa học nhưng chúng tôi hiện 'lực bất tòng tâm'. Chúng tôi đã từng đóng góp các ý kiến về các tác hại tiềm ẩn đến môi trường của hoạt động của nhà máy thép Formosa, những mặt trái, mặt tiêu cực, nhưng các nhà quản lý có lắng nghe hay không thì lại là chuyện khác".

Công an Hà Tĩnh cũng cho hay Formosa tự đặt tên cho bùn thải là 'bùn quặng', 'bùn khoáng', là 'không thể hiện đúng bản chất' vấn đề. Do 'bùn quặng', 'bùn khoáng' là hai loại khoáng sản thiên nhiên quý giá được khai thác từ mỏ trong khi bùn thải là chất thải ra từ hoạt động sản xuất, có thể chứa các chất độc hại.

Nguy cơ từ tái sử dụng chất thải độc hại

Biểu tình phản đối nhà máy Formosa tại Hà Nội năm 2016

Bên cạnh đó, Formosa đã tự ý xử lý và tái sử dụng một số loại bùn, nhưng việc xử lý tách chất độc hại không đạt hiệu quả 100%.

Ví dụ, Formosa dùng công nghệ tách kẽm trong bùn lò cao để tái sử dụng trực tiếp. Nhưng việc tách kẽm này chỉ đạt hiệu quả khoảng 30%. Cộng thêm các thành phần nguy hại khác trong bùn như chì, mà công ty Formosa Hà Tĩnh không phân tích, nếu đưa vào tái sử dụng sẽ gây ô nhiễm không khí nặng nề.

Formosa cũng bán một số loại xỉ thép cho các nhà máy thép để tái sử dụng, nhưng đây là các loại xỉ thép có hàm lượng lưu huỳnh cao, nếu hệ thống xử lý khí thải trong các nhà máy này không đảm bảo sẽ gây ô nhiễm không khí.

Công văn của Công an Hà Tĩnh đề nghị Bộ Tài nguyên Môi trường giám sát và yêu cầu Formosa phân loại, xử lý chất thải theo đúng nội dung cam kết trong báo cáo đánh giá tác động môi trường và theo quy định của pháp luật. Đồng thời yêu cầu Formosa có hướng xử lý hàng chục ngàn tấn chất thải nguy hại tồn đọng hiện nay.

Công an Hà Tĩnh cũng đề nghị Bộ Tài nguyên Môi trường đánh giá mức độ phát thải khí lưu huỳnh tại các nhà máy sử dụng xỉ than của Formosa.

Hầu như không có tờ báo lớn nào ở Việt Nam đưa thông tin về nguy cơ bùn thải của Formosa Hà Tĩnh ngoại trừ một vài tờ báo nhỏ như Một Thế Giới hay Infonet.

Cùng thời điểm đó, một số tờ báo kinh tế như Vietnamfinance cho hay Formosa Hà Tĩnh đã tích cực đóng thuế, chỉ trong ba tháng đầu năm 2019 đã nộp tới 2000 tỷ đồng tiền thuế.

Thảm họa Formosa

Người Việt Nam tại Đài Loan biểu tình phản đối nhà máy Formosa gây thảm họa môi trường năm 2017

Công ty thép Formosa Hà Tĩnh từng gây thảm họa môi trường cho nhiều tỉnh ven biển miền Trung Việt Nam vào năm 2016, thông qua hoạt động xả thải chất độc hại không qua xử lý ra biển.

Thời điểm đó, các chết trắng biển miền Trung, đẩy hàng ngàn ngư dân vảo cảnh phải bán thuyền, treo lưới, đi lang bạt sang các tỉnh khác để làm thuê kiếm sống.

Sau đó là các cuộc biểu tình phản đối Formosa diễn ra ở nhiều nơi trên cả nước. Chính quyền Việt Nam đã bỏ tù một số nhà hoạt động tham gia vào các cuộc biểu tình này, trong đó có Mẹ Nấm Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, bà Trần Thị Nga, ông Hoàng Đức Bình... Hiện mới chỉ có Mẹ Nấm được trả tự do và hiện đang sống tỵ nạn tại Hoa Kỳ.

Sau đó, Formosa đã đồng ý bồi thường khoảng 500 triệu đô la và phải đáp ứng các tiêu chuẩn về xả thải.

Năm 2017, Formosa Hà Tĩnh được hoạt động trở lại. Thứ trưởng Tài nguyên Môi trường, ông Nguyễn Ngọc Linh thời điểm đó cho hay Formosa đã đáp ứng các yêu cầu trong buổi chạy thử.

Ông Hoàng Dương Tùng, nguyên Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Môi trường lúc đó cho hay giới chức sẽ giám sát chặt chẽ hoạt động của Formosa, các kết quả chạy thử sẽ được giám sát 24 giờ, các mẫu kiểm nghiệm sẽ được thực hiện 5 phút một lần.

Ông Tùng cũng nói Formosa Hà Tĩnh đã đáp ứng được 52 chỉ tiêu trong số 53 chỉ tiêu được yêu cầu.

Sau đó truyền thông Việt Nam có đăng các hình ảnh một số quan chức đi tắm biển miền Trung và ăn cá đánh bắt tại đây để chứng tỏ rằng đã 'an toàn'.

Tuy nhiên vào năm 2018, lại có một số tin trên mạng xã hội về tình trạng cá chết ở biển miền Trung. Nhưng không thấy báo chính thống đăng những tin này.

Trong khi đó, nhiều người dân miền Trung từng cho biết việc chi trả bồi thường không thỏa đáng. Nhiều người nói chưa nhận được một đồng nào vào giữa năm 2017.

Bà Trần Thị Loan, chủ cơ sở Cường Loan, nói với BBC rằng năm 2017 bà đã nhận được một phần của khoản bồi thường cho các mặt hàng tươi sống bị hỏng, nhưng khoản còn lại nhà nước xin khất lúc đó đến giờ vẫn chưa trả. Đây là số hải sải không tiêu thụ được do người tiêu dùng lo ngại chúng bị nhiễm độc.

Facebooker Cát Linh đặt câu hỏi trên trang cá nhân : "Formosa : Tác động về kinh tế : hàng triệu hộ dân điêu đứng, thất nghiệp, hàng hóa không thể tung ra thị trường, không thể xuất khẩu, du lịch không thể phát triển. Tác động về môi trường : hàng triệu tấn cá, hải sản chết, hàng triệu tấn tro xỉ không thể xử lý.... Môi trường nước, không khí, mặt đất đều ô nhiễm. Dân ăn các sản phẩm từ "biển chết" có đảm bảo sức khỏe không ? Vậy lý do là gì mà lại mang Formosa về ?"

Vụ việc Formosa là một chủ đề nhạy cảm đối với chính phủ Việt Nam vì nó liên quan đến một bên là sự ổn định chính trị, bảo vệ môi trường với một bên là đầu tư trực tiếp nước ngoài, một trong những động lực tăng trưởng kinh tế quan trọng của đất nước. Formosa là một trong những nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất Việt Nam, theo bình luận của Reuters.

*********************

Bộ Tài nguyên và Môi trường lên tiếng về chất thải của Formosa (RFA, 09/05/2019)

Vài ngày sau khi thông tin Công an Hà Tĩnh ‘bó tay’ với việc xả thải của Formosa được loan truyền rộng rãi ngay cả trên báo chính thống nhà nước Việt Nam, tối ngày 8/5, Bộ Tài nguyên và môi trường lên tiếng phân trần chưa nhận được văn bản kiến nghị từ Công an Hà Tĩnh đề nghị kiểm tra, xử lý gần 900.000 tấn phế thải tồn đọng tại FHS. Bộ này khẳng định từ tháng 7 năm 2016 đến nay đã tổ chức nhiều đoàn giám sát, kiểm tra và yêu cầu FHS khắc phục công nghệ xử lý chất thải đạt tiêu chuẩn quốc tế, và kết quả giám sát cho thấy nước thải, khí thải của FHS trước khi xả ra ngoài môi trường luôn đạt quy chuẩn kỹ thuật cho phép.

Dân làng chôn cá chết trên một bãi biển ở Quảng Bình, Việt Nam hôm 28/4/2016. AP

Báo Pháp Luật dẫn khẳng định của Bộ Tài nguyên và môi trường rằng bộ đã, đang và sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành, tỉnh Hà Tĩnh và các chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ hoạt động xả thải, quản lý chất thải rắn của FHS, đảm bảo các loại chất thải trước khi xả ra ngoài môi trường phải đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật về môi trường theo quy định.

Theo công văn của Công an Hà Tĩnh thì tổng khối lượng chất thải rắn phát sinh hằng năm từ nhà máy Formosa ở tỉnh này là gần 3 triệu 700 ngàn tấn.

Công luận xã hội lên tiếng cho rằng phải đóng cửa Formosa vì Formosa đã từng tái phạm việc xả thải ra môi trường. Chính thủ tướng Việt Nam, ông Nguyễn Xuân Phúc, từng lên tiếng rằng nếu Formosa tái phạm xả thải ra môi trường thì sẽ đóng cửa nhà máy.

********************

Công an Hà Tĩnh bất lực với vi phạm xả thải của Formosa (RFA, 08/05/2019)

Một công văn của Công an Hà Tĩnh gửi Ủy ban Nhân dân Hà Tĩnh vào ngày 6 tháng 4 vừa qua nêu rõ Nhà máy Gang Thép Formosa tại Khu Công Nghiệp Vũng Áng, Hà Tĩnh đang thải ra 14 nhóm chất thải với 64 danh mục của hàng nghìn tên chất thải khác nhau. Qua đó cơ quan này kiến nghị một số việc liên quan công tác xử lý những chất thải của nhà máy thép Formosa. Tuy nhiên chính Công an Hà Tĩnh phải than rằng các kết quả phân tích vượt ngưỡng, Formosa không cung cấp cho cơ quan chức năng theo dõi, quản lý.

Người dân biểu tình phản đối nhà máy thép Formosa Hà Tĩnh tại Hà Nội hôm 1/5/2016. AP

Hàng loạt chất thải độc hại

Theo công văn của Công an Hà Tĩnh gửi đi thì tổng khối lượng chất thải rắn phát sinh hằng năm từ nhà máy Formosa ở tỉnh này là gần 3 triệu 700 ngàn tấn. Trong đó, các loại bùn thải, xỉ thép phát sinh và tồn kho với khối lượng rất lớn, cụ thể : Bùn cán nóng phát sinh 35 tấn/ngày, lượng tồn kho 10.700 tấn ; bùn phối trộn tồn kho 28.737 tấn ; bùn lò cao phát sinh 200 tấn/ngày, lượng tồn kho 70.000 tấn ; bùn lò chuyển phát sinh 303 tấn/ngày, từ khi đi vào hoạt động đến nay lượng bùn này phát sinh khoảng 128.000 tấn, được tái sử dụng sản xuất, xỉ thép phát sinh 2.500 tấn/ngày, lượng xỉ thép đang lưu trữ tại dự án (tồn kho) khoảng 780.000 tấn.

Nhà báo Đỗ Cao Cường, một nhà báo chuyên tìm hiểu những tác hại môi trường do các nhà máy gây ra trên khắp đất nước Việt Nam đã đến tận Kỳ Anh, Hà Tĩnh tìm hiểu mức độ ô nhiễm tại đây và nhận định việc để Formosa tiếp tục xả thải như vậy là một sự thất bại của cơ quan chức năng :

"Khi Formosa Hà Tĩnh không cung cấp kết quả phân tích chất thải cho cơ quan chức năng để theo dõi xử lý thì rõ ràng trách nhiệm thuộc về chính quyền Hà Tĩnh. Cả thế giới biết đến Formosa là một trong những "sát nhân" môi trường của hành tinh mà cơ quan chức năng không quản lý được thì có thể nói đây là một sự thất bại".

Xử lý ra sao ?

Người Việt Nam làm việc tại Đài Loan biểu tình bên ngoài trụ sở Tập đoàn Formosa tại Đài Bắc vào ngày 10 tháng 8 năm 2016. AFP

Vậy nếu Formosa không cung cấp những kết quả nhận được cho cơ quan chức năng thì sao, chẳng lẽ tất cả các cơ quan đành chịu để cho Formosa "tác oai tác quái" ?

Theo Luật sư Đặng Đình Mạnh thì Cảnh sát môi trường có thẩm quyền xử lý luôn, chẳng hạn như ra quyết định xử phạt hoặc là khởi tố vụ án nếu có những bằng chứng cụ thể :

"Thật ra thì bên cảnh sát môi trường không cần phải trình bên cơ quan chức năng khác vì bản thân họ có thẩm quyền xử lý luôn. Ví dụ như họ có quyền ra quyết định xử phạt hoặc là họ khởi tố vụ án xâm phạm môi trường".

Luật sư Ngô Anh Tuấn khẳng định bất cứ doanh nghiệp nào, dù Nhà nước hay nước ngoài khi hoạt động ở Việt Nam đều phải tuân thủ quy định luật pháp Việt Nam.

"Khi có kết luận từ cơ quan điều tra thì nếu vi phạm ở mức độ hành chính thì chuyển cơ quan hành chính xử phạt hành chính, nếu có yếu tố cấu thành tội phạm thì cơ quan điều tra phải có nghĩa vụ chuyển sang Viện kiểm sát để khởi tố vụ án. Đó là nguyên tắc không loại trừ bất cứ một doanh nghiệp nào. Doanh nghiệp Nhà nước hay Doanh nghiệp có vốn tư nước ngoài thì cũng phải có nghĩa vụ tuân theo quy định pháp luật Việt Nam".

Hôm 24 tháng 7 năm 2017, tại buổi thị sát khu liên hợp gang thép của Công ty TNHH Formosa Hưng Nghiệp Hà Tĩnh (FHS) và làm việc với FHS, lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh và các bộ, ngành liên quan, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nói rằng "Không an toàn thì không được sản xuất ; nếu vi phạm trở lại thì phải đóng cửa nhà máy. Việc nâng công suất nhà máy phải đi liền với bảo vệ môi trường".

Đến nay Formosa vẫn tiếp tục vi phạm. Cựu đại tá Nguyễn Đăng Quang hiện ở Hà Nội nêu quan điểm của ông về vấn đề Formosa tái phạm :

"Theo quan điểm của tôi thì phải đóng cửa Formosa và tống xuất Formosa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam, chừng nào Formosa còn hiện diện thì nguy cơ bùng phát thảm họa môi trường còn hiện hữu. Thế thì tại sao không buộc Formosa phải bồi thường thỏa đáng những hậu quả họ gây nên và đóng cửa Formosa ngay lúc này để trừ hậu họa ?"

Cựu nhà báo Minh Thọ từ Sài Gòn cho rằng đối với Formosa thì cần phải khởi tố, điều tra về vi phạm môi trường thì mới ra vấn đề chứ theo kiểu ‘bất khả xâm phạm’ thì sẽ không giải quyết được gì. Ông nhận định :

"Cảnh sát môi trường kết hợp Sở Tài nguyên - Môi trường rồi Ủy ban Nhân dân Tỉnh dư sức xử lý nhưng họ lại không làm, có bàn tay nào ngăn chặn họ. Cái này là một dấu hỏi lớn".

Hiện một số bài viết liên quan đến Formosa như : "Phó Thủ tướng yêu cầu xem lại ưu đãi thuế cho Formosa Hà Tĩnh" của báo Tuổi Trẻ ; "Có thể đàm phán lại với Formosa về chính sách ưu đãi thuế" của báo Thanh Niên ; "Hà Tĩnh : Cảnh sát môi trường 'bó tay' với hàng triệu tấn chất thải của Formosa" của Báo Mới đã bị lấy xuống không thể truy cập được nữa.

Tội chồng tội

Báo cáo môi trường quốc gia 2016 của Bộ Tài nguyên - Môi trường đánh giá sự cố môi trường biển miền Trung do nước thải công nghiệp của Công ty TNHH gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh được xếp đứng đầu danh sách các công ty gây ô nhiễm.

Formosa đã gây ra thảm họa môi trường khiến cá chết hàng loạt tại bốn tỉnh miền trung, bắt đầu từ ven biển Hà Tĩnh lan dọc các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên-Huế, gây thiệt hại nặng nề về kinh tế, xã hội và môi trường.

Nguyên nhân được xác định là do trong quá trình vận hành thử nghiệm tổ hợp nhà máy, công ty Formosa đã có những vi phạm dẫn tới nước thải có chứa độc tố phenol, xyanua chưa xử lý xả thẳng ra môi trường.

Formosa được ký hợp đồng thuê đất đến 70 năm, thuế thu nhập chỉ là 10%. Ngoài ra Formosa còn được miễn thuế thu nhập trong bốn năm đầu và giảm 50% số thuế phải nộp trong 9 năm tiếp theo, được miễn thuế nhập khẩu máy móc, thiết bị, thuế tài nguyên.

Chiều ngày 29 tháng 6 năm 2016, tại trụ sở Bộ Tài nguyên và Môi trường, gần 50 đại diện các bộ, ngành cùng các nhà khoa học đã chứng kiến Formosa nhận lỗi, cam kết các trách nhiệm liên quan đến xử lý ô nhiễm, bồi thường kinh tế cho người dân vùng cá chết.

Chưa đến một tháng sau, ngày 23 tháng 7 năm 2016, báo chí trong nước loan tải thông tin các cơ quan chức trách đã phát hiện 8 điểm chôn lấp và xử lý chất thải của Formosa Hà Tĩnh tại nhiều khu vực thuộc tỉnh Hà tĩnh. Theo báo cáo của Sở Tài nguyên – Môi trường tỉnh Hà Tĩnh lúc đó thì khi kiểm tra chứng từ xuất kho cho thấy số lượng chất thải của Formosa Hà Tĩnh đã đưa ra khỏi nhà máy lên đến 267 tấn. Về việc này ông Nguyễn Đăng Quang nhận xét chuyện cũ chưa giải quyết xong lại tiếp tục vi phạm mới :

"Sau khi Formosa xin lỗi và chưa ráo lời xin lỗi thì họ lại phạm tội ác kinh hoàng là lén lút thuê và chỉ đạo bọn quan tham địa phương chôn trộm hàng trăm tấn chất thải độc hại chưa qua xử lý ngay trên đất Kỳ Anh và nhiều nơi khác nữa đang còn bỏ ngỏ thì không hiểu các cơ quan chức năng sẽ xử lý trường hợp này như thế nào. Bây giờ Formosa thuê các công ty tư nhân của Việt Nam đã được cấp phép của Bộ tài nguyên Môi trường xử lý chất thải của Formosa thì khó mà khách quan được".

Vào ngày 8 tháng 5 năm 2019, trên trang Tiếng Dân có bài của tác giả Nguyễn Ngọc Chu, trong đó tác giả viết rõ ‘Nhưng Formosa đang ngang nhiên vi phạm pháp luật Việt Nam. Điều này Công an Hà Tĩnh đã khẳng định. Lời nói của thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trước đây không có lẽ không có giá trị đối với Formosa Hà Tĩnh ? Ông bộ trưởng Bộ Tài Nguyên- Môi Trường hãy làm cho Formosa biết thế nào là lễ độ. Không để cho Formosa khinh nhờn cấp tỉnh, rồi thừa cơ coi thường cả Chính Phủ".

Diễm Thi

Bộ Tài nguyên và môi trường nói xỉ thép Formosa không ảnh hưởng môi trường (RFA, 18/03/2019)

Ông Hoàng Văn Thức, Phó Tổng cục Trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và môi trường) khẳng định xỉ thép phát sinh trong quá trình sản xuất mà nhà máy gang thép Formosa Hà Tĩnh tận dụng để san nền trong khuôn viên nhà máy, không ảnh hưởng môi trường.

Tại nhà máy Formosa Hà Tĩnh, đang tồn đọng một lượng xỉ thép khổng lồ. Công ty này vừa đề xuất Bộ Tài nguyên và Môi trường cho công ty dùng gần 1 triệu tấn xỉ thép san nền – Ảnh : H.N.- Courtesy Phunuonline

Mạng báo Thanh Niên dẫn lời ông Hoàng Văn Thức như vừa nêu hôm 18/3.

Trước đó, Formosa Hà Tĩnh đề xuất tận dụng xỉ thép để san nền trong khoảng thời gian từ cuối tháng 3/2019 đến tháng 8/2019. Công ty này khẳng định xỉ thép phát sinh tại nhà máy đạt tiêu chuẩn được áp dụng cho việc làm vật liệu san lấp công trình xây dựng và giao thông. Công ty cũng cam kết không lợi dụng để chôn lấp các loại chất thải khác.

Lãnh đạo Tổng cục Môi trường cho biết nguyên liệu đầu vào của nhà máy thép của Formosa hợp quy chuẩn của Bộ xây dựng. Xỉ thép đầu ra của Formosa cũng được rà soát lại rất kỹ càng.

Ông Hoàng Văn Thức cho rằng xỉ thép của các nhà máy thép khác ở Việt Nam cũng được sử dụng làm phụ gia xi măng, san lấp công trình, gạch không nung nếu hợp chuẩn, nhưng do Formosa nằm ở vị trí nhạy cảm nên dù có hợp quy hợp chuẩn vẫn phải dừng lại để chờ báo cáo, đánh giá.

Mạng báo VietnamNet vào ngày 18 tháng 3 cũng loan tin dẫn nguồn riêng rằng trong năm 2018, Formosa Hà Tĩnh dùng sản phẩm xỉ thép tái chế làm các ‘núi nhân tạo’ dọc đường công vụ trong nhà máy.

Theo Sở Xây dựng tỉnh Hà Tĩnh thì theo qui hoạch của dự án thì hạng mục công trình này không có trong qui hoạch được phê duyệt. Hạng mục này được bổ sung xây dựng mới nhưng không thực hiện được các hồ sơ thủ tục về đầu tư xây dựng theo qui định. Công trình này cũng không được Formosa đề cập trong báo cáo đánh gía tác động môi trường năm 2015 và được triển khai thi công khi chưa thực hiện báo cáo đánh giá tác động môi trường.

******************

Cập nhật nhiễm sán lợn tại Bắc Ninh (RFA, 18/03/2019)

Đã có hơn 200 trẻ em ở tỉnh Bắc Ninh được xác định bị nhiễm sán lợn và vụ việc khiến thủ tướng chính phủ chỉ đạo, các cơ quan chức năng vào cuộc, giới chuyên gia có ý kiến.

Trẻ em đang xét nghiệm nhiễm sán lợn. Chụp màn hình.

Truyền thông trong nước cho biết tính đến tối ngày 17/3 đã có 209 trẻ em ở huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh bị nhiễm sán lợn. Đây là những trẻ em có độ tuổi từ 1 đến 10 tuổi ở nhiều xã khác nhau của huyện Thuận Thành.

Tin cho biết có đến 2000 trẻ em được cha mẹ cho đi làm xét nghiệm tại Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương ở Hà Nội.

Trước tình trạng này, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, trong một cuộc họp với Bộ Y tế vào sáng ngày 18/3, đã yêu cầu đưa bác sĩ về huyện Thuận Thành để khám sức khỏe cho người dân, nhằm trách việc mọi người đến Hà Nội để xét nghiệm.

Bộ Y Tế Việt Nam vào sáng ngày 18 tháng 3 cũng cử cán bộ về hai xã thuộc địa bàn huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh để lấy mẫu máu xét nghiệm sán lợn cho học sinh bị nhiễm.

Bênh cạnh đó, cảnh báo của chính phủ cũng được gửi đến các trường học trong cả nước chú ý đến chuyện vệ sinh thực phẩm cho học sinh. Và chính phủ cũng giao Bộ Công an làm rõ tại sao trẻ em ở Bắc Ninh bị nhiễm sán lợn.

Mạng báo Phụ nữ tại Thành phố Hồ Chí Minh phỏng vấn bác sĩ Trương Hữu Khanh, Bệnh Viện Nhi Đồng 1, và ông này cho rằng việc xét nghiệm nếu có dương tính hay không cũng không có giá trị vì mục tiêu xét nghiệm để điều trị không có.

Việc nhiễm sán lợn nơi trẻ em có thể do các em ăn thịt có nhiễm loại sán này. Truyền thông trong nước cho hay là từ cuối tháng hai đã có những video xuất hiện cho thấy thịt lợn tại Bắc Ninh có những hạt nhỏ bằng hạt gạo, màu trắng, bị nghi là sán lợn.

*****************

Hơn 100 trẻ nhiễm sán lợn, hàng trăm trường hợp khác đang chờ kết quả (RFA, 17/03/2019)

Đã có ít nhất 124 trẻ tại Bắc Ninh bị phát hiện nhiễm sán lợn sau khi ăn phải thịt lợn bị sán tại trường học hồi cuối tháng 2, đầu tháng 3 vừa qua. Truyền thông trong nước loan tin này hôm 17/3.

Nhiều trẻ nhỏ ở huyện Thuận Thành, Bắc Ninh được gia đình đưa tới Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới trung ương để xét nghiệm hôm 15/3/2019 - Courtesy of SGGP

Theo con số thống kê được các tờ báo trong nước đăng tải dựa theo thông tin từ các bệnh viện ở Hà Nội, trong hai ngày qua đã có hơn 1.000 trẻ từ Bắc Ninh được đưa về Hà Nội để xét nghiệm.

Tại Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương, trong hai ngày, bệnh viện này đã xác định 44 trường hợp dương tính với sán lợn. Trong khi đó tại Viện Ký sinh trùng Côn trùng Trung ương, trong hai ngày, bệnh viện đã xác định 75 trẻ dương tính với sán lợn.

Trước đó, cũng theo truyền thông trong nước, đã có 5 trẻ đã được hai viện trên xét nghiệm dương tính với sán lợn.

Tuy nhiên, đây vẫn chưa phải là con số cuối cùng vì hiện vẫn còn 500 trường hợp đến xét nghiệm ở Bệnh viện Nhiệt đới tung ương hôm 16/3 nhưng chưa có kết quả.

Vụ việc bê bối thực phẩm tại trường mầm non Thanh Khương, huyện Thuận Thành được phát hiện khi nhiều phụ huynh đăng video ghi lại miếng thịt lợn trong bếp ăn trường Mầm non Thanh Khương có chứa các hạt trắng, nghi là sán. Các phụ huynh sau đó đã lên gặp Ban Giám hiệu nhà trường để phản ánh, nhưng không nhận được trả lời thoả đáng.

Sau đó, các phụ huynh học sinh trường này còn phát hiện trường sử dụng thịt gà nhập bốc mùi hôi thối để nấu cháo cho các cháu nhỏ ăn.

Những phản ánh của phụ huynh học sinh đến ban giám hiệu trường không được trả lời thoả đáng. Nhiều phụ huynh học sinh bức xúc đã cho con nghỉ học để phản đối. Lo lắng cho sức khoẻ của các con, các phụ huynh đã chủ động đưa con đến các bệnh viện để làm xét nghiệm.

Vào ngày 15/3, Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương tổ chức họp báo về các trường hợp nhiễm sán ở trẻ. Giám đốc bệnh viện Nhiệt đới Trung ước, bác sĩ Nguyễn Văn Kính cho biết sán lợn có thể do lây nhiễm các ký sinh trùng trong đất nước hoặc lây từ các thực phẩm không được nấu chín. Ông cho biết đây không phải là bệnh cấp tính nên các gia đình không nên quá lo lắng. Phác đồ điều trị được đưa ra bao gồm tiêu diệt sán trưởng thành 1 ngày, tiêu diệt trứng sán mất 2 tuần.

VNexpress trích lời Giám đốc Sở y tế Bắc Ninh Tô Mai Hoa cho biết tỉnh sẽ phối hợp với các cơ quan chức năng tổ chức xét nghiệm sán lợn miễn phí cho học sinh 19 trường mầm non trong huyện Thuận Thành. Chi phí xét nghiệm dao động từ 700.000 đến 1 triệu đồng một lần.

VnExpress cho biết hiệu trưởng trường mầm non Thanh Khương bị đình chỉ công tác 15 ngày sau vụ thịt bẩn.

Lại vừa hiện thêm một dấu hiệu rất đáng nghi ngờ về việc Bộ Tài nguyên và môi trường Việt Nam đã ‘đi đêm’ và ‘ăn bẩn’ với thủ phạm gây ra thảm họa ô nhiễm môi trường ở 4 tỉnh miền Trung - Formosa.

Bộ trưởng Tài nguyên và môi trường là Trần Hồng Hà có ‘đi đêm’ và ‘ăn bẩn’ với Formosa ? Ảnh : VOH

Ngày 27/4, báo chí nhà nước đã đăng tải một danh sách hơn 200 doanh nghiệp sẽ bị Bộ Tài nguyên và môi trường thanh tra trong năm 2018, nhưng cái tên Công ty gang thép Formosa đã hoàn toàn trốn biệt trong danh sách này.

Cũng vào những ngày này, nước biển ở một số khu vực các tỉnh miền Trung và cả ở Đà Nẵng đã chuyển thành màu xanh thẫm đầy đe dọa. Lần chuyển màu này là sự tiếp nối của rất nhiều lần nước biển bị ô nhiễm trầm trọng kể từ đầu năm 2016 mà đã khiến tôm cá nổi xác đầy mặt biển, kể cả gây ra cái chết của một người thợ lặn muốn phát hiện ra nguồn cơn làm cá chết.

Trong vụ Formosa, Bộ trưởng đương nhiệm của Bộ Tài nguyên và môi trường là Trần Hồng Hà cũng phải chịu trách nhiệm liên đới về bản báo cáo đánh giá tác động môi trường của Formosa Hà Tĩnh của Bộ Tài nguyên và môi trường vào năm 2008. Bản báo cáo này chỉ dài 1 trang mà không có một dòng nào về môi trường biển. Trong khi đó, Luật Bảo vệ môi trường 2005 quy định phải đánh giá chi tiết các tác động môi trường có khả năng xảy ra khi dự án được thực hiện ; dự báo rủi ro về sự cố môi trường do công trình gây ra ; biện pháp cụ thể giảm thiểu các tác động xấu đối với môi trường.

Trong phần tác động môi trường, đánh giá tác động của nước thải đến môi trường trong giai đoạn vận hành nhà máy chỉ chưa đến 2,5 trang. Mất 1,5 trang là các bảng biểu, vỏn vẹn một trang tác động môi trường, chủ yếu là liệt kê các nguồn nước thải của nhà máy ra môi trường, đặc điểm của các loại nước thải đó. Ngoài ra, không có thông tin nào cho biết, lượng nước thải này có ảnh hưởng như nào đến môi trường.

Nhưng bất chấp tác động môi trường "làm cho có" trên cùng nhiều dấu hiệu về hành vi "ngậm miệng ăn tiền" của giới quan chức Bộ Tài nguyên và môi trường và các "nhà khoa học", cho đến nay vẫn chẳng có bấ cứ quan chức nào của bộ này bị xử lý.

Khi mới xảy ra thảm họa Formosa, chính Bộ Tài nguyên và môi trường là nơi đưa ra nguyên nhân "thủy triều đỏ" như một thói dối trá lâu năm mặc định thành bản chất.

Vào năm 2016 và 2017, Formosa chuyển hai lần số tiền 500 triệu USD bồi thường, mỗi lần 250 triệu USD, vào tài khoản của Bộ Tài nguyên và môi trường. Nhưng đã có những dấu hiệu cho thấy Bộ Tài nguyên và môi trường "ngâm" số tiền 500 triệu USD trong tài khoản ngân hàng quá lâu mà không chuyển ngay cho các địa phương nhằm hưởng lãi ngân hàng.

Ngay từ đầu khi Bộ Tài nguyên và môi trường đứng ra "nhận trách nhiệm giữ giùm" 500 triệu USD, đã có dư luận nghi ngờ về tính minh bạch của cơ chế này, nhất là khi xuyên suốt từ trước đến nay, Bộ Tài nguyên và môi trường lại là một trong những địa chỉ "bảo kê" rõ rệt nhất cho nạn xả thải của Formosa.

Cho đến đầu năm 2017, chính quyền mới chỉ giải ngân 30% của 500 triệu USD tiền bồi thường. Trong khi đó, Bộ Tài nguyên và môi trường đã "giữ dùm" tỷ lệ 70% còn lại trong suốt 8 tháng. Lãi tiền gửi ngân hàng của con số 350 triệu USD là ít nhất 300 tỷ đồng (tính theo kỳ hạn tiền gửi 3 tháng, lãi suất 5%/năm). Số tiền lãi này bằng đến phân nửa so với tiền "tạm ứng" đợt đầu cho một tỉnh miền Trung.

Số tiền lãi 300 tỷ đồng trên thuộc về ai ? Có phải theo "thông lệ" đã chui vào túi giới quan chức "ăn của dân không chừa thứ gì" mà không tính vào tiền bồi thường cho ngư dân ? Và đó có phải là nguyên do sâu xa để Bộ Tài nguyên và môi trường và Bộ Tài chính cố ý "ngâm" tiến độ bồi thường cho ngư dân càng chậm càng tốt ?

Đây có thể là một hành vi vi phạm phát luật nghiêm trọng, tuy nhiên cơ quan bộ này đã không bị hề hấn gì.

Cho đến nay, đã không có bất kỳ minh bạch nào về số tiền mà Bộ Tài nguyên và môi trường "giữ dùm" gửi trong ngân hàng.

Giờ đây, việc một thủ phạm đầu bảng gây ô nhiễm môi trường là Formosa lại không nằm trong danh sách hơn 200 doanh nghiệp sẽ bị Bộ Tài nguyên và môi trường thanh tra trong năm 2018 đã cho thấy một sự bất chấp và thách thức đối với nhân dân.

Nhưng đằng sau động tác bỏ Formosa khỏi danh sách trên, còn loáng thoáng cái bóng gật gù của Chính phủ Việt Nam.

Vào năm 2016, chính phủ ‘liêm chính, kiến tạo và hành động’ của Thủ tướng Phúc đã vướng vào một vụ bê bối rất lớn : quá nhiều dư luận đã nghi ngờ và phản ứng dữ dội khi ông Phúc tự thỏa thuận về Formosa về khoản bồi thường 500 triệu USD của doanh nghiệp này mà không thèm hỏi ý dân. Nhiều ý kiến đã cho rằng Thủ tướng Phúc đã "đi đêm" với Formosa.

Thủ tướng Phúc đã từng hứa "cuội" không chỉ một lần. Vào tháng 8/2016, ông ta hứa "tháng Chín ngư dân sẽ nhận được tiền". Nhưng ngay sau đó, chính phủ lại gia hạn cho chính quyền 4 tỉnh miền Trung về việc "thống kê thiệt hại" do các tỉnh này bê trễ. Phải đến tháng 11/2016, một số ngư dân mới bắt đầu nhận được tiền bồi thường. Nhưng đó cũng là lúc mà phong trào biểu tình miền Trung đang dâng cao và gây áp lực đối với chính quyền địa phương và trung ương.

Nhiều báo cáo của chính quyền các địa phương cho rằng đã hỗ trợ gạo cho bà con ngư dân, nhưng ngay sau đó bị chính ngư dân phát hiện một phần gạo đã bị mốc xanh đếtn nỗi vịt còn không chịu ăn, cho tới nay nhiều hộ dân vẫn khẳng định chưa nhận được tiền bồi thường Formosa.

Mới đây, trang báo điện tử Infonet đã phát hiện một sự thật chấn động : tiền hỗ trợ công tác kiểm đếm, thống kê sự cố Formosa cho Hội đồng và cán bộ thôn ủy ban nhân dân xã Xã biển Cảnh Dương (huyện Quảng Trạch, Quảng Bình) nhận về, nhưng không chi trả đầy đủ cho các thôn, mà chính quyền xã này giữ lại một phần lớn số tiền để… đi du lịch, may quần áo, trang trí và sửa máy móc trong ủy ban.

Phạm Chí Dũng

Nguồn : CaliToday, 29/04/2018

Nếu nói những thảm họa mà Formosa Hà Tĩnh đã gây ra là thiệt hại cho cả đất nước về kinh tế thì sự ảnh hưởng của Formosa lên luật pháp trên khía cạnh chính trị thì Formosa Hà Tĩnh là một đế chế chi phối chế độ chứ không còn thuần túy là một doanh nghiệp được ưu ái đặc biệt".

Thông tin Tổng cục Môi trường - Bộ Tài nguyên và môi trường sửa qui chuẩn quốc gia Việt Nam để cho phép Formosa tiếp tục nâng công suất và duy trì hành động xả thải gây ô nhiễm môi trường đang làm nóng lên một dư luận mới về doanh nghiệp nước ngoài đầy tai tiếng sau vụ đầu độc môi trường biển năm 2015.

Khu kinh tế Vũng Áng, Hà Tĩnh, nơi Formosa Hà Tĩnh đặt bản doanh

Nhìn trên khía cạnh pháp lý. Đây là lần thứ 3, để bảo vệ Formosa Hà Tĩnh, chính quyền bỏ qua 4 luật.

- Lần thứ 1 : Ngay khi mới tiến hành đầu tư vào Việt Nam. Formosa đã là trường hợp "đặc biệt" khi nằm ngoài Luật Đầu tư nước ngoài ( tại thời điểm đăng ký đầu tư). Lần xé luật này, Formosa Hà Tĩnh là một doanh nghiệp đầu tư tiến hành đầu tư với qui mô, công nghệ khác với nội dung dự án đầu tư ban đầu nhưng vẫn được chấp nhận, thay đổi công nghệ bằng công nghệ lạc hậu mà thế giới đang loại bỏ nhưng không hề bị xử lý, thu hồi giấy phép đầu tư mà luật đã qui định.Chưa nói các ưu đãi vượt bậc mà chỉ riêng Formosa mới có.

- Lần thứ 2 : Sau vụ ô nhiễm môi trường biển ở mức tầm cỡ thế giới nhưng chính quyền cùng lúc xé hai Luật là Luật Khiếu nại tố cáo ; Luật dân sự khi loại nạn nhân vụ xả thải gây ô nhiễm môi trường của Formosa khỏi tiến trình khiếu nại, tố cáo Formosa. Không thụ lý, giải quyết đơn kiện của ngư dân, bất chấp phản ứng của người dân cả nước. Bỏ qua Luật dân sự khi tự đứng ra thỏa thuận mức bồi thường mà không cần ý kiến của nạn nhân trực tiếp và cả không cần một thống kê, đánh giá mức thiệt hại một cách minh bạch.

- Lần thứ 3 : Chính việc Tổng cục môi trường sửa qui chuẩn xả thải để mở đường cho Formosa nâng công suất hoạt động. Formosa Hà Tĩnh tiếp tục được chính quyền xé bỏ Luật môi trường bằng cách sửa Tiêu chuẩn khí thải 2013 và nâng qui chuẩn tham chiếu oxy từ 7% lên 15%. Mặc dù Tiêu chuẩn khí thải 2013 là một bộ tiêu chuẩn 2013 không chỉ là một thành phần quan trọng trong Luật môi trường Việt Nam mà nó còn liên quan các cam kết, thỏa thuận về môi trường của Việt Nam với quốc tế trong quá trình đàm phán gia nhập thị trường thế giới.

Điều đáng chú ý hơn trong động thái sửa luật vì Formosa của Tổng cục môi trường xảy ra ngay thời điểm Sở Tài nguyên và môi trường Hà Tĩnh có văn bản tại công văn số 3384 ký ngày 6/11/2017 gửi Bộ Tài nguyên và môi trường đề nghị xem xét, chỉ đạo việc Formosa Hà Tĩnh đang xả khí thải vượt ngưỡng QCVN 51:2013. Về công văn báo cáo của Sở Tài nguyên và môi trường Hà Tĩnh, tuy dẫn chiếu "kết quả quan trắc khí thải hàng ngày tại Dự án Formosa Hà Tĩnh của Viện Công nghệ Môi trường trong năm 2017 cho thấy thông số SO2 và NOx liên tục vượt quy chuẩn quốc gia về khí thải : Ngày 2/7 vượt 1,07 lần ; ngày 24/7 vượt 2,47 lần ; ngày 26/7 vượt 2,13 lần ; ngày 23/8 vượt 1,6 lần ; ngày 21/8 vượt 1,59 lần ; ngày 23/9 vượt 1,71 lần ; ngày 26/9 vượt 1,84 lần ; ngày 27/10 vượt 2,03 lần". nhưng cũng kèm theo một bảng tính toán mức độ ô nhiễm qui chiếu cho hai mức tham chiếu oxy là 7% và 15%. Từ đó rút ra kết luận nếu theo mức 15% thì mức xả thải của Formosa "nằm trong qui định" (!?).

Báo cáo của Sở Tài nguyên và môi trường Hà

Để "hợp thức hóa" việc điều chỉnh mức xả thải cho Formosa. Bộ Tài nguyên và môi trường còn đưa ra một qui định vòng vo đối với tiêu chuẩn khí thải ngành thép. Theo thông tin trên motthegioi.vn thì "Bộ Tài nguyên và môi trường đang giao Tổng cục Môi trường biên soạn một quy chuẩn kỷ thuật quốc gia mới (QCVN 51 : 2017/BTNMT) về khí thải công nghiệp sản xuất thép, thay thế quy chuẩn của năm 2013 (QCVN 51:2013/BTNMT). Theo dự thảo quy chuẩn mới cơ bản giữ nguyên các thông số kỹ thuật về khí thải công nghiệp trong sản xuất thép, nhưng lại thay đổi hàm lượng oxy tham chiếu từ 7% (QCVN 51:2013) lên 15% (QCVN 51:2017). Dự thảo này có đoạn : "Hàm lượng oxy tham chiếu trong khí thải : Đối với các cơ sở sản xuất thép đầu tư mới : 7%, các cơ sở còn lại : 15% ; kể từ ngày 1/1/2020, tất cả các cơ sở áp dụng giá trị 7%". Biến Formosa từ đối tượng đang vi phạm thành trường hợp không phỉ chịu trách nhiệm do đã hợp thức hóa theo qui định mới (!).

Luật là văn bản pháp lý thể hiện chủ quyền, phạm vi chi phối hiện hữu của một chế độ trên một quốc gia. Việc xuất hiện một doanh nghiệp đứng ngoài cả luật, theo túng đến mức buộc chế độ sửa luật để đứng ngoài mọi trách nhiệm pháp lý như Formosa cho thấy một lợi ích nhóm không hề nhỏ nếu không nói là vô cùng nguy hiểm, có thể đe dọa cả tính chính danh của chế độ khi nó có thể chi phối cả luật.

Nếu nói những thảm họa mà Formosa Hà Tĩnh đã gây ra là thiệt hại cho cả đất nước về kinh tế thì sự ảnh hưởng của Formosa lên luật pháp trên khía cạnh chính trị thì Formosa Hà Tĩnh là một đế chế chi phối chế độ chứ không còn thuần túy là một doanh nghiệp được ưu ái đặc biệt.

Ai đứng sau Formosa ? Các lãnh đạo cao nhất của chế độ có đánh giá những gì xung quanh Formosa Hà Tĩnh công khai như vậy là những chỉ dấu bất thường trên khía cạnh quyền lực thể chế là luật pháp ?

Thiên Điểu

Nguồn : Việt Nam Thời Báo, 01/12/2017

Một lần nữa, nhà máy Formosa lại là tâm điểm của dư luận trong những ngày vừa qua, vì Bộ Tài nguyên và môi trường cho xả khí thải vượt quy chuẩn của Việt Nam. Ý kiến của giới chuyên gia như thế nào liên quan vấn đề vừa nêu ?

Nhà máy thép Formosa tại Hà Tĩnh. Ảnh chụp ngày 12/4/2015. AFP

Bất nhất giữa các cơ quan trong ngành

Trong những ngày hạ tuần tháng 11, báo giới trong nước đồng loạt đưa tin về Sở Tài nguyên và môi trường Hà Tĩnh gửi văn bản báo cáo trình lên Bộ Tài nguyên và môi trường xin ý kiến chỉ đạo, liên quan kết quả quan trắc môi trường tại dự án Formosa cho thấy khí thải của lò thiêu kết có nhiều thời điểm vượt Quy chuẩn kỹ thuật của Việt Nam.

Trong văn bản gửi Bộ Tài nguyên-Môi trường, Sở Tài nguyên và môi trường Hà Tĩnh nêu rõ thông số SO2 và NO2 bị vượt giới hạn cho phép, nếu tính toán theo "Hàm lượng Oxy tham chiếu là 7%" và qua báo cáo của Công ty Formosa dự kiến thi công hệ thống khử Lưu huỳnh, Nitơ và Dioxin đến năm 2020 mới xong, thì việc xử lý khí thải tại xưởng thiêu kết của Formosa sẽ không đảm bảo Quy chuẩn 51:2013/BTNMT.

Ngay sau khi thông tin Formosa xả khí thải vượt chuẩn được báo giới loan đi, Bộ Tài nguyên và môi trường cho biết ông Bùi Các Tuyến, nguyên Thứ trưởng Bộ tài nguyên-Môi trường vào đầu tháng 9 năm 2014 đã ký công văn số 68, cho phép Formosa sử dụng hàm lượng Oxy tham chiếu trong giai đoạn thiêu kết là 15%.

Bộ Tài nguyên và môi trường cũng thừa nhận công văn 68 là một văn bản cá biệt vì theo đề nghị của Formosa rằng các tiêu chuẩn kiểm soát khí thải đối với các quốc gia có ngành gang thép phát triển đều có quy định riêng, đặc thù hàm lượng Oxy tham chiếu cho công đoạn thiêu kết là 15% như Nhật Bản và Hàn Quốc đang áp dụng.

Formosa vi phạm pháp luật môi trường ?

Trả lời câu hỏi của RFA với quy định đặc cách và lời giải thích của Bộ Tài nguyên và môi trường như thế đối với Formosa liệu có thỏa đáng hay không, Tiến sĩ Khoa học Nguyễn Văn Khải nêu lên nhận xét :

"Vừa rồi, sau khi thấy Báo Thanh Niên đăng có lượng SO2 tăng gần 2 lần, lượng NO2 tăng hơn 2 lần và không đề cập gì đến các chất khác. Ngoài ra, họ còn dùng danh từ ‘tham chiếu Oxy 7% tăng lên 15%’. Trước hết, tôi nghĩ từ ‘tham chiếu’ là vô nghĩa, những ai ngu dốt về khoa học kỹ thuật mới dùng từ ngữ đó. ‘Tham chiếu’ là tham khảo, soi xem như thế nào. Nhưng ở đây không gọi là ‘tham chiếu’ được, mà cần phải nói lượng Oxy cung cấp phải là 7%".

Tiến sĩ Nguyễn Văn Khải, còn được biết đến với danh xưng "Ông già Ozone" nhấn mạnh trong quá trình luyện thép sẽ rất khó khăn để điều chỉnh lượng Oxy cho việc đốt cháy hết những chất không phải là gang thép. Tiến sĩ Nguyễn Văn Khải giải thích thêm những gì không phải là gang thép thì sẽ bay hơi như Kali, Chì, Thiết, Thủy ngân…và trong quá trình bay hơi sẽ thành chất độc. Do đó, điều quan trọng và cần làm là phải xử độc trong khí thải của các lò thiêu kết, chứ không phải dựa vào thông số quy định về Oxy.

Người dân Việt Nam biểu tình phản đối Formosa ở Hà Nội hôm 1/5/2016. AFP

Mặc dù có những ý kiến như vừa nêu từ giới chuyên gia trong nước ; nhưng Tổng Cục Môi trường vào ngày 25 tháng 11 ra thông báo, cho biết Bộ Tài nguyên và môi trường yêu cầu Formosa phải đáp ứng các quy chuẩn về môi trường của quốc tế. Đồng thời, Bộ Tài nguyên và môi trường còn đề nghị Tổ soạn thảo khẩn trương lấy ý kiến của các nhà khoa học, doanh nghiệp và người dân về dự thảo Quy chuẩn được đề xuất áp dụng "Hàm lượng Oxy tham chiếu là 15%" cho quy trình thiêu kết, tương tự quy định của các quốc gia ở Châu Á, như Nhật Bản và Hàn Quốc. Bộ Tài nguyên và môi trường khẳng định đây không phải để hợp thức hóa cho Formosa, mà mục đích của dự thảo là quy định chặt chẽ, phù hợp với trình độ công nghệ sản xuất thép của Việt Nam và hội nhập quốc tế, nhằm đảm bảo sự bền vững của ngành thép Việt Nam.

Trong diễn tiến mới nhất liên quan, Báo mạng Motthegioi.vn, vào ngày 27 tháng 11 đề cập đến dự thảo Quy chuẩn kỹ thuật Việt Nam (Quy chuẩn 51:2017/BTNMT) cơ bản giữ nguyên các thông số kỹ thuật về khí thải trong công nghiệp sản xuất thép theo như Quy chuẩn hiện hành 51:2013/BTNMT, ngoại trừ thay đổi hàm lượng Oxy tham chiếu từ 7 lên 15%. Một điểm đáng chú ý đặc biệt quan trọng trong dự thảo là các cơ sở sản xuất thép đầu tư mới phải đáp ứng quy chuẩn 7%, các cơ sở còn lại theo quy chuẩn 15% và tất cả các cơ sở áp dụng ở mức 7% kể từ ngày 01/01/2020.

Những người quan tâm đến ngành sản xuất thép của Việt Nam cho rằng dự thảo Quy chuẩn kỹ thuật Việt Nam (Quy chuẩn 51:2017/BTNMT) cho thấy sự không minh bạch của Bộ Tài nguyên-Môi trường, cũng như sự thiếu công bằng đối với các nhà sản xuất thép. Tiến sĩ Nguyễn Bách Phúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Khoa học Công nghệ & Quản lý thành phố Hồ Chí Minh-HASCON bày tỏ quan điểm của ông trước sự không thống nhất giữa Sở Tài nguyên và môi trường với Bộ Tài nguyên và môi trường :

"Quan điểm của tôi trước một sự kiện cụ thể, ví dụ như chất thải của Formosa mà cơ quan A nói thế này và cơ quan B nói thế kia là tôi không tán thành. Dù cho cơ quan A hay B có thẩm quyền cao hơn, đối với tôi việc đó không quan trọng. Điều quan trọng là cơ quan nào nói đúng theo pháp luật hiện hữu của Việt Nam. Bây giờ Formosa đang ở Việt Nam và nếu Formosa làm đúng pháp luật Việt Nam thì Formosa đúng".

Tuy nhiên, trên thực tế theo Quy chuẩn kỹ thuật Việt Nam 51:2013/BTNMT, Sở Tài nguyên và môi trường Hà Tĩnh xác nhận hệ thống xử lý khí thải hiện nay của Formosa không đáp ứng yêu cầu. Báo mạng Motthegioi.vn dẫn lời một chuyên gia ngành thép, không nêu tên rằng căn cứ theo quy định pháp luật của Việt Nam thì Formosa phải ngưng hoạt động cho đến khi xây xong hệ thống khử độc vào năm 2020. Vị chuyên gia này nói rằng trong trường hợp Formosa vẫn được phép hoạt động theo công văn 68, mà ông gọi là "văn bản đặc cách" của Bộ Tài nguyên và môi trường thì đã vi phạm pháp luật môi trường.

Trong khi đó, Tiến sĩ Nguyễn Văn Khải khẳng định Bộ Tài nguyên và môi trường cần phải yêu cầu Formosa nhanh chóng thực hiện khử khói độc từ các ống khói của lò thiêu kết :

"Khi chúng ta nhìn thấy ảnh chụp trên Báo Thanh Niên có khói đen thì việc đầu tiên phải xử lý khói đen. Giống như cách đây 2 năm, ngày 28/11/2015, tôi cũng đề nghị trên báo là tại sao khói của lò hóa thân hoàn vũ (lò hỏa táng ở Thanh Trì, Hà Nội) lại đen như thế và phải xử độc, nếu không xử độc thì tôi sẽ tham gia. Và, tôi rất mừng là chỉ sau đó hơn một tháng thì khói đã không độc hại.

Là một người Việt Nam, tôi không muốn người dân mình bị nhiễm độc. Là một thầy giáo, là một nhà vật lý thì tôi yêu cầu phải làm thế nào khói từ các ống khói lò cao của các nhà máy thiêu kết trong khu vực Vũng Án-Formosa phải trong sạch".

Đài Á Châu Tự Do ghi nhận ý kiến của đa số những chuyên gia mà chúng tôi tiếp xúc đều đồng tình với Tiến sĩ Nguyễn Văn Khải là Bộ Tài nguyên và môi trường nên khẩn trương xem xét và xử lý việc xả thải vượt chuẩn quy định của Formosa, theo chủ trương của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc là không đánh đổi môi trường để lấy phát triển kinh tế.

Hòa Ái, phóng viên RFA

Từ việc Kim Cự được thêm chức vụ…

Võ Kim Cự là một trong những nhân vật chính đứng đằng sau thảm hoạ môi trường do Formosa Hà Tĩnh gây ra ở Miền Trung năm 2016.

Cá chết ở Hà Tĩnh.

Dưới áp lực của dư luận, ngày 21/4/2017 nhân vật đầy tai tiếng này đã bị Ban Bí thư kỷ luật bằng hình thức xoá bỏ tư cách ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy Hà Tĩnh nhiệm kỳ 2005 - 2010 và nhiệm kỳ 2010 - 2015 (bao gồm cách chức cả các chức vụ : Bí thư Ban Cán sự Đảng UBND tỉnh, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh theo qủy định), trước khi buộc phải xin thôi nhiệm vụ Đại biểu Quốc hội (ủy ban Thường vụ Quốc hội chính thức thông qua Nghị qủyết cho thôi nhiệm vụ ĐBQH khóa 14 vào ngày 15/5/2017) rồi bị Thủ tướng Chính phủ xoá tư cách ngủyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh nhiệm kỳ 2005 - 2010 và ngủyên Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh nhiệm kỳ 2010 - 2015 vào ngày 16/8/2017.

Với những sai phạm đặc biệt nghiêm trọng mà báo chí đã phanh phui, những tưởng việc ông Võ Kim Cự bị cách nốt chức vụ Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam chỉ còn là vấn đề thủ tục, bởi đầu tháng 5/2017, Thủ tướng Ngủyễn Xuân Phúc đã giao Bộ Nội vụ xem xét cách chức Chủ tịch Liên minh hợp tác xã của ông ta. Ấy vậy nhưng, ông ta không những không phải rời khỏi chiếc ghế quan trọng kia mà, đùng một cái, ngày 7/9 vừa qua, một loạt cơ quan trủyền thông chính thống của Việt Nam còn loan tin là ông ta đã trở thành Phó ban Chỉ đạo Đổi mới và Phát triển Kinh tế Tập thể và Hợp tác xã ( !).

…đến phản ứng của Hà Nội trước tập trận của Bắc Kinh

Ngày 1/9, báo Thanh Niên đưa tin "Trung Quốc tập trận rầm rộ ở Biển Đông". Bài báo cho biết, website của Cục Hải sự Trung Quốc thông báo nước này tiến hành cuộc diễn tập quân sự từ ngày 29/8 đến 4/9 trên một vùng biển rộng tới 11.000km2 mà một phần nằm hoàn toàn trong vùng đặc qủyền kinh tế của Việt Nam, thậm chí chỉ cách Đà Nẵng 75 hải lý. Ngoài ra, Trung Quốc còn thông báo tiến hành 3 cuộc tập trận bắn đạn thật từ ngày 31/8 đến 2/9 tại các khu vực nằm gần các đảo Phú Lâm, Quang Hòa và Hoàng Sa tại quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ qủyền Việt Nam.

Trước một sự kiện leo thang quân sự chưa từng có và gây chấn động dư luận như vậy, nhưng mãi đến ngày 5/9, tức sau khi Trung Quốc đã chấm dứt cuộc tập trận được một ngày, Bộ Ngoại giao Việt Nam mới lên tiếng phản đối hành động phi pháp của Trung Quốc. Phản ứng của Bộ Ngoại giao Việt Nam có mấy điểm đáng chú ý sau : (i) Lên tiếng muộn màng bằng một bản thông cáo báo chí, chứ không phải thông qua một cuộc họp báo chính thức (tủyên bố của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng được thể hiện qua một bản thông cáo báo chí gửi đến các cơ quan trủyền thông) ; và (ii) Mức độ phản ứng yếu ớt khác thường trước một sự kiện đặc biệt nghiêm trọng (chủ qủyền quốc gia bị xâm phạm).

Theo thông lệ quốc tế, các phản ứng ngoại giao mà Việt Nam đưa ra luôn dựa trên cấp độ : lấy làm tiếc (như phát biểu của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng trước phát biểu ngày 2/8/2017 của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Đức, liên quan đến vụ bắt cóc Trịnh Xuân Thanh) ; quan ngại ; phản đối ; triệu đại sứ đến để trao công hàm phản đối, v.v. Việc Trung Quốc xâm phạm chủ qủyền quốc gia của Việt Nam rõ ràng là đặc biệt nghiêm trọng ; vậy nhưng phản ứng của Hà Nội lại chỉ dừng lại ở việc người phát ngôn Bộ Ngoại giao lên tiếng "phản đối", và thậm chí chỉ "mạnh mẽ phản đối", chứ không phải "cực lực phản đối".

Trước đó, trong thời gian Trung Quốc tập trận trên Vịnh Bắc Bộ (từ 1/8 - 23/8) thì phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam im lặng. Khi Trung Quốc đang tập trận ở vùng biển Hoàng Sa và ngay trên vùng đặc qủyền kinh tế của Việt Nam (cách bờ biển Đà Nẵng 75 hải lý) từ ngày 29/8 - 4/9 thì ngày 31/8, bà Thu Hằng bày tỏ thái độ "quan ngại" trước việc Trung Quốc tập trận ở Vịnh Bắc Bộ ! Và một ngày sau khi Trung Quốc tập trận xong ở Hoàng Sa và ngoài khơi Đà Nẵng, bà Thu Hằng mới mạnh dạn lên tiếng "mạnh mẽ phản đối" ! Thậm chí, trong chương trình thời sự VTV 19h ngày 5/9, tủyên bố của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam chỉ được phát ở phút thứ 35, tức là gần cuối chương trình.

Xin dẫn ra đây một vài ví dụ để cho thấy phản ứng của Bộ Ngoại giao Việt Nam hiện nay là khác xa so với trước kia :

1. Ngày 27/6/2012, đại diện Bộ Ngoại giao Việt Nam đã gặp đại diện Đại sứ quán Trung Quốc tại Hà Nội để trao công hàm phản đối việc Tổng Công ty Dầu khí Hải Dương Trung Quốc (CNOOC) mở thầu quốc tế tại 9 lô dầu khí nằm trong vùng đặc qủyền kinh tế 200 hải lý và thềm lục địa của Việt Nam. Trước đó một ngày, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam nhấn mạnh, Việt Nam "cực lực phản đối" và yêu cầu phía Trung Quốc hủy bỏ ngay việc mời thầu sai trái trên.

2. Ngày 3/12/2012, Bộ Ngoại giao Việt Nam đã triệu Đại sứ Trung Quốc đến đểtrao công hàm phản đối việc tàu cá Trung Quốc gây đứt cáp tàu Bình Minh 02 ngoài cửa Vịnh Bắc Bộ ngày 30/11/2012.

3. Sau khi Trung Quốc đưa dàn khoan HD981 vào trong vùng biển Việt Nam ngày 1/5/2014, Việt Nam đã liên tục đối thoại, giao thiệp với Trung Quốc ở nhiều cấp độ khác nhau nhằm phản đối Trung Quốc. Và trong cuộc họp báo ngày 15/5/2014, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam nhấn mạnh : "Việt Nam cực lực phản đối việc Trung Quốc đặt trái phép giàn khoan trong vùng biển chủ qủyền và đặc qủyền kinh tế của Việt Nam".

4. Chiều 16/6/2014, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết Việt Nam "cực lực phản đối" việc Trung Quốc xây dựng trái phép ở Gạc Ma.

Và sự trỗi dậy của "thế và lực" Trung Quốc tại Việt Nam

Hai diễn biến khác thường trên đây có điểm gì chung ?

Xin thưa, chúng cùng chia sẻ những điểm chung sau. Thứ nhất, chúng đều là những sự vụ mà Tổng bí thư Ngủyễn Phú Trọng là người có tiếng nói cuối cùng. Thứ hai, chúng thể hiện ảnh hưởng không thể chối cãi của "thế và lực" Trung Quốc tại Việt Nam (Formosa Hà Tĩnh tiếp tục là đại hiểm họa quân sự - kinh tế - môi trường "made in China" lơ lửng trên đầu dân tộc, mà ông Ngủyễn Phú Trọng chính là người phải chịu trách nhiệm cao nhất). Và thứ ba, chúng diễn ra sau thời điểm Chủ tịch Việt Nam Trần Đại Quang, thủ lĩnh nhóm chống Tàu trong bộ máy kể từ khi Trương Tấn Sang qủy thuận Bắc Kinh giữa năm 2013, biến mất đầy bí ẩn từ ngày 25/7/2017 trước khi "tái xuất" vào ngày 28/8/2017.

Và bộ dạng nhợt nhạt, mất hết phong độ và nhuệ khí của ông Trần Đại Quang khi "tái xuất" trước công chúng báo hiệu điều gì nếu không phải là một tương lai đầy u ám cho Việt Nam, khi phe nhóm đại diện cho "lợi ích Tàu" do Ngủyễn Phú Trọng cầm đầu không còn đối thủ nào đáng kể trên chính trường ?

Lê Anh Hùng

Nguồn : VOA, 13/09/2017

Chuyện nghe rồi phát ói trong bản án 10 năm cho bà Nguyễn Ngọc Như Quỳnh là lời tuyên bố của phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Việt Nam, bà Lê Thị Thu Hằng.

Nguyễn Ngọc Như Quỳnh vừa bị tòa án Khánh Hòa tuyên án 10 năm tù

Cái loa tuyên truyền của Đảng Cộng sản Việt Nam mới thay (mà đã rè) cho rằng "Phiên tòa xét xử Nguyễn Ngọc Như Quỳnh đang diễn ra công khai đúng theo các quy định pháp luật Việt Nam… mọi hành vi vi phạm pháp luật đều bị xử lý nghiêm theo đúng các quy định của pháp luật Việt Nam".

Cái loa rè nói vậy, không lẽ sự phản đối của hàng chục nước văn minh, như Mỹ, Châu Âu… qua các công hàm ngoại giao, là sai ?

Những lời phê phán nghiêm khắc của hàng chục bài báo đăng trên các cơ quan truyền thông nước ngoài là sai ?

Và cũng không lẽ Tòa án Khánh Hòa là "công lý", là điểm cuối cùng của nền tư pháp quốc gia Việt Nam ? Bà Quỳnh "hết cửa" để lên Tòa trên, yêu cầu xử lại hay sao hả cái loa rè ngu xuẩn vô tri kia ? 

Thật là còn thua cả con vẹt.

Tháng mười năm ngoái, khi ông Trọng lú vừa vào đảng ủy trung ương Công an, tức khắc sau đó công an Khánh Hòa ra lệnh "bắt khẩn cấp" bà Quỳnh về tội "chống chính quyền nhân dân" theo điều 88 Bộ Luật hình sự.

Nếu ai đó có xem cái clip video (chính thức) của công an Khánh Hòa phát tán trên mạng, quay cảnh lúc công an đọc biên bản xét nhà và bắt bà Quỳnh. Người ta không thấy đâu là tang chứng cho việc "chống chính quyền nhân dân" của bà Quỳnh. Mà chỉ thấy những tờ giấy truyền đơn, những biểu ngữ nghi : "KHỞI TỐ FORMOSA", "FORMOSA GET OUT", "YÊU CẦU KHỞI TỐ FORMOSA", "CÁ CẦN NƯỚC SẠCH! NƯỚC CẦN MINH BẠCH!"...

Những thứ ghi trong "bản cáo trạng" của Viện kiểm sát tỉnh Khánh Hòa, tôi đã viết sơ lược hôm qua. Những thứ như việc tồn trữ "Bài thơ một vần" của Bùi Chát, việc sử dụng tiền bạc đến từ giải thưởng Civil Rights Defenders của Thụy Điển, hay giữ CD của nhạc sĩ Tuấn Khanh (mà tôi quên nhắc)... đều là những thứ "vơ bèo vạt tép". Kiểu "không khai đánh cho khai", "không tội làm cho có tội", nếu cần giết luôn để bịt miệng… những chiêu trò bẩn thỉu thường ngày của công an.

Rốt cục những khẩu hiệu của bà Quỳnh chống Formosa, nhờ ông Trọng lên làm công an, chúng trở thành các việc "chống chính quyền nhân dân", là "nói xấu" đảng và nhà nước, "xuyên tạc đường lối chính sách" của đảng và nhà nước, "xuyên tạc lịch sử cách mạng", "chia rẽ mối đoàn kết dân tộc"...

Nghe (Người Buôn gió Bùi Thanh Hiếu) nói là ông Trọng "ẳm" của Formosa bức tượng ông Hồ bằng vàng ròng.

Bức tượng này chắc "khẳm", vài trăm ký trở lên. Đã lỡ "tiêu hóa", ông Trọng mọi cách phải "bịt miệng" những người phản đối Formosa. Bà Quỳnh trở thành cái đích tiêu biểu.

Ông Trọng đứng về phía Formosa, chủ trương bắt bớ, bỏ tù những người yêu nước.

Từ khi mà ông Trọng "ẳm" tượng "bác" bằng vàng, nhà nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa việt nam đã được đổi thành nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Formosa.

Điều 88 Bộ Luật hình sự vì vậy phải thay đổi. Cụm từ "chính quyền nhân nhân" phải bỏ đi, thế vào đó là "chính quyền Formosa".

Pháp luật của cái gọi là "nhà nước pháp quyền" của Việt Nam rõ ràng có vấn đề. Điều này hiển nhiên. Nhiều lần tôi đã nói, "nhà nước pháp quyền" là con đẻ của "nhà thiến heo" Đổ Mười. Thế giới Châu Á (văn minh Hán) đều gọi (the Rule of Law - l’Etat de Droit) là "pháp trị" chớ không ai gọi là "pháp quyền" như Việt Nam. 
Tư tưởng của "nhà thiến heo" ra sao thì triết lý "pháp quyền" phản ảnh ra như vậy.

Nếu xã hội chủ nghĩa là một sai lầm về mô hình chính trị của nhân loại. Thì cái gọi là "pháp quyền", sản phẩm tư tưởng của "nhà thiến heo", độc quyền của "đỉnh cao trí tuệ" Việt Nam, là một sai lầm thê thảm về mô hình xây dựng quốc gia.

Nghĩa đen (lẫn nghĩa bóng) của "pháp quyền" là "dùng pháp luật để khẳng định quyền lực cho đảng". Pháp luật nền tảng thể hiện qua Hiến pháp. Điều 4 Hiến pháp  khẳng định quyền lực của đảng. 

Hệ quả làm cho những kẻ có tiền (như Formosa), khi mua được kẻ nắm quyền lực, ở đây là ông Trọng. Họ sẽ dùng tiền để ngồi trên pháp luật. Họ sẽ sử dụng pháp luật để "trừng trị" những kẻ chống lại, hay đi ngược lại tiến trình.

Chống Formosa trở thành "chống chính quyền nhân dân" là vậy.

Trương Nhân Tuấn

Nguồn : fb. nhantuan.truong, 01/07/2017

*******************

Tư pháp của Việt Nam chỉ là một công cụ của nhà nước công an trị

Nguyên nhân vì sao bà Nguyễn Ngọc Như Quỳnh bị kết án 10 năm thực ra đã được ghi rõ trong "bản cáo trạng" của Viện Liểm sát tỉnh Khánh Hòa.

Nó không phải là việc tồn trừ bài thơ có tựa đề " Bài thơ một vần" của tác giả Bùi Chát.

Bởi vì bài thơ phổ biến đã khá lâu. Có vô số người đọc và tồn trữ bài thơ này như bà Quỳnh (mà tôi đây là một). Cũng chưa thấy lệnh nào cấm bài thơ cũng như tác giả của nó chưa hề (vì bài thơ này mà) rắc rối với pháp luật.

Viện Kiểm sát đưa bài thơ vào Bản cáo trạng, xem như là một "yếu tố ghép thành tội", rõ ràng là không ổn.

Cũng không phải do việc bà Quỳnh sử dụng tiền thưởng 50.000 đô la sai mục đích (?), "vi phạm hợp đồng" (?) với Civil Rights Defenders của Thụy Điển, như bản Cáo trạng đã ghi.

Bởi vì Tổ chức này vừa mới lên tiếng trên báo chí, cho biết "không bình luận về chi tiết cáo trạng" đồng thời "ủng hộ và tin tưởng" bà Quỳnh.

Đây là việc "nội bộ" giữa hai pháp nhân. Một bên "tin tưởng và ủng hộ" việc làm của bên kia.

Viện Kiểm sát dẫn việc "sử dụng tiền không đúng mục tiêu" vào "bản cáo trạng" như là một yếu tố "ghép thành tội" rõ ràng là việc gắp lửa bỏ tay người.

Lại càng không phải những việc "đăng tải, soạn thảo, chia sẻ" những bài viết có nội dung "nói xấu" đảng và nhà nước, "xuyên tạc đường lối chính sách" của đảng và nhà nước, "xuyên tạc lịch sử cách mạng", "chia rẽ mối đoàn kết dân tộc"...

Bởi vì, có vô số người Việt không chỉ đã và đang làm những việc như bà Quỳnh, mà còn làm "nặng" hơn nhiều lần.

Đơn giản vì người ta chỉ "nói lên sự thật", "thiết lập lại công lý", "trả lại sự thật cho lịch sử"... Chuyện người dân "đéo mẹ" đảng và nhà nước là chuyện chót lưỡi đầu môi.

Trong khi việc "chia rẽ mối đoàn kết dân tộc" thì lại là nền tảng cốt lõi của mọi chủ trương của Đảng Cộng sản Việt Nam, từ khi thành lập đảng đến nay. Các vụ Cách mạng văn hóa kiểu Cải cách ruộng đất, Nhân văn giai phẩm... đều sử dụng một thành phần dân tộc này để tiêu diệt, đọa đày một thành phần dân tộc khác. Các vụ Học tập cải tạo, Cải tạo công thuơng nghiệp, đánh tư sản mại bản... cũng đều thể hiện chính sách chia rẽ dân tộc, dùng một thành phần dân tộc này để diệt trừ một thành phần dân tộc khác. Hàng triệu người vượt biên tị nạn là bằng chứng cụ thể của chính sách chia rẽ dân tộc.

Yếu tố ghép thành tội thực sự, khiến bà Quỳnh bị kết án 10 năm, thực ra là "bản cáo trạng" (mà bà Quỳnh cùng nhiều người khác) lập ra để tố cáo tội ác của ngành công an Việt Nam.

Phiên tòa xử bà Quỳnh không hề thể hiện công lý. Pháp luật không hề áp dụng hay thực thi. Thực tế đó chỉ là màn kịch rẻ tiền của công an. Màn kịch càng vĩ đại vì ông chủ tịch nước là trùm công an : Trần Đại Quang, còn gọi là Quang Độc. Độc là độc ác, độc địa.

Tòa án trở thành công cụ của công an để bóp miệng người dân.

Hôm kia tôi có dẫn vài dòng ở một bài phỏng vấn của RFI với Giáo sư Vũ Quốc Thúc từ năm 2012. Nội dung như sau :

"Trước sự mâu thuẫn quá phũ phàng giữa thực tế và lý thuyết, dù hiếu hòa đến đâu chăng nữa, kẻ học luật vẫn đi tới kết luận phải thay đổi chính quyền mới thay đổi được hệ thống pháp luật."

Thực sự tôi cũng như Giáo sư Thúc là người "hiếu hòa", tức yêu chuộng hòa bình.

Bản án dành cho bà Quỳnh nói lên hết bản chất của nền tư pháp của Việt Nam.

Tư pháp của Việt Nam chỉ là một công cụ của nhà nước công an trị.

Trương Nhân Tuấn

Nguồn : fb. nhantuan.truong, 30/07/2017

Những vấn đề tồn đọng của Formosa cũng như những trăn trở của người dân về vấn nạn ô nhiễm biển có được trình bày một cách thoả đáng trong phiên chất vấn kéo dài ba ngày của kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa 14 hay không ?

Người dân biểu tình phản đối Formosa tại Hà Nội ngày 1 tháng 5 năm 2016.  AFP Photo

Không phải là một chủ đề

Trước khi bắt đầu đi vào ba ngày của phiên chất vấn, từ ngày 13 đến 15 tháng 6, báo chí trong nước loan tin cho biết Formosa và môi trường biển là những nội dung sẽ được các đại biểu chú trọng quan tâm.

Đặc biệt, Đại biểu Trương Trọng Nghĩa, TP HCM trả lời phóng viên trong nước cho biết ông sẽ tập trung vào việc công ty này đã sửa chữa, khắc phục các lỗi vi phạm xong chưa. Bên cạnh đó, vấn đề căn bản nhất và quan trọng hơn, theo ông là môi trường biển đã khôi phục được chưa hay khôi phục được bao nhiêu, sau đó là vấn đề bồi thường cho ngư dân bị ảnh hưởng.

Tuy nhiên, qua những bài tường thuật khá chi tiết của báo chí trong nước về các câu hỏi của đại biểu quốc hội và phần trả lời của các Bộ trưởng, Phó Thủ tướng ba ngày qua, có thể thấy rằng vấn đề Formosa và ô nhiễm biển miền Trung chưa được quan tâm đến như dự báo của các đại biểu quốc hội.

Chúng tôi đặt vấn đề này với Luật sư Trần Quốc Thuận, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, ông đồng tình với sự việc rất ít đại biểu quốc hội đề cập một cách trực tiếp vấn nạn Formosa. Và theo ông, nguyên nhân là do Formosa không phải là một chủ đề chính và duy nhất trong rất nhiều vấn đề đã được đặt ra.

"Nhưng vấn đề Formosa cũng có một số đại biểu quốc hội được đưa ra, đặt vấn đề. Trong đó có một câu hỏi chất vấn đơn giản thôi, đó là sự an toàn đối với các loài sinh vật biển ở đáy biển chưa được an toàn. Sau đó câu trả lời cũng không có vấn đề gì.

Còn chuyện bồi thường cũng đang được tiến hành. Người ta có qui định là đến ngày 30 tháng 6 là kết thúc bồi thường của đợt này".

Trong suốt ba ngày làm việc của phiên chất vấn, theo quan sát từ những chương trình trực tuyến của Quốc hội, chúng tôi ghi nhận chỉ có một đại biểu là ông Đào Thanh Hải, đại biểu Tp Hà Nội đặt câu hỏi với Phó Thủ tướng Trương Hoà Bình, vào chiều ngày 15 tháng 6.

"Vụ việc công ty Formosa gây ô nhiễm cho biển khu vực miền Trung đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc phát triển kinh tế xã hội của đất nước và gây bất ổng trong khu vực miền Trung trong thời gian vừa qua. Hiện nay nhiều cử tri vẫn đang rất băn khoăn về mức độ ô nhiễm của môi trường biển miền Trung. Xin đồng chí Phó thủ tướng thường trực cho biết môi trường biển các tỉnh miền Trung đã được phục hồi hoàn toàn chưa ?

Và nếu như biển miền Trung đã sạch thì tại sao chính phủ lại khuyến cáo người dân không đánh bắt cá tầng đáy ?

Và hiện nay cử tri đang rất lo ngại nhà máy Formosa sắp tới sẽ đưa vào vận hành, liệu khi đó có đảm bảo an toàn tuyệt đối cho môi trường biển miền Trung hay không ?

Đề nghị đồng chí cho biết chính phủ sẽ có giải pháp biện pháp gì trong việc kiểm soát không để tái diễn".

Theo Luật sư Trần Quốc Thuận, Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình đã không trả lời trực tiếp câu hỏi liên quan đến Formosa. Do đó, một lần nữa, ông khẳng định Formosa không phải là một "chủ đề’.

"Họ được xem như vấn đề đó được tạm gác sang một bên, giờ đã chuyển sang vận hành của nhà máy và người ta đang tiến hành bồi thường".

Lý do cụ thể

Ông Chen Yuan Cheng, chủ tịch Formosa Hà Tĩnh xin lỗi người dân trong một cuộc họp báo công bố nguyên nhân cá chết tại Hà Nội ngày 30 tháng 6 năm 2016. AFP Photo

Luật sư Trần Quốc Thuận có chia sẻ thêm một ý kiến mà ông cho rằng là lý do Formosa đã không được đưa ra giải trình một cách thẳng thắn trong kỳ họp quốc hội kỳ này.

"Một cách khách quan để nói thì Formosa trong các kỳ họp trước đã được đặt ra. Sau này, sau khi kiểm tra thì thấy các chất độc đó cơ bản đã giảm hẳn đi, cá biển, sinh hoạt tắm biển vẫn bình thường. Vấn đề còn lại chỉ là hai vấn đề lớn, theo dõi coi Formosa có tái gây ô nhiễm hay không ? Nếu như tái gây ô nhiễm thì như Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã nói, là sẽ đóng cửa.

Rồi vừa qua thì có vụ nổ thì do kỹ thuật, không ảnh hưởng đến môi trường. Vấn đề đang diễn ra là bồi thường. Họ cũng đã bồi thường một số tiền tương đối kha khá".

Ngày 14 tháng 6, phó thủ tướng thường trực Trương Hòa Bình ra chỉ thị yêu cầu các địa phương phải đẩy nhanh tiến độ kê khai, xác định và chi trả bồi thường thiệt hại, bảo đảm hoàn thành trước ngày 30 tháng 6 tới đây. Cũng theo chính phủ, 7000 tỷ đồng là số tiền đã tạm cấp để bồi thường cho nạn nhân Formosa ở 4 tỉnh miền Trung trong thời gian vừa qua, bao gồm Hà Tỉnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế.

Tuy vậy, Giáo sư Tương Lai, nguyên Phó Viện trưởng Viện Xã hội học Việt Nam không đồng ý và cho rằng tiến trình đền bù, bồi thường thiệt hại cho người dân vẫn còn nhiều đều bất cập, không minh bạch và không đúng qui trình.

"Cái việc nhận số tiền 500 triệu USD bồi thường trong khi chưa thống kê đầy đủ các thiệt hại của người dân về vật chất, tinh thần, về sức khoẻ cũng như chưa điều tra thống kê các tổn thất về du lịch biển cũng như các chi phí cho việc tẩy dịch môi trường, khôi phục sinh thái vùng đáy biển…Thì phải nói đây là một việc làm tuỳ tiện và bây giờ báo chí vẫn ra rả nói về phân phối số tiền này".

Thời gian vừa qua, những ghi nhận từ người dân mà đài chúng tôi thu thập được cho thấy sự bồi thường thiệt hại cho người dân chưa thoả đáng. Một phụ nữ tên Hiếu, sống ở xã Hải Ninh, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình, chia sẻ với phóng viên đài chúng tôi cho biết từ khi xảy ra thảm hoạ ô nhiễm từ tháng 4 năm 2016 đến nay, gia đình của bà thua lỗ vì nuôi cá không được, bán không ai dám mua.

"Còn đền bù thì có đền bù gì đâu ngoài chuyện hỗ trợ sáu tháng ăn. Biển chết mấy chục năm mà đền bù cho ngư dân, người nuôi cá sáu tháng ăn thì sống như thế nào đây ?"

Một cán bộ thương nghiệp không muốn nêu tên bày tỏ sự bất bình :

"Cuối cùng mấy chục năm sau họ sống bằng gì ? Làm gì để sống thì các ông không nói đến. Lẽ ra các ông phải bàn về biển, phải yêu cầu Formosa làm sạch môi trường biển trước, sau đó yêu cầu đền bù cho các hộ dân…".

Tuy nhiên, Phó Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Nguyễn Tác An, nguyên Viện trưởng viện Hải dương học Nha Trang từng khẳng định việc ngừng xả thải để nâng cao thiết bị xử lý cũng không thể hoàn trả lại biển sạch cho môi trường.

"Tác động môi trường của ô nhiễm công nghiệp là mang tính tích luỹ, cũng như con người đã ăn những chất độc hại trong người thì dù không ăn nữa, chất độc hại đó vẫn tác động. Dù Formosa có thải tiếp tục hay không thải tiếp tục thì tác động vẫn rất lâu dài".

Ông khẳng định để ngư dân trở lại ngư trường như trước đây là không thể, phải có thời gian

Giáo sư Tương Lai đồng ý với điều này khi cho rằng sư nguy hại đó không thể giải quyết trong một thời gian ngắn.

"Cái hậu quả và cái di chứng kéo dài ít nhất là hàng chục năm cho đến nửa thế kỷ nữa sẽ rất khó hồi phục".

Chính vì thế, vài ngày trước khi diễn ra phiên chất vấn, Giáo sư Tương Lai có đặt ra câu hỏi rằng liệu có dám chất vấn điều này không ? Vì theo ông, chất vấn điều này chính là "tử huyệt của Nguyễn Phú Trọng và Đảng cầm quyền".

Sau ba ngày diễn ra phiên chất vấn của kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa 14, câu hỏi của Giáo sư Tương Lai đã có câu trả lời.

Cát Linh, phóng viên RFA

Nguồn : RFA, 16/06/2017