Dấu hiệu bè phái "lợi ích nhóm" trong Giáo hội Phật giáo Việt Nam

Ngọc Lan, VOA, 15/01/2023

Rời Bắc sang Nam để phù hợp chuyện ‘dâng vật phẩm’ ?

Thượng tọa Thích Thanh Quyết – Trưởng Ban trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh Quảng Ninh, cho biết khoảng hai năm trước chùa Ba Vàng đã xin chuyển hệ phái từ Bắc tông sang Phật giáo nguyên thủy theo phái Nam tông, nhưng chưa được Giáo hội Phật giáo Quảng Ninh chấp thuận. Việc chuyển hệ phái phải thực hiện theo những quy định của giáo hội.

Chùa Ba Vàng đã xin chuyển hệ phái từ Bắc tông sang Phật giáo nguyên thủy, theo phái Nam tông. Tuy nhiên chưa được Giáo hội Phật giáo Quảng Ninh chấp thuận.

Tháng 8/2022, Hòa thượng Thích Gia Quang – Phó Chủ tịch Hội đồng trị sự, Trưởng Ban Thông tin truyền thông Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam cho biết chùa Ba Vàng không chịu sự quản lý trực tiếp của Giáo hội Phật giáo Việt Nam, mà thuộc quản lý của Giáo hội Phật giáo Quảng Ninh. Chùa Ba Vàng được thành lập sau năm 1975, nằm trong danh bộ quản lý của Giáo hội Phật giáo tỉnh Quảng Ninh.

Trong vấn đề "chuyển hệ phái", ghi nhận từ Thượng tọa Thích Đạo Hiển, Phó trưởng Ban trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh Quảng Ninh, thì Phật giáo nguyên thủy tại một số nước như Lào, Campuchia việc phật tử dâng vật phẩm, phong bì là bình thường. Tuy nhiên, phật giáo Bắc Tông trước giờ không có việc đó.

Với Phật giáo Bắc tông, tín đồ phật tử có thể cúng dường nhà chùa, công đức có nơi ghi nhận kín đáo, trang nghiêm thành kính. Còn theo Phật giáo nguyên thủy, khi đến ngày trai tăng phật tử dâng vật phẩm, tiền tài, phong bì… đúng như những gì đã và đang diễn ra tại chùa Ba Vàng.

"Chấp mê" lằn ranh đạo đời ?

Người viết bài này chỉ là một Phật tử và nghĩ rằng nếu quả thật có những thủ tục hành chính gì đó được gọi là "những quy định của giáo hội", thì lẽ nào đã hai năm đi qua nhưng đến hiện tại phía chùa Ba Vàng vẫn chưa thể đáp ứng ? Liệu đây có phải là chuyện "chấp mê" mang tính tế nhị gì đó giữa lằn ranh đạo – đời ?

Người viết bài này cho rằng dù là Nguyên thủy (Nam tông), Phát triển (Bắc tông), Khất sĩ đều cùng là thành phần của ngôi nhà Phật giáo Việt Nam. Phật giáo như một cái cây có đủ gốc, thân và cành lá. Đó là quy luật hình thành và phát triển. Theo thời gian, mấy ngàn năm du nhập và tiếp biến văn hóa từng khu vực, quốc gia, vùng miền, những nơi Phật giáo đi qua, đã làm cho Phật giáo phát triển và trở nên phong phú hơn, đặc sắc hơn, đáp ứng được nhu cầu số đông và nhu cầu thời đại.

Chỉ có gốc mà không có thân, cành lá thì không là cái cây hoàn chỉnh. Nhưng làm sao một gốc cây còn nhựa sống mà không phát triển ra thân, lá cành ? Theo quy luật Duyên sinh, Vô thường mà trải qua mấy ngàn năm Phật giáo không hề thay đổi diện mạo là điều không thể có !

Thiết nghĩ chúng ta phải chấp nhận sự biến đổi vì đó là một quy luật tất yếu, điều quan trọng là làm sao đừng để bị tha hóa hoàn toàn.

Hơn thế, như những gì đã và đang diễn ra cho thấy Phật giáo là một tôn giáo có nhiều tông phái. Sự phân chia thành các tông phái trong Phật giáo không phải do mâu thuẫn về tổ chức hay tranh giành về quyền lợi, địa vị trong tăng chúng mà do sự khác nhau ít nhiều về kinh điển, giáo thuyết.

Sao lại gieo rắc phiền não bằng sự phân biệt, kỳ thị ?

Biết được căn cơ của chúng sinh, đầu tiên Phật Thích Ca thuyết giảng những điều đơn giản để thuận lợi cho việc tiếp cận, giáo hóa ; về sau các bài thuyết giảng được nâng cao hơn. Tuy nhiên, giai đoạn mới ra đời, Phật giáo còn có sự hiểu khác nhau về giáo pháp.

Mặt khác, sau này trong quá trình phát triển của Phật giáo, nhất là Phật giáo Bắc tông đã chủ trương tùy duyên của chúng sinh mà hành hóa nên càng có cơ sở để hình thành các pháp môn tu hành. Lúc đầu Phật giáo có 02 hệ phái lớn (còn gọi là hai dòng) Phật giáo Nam tông (phái Tiểu thừa) và Phật giáo Bắc tông (phái Đại thừa). Từ hai hệ phái này, Phật giáo lại phân chia thành nhiều tông phái, sơn môn khác nhau.

Về mặt văn hóa, Phật giáo Nam tông từ Ấn Độ truyền đến các nước phía Nam Ấn. Mặt khác trước khi Phật giáo Nam tông truyền đến, các nước này đã chịu ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ và đạo Bà la môn nên Phật giáo Nam tông ở các nước như Srilanca, Myanma, Thái Lan, Campuchia, Lào… có sự tiếp thu của văn hóa Ấn Độ. 

Các nước theo Phật giáo Nam tông thường tạo ra được lực lượng tín đồ đông đảo và ổn định nên nhiều nước Phật giáo đã trở thành quốc đạo, đặc biệt có quốc gia Phật giáo Nam tông trở thành gốc của văn hóa. Chính vì điều này, ở các nước theo Phật giáo Nam Tông sẽ ít có sự xâm nhập của các tôn giáo khác.

Phật giáo Bắc tông khi truyền đến các nước phía Bắc thường qua con đường từ Trung Quốc sang nên những nước có Phật giáo Bắc Tông như Việt Nam, Triều Tiên, Nhật Bản… chịu ảnh hưởng lớn bởi văn hóa Trung Quốc, nhất là Nho giáo và Lão giáo. 

Các nước theo Phật giáo Bắc Tông hình thành lực lượng Phật tử thuần thành song lực lượng Phật tử này lại chịu ảnh hưởng của Phật giáo ở nhiều mức độ khác nhau nên rất khó xác định…

Đó là những gì được bàn luận trong công chúng.

Tuy nhiên, theo người viết thì lòng từ bi và sự giáo hóa của Đức Phật không dành riêng cho người của bộ tộc Thích Ca, không dành riêng cho thành Ca-tỳ-la-vệ, không dành riêng cho đất nước Ấn Độ, mà dành cho tất cả chúng sanh.

Hạnh nguyện cao đẹp của Ngài là mang lại an lạc hạnh phúc cho chúng sanh. Là đệ tử Phật sao lại gieo rắc phiền não khổ đau cho chúng sanh bằng sự phân biệt, kỳ thị ?

Ngọc Lan

Nguồn : VNTB, 15/01/2023

************************

Phật giáo nguyên thủy theo phái Nam tông mà chùa Ba Vàng muốn được gia nhập là gì ?

Phạm Lê Đoan, VNTB, 15/01/2023

Chùa Ba Vàng đang xin chuyển hệ phái từ Bắc tông sang Phật giáo nguyên thủy theo phái Nam tông.

Giáo lý Phật giáo nguyên thủy cho phép sư tang đi khất thực, phật tử dâng thức ăn chín rồi và nhà sư nhận lấy về ăn

Phật giáo nguyên thủy theo phái Nam tông là… nhạy cảm đối với miền Bắc ?

Liên quan đến việc phật tử quỳ lạy cúng dường như trong clip từng xuất hiện tại chùa Ba Vàng dịp lễ Vu Lan, một chức sắc của Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Quảng Ninh cho biết : "Theo Phật giáo nguyên thủy tại một số nước như Lào, Campuchia việc phật tử dâng vật phẩm, phong bì là bình thường. Tuy nhiên, phật giáo Bắc Tông trước giờ không có việc đó".

Theo vị chức sắc này, khi đến ngày trai tăng phật tử dâng vật phẩm, tiền tài, phong bì… nếu diễn ra ở phía Bắc thì việc này hơi nhạy cảm. "Địa phương chưa gặp sự kiện như ở chùa Ba Vàng bao giờ cả, gây ra tranh luận trái chiều trên mạng xã hội.

Sau đó, Giáo hội Phật giáo tỉnh Quảng Ninh có trao đổi với nhà chùa về việc trên. Theo giáo lý Phật giáo nguyên thủy có việc đi khất thực, phật tử dâng thức ăn chín rồi và nhà sư nhận lấy về ăn ; trong khi chùa Ba Vàng đăng ký theo Phật giáo Bắc tông", vị chức sắc này nói.

Rộng đường dư luận, xin lược ghi ở đây ý kiến của bà Nguyễn Thị Thanh Mai, giảng viên khoa Đông Phương học, trường đại học Khoa học, Xã hội và Nhân văn Thành phố Hồ Chí Minh, cùng ông Nguyễn Ngọc Hùng, giáo viên trường trung học Chi Lăng, xoay quanh câu chuyện của Giáo hội Tăng già Nguyên thủy Việt Nam đến Hệ phái Phật giáo Nam tông Kinh, những biến đổi thăng trầm của lịch sử trong tiến trình Phật giáo Việt Nam.

Lần giở quá khứ

Lịch sử ghi nhận, vào năm 1938, gia đình chủ đất Bùi Ngươn Hứa hiến cúng 3 ha đất cho ông Nguyễn Văn Hiểu, Văn Công Hương, Nguyễn Văn Quyến, Đoàn Văn Hường nhằm mục đích xây ngôi Tam bảo Nguyên thủy đầu tiên tại ấp Gò Dưa, xã Tam Bình, Thủ Đức với tên gọi sau đó : Bửu Quang tự, nay 171/10 Quốc lộ 1A phường Bình Chiểu, thành phố Thủ Đức.

Bên cạnh đó, lần lượt còn có bốn vị Tăng sĩ truyền vào Việt Nam Phật giáo theo truyền thống Nam tông, đó là ông Ngô Bảo Hộ, sau xuất gia năm 1937, pháp danh Thiện Luật ; Hồ Văn Viên, xuất gia năm 1938, pháp danh Huệ Nghiêm ; Phạm Văn Tông, xuất gia 19/7/1940, pháp danh Bửu Chơn ; Lê Văn Giảng, xuất gia 15/10/1940, pháp danh Hộ Tông.

Từ đó, Phật giáo Nguyên thủy từng bước không ngừng phát triển chùa tháp như năm 1945, ông Nguyễn Văn Tịnh, ông Dương Văn Thêm từ Campuchia học Pháp quay về Việt Nam tạo lập chùa Giác Quang ở bến Bình Đông cùng nhiều vị cư sĩ thuần thành. Đây là ngôi tự viện Phật giáo Nguyên thủy sau chùa Bửu Quang.

Sau ngôi tự viện Giác Quang, chùa Kỳ Viên lập ngày 19/6/1922 (610 Phan Đình Phùng, Sài Gòn) trở thành ngôi Tam bảo Phật giáo truyền thống Nam tông thứ 3.

Ngày 17/2/1952, Tỳ khưu Hộ Tông và sư Cả trụ trì chùa Mahàmontrey, Campuchia chứng minh buổi lễ kiết giới Sima tại bổn tự. Ngôi tự viện thứ 4 là chùa Bửu Long. Năm 1957, thiện nam Võ Hà Thuật cúng dường Giáo hội khu đất này nhân khi Giáo hội Tăng già Nguyên thủy thành lập.

Cơ sở thờ tự thứ 5, chùa Phổ Minh, xây dựng năm 1934, dâng cúng năm 1957, người thọ nhận đầu tiên ngôi chùa này là Tỳ-khưu Thiện Luật. Năm 1958, chùa Pháp Quang do Tỳ-khưu Hộ Giác cùng Tỳ-khưu Thiện Luật xây dựng, sau đó trở thành Phật học Viện Pháp Quang đầu tiên của Giáo hội Tăng già Nguyên thủy Việt Nam, do Ngài làm Viện trưởng, đào tạo Tăng sinh qua 3 cấp học theo truyền thống Phật giáo Nguyên thủy và được Hội Phật giáo Thế giới công nhận : Sơ đẳng, Trung đẳng và Cao đẳng Phật học.

Hòa thượng Tịnh Giác, Hòa thượng Minh Giác, Hòa thượng Thiện Nhân, Hòa thượng Bửu Chánh, Thượng tọa Giác Trí… đều xuất thân từ ngôi trường này.

Năm 1953, Phật lịch 2497, tại miền Trung, Tổ đình đầu tiên tại Đà Nẵng là chùa Tam Bảo tại 119c đại lộ Phan Chu Trinh, được thành lập bởi Tỳ-khưu Giới Nghiêm cùng thiện nam Hà Thúc Diếu, Vĩnh Cơ…

Ngày 15/3/1963 (Phật lịch 2507), Trung ương Giáo hội Tăng già Nguyên thủy Việt Nam tổ chức lễ Kiết giới Sima, tham dự có Ngài Narada, sư Hộ Giác, sư Tịnh Sự, sư Ẩn Lâm, sư Tối Thắng, sư Giác Quang, sư Dũng Chí…

Năm 1956, Tỳ-khưu Giới Nghiêm, Tỳ-khưu Bửu Chơn, Tỳ-khưu Thiện Luật, Tỳ-khưu Hộ Nhẫn… tạo dựng ở Huế ngôi Tổ đình có tên là Tăng Quang Tự, tên tiếng Pàli : Sangharànsyaràma. Từ đây Phật giáo Nguyên thủy tại Huế lan rộng : chùa Định Quang ở Giạ Lê, tạo lập năm 1958…

Phật giáo Nam Tông

Từ năm 1938 đến 1957, Phật giáo Nguyên thủy với tên gọi Đạo Phật Thích Ca. Từ 1957 đến 1964 thành lập "Giáo hội Tăng già Nguyên thủy Việt Nam (Theravada)". Từ 1964 đến 1981 mặc nhiên với tên gọi "Phật giáo Nam tông".

Năm 1981, Phật giáo Nam tông cùng các tông phái khác sáng lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Năm 2010 trở đi, để phân biệt với Phật giáo Nam tông Khmer, Giáo hội Phật giáo Việt Nam văn phòng tại thành phố Hồ Chí Minh gọi với danh xưng "Hệ phái Phật giáo Nam tông Kinh".

Phật giáo Nam tông Kinh có những biến đổi rất lớn, đó là hòa chung vào dòng chảy thăng trầm, thịnh suy, hợp tan, tan hợp của dân tộc, đồng hành cùng dân tộc từ chống chính sách bất bình đẳng về tôn giáo của chính quyền Đệ nhất Cộng hòa (1954-1963) đến thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất (1964), đặc biệt là năm 1981 tham gia tích cực trong việc vận động thành lập và hoạt động của Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Từ một nhóm đoàn thể hoạt động tâm linh ở Campuchia, Sài Gòn lan rộng tới Huế và hình thành tổ chức Giáo hội mạnh, sau đó hòa vào tổ chức lớn hơn trở thành thành viên của tổ chức đó, một đoàn thể không còn mang danh nghĩa Giáo hội Tăng già Nguyên thủy Việt Nam mà chỉ là tên gọi phân biệt Hệ phái Phật giáo Nam tông Kinh.

Đó chính là sự biến đổi thăng trầm lịch sử của một tổ chức Giáo hội một thời đã qua, và là minh chứng cho triết lý tùy duyên của đạo Phật !

Phạm Lê Đoan

Nguồn : VNTB, 15/01/2023

Dường như giờ đây tổ chức tôn giáo cũng làm công tác nhân sự tương tự với cách mà đảng cộng sản đã "cơ cấu".

Đại hội đại biểu Phật giáo toàn quốc lần thứ VIII - Ảnh minh họa

Bài ghi nhanh đây xin được ẩn danh địa phương cụ thể, chỉ có thể thông tin là đại hội nhiệm kỳ dự kiến tố chức vào trước ngày 30/9/2022.

Số là trước đó Ban Trị sự của tổ chức tôn giáo này có thông báo sẽ tổ chức đại hội nhiệm kỳ 2022-2027 vào ngày 21/3/2022 (19/2 Nhâm Dần) tại giảng đường một địa điểm tạm gọi là từng rất nổi tiếng về các hoạt động tôn giáo về phản chiến ở miền Trung thời trước năm 1975.

Tuy nhiên phía lãnh đạo tôn giáo này ở cấp trung ương không đồng ý về nhân sự do địa phương đưa ra, đặc biệt trong đó có một chức sắc được ai đó ở trung ương "cơ cấu" vào ghế đứng đầu tổ chức tôn giáo ở địa phương ấy, nhưng nhiều vị chức sắc khóa đương nhiệm lại không đồng tình, nên mọi chuyện dằn dai kéo dài chưa xác định thời gian đại hội đến tận hôm nay.

Vậy là buổi chiều của ngày đầu tiên tháng 9/2022, tổ chức tôn giáo địa phương nói trên có cuộc họp để tiếp tục "làm nhân sự" chuẩn bị đại hội nhiệm kỳ 2022-2027. Diễn biến cuộc họp theo ghi nhận cho thấy dường như chuyện lá phiếu dân chủ vẫn là điều gì đó giống như cổ tích ở xứ Việt.

Cuộc họp này có sự hiện diện của đại diện chính quyền : một vị là Phó Trưởng ban Dân vận Tỉnh ủy ; vị còn lại là Trưởng ban Tôn giáo tỉnh.

Tình tiết cuộc họp cho biết ở hôm cuối cùng của tháng 8/2022, có một đoàn gọi là "Tiểu ban Nhân sự Đại hội tỉnh" đã đến nơi tu hành của một vị để mời vị này vào "vị trí nhân sự chủ chốt" – xin tạm gọi đó là ông A.

Rối rắm tiếp tục bắt đầu

Tại buổi họp, đại diện đoàn được gọi là "Tiểu ban Nhân sự Đại hội tỉnh" báo cáo đại khái rằng, ban đầu ông A. còn suy nghĩ, một vài phút sau ông A. rất hoan hỷ trước lời mời vào chức danh Trưởng ban Trị sự tỉnh.

Ngay sau đó, ông A. phát biểu rằng "chưa phải hoan hỷ vấn đề chức Trưởng ban, và không thể đồng hóa một cách vô tình". Ông A. đề xuất nên đồng thuận vị chức sắc được trung ương "cơ cấu" vào ghế đứng đầu tổ chức tôn giáo ở địa phương – tạm gọi là ông B., vì ông B. "còn trong khung tuổi cho phép theo quy chế Giáo hội. Vị tôn túc lãnh đạo, vừa lãnh đạo tinh thần, vừa lãnh đạo về hoạt động hành chánh… về đạo lý, có thứ lớp, trước – sau, trên – dưới".

Ông A. cũng nhấn mạnh : "Không dám từ chối, đây là chỉ đạo, và công tác Tăng sai nhưng phải có lề lối, nguyên tắc, chứ không phải chụp rồi bắt bỏ vô như vậy thì không được…".

Lên tiếng tại cuộc họp, vị Trưởng ban Tôn giáo tỉnh, lưu ý rằng ông Bí thư Tỉnh ủy cùng lãnh đạo UBND tỉnh đề nghị thực hiện nghiêm túc sự chỉ đạo, hướng dẫn về công tác đại hội của cấp lãnh đạo tôn giáo ở trung ương, tức nên đồng thuận việc "cơ cấu" ông B. vào vị trí Trưởng ban Trị sự tỉnh.

Ngày 11/9/2022 tới đây, Ban Trị sự và Ban Tổ chức đại hội nhiệm kỳ 2022-2027 nói trên lại sẽ họp để tìm cách "thống nhất" về yêu cầu của lãnh đạo cấp trên là ông B. phải "trúng cử" chức danh Trưởng ban Trị sự tỉnh nhiệm kỳ 2022-2027.

Nói thêm, vị chức sắc mà lãnh đạo trung ương yêu cầu "cơ cấu" vào vị trí đứng đầu tổ chức tôn giáo cấp tỉnh ở nhiệm kỳ mới, cũng từng được trung ương làm "công tác nhân sự" là người đứng đầu nhiệm kỳ 2017/2022, tuy nhiên vào giờ chót "lá phiếu trung ương" đã bất thành, nên lần này xem chừng lãnh đạo trung ương đã "rút kinh nghiệm", nên mới có chuyện kéo dài suốt từ tháng 3 đến nay phía tôn giáo cấp tỉnh này vẫn chưa được phép tổ chức đại hội như nhiều tỉnh, thành khác.

Hương Giang

Nguồn : VNTB, 06/09/2022

Liên minh quốc tế thúc giục Việt Nam điều tra cáo buộc tra tấn ông Trịnh Bá Phương

RFA, 24/08/2022

Đài Quan sát Bảo vệ Người Hoạt động Nhân quyền, một liên minh của Liên đoàn Nhân quyền Quốc tế (FIDH) và Tổ chức Thế giới Chống Tra tấn (OMCT) ra thông cáo báo chí yêu cầu Nhà nước Việt Nam điều tra cáo buộc tra tấn nhà hoạt động Trịnh Bá Phương trong thời gian tạm giam ông.

Ông Trịnh Bá Phương – Facebook

Trong thông cáo phát hành ngày 23/8, một tuần sau khi Tòa án Nhân dân Cấp cao tại Hà Nội bác bỏ kháng cáo của ông Phương và giữ nguyên bản án mười năm tù giam và năm năm quản chế, Đài Quan sát Bảo vệ Người Hoạt động Nhân quyền nói, nhà hoạt động về quyền đất đai này đã bị tra tấn và đối xử tàn tệ trong suốt thời gian điều tra trước xét xử và còn bị đưa vào bệnh viện tâm thần trong suốt tháng ba năm 2021, và không được gặp luật sư trong thời gian hơn một năm kể từ khi bị bắt giữ vào ngày 24/6/2020.

Trong phiên tòa sơ thẩm giữa tháng 12 năm ngoái, ông Phương cho biết ông đã bị điều tra viên tra tấn, đánh vào bộ phận sinh dục để buộc ông khai nhận theo cáo buộc "tuyên truyền chống nhà nước" theo Điều 117 của Bộ luật Hình sự.

Luật sư Nguyễn Văn Miếng, một trong những luật sư biện hộ cho ông Phương ở cả hai phiên tòa sơ thẩm và phúc thẩm, cho Đài Á Châu Tự Do biết :

"Tại phiên tòa sơ thẩm ông Phương nói các hành vi tra tấn vào lúc bị bắt. Ông bị bắt và bị đánh ở công an phường. Khi đánh như vậy có bà Tâm (Nguyễn Thị Tâm- PV) chứng kiến".

Tuy nhiên, cũng theo luật sư Miếng, trong phiên tòa sơ thẩm, sau khi ông Phương tố cáo bị tra tấn ép cung, công tố viên đòi ông cung cấp bằng chứng của việc tra tấn này.

Trong lần thăm gặp chồng vào ngày 24/8 trong trại tạm giam của công an thành phố Hà Nội, lần đầu tiên được gặp lại chồng sau 26 tháng kể từ khi ông Phương bị bắt, bà Đỗ Thị Thu có hỏi chồng về việc ông bị tra tấn. Bà kể lại với phóng viên Đài Á Châu Tự Do :

"Anh Phương bảo là trong một ngày họ cũng đã tra tấn anh ấy, đánh anh ấy vào bộ phận sinh dục trong thời gian điều tra".

Không chỉ ông Phương tố cáo bị tra tấn, mà em trai ông là Trịnh Bá Tư, người bị bắt cùng ngày với cùng cáo buộc bởi công an tỉnh Hòa Bình, cũng nói với gia đình là ông bị đánh đập bởi công an dẫn đến thương tích nghiêm trọng. Bà Thu cho biết "Em Tư bị đánh sưng thận trái hôm em Tư bị bắt".

Theo luật sư Miếng, ông Phương tố cáo bị đối xử tàn nhẫn trong thời gian giam giữ trước và sau khi xét xử.

Ông bị biệt giam hơn một năm trước phiên sơ thẩm, và hơn tám tháng từ lúc sơ thẩm đến phiên phúc thẩm, trong khi Bộ luật Tố tụng Hình sự quy định thời hạn đưa ra xét xử phúc thẩm đối với Tòa án nhân dân cấp cao là 90 ngày kể từ khi nhận được hồ sơ vụ án. Sau phiên sơ thẩm, công an còn buộc ông ký vào giấy cam kết chấp nhận bản án, tuy nhiên, ông từ chối.

Về việc đối xử tàn nhẫn đối với bà Cấn Thị Thêu - mẹ của hai ông Phương và Tư – người cũng bị bắt cùng ngày với cùng cáo buộc, con gái bà là Trịnh Thị Thảo cho RFA biết như sau :

"Mẹ tôi bị giam chung với người nhiễm HIV. Trong tuần đầu tiên, mẹ tôi không được nhận quần áo gia đình gửi vào cho nên lúc nào mẹ tôi cũng phải mặc quần áo ướt, giặt rồi mặc ngay. Phòng 7 mét vuông mà giam giữ 13 người. Thời tiết vô cùng khắc nghiệt, nhiệt độ mùa hè ở phòng giam có lúc lên đến 45 độ mà lúc nào cũng thiếu nước và không có quạt điện trong điều kiện nắng nóng như vậy". 

Trong thông cáo báo chí của mình, Đài Quan sát Bảo vệ Người Hoạt động Nhân quyền chỉ trích việc kết án không công bằng, bắt giữ tuỳ tiện và quấy rối tư pháp đối với ông Trịnh Bá Phương cũng như đối với ông Trịnh Bá Tư và mẹ của hai ông, bà Cấn Thị Thêu, và bày tỏ sự quan ngại về nguy cơ cao họ bị tra tấn và đối xử tàn nhẫn trong nhà giam.

Liên minh này kêu gọi nhà chức trách Việt Nam trả tự do ngay lập tức và vô điều kiện cho cả ba mẹ con- những người bị bắt và cầm tù với mức án tù dài hạn chỉ vì đấu tranh về quyền đất đai và dũng cảm cất tiếng nói bảo vệ những người dân oan bị cướp đất khác.

Dẫn tuyên bố của Các Thủ tục đặc biệt của Liên Hiệp quốc về Điều 117 của Bộ luật Hình sự "quá rộng và dường như nhằm bịt miệng những người tìm cách thực hiện quyền tự do ngôn luận", liên minh kêu gọi nhà nước Việt Nam chấm dứt việc lạm dụng điều khoản này trong việc truy tố và bịt miệng giới bất đồng chính kiến.

Liên minh cũng kêu gọi cộng đồng quốc tế viết thư cho ban lãnh đạo Việt Nam, bao gồm Chủ tịch nước, Thủ tướng chính phủ, Ngoại trưởng, Bộ trưởng nội vụ, và Tòa đại sứ của Việt Nam ở thủ đô Brussels (Vương quốc Bỉ) để yêu cầu điều tra ngay lập tức và minh bạch cáo buộc tra tấn và đối xử tệ bạc đối với ông Trịnh Bá Phương và buộc những kẻ thực hiện phải chịu trách nhiệm, đồng thời trả tự do ngay lập tức và vô điều kiện cho ba mẹ con bà Cấn Thị Thêu.

***********************

Đang tiến tới thành lập các chi bộ đảng trong Phật giáo Việt Nam ?

Nguyễn Nam, VNTB, 24/08/2022

Một khi việc bổ nhiệm, luân chuyển chức sắc Phật giáo là do Sở Nội vụ và Ủy ban tỉnh quyết định như công chức, cán bộ lãnh đạo của nhà nước, thì chuyện thành lập các chi bộ đảng trong Phật giáo, chỉ là chuyện sớm hay muộn.

Sở Nội vụ và Ủy ban tỉnh quyết định bổ nhiệm, luân chuyển chức sắc Phật giáo như công chức, cán bộ lãnh đạo của nhà nước

Đại đức Thích Trúc Thái Minh, trụ trì chùa Ba Vàng ở tỉnh Quảng Ninh, đã được phân công đảm trách phó Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Quảng Bình nhiệm kỳ 2022/2027, kiêm trưởng Ban Phật giáo quốc tế tại Đại hội Đại biểu Phật giáo tỉnh Quảng Bình lần thứ IV.

Ông Trần Đức Thủy – trưởng Ban Tôn giáo tỉnh Quảng Bình cho rằng : "Việc bổ nhiệm người ở địa phương khác vào Ban trị sự Giáo hội Phật giáo của tỉnh là rất bình thường. Thẩm quyền luân chuyển bổ nhiệm thì do Sở Nội vụ và Ủy ban tỉnh quyết định và đã được Giáo hội Phật giáo Việt Nam phê duyệt".

Vậy có thể hiểu là người đang được gọi là Đại đức Thích Trúc Thái Minh, thật ra đó là một cán bộ của đảng, được đảng phân công về làm trụ trì chùa Ba Vàng. Nay vì yêu cầu của tình hình mới nên đảng quyết định phân công ông này về làm nhiệm vụ chính trị với chức danh "phó Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Quảng Bình nhiệm kỳ 2022/2027, kiêm trưởng Ban Phật giáo quốc tế tại Đại hội Đại biểu Phật giáo tỉnh Quảng Bình lần thứ IV".

Khó thể có cách hiểu khác, vì cách đây tuần lễ, Hòa thượng Thích Gia Quang cho biết chùa Ba Vàng không chịu sự quản lý trực tiếp của Giáo hội Phật giáo Việt Nam, có nghĩa là không nằm trong Giáo hội. Và như vậy thì người khoác áo cà sa được gọi là Đại đức Thích Trúc Thái Minh được ngồi vào ghế "phó Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Quảng Bình nhiệm kỳ 2022/2027, kiêm trưởng Ban Phật giáo quốc tế tại Đại hội Đại biểu Phật giáo tỉnh Quảng Bình lần thứ IV", chỉ có thể là người của đảng nên chịu sự phân công của đảng.

Không có cách hiểu khác, vì Ban trị sự Phật giáo Quảng Bình là tổ chức của Giáo hội Phật giáo Việt Nam nên khó thể có chuyện nhân sự đến chức "phó Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Quảng Bình nhiệm kỳ 2022/2027, kiêm trưởng Ban Phật giáo quốc tế tại Đại hội Đại biểu Phật giáo tỉnh Quảng Bình lần thứ IV" lại là người bên ngoài Giáo hội.

Nếu không hiểu theo cách diễn giải ở trên thì việc bổ nhiệm, luân chuyển chức sắc Phật giáo sao lại do Sở Nội vụ và Ủy ban tỉnh quyết định như công chức, cán bộ lãnh đạo của nhà nước ?

Nói thêm, trên trang web của chùa Ba Vàng (*), còn cho biết cả một ê-kíp chùa Ba Vàng được "phân công" tham gia vào Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh Quảng Bình ; cụ thể, Đại đức Thích Trúc Bảo Lực và Đại đức Thích Trúc Bảo Hội được phân công đảm trách Ủy viên Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh Quảng Bình.

Một nhà báo đang là biên tập viên ở tòa soạn có cơ quan chủ quản là Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh, ý kiến về chuyện nhân sự ở trên, đó là biểu hiện rõ nét cho thời mạt pháp, bởi nếu không thì sao có điều vô pháp này, khi mà Thích Trúc Thái Minh từng bị kỷ luật nặng !

Trước đó, ngày 12/-7/2019, trong thời gian làm trụ trì chùa Ba Vàng, Đại đức Thích Trúc Thái Minh từng bị Hội đồng Trị sự Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam ra nghị quyết bãi nhiệm tất cả chức vụ trong giáo hội.

"Hay là Giáo hội Phật giáo Quảng Bình muốn mời ông Thích này về "trục vong", cúng dường kiếm chác ! ? Điều lạ là việc bổ nhiệm này đã được Giáo hội Phật giáo Việt Nam phê duyệt ! Phật giáo Việt Nam sẽ đi về đâu ?" – vị nhà báo nêu một câu hỏi tu từ.

Nguyễn Nam

Nguồn : VNTB, 24/08/2022

(*) https://chuabavang.com/su-phu-thich-truc-thai-minh-cung-chu-tang-chua-ba-vang-duoc-bo-nhiem-cac-chuc-vu-trong-ban-tri-su-phat-giao-tinh-quang-binh-nhiem-ky/2022/2027-d5075.html

************************

Một đường dây lừa đảo buôn người sang Đông Nam Á bị triệt phá

Thùy Dương, RFI, 24/08/2022

Cảnh sát Đài Loan, Hồng Kông, Việt Nam và Trung Quốc đã mở một chiến dịch triệt phá đường dây lừa đảo quy mô lớn liên quan đến nạn buôn người sang nhiều nước Đông Nam Á.

333333333333333333333333

Nhiều nước Châu Á hợp tác phá vỡ một mạng lưới lừa đảo liên quan đến nhiều nước trong khu vực. Getty Images - Matt Anderson Photography

Mục đích của đường dây buôn người là đưa người sang một số nước như Cam Bốt, Thái Lan, Lào và Miến Điện, dồn họ tập trung đến một nơi rồi buộc những người này thực hiện các vụ lừa đảo trực tuyến. Số nạn nhân hiện vẫn chưa được nêu rõ, nhưng danh tính vài trăm người đã được xác định và nhà chức trách một số nơi đã tiến hành nhiều vụ bắt giữ.

Tất cả bắt đầu với một lời chào mời việc làm hấp dẫn, được trả lương cao tại một quốc gia Đông Nam Á, như Cam Bốt, Thái Lan, Lào hoặc Miến Điện. Những người nhẹ dạ cả tin rơi vào bẫy, được mua vé máy bay cho, nhưng khi đến quốc gia họ đã chọn thì bị tịch thu hộ chiếu. Sau đó, họ bị giam nhốt và phải thực hiện các trò lừa đảo, gian lận qua điện thoại hoặc trên mạng internet. Theo lời khai, những người này bị bạo hành cả về thể xác, tình dục, thậm chí không được cho ăn uống. Và chính các nạn nhân này còn bị dụ dỗ, ép buộc tìm thêm những người mới.

Theo nguồn tin của RFI ngày 23/08/2022, trong đường dây buôn người này, có nhiều nạn nhân là người Việt Nam và Đài Loan. Chính quyền Đài Bắc đã xác định có dưới 400 công dân Đài Loan bị mạng lưới mafia này lừa.

Ngay từ tuần trước, theo AFP, tại Hồng Kông, đã có 36 nạn nhân liên lạc với cảnh sát nhờ trợ giúp về các vụ lừa đảo liên quan tới việc làm. Cảnh sát hồng Kông đã bắt giữ 5 người bị nghi là tổ chức các vụ lừa đảo về việc làm sang các nước Đông Nam Á.

Cũng trong tuần trước, tại Việt Nam, một video lan truyền trên mạng xã hội cho thấy khoảng 40 người Việt Nam tại Cam Bốt bị nhiều người cầm gậy đuổi theo. Theo truyền thông trong nước, họ là nạn nhân của mạng lưới buôn người, lừa đảo này và khi đó đang cố gắng chạy trốn về nước. Nhà chức trách Cam Bốt cũng đã công bố hàng trăm vụ bắt giữ.

Thùy Dương

Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Giáo hội Phật giáo Việt Nam lạm quyền

Dương Xuân Lương, VNTB, 24/11/2021

Qua hai việc lộng hành, lạm quyền của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Giáo hội Phật giáo Việt Nam đặt nghi vấn cho thực quyền của chính phủ về nạn kiêu binh kèm sự thiếu hiểu biết của nhưng công cụ của họ dựng nên.

Tịnh thất Bồng Lai bị Giáo hội Phật giáo Việt Nam yêu cầu xóa xổ

1. Giáo hội Phật giáo Việt Nam không có quyền công nhận hay xóa bỏ các điểm tu tại gia

Một vấn đề pháp lý được dư luận quan tâm là Tịnh thất Bồng Lai bị Giáo hội Phật giáo Việt Nam yêu cầu xóa xổ. Hay nói rộng hơn các điểm tu tại gia có bắt buộc phải được Giáo hội Phật giáo Việt Nam (Giáo hội Phật giáo Việt Nam) công nhận và quản lý hay không ?

Giáo hội Phật giáo Việt Nam là 1 tổ chức tôn giáo được nhà nước công nhận. Hoạt động của Giáo hội Phật giáo Việt Nam phải tuân thủ pháp luật Việt Nam mà cụ thể là Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016. Thẩm quyền của Giáo hội Phật giáo Việt Nam, cũng giống như các tổ chức tôn giáo khác, không được trái với các quy định về quyền của một tổ chức tôn giáo được nhà nước công nhận.

1.1. Thẩm quyền công nhận

Theo quy định của Luật Tín ngưỡng, tôn giáo 2016, hai chủ thể có thẩm quyền công nhận một tổ chức tôn giáo là : Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và cơ quan quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo ở trung ương (Ban Tôn giáo Chính Phủ). Ngoài hai chủ thể này, cá nhân hoặc cơ quan khác đều không có quyền công nhận hay phủ nhận bất kỳ một tổ chức tôn giáo nào. Như thế Giáo hội Phật giáo Việt Nam không có quyền công nhận các điểm tu tại gia mà đây là Tịnh thất Bồng Lai.

1.2. Quyền tự do tín ngưỡng

Mỗi người đều có quyền tuyệt đối tin, hay không tin, theo một tôn giáo nào và đều có quyền biểu lộ lòng tin của mình hoặc một mình, hay chung với những người khác, tại điểm thờ phụng hay tại nhà riêng. Các quy định của pháp luật có thể hạn chế một số hoạt động tôn giáo vì những lý do bất khả kháng như dịch bệnh hay an ninh. Ngoài ra không tổ chức, đoàn thể nào có quyền cấm đoán sinh hoạt tôn giáo của cá nhân hay hội nhóm.

Như vậy việc Giáo hội Phật giáo Việt Nam yêu cầu xóa sổ Tịnh thất Bồng lai, một tổ chức tôn giáo tu tại gia, hơn nữa chưa từng gia nhập Giáo hội Phật giáo Việt Nam, hay có thể nói một tôn giáo khác, là một hành động phi pháp, lộng quyền và thiếu hiểu biết. Nếu sự lộng quyền này được nhà nước cho phép bằng cách ủng hộ, hay làm ngơ để mặc GHPGV làm khó dễ Tịnh thất Bồng Lai, chính phủ có thể đã cho phép tổ chức này có quyền bao trùm các tôn giáo khác. 

2. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam lộng quyền

Ban tôn giáo chính phủ cho rằng cơ sở Thiền Am Bên Bờ Vũ Trụ, Tịnh thất Bồng Lai, là cơ sở thờ tự bất hợp pháp và Giáo hội Phật giáo Việt Nam yêu cầu hủy bỏ tu điểm tại gia này là các hành động phi pháp và lộng quyền.

Dưới đây chúng tôi sẽ chỉ ra cách hành xử lộng quyền, phạm pháp của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, cánh tay của chính phủ Việt Nam đối với Đạo Cao Đài qua việc tịch thu tài sản của Đạo và ban phát cho một tôn giáo khác. 

Đại-Đạo Tam-Kỳ Phổ-Độ nói tắt là Đạo Cao Đài được thành lập năm 1926 tại làng Long Thành, tỉnh Tây Ninh, Việt Nam.

Chính quyền Việt Nam Cộng Hòa ra Sắc Luật 003/65 ngày 12/7/1965 công nhận pháp nhân Đại-Đạo Tam-Kỳ Phổ-Độ theo Hiến chương ngày 21/1/1965.

Sau ngày 20/7/1978, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Tây Ninh ban hành "Bản án Hoạt động phản cách mạng của một số tên phản động trong giới cầm đầu giáo phái Cao Đài Tây Ninh".

Cái tên "Bản án" của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Tỉnh tây Ninh đã thể hiện rõ sự lấn quyền tòa án của Mặt trận Tổ quốc tỉnh này. Mặt trận Tổ quốc Tây Ninh viết ra một bản án, kết tội một số giới chức Cao Đài. Ủy ban Nhân Dân tỉnh Tây Ninh tiếp theo "Bản Án" đó ra quyết định 124 tịch thu hầu hết các cơ sở tôn giáo trong nội ô tòa thánh Tây Ninh và nhiều cơ sở khác tại các địa phương.

Đi quá xa hơn nữa, từ cái quái thai "bản án" của Mặt trận Tổ quốcViệt Nam, UBND tỉnh Tây Ninh lấy luôn Tòa Thánh Tây Ninh và các cơ sở khác giao cho tổ chức tôn giáo khác. 

Sau khi lấy Tòa Thánh Tây Ninh, chính quyền Tây Ninh tập trung một số giới chức của Đạo, theo đảng, có chân trong Mặt trận Tổ quốc dựng nên một tôn giáo mới khác với Cao Đài chính truyền từ năm 1926 được dựng nên bởi chính đức Thế Tôn Ngọc Hoàng Thượng Đế.

Ngày 9 tháng 5 1997 Ban Tôn giáo chính phủ ra Quyết định số 10 QĐ/TCCP công nhận tư cách pháp nhân của tổ chức tôn giáo mới này là Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ Cao Đài Tây Ninh, gọi tắt là Đạo Cao Đài Tây Ninh. Điều 4 của quyết định này viết : "Trụ sở của Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ Cao Đài Tây Ninh đặt tại Tòa Thánh Tây Ninh". 

Tịch thu tài sản của Đạo Cao Đài Chân Truyền

Ngày 4/6/1980, Ủy ban Nhân dân tỉnh Tây Ninh ra Quyết định 124, tịch thu hầu hết các cơ sở của đạo trong Nội Ô Tòa Thánh Tây Ninh và nhiều cơ sở tôn giáo khác của đạo tại các địa phương.

Năm 1997 nhà nước lấy Tòa thánh Tây Ninh của Đạo Cao Đài 1926 giao cho Chi phái Cao Đài 1997, cho phép chi phái 1997 mở rộng một số sinh hoạt. 

Mãi đến năm 2017 qua quá trình giúp đỡ người Đạo Cao Đài 1926 bảo vệ quyền tự do tôn giáo, Tiến sĩ Nguyễn Đình Thắng Tổng giám đốc BPSOS phát hiện ra sự thật : Đạo Cao Đài 1926 và chi phái 1997 là hai tổ chức tôn giáo khác nhau.

Tháng 6 năm 2018, BPSOS hoàn thành Hồ sơ Chi phái 1997 là tác nhân phi chính phủ với thành tích dài lâu vi phạm nhân quyền đối với Đạo Cao Đài. Hồ sơ đã đệ trình đến chính phủ Hoa Kỳ, Liên Hiệp Quốc, các tổ chức quốc tế.

Bản phúc trình năm 2019 của Ủy hội Hoa Kỳ về Tự do tôn giáo quốc tế (USCIRF) đã nêu đích danh "Chi Phái Cao Đài Tây Ninh (Chi Phái 1997)" là công cụ do Nhà nước quản lý và sử dụng. 

Năm 2019 Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã hủy giấy phép độc quyền danh hiệu Đại Đạo Tam Kỳ Phổ Độ Cao Đài Tây Ninh cấp tạm cho ông Trần Quang Cảnh, đại diện hải ngoại của chi phái 1997. Không những vậy, quyết định này của Bộ Thương mại Hoa Kỳ mặc nhiên xác định chi phái 1997 không phải là đạo Cao Đài. 

Trong báo cáo về tự do tôn giáo quốc tế tháng 5/2021, Bộ Ngoại giao Mỹ nêu sự khác biệt giữa đạo Cao Đài được thành lập năm 1926 với Chi phái Cao Đài 1997 được nhà nước hậu thuẫn.

Sự thật về sự vô pháp vô thiên của nhà nước Việt Nam qua các công cụ tay sai nối dài của họ được phanh phui ra ánh sáng.

Qua hai việc lộng hành, lạm quyền của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Giáo hội Phật giáo Việt Nam, những cánh tay đắc lực của chính quyền Việt Nam, đặt nghi vấn cho thực quyền của chính phủ về nạn kiêu binh kèm sự thiếu hiểu biết của nhưng công cụ của họ dựng nên.

Dương Xuân Lương

Nguồn : VNTB, 24/11/2021

*************************

Chùa Thiên Quang Xuyên Mộc – Bà Rịa Vũng Tàu trước nguy cơ bị chính quyền địa phương ra lệnh gỡ bỏ

Người Tân Định, VNTB, 24/11/2021

Dù có sự quan tâm của dư luận, âu lo trong giới Phật tử và các cơ quan ngoại giao quốc tế, số phận của Chùa Thiên Quang tùy thuộc vào chính quyền Bà Rịa Vũng Tàu.

Thượng tọa Trụ trì chùa Thiên Quang tại Bà Rịa Vũng Tàu và đại diện Tổng Lãnh sự quán Hoa Kỳ tại Thành phố Hồ Chí Minh - Ảnh minh họa (facebook

Ngày 5 tháng 11 năm 2021 Thượng tọa Trụ trì chùa Thiên Quang tại Bà Rịa Vũng Tàu thông báo bị bắt buộc phải gỡ bỏ mọi công trình mà chính quyền cho là phi pháp trước ngày 15 tháng 11. Sự kiện này gây hoang mang cho giới Phật Tử trong và ngoài nước, đặc biệt cho tăng chúng trong chùa.

Ngày 16/11/2021, Tổng Lãnh sự quán Hoa Kỳ tại Thành phố Hồ Chí Minh điện thoại hỏi thăm đời sống sinh hoạt chư tăng tại chùa Thiên Quang ? Về phía Tổng Lãnh sự quán rất quan tâm đến đời sống yên bình tại chùa, và đang nổ lực hết mình cho việc gìn giữ sự bình yên đó. 

Tiếp đó ngày 19/11/2021, Tổng Lãnh sự quán Hoa Kỳ lại điện thoại hỏi thăm quý Thầy, nội dung cuộc nói chuyện như sau :

– Tổng Lãnh sự quán Hoa Kỳ : Ở chùa có được bình an không ? Mọi thứ vẫn ổn phải không ạ ?

– Thầy Thích Thiên Thuận : Dạ, hiện tại thì chư tăng tại chùa Thiên Quang vẫn được bình an và mong được bình an như vậy trong những ngày dài sắp tới. Thật tốt cho quý thầy ở đây với thiên nhiên và bình yên trong sự tu hành. 

– Tổng Lãnh sự quán Hoa Kỳ : Vậy là yên tâm cho chư Tăng đang tu tập ở chùa rồi. Nếu có gì thay đổi hay chuyện gì xảy ra đột ngột thì Thầy hãy gọi điện trực tiếp cho chúng tôi biết để chúng tôi kịp thời nắm bắt thông tin. 

– Thầy Thích Thiên Thuận : Xin cảm niệm, biết ơn đến quý vị về những điều quý giá mà quý vị dành cho chúng tôi trong những lúc như thế này. Thật tình chúng tôi yêu mến thiên nhiên, yêu sự hòa bình và con người tại nơi đây. Thật là rất vui nếu trong dịp tết Nguyên Đán này xin mời quý vị ghé thăm chùa và dùng cơm. 

– Tổng Lãnh sự quán Hoa Kỳ : (tiếng cười) dĩ nhiên rồi ạ ! ! ! xin cảm ơn Thầy. 

– Thầy Thích Thiên Thuận : Xin cầu nguyện tất cả mọi người được bình an.

– Tổng Lãnh sự quán Hoa Kỳ : Xin chào và hẹn gặp lại ngày gần nhất

Trước đó ngày 15/11, Tổng lãnh sự quán Cộng hòa Liên bang Đức đã gửi công hàm đến sở ngoại vụ tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu về việc này. Công hàm cho biết bà Tổng Lãnh sự Đức lấy làm tiếc nếu các công trình trong khuôn viên chùa bị chính quyền buộc phá bỏ.

Chùa Thiên Quang tọa lạc tại Thác Hòa Bình, Ấp 5, Hòa Bình, Xuyên Mộc, Bà Rịa - Vũng Tàu nổi tiếng là đẹp và yên bình

Chùa Thiên Quang tọa lạc tại Thác Hòa Bình, Ấp 5, Hòa Bình, Xuyên Mộc, Bà Rịa - Vũng Tàu, là một ngôi chùa nổi tiếng với các pho tượng Phật, Bồ Tát bằng gỗ quý đồ sộ.

Từ Thị trấn Ngãi Giao vào 17km đến xã Hòa Bình chúng ta gặp ngay ngôi chùa hiển hiện giữa núi đồi hoang vu, là mái chùa Thiên Quang mộc mạc đậm nét cổ truyền xứ Huế.)

Chùa Thiên Quang được khởi công xây dựng ngày 19/07/2000 (Canh Thìn) do Đại đức Thích Thiên Thuận làm trụ trì. Lúc bấy giờ chùa chỉ là một thảo am nhỏ đủ để sinh hoạt cho bà con Phật tử nơi đây sinh hoạt tu học. Tháng năm dần trôi, mái chùa Thiên Quang được tô đậm thêm nét vững mạnh của xóm làng và dân tộc. Như cơ chỉ của thiên nhiên ban tặng trước mặt chùa là dòng thác quanh năm tuôn chảy, như rồng xanh cuộn mình thổi từng cơn gió mát cho thiền môn hưng thịnh. Phong thủy hữu tình, gió mát quanh năm, vào chùa là hình ảnh cửa không của thiền môn quy cũ, xây dựng theo lối kiến trúc cổ kính, không gian thoáng ngập phối với cảnh thiên nhiên làm nền chủ đạo. Ngoài ra những pho tượng thờ phượng đều được tạc từ gỗ quý được các nghệ nhân điêu khắc gỗ nổi tiếng từ miền Nam Bắc quy tụ về đây.

Dù có sự quan tâm của dư luận, âu lo trong giới Phật tử và các cơ quan ngoại giao quốc tế, số phận của Chùa Thiên Quang tùy thuộc vào chính quyền Bà Rịa Vũng Tàu. Trụ trì chùa chua xót viết trên facebook dặn dò các đệ tử :

Sư phụ dặn dò các đệ tử trong bữa cơm sáng ngày 17/11/2021 vì qua ngày 18/11/2021 những bữa cơm sáng như thế này có thể sẽ không còn nữa ??? Từng tấm ngói, chiếc bàn cũ, cái bếp lem nhem, cái tô, cái chén có thể trở thành những ước mơ của tăng chúng nơi đây !!!

Thượng tọa trụ trì cho biết : "Đơn ký ngày 5/11/2021 [gỡ bỏ một phần kiến trúc của Chùa] tới ngày 08/11/2021 chùa mới nhận được đơn, hôm nay là ngày thứ 9 chùa nhận được đơn, 10 ngày là đơn có hiệu lực.

Thương quý thầy, quý chú tiểu nhỏ, người già trong chùa… từ nay không biết ra sao ? Tết này…".

Thượng Tọa Thích Thiên Thuận cho biết thêm :

"Chùa Thiên Quang trải qua 20 năm xây dựng tạm bợ không ai kiện tụng tranh chấp về đất đai, chỉ có phía chính quyền trên dưới 10 lần đo đạc mà không tạo điều kiện giấy tờ pháp lý. Lý do làm việc là kênh nước đi qua chùa, cắt ngang phía sau chùa thành hai hình tam giác, năm 2019 – 2020 Chùa gửi đơn hai lần không thấy ai mời làm việc. Tất cả những công trình được xây dựng từ 2006 đến 2016 đã chấm dứt, giờ mới lập biên bản xử phạt".

Người Tân Định

Nguồn : VNTB, 24/11/2021

Nhà nước đang bảo hộ hay bảo kê cho Giáo hội Phật giáo Việt Nam ?

Ảnh trái : Giáo hội Phật giáo Việt Nam được nhà nước trao Huân chương Độc lập hạng Nhất nhân kỷ niệm 40 năm thành lập giáo hội vào ngày 7/11/2021 (Nguồn : Tuổi Trẻ). Ảnh phải : Hội nghị Đại biểu Thống nhất Phật giáo Việt Nam năm 1981 tại Hà Nội (Nguồn : Giáo hội Phật giáo Việt Nam).

Trong một lá thư năm 2008 của Làng Mai, Thiền sư Thích Nhất Hạnh viết : "Ngày xưa, Sư ông Làng Mai đâu có chức vụ gì trong Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống Nhất, thế mà cũng đã làm được bao nhiêu việc : thành lập Viện Cao Đẳng Phật Học Sài Gòn […], nhà xuất bản Lá Bối, trường Thanh Niên Phụng Sự Xã Hội, xuất bản các tuần san […]" [1].

Tuy nhiên, ngày nay, nếu không phải là một nhà sư của Giáo hội Phật giáo Việt Nam thì bạn khó mà làm được việc gì một cách công khai.

Tháng 12/2020, chính quyền thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên – Huế, đã ngăn cản người dân nhận quà cứu trợ từ một phái đoàn của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất. Chính quyền cho rằng giáo hội này là bất hợp pháp, nên việc người dân nhận quà của họ là vi phạm pháp luật [2].

Tháng 11/2021, Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã đề nghị chính quyền xử lý một thiền am tại tỉnh Long An (trước đây có tên là Tịnh Thất Bồng Lai) với lý do đây là cơ sở bất hợp pháp [3]. Đại diện Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Long An còn cho rằng cơ sở mượn danh xưng cơ sở tôn giáo để trục lợi, ảnh hưởng đến uy tín của Phật giáo thế giới và Phật giáo Việt Nam [4].

Cách đây hơn 27 năm, một nhà sư tại tỉnh Vĩnh Long đã đi đến quyết định bi thảm nhất sau khi chính quyền buộc ông tháo dỡ ngôi chùa của mình vốn nằm ngoài hệ thống của Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Vào ngày 28/5/1994, Đại đức Thích Huệ Thâu đã châm lửa tự thiêu để phản đối quyết định của chính quyền [5].

Những năm qua, người dân trong nước khi tham gia khóa tu của Làng Mai phải khăn gói ra nước ngoài chứ không phải là đến một nơi nào đó tại Việt Nam. Đến nay, dù Thiền sư Nhất Hạnh đã về ở hẳn Việt Nam nhưng tăng đoàn của ông vẫn chưa được phép hoạt động tại quê nhà.

Những sự việc trên đều liên quan đến một thứ đã diễn ra trong 40 năm qua : sự độc quyền trong hoạt động Phật giáo. Sự độc quyền này đã trở thành một thứ vũ khí cản trở sự phát triển tự nhiên của Phật giáo.

Thống nhất hay "nhất thống"

Vào năm 1981, Hòa thượng Thích Trí Thủ khi khai mạc hội nghị thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã tuyên bố đây là lần đầu tiên mà các hội đoàn Phật giáo hoàn toàn thống nhất dưới một giáo hội trong lịch sử 2.000 năm Phật giáo Việt Nam [6].

Đúng như lời tuyến bố trên, sự ra đời của Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã mở ra một thời kỳ chưa từng có trong 2.000 năm trước đó : Phật giáo bị độc chiếm.

Trước năm 1975, dù Tổng hội Phật giáo ra đời hay Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất được thành lập thì các hội đoàn Phật giáo vẫn có quyền lựa chọn tham gia hoặc hoạt động độc lập.

Theo Hòa thượng Thích Tâm Châu, sau khi Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất được thành lập vào đầu năm 1964, Giáo hội Tăng già Việt Nam và một vài hội Phật giáo khác đã rút tư cách thành viên của mình do giáo hội chủ trương xóa bỏ quyền tự chủ hoạt động của các hội đoàn Phật giáo [7]. Thậm chí, giáo hội này từng tách ra thành hai Viện Hóa Đạo do mâu thuẫn nội bộ [8].

Trong lịch sử, Phật giáo Việt Nam có nhiều tông phái khác nhau, phương châm hoạt động rất đa dạng. Tuy nhiên, sau năm 1975, các hội đoàn Phật giáo muốn hoạt động tôn giáo hợp pháp thì chỉ có cách duy nhất là gia nhập Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Các lời tuyên truyền về việc thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam đều thể hiện tính độc lập và tự nguyện của các thành viên, không có sự dàn xếp nào của chính quyền. Tuy nhiên, trên thực tế, điều này khó mà đúng được. Trong những năm 1980, 1990, các nhà sư không muốn tham gia Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã gặp phải nhiều biến cố.

Năm 1982, hai thành viên cấp cao của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất là Hòa thượng Thích Huyền Quang và Hòa thượng Thích Quảng Độ bị trục xuất khỏi TP. Hồ Chí Minh [9].

Hòa thượng Thích Quảng Độ (bên trái ảnh) thăm Hòa thượng Thích Huyền Quang đang nằm dưỡng bệnh vào năm 2006. Hòa thượng Thích Huyền Quang viên tịch vào ngày 05/07/2008 tại tu viện Nguyên Thiều, tỉnh Bình Định. Ảnh : Phật tử Việt Nam.

Năm 1984 đến năm 1988, nhiều nhà sư từ các ngôi chùa khác nhau không thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam như Ni trưởng Thích Nữ Trí Hải, các hòa thượng Trí Siêu, Nguyên Giác, Như Minh, Tuệ Sỹ, Tâm Quang, Đức Nhuận (giáo sư của Viện Đại học Vạn Hạnh, biên tập viên của Tạp chí Vạn Hạnh), v.v. đã bị bắt giữ . Hai hòa thượng Tuệ Sỹ và Trí Siêu từng bị tuyên đến mức án tử hình vào năm 1988 (sau đó được giảm án) vì tội tham gia hoạt động lật đổ nhà nước và thành lập một tổ chức cách mạng [10].

Đến tháng 5/1993, vụ giằng co giữa cán bộ chính quyền và các nhà sư chùa Thiên Mụ thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất đã khiến bốn nhà sư bị tuyên án từ ba đến bốn năm tù giam. Năm 1994, 49 nhà sư tuyên bố sẽ tự thiêu nếu chính quyền không cho họ tái lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất [11].

Đáng lẽ, Giáo hội Phật giáo Việt Nam vẫn có thể thành lập, Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất vẫn có thể tiếp tục hoạt động, các hội đoàn tôn giáo khác vẫn có thể tham gia hoặc không vào hai giáo hội này. Tuy nhiên, chính quyền đã không để một viễn cảnh như vậy xảy ra. Sự can thiệp của chính quyền cho thấy việc thống nhất Phật giáo vào năm 1981 thực chất là cưỡng ép các hội đoàn Phật giáo chịu sự thống trị của một giáo hội duy nhất mà nhà nước có thể kiểm soát được.

Hai thái độ của chính quyền

40 năm qua, chính sách của chính quyền đối với Phật giáo đã có những thay đổi rất tích cực so với giai đoạn ngay sau năm 1975.

Theo số liệu của Ban Tôn giáo Chính phủ vào tháng 9/2021, Giáo hội Phật giáo Việt Nam hiện nay có bốn học viện đào tạo Phật giáo, 18.544 tự viện, và 54.169 tăng ni [12]. Nhiều sự kiện Phật giáo quốc tế đã được tổ chức tại Việt Nam. Giáo hội Phật giáo Việt Nam là giáo hội có quy mô hoạt động lớn nhất nhì trên cả nước.

Những thành quả trên của Giáo hội Phật giáo Việt Nam sẽ khó đạt được nếu thiếu đi thứ mà cựu chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết từng nói với Thiền sư Nhất Hạnh vào năm 2007 (khi các trai đàn của thiền sư được phép tổ chức tại Việt Nam) : "[…] Quý vị có biết là sở dĩ quý vị làm được như thế cũng là nhờ chúng tôi đã cho phép hay không ? Nếu chúng tôi không cho phép thì không có cách gì các vị có thể làm được" [13].

Tuy nhiên, đối với hoạt động Phật giáo không thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam, chính quyền áp dụng một thái độ khác.

Năm 2007, báo chí nhà nước tổ chức một chiến dịch bôi nhọ Hòa thượng Thích Quảng Độ cùng Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất khi giáo hội này mở Quỹ Cứu tế dân oan để trợ giúp những người khiếu kiện về đất đai. Mặt khác, các nhà sư của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất bị chính quyền hạn chế tối đa các hoạt động. Hòa thượng Huyền Quang và Hòa thượng Quảng Độ bị giam lỏng cho đến lúc qua đời [14].

Theo Thiền sư Nhất Hạnh, mỗi khi các nhà sư của Tăng đoàn Làng Mai muốn xin thị thực về Việt Nam hoặc xin gia hạn thị thực tại Việt Nam thì đều rất khó , có khi phải chờ đợi đến sáu tháng mà vẫn chưa xin được [15].

Tháng 1/2019, một ngôi chùa không thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam ở huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum bị chính quyền cưỡng chế sau nhiều lần yêu cầu vị trụ trì tháo dỡ ngôi chùa nhưng bất thành. Vị trụ trì cho biết chính quyền từng khuyên ông tham gia Giáo hội Phật giáo Việt Nam [16].

Một số địa điểm xây dựng chùa trong 20 năm qua dưới sự hợp tác giữa Giáo hội Phật giáo Việt Nam, nhà nước và các doanh nghiệp. Minh họa : Luật Khoa.

Trong một tài liệu vừa mới đăng tải dành cho các cán bộ tôn giáo, Ban Tôn giáo Chính phủ đã nói rõ cách ứng xử với Phật giáo cũng như các tín ngưỡng, tôn giáo khác :

"1) Tạo điều kiện giải quyết nhu cầu chính đáng về tín ngưỡng, tôn giáo của quần chúng nhân dân ;

2) Đấu tranh với việc lợi dụng tín ngưỡng, tôn giáo để chống phá Đảng, Nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa, thành tựu cách mạng và công cuộc đổi mới đất nước của Đảng, Nhà nước và nhân dân" [17].

Tài liệu này đã khẳng định chính sách tôn giáo của Nhà nước không đặt quyền tự do tôn giáo lên hàng đầu mà phụ thuộc vào sự đánh giá tốt, xấu của chính quyền đối với các hoạt động tôn giáo. Nếu tổ chức tôn giáo nào được đánh giá là phù hợp thì sẽ được quyền hoạt động, mở cơ sở tôn giáo, và ngược lại.

Chiếc thước đo vô chừng đó của chính quyền đã giúp nhà nước trở thành một giáo hội của các giáo hội, nắm mọi thẩm quyền ban phát, cấm đoán, trừng phạt, sai khiến, chỉ đạo đối với các tôn giáo.

Và đương nhiên, chiếc thước đó cũng tạo ra sự phân biệt đối xử giữa những giáo hội được và không được nhà nước công nhận, để rồi dẫn đến tình trạng độc quyền tôn giáo. Nó không chỉ ảnh hưởng đến quyền tự do tôn giáo mà còn cản trở quyền tự do hiệp hội. Vì sao một hiệp hội như Giáo hội Phật giáo Việt Nam thì được hoạt động còn các hội đoàn tôn giáo khác thì không ?

Hòa thượng Thích Tâm Châu, lãnh đạo của khối Việt Nam Quốc tự (đối lập với khối Ấn Quang), viết trong một bức thư : "Phật giáo tôn trọng tự do dân chủ tuyệt đối, không chủ trương ‘tập quyền’ cho một cá nhân hay một nhóm người. Vì, hễ có tập quyền là có độc tài, có bè phái, có những thủ đoạn để củng cố quyền lực" [18].

Ban Tôn giáo Chính phủ trao tặng cờ tổ quốc cho Giáo hội Phật giáo Việt Nam để treo thường xuyên tại các cơ sở của giáo hội. Ảnh chụp năm 2020. Hoạt động này tương tự việc làm của chính quyền Trung Quốc vào năm 2018. Trong các tổ chức tôn giáo, Giáo hội Phật giáo Việt Nam rất nhiệt tình tham gia phong trào này. Ảnh : Ban Tôn giáo Chính phủ.

Cái giá của độc quyền

40 năm qua, tình trạng độc quyền Phật giáo và sự ưu tiên của nhà nước đã mang lại vô số lợi ích cho các nhà sư của Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Giáo hội Phật giáo Việt Nam sở hữu số lượng cơ sở đồ sộ, trong đó có hàng loạt ngôi chùa khổng lồ được dựng lên từ sự hợp tác giữa nhà sư, nhà nước và doanh nghiệp [19]. Những cơ sở này ít nhiều đã thúc đẩy việc sinh hoạt tôn giáo cởi mở hơn. Đặc biệt, cán bộ chính quyền có thể sinh hoạt tôn giáo mà không bị phán xét nặng nề như ngày xưa.

Mặt khác, ai cũng có thể thấy sự ổn định của Phật giáo ngày nay so với Phật giáo trước năm 1975. Không có nhà sư kéo Phật tử đi biểu tình, không có nhà sư chỉ trích chính quyền, không có xung đột giữa Phật giáo và các tôn giáo khác. 40 năm qua, vì Giáo hội Phật giáo Việt Nam là tổ chức Phật giáo duy nhất được công nhận, họ phải chịu hoàn toàn trách nhiệm cho các hoạt động trượt ra ngoài khuôn khổ mà nhà nước cho phép.

Tuy nhiên, những lợi ích trên đương nhiên kèm theo cái giá phải trả của nó.

Mối quan hệ quá khắng khít giữa nhà chùa và nhà nước dễ dẫn đến việc cấu kết giữa các nhà sư và chính quyền, cụ thể là các cán bộ được trung ương bật đèn xanh để cởi mở hơn đối các nhà sư của giáo hội.

Cư sĩ Minh Mẫn đã viết (được một lá thư của Làng Mai trích dẫn) : "Đa số các vị trong Ban Tôn giáo các cấp liên kết với các thành phần dễ bảo và tha hóa trong Giáo Hội. Những thành phần đó lại dựa vào Ban Tôn giáo để lũng đoạn Ban Tri sự Giáo Hội, mưu lợi dưới mọi hình thức để bảo vệ vị thế nên họ lót tay cho các quan chức và các cơ quan liên hệ trực tiếp với Ban Tôn giáo, trở thành một gắn bó nguy hại cho chính sách của nhà nước, làm suy giảm tiềm lực của Phật giáo […]" [20].

giáo sư Ngô Đức Thịnh, một nhà nghiên cứu văn hóa, tín ngưỡng có uy tín của nhà nước, từng nói với BBC News Tiếng Việt rằng để có thể thu lợi từ hoạt động tôn giáo, các nhà sư sẵn sàng dựa vào lực lượng của chính quyền [21].

Hiện nay, Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã thành lập Công ty Trách nhiệm hữu hạn Cổ phần Thiện Tài để kinh doanh tour du lịch tâm linh, hành hương, xuất bản kinh sách, tài liệu về Phật giáo [22].

Hòa thượng Thích Thanh Quyết, một thành viên cấp cao của Giáo hội Phật giáo Việt Nam, cùng lãnh đạo tỉnh Bắc Giang tham gia lễ dựng cột chùa Tây Yên Tử tại huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang. Ảnh : Báo Bắc Giang.

Độc quyền Phật giáo đồng nghĩa với việc đánh mất sự đa dạng. Trong 40 năm qua, người dân có thể sinh hoạt ở các ngôi chùa khác nhau nhưng tất cả đều nằm dưới quyền quản trị của Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Vì sự độc quyền như vậy nên người dân không có sự lựa chọn trong việc sinh hoạt tôn giáo của mình. Điều này làm thui chột tính cạnh tranh trong các hoạt động Phật giáo, mục tiêu phục vụ nhu cầu tôn giáo của người dân chỉ còn là thứ yếu. Thay vào đó, các nhà sư lấy chính quyền làm trung tâm để đổi lấy những đặc quyền cho bản thân.

Không chỉ người dân, tăng, ni nếu muốn hoạt động tôn giáo công khai thì không có sự lựa chọn nào khác ngoài việc tham gia giáo hội này.

Trong một lá thư năm 2007 của Làng Mai, Thiền sư Nhất Hạnh chia sẻ góc nhìn của ông về tăng, ni tại Việt Nam : "Khi về năm ngoái, tôi thấy biết bao nhiêu là thanh niên tăng ni đã đánh mất Bồ Đề Tâm của mình, do những hư hỏng xảy ra trong xã hội, trong chính quyền, trong giáo hội của mình. Thấy rất tội nghiệp" [23].

Cũng trong lá thư trên, Thiền sư Nhất Hạnh nêu quan điểm của ông về hoạt động Phật giáo tại Việt Nam : "Bây giờ, tu học được coi như một sinh hoạt mê tín. Những người xuất gia, đại diện cho cái nền văn minh đạo đức ngày xưa đó, được coi như là những người đang làm ăn, như đang có một ‘cái nghề’, nên cái tối đa họ làm được chỉ là những ngôi chùa lớn, hay một chức vụ nào đó trong giáo hội" [24].

Trong 40 năm độc quyền Phật giáo, dù chấp nhận hay không, Giáo hội Phật giáo Việt Nam đang đánh mất uy tín của mình trong một bộ phận công chúng và ngay cả trong chính những tăng, ni của họ. Nếu tình trạng độc quyền này còn tiếp tục thì vai trò của nhà nước với Giáo hội Phật giáo Việt Nam không còn là bảo hộ nữa, mà là bảo kê.

Văn Tâm

Nguồn : Luật Khoa, 22/11/2021

Chú thích :

1. Làng Mai (2008, February 4), Lá Thư Làng Mai số 31. 

2. Luật Khoa (2021, January 16), Tôn giáo tháng 12/2020 : Pháp Luân Công gặp rắc rối với chính quyền. 

3. Tuổi Trẻ (2021, November 5), Tịnh Thất Bồng Lai là cơ sở thờ tự bất hợp pháp.

4. Đài Truyền hình Việt Nam (2021, October 27), "Tịnh thất Bồng Lai" mạo danh tu hành, lợi dụng "trẻ mồ côi" để trục lợi như thế nào ? 

5. Luật Khoa (2020, March 22), Phật giáo miền Nam sau 30/4/1975 : Cuộc đại nạn thật sự của Phật giáo. 

6. Giáo hội Phật giáo Việt Nam (2021, July 25), Sự kiện đầu tiên trong lịch sử 2.000 năm Phật giáo Việt Nam. 

7. Hòa thượng Thích Tâm Châu (1993), Bạch Thư Về Vấn Đề Chia Rẽ Giữa Ấn Quang với Việt Nam Quốc Tự, Thư Viện Hoa Sen. 

8. Cf [7]

9. Cf [5]

10. Cf [5]

11. Cf [5]

12. Ban Tôn giáo Chính phủ (2021, November), Tài liệu bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng nghiệp vụ thông tin, tuyên truyền chính sách pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo và công tác tín ngưỡng, tôn giáo. 

13. Cf [1]

14. Luật Khoa. (2020a, March 1). Hòa thượng Thích Quảng Độ : Một đời tranh đấu. 

15. Cf [1]

16. RFA. (2019, January 30). Chính quyền đập phá chùa, bắt sư thầy nhập Giáo hội Phật giáo của nhà nước. 

17. Cf [12]

18. Cf [7]

19. Luật Khoa (2021b, September 14), 40 năm thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam : Hơn 20 năm xẻ núi xây chùa. 

20. Cf [1]

21. BBC News tiếng Việt (2013, April 15), Việt Nam : chùa chiền và tiền bạc. 

22. Cf [12]

23. Luật Khoa (2007, January 24), Lá Thư Làng Mai số 30, trang 10. 

24. Cf [23]

Chuyện vẫn còn rướm máu

Tháng 11/2021, nhân kỷ niệm 40 ngày Giáo Hội Phật giáo phục vụ Nhà nước ra đời, báo Giác Ngộ có bài viết mang tên "Tiến trình vận động thống nhất Phật giáo Việt Nam"  để mô tả lại câu chuyện mang tính lịch sử, là sau năm 1975, chính quyền vô thần đang cầm quyền muốn tổ chức thống nhất mọi chùa chiền, tăng ni, Phật tử về một mối, dưới sự kiểm soát của Ban tôn giáo chính phủ và quan điểm chính trị của Nhà nước.

Người dân đứng khấn trước cổng chùa ở Hà Nội hôm 26/5/2021 nhân ngày Phật Đản - AFP

Câu chuyện là lịch sử của chính Phật giáo và dân tộc, với đủ mọi tình huống đã diễn ra trước và sau đó, bao gồm những án tù, chết chóc, tịch thu, bắt bớ… nhưng không hiểu sao, một tờ báo như Giác Ngộ đã "tập hợp có hệ thống các tài liệu và sưu khảo từ những ngày đầu tiên công cuộc thống nhất Phật giáo diễn ra" nhưng hoàn toàn có những chi tiết không đúng với sự thật, nếu không nói là lừa dối.

Nhiều chi tiết đọc trong bài báo này, khiến bất kỳ ai hiểu biết đều ngạc nhiên về che đậy đến rợn người. Nhưng đáng nói nhất, đó là sự mô tả về sự đồng thuận của hai bậc trí giả của Phật Giáo Việt Nam Thống nhất là hòa thượng Thích Trí Thủ và Thích Đôn Hậu.

Thống nhất Phật giáo trong giai đoạn đó là gì ? Sau năm 1975, chính quyền mới nhận ra hệ thống hành chính, tổ chức và nhân lực của Giáo hội Phật giáo Thống nhất là một mối lo, không khác gì như một tổ chức hùng mạnh nằm ngoài đảng trị. Việc thống nhất Phật giáo là một cách để kiểm soát, cùng với loại trừ những gì bị coi là nguy hiểm.

Thật ra, từ vĩ tuyến 17 vào Nam, chỉ có Phật giáo là còn tổ chức và hoạt động liên kết. Còn từ đó ra Bắc, nói theo nhận định của ông Đỗ Trung Hiếu, cán bộ tôn giáo từ Trung ương, được giao nhiệm vụ để theo dõi và vấn đề thống nhất Phật giáo năm 1981, phản tỉnh năm 1994, đã viết trong hồi ký của mình là "Hầu hết chùa, nhà thờ ở miền Bắc mà tôi đến đã đến thăm đều rêu phong tàn tạ. Các nhà sư (sư ông, sư bà) lẩm cẩm sợ sệt một báo cáo cụ, hai báo cáo cụ. Các linh mục, giám mục đóng kín cửa lạc hậu với thời cuộc. Phật tử gần như không còn gì nữa, chỉ ẩn hiện dưới dạng mê tín cúng bái linh tinh và rất e dè trước khách lạ. Cán bộ Tôn giáo vận ở trung ương và các tỉnh miền B ắc văn hóa thấp kém, chính trị non nớt, nghiệp vụ chuyên môn giáo điều cũ kỷ và tổ chức bộ máy tôn giáo vận xộc xệch quê mùa. Như vậy làm sao đối ứng nổi với bộ máy hiện đại của các tôn giáo ở miền Nam. Cho nên rốt cuộc chỉ áp dụng "chuyên chính vô sản".

Bốn chữ "chuyên chính vô sản" sau tháng 4/1975 mà ông Đỗ Trung Hiếu dè dặt mô tả, thực tế là vô số đất đai, chùa chiền, cơ sở giáo dục của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống Nhất (Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất) đã bị tịch thu vô lý, vô cớ. Nhiều vụ thự thiêu ở Sài Gòn và Cần Thơ của tăng ni, Phật tử để phản đối đàn áp tôn giáo. Nhiều vị Đại đức ở toàn miền Nam đã bị bắt giam, bỏ tù không án. Các hòa thượng như Thích Thiện Minh, Thích Trí Thủ, Thích Thiện Ân… thì đột tử bất minh có liên quan đến công an và việc bắt đi, điều tra, giam lỏng.

Diễn đạt lướt qua tình hình, để nhằm nói rõ thêm về cách diễn đạt ngọt ngào của bài báo Giác Ngộ, để thấy mọi thứ hôm nay không thể nói ngược, bóp méo và lừa mị các thế hệ tin vào đạo Phật chân chính được.

Đầu năm 1980, ông Nguyễn Văn Linh, lúc đó là bí thư Thành ủy ở Sài Gòn, đã mời hai vị hòa thượng Thích Trí Thủ và Thích Đôn Hậu đến họp cùng nhiều hệ phái khác. Khi hỏi ý kiến về việc hòa nhập các hệ phái Phật giáo toàn Việt Nam, cả hai vị đều đã từ chối xác nhận và nói rằng sự có mặt hôm đó, chỉ là tính cách cá nhân và không thể trả lời thay được cho toàn bộ hệ thống Giáo hội Phật giáo Việt Nam được.

Tháng 9/1981, trong một cuộc họp khác về vấn đề thống nhất Phật giáo. Hai vị Hòa thượng, Thích Huyền Quang và Thích Quảng Độ được cử đến phó hội, đã trực tiếp phản đối bản Hiến Chương Giáo hội nhà nước đang được soạn thảo. vì cho rằng nó chỉ thể hiện tính chất một tổ chức phục vụ cho Đảng Cộng sản mà thôi Chính vì vậy, tháng 11/981, cả hai vị hòa thượng đều bị bắt và kết án, nhằm tước quyền phát biểu và ý kiến.

Cố Hòa thượng Thích Quảng Độ của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất khi còn sống năm 2007. AFP

Sau năm 1975, bấy giờ ông Mai Chí Thọ làm giám đốc Sở Công an Thành phố Hồ Chí Minh, mời Hòa thượng Thích Trí Thủ làm việc, ông Mai Chí Thọ nói với Hòa thượng rằng : "Phật giáo có theo chính quyền không ? Nếu không theo là chống. Nếu Phật giáo chống chính quyền, chính quyền có công an, có quân đội, có nhà tù…". Hòa Thượng cười và trả lời : "Phật giáo chúng tôi không theo mà cũng không chống". Tự hiểu vị trí của mình là cầu nối để đối thoại với chính quyền, hòa thượng Thích trí Thủ chọn vị trí im lặng để cố bảo toàn những gì mà Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất còn lại, đặc biệt là lên tiếng cho các tăng, ni, Phật tử đang mắc nạn.

Những văn bản ký tên Hòa thượng Thích Trí Thủ, với tư cách Viện trưởng Viện Hóa Đạo, ngay từ tháng 11/1975 gửi văn thư (0316/VHĐ/VT) cho chính quyền mới, đã chỉ rõ những quan điểm của ông, khi bênh vực cho người bị bắt, chùa bị cấm đoán và tăng ni tự thiêu ở chùa Dược Sư (Cần Thơ) bị vu oan. Ngài tin rằng việc nhượng bộ làm việc cho Giáo hội Phật giáo Nhà nước sẽ tạo vị trí để lên tiếng nhiều hơn. Nhưng ngược lại, trong loạt bút ký của Chu Sơn (Pháp nạn – Ma chướng trong chế độ cộng sản), ghi lại lời nhận xét của hòa thượng Thích Trí Thủ "không có mình, Đảng cộng sản cũng sẽ làm như thế. Nhưng có mình (tham gia hình thành Giáo hội Phật giáo Việt Nam – cộng sản), họ làm dễ hơn. Họ duy vật, vô thần, chống phá tôn giáo là tất nhiên. Còn mình, là người tu hành, lại tiếp tay với họ để hủy di ệt tôn giáo và loại bỏ giáo hội của mình là một tội lỗi, dù lòng mình không như thế. Đó tại vì mình bất trí, nhẹ dạ, cả tin. Đến thời điểm này, 1984, mình mới hiểu tường tận về Đảng cộng sản mà mình đã từng kêu gọi Phật tử và mọi người hợp tác. Thì ra, họ không có gì cả, ngoài tham – sân – si. Tội của mình không nhỏ…".

Hòa thượng Thích Không Tánh thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất bên đống đổ nát của chùa Liên Trì bị giải tỏa hồi năm 2018. Hình : Quangduc.com

Năm 1984, công an bao vây chùa Già Lam, bắt và chính thức kết tội hòa thượng Thích Trí Thủ là mượn danh Chủ tịch Hội đồng trị sự Trung ương, Giáo hội Phật giáo Việt Nam tức Giáo hội của nhà nước, để bao che và giúp đỡ cho các vị học giả, tang ni… âm thầm phát động chống lại chính quyền. Sau đó không lâu, do lâm bệnh, công an đưa hòa thượng vào Bệnh viện Thống Nhất (trước tháng 4/1975 là Bệnh viện Vì Dân). Ở trong bệnh viện vài ngày, đột nhiên, hòa thượng viên tịch một cách bí ẩn. Một tháng sau, Thượng tọa Thích Thanh trí, Chánh đại diện Miền Vạn Hạnh thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất, cánh tay mặt của hòa thượng Thích Trí Thủ, cũng viên tịch tương tự bất thường như vậy tại bệnh viện Huế.

Còn về hòa thượng Thích Đôn Hậu, là người phản ứng dữ dội trước cái chết bất minh của hòa thượng Thích Thiện Minh. Ngài đã viết thư chất vấn về cái chết này, sau đó, từ chối hai chức vụ mà nhà nước muốn đặt để là Đại biểu quốc hội và Ủy viên Mặt trận Tổ quốc Trung ương. Sau đó là từ chối chức Phó Pháp Chủ kiêm Giám Luật của giáo hội nhà nước (thư 8/2/1982, Phật Lịch 2525).

Trong tình cảnh như ông Mai Chí Thọ nói về xe tăng và súng đạn sau 1975. Các hòa thượng Thích Trí Thủ và Thích Đôn Hậu phải tự biến mình thành người chịu trách nhiệm trực tiếp đối thoại và bảo vệ cho Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất vào lúc nguy nan nhất. Các ngài đã nghĩ rằng sự tương nhượng có mặt là cần thiết.

Trong chúc thư để lại, hòa thượng Thích Đôn Hậuủy quyền cho chư vị giáo phẩm lãnh đạo Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất sẽ kết nối và thống nhất cùng Phật giáo ở hải ngoại. Ngoài ra di nguyện của ngài là không muốn tang lễ của mình liên quan gì đến Phật giáo nhà nước hay chính quyền. Theo sử liệu ghi lại, Nhà nước muốn tổ chức lễ tang để chứng minh hòa thượng Thích Đôn Hậu là "cánh nhà nước", nhằm thuyết phục hàng triệu Phật tử và hệ thống Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất còn ẩn tàng, nhưng với sự quyết liệt bảo vệ di chúc, hòa thượng Thích Huyền Quang (Đệ tứ Tăng Thống, Quyền Viện trưởng Viện Hóa Đạo) đã bảo vệ thành công, gạt bỏ được các kịch bản dự định như điếu văn của cấp lãnh đạo, phong tặng huân chương nhà nước…

Không phải lần đầu tiên mà báo Giáo Ngộ - cũng phục vụnhà nước -nói một điều gì đó về Phật giáo mà khiến nhiều người Việt khó chịu. Làm truyền thông phục vụ cho một nhà nước độc tài, thủ tiêu cái tôi lương thiện là điều có thể thấy. Nhưng đến mức lấp liếm mọi sự, bôi xóa cả lịch sử để sống mòn với chút lợi danh thấp hèn, thì lại là tội đồ của dân tộc, của đạo pháp. Đó mới là điều nên giác ngộ.

Tuấn Khanh

Nguồn : RFA, 18/11/2021

Thuận theo chính quyền, nghịch lại chân kinh

Một giáo hội dễ dàng bị chính quyền sai khiến.

Năm 1981, trong bài phát biểu bế mạc  hội nghị thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Hòa thượng Thích Trí Thủ nói : "Từ đây chúng ta có thêm cơ sở thuận lợi mới để bảo đảm tín ngưỡng và phương pháp tu hành đúng chánh pháp, phát huy tinh thần bi, trí, dũng và nền văn hóa nhân bản của Phật giáo trong thời kỳ nước ta đang xây dựng chủ nghĩa xã hội" [1].

Ảnh trái : Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc tiếp Đoàn đại biểu lãnh đạo Giáo hội Phật giáo Việt Nam vào sáng ngày 13/5/2021(VOV). Ảnh phải : Các nhà sư khối Ấn Quang biểu tình yêu cầu Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu từ chức, ngày 3/4/1975. (Bettmann/Corbis)

Tuy nhiên, vào thời điểm các nhà sư được nhà nước chọn lựa kỹ lưỡng để tham dự hội nghị được cho là nhằm "thống nhất Phật giáo" tại Hà Nội, hơn 10 nhà sư nổi tiếng khác vẫn còn đang bị giam giữ  trong các trại cải tạo [2].

Một nhà sư tại TP. Hồ Chí Minh nói với hãng tin UPI  khi đó rằng : "Chúng tôi từng có nghĩa vụ phản kháng với những điều sai trái của chính quyền. Nhưng bây giờ rất khó để lên tiếng, tốt hơn hết là giữ im lặng" [3].

Năm 2008, một bài viết trên tạp chí Phật giáo nổi tiếng Tricycle chỉ trích : "Ngày nay, chính quyền Việt Nam không cho phép Phật giáo được sinh hoạt độc lập ; chỉ có Phật giáo theo ý chính quyền mới được cho phép. Người dân chỉ được vào chùa lễ Phật, thực hiện các nghi lễ và thắp hương, còn việc thực hành trí tuệ và tình thương của Phật giáo đã bị chính quyền Việt Nam cắt bỏ" [4].

40 năm qua, trong khi Giáo hội Phật giáo Việt Nam ca ngợi về những thành tựu hào nhoáng của mình, trong đó có những ngôi chùa cao lớn đồ sộ, cộng đồng quốc tế không ngừng lên án sự đàn áp tinh vi của nhà nước đối với việc thực hành Phật giáo đúng nghĩa. Có phải từ khi có giáo hội mới, Phật giáo ở Việt Nam chỉ còn lại phần xác ?

Các "thành tựu" không được lòng người

Nếu có nhà sư Việt Nam nào được cộng đồng quốc tế biết đến thì trước hết đó là Hòa thượng Thích Quảng Đức, người đã tự thiêu để đòi quyền tự do tôn giáo.

Tiếp đến, Hòa thượng Thích Quảng Độ và Thích Huyền Quang sẽ được nhắc đến với các hoạt động tranh đấu cho nhân quyền, bảo vệ Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất trước sự đàn áp của chính quyền.

Đến đây, các nhà sư của Giáo hội Việt Nam vẫn chưa có chỗ đứng. Hòa thượng Thích Nhất Hạnh của tăng đoàn Làng Mai do chính ông sáng lập là nhà sư Việt Nam nổi tiếng nhất hiện nay với các hoạt động giảng dạy, xuất bản sách về Phật giáo trên thế giới.

40 năm qua, Giáo hội Phật giáo Việt Nam vẫn chưa có gương mặt đại diện nào ở tầm cỡ quốc tế.

Còn trong nước, nhiều vụ bê bối của các nhà sư đã khiến công chúng không ngần ngại khái quát tình trạng của Phật giáo bằng các cụm từ "chùa quốc doanh", "sư quốc doanh", "chùa BOT", "chi bộ nhà chùa", "kinh doanh tâm linh", v.v.

Những thành tựu do chính giáo hội liệt kê thì lại đối nghịch với thực tế.

Ví dụ như trong một bài viết  kỷ niệm 40 năm thành lập giáo hội, Hòa thượng Thích Gia Quang, Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự viết rằng giáo hội đã tích cực tham gia tuyên truyền và giảng giải ý nghĩa của việc không phá rừng, mà "tăng cường trồng cây gây rừng, phủ xanh đất trống đồi trọc" [5]. Trong khi đó, nhiều ngôi chùa của giáo hội đang mọc lên bằng cách phá rừng, xẻ núi  [6].

Một số thành tựu khác mà Hòa thượng Gia Quang nêu ra cũng rất xa lạ với công chúng, như hưởng ứng lời kêu gọi của thủ tướng về việc không dùng đồ nhựa một lần, hay vận động người dân thực hiện tốt văn hóa giao thông.

Năm 2014, một nhà nghiên cứu tôn giáo ẩn danh nói với BBC News tiếng Việt : "Tại Việt Nam hiện nay, phẩm chất Phật giáo trong một bộ phận nào đó đã đánh mất niềm tin của quần chúng" [7].

40 năm qua, Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã chạy rất nhanh trên con đường của mình với những cơ ngơi hoành tráng, nhưng con đường đó không dẫn các nhà sư tiến lên, mà thay vào đó là lao xuống dốc.

Một giáo hội dễ dàng bị sai khiến

Các lãnh đạo tôn giáo thường là đối tượng mà các chế độ độc tài nhắm đến để thực hiện mục tiêu kiểm soát dân chúng. Khi đó, họ chỉ có hai lựa chọn, hoặc là dũng cảm chống lại, hoặc chấp nhận phục vụ cho chế độ độc tài.

Từ những năm 1980 đến cuối những năm 1990, chính quyền Việt Nam đã dàn xếp lại trật tự của các tổ chức tôn giáo. Các tổ chức từng bị cấm hoặc hạn chế sinh hoạt được tái hoạt động. Tuy nhiên, các tôn giáo phải thành lập một bộ máy quản trị mới chứ không phải là tổ chức trước năm 1975.

Sự dàn xếp thô thiển này đã kéo theo sự chia rẽ sâu sắc trong cộng đồng các tôn giáo, giữa phe ủng hộ và phe chống lại gọng kìm kiểm soát tự do tôn giáo của chính quyền. Sự ra đời của Giáo hội Phật giáo Việt Nam có lẽ là phép thử của chính quyền trong kế hoạch dàn xếp này.

Từ sau năm 1975, các nhà sư miền Nam đã trải qua giai đoạn xung đột nội bộ căng thẳng. Những thành viên muốn hoạt động độc lập với thanh thế đã gây dựng dưới thời Việt Nam Cộng hòa không chấp nhận những người muốn phục vụ cho chế độ mới và để chính trị thâm nhập vào giáo hội. Trong cuộc xung đột này, phe thân chính quyền đã thắng, nhưng cũng từ đó, Phật giáo bị đặt lên đầu chiếc vòng kim cô thắt chặt thứ mà họ đã từng đổ máu để tranh đấu : quyền tự do tôn giáo.

Tạp chí Phật giáo Tricycle từng chỉ trích  rằng nếu bạn thực hành các đạo đức cốt lõi của Phật giáo tại Việt Nam – chánh ngữ (nói lời đúng đắn, công bình, ngay thẳng), chánh mệnh (sống chân chính bằng khả năng của mình, không luồn cúi, không ăn bám kẻ khác), và chánh nghiệp (hành động theo lẽ phải) – thì bạn có thể sẽ ngồi tù vì "tội tuyên truyền chống nhà nước" [8].

Chưa nói đến việc lên tiếng cho các bất công trong xã hội, các nhà sư của giáo hội hiếm khi lên tiếng trước sự kiểm soát khắc nghiệt của chính quyền về tôn giáo, trừ phi sự kiểm soát này đụng chạm đến lợi ích trực tiếp của họ như việc quản lý tiền công đức  [9].

Các nhà sư của giáo hội thậm chí còn không giữ được vị thế trung lập trước một bên là nhà nước và bên kia là các đồng môn của mình đang đòi quyền tự do tôn giáo. Điển hình là vụ việc Tu viện Bát Nhã vào năm 2008.

Vào tháng 2/2008, Thiền sư Thích Nhất Hạnh trong Lá thư Làng Mai số 31  đã chỉ trích việc kiểm soát kiểm soát tôn giáo quá khắc nghiệt, sự can thiệp quá đáng của Ban Tôn giáo Chính phủ và công an vào các hoạt động tôn giáo [10]. Ngay sau đó, Thượng tọa Thích Đức Nghi – Viện chủ tu viện Bát Nhã trở mặt. Ông từ chối tiếp tục bảo lãnh cho các môn sinh Làng Mai tu tập tại tu viện. Động thái này được xem là tạo ra lý do để công an  giải tán hoạt động của Làng Mai tại Việt Nam từ đó đến nay [11].

Trong bức thư vào năm 2010, Thiền sư Thích Nhất Hạnh đặt vấn đề  về vị thế của các nhà sư của giáo hội qua vụ việc Bát Nhã : "Nhưng tại sao mình [những vị thuộc hàng giáo phẩm của Giáo hội Phật giáo Việt Nam] bất lực không che chở được cho họ ? Tại sao mình phải sống và hành xử như một nhân viên của chính quyền ? […] Một đạo Phật thật sự có uy quyền lãnh đạo tinh thần, người ta [chính quyền] rất sợ. Người ta chỉ chấp nhận được một tổ chức Giáo hội mà người ta có thể kiểm soát được, sai sử được" [12].

Phật giáo Việt Nam có sự tương đồng lớn với Phật giáo Trung Quốc về việc mất đi thanh thế khi chấp nhận sự can thiệp của chính quyền vào giáo hội.

Trong năm 2020, Ban Tôn giáo Chính phủ đã tặng  hàng nghìn lá cờ tổ quốc và khuyến khích các cơ sở tôn giáo treo cờ hàng ngày song song với đạo kỳ. Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã nhiệt tình tham gia phong trào này [13].

Theo South China Morning Post (SCMP), việc ép các cơ sở tôn giáo treo cờ cũng đã được chính quyền Trung Quốc thực hiện  vào năm 2018 [14].

Các nhà quan sát nói với SCMP rằng sự can thiệp của chính quyền Trung Quốc vào Phật giáo đã khiến tôn giáo cổ xưa này ngày càng mất đi quyền uy về mặt tâm linh đối với các tín đồ, cản trở việc truyền dạy giáo lý Phật giáo đích thực, và khiến nhiều nhà sư biến chất.

Văn Tâm

Nguồn : Luật Khoa, 30/10/2021

Chú thích

1. Giáo hội Phật giáo Việt Nam, (2021, May 4), Sự ra đời của Giáo hội Phật giáo Việt Nam. 

2. UPI, (1981, November 17), Communism versus Buddhism in Vietnam. 

3. Xem [2]

4. Tricycle, (2008, August 27), Buddhism, Under Vietnam’s Thumb. 

5. Giáo hội Phật giáo Việt Nam, (2021a, April 8), Giáo hội Phật giáo Việt Nam vững vàng đường hướng dân tộc – đạo pháp – chủ nghĩa xã hội. 

6. Tâm, V. (2021, September 14), 40 năm thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam : Hơn 20 năm xẻ núi xây chùa, Luật Khoa Tạp Chí, Retrieved 2021 

7. BBC News tiếng Việt. (2014, October 2), Chiếc iPhone 6 và Phật giáo Việt Nam. 

8. Xem [4]

9. Tâm, V. (2021a, July 17), "Tiền công đức" : Vì sao nhà nước giằng co với nhà chùa,  Luật Khoa Tạp Chí, Retrieved 2021 

10. Làng Mai, (2008, February 4), Lá Thư Làng Mai số 31. 

11. BBC News Tiếng Việt, (2009, July 4), Căng thẳng tại Tu viện Bát Nhã. 

12. Làng Mai. (2010), Bát Nhã là một công án thiền. 

13. Luật Khoa, (2021, March 2), Vì sao Ban Tôn giáo Chính phủ đi khắp nơi tặng hơn 7.000 lá cờ tổ quốc ? 

14. South China Morning Post, (2018, September 21), The decline and fall of Chinese Buddhism : how modern politics and fast money corrupted an ancient religion. 

Những ngày vừa qua, dư luận xã hội đã nóng lên với một đám tang của một chức sắc của Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Đại lão hòa thượng Đức Pháp chủ Thích Phổ Tuệ viên tịch sau 105 năm trụ thế. Ông đã viên tịch sáng 21/10/2021 ở chính ngôi chùa làng - chùa Giáng (Viên Minh tự).

Ảnh minh họa đám tang Đại lão hòa thượng Pháp chủ Thích Phổ Tuệ viên tịch sau 105 năm trụ thế.

Ông là một trong những chức sắc cao cấp của Giáo hội Phật giáo Việt Nam – một tổ chức được gọi là Phật giáo Quốc doanh tại Việt Nam, dưới sự lãnh đạo tuyệt đối của Đảng với khẩu hiệu : "Đạo pháp – Dân tộc – Chủ nghĩa Xã hội".

Sau khi viên tịch, lễ tang của ông đã được tiến hành trọng thể, có cả lãnh đạo nhà nước đến viếng với nhiều hoạt động rầm rộ, đông đúc được báo chí nhà nước và báo chí giáo hội quốc doanh đăng tải tràn ngập.

Lẽ ra, trước một đám tang, các Phật tử cũng như những người bình thường không phải Phật tử hoặc tôn giáo khác, đều phải có một thái độ thương tiếc, cung kính và nghiêm trang, thương tiếc trước sự mất mát của một người cả đời tu hành. Thế nhưng, đám tang đã để lại nhiều điều bàn tán, dị nghị và lắm thứ để cư dân mạng bàn bạc để rồi nảy sinh nhiều ý kiến khác nhau.

Lời hay, ý đẹp và hình ảnh đơn sơ

Xem qua các bài báo mà hệ thống báo chí công cụ tuyên truyền của đảng cộng sản Việt Nam viết về vị sư tu hành này, người ta có thể thấy nhiều những lời hay, ý đẹp, nhiều hình ảnh rất đơn sơ và dễ đi vào lòng những người mến mộ những người tu hành chân chính.

Đập vào mắt nhiều người, là hình ảnh Đại đức Pháp chủ của Giáo hội Phật giáo Việt Nam - một người gầy gò trong bộ áo tu hành khác với hình ảnh những người mang áo tu hành với bộ mặt nung núc đầy mỡ, tròn vành vạnh bóng loáng như Thích Nhật Từ, Thích Thanh Cường…

Cũng kèm theo đó là hình ảnh bữa cơm rất đơn giản gồm bát cơm, canh… rất đạm bạc. Những hình ảnh này khác hẳn với những bữa cơm của những nhà sư quốc doanh khác thịnh soạn với những món "Cỗ Chay" hoặc cả cỗ mặn, hay những bữa cơm sang trọng của Đại Đức Thích Thanh Cường là giám viện tổ đình, trưởng hạ Đống Cao, xã Tân Hưng, thành phố Hải Dương hoặc nhiều người tu hành khác.

Chúng ta cũng có thể đọc được những lời hay ý đẹp của một người tu hành. Qua đó người nghe, người đọc rất dễ hiểu rằng, đó là một bậc chân tu, hiến thân cho sự nghiệp tu hành của bản thân, dâng hiến cả đời mình cho đời, cho Phật giáo.

Nói về cuộc sống của mình sau hơn 100 năm trụ thế, ông nói : "Sống được bao nhiêu năm không phải là thước đo giá trị của đời người. Vấn đề là sống để thực hiện sứ mệnh gì, mang lại lợi ích gì cho đời, cho đạo. Ngài Trần Nhân Tông chỉ ở đời có 51 năm, ngài Pháp Loa có 47 năm mà công nghiệm thì bất khả tư nghì.

Tôi trụ thế đến nay đã hơn trăm năm, ở chùa cũng đã gần trăm năm, nghiệp là tu hành, nuôi thân chủ yếu bằng nghề làm ruộng, chưa từng dám lạm dụng một bát gạo, đồng tiền của tín thí thập phương, bao giờ chư Phật, chư Tổ cho gọi thì về thôi".

Hay là : "Chúng ta xuất gia không phải để cầu an thân cho chính chúng ta, mà xuất gia để làm những điều Phật tổ dạy chúng ta, làm những điều ích nước lợi dân, cứu khổ độ mê. Cho nên đi học phải nhớ thực hành".

Ngược lại với hình ảnh những ngôi chùa to khổng lồ như Bái Đính, Đại Nam, Tam Chúc, Ba Vàng… chiếm cả trăm, cả chục ha đất đai bờ xôi ruộng mật với những "Kỷ lục" về quy mô to lớn, rộng lớn, về chất liệu xây dựng, về ý tưởng, với hàng đoàn sư sãi to béo bệ vệ thì đó là hình ảnh một vị sư ẩn mình trong chùa Giáng (Viên Minh tự) với những ngôi nhà cấp 4 cũ kỹ lâu đời.

Người ta cũng đọc thấy ý kiến của ông khi bàn về cơ sở vật chất, ông chỉ nói ngắn gọn : "Chùa to, giảng đường đẹp, phòng ốc sang dù sao cũng chỉ là phương tiện. Còn linh hồn của nó là thầy và trò trong quan hệ tu tập và hành trì".

Điều này có vẻ như ngược lại quan niệm, tiêu chí của những đồng nghiệp, những sư sãi ở những chùa chiền khác tại Việt Nam. Ở đó, điều quan trọng là quy mô chùa to lớn, bằng vật liệu quý giá, hoành tráng… nhằm thu hút khách "du lịch tâm linh" nhằm kinh doanh, kiếm tiền. Còn cái mà ông gọi là "linh hồn" ở đó, người ta có thể bắt gặp những người vẫn hành nghề sư sãi với thân hình béo tốt, với những vụ "lộ sáng" như sư chơi ma túy, sư đưa gái vào chùa, sư ăn thịt chó… và nhất là sự hư hỏng bê bối của hệ thống sư được bổ nhiệm với nhiệm vụ chính là làm công cụ, làm cái loa cho chế độ như Thích Chân Quang, Thích Nhật Từ và hàng hà sa số các sư sãi khác như Thích Tâm Vượng chùa Cổ Lễ, Thích Minh Hiền ở Chùa Hương, Thích Thái Minh chùa Ba Vàng…

Một đám tang gây nổi sóng dư luận

Sau khi những hình ảnh, những lời nói được dư luận quan tâm, đồng cảm và đồng tình về một vị "Chân tu" với những lời ca tụng chưa dứt trong dư luận cũng như trên mạng xã hội, thì đám tang của Đại lão hòa thượng Đức Pháp chủ Thích Phổ Tuệ được hệ thống báo chí của Giáo hội Quốc doanh cũng như báo chí Quốc doanh được đưa lên bằng hình ảnh, video… đã làm choáng váng dư luận xã hội.

Một đám tang đông đúc giữa mùa dịch bệnh, với khung cảnh tràn ngập hoa và trang trí lộng lẫy đã gây ra không biết bao lời bàn tán. Người ta cho rằng với một vị sư tự nhận là "làm ruộng" và "chưa từng dám lạm dụng một bát gạo, đồng tiền của tín thí thập phương" thì hàng trăm triệu tiền hoa, nến, trang trí trong lễ tang là điều ngược lại.

Đặc biệt, điều mà hầu hết cộng đồng mạng choáng thật sự là cỗ quan tài được đục từ một cây gỗ quý nguyên khối để bỏ xác ông Thích Phổ Tuệ. Cỗ quan tài được cộng đồng mạng đánh giá tiền tỷ, được chế tạo kỹ lưỡng, chạm khắc công phu.

Biết bao nhiêu lời đồn đoán và những câu hỏi đặt ra về việc tổ chức đám tang, về hoa hòe, đèn nến, về cỗ quan tài và lăng mộ của ông ta được làm theo lệnh của ai, số tiền của để làm những việc đó từ đâu ra.

Bởi, ông là người đi tu với nghề "làm ruộng" thì chắc chắn không thể có bạc tiền để tổ chức cho mình đám tang hoành tráng như vậy.

Bởi trước đó, trên báo chí của Giáo hội Quốc doanh, còn nguyên đoạn viết về ông như sau : "Trước lúc thuận thế vô thường trở về cõi Phật, đức Đại lão HT. Thích Phổ Tuệ đã căn dặn : "Sau khi tôi theo hầu Phật Tổ thì không được tổ chức tang lễ linh đình, nghi lễ hết sức giản đơn, ngắn ngày theo truyền thống đạo Phật và tổ chức tại chùa Viên Minh. Đề nghị không vòng hoa phúng điếu, không tiểu sử dài dòng, không tiêu tốn thời gian và tổn hại công đức của Tăng Ni và Phật tử. Nếu quý vị tưởng nhớ tới tôi thì niệm danh hiệu Phật và tụng thời kinh tại trụ xứ của mình hồi hướng công đức cho thế giới hòa bình, nhân sinh an lạc".

Người ta đặt câu hỏi : Vậy thì với một người được ca ngợi là cả đời tu hành chân chính, không màng đến của cải, vật chất trần thế, sống đạm bạc không đam mê ăn uống và trưng diện như các đồng nghiệp của mình, ông ta có biết đám tang sẽ được các đồng nghiệp của ông tổ chức quy mô và tốn kém như vậy không ?

Liệu chiếc quan tài bằng gỗ quý, nguyên khối tiền tỷ kia, có phải là biểu tượng của sự phá rừng, phá hoại môi trường sống hay không và liệu ông có biết hay không khi nó được chế tạo chuẩn bị sẵn từ khi ông còn sống ?

Và nếu ông ta không biết những điều sẽ xảy ra ở đám tang của ông, thì với lời dặn của ông, đám tay chân, đệ tử của ông tổ chức đám tang linh đình tốn kém vậy có phải là đã đi ngược ý nguyện và lời trăn trối của ông ta ?

Và nếu vậy, với tư cách Pháp Chủ của Giáo hội Phật giáo Việt Nam, ông ta có chịu trách nhiệm về những suy đồi của Phật giáo hiện nay ?

Vẫn thò ra cái đuôi quốc doanh

Tìm hiểu về việc Giáo hội Quốc doanh tổ chức đám tang của Đại lão Hòa thượng Pháp chủ Giáo hội Phật giáo Việt Nam đi ngược lại với những lời dạy của chính kẻ quá cố, người ta thấy váng vất đâu đây hiện tượng Hồ Chí Minh với di chúc và đám tang của ông ta.

Ở đó, Hồ Chí Minh cũng chi chúc lại "Sau khi tôi đã qua đời, chớ nên tổ chức điếu phúng linh đình, để khỏi lãng phí thì giờ và tiền bạc của nhân dân" và ông ta dặn đốt xác mình chia ra chứ không được xây lăng mộ. Thế nhưng không chỉ là lăng mộ khổng lồ tại Hà Nội mỗi năm ngốn hàng trăm, ngàn tỷ đồng tiền thuế người dân, mà còn khắp nơi nơi là tượng đài, là nhà lưu niệm, là bảo tàng… tốn kém vô hạn.

Thì ra, với người cộng sản, việc dặn dò chỉ là dặn dò và chỉ để làm phép. Còn hành động ngược lại là do đám con nhang, đệ tử thực hiện bất chấp mọi thứ chỉ nhằm xây dựng một tấm bình phong để ẩn nấp đằng sau đó mà làm loạn.

Vậy giữa một Đại lão Hòa thượng Pháp chủ và ông trùm cộng sản Hồ Chí Minh có liên hệ gì mà vẫn diễn ra sự giống nhau đến vậy trong sự ngược ngạo giữa lời nói và hành động thực tế, giữa ý nguyện của mình và cách thực hiện của đám đàn em, con nhang đệ tử ?

Đọc lại tiểu sử của Hòa thượng Thích Phổ Tuệ, người ta thấy như sau : "Với nhiều công lao đóng góp cho đạo và đời, Đại lão Hòa thượng đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Độc lập hạng Nhì ; Huân chương Đại đoàn kết Dân tộc ; Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, nhiều bằng tuyên dương công đức của Giáo hội Phật giáo Việt Nam và các phần thưởng cao quý khác".

Vâng, với chừng đó thành tích và phần thưởng, đã là lời giải thích rất cụ thể, rất rõ ràng cho những mâu thuẫn mà dư luận xã hội đã đặt ra mà chúng tôi đã nêu ở trên.

Có lẽ, cũng vì thế mà mặc dù ông đã nói : "Vấn đề là sống để thực hiện sứ mệnh gì, mang lại lợi ích gì cho đời, cho đạo. Ngài Trần Nhân Tông chỉ ở đời có 51 năm, ngài Pháp Loa có 47 năm mà công nghiệm thì bất khả tư nghì". Thì dù ở đời đến 105 tuổi, hơn gấp đôi tuổi vua Trần Nhân Tông, nhưng chưa ai nghe ông nói một câu nào về sự hà hiếp, cưỡng ép dân lành của thế lực cai trị đất nước là Đảng cộng sản Việt Nam. Ông cũng chưa có một lời nào về việc bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của Tổ Quốc.

Bởi vì, dù ở nơi nào, chức vụ hoặc vị trí công tác nào, dưới sự lãnh đạo của đảng, thì vẫn là :

"Ma đưa lối, quỷ dẫn đường

Cứ lần theo bước đoạn trường mà đi"

(Kiều)

J.B Nguyễn Hữu Vinh

Nguồn : RFA, 27/10/2021 (nguyenhuuvinh's blog)

40 năm thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam : 4 vấn đề giáo hội không muốn nhắc đến

Thái Thanh, Luật Khoa, 29/08/2021

Những phần lịch sử bị lãng quên của Phật giáo Việt Nam

Sau ngày 30/4/1975, tương lai mà các nhà sư miền Nam mong đợi đã không đến. Sự tự do ở miền Nam trở thành một trong những vấn đề của Bắc Việt. Các tổ chức, hiệp hội, phong trào, giáo hội, v.v. đều là mối đe dọa đối với miền Bắc vì mối nghi ngờ họ có thể dính líu với CIA – Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ.

Đoàn Phật giáo diễu hành trong lễ kỷ niệm 30/4 và 1/5 năm 1985 tại Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh : Tim Page/ Corbis

Trong số những người bị nghi ngờ đó có cả các nhà sư của khối Ấn Quang, những người đã góp phần lật đổ chế độ Ngô Đình Diệm vào năm 1963 rồi tái lập một giáo hội có thanh thế lớn ở miền Nam – Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất.

Năm 1977, ba nhà sư của khối Ấn Quang bị đưa đi thẩm tra , nhưng chỉ có hai người bước ra khỏi nhà giam. Đó là Thượng tọa Thích Quảng Độ và Thượng tọa Thích Huyền Quang. Người còn lại, Thượng tọa Thích Thiện Minh, đã chết trong trại giam vào tháng 10/1978 [1].

Theo Hòa thượng Thích Đôn Hậu, trước khi thành viên của Viện Hóa Đạo của giáo hội đến chứng kiến, thi thể của Thượng tọa Thiện Minh đã được đưa vào quan tài chỉ để lộ mỗi gương mặt . Các nhà sư cũng không được phép mang thi thể ông về an táng [2].

Tháng 11 tới đây, Giáo hội Phật giáo Việt Nam kỷ niệm 40 năm thành lập. Sau đây là bốn vấn đề có thể bạn chưa biết và có lẽ giáo hội cũng không muốn nhắc đến.

1. Quan điểm thật sự của Hòa thượng Thích Đôn Hậu về việc thống nhất Phật giáo năm 1981 không được nói rõ

Nếu đọc các bài viết về kỷ niệm 40 năm thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam, bạn sẽ cảm giác như tất cả các nhà sư đều đồng lòng thống nhất Phật giáo vào năm 1981. Bài viết Tiến trình vận động thống nhất Phật giáo Việt Nam  đăng vào tháng 5/2021 là một ví dụ [3].

Bài viết ghi : "Hòa thượng Thích Đôn Hậu phát biểu : ‘Thực hiện đại đoàn kết là việc cần thiết đối với Phật giáo cũng như đối với dân tộc. Nguyện vọng của tôi trước sau như một là cần thực hiện thống nhất Phật giáo’". Tiếp theo : "Toàn thể buổi họp đồng tâm suy cử Đại lão Hòa thượng Thích Đức Nhuận và Hòa thượng Thích Đôn Hậu, chứng minh buổi họp". Kết quả là Ban Vận động Thống nhất Phật giáo Việt Nam được thành lập vào ngày 13/2/1980.

Với thông tin như vậy, bạn sẽ nghĩ rằng Hòa thượng Đôn Hậu hết lòng ủng hộ việc thống nhất Phật giáo vào năm 1981 để lập ra Giáo hội Phật giáo Việt Nam như ngày nay. Tuy nhiên, đó chỉ là một nửa sự thật.

Theo ông Đỗ Trung Hiếu (Mười Anh), người từng là cán bộ Ban Tôn giáo Thành phố Hồ Chí Minh và có vai trò quan trọng trong việc thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Hòa thượng Đôn Hậu đã rời khỏi cuộc họp đó trong buổi sáng và không tham gia nữa do bất đồng quan điểm về việc thống nhất Phật giáo. Chi tiết này được ông kể lại trong cuốn sách "Thống nhất Phật giáo Việt Nam ", do nhà xuất bản Quê Mẹ phát hành năm 1995 [4].

Theo tài liệu này, "quan điểm trước sau như một" của Hòa thượng Đôn Hậu là Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất (Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất) ở miền Nam và Hội Phật giáo thống nhất ở miền Bắc hợp lại thành một, hàng giáo phẩm, tăng ni, Phật tử tự quyết định mọi việc [5].

Quan điểm này không được chính quyền và các nhà sư ủng hộ nhà nước đồng ý, do lo ngại giáo hội nếu được thống nhất theo cách này sẽ tuột khỏi sự kiểm soát của đảng.

Trong lá thư gửi Hòa thượng Thích Trí Thủ , Chủ tịch Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam vừa nhậm chức khi ấy, Hòa thượng Đôn Hậu viết : "…khi Ban vận động thống nhất Phật giáo Việt Nam ra đời, tuy quý vị có ghi tên tôi vào Ban vận động… nhưng tôi đã không có sự cộng tác gì với Ban vận động cả, kể cả cuộc Đại hội thống nhất Phật Giáo Việt Nam vừa qua tôi đã vắng mặt. Thế nhưng, qua báo chí và các văn kiện Đại hội phổ biến, lại thấy có tên tôi trong Ban Thường trực Hội đồng chứng minh với chức vụ Phó Pháp chủ kiêm Giám Luật" [6].

Ảnh : Phật học Đời sống.

Vì sao sự hiện diện của Hòa thượng Đôn Hậu lại quan trọng đến mức giáo hội không muốn tiết lộ quan điểm bất đồng của ông và phải đưa bằng được tên ông vào Hội đồng chứng minh ?

Theo hiến chương năm 1964, Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất có hai viện : Viện Tăng thống và dưới viện này là Viện Hóa Đạo.

Từ năm 1979, Hòa thượng Thích Đôn Hậu là tăng thống của Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất. Với chức vụ này, ông trở thành người lãnh đạo giáo hội [7].

Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất là tổ chức Phật giáo có ảnh hưởng lớn nhất ở miền Nam, không thể thống nhất Phật giáo sau năm 1975 mà không có sự đồng thuận của họ. Trong khi Hòa thượng Thích Trí Thủ, Viện trưởng Viện Hóa Đạo đã đồng ý tham gia theo chủ trương, việc còn lại là dàn xếp sự hiện diện của Hòa thượng Thích Đôn Hậu sao cho có vẻ như hai viện của giáo hội đều tán đồng thống nhất Phật giáo vào năm 1981, dù thực tế không đúng như vậy.

Có thể thấy, Giáo hội Phật giáo Việt Nam ngày nay được thành lập không dựa trên sự tán thành của tất cả thành viên cấp cao của Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất, đặc biệt là Hòa thượng Đôn Hậu, Tăng thống của giáo hội.

2. Quần chúng Phật tử không còn là trung tâm của giáo hội trong Hiến chương 1981

Quần chúng Phật tử là thành phần quan trọng của Phật giáo miền Nam. Nếu các nhà sư là gốc rễ của một cái cây thì Phật tử là những cành, lá của cây. Các cuộc tranh đấu trước năm 1975 của Phật giáo sẽ không thể thành công mà không có quần chúng Phật tử dũng cảm đứng bên cạnh các nhà sư.

Tổ chức quần chúng Phật tử là hoạt động được coi trọng trước năm 1975.

Hiến chương 1964 của Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất  thừa nhận tín đồ Phật tử là một thành phần của giáo hội trong một chương riêng [8].

Theo hiến chương, Viện Hóa Đạo được tổ chức thành sáu tổng vụ, trong đó có Tổng vụ Thanh niên. Tổng vụ này bao gồm các vụ : Gia đình Phật tử, Sinh viên Phật tử, học sinh Phật tử, Thanh niên Phật tử. Ở mỗi tỉnh có một đặc ủy thanh niên. Tổng vụ Thanh niên do Hòa thượng Thiện Minh – người chết trong trại giam được nhắc đến ở đầu bài viết này – coi sóc.

Đơn vị cơ sở của giáo hội là xã hoặc phường, với ban đại diện được quy định cụ thể.

Thượng tọa Thích Quảng Độ (góc trái) cùng các tăng ni, Phật tử xô xát với cảnh sát ở Sài Gòn để phản đối chính sách đàn áp của chính quyền Việt Nam Cộng Hòa. Các lãnh đạo Phật giáo đã yêu cầu chính quyền tôn trọng giáo kỳ Phật giáo, đối xử công bằng, tôn trọng tự do truyền đạo và hành đạo, ngừng đàn áp Phật tử và bồi thường cho những người thiệt mạng. Ảnh : Horst Faas/AP.

Đến năm 1981, Hiến chương của Giáo hội Phật giáo Việt Nam  không có một chương riêng về tín đồ. [9] Về tổ chức quần chúng, giáo hội chỉ còn lại một chức danh là trưởng ban Hướng dẫn Phật tử thuộc Hội đồng trị sự, không còn các chức danh phụ trách cụ thể về gia đình, sinh viên, học sinh, và thanh niên.

Giáo hội Phật giáo Việt Nam chỉ tổ chức các ban trị sự cấp tỉnh. Ở cấp huyện và xã có thể không có ban đại diện. Đáng chú ý nhất là đơn vị cơ sở của giáo hội đã thu hẹp hết mức, chuyển từ xã, phường thành các "Tự, Viện, Tịnh xá, Tịnh thất, Niệm Phật đường".

Theo ông Đỗ Trung Hiếu, việc thay đổi đơn vị cơ sở của giáo hội cho thấy giáo hội đã lấy chùa làm trung tâm, thay vì quần chúng Phật tử như trước đó [10].

Sau 40 năm thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam, số tín đồ Phật giáo theo Tổng Điều tra về Dân số và Nhà ở năm 2019  chỉ còn 4,6 triệu người, giảm hơn 30% so với năm 2009, trở thành tôn giáo có số tín đồ đông thứ hai tại Việt Nam, sau Công giáo [11].

3. Cờ Phật giáo bị loại bỏ trong Hiến chương Giáo hội Phật giáo Việt Nam trong 26 năm

Có một điều vô cùng bất thường trong Hội nghị Đại biểu Thống nhất Phật giáo năm 1981 là không một lá cờ Phật giáo nào được treo, thay vào đó là cờ đỏ sao vàng và tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh.

44

Hội nghị Đại biểu Thống nhất Phật giáo Việt Nam được tổ chức tại chùa Quán Sứ, Hà Nội từ ngày 4 đến ngày 7/11/1981. Ảnh : Giáo hội Phật giáo Việt Nam.

Cờ Phật giáo được Hòa thượng Thích Tố Liên treo lần đầu tiên tại chùa Quán Sứ vào năm 1951, và rồi trong ba mươi năm sau đó, cũng tại ngôi chùa này, các nhà sư tham gia hội nghị thống nhất Phật giáo lại để lá cờ tuột khỏi hiến chương của giáo hội.

Trong 40 năm thành lập, Giáo hội Phật giáo Việt Nam có đến 26 năm (1981 – 2007)  không đưa được giáo kỳ – một trong những biểu tượng thiêng liêng nhất của Phật giáo Việt Nam và Phật giáo quốc tế – vào trong hiến chương của mình [12].

Cờ Phật giáo không đơn giản là một mảnh vải năm màu. Dưới lá cờ này, các nhà sư và Phật tử đã tranh đấu quyết liệt, đánh đổi bằng nhiều tánh mạng để bảo vệ cho quyền tự do tôn giáo, gầy dựng thanh thế của Phật giáo ở miền Nam và trên trường quốc tế.

Cũng chính vì để giữ lấy giáo kỳ mà nhiều tăng, ni đã tự thiêu để phản đối chế độ mới cấm treo cờ Phật giáo sau năm 1975, điển hình như vụ tự thiêu của 12 tăng, ni chùa Dược Sư, tỉnh Cần Thơ  vào tháng 11/1975 [13].

Cờ Phật giáo được treo cùng cờ Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam vào ngày 1/5/1975 tại khu Chợ Lớn, Sài Gòn. Sau đó, chính quyền đã cấm treo cờ Phật giáo. Ảnh : Herve Gloaguen/ Gamma-Rapho via Getty Images.

4. Phủ nhận sự tồn tại của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất

Lời nói đầu trong Hiến chương năm 1981 của Giáo hội Phật giáo Việt Nam  tuyên bố "Giáo hội Phật giáo Việt Nam là tổ chức Phật giáo duy nhất đại diện cho Phật giáo Việt Nam về mọi mặt quan hệ ở trong nước và ngoài nước" [14].

Trong khi đó, Hòa thượng Đôn Hậu đã tuyên bố ông vẫn lãnh đạo Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất. Từ đây, các nhà sư đã chia ra thành hai phe. Nhà sư hợp pháp theo Giáo hội Phật giáo Việt Nam khoác lên mình chiếc áo mới hợp thời hơn, đồng thời đẩy những nhà sư từng tranh đấu với họ trước năm 1975 trở thành các nhà sư bất hợp pháp.

Hơn ba tháng sau khi Giáo hội Phật giáo Việt Nam ra đời, Công an thành phố Hồ Chí Minh đã ra lệnh trục xuất Thượng tọa Quảng Độ và Thượng tọa Huyền Quang ra khỏi thành phố vào ngày 25/2/1982. [15] Năm tháng sau, Ấn Quang Tự, trụ sở của Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất bị cưỡng chiếm. Trong năm ngày, toàn bộ tài liệu của giáo hội đã bị đốt bỏ [16].

Năm 1997, Giáo hội Phật giáo Việt Nam sửa đổi hiến chương với lời nói đầu  ghi : "Giáo hội Phật giáo Việt Nam là tổ chức Giáo hội duy nhất của Tăng, Ni, Phật tử Việt Nam" [17].

Sau khi Hòa thượng Đôn Hậu qua đời vào tháng 4/1992, Hòa thượng Huyền Quang nhậm chức tăng thống, tiếp tục lãnh đạo Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất cho đến năm 2008. Chức tăng thống sau đó được Hòa thượng Thích Quảng Độ đảm nhận cho đến năm 2020. Hiện nay, Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ đảm trách  Xử lý Viện Tăng Thống của Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất [18].

Trong khi Giáo hội Phật giáo Việt Nam được phép xây dựng những ngôi chùa cao lớn, Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất chật vật với việc duy trì các hoạt động và chịu đựng các hành động đe dọa của chính quyền.

Hòa thượng Thích Huyền Việt, người điều hành Văn phòng 2 Viện Hóa đạo của Giáo hội Phật giáo Việt Nam thống nhất tại Texas, Mỹ (đề phòng văn phòng trong nước không hoạt động được), nói với VOA  rằng dù hàng giáo phẩm của giáo hội trong nước còn ít người nhưng "từ tăng, ni cho đến Phật tử vẫn còn hàng hàng lớp lớp" [19].

Thái Thanh

Nguồn : Luật Khoa, 29/08/2021

Chú thích :

1. Trần Phương. (2021, March 1). Hòa thượng Thích Quảng Độ: Một đời tranh đấu. Luật Khoa. 

2.  RFA. (2015, April 27). Cuộc đàn áp quy mô Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất sau 30/4. 

3.  Giáo hội Phật giáo Việt Nam. (2021, May 15). Tiến trình vận động thống nhất Phật giáo Việt Nam.

4.  Đỗ Trung Hiếu. (1995). Thống nhất Phật giáo Việt Nam, trang 29. Quê Mẹ. 

5.  Xem [4], trang 13, 14.

6.  Hòa Thượng Thích Đôn Hậu. (1981, November 28). Thư gửi Hòa thượng Thích Trí Thủ, Trưởng ban vận động thống nhất Phật Giáo Việt Nam. Tu Viện Quảng Đức. 

7.  Tu viện Quảng Đức. (2010). Tiểu sử Hòa thượng Thích Đôn Hậu. 

8.  Nam Thanh. (1964). Cuộc tranh đấu lịch sử của Phật giáo Việt Nam. Viện Hóa Đạo, Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất. 

9.  Giáo hội Phật giáo Việt Nam. (2012). Hiến chương Giáo hội Phật giáo Việt Nam (Đại hội I). 

10.  Xem [4], trang 44.

11.  Luật Khoa. (2021, February 18). Thống kê số tín đồ Phật giáo : Nhà nước nói giảm, giáo hội hụt hẫng. 

12.  Ban Dân vận, Tỉnh ủy Tuyên Quang. (2021). Đôi nét về đạo Phật và Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Web Archive. 

13.  Luật Khoa. (2020, March 8). Phật giáo miền Nam sau 30/4/1975: Khi các nhà sư vỡ mộng. 

14.  Xem [9]

15.  Luật Khoa. (2020, March 1). Hòa thượng Thích Quảng Độ : Một đời tranh đấu. 

16.  Xem [2]

17.  Giáo hội Phật giáo Việt Nam. (2012b). Hiến chương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, tu chỉnh năm 1997. 

18.  SBS. (2020, April 29). Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ phụng thừa di huấn của Đức cố Đệ ngũ Tăng thống lãnh đạo Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất. 

19.  VOA. (2020, July 21). Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất tìm cách duy trì hoạt động. 

*******************

Ban Tôn giáo Chính phủ nói "sẵn sàng đón các đạo lạ". Bạn nên hiểu chuyện này thế nào ?

Văn Tâm, Luật Khoa, 28/08/2021

Chính quyền sẽ cần phải giải quyết những vấn đề mà chính họ đã tạo ra.

Người gốc Việt theo Pháp Luân Công diễu hành tại Manhattan, thành phố New York, Mỹ vào tháng 5/2019. Ảnh : Falun Dafa Informationszentrum.

Vào đầu tháng 6/2021, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Vũ Chiến Thắng đã có phát biểu đáng chú ý về "đạo lạ" trong một hội thảo về đất đai tôn giáo.

"Dự báo thời gian tới, Việt Nam sẵn sàng đón tất cả các tôn giáo, thậm chí là các đạo lạ, đó là xu hướng phát triển tự nhiên, có tôn giáo là có tín đồ…", ông Thắng, người cũng đang đứng đầu Ban Tôn giáo Chính phủ cho biết [1].

Bạn có thể sẽ ngạc nhiên khi biết chỉ hai tháng trước phát ngôn trên, vào tháng 4/2021, chính ông Thắng đã kêu gọi  chính quyền, công an các địa phương "ngăn chặn các ‘tà giáo’ hoạt động trái pháp luật, gây ảnh hưởng đến đời sống xã hội" [2].

"Đạo lạ" và "tà giáo" trong phát ngôn của ông Thắng khác nhau như thế nào ? Phong trào tôn giáo mới là gì ? Bạn cần biết những gì về phong trào này ?

"Đạo lạ" là sáng chế của Việt Nam

Nếu bạn cố tìm kiếm trên Google thuật ngữ tương tự với "đạo lạ"trong tiếng Anh, khả năng cao bạn sẽ tìm thấy một bài hát.

"Đạo lạ" là từ do các nhà nghiên cứu Việt Nam sáng chế  với ý chỉ một tôn giáo, tín ngưỡng chưa thể khẳng định là tốt hay xấu, nhưng trước hết là có các sinh hoạt khác với các tôn giáo chính thống [3].

Trên thế giới, khi đề cập đến các tôn giáo xuất hiện từ sau thế kỷ XIX, người ta thường sử dụng cụm từ tôn giáo mới (new religion), phong trào tôn giáo mới (new religious movement), nhưng phổ biến hơn cả là giáo phái (cult).

Theo giáo sư ngôn ngữ học Robin Clark, thuộc trường Đại học Pennsylvania, vào nửa đầu thế kỷ XX, từ "cult" được ngành xã hội học dùng để chỉ những nhóm xã hội  có niềm tin và thực hành lệch lạc với chuẩn mực xã hội. Trước đó, người ta dùng từ này để chỉ các hoạt động mang tính sùng bái tôn giáo thông thường [4].

Chính quyền Trung Quốc nổi tiếng về việc sử dụng từ "tà đạo" (evil cult) để đàn áp các giáo phái mới thu hút đông đảo người tham gia như Pháp Luân Công, Hội Thánh Đức Chúa Trời Toàn Năng, Môn đồ hội (Mentuhui), v.v.

Chữ "tà đạo" cũng được chính quyền và báo chí Việt Nam sử dụng thường xuyên khi muốn tấn công một giáo phái nào đó.

"Đạo lạ" có khác với "tà đạo" ?

Có lẽ bạn đã quen nghe về các cụm từ "tà đạo, đạo lạ, giáo phái" từ hệ thống tuyên truyền thông qua báo chí, chính quyền địa phương. Trong ba cụm từ này, "tà đạo" được sử dụng phổ biến nhất.

Trong các bài viết nhằm mục đích tuyên truyền chính trị, chính quyền địa phương gọi các giáo phái được cho là có các hoạt động chống chính quyền, lợi dụng niềm tin của người dân là "tà đạo". Ví dụ như "tà đạo Hà Mòn "[5], "tà đạo Hội thánh Đức Chúa trời "[6], "tà đạo Dương Văn Mình " [7] , v.v.

Điều đáng nói ở đây là không một cụm từ nào trong ba cụm từ trên được định nghĩa trong các văn bản pháp luật của Việt Nam.

Một bài báo của báo Công an Nhân dân đăng ngày 30/9/2020. Ảnh chụp màn hình.

Trong một bài viết tường thuật hội thảo về "tà đạo, đạo lạ"  do Ban Tôn giáo Chính phủ và học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức giữa tháng 6/2021, "tà đạo" được cho là một phần của các "đạo lạ" [8].

"Trong số các đạo lạ, có những loại hoạt động trái với chuẩn mực đạo đức xã hội và truyền thống văn hóa, chia rẽ đoàn kết dân tộc, tôn giáo, thậm chí mang màu sắc chính trị, hoạt động vi phạm pháp luật, tác động xấu đến an ninh trật tự, được gọi chung là tà đạo", bài viết trên trang của Ban Tôn giáo Chính phủ cho biết.

Lằn ranh mong manh

Khi nghe đến các giáo phái, phản ứng đầu tiên của bạn như thế nào ? Có phải bạn cảm thấy mình bỗng dưng dè chừng, bạn tự mặc định rằng "giáo phái" sẽ giảng dạy những điều không hợp lý, lợi dụng người tham gia để trục lợi, khiến họ trở nên cuồng tín ?

Tiến sĩ Ori Tavor, khoa Ngôn ngữ và Văn minh Đông Á, trường Đại học Đại học Pennsylvania cho rằng  bản thân cụm từ "giáo phái" là dùng để chỉ một phong trào nào đó đang gây tranh cãi, bị xem là mối đe dọa đối với xã hội chính thống [9].

Ông cho biết, cần nhiều thời gian để một phong trào được chấp nhận trong bối cảnh tôn giáo hiện tại.

Vào thời gian đầu, khi đạo Mặc Môn được sáng lập tại Mỹ, tôn giáo này bị cho là mê tín dị đoan, với nhiều hủ tục trong đó cho phép đàn ông lấy nhiều vợ (bị bãi bỏ vào năm 1890 ). Đạo này bị thù ghét đến nỗi nhà sáng lập Joseph Smith bị đám đông sát hại vào năm 1844 trong lúc đang bị giam giữ [10]. Hiện nay, đạo này có hơn 14 triệu tín đồ và được công nhận trên khắp thế giới. Năm 2019, chính quyền Việt Nam đã cấp giấy chứng nhận  đăng ký hoạt động tôn giáo cho đạo Mặc Môn [11].

Các thành viên của phong trào Cơ đốc Phục Lâm từng tuyên bố tận thế sẽ đến vào năm 1843, nhưng thế giới vẫn tiếp tục cho đến ngày nay. Đây cũng là một tôn giáo được công nhận tại Việt Nam.

Tuy nhiên, các câu chuyện khởi sinh của giáo phái mới tại Việt Nam thường bị chính quyền từ chối. Các tôn giáo mới bị chỉ trích, kết tội và loại ra khỏi xã hội. Ta có thể xem xét hai câu chuyện sau đây, dù cùng một nội dung nhưng lại có cái kết rất khác nhau.

Câu chuyện thứ nhất : Vào những ngày đó, nhiều giáo dân đang lánh nạn từ cuộc bách đạo của quan quân. Đến một hôm, trong lúc mọi người đang cầu nguyện thì một người phụ nữ hiện ra. Bà mặc áo choàng, tay ẵm Chúa Hài Đồng, có hai thiên thần đi theo. Giáo dân lập tức biết đó là Đức Mẹ. Bà ân cần an ủi các giáo dân, dặn họ hái lá cây quanh đó, nấu lá lấy nước uống sẽ trị dứt các chứng bệnh. Bà cũng dặn các giáo dân hễ có chuyện gì hãy đến chốn này để cầu nguyện và bà sẽ ban ơn theo ý nguyện. Vài trăm năm sau, nơi đây trở thành một thánh địa hành hương nổi tiếng có tên Thánh địa La Vang , dù không ai biết chính xác sự kiện Đức Mẹ hiện ra đó đã xảy ra vào thời gian nào [12].

Câu chuyện thứ nhì : Vào năm 1999, tại làng Kơ Tu, xã Hơ Moong, huyện Sa Thầy, tỉnh Kontum, một người phụ nữ dân tộc Bahnar tên là Ygyin cho rằng chính bà đã thấy Đức Mẹ hiện hình [13]. Bà đã đem câu chuyện đó kể cho các giáo dân khác, rồi mọi người cùng lập một nhóm thờ Đức Mẹ gọi là "Công giáo Hà Mòn". Bà đi khắp nơi để kể câu chuyện của mình và mời gọi mọi người tham gia nhóm, "ai theo ‘Đức Mẹ’ sẽ được phù hộ , cứu rỗi linh hồn, sau này chết sẽ được lên thiên đàng" [14].

v

Bà Ygyin, người sáng lập đạo Hà Mòn bị tuyên án ba năm tù giam trong phiên tòa sơ thẩm được tổ chức lưu động vào tháng 5/2013. Ảnh : Quang Hồi/ Báo Biên phòng.

Cái kết của câu chuyện thứ nhì là bà Ygyin bị chính quyền kết tội tuyên truyền tà đạo và phải chịu án tù. Ban Tuyên giáo tỉnh ủy Gia Lai cho rằng  việc bà nói "Đức Mẹ sẽ phù hộ, cứu rỗi linh hồn" là để lừa bịp người dân [15]. Tuy nhiên, phát ngôn đó của bà Ygyin hoàn toàn phù hợp với đức tin của đạo Công giáo. Năm 2013, bà cùng với các tín đồ khác bị tuyên án ba năm tù giam , trong một vụ án mà họ bị cáo buộc cấu kết với các thành viên FULRO nước ngoài chống đối chính quyền Việt Nam [16].

Hiện nay, chính quyền địa phương, báo chí, công an đang "buộc tội" một số giáo phái là "tà đạo" một cách hoàn toàn cảm tính. Cách buộc tội như vậy khiến các tín đồ của các giáo phái không tôn trọng cách quản lý của chính quyền, và người dân thì ngày càng sợ hãi, kỳ thị các giáo phái.

Đạo Hà Mòn chỉ là một trong 85 "đạo lạ" hiện nay  tại Việt Nam, theo Ban Tôn giáo Chính phủ [17]. Trong tương lai, việc sa đà vào định nghĩa "đạo lạ", "tà giáo" sẽ khiến Việt Nam ngày càng trở thành một xã hội kém dung nạp, kỳ thị tôn giáo.

"Chiếc áo" quá chật, làm sao nới ra ?

Việt Nam sẽ đón nhận các "đạo lạ" như phát ngôn của Thứ trưởng Bộ Nội vụ Vũ Chiến Thắng như thế nào vẫn còn là một câu hỏi bỏ ngỏ. 

Tuy nhiên, việc đón nhận này ít nhiều sẽ khiến chính quyền phải tự tay nới lỏng "chiếc áo" kiểm soát tôn giáo hiện nay.

Bấy lâu nay, chiếc áo đó đã được đan bằng nhiều lớp chằng chịt, với bộ máy quản lý tôn giáo từ trung ương đến địa phương, lực lượng công an, báo chí – tuyên truyền, viện kiểm sát, tòa án, và Quốc hội với việc ban hành Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo năm 2016.

Năm 2021, Ủy ban Tự do Tôn giáo Quốc tế của Hoa Kỳ (USCIRF) đề nghị  đưa Việt Nam trở lại danh sách các quốc gia cần quan tâm đặc biệt (Country of Particular Concern – CPC) dành cho những nước dung túng các vi phạm đặc biệt nghiêm trọng về quyền tự do tôn giáo [18].

Năm người Thượng (các ông Nay Y Blang, Nay Y Lới, Ksor Y Blang, Hwing Y Nuk và Rô Da) bị kiểm điểm trước công chúng tại xã Ia Lâm, huyện Sông Hinh, tỉnh Phú Yên vì tham gia Hội thánh Tin Lành Đấng Christ. Ảnh : MSFJ News.

Trước khi tiến tới việc đón nhận các "đạo lạ", chính quyền Việt Nam cần phải giải quyết những vấn đề do chính mình đã tạo ra.

Thứ nhất, việc định nghĩa tôn giáo, tín ngưỡng theo Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo năm 2016 khiến các giáo phái mới không đạt tiêu chuẩn để được hoạt động tôn giáo công khai. Chính quyền đã dựa vào những định nghĩa này để trấn áp hoạt động của các giáo phái.

Thứ nhì, nỗ lực của ngành báo chí và tuyên giáo trong những năm qua đã làm cho người dân tin rằng các giáo phái mới có nhiều mặt xấu hơn là mặt tốt. Việc này có thể sẽ là một cản trở lớn khi chính quyền cho phép các giáo phái hoạt động.

Thứ ba, không chỉ Luật Tín ngưỡng, Tôn giáo năm 2016, còn rất nhiều quy định bất cập khác đối với tôn giáo liên quan đến việc cấp đất đai, quyên góp, từ thiện cũng cần sửa đổi nếu như Việt Nam muốn dung nạp các tôn giáo mới.

Thứ tư, lực lượng công an, cán bộ chính quyền địa phương, cán bộ tôn giáo đã quen với cách can thiệp, trấn áp các hoạt động của các giáo phái. Việc phân biệt "đạo lạ", một thứ có thể chấp nhận, và "tà đạo", không được phép tồn tại chắc chắn sẽ đem lại khó khăn cho những lực lượng này.

Dù sao đi nữa, phát ngôn của ông Vũ Chiến Thắng ở cương vị hiện tại cũng là một tín hiệu hứa hẹn đối với các giáo phái mới và các tín đồ, dù chưa rõ chiếc áo đã quá chật sẽ được nới rộng như thế nào.

Văn Tâm

Nguồn : Luật Khoa, 28/08/2021

Chú thích :

1.  Ban Tôn giáo Chính phủ. (2021, June 3). Hội nghị trực tuyến về cơ chế quản lý, sử dụng đất tôn giáo, tín ngưỡng. 

2.  Báo Tuổi Trẻ. (2021a, April 2). Thứ trưởng Bộ Nội vụ: Ngăn chặn các hiện tượng "tà đạo". 

3.  Học viện Khoa học Xã hội. (2021, January 26). Tọa đàm khoa học số 03: Các hiện tượng tôn giáo mới và chính sách, pháp luật của Việt Nam. 

4.  Penn Today. (2019, August 29). Is it a cult, or a new religious movement ? 

5.  Tạp chí Ban Tuyên giáo Trung ương. (2020, April 24). Đấu tranh xóa bỏ tà đạo Hà Mòn trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. 

6.  Báo Công an Nhân dân. (2018, May 1). Tà đạo Hội thánh Đức Chúa trời: Cần biện pháp xử lý mạnh. 

7.  An ninh Thủ đô. (2013, November 3). Đừng để thù nghịch lấp đầy lý trí. 

8.  Ban Tôn giáo Chính phủ. (2021, June 17). Hội thảo về thực trạng đạo lạ, tà đạo ở Việt Nam hiện nay. 

9.  Xem [4]

10.  History. (2020, December 14). The Mormon Church officially renounces polygamy. 

11.  Đại đoàn kết. (2019, December 7). Giáo hội các Thánh hữu Ngày sau của Chúa Giêsu Kitô: Lan tỏa đức tin từ một đời sống lành mạnh. 

12.  Chuyên trang thông tin hành hương La Vang. (2017, July 17). Phần 1 : Sự tích Đức Mẹ La Vang. 

13.  RFA. (2020, December 22). Thực hư việc Công an Gia Lai nói đã xóa đạo Hà Mòn, chặn việc phục hồi tổ chức phản động. 

14.  Tuyên giáo Gia Lai. (2016, August 22). "Hà Mòn" sự thật về một tà đạo. 

15.  Xem [14]

16.  BBC. (2013, May 28). 63 năm tù cho nhóm đạo Hà Mòn. 

17.  Xem [8]

18.  Luật Khoa. (2021, May 12). Tôn giáo tháng 4/2021 : Hoa Kỳ đề nghị đưa Việt Nam vào danh sách các quốc gia cần "quan tâm đặc biệt". 

Nếu đã là tu sĩ Giáo hội Phật giáo Việt Nam, thì đừng giả vờ tự trọng, mà hãy tự trọng thật sự

Biết nơi chốn ấy gió tanh mưa máu, hà cớ vì sao, là người chân chính, hơn nữa là một tu sĩ, ta còn ngồi xuống cùng mâm, nhỡ dính máu thì sao, hay quyết dây máu ăn phần ? Mấy ngàn năm trước, một vị vua đã từ bỏ công danh, Ngài chọn đi tu, cứu nhân độ thế, chỉ có một mình Ngài, chứ không thấy sách vở nói đến việc Ngài phải đàn đúm mới thành chánh quả, kia mà !

Cận cảnh bức tranh sơn mài "Đạo pháp và dân tộc", hình Hồ Chí Minh được xếp ngang hàng với chân dung Đức Phật gây tranh cãi

Những ngày qua, cộng đồng tăng ni quốc doanh (tu sĩ thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam), cũng như nhiều cây bút (hay) viết về Phật giáo, không tiếc lời chỉ trích (kể cả hằn học) bài trả lời phỏng vấn của ông Tiến sĩ do nhà báo Hoài Thanh thực hiện, đăng trên tờ Zing. Bên cạnh đó, nhiều kênh đấu tố ông Tiến sĩ được lập ra, kêu gọi chính quyền phải xử lý nghiêm ông ta, có cả việc yêu cầu cơ quan nơi ông Tiến sĩ công tác kỷ luật ông. Cụ thể mời đọc điển hình bài Thích Trung Hữu : Hoàn tục cầm theo 300 tỷ, từ khi nào thầy tu trở thành một nghề ‘hái ra tiền’ ? (1)

Tôi lặng lẽ quan sát trung dung, vô cùng thận trọng, để đi đến quyết định, là phải viết về câu chuyện này, hầu mong có cái nhìn đa chiều góp phần bảo vệ lẽ phải, bảo vệ cái đúng. Mà nếu được như vậy, cũng có nghĩa là bảo vệ Phật pháp ở Việt Nam, đang từng ngày sa vào ma đạo, dưới sự thao túng của tổ chức được đảng dựng lên năm 1981, với danh xưng, mà mới nghe qua, tưởng chừng "Phật pháp vô biên" : Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Bối cảnh ra đời của "Công ty cổ phần Phật giáo Việt Nam", hay gọi "Tập đoàn Phật giáo Quốc doanh Việt Nam" này, quý vị có thể tham khảo thêm trên xa lộ thông tin internet, vì khuôn khổ bài viết tôi không thể sơ lược được.

Tôi chọn viết về điều này, đích xác là chọn bảo vệ cho những điều mà ông Tiến sĩ Dũng chỉ trích, phê phán thẳng mặt Giáo hội Phật giáo Việt Nam, tu sĩ nói chung trực thuộc Giáo hội này. Bởi vì lí do tiên quyết đầu tiên, ngày hôm nay, những điều ông Tiến sĩ Dũng chỉ trích là hoàn toàn đúng với thực trạng Phật giáo Quốc doanh, nhưng chúng ta quay lưng với ông ta, thì ngày sau, còn ai dám lên tiếng bảo vệ cái đúng, nói chung, cũng như phê phán những điều sai quấy mà không ít tu sĩ Phật giáo, có chức sắc từ tỉnh đến Trung ương đang lấp liếm bằng màu vàng của tà áo cà sa trân quý, cũng như giáo lý truyền thống Phật giáo ! Tất nhiên, những điều ông Tiến sĩ chỉ trích, có đúng hay sai, cá nhân tôi thiển cận, xin được đưa ra một vài luận chứng tiếp sau, hầu mong quý vị minh mẫn tỏ tường. Và, cá nhân cũng vô cùng cảm kích, lắng nghe ý kiến của tất cả, tuy nhiên, trước khi có phản biện, thì xin vui lòng trả lời minh định cho những câu hỏi, mà tôi đưa ra, trong bài viết này.

Trước tiên, phải xác tín bối cảnh không gian, thời gian, đối tượng chủ thể bị ông Tiến sĩ Dũng phê phán, chỉ trích. Đó là thực trạng của tu sĩ Phật giáo Quốc doanh ở Việt Nam, nói chung. Đó là Giáo hội Phật giáo Quốc doanh Việt Nam. Thời gian là từ sau năm 1981 đến nay, thời điểm Giáo hội Phật giáo Quốc doanh ra đời, như đã nói ở trên. Đồng thời, cần phải minh định những điều ông Tiến sĩ chỉ trích không nhắm vào giáo lý Phật giáo truyền thừa mấy nghìn năm qua. Bởi, đọc những bài viết kêu gọi trừng trị nghiêm ông Tiến sĩ vì những gì ông nói, tôi nhận thấy rằng, hầu hết, người ta cố tình nhập nhoạng, tròng tréo giữa hai phạm trù này, hòng đạt được dã tâm kết tội ông Tiến sĩ phỉ báng giáo lý Phật giáo truyền thừa. 

Bên cạnh đó, bằng ngòi bút tâm ma nhưng nhân danh bảo vệ Phật pháp, rồi từ đó, dùng câu chữ văn chương, nguy biện lung lạc người nghe, người đọc để kết tội ông Tiến sĩ. Mà đúng ra, đừng nói là tu sĩ, chỉ cần một người bình thường, một lương dân thôi, khi chúng ta bị chỉ trích, điều đầu tiên phải lắng lòng, bình tâm nhìn nhận thấu xét nhiều lần, soi rọi bản thể, là những điều mình bị phê phán đó, là mình sai hoàn toàn (hoặc có phần sai trong đó) hay người ta cố tình vu vạ cho mình. Tôi tin rằng, bất kì ai có lòng tự trọng, có liêm sỉ đều sẽ như thế. Đằng này, đọc qua không ít bài viết chỉ trích hay kêu gọi trừng trị nghiêm ông Tiến sĩ, đều cho tôi (và tôi chủ quan nghĩ rằng quý vị cũng thế) cảm giác, tuy là một tu sĩ Phật giáo, nhưng họ nhảy cẫng lên như đỉa phải vôi, nhảy cẫng lên, vung trôn đá đít, xói xỉa, ăn thua đủ với ông Tiến sĩ Dũng vậy. Xin cho hỏi, Phật Thích Ca nào dạy môn đồ của ông sân si hơn cả người thường như thế không ? Xin hãy trả lời tôi đi.

Hẳn nhiên, tôi đoán chừng, bản chất lấp liếm, hầu mong che đậy sự mục ruỗng của không ít những tâm hồn mượn đạo tạo nghiệp (chứ tôi không nói tạo đời), sẽ lại hét toáng lên, dù có là thánh nhân, nhưng trước sự việc ông Tiến sĩ lăng mạ, phỉ báng Tăng, Ni của Giáo hội Phật giáo Quốc doanh Việt Nam, phỉ báng Phật giáo, thì cũng không thể ngồi im, huống hồ chúng tôi là tu sĩ (hoặc Phật tử, hoặc "những ngòi bút bảo vệ Phật pháp").

Xin thưa ! Hãy im đi đừng to tiếng lớn giọng nhân danh những điều cao quý mà nội hàm ẩn chứa sự bịp bợm thế nhân. Trong lễ hội Phật đản mà Việt Nam đăng cai tổ chức mới đây, đừng nói là phỉ báng Tăng, Ni khi có màn trình diễn múa thật ấn tượng của những nữ nhân múa được mặc đồ xuyên thấu, mà bất kì tu sĩ Phật giáo nào, còn liêm sỉ sẽ phải đỏ mặt, dù đã quay lưng lại không dám nhìn. Cho tôi hỏi, có bao nhiêu Tăng, Ni thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam tự trọng lên tiếng phản đối điều này, hay lại vỗ tay rần rật như những đại biểu quốc hội ngủ gật mà nhân dân ta thán bấy lâu ? 

Thôi hãy cho rằng với tấm lòng vị tha, cho nên dù bị phỉ báng trắng trợn như thế, nhưng Tăng, Ni đều bỏ qua. Tạm chấp nhận với suy luận này, cho dù nó mâu thuẫn tuyệt đối với sự sân hận trong trường hợp ăn thua đủ, đối với ông Tiến sĩ Dũng. Thế nhưng, cũng trong lễ hội Phật đản này, bức tranh "Đạo pháp và dân tộc" họa vẽ ông Hồ Chí Minh chẫm ghệ, ngông cuồng ngồi ngang hàng với Ngài Đức Phật Thích Ca. Đây là một sự phỉ báng Đức Phật Thích Ca, phỉ báng Đức Tin, phỉ báng Phật giáo có chủ đích. Cho tôi hỏi, là một tu sĩ Phật giáo, phải biết bảo vệ sự tôn nghiêm hình tượng Đức Phật, bảo vệ Tam bảo, nhưng đứng trước sự báng bổ như thế, có bao nhiêu tu sĩ Phật giáo lên tiếng ? Xin trả lời tôi đi. Đừng hỏi vì sao, trong phần chỉ trích của ông Tiến sĩ Dũng, có đề cập đến chuyện Phật pháp lung lay. Bởi sự im lặng của quý vị trước sự báng bổ này, thì tên gọi Phật giáo Việt Nam, e rằng thiếu sót, mà cần phải gọi đúng bản chất là Phật - Hồ giáo Việt Nam. Như vậy, Phật giáo ở Việt Nam không lung lay là gì ?

Xin đừng tự làm nhục thêm nữa, nếu lại vặn vẹo tôi rằng, hãy phân tích bức tranh ấy đã phỉ báng Đức Phật Thích Ca ra làm sao ! Tôi phải nhắc lại, đừng vặn vẹo điều này, vì như thế chỉ càng tự làm nhục người hỏi mà thôi. Đến đây, tiếp tục xin hãy trả lời giúp tôi, là tu sĩ, là tín đồ Phật giáo, phải bảo vệ Tam Bảo, thế nhưng biết bao ngôi chùa bị triệt hạ, Đức Phật (tượng) chẳng chốn dung thân, đồng đạo khổ nạn, mà hầu hết (tôi không muốn dùng từ tất cả) có vị nào tương trợ, lên tiếng phản đối không ? Đã đành không lên tiếng tương thân tương ái, một đạo lý làm Người cơ bản, đằng này, lại còn tranh tối, tranh sáng đấu tố, triệt hạ đồng đạo bằng cách này hay cách khác. 

Cụ thể, như tịnh thất Bồng Lai vừa gặp nạn, thì các vị ở đâu, hay là những tu sĩ có chức sắc sẽ thừa nước đục, nhấn luôn xuống bùn. Hay như 2 ngôi cổ tự có niên đại hơn 200 năm ở Huế, đặc biệt, trong đó có một ngôi cổ tự là ngôi chùa đầu tiên của hệ phái Thiền Lâm Tế xây dựng, đang yên đang lành, sau một đêm, bị tháo dỡ tan tành, khiến cả Đức Phật cũng ngỡ ngàng, bàng hoàng đau buốt. Sự triệt phá này, là cả một dự mưu của một nhóm người khoác áo tu sĩ, thế các vị là tu sĩ không nằm trong nhóm người ấy, hà cớ vì sao im lặng ? Im lặng trong ngữ cảnh này, là liên đới tiếp tay. Trong khi đó, những nơi buôn bán tâm linh như Tam Chúc, Bái Đính, thì tu sĩ chức sắc ở Trung ương Giáo hội, lại trơ trẽn nhận bừa là của Giáo hội Phật giáo Việt Nam ? Điều này, càng tố cáo, theo cách nói của ông Tiến sĩ Dũng, đi tu như một cái nghề !

Giáo lý xuyên suốt của Phật giáo truyền thừa là cứu khổ cứu nạn chúng sanh. Nhưng giờ đây, các vị chỉ chăm chăm vào việc xây những chùa to vật vã, một bước lên xe hơi, hai bước lên phi cơ, đến mức có nhiều ngôi chùa, buổi tối đi ngang, sự trang trí lòe loẹt, tôi cứ ngỡ đấy là một quán bar, chưa lên nhạc. Phật nào dạy những điều như thế không ? Các vị nếu không thể đau trước với nỗi đau chúng sanh, vui sau niềm vui bá tánh, thì ít ra, cũng làm được cái việc, san sẻ bổng lộc thiên hạ cho cuộc đời có nhiều hơn những nụ cười. Có đâu, bá tánh đi xe bộ, cụ già đi xe đạp, đến cúng dường cho Tam Bảo. Hầu hết, đại diện cho Tam Bảo sẽ đi xe hơi, ngủ phòng lạnh, và tay nải thiếu gì thiếu, chứ không thiếu tiền. Tôi nhấn mạnh từ hầu hết. Có câu ngạn ngữ, đại khái, chỉ có con công mới chăm chút bộ lông của mình, mà quay lưng với nỗi đau đồng loại. Đấy là nói về con công. Tất nhiên, các vị là tu sĩ của Giáo hội Phật giáo Việt Nam, chứ đâu phải con công. 

Có thể sẽ có ý kiến cho rằng, chỉ một vài con sâu làm rầu rau trong nồi canh. Đừng ngụy biện như thế, tôi sẽ chứng minh cho quý vị thấy, sâu nhiều hay rau nhiều, và tôi sẽ chọn những con sâu lớn cho luận chứng tăng phần trọng lượng. Trước hết, quý vị hãy thật lòng cho biết, có hay không những người vừa là tu sĩ có chức sắc cao trong Giáo hội Phật giáo Việt Nam, vừa là đảng viên đảng cộng sản ? Là đảng viên đảng cộng sản thì không thể là tín đồ của bất kì tôn giáo nào, chứ đừng nói là tu sĩ, và ngược lại. Chẳng nhẽ, điều giản đơn này, các vị lại chẳng thể tỏ tường. 

Không cần kể lại cách trơ trẽn của vị chức sắc nhận bừa Tam Chúc, Bái Đính là của Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Tôi sẽ dẫn chứng 2 trường hợp, là Hòa thượng, là trụ trì của 2 ngôi chùa lớn nhất, nhì tại Sài Gòn, đó là Việt Nam Quốc Tự, và Hoằng Pháp Tự. "Đức cao vọng trọng" mới thăng danh Hòa thượng, mới được làm trụ trì chùa lớn như thế, nhưng lại hết sức hàm hồ, lộng ngữ, phạm phải những điều cấm trong Giáo lý Phật giáo truyền thừa. Mùa Giáng sinh của tôn giáo Thiên Chúa giáo, năm 2017, trụ trì chùa Hoằng Pháp, trong buổi giảng của ông, tại chùa, ông đã lên tiếng đả kích tôn giáo bạn, khi ông cho rằng, tại sao Phật tử lại vui chơi, ăn uống, tiệc tùng trong ngày Lễ giáng sinh. Tệ hơn nữa, để chứng minh ông trong sạch, ông cho biết, một Phật tử ở hải ngoại gởi quà nhân dịp lễ này, ông cho quà vào sọt rác. Điều ông nói, trước bao nhiêu tín đồ hôm ấy, khiến nhiều người bất mãn ra về dù buổi giảng chưa kết thúc. 

Chuyện tương tự này, ông Hòa thượng Thích Nhật Từ cũng từng. Rồi hồi tháng 6 năm ngoái, khi nhân dân cả nước (bao gồm tín đồ Phật giáo) đồng loạt xuống đường biểu tình phản đối dự Luật Đặc khu và Luật An ninh mạng. Thế nhưng, với trình độ kiến thức của một học vị Tiến sĩ, ông Hòa thượng trụ trì Việt Nam Quốc Tự, đã công khai ý kiến, ông chỉ trích hành động xuống đường của nhân dân, của tín đồ Phật giáo là hoàn toàn sai trái, khi ông trả lời phỏng vấn tờ SGGP. Thậm tệ hơn, ông ta còn nhân danh những tín đồ Phật giáo khác, hàm hồ cho rằng, có rất nhiều Phật tử phản đối người dân biểu tình. Tuy nhiên, ông không thể trả lời được câu hỏi nhiều Phật tử là bao nhiêu, và những ai ? 

Nhìn sang vấn đề tội phạm học, thì thử hỏi những tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, tu sĩ trực thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam, hầu như có đủ. Đâm chém có, trộm cắp có, lừa đảo có, nhất là vụ xin tí khí, không cho hiếp dâm luôn, nhan nhản ra. Sao các vị không thấy xấu hổ, chỉ cần nhìn sang tôn giáo bạn, Thiên Chúa Giáo, họ có bê bối kinh hoàng như cái Giáo hội Phật giáo Quốc doanh Việt Nam của các vị không ? Chắc chắn là không ! Vậy nguyên nhân từ đâu, có rất nhiều yếu tố, nhưng quan thiết là bên tôn giáo bạn không có chuyện sau một đêm thức dậy thành Linh mục, thành Thầy, Sơ trong các nhà Dòng. Nhưng Phật giáo vấn đề sau một đêm thức dậy, chỉ cần cạo trọc đầu, là "sư", không phải hiếm gặp, nếu không muốn nói là nhiều. Như vậy, lời của ông Tiến sĩ Dũng đâu phải hoàn toàn sai.

Đúng lý ra, chỉ với đạo làm Người thôi, khi chúng ta bị người đời chỉ trích, thì nếu không làm được cái việc cảm ơn họ, thì chí ít cũng nên lẳng lặng soi rọi lại chính mình. Người ta có thương, mới chỉ trích cho dù có hơi nặng lời (riêng sự chỉ trích của ông Tiến sĩ Dũng là còn nhẹ), chứ không, họ mặc kệ, xem chúng ta như hồn ma bóng quế, còn sống mà chết tự lâu rồi. Cho nên, thôi đừng giả vờ tự trọng nữa trước những lời chỉ trích, mà hãy là những tu sĩ, những tín đồ Phật giáo có tự trọng thật sự, để nhìn thẳng cho những lời nói thật, từ sự thật tồn tại bao năm qua. 

Điều cuối cùng, cũng cần phải nói ra, để không ngụy biện nhau thêm nữa, bởi tôi đã từng nghe không ít người có quan điểm, nếu đường lối của Giáo hội Phật giáo Quốc doanh có lạc vào ma đạo, dưới sự thao túng của tu sĩ chức sắc ở thượng tầng, còn cá nhân tu sĩ cụ thể nào đó là tu thật, một lòng hướng về Phật pháp. Nghe qua, tưởng chừng đúng lắm ! Muốn biết đúng sai, xin trả lời câu hỏi cuối này : Biết nơi chốn ấy gió tanh mưa máu, hà cớ vì sao, là người chân chính, hơn nữa là một tu sĩ, ta còn ngồi xuống cùng mâm, nhỡ dính máu thì sao, hay quyết dây máu ăn phần ? Mấy ngàn năm trước, một vị vua đã từ bỏ công danh, Ngài chọn đi tu, cứu nhân độ thế, chỉ có một mình Ngài, chứ không thấy sách vở nói đến việc Ngài phải đàn đúm mới thành chánh quả, kia mà !

Đàm Ngọc Tuyên

Nguồn : VNTB, 06/11/2019

**********************

(1) 'Đi tu mà có 300 tỷ là trái Luật Phật giáo, không biện luận được'

Nghĩ về bài viết : đi tu mà có 300 tỷ là trái luật Phật giáo, không biện luận được

Thích Trung Hữu, thuvienhoasen, 13/10/2019

Trong bài viết 'Đi tu mà có 300 tỷ là trái Luật Phật giáo, không biện luận được' của nhà báo Hoài Thanh phỏng vấntiến sĩtôn giáo học Dương Ngọc Dũng. Tôi xin có một vài ý kiến như sau :

Tiến sĩ Dương Ngọc Dũng nói, "Tuy nhiên, theo Tứ Phần luật, Tăng ni không được giữ tiền, vàng, đá quý... và không được tham gia kinh doanh, buôn bán. Luật rất nghiêm túc về chuyện này".

Luật quy địnhtăng ni không được giữ tiền, điều này đúng, nhưng ông nói "Luật rất nghiêm túc về chuyện này" thì ông biết một mà không biết hai.  Giới không được giữ tiền là giới thứ 10 trong 10 giới Sa di. Tuy nhiên, khi đức Phậtchế giới cũng có nói rằng tùy theoquốc độ và thời gian mà những giới nhỏ nhặt có thể lượt bỏ cho phù hợp. Thời Phật còn tại thế, chư tăng sống bằng cách khấc thực nên không cần giữ tiền là đúng, nhưng ngày nay không có tiền thì làm sao đi chợ, trả tiền điện, tiền nước… Cho nên giới này thuộc giới nhỏ nhặt có thể uyển chuyển cho phù hợp với thời đại, chứ không phải "Luật rất nghiêm túc về chuyện này" như ông Dũng nói.

Tiến sĩ Dũng nói : "Nhìn sang Trung Quốc, các chùa ở đây có sổ sách ghi chép đàng hoàng. Chùa có hẳn một vị phụ trách về chuyện chi tiêu, mua tương, mua dầu, đậu phụ, nhang, đèn, cúng kiếng... đều ghi rõ và trình báo cho phương trượng (sư trụ trì). Tổ chức trong chùa ở Trung Quốc rất quy củ, hệ thống quản lý chùa rất chặt chẽ. Ở Việt Nam có lẽ lỏng lẻo về chuyện này... Hệ thống chùa bên Trung Quốc rất tỉ mỉ, có bộ thanh quy (quy tắc sống ở trong chùa) quy địnhcụ thể ngày nào phải mua gì, cúng gì, cúng bao nhiêu, thắp bao nhiêu hương, người nào phụ trách cái gì, chức vụ ra sao... Quy tắc đó có từ xa xưa rồi chứ không phải đến bây giờ mới có. Hệ thống của họ rất quy củ chứ không phải như ở Việt Nam, hầu hết khá xuề xòa". Xin hỏi ông đã nghiên cứu về Phật giáo Trung Quốc tường tận chưa, hay ông có nhiều thời gian để sinh sống trong các chùa ở Trung Quốc chưa mà biết rõ như vậy ? Nếu "Tổ chức trong chùa ở Trung Quốc rất quy củ, hệ thốngquản lý chùa rất chặt chẽ" tốt như ông nói thì ắt hẳn Phật giáo Trung Quốc rất là hưng thịnh và phát triển lắm. Nhưng ông có biết rằng Phật giáo Trung Quốc hiện nay chỉ là cái xác không hồn, chí ít là so với Phật giáo Việt Nam ta thì kém xa rất nhiều. Những gì mà Phật giáo Việt Nam làm, cả trong ngàn năm quá khứ cũng như hiện nay, không phải chỉ có Phật giáo Trung Quốc mà ngay cả Phật giáo trên thế giới cũng phải cúi đầu cung kính. Bộ ông không thấy điều này sao mà đi so sánhPhật giáo Trung Quốc với Phật giáo Việt Nam như vậy ?

Ông Dũng nói : "Có rất nhiều người xem việc tu hành như một nghề kiếm sống. Ví dụ, người ta đi làm bác sĩ còn tôi đi tu… Bản thân đi tu nhưng không phải vì có tâm nguyện hướng về Phật, muốn tu tâm dưỡng tánh hay theo đuổichân lý của Phật pháp mà đi tu là để tìm kiếm một cái nghề mưu sinh". Trước hết xin thưa với ông (và cả với nhà báo Hoài Thanh) rằng đi tu không phải là một nghề, mà đi tu là chuyện cả cuộc đời. Dạy học là cái nghề, làm báo là cái nghề… Nghề để kiếm tiền mưu sinh và làm giàu và người ta cũng có thể thay đổi từ nghề này sang nghề khác, nhưng đi tu thì chỉ có một, đó là lý tưởng, là chí hướngxuất trần thượng sĩ, nguyện bỏ cả cuộc đời để phụng sự cho Phật pháp, cho chúng sinh, cho sự giác ngộgiải thoát. Nó khác với cái Nghề rất xa đó ông à! Bản thân tôi là một người tu và tôi chưa bao giờ coi đây là cái nghề của mình cả, mà là cả cuộc đời của mình. Có lẽ ông chưa đi tu nên ông không thể nào hiểu được. Ông là tiến sĩtôn giáo học, nhưng những điều ông biết về tôn giáo chỉ là ở phương diệnkiến thức mà ông đã học được ở sách vỡ mà thôi (Đó là chưa kể kiến thứctôn giáo của ông cũng có nhiều điều đáng bàn, mà tôi sẽ đề cập ở phần sau) chứ ông có sống trong chùa ngày nào đâu mà ông "cảm" được cuộc sống, tâm tình của người tu như thế nào, mà ông cho đó là cái nghề.

Kế đến ông nói rằng, "Có rất nhiều người xem việc tu hành như một nghề kiếm sống". "Có rất nhiều người" là bao nhiêu, thưa ông ? So với cuộc sống thanh tịnh và cống hiến cho xã hội của những tăng ni khác thì những người làm sai trái chỉ đếm trên đầu ngón tay. Như vậy sao gọi là "rất nhiều người". Ông nên nói là "Có một số người, có một số ít" thì đúng hơn. Và tôi cũng muốn nhắc ông chuyện này, khi ông nói có rất nhiều người đi tu như một nghề kiếm sống thì ông cũng nên nhớ đến rằng, còn có rất rất rất nhiều người đi tu khác không phải như thế. Họ là vua, quan, thái tử, bác sĩ, kỷ sư, triết gia… đi tu. Điển hình là Vua Trần Nhân Tông ở nước ta đó. Ông quên rồi sao ?

Ông Dương Ngọc Dũng nói : "Người không có công ăn việc làm, mồ côi hoặc nghèo nên cha mẹ gửi vào chùa. Từ chuyện đáng lẽchết đói đi ăn xin ngoài đường thì đột nhiên vào chùa có sư nuôi rồi được thiên hạ đến cúng. Mới hôm qua người ta gọi mình bằng "thằng", nay chỉ cần cạo đầu, mặc bộ đồ lam tự nhiên được gọi bằng "thầy", có chỗ ở, được cho đi học, đi tới đâu người ta kính nể tới đó thì hỏi có thích không ? Họ chỉ mượn bóng cửa thiền để trải qua cuộc sống một cách dễ chịu thay vì phải tự mình đi lao động ở ngoài. Dân Việt Nam có truyền thốngtốt đẹp là tôn trọngtăng ni, thấy sư là chắp tay, cúi đầu, bất kể sư gì, tu thiệt hay tu giả". Mới hôm qua người ta gọi mình bằng thằng, nay chỉ cần cạo đầu, mặc bộ đồ lam tự nhiên được gọi bằng thầy. Ông nghĩ đi tu và làm thầy đơn giản vậy sao? Thì như ông nói đó, "Dân Việt Nam có truyền thốngtốt đẹp là tôn trọng tăng ni". Chẳng lẽ dân ta suốt mấy ngàn năm nay mù lòa đến nỗi tôn trọng những người mới hôm trước làm thằng mà hôm sao làm thầy vậy sao, thưa ông tiến sĩtôn giáo học ?

Nhà báo Hoài Thanh hỏi "Nhiều người tới chùa bỏ ra số tiền rất lớn để cúng dường. Vì sao họ cúng nhiều như vậy, thưa ông ?". Tiến sĩ Dũng trả lời : "Tôi gọi đó là sự đầu tư cho kiếp sống mai sau. Vì có những người họ quá giàu nên muốn đầu tư cho kiếp sống kế tiếp của họ. Các thầy hay giảng cúng dường cho Phật thì "phước báo vô lượng". Do đó, nhiều người nghĩ rằng bỏ số tiền lớn vào cúng cho Phật thì đời sau họ cũng sẽ sung sướng vô cùng. Không có gì bằng việc cúng dường cho chùa vì sẽ tạo ra phước báu nhanh nhất, tốt nhất. Những người lớn tuổi giàu có, cuộc sống ở dương gian cao lắm cũng chỉ còn 20-30 năm là đi về bên kia thế giới, nên họ quan niệm cứ đầu tư đi thăm chùa lớn càng tốt vì chùa lớn mới là chùa linh, chùa đẹp thì Phật mới ở". Ông nói cúng chùa "là sự đầu tư cho kiếp sống mai sau".  Cái này ông Dũng nói đúng. Cúng chùa là cúng dường Tam Bảo (Phật, Pháp, Tăng). Phật là người giác ngộ, rất xứng đáng để cúng. Pháp là những lời Phật dạy để phân biệt chánh ta, giúp người sống tốt đẹp, cũng rất xứng đáng để cúng. Tăng là người nôi theo đức Phật để tu hành theo hạnh thanh tịnh, thay Phật truyền bá chánh pháp làm lợi lạc chúng sinh, cũng rất xứng đáng để cúng. Luật nhân quả là quy luật của vũ trụ, tạo nhân lành thì hưởng quả tốt. Tam Bảo tốt đẹp như vậy cúng dường sao không có phước được chứ ? Chẳng lẽ cúng dường cho những người có vợ con, ăn nhậu, chơi bời thì có phước hơn sao ? Nếu tôi là một người bình thường muốn đầu tư cho kiếp sau thì tôi cũng sẽ cúng chùa chứ không cúng cho những người không một ngày ăn chay niệm Phật (Còn việc tin có kiếp sau hay không là tùy mỗi người). Nhưng khi ông nói "nên họ quan niệm cứ đầu tư đi thăm chùa lớn càng tốt vì chùa lớn mới là chùa linh, chùa đẹp thì Phật mới ở" là sai rồi. Cái này ông Dũng nói chứ không có thầy cô nào nói chùa lớn mới linh, chùa đẹp Phật mới ở. Tôi cam đoan là không có thầy cô nào nói như vậy cả.

Ông Dũng nói : "Nền tảng của đạo Phật đã lung lay từ lâu. Vụ chùa Ba Vàng hay sư Toàn là những vụ lớn, nổi cộm, báo chí phát hiện đưa lên thông tin… Nhưng những lùm xùm không chỉ xuất hiện mới đây. Thời gian trước, ở ngôi chùa Phật Quang của tiểu bang Philadelphia (Mỹ), có sư cô tên Thích Tuệ Đức, trụ trì là thầy A Mi Giác Nghiên. Trong một buổi sáng nọ, mọi người tới chùa cúng thì không thấy ai trong chùa hết. Hóa ra vị sư cô đã dẫn trụ trì trốn đi đâu mất. Sau một hồi lục soát, người ta phát hiện trong tủ lạnh của chùa có mồi nhậu và bia còn dở dang. Kể điều này để thấy rằng nền tảng đã lung lay từ lâu rồi chứ không phải mới bây giờ, lung lay khi có nhiều bộ phận không phải là chân tu". Ông nói "Nền tảng của đạo Phật đã lung lay từ lâu", nhưng không biết từ lâu là từ khi nào vậy, thưa ông? Những chuyện không hay trong Phật giáo (hay bất cứ lĩnh vực nào trong xã hội) thời nào cũng có. Nếu không thì làm sao từ xa xưa trong dân gian ta có những câu ca dao châm biếm những người tu không chân chính như :

"Đi tu Phật bắt ăn chay

Thịt chó ăn được, thịt cầy thì không".

Vậy chẳng lẽ vì những chuyện như thế mà gọi là "Nền tảng của đạo Phật đã lung lay từ lâu" ? Nếu nền tảng của đạo Phật đã lung lai từ lâu như ông nói thì sao lâu rồi mà nó vẫn chưa ngã ? Và ông có hiểu chữ "Nền tảng" nghĩa là gì không ? Nó quá cơ bản nên ở đây tôi cũng không cần giải thích mất công. Rồi ông nói "lung lay khi có nhiều bộ phận không phải là chân tu". Cái này tôi đã nói ở trước rồi, giờ xin nhắc lại, rằng không hề có nhiều bộ phận không phải là chân tu, mà là chỉ một số ít. Nếu trong Phật giáo mà có nhiều bộ phận không phải là chân tu hơn những người chân tu thì Phật giáo không thể nào tồn tại được. Nếu thật sự đa số tăng ni là những thành phần xấu xa chỉ biết ăn bám xã hội mà không tu hành, không làm việc, không cống hiến gì thì tự thân Phật giáo sẽ phải chết mà không cần phải "nhờ" đến thế lực nào bên ngoài rắp tâm tiêu diệt.

Ở cuối bài báo có đoạn giới thiệu về vắn tắc về tiến sĩ Dương Ngọc Dũng như sau : "Tiến sĩ Dương Ngọc Dũng tốt nghiệp Thạc sĩ khoa Đông Á học tại Đại học Harvard (Mỹ) năm 1995, tốt nghiệp Tiến sĩ khoa Tôn giáo học tại Đại học Boston (Mỹ) năm 2001, tốt nghiệp MBA của United Business Institute (Bỉ) năm 2007. Năm 2016, ông được chọn là người giới thiệu của Tổng thống Mỹ Barack Obama tại chùa Ngọc Hoàng (quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh). Ông hiện là Trưởng Bộ môn Kinh tế quốc tế, Khoa Quan hệ quốc tế, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Thành phố Hồ Chí Minh)". Nhắc đến việc Tiến sĩ Dũng hướng dẫn Tổng thống Mỹ Obama thăm chùa Ngọc Hoàng năm 2016 mà, với tư cách là một người Việt Nam, tôi thấy có lỗi với Tổng thống Mỹ hết sức. Trong một bài báo lúc đó [2]. Ông Dương Ngọc Dũng kể "Khi đó Tổng thống Obama hỏi tôi ý nghĩa của ba cây nhang. Tôi nói : Nhang là tượng trưng cho tinh, khí và thần. Phải giữ lửa liên tục như là nguồn sống, do đó, đền chùa thường phải đốt nhang cả ngày". Mô Phật, tôi không biết ông Dũng lấy ở trường đại học nào ra cái ý nghĩa "Nhang là tượng trưng cho tinh, khí và thần". Đừng nói tiến sĩ tôn giáo học làm gì, ngay cả chú tiểu ở chùa cũng biết rằng ba cây nhang là tượng trưng cho Giới, Định, Huệ. Người tu dùng Giới, Định, và Huệ để dâng lên cúng dường mười phương chư Phật. Và xin thưa là không hề có chuyện "Phải giữ lửa liên tục như là nguồn sống" và do đó cũng không hề đốt nhang cả ngày mà là khi nào tụng kinh mới đốt.

Có lẽ đối với tiễn sĩ Dương Ngọc Dũng thì tôi chỉ là hàng hậu sinh. Tôi viết bài này không phải để "bút chiến" mà chỉ để đính chính những hiểu lầm mà thôi. Và tôi cũng muốn nói với mọi người rằng, nếu chuyện gì mình chưa thật sự "hiểu và cảm" thì mình có thể từ chối trả lời, chứ nói mà không đúng thì vừa tội cho người khác mà cũng vừa làm mất giá trị của mình. Sợ nhất là những người không có làm gì để giúp ích cho nhân sinh mà chỉ thích phê bình, bình luận nọ kia cho sướng cái miệng. Cụ Nguyễn Du nói "Chữ Tâm kia mới bằng ba chữ tài". Trong xã hội xô bồ này, người có tâm xây dựng cho xã hội tốt đẹp, cho mọi người biết yêu thương nhau, hỏi được mấy ai ? Nhưng tôi thích cái kết luận của Tiến sĩ Dũng : "Một con người lành mạnh thì mình hoàn toàn được quyền có niềm hoài nghi lành mạnh. Có bằng chứng như sư Toàn thì phê bình họ sai giới Luật Phật, còn nếu chưa có bằng chứng thì tôi nghĩ chúng ta cứ tạm thời gác để đó. Đừng tuyệt đối hóa vai trò của nhà sư, cũng không nên bôi bác họ khi chưa có bằng chứng. Từ chuyện sư Thích Thanh Toàn mà về sau nhìn ai cũng giống sư Toàn thì đó là thành kiến".

Thích Trung Hữu

Nguồn : thuvienhoasen, 13/10/2019

[1] https://news.zing.vn/di-tu-ma-co-300-ty-la-trai-luat-phat-giao-khong-bien-luan-duoc-post1000413.html

Theo hối xuất ngày 13/10/2019 : 300 tỷ đồng Việt Nam đổi được 12.932.433,00 USD (gần 13 triệu USD)

[2] https://news.zing.vn/nguoi-huong-dan-ong-obama-o-chua-ngoc-hoang-ke-gi-post652496.html