 | Tổng quan: | 3275163 |
Quân đội Ukraine tuyên bố giành được "chiến thắng đầu tiên" tại khu vực Bakhmut
Trọng Thành, RFI, 15/05/2023
Cuộc phản công của quân đội Ukraine tại khu vực thành phố Bakhmut đã gặt hái "thắng lợi đầu tiên", theo nhận định của tư lệnh Lục Quân Ukraine hôm 15/05/2023. Đây là lần đầu tiên một chỉ huy cao cấp của quân đội Ukraine tuyên bố giành "thắng lợi" tại Bakhmut. Trước đó, một số giới chức quân sự cấp thấp hơn của Ukraine chỉ nói đến một số "bước tiến".
Một chiến tăng của quân đội Ukraine gần Bakhmut, vùng Donetsk, Ukraine, ngày 12/05/2023. AP - LIBKOS
Hãng tin Pháp AFP dẫn thông tin từ trang mạng của Bộ quốc phòng Ukraine, với phát biểu của tướng Oleksandr Syrsky, tư lệnh Lục quân : "Các lực lượng chúng ta tại khu vực Bakhmut đã có được thành công đầu tiên trong chiến dịch bảo vệ thành phố", là mục tiêu chiếm lĩnh của quân Nga từ mùa hè 2022. Tuy nhiên tướng Oleksandr Syrsky cũng nhấn mạnh đây mới chỉ là "thắng lợi ban đầu". Tư lệnh Lục quân Oleksandr Syrsky là người phụ trách chiến dịch phản công thành công tại vùng Kharkiv, đông bắc Ukraine, mùa thu năm ngoái, và cũng là người tổ chức chiến dịch bảo vệ thủ đô Kiev hồi đầu cuộc xâm lăng.
Về chiến sự tại Bakhmut, báo chí Pháp dẫn một phát biểu của thứ trưởng quốc phòng Ukraine, Ganna Maliar, trên Telegram hôm qua, theo đó, "các lực lượng Ukraine đã chiếm lại được hơn 10 vị trí tại phía bắc và phía nam ngoại ô Bakhmut". Theo thứ trưởng quốc phòng Ukraine, chiến sự cũng diễn ra ngay trong nội ô Bakhmut. Trong một tuyên bố trước đó hôm 13/05, thứ trưởng quốc phòng Ganna Maliar cũng thừa nhận tình hình bên trong thành phố là "khó khăn hơn nhiều" so với các vùng ngoại vi.
Moskva bác bỏ hoàn toàn các bước tiến của quân đội Ukraine. Bộ Quốc phòng Nga hôm qua, 14/05, tuyên bố trên Telegram: "Các lực lượng Nga đã đẩy lùi tất cả các cuộc phản công của Ukraine"tại khu vực Bakhmut.
Trọng Thành
***********************
Chiến tranh Ukraine : Nga thừa nhận rút quân khỏi nhiều vị trí ở thành phố Bakhmut
Trọng Thành, RFI, 13/05/2023
Moskva thừa nhận quân đội Nga phải rời khỏi nhiều vị trí tại thành phố Bakhmut là thông tin được nhiều hãng tin lớn của phương Tây đồng loạt loan tải chiều hôm 12/05/2023. Lãnh đạo công ty lính đánh thuê Nga Wagner – lực lượng chủ chốt của Nga trong chiến dịch tấn công Bakhmut từ nhiều tháng nay - nói đến một cuộc "tháo chạy" của quân chính quy Nga khỏi thành phố này.
Pháo binh Ukraine khai hỏa tại mặt trận Bakhmut, Donetsk, ngày 12/05/2023. AP - LIBKOS
Theo hãng tin Pháp AFP, lãnh đạo Wagner, Yevgeny Prigozhin, trong một phát biểu được đưa lên các mạng xã hội hôm qua, khẳng định "các phòng tuyến đang tan vỡ. Mặt trận đang sụp đổ". Bình luận của lãnh đạo Wagner được ra ngay sau khi Bộ quốc phòng Nga tuyên bố đã tái bố trí lực lượng để chiếm lĩnh các vị trí phòng thủ vững chắc hơn ở phía bắc Bakhmut.
Ông chủ Wagner đã thẳng thừng bác bỏ cách diễn giải nói trên, khi khẳng định : "không thể gọi là tập hợp lại lực lượng, mà phải gọi là chạy trốn". Hãng tin Đức DW cho biết cụ thể, phát ngôn viên của Bộ quốc phòng Nga, Igor Konashenkov, trong một thông báo ngắn hôm qua, đã công nhận sự rút lui của các đơn vị quân đội Nga khỏi nhiều vị trí phía bắc Bakhmut.
Cho đến đầu ngày hôm qua, Bộ quốc phòng Nga vẫn hoàn toàn phủ nhận các bước tiến của quân đội Ukraine tại Bakhmut. Moskva hôm qua cũng khẳng định đã đẩy lùi 25 đợt tấn công của Quân đội Ukraine, với khoảng 1.000 binh sĩ và 40 xe tăng, dọc theo phòng tuyến dài hơn 90 km tại mặt trận Soledar, gần Bakhmut (thị xã Soledar cách Bakhmut khoảng 15 km).
Về phía Ukraine, Reuters hôm nay chú ý đến phát biểu trên Telegram của phát ngôn viên mặt trận phía đông của Quân đội Ukraine, Serhiy Cherevaty, theo đó, chỉ trong ba ngày phản công vừa qua tại khu vực Bakhmut, các lực lượng Ukraine đã giành lại được 17,3 km². Lãnh đạo công ty Nga Wagner nói đến việc Nga mất 5 km² chỉ riêng trong ngày hôm qua, thứ Sáu 12/05.
Thành phố Bakhmut, diện tích hơn 40 km², với khoảng 70.000 dân cư trước chiến tranh, là mục tiêu chiếm lĩnh của Nga từ mùa hè năm ngoái. Theo thông tin của chính quyền Mỹ hồi đầu tháng 5/2023, đã có 20.000 lính Nga thiệt mạng riêng trong "chiến dịch mùa đông" của Nga ở vùng Donbass, miền đông Ukraine, trong đó chiến trường dữ dội nhất là Bakhmut.
Trọng Thành
**************************
Nga không thừa nhận Ukraine giành lại được một số nơi ở Bakhmut
Trọng Thành, RFI, 12/05/2023
Nhiều thông tin trái ngược về chiến sự đang diễn ra dữ dội tại thành phố Bakhmut, miền đông Ukraine. Sáng 12/05/2023, Ukraine thông báo đã tiến quân thêm 2 km tại khu vực ngoại vi thành phố, còn Bộ quốc phòng Nga thì phủ nhận các bước tiến của quân đội Ukraine tại chiến trường này.
Quân đội Ukraine bắn tên lửa Grad từ một địa điểm được cho là Bakhmut, Ukraine, ngày 09/05/2023. via Reuters – Ukraine Armed Forces Press Servi
Hãng tin Pháp AFP dẫn lại thông báo của Bộ quốc phòng Nga tối hôm qua, 11/05/2023, các tuyên bố được phổ biến trên các mạng Telegram cá nhân về việc nhiều vị trí dọc theo chiến tuyến (ở Bakhmut) bị quân Ukraine chọc thủng là "không đúng với thực tế". Trước đó, hôm thứ Tư 10/05, một quan chức quân đội Ukraine cho biết các đơn vị Nga đã phải rút khỏi một số vị trí gần Bakhmut.
Từ Kiev, thông tín viên Emmanuelle Chaze cho biết thêm về thông tin trái ngược liên quan đến cuộc phản công dự kiến của quân đội Ukraine :
"Trong khi tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky vừa tuyên bố với toàn thế giới rằng quân đội Ukraine vẫn chưa hoàn toàn sẵn sàng mở cuộc phản công, vốn được mọi người nói đến từ nhiều tháng nay, thì chủ nhân công ty lính đánh thuê Wagner, Yevgeny Prigozhin, khẳng định tình hình trên thực địa là hoàn toàn khác, và ngược lại, cuộc phản công của Ukraine đã diễn ra dữ dội, đặc biệt là xung quanh Bakhmut, nơi chủ nhân công ty Wagner thừa nhận chịu nhiều tổn thất.
Về phía các chuyên gia phương Tây, Viện Nghiên cứu Chiến tranh có trụ sở tại Hoa Kỳ xác nhận đã có một số cuộc phản công hạn chế và quân đội Ukraine đã giành một số thắng lợi xung quanh Bakhmut trong những ngày gần đây, nhưng không ghi nhận những bước tiến trên quy mô rộng hơn.
Ở Kiev hiện không có thông tin nào lọt ra ngoài. Chúng ta nhớ rằng hồi tháng 9 năm ngoái, bộ Tổng tham mưu Ukraine đã áp dụng một chiến lược bảo mật thông tin tương tự ở Kharkiv, với những thành công mà chúng ta biết : cuộc phản công đã dẫn đến giải phóng toàn bộ vùng này".
Trọng Thành
**********************
Lực lượng Ukraine ở vùng Zaporijjia kiên nhẫn chờ lệnh phản công
Trọng Nghĩa, RFI, 12/05/2023
Bao giờ thì quân đội Ukraine sẽ tổng phản công giành lại những vùng lãnh thổ bị Nga chiếm đóng ? Hôm 11/05/2023, chính tổng thống Volodymyr Zelensky đã phần nào trả lời khi ông xác định rằng quân đội Ukraine vẫn "cần thêm thời gian" trước khi tung ra một cuộc phản công trên quy mô lớn.
Lính Ukraine tại một trại huấn luyện tại vùng Zaporizhzhia, Ukraine, ngày 28/04/2023. Reuters – Stringer
Theo các nhà phân tích, chiến dịch đã được phía Ukraine chuẩn bị từ nhiều tháng qua, với vùng Zaporijjia có nhiều khả năng trở thành một hiện trường của cuộc tổng phản công. Hai đặc phái viên RFI Anastasia Becchio và Boris Vichith đã đến tận nơi tìm hiểu tình hình và đã có dịp tiếp xúc với viên chỉ huy một đội tình nguyện chuyên trách việc vận hành drone do thám :
Viên chỉ huy Ashot Arutiunian, đến từ một ngôi làng gần chiến tuyến, đã bị muộn vài phút so với giờ hẹn. Ông giải thích là đã phải tìm chỗ trú ẩn để tránh loạt bom chùm mà Nga dội xuống một nơi, theo ông chỉ có thường dân sinh sống.
Ông cho biết thêm là cách nơi đó xa hơn một chút, phòng tuyến của cả quân Nga lẫn quân Ukraine đều gần như bất động, một tình huống rất khó chịu cho cả hai bên.
Ông nói : "Tôi cho là ai cũng ngán ngẩm với tình trạng bất động này. Không ai thích điều đó, cả chúng tôi lẫn quân Nga. Đó là lý do tại sao mọi người đều mong rằng cuộc phản công sẽ diễn ra. Tuy nhiên, khi tôi ghé qua thủ đô Kiev và bị hỏi là khi nào thì phản công, tôi rất muốn đánh ngay vào mặt người hỏi. Bởi vì một cuộc phản công đồng nghĩa với việc người lính chỉ có một phần năm cơ may sống sót mà thôi. Đó là một nhiệm vụ rất khó khăn mà tôi đã trải nghiệm ở Kiev và Kherson. Công việc phòng ngự dễ dàng hơn. Vâng, tôi muốn thay đổi, tôi muốn kết thúc cuộc chiến này càng sớm càng tốt, nhưng tôi tin rằng giới lãnh đạo quân sự và chính trị biết rõ khi nào nên bắt đầu chiến dịch này, chứ không cần phải vội vã".
Nhờ các thông tin mà đơn vị điều khiển drone trinh sát của ông thu thập được, viên chỉ huy này đã có thể nắm được chính xác những gì đang xảy ra bên phía đối phương.
Ông nói : "Họ đã củng cố vị trí rất tốt. Họ có đủ thời gian, và đào công sự tốt hơn chúng tôi rất nhiều, nhanh hơn và hiệu quả hơn. Tôi phải ngả mũ thán phục cách họ đào bới".
Trong khi chờ đợi lệnh động binh, hai phe sẽ tiếp tục quan sát lẫn nhau thông qua các drone.
Trọng Nghĩa
Hoàng Quốc Dũng
Chắc các bạn đã từng nghe câu "Kỷ luật như quân đội". Tôi là người rất thích tự do và dân chủ nhưng tôi thấy một việc rất rõ ràng là trong quân đội không cần áp dụng dân chủ. Trong quân đội chỉ có mệnh lệnh và cấp chỉ huy phải chịu trách nhiệm về mệnh lênh của mình. Cấp dưới phải chấp hành.
Nhiều dấu hiệu cho thấy tổng phản công có thể bắt đầu ở Bakhmut.
Tình hình Bakhmut ra sao ?
Nữ ký giả Nga Anastasia Kashervarona, rất ủng hộ Nga đánh Ukraine gần đây đã đi "thị sát" tận nơi và đã buộc phải thốt lên những câu sau :
- Tất cả đều chống nhau.
- Thật đơn giản là không có phối hợp hành động. Lính Wagner rút khỏi một phía vì họ phải tấn công ở một phía khác nhưng binh đoàn 72 lại không biết. Binh đoàn 72 có pháo binh ở đó nhưng lại không có bộ binh tấn công và chính tại đó quân Hohol (từ miệt thị chỉ lính Ukraine) đã vượt qua được để tấn công.
- Tôi đã tìm mọi cách để tìm hiểu tình hình và được biết có rất nhiều cuộc cãi vã, chửi bới nhau hơn cả đàn bà. Thật đấy. Hai bên (ta) tìm cách chơi nhau. Quân Wagner tìm cách liên lạc với binh đoàn 72, nhưng binh đoàn 72 không trả lời. Bộ quốc phòng cấm binh đoàn 72 làm việc với Wagner. Wagner thì cũng rất kiêu. Không có sự chỉ huy thống nhất mà các bên phải nghe. Mất đoàn kết hoàn toàn và kẻ thù đã lợi dụng cái đó. Chúng ta có thể chiến đấu một cách đàng hoàng được không ? Có cần tôi gửi đến đó một cái thước để các vị biết được ai to hơn ai ?
Đấy là nữ ký giả, nhà báo Nga, ủng hộ Nga nhé. Đúng là một đám hỗn quân. Thể nào cả năm nay không chiếm nổi Bakhmut, một thành phố bé tý. Đây cũng là một đặc điểm quái dị của đội quân được mệnh danh đểu là thứ 2 thế giới. Wagner là một đội quân đánh thuê được Nga sử dụng vào một số nơi ở Châu Phi và đã đạt được một số thành công. Nó được Putin tạo ra để can thiệp vào các nước khác mà không mang danh chính thức nước Nga, vì đó là đội quân đánh thuê tư nhân. Nhưng rồi Putin phải dùng nó để đánh nhau ở Ukraine. Vai trò của Wagner càng ngày lớn vì quân Wagner đánh hay hơn nhiều quân chính quy. Chính vì vậy Wagner coi thường bọn chính quy. Để giảm thiểu vai trò của Wagner, quân chính quy tìm cách "chọc gậy bánh xe". Prigozhin đã nhiều lần lên mạng xã hội chửi bới quân chính quy, đặc biệt là nêu đích danh bộ trưởng quốc phong Shoigu và tư lệnh mặt trận tại Ukraine Gerasimov.
Đối với quân đội, kỷ luật là số 1. Chỉ huy phải thống nhất. Lệnh phải rõ ràng và phải phối hợp nhịp nhàng các binh chủng. Mặt trận Bakhmut là mặt trận chính hoàn toàn thiếu vắng những yêu cầu đơn giản nhất cho một thắng lợi. Điều này có thể giải thích tại sao, từ tháng 5 năm ngoái Putin đã đợi một chiến thắng cho lễ duyệt binh 9 tháng 5 mà không thấy đâu.
Binh đoàn cơ giới 72 của Nga là một binh đoàn hùng mạnh của Nga, chủ yếu là toàn quân tình nguyện, đã nhiều lần bị xóa sổ vì đã liên tiếp bị đánh bại và phải bỏ toàn bộ khí tài chạy lấy mạng tại các mặt trận Kharkiv và Kherson. Gần đây binh đoàn này đang bị đánh tơi tả ở Bakhmut. Quân Ukraine cách đây một hay hai hôm đã chiếm được 7,8 km2 ở phía tây nam Bakhmut. Có một đoạn video ghi lại hình cho thấy lính của binh đoàn này cầu xin UAV không thả lựu đạn và xin đầu hàng. UAV của Ukraine đã thả giấy hướng dẫn cách chạy đến địa điểm để đầu hàng. Thế là cả đám lũ lượt chạy sang "tị nạn" bên Ukraine. Đánh trận kiểu gì mà cứ hở ra là chạy đến điểm "chiêu hồi".
Cùng đi đánh nhau, hay cùng nhau đi buôn mà đến lúc phải chửi nhau loạn xạ là một dấu hiệu vô cùng, vô cùng tồi tệ. Thời điểm giải tán chợ đã đến ! Đánh kiểu này mà cứ đợi chiến thắng ?
Putin đang mơ, giấc mơ đại đế.
Viva Ukraina ! Slava Ukraina !
Nhiều dấu hiệu cho thấy tổng phản công có thể bắt đầu ở Bakhmut.
Hoàng Quốc Dũng
(12/05/2023)
Những ngày gần đây, nhiều phát biểu của các lãnh đạo Ukraine và phương Tây rộ lên một cách ồn ào như thể Ukraine đã sẵn sàng cho một cuộc phản công lớn trong ngày một ngày hai.
Hình chụp ngày 04/05/2023 : Một phi công Ukraine bên cạnh một chiến đấu cơ SU-25 tại một căn cứ ở phía đông Ukraine. AP - LIBKOS
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky trong chuyến thăm Phần Lan hôm thứ Tư tuần trước tuyên bố rằng cuộc tấn công "sắp diễn ra". Trước đó hai hôm, bộ trưởng quốc phòng Oleksiy Reznikov khẳng định : "Chúng tôi đã sẵn sàng".
Một động thái bất thường khác, quân đội Ukraine thông báo lệnh giới nghiêm trong vòng 58 giờ bắt đầu từ tối ngày 05/05, tại Kherson, thành phố nằm ở cửa sông Dniepr mà Kiev đã lấy lại từ quân Nga hồi tháng 11/2022.
Trong khi đó, tham mưu trưởng quân đội Mỹ, tướng Milley, trong một cuộc trả lời phỏng vấn của báo Foreign Affairs, cho biết : "Người Ukraine hiện có khả năng tấn công, họ có thể thực hiện các hoạt động tấn công và khả năng tự vệ của họ cũng đã được cải thiện đáng kể so với một năm trước".
Tất nhiên thời điểm, quy mô và các hướng tấn công chính vẫn còn là bí mật. Tuy nhiên, trước khi khởi sự, các bộ tham mưu của quân đội Ukraine được đề nghị "lên mô hình" sa bàn thực địa mặt trận và các vị trí của đối phương để tính toán sao cho có lợi về tương quan lực lượng trong các trận chiến bộ binh. Giới quân sự gọi giai đoạn này là "định hình" chiến trường. Cách đây hơn một năm trước, quân đội Nga dường như đã bỏ qua giai đoạn tiên quyết này khi mở chiến dịch tấn công vào Ukraine.
Để tăng cơ hội thắng cho mình khi tương quan về quân số bất lợi, quân đội Ukraine, được phương Tây cố vấn, rất chú ý về vấn đề này.
Chuẩn bị trận địa trước hết còn có nghĩa là làm mệt mỏi, suy kiệt tinh thần bằng cách kéo dài thời gian chờ đợi. Sự cảnh giác trên mặt trận của lính Nga được đặt trong tình trạng báo động cao độ quá lâu có thể bị suy giảm. Trong các chiến hào cũng như trước các màn hình radar, sự tập trung đã suy giảm cùng với thời gian. Phía Ukraine có lẽ cũng đang tung ra nhưng dấu hiệu giả để che giấu việc chuẩn bị, đánh lừa đối phương. Trong việc này, đã có những chiến dịch trên không gian mạng được tiến hành từ nhiều tháng qua.
Chiến dịch phá hoại hậu phương Nga
Trước khi phát động phản công, Quân đội Ukraine đã phải thu thập thông tin tình báo về các phòng tuyến của đối thủ. Thực địa chiến trường đã quen thuộc với quân Ukraine. Nhưng, từ nhiều tháng qua, quân Nga đã đào nhiều tuyến chiến hào và gia cố các vị trí của họ bằng phòng tuyến "răng rồng" hoặc cài mìn các lối vào. Những hệ thống phòng thủ như vậy được thiết kế để đơn vị quân xung kích của đối thủ phải đi theo một con đường như họ muốn dẫn vào một điểm chết để pháo binh có thể tiêu diệt. Trong vùng Zaporijia ở phía nam và phía bắc Melitopol, các tuyến phòng thủ như vậy đặc biệt nhiều.
Những thông tin tình báo từ nguồn vệ tinh, chủ yếu do người Mỹ cung cấp, đã đưa ra một bản đồ chính xác về hệ thống công sự của Nga. Những người xâm nhập vào hậu cứ của Nga cũng có thể cung cấp những chỉ dẫn hữu ích. Phía Ukraine phải mổ xẻ nghiên cứu những điểm yếu của đối thủ để xác định điểm tấn công.
Từ nhiều tuần qua, các chiến dịch phá hoại đã liên tiếp xảy ra trong các vùng lãnh thổ bị Nga chiếm đóng. Đầu tuần trước, các vụ đặt mìn đã nhằm vào hai đoàn tàu chở hàng trong vùng Biansk. Một vụ tấn công khác bằng drone đã đánh vào kho nhiên liệu ở Crimea. Các hành động như vậy diễn ra riêng lẻ, có ít tác động. Tuy nhiên, nó cũng giúp quân Ukraine làm mất ổn định hậu cần khiến Nga có thể phản ứng chậm trong trường hợp Ukraine mở tấn công. Ngược lại, Nga cũng tìm cách làm chậm các đợt tấn công của đối phương bằng cách tiến hành đánh phá các trục giao thông Ukraine.
Những giờ tấn công đầu tiên sẽ mang tính chất quyết định. Vì thế các chiến dịch đầu tiên sẽ phải nhằm vào mục tiêu là hệ thống radar, trung tâm chỉ huy để làm cho đối phương bị "mù". Các loại tên lửa chuyên dụng chống radar AGM8-8 Harm được Mỹ cung cấp sẽ đặc biệt hữu dụng ở giai đoạn này. Dường như không quân Ukraine đã được tăng cường thành công với chiến đấu cơ MiG-29. Nhưng để không quân Ukraine, vốn là mắt xích yếu, có thể cất cánh thì việc đầu tiên phải phá hủy hệ thống phòng không Nga. Về phần mình, không quân Nga từ một năm nay ít bị tổn thất, tiềm lực hiện vẫn còn rất mạnh. Để giải quyết sự yếu kém này, quân đội Ukraine có thể sẽ tìm cách chuyển đến gần mặt trận một số hệ thống phòng thủ được phương Tây cung cấp.
Nhanh chóng đạt mục tiêu
Để chuyển qua tấn công, quân đội Ukraine có 9 lữ đoàn được trang bị vụ khí khí tài của phương Tây, gồm : 230 xe tăng, 1.550 xe bọc thép đã được giao, như NATO đã thông báo. Kiev cho biết đã thành lập được 8 lữ đoàn tấn công. Bộ tổng tham mưu quân đội Ukraine sẽ quyết định tung bao nhiêu quân và sẽ mở bao nhiêu mặt trận tấn công.
Nhiệm vụ của đội quân Ukraine là chọc thủng hệ thống phòng thủ của quân Nga, đồng thời bảo vệ phần đất của mình. Theo lý thuyết về chiến lược quân sự thì cần phải có tương quan lực lượng ít nhất 3 đấu 1 mới có thể mở tấn công. Pháo binh Ukraine sẽ đóng vai trò quyết định trong việc phá vỡ tuyến phòng thủ của đối phương.
Để tiến quân, các đơn vị xe bọc thép sẽ phải cần đến hỗ trợ của công binh trong các chiến dịch đột phá khẩu, tức là tạo các cửa mở vào trong lòng đối phương. Nhưng điều quan trọng là quân Ukraine sẽ phải quản lý tốt kho khi tài đạn dược hiếm hoi của họ. Để bảo đảm chiến thắng, cuộc tấn công phải nhanh chóng đạt được mục tiêu.
"Có thể chỉ có một cách duy nhất để Ukraine tránh không bị dập nát trong những giờ đầu tiên của cuộc tấn công sắp tới đó là phải làm tê liệt bộ chỉ huy quân sự Nga và gây hoảng loạn trong dân Nga", chuyên gia về các vấn đề quân sự Franz-Stefan Gady viết trong một phân tích cho Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS). Chuyên gia này nhận định : "Các yếu tố như tính bất ngờ về chiến thuật, khả năng lãnh đạo trên chiến trường và tinh thần chiến đấu có thể sẽ mang tính quyết định trong 24 giờ đầu tiên của một cuộc tấn công".
Mặc dù mọi tập trung chú ý đều hướng về phía phía nam Ukraine, giữa Zaporijjia, Melitopol và Mariupol, nơi mà một cuộc tấn công có thể cắt đôi dải lãnh thổ mà Nga đã chiếm được đồng thời đe dọa bán đảo Crimea, nhưng Ukraine không bỏ mặt trận còn lại.
Tướng Syrskyi, tư lệnh lục quân Ukraine cho biết : "Chúng tôi sẽ tiếp tục trụ giữ Bakhmut" mặc dù dự báo và lời khuyên nên bỏ. Tại mặt trận này, đội quân đánh thuê của Yevgeny Prigozhin đến giờ vận chưa chiếm được hoàn toàn thành phố miền nam Ukraine. Thậm chí họ còn bị tổn thất nặng nề. Trên mạng Telegram, lãnh đạo của Wagner những ngày qua liên tục lên tiếng chỉ trích chỉ huy quân đội Nga và quả quyết rằng cuộc phản công của Ukraine đã bắt đầu rồi.
Từ một năm nay, 250 nghìn quân Nga đã bị loại khỏi vòng chiến đấu, theo tham mưu trưởng quân đội Mỹ, tướng Milley. Còn theo phát ngôn viên Nhà Trắng, có thể Nga đã mất 100 nghìn lính trong 5 tháng gần đây, trong đó có thể có 20 nghìn thiệt mạng. Ông John Kirby khẳng định : "Dự trữ quân sự và sức mạnh quân đội của Nga đã cạn kiệt". Nếu các con số nói trên chính xác thì tức là một trong những nhiệm vụ tiên quyết là làm suy yếu quân đội Nga đã hoàn thành. Cho đến lúc này tất cả vẫn dừng lại ở cuộc chiến cân não làm mất ổn định tinh thần.
Nicolas Barotte
Nguyên tác : Comment l’Ukraine prépare sa contre-offensive, Le Figaro, 03/05/2023
Anh Vũ lược dịch
Nguồn : RFI, 10/05/223
Phải chăng thủ phạm vụ drone tấn công điện Kremlin lại chính là Nga ?
Các tờ báo lớn ra tại Pháp ngày 05/05/2023 hầu như đều dành tựa lớn trang nhất cho các chủ đề thời sự Pháp, ngoại trừ La Croix tập trung trên lễ đăng quang của quốc vương Anh Charles III, hay Les Echos nói về vấn đề trí tuệ nhân tạo. Cho dù vậy, các diễn biến liên quan đến cuộc chiến Ukraine vẫn là đề tài rất được quan tâm, đặc biệt là các nghi vấn chung quanh vụ Nga cáo buộc Ukraine dùng drone mưu sát Putin.
Một bảng hiệu "cấm drone" được treo ở gần Quảng trường Đỏ, Moskva, Nga, ngày 03/05/2023. AP - Alexander Zemlianichenko
Trên trang nhất của mình, dưới hàng tựa nhỏ "Tấn công hay thao túng : Các nghi vấn về các vụ nổ trên điện Kremlin", Le Figaro ghi nhận là tác giả vụ tấn công kép bằng drone bay đêm mồng 2, rạng sáng mồng 3/5 nhằm vào điện Kremlin ở Moskva vẫn chưa được xác định rõ ràng.
Tuy nhiên, điều được tờ báo nhấn mạnh là giả thuyết về một mánh khóe thao túng của Nga, "đội lốt" Ukraine để hành sự rồi vin vào đó để tung ra các cuộc trả đũa đánh vào Kiev đang khiến cho nhiều chính quyền phương Tây lo lắng.
Nhiều giả thuyết về vụ tấn công vào điện Kremlin
Trong bài giải mã bên trong mang tựa đề "Các câu hỏi về vụ drone nổ trên điện Kremlin", Le Figaro nhận định rằng vụ hai chiếc drone "tấn công" vào điện Kremlin là một giai đoạn mới trong cuộc chiến phức hợp giữa Ukraine và Nga, với những ngón đòn mà bên tung ra cố giữ trong tình trạng mập mờ.
Đối với Le Figaro, liên quan đến vụ drone tấn công vào điện Kremlin ở Moskva, để làm sáng tỏ sự cố này, cần phải phân tích các mảnh vỡ, xác định tầm hoạt động của thiết bị để biết nơi drone có thể cất cánh, thu thập thông tin tình báo để xác định kẻ điều khiển là ai… Điều này đòi hỏi một cuộc điều tra, và trong bối cảnh không có bằng chứng, bên nào cũng có thể buộc tội bên kia hoặc phủ nhận trách nhiệm.
Ukraine tuyên bố mình không phải là tác giả của vụ việc. Dù cuộc tấn công bộc lộ sự yếu kém trong hệ thống phòng không của Nga, và là một sự kiện có thể làm Moskva mất mặt, nhưng hành động tấn công điện Kremlin có nguy cơ phá vỡ kế hoạch phản công mà Ukraine đang chuẩn bị và khiến phương Tây khó chịu.
Các đối thủ trong nước của Vladimir Putin, không liên quan đến chính quyền Ukraine, cũng có thể là thủ phạm, nhưng điều đó có nghĩa là họ đã thoát khỏi sự giám sát của các cơ quan mật vụ Nga, hoặc là đã được các cơ quan này nhắm mắt làm ngơ để có thể lợi dụng một cuộc tấn công với thiệt hại hạn chế.
Chính Nga là tác giả ?
Rốt cuộc, theo Le Figaro, chính điện Kremlin có thể là tác giả dàn dựng cuộc tấn công, lợi dụng sự kiện này để gây nghi ngờ trong nội bộ phương Tây, động viên dư luận của chính mình hoặc thậm chí leo thang xung đột. Trong một bài viết trên trang mạng báo The Atlantic, nhà phân tích Tom Nichols cho rằng : "Nga đang sợ chiến dịch sắp diễn ra và họ muốn thay đổi tình thế ở trong và ngoài nước".
Theo Le Figaro, Viện Nghiên cứu Chiến tranh ISW của Mỹ đã lưu ý rằng Nga đã từng sử dụng thủ đoạn gọi là "đội lốt" hay "ném đá giấu tay" trong quá khứ để biện minh cho một số hành động nhất định. Trung tâm Kháng chiến Ukraine, một tổ chức phụ thuộc vào các lực lượng đặc biệt, đã khẳng định hôm qua rằng các binh sĩ Nga đã nhận được "quân phục Ukraine" để thực hiện các hành động khủng bố giả ở khu vực Kursk và Bryansk. Tại Moldova, các phương tiện truyền thông thân Nga đang lan truyền tin đồn về sự xâm nhập của Ukraine vào Transnistria từ ngày 9/5…
Ba điểm bất thường trong vụ nổ trên điện Kremlin
Ngay trên trang nhất của mình, trong một hàng tựa nhỏ, Le Monde nói đến : "Những vụ nổ bí ẩn bên trên điện Kremlin". Tờ báo nêu bật : "Moskva khẳng định đã bắn hạ 2 chiếc drone Ukraine nhắm vào trung tâm quyền lực của Nga, Kiev phủ nhận mọi liên can".
Trong bài "Moskva tố cáo Kiev là đã tấn công điện Kremlin", Le Monde nêu bật nhiều yếu tố bất thường liên quan đến vụ nổ, đặc biệt là lời khẳng định của chính quyền Nga theo đó Ukraine đã "mưu toan ám sát" tổng thống Putin.
Tờ báo Pháp trước hết ghi nhận việc Moskva rầm rộ tung tin về vụ tấn công, trái ngược hẳn với thông lệ thường thấy là che giấu sự thật khi nhược điểm hay sai sót của mình bị phơi bày, như trong vụ soái hạm Moskva bị phá hủy vào tháng 4/2022 chẳng hạn. Lần này, điện Kremlin đã nhanh chóng đề cập đến một "cuộc tấn công khủng bố" và một "âm mưu ám sát tổng thống", cho biết là một cuộc điều tra đã chính thức được mở về tội khủng bố "liên quan đến nỗ lực tấn công nơi ở của tổng thống Nga ở điện Kremlin".
Yếu tố bất thường thứ hai là phản ứng của Ukraine, với việc Kiev nhanh chóng đưa ra những lời phủ nhận kiên quyết, trái ngược hẳn với các phản ứng mập mờ thường được sử dụng trước đây, khi bị tố cáo tấn công vào lãnh thổ Nga.
Theo Le Monde, phản ứng bất thường của Kiev cũng dễ hiểu vì những vụ tấn công trực tiếp vào các nhà lãnh đạo cho đến nay vẫn là một lằn ranh đỏ. Nếu tổng thống Ukraine Zelensky từng khẳng định rằng ông đã thoát khỏi một số vụ ám sát trong những tuần lễ đầu tiên của cuộc xâm lược, thì cho đến giờ các cơ quan đầu não của Ukraine như phủ tổng thống hoặc trụ sở quốc hội vẫn chưa phải hứng chịu các cuộc oanh kích.
Yếu tố bất thường thứ ba, theo Le Monde, là phản ứng quá kém của hệ thống phòng không Nga, trên nguyên tắc phải rất hùng hậu, tối tân và hiệu quả trong việc bảo vệ thủ đô Nga. Sự kiện các chiếc drone lặng lẽ đi dọc theo trục đường huyết mạch chính của Moskva là Tverskaya để đến điện Kremlin mà không bị phát hiện rõ ràng là một sự sỉ nhục đối với Quân đội Nga.
Le Monde tự hỏi : Phải chăng vì vậy mà khi đề cập đến vụ tấn công, các kênh truyền hình lớn tại Nga đã hạn chế việc chiếu hình ảnh của các vụ nổ.
Mỹ cũng bị Nga tố cáo !
Ngoài Ukraine, Nga cũng lớn tiếng tố cáo Mỹ về vụ tấn công điện Kremlin, điều đã bị Washington bác bỏ.
Theo Le Figaro, phát ngôn viên của tổng thống Nga Dmitry Peskov hôm qua, thứ Năm 04/05 đã đoan chắc rằng Hoa Kỳ đứng sau chiến dịch tấn công vào điện Kremlin. Nhân vật này khẳng định : "Quyết định về các cuộc tấn công như vậy không được đưa ra ở Kiev, mà ở Washington".
Nhà Trắng đã lập tức bác bỏ lời tố cáo của điện Kremlin, nhắc lại rằng Mỹ đã từng nói rõ với Ukraine là Washington "không khuyến khích hoặc góp phần vào các cuộc tấn công bên ngoài lãnh thổ Ukraine".
Về phần mình, tướng Milley, tổng tham mưu trưởng lực lượng võ trang Hoa Kỳ cũng từng xác định rằng "Nga không muốn chiến tranh với NATO hoặc Hoa Kỳ, và NATO và Hoa Kỳ không muốn chiến tranh với Nga… Ukraine chắc chắn cũng không muốn một cuộc chiến tranh quy mô trên lãnh thổ của mình".
Trong bài "Xung đột ở Ukraine leo thang", báo Les Echos cũng ghi nhận việc Moskva cáo buộc Washington là chủ mưu của cuộc tấn công vào Điện Kremlin. Tuy nhiên, nhật báo kinh tế Pháp thấy rằng Nga không đưa ra bất kỳ bằng chứng nào chứng minh cho cáo buộc của mình. Nga cũng tuyên bố sẵn sàng "trả đũa", nhưng lại không nêu rõ cách thức như thế nào hay đối tượng trả đũa là ai.
Ukraine đã bắt đầu bước "bày binh bố trận" để phản công
Cũng liên quan đến tình hình Ukraine, các báo tiếp tục chú ý đến cuộc phản công ngày càng được cho là sắp diễn ra của lực lượng Kiev nhằm đánh bật quân Nga khỏi các vùng mà họ đã tạm chiếm.
Trong bài phân tich mang tựa "Các vụ tấn công trên lãnh thổ Nga : Chiến dịch phản công của Ukraine đang hình thành như thế nào", Libération ghi nhận là trong vài ngày qua, càng lúc càng có nhiều cuộc tấn công trên lãnh thổ Nga, ở vùng giáp giới Ukraine và Crimea, đến mức mà bộ ngoại giao Nga hôm qua đã phải công nhận rằng "các hoạt động khủng bố và phá hoại" đang diễn ra ở "quy mô chưa từng có".
Đối với Điện Kremlin, tác giả của những hành vi này hiển nhiên là Ukraine, còn về phần mình, Kiev như thường lệ, đã không nhận mình là tác giả của bất kỳ hành động nào.
Cho dù vậy, các chuyên gia phân tích được Libération trích dẫn đều cho rằng các cuộc tấn công gần đây trên lãnh thổ Nga là dấu hiệu báo trước cuộc phản công của Ukraine, với giai đoạn chuẩn bị, coi như đã hoàn thành, trong lúc giai đoạn kế tiếp là "bày binh bố trận" có thể là đã bắt đầu được tiến hành.
Theo sử gia quân sự Michel Goya, hiện nay rất khó để nói liệu chiến dịch đã bước vào giai đoạn "định hình" (thuật ngữ tiếng Anh là shaping) tức là bày binh bố trận hay chưa, và phải quan sát thêm các động thái của quân đội Ukraine mới có thể khẳng định điều này.
Điều đó cũng không chắc chắn đối với Stéphane Audrand, chuyên gia tư vấn về rủi ro quốc tế, vốn đã cho rằng cuộc phản công của Ukraine đã bắt đầu giai đoạn "định hình". Theo chuyên gia này, "việc đưa pháo Himars chính xác của Mỹ trở lại chiến trường giúp nó có thể bắn xa hơn vào lãnh thổ Nga", là một trong những dấu hiệu chứng tỏ cuộc phản công đã bước vào giai đoạn bày binh bố trận.
Trọng Nghĩa
Từ cuối tuần qua, gần như mỗi ngày đều xảy ra một vụ tấn công bằng drone hoặc phá hoại trên lãnh thổ Nga, chủ yếu nhắm vào các kho xăng dầu. Điều này cho thấy Nga đang hứng chịu sức ép và đòn trả đũa vào lúc Moskva chuẩn bị kỷ niệm Ngày Chiến thắng phát xít Đức 09/05/2023. Sự kiện này luôn được tổng thống Vladimir Putin sử dụng để cổ vũ tinh thần dân tộc và biện minh cho "chiến dịch quân sự đặc biệt" để giải trừ "phát xít" ở Ukraine.
Lính bắn tỉa của quân đội Ukraine ở gần Bakhmut, Ukraine, ngày 02/05/2023. AP - Libkos
Vụ tấn công bằng drone vào kho dầu ở Crimea vào cuối tuần trước đã mở màn cho hàng loạt "hoạt động phá hoại", cùng lúc là trận oanh kích vào một ngôi làng Nga ở vùng biên giới Briansk. Trong hai ngày tiếp theo 1 và 2/5 là vụ tấn công hai đoàn tầu chở hàng cũng ở tỉnh biên giới Briansk, làm người ta liên tưởng đến "chiến dịch đường tầu" trong Thế Chiến II. Cũng trong ngày 1/5, một đường dây điện ở một ngôi làng gần Saint-Peterburg, cách xa Ukraine, bị chất nổ phá. Chưa hết, trong đêm 2 rạng sáng 3/5 đã xảy ra vụ hỏa hoạn ở một kho xăng dầu khác tại một làng Nga gần bán đảo Crimea bị Nga sáp nhập.
Vụ mới nhất là vụ Kremlin cáo buộc Kiev âm mưu "tấn công khủng bố" bằng drone vào điện Kremlin và "ám sát tổng thống Putin", nhưng phía Ukraine đã cực lực phủ nhận, còn phương Tây tỏ ra thận trọng. Sau mỗi "hành động phá hoại", Moskva trả đũa bằng tên lửa vào nhiều thành phố ở Ukraine, thường vào ban đêm và nhắm vào các công trình dân sự, nơi tập trung đông người.
Tấn công các mục tiêu chiến lược làm suy yếu phòng thủ Nga
Có thể thấy thời điểm xảy ra hoạt động "phá hoại" trùng với thông báo của Ukraine là đã hoàn tất quá trình chuẩn bị cho chiến dịch phản công mùa xuân nhằm chiếm lại những vùng bị Nga chiếm đóng. Giờ chỉ còn chờ vào bộ chỉ huy quyết định phản công "như thế nào, ở đâu và lúc nào", theo bộ trưởng quốc phòng Ukraine.
Trên trang mạng của tuần báo L’Express, tướng Pháp Dominique Trinquand nhấn mạnh đến "ý đồ tấn công những mục tiêu chiến lược. Người Mỹ vẫn dùng cụm từ "định hình chiến trường" (shape the Battlefield) để nói về các mục tiêu như hậu cần hay bộ chỉ huy bị tấn công". Thông qua những chiến dịch phá hoại đó, Ukraine muốn làm suy yếu hệ thống phòng thủ Nga.
Thực vậy, lực lượng Nga không thể bảo đảm sự hiện diện mạnh mẽ trên một mặt trận dài hơn mặt trận phía tây thời Thế Chiến I (khoảng 900 km). Vào lúc quân Ukraine sẽ phải chọc thủng một phòng tuyến thì quân Nga gia tăng phòng thủ. Theo tướng Dominique Trinquand, Nga "có ba tuyến phòng thủ sâu 120 km đầy hào, bãi mìn và "răng rồng" (các khối bê tông được dựng chống tăng). Quân Nga cũng phải chuẩn bị lực lượng, có thể phản công nếu Ukraine chọc thủng tuyến phòng thủ".
Đánh đòn tâm lý dân Nga
Mục tiêu tiếp theo là làm suy yếu tinh thần của chính quyền Moskva và người dân Nga. Trái ngược với thái độ"lạc quan" của truyền thông Nhà nước khi liên tục thông báo các cuộc không kích gây tổn hại cho quân đội Ukraine, những phát biểu của chủ tập đoàn lính đánh thuê Wagner, khi trả lời một blogger nổi tiếng Nga trên kênh Telegram hôm 30/04, lại cho thấy không khí "bi quan" hơn. Prigozhin dọa bỏ Bakhmut nếu không được cung cấp đạn dược và dự báo cuộc phản công của Ukraine sẽ là "thảm kịch" cho Nga.
Trên thực tế, "lực lượng Nga đã bị suy giảm và chúng ta thấy điều đó ở Bakhmut". Tướng Dominique Trinquand phân tích : "Quân đội Nga theo chiến lược gặm nhấm bằng cách sử dụng pháo binh và bộ binh. Nga đã mất rất nhiều xe bọc thép và khả năng phản công của Nga nay bị hạn chế".
Ngoài ra, những chiến dịch phá hoại diễn ra ít ngày trước Ngày Chiến thắng 9/5 còn làm xước lớp sơn "một đất nước an toàn" mà tổng thống Putin vẫn cố bảo vệ. Rất nhiều địa phương đã hủy lễ diễu binh do các mối đe dọa ở mức cao, dù Nga thông báo vẫn duy trì sự kiện ở Moskva và "cơ quan tình báo Nga sẽ cố hết sức bảo đảm an ninh", theo phát biểu của người phát ngôn điện Kremlin Dmitri Peskov.
Nhà phân tích Andrei Kolesnikov, thuộc trung tâm Carnegie, nhận định với AFP : "Những sự cố (xảy ra vào ngày 9/5) là điều không mong muốn, vì chúng sẽ làm đảo lộn việc thực hiện các mục tiêu của Moskva về tuyên truyền và làm giảm cảm giác an toàn" trong dân. Từ khi lên cầm quyền, tổng thống Putin vẫn nhân Ngày Chiến thắng phát xít để cổ vũ tinh thần dân tộc. "Đó là chất gắn kết duy nhất đoàn kết dân tộc", theo ông Andrei Kolesnikov. Từ khi xâm lược Ukraine, ông Putin muốn dân Nga tin rằng "chiến dịch đặc biệt" ở Ukraine là sự kéo dài của cuộc chiến chống Adolf Hitler, nhằm giải trừ "tân phát xít" ở Ukraine.
Thu Hằng
Ukraine chuẩn bị phản công : được ăn cả, ngã về không
Le Figaro nhận định cuộc chiến sẽ chuyển sang một bước ngoặt quyết định trong những tháng tới. Áp lực khủng khiếp đang đè nặng lên vai những nhà lãnh đạo ở Kiev. Định mệnh Ukraine được định đoạt trong chiến dịch này, vì sẽ không có cơ hội thứ hai.
Các chiến binh Ukraine nơi chiến hào ở vùng Donetsk, Ukraine, ngày 28/04/2023. Reuters - Stringer
Le Monde hôm nay chạy tựa "Khí hậu dưới mối đe dọa El Nino quay lại", Libération dẫn lời một chuyên gia GIEC phê phán "Có sự cách biệt giữa cam kết và hành động". La Croix báo động "Mai đây, tất cả mọi người đều bị dị ứng" vì biến đổi khí hậu. Nhật báo kinh tế Les Echos quan tâm đến việc Bộ Tài chánh mở đường cho việc tăng lãi suất tiết kiệm, còn Le Figaro đưa tít lớn "Ukraine chuẩn bị cuộc phản công".
Đòn tâm lý khiến quân Nga mệt mỏi
Trước khi tung ra cuộc tổng tiến công mà thời điểm và quy mô được giữ bí mật, quân đội Ukraine sẽ phải chuẩn bị thực địa. Những tuyên bố được dồn dập được đưa ra. Tổng thống Volodymyr Zelensky khẳng định cuộc phản công "sắp diễn ra", bộ trưởng quốc phòng Oleksiy Reznikov cho biết "Chúng tôi đã sẵn sàng". Tổng tham mưu trưởng quân đội Mỹ, tướng Milley nói "Ukraine nay có thể tấn công".
Nhưng trước đó, cần phải có những hoạt động mà giới quân sự gọi là "shaping" để tạo lợi thế cho những trận đánh trên bộ. Trước hết là làm đối thủ mệt mỏi khi phải chờ đợi kéo dài. Trong chiến hào hay trước màn hình radar, sự chú ý của người lính giảm dần theo thời gian. Kiev cũng tung hỏa mù để che giấu các hoạt động, thu thập tin tức phía địch.
Những giờ đầu quyết định chiến trường
Tuy lực lượng quen thuộc địa hình, nhưng từ nhiều tháng qua quân Nga đã đào nhiều chiến hào và tăng cường bằng các khối bê-tông gọi là "răng rồng", gài mìn các tuyến đường nhằm dẫn dụ đối phương vào một "kill box", nơi sẽ bị tập trung oanh kích. Đặc biệt là tại Zaporijjia và Melitopol. Nhưng thông tin từ vệ tinh do Mỹ cung cấp giúp có được một bản đồ phòng thủ cụ thể, cộng thêm tin tình báo từ hậu cứ, Ukraine có thể tìm ra những điểm yếu để tấn công. Tại những vùng bị chiếm đóng, gần đây có những hoạt động đánh vào hậu cần như tấn công vào hai toa tàu hàng ở Briansk, một kho xăng dầu ở Crimea....
Những giờ phút đầu tiên mang tính quyết định. Mục tiêu đầu tiên là các radar, sở chỉ huy để "làm mù mắt" đối thủ, bằng hỏa tiễn chống radar AGM8-8 Harm của Mỹ trang bị cho MiG-29, nhưng trước đó phải diệt được phòng không Nga. Quân đội Ukraine hiện có 8 lữ đoàn trang bị vũ khí phương Tây : 230 xe tăng, 1.550 thiết giáp đã được giao. Lực lượng xe bọc thép muốn đột phá phải được pháo binh yểm trợ, nhưng hiện Kiev có rất ít đạn pháo.
Theo chuyên gia quân sự Franz-Stefan Gady, cách duy nhất để thành công là gây tê liệt bộ chỉ huy ngay trong những tiếng đồng hồ đầu tiên, tạo hoảng loạn cho người Nga. Những yếu tố như tính bất ngờ, cách chỉ huy trên trận địa và tinh thần chiến sĩ rất quan trọng. Mọi chú ý đổ dồn vào miền nam, giữa Zaporijjia, Melitopol và Mariupol : một cuộc tấn công có thể cắt làm đôi khu vực bị Nga chiếm đóng và đe dọa Crimea. Tướng Syrskyi, chỉ huy lục quân Ukraine cho biết bên cạnh đó vẫn tiếp tục giữ Bakhmut, tiêu diệt Wagner. Từ một năm qua, theo tướng Milley, 250.000 quân Nga đã bị loại khỏi vòng chiến.
Dân làng giới tuyến chờ đợi cuộc phản công
Trong khi đó, tại những làng mạc bị máy bay Nga tàn phá ở gần tiền tuyến, người dân chờ đợi cuộc phản công của quân đội Ukraine. Từ đầu cuộc xâm lược, hai làng Orikhiv và Mala Tokmachka đã phải hứng chịu tất cả các loại vũ khí trong chiến tranh : hỏa tiễn, pháo đủ cỡ, drone, đại bác bắn đi từ xe tăng, rốc-kết Smerch và Ouragan, bom quy ước, kể cả bom phốt-pho làm những ngôi nhà cháy bừng bừng như lò lửa.
Và từ vài tuần qua có thêm những quả bom do phi cơ tiêm kích Nga thả xuống với nhịp độ chưa từng thấy, biến nơi đây thành những ngôi làng ma. Chỉ còn khoảng 300 dân so với 14.000 người trước chiến tranh, 80% nhà cửa đã hư hại, ban đêm họ ngủ dưới hầm. Làng không còn điện và khí đốt, nhưng lắp đặt được một phông-tên nước. Những chiếc Sukhoi 35 bay rất cao, oanh kích bằng loại bom có cánh, tuy không thật chính xác nhưng có sức công phá lớn, chứa lượng chất nổ từ 500 ký đến 1 tấn.
Phát ngôn viên Không quân Iouri Ignat nói với đặc phái viên Le Figaro, mỗi ngày Nga thả xuống trên 20 quả và con số sẽ còn tăng lên. Trong khi đó số hỏa tiễn S-300 còn lại đang cạn kiệt dần, hai đơn vị Ukraine được trang bị hỏa tiễn Patriot của Mỹ, thì một phải bảo vệ Kiev, còn lại phụ trách tuyến đầu kéo dài đến 800 kilomet. Tuy không thể quân bình nổi, lực lượng Ukraine cũng chờ đợi hệ thống phòng không Mamba do Pháp và Ý sản xuất.
Áp lực đặt nặng lên các nhà lãnh đạo Kiev
Trong bài xã luận "Được ăn cả ngã về không" (tạm dịch), Le Figaro nhận định cuộc chiến sẽ chuyển sang một bước ngoặt quyết định trong những tháng tới. Áp lực khủng khiếp đang đè nặng lên vai những nhà lãnh đạo Ukraine. Đã đến lúc phản công để giành lại các lãnh thổ bị chiếm đóng.
Mùa đông đi qua, kẻ xâm lăng vẫn chưa chiếm được Bakhmut lẫn Avdiivka, và còn phải rút chạy khỏi Kherson từ tháng 11. Nhưng quân Nga cố thủ phía sau 800 kilomet công sự, cuộc chiến được thấy trước là rất khó khăn. Có những nơi đến ba lớp phòng thủ : bãi mìn và rào chắn bê-tông, chiến hào cho lính, chiến hào chống chiến xa. Thời gian không có nhiều, chỉ bốn hoặc năm tháng tới, nếu không có được đột phá sẽ bị sa lầy lâu dài ở miền đông như hồi năm 2014. Định mệnh Ukraine được định đoạt trong chiến dịch này, vì sẽ không có cơ hội thứ hai. Trong trường hợp thất bại hay không thay đổi được tình hình, sự ủng hộ từ bên ngoài có thể giảm sút, trong khi hiện vẫn chưa đủ để tiến hành một chiến dịch dài hơi.
Kịch bản tốt nhất mà tổng thống Volodymyr Zelensky có thể hy vọng là đánh mạnh ngay từ đầu để gây hoang mang cho địch và để các đồng minh thấy được tia hy vọng chiến thắng và tiếp tục yểm trợ. Các vụ phá hoại ở hậu cứ Nga nằm trong mục đích này, vụ hai chiếc drone tấn công vào Kremlin, nếu từ phía Kiev cũng vậy, và dù sao cũng cho thấy tiềm năng leo thang của cuộc chiến. Tướng Pháp Olivier Kempf cho rằng trong lúc Ukraine chỉ giữ được 5% thành phố Bakhmout, cuộc tấn công này nhằm cân bằng các tin tức xấu đồng thời gây căng thẳng trước cuộc duyệt binh mừng chiến thắng ngày 09/05, ngày lễ quan trọng nhất ở Nga, và phá tan tâm trạng hoài nghi nơi phương Tây.
Pháp tập trận Orion 23 với kịch bản tương tự Ukraine
Cuộc xâm lăng Ukraine khiến các nước Châu Âu phải nâng cao cảnh giác. Le Monde cho biết "Pháp luyện tập để đối phó với chiến tranh cường độ cao", Libération mô tả "Orion 23, tập trận thật cho một cuộc chiến giả định". Được bắt đầu từ tháng Hai, cuộc tập trận sẽ kết thúc vào ngày 05/05. Từ giữa tháng Tư, "Orion 23" bước vào giai đoạn mãnh liệt nhất với 12.000 quân nhân, 2.600 xe quân sự trong đó có 400 thiết giáp, mấy chục phi cơ, các drone, xe tăng… tại vùng bình nguyên Grand-Est trên một diện tích 400 kilomet bề ngang, 250 kilomet bề dọc. Đây là cuộc tập trận lớn nhất được Pháp tiến hành kể từ 30 năm qua, nhằm chứng tỏ khả năng chống lại một đối thủ ngang sức trong một cuộc chiến tranh quy mô.
Cho dù giới quân sự nói rằng "Orion" đã được vạch ra từ 2021, nhưng kịch bản rất giống chiến tranh Ukraine : một Nhà nước tên là "Arnland" kêu cứu vì bị nước láng giềng "Mercure" xâm lược. Pháp cùng với Anh, Bỉ, Hoa Kỳ, Tây Ban Nha, Hy Lạp cần phải chận đứng, gây thiệt hại nặng khiến quân địch không còn cách nào khác là phải thương lượng. Lại càng giống hơn khi quân Mercure có cả lực lượng dân quân tên là "Tantale", gợi nhớ đến lính đánh thuê Wagner. Kẻ thù cũng không ngần ngại dùng các loại vũ khí bị phương Tây cấm như khí độc, mìn cá nhân, khiến các chiến sĩ phải sử dụng các phương tiện chống phóng xạ, sinh học và hóa học, có những trạm y tế tiền phương.
Tuy một phần được thực hiện qua máy tính, với 75.000 quân đồng minh (quân xanh) ảo và 45.000 quân Mercure (quân đỏ) ảo, lần đầu tiên kể từ 1987 sự kiện diễn ra trên thực địa có dân, bên ngoài các cơ sở huấn luyện. Các binh sĩ trang bị vũ khí nhẹ dùng đạn mã tử, số khác dùng tia laser, lựu đạn khói, hỏa tiễn được máy tính mô phỏng. Tác chiến cần đến logistic : đông đảo những đoàn xe tải, trạm phẫu thuật dã chiến, kho lạnh giữ xác, cơ sở sửa chữa và tiếp liệu. Chỉ riêng giai đoạn 4 của cuộc tập trận đã huy động số nhiên liệu bằng ba hồ bơi Olympic, 50.000 khẩu phần và 120 mét khối nước uống được tiếp tế từ hậu cứ.
Để các sĩ quan đặt mình vào tình huống thực, tại bộ chỉ huy 120 quân nhân ngày đêm theo dõi sát diễn tiến đôi bên. Chuẩn bị cho một cuộc chiến tranh đa diện, mỗi quân đội còn sở hữu những đơn vị đặc biệt chống tin giả và tấn công tin học. Có cả các chương trình thời sự truyền hình giả để trấn an thường dân. Hoa Kỳ đã đi trước rất xa : mỗi năm tổ chức năm, sáu cuộc tập trận có quy mô tương đương Orion ; còn Pháp dự kiến sẽ lại tập luyện mỗi ba năm.
Cuộc xâm lược lặng lẽ ở Thượng Karabakh
Tại Châu Âu còn có một cuộc xung đột khác ít được để ý. Đặc phái viên Libération tại Armenia nhận thấy "ở Thượng Karabakh, mọi người đều nghĩ rằng chiến tranh sẽ lại bắt đầu vào ngày mai". Con đường duy nhất nối Thượng Karabakh với phần còn lại của Armenia đã bị Azerbaijan phong tỏa từ tháng 12/2022, và nay tình hình còn nguy khốn hơn khi Bakou đặt thêm trạm kiểm soát để chận việc đi đường vòng. Tuyến đường chiến lược này được lực lượng gìn giữ hòa bình của Nga canh gác nhưng vô hiệu quả. Người dân của bốn ngôi làng nay trở thành tù nhân.
Trước bối cảnh căng thẳng này, ngoại trưởng Pháp Catherine Colonna đã đến thăm cả hai nước để cố thuyết phục ngồi vào bàn đàm phán. Trong khi chờ đợi, Azerbaijan gặm nhấm thêm vài cây số lãnh thổ Armenia, sau khi bất ngờ tấn công vào 30 làng biên giới và chiếm được 150 kilomet vuông hồi tháng 9/2022. Tại làng Vagatur bị cắt làm đôi bằng biên giới mới, có những gia đình bị chia cách, người dân luôn lo sợ một buổi sáng bừng con mắt dậy, thấy lá cờ Azerbaijan phấp phới ngay trong vườn nhà.
Thụy My
Thế giới có thể giảm mức độ lệ thuộc vào dầu khí của Nga, nhưng sẽ khó hơn để tìm các nguồn cung cấp thay thế lúa mì, ngũ cốc của Nga. Vladimir Putin từ 20 năm nay đã xem nông phẩm là một công cụ phục hồi vị trí hàng đầu trên sân khấu quốc tế cho Moskva từ sau khi Liên Xô sụp đổ.
Một cánh đồng lúa mì của Ukraine, tại Melitopol vùng Zaporijjia. Ảnh chụp ngày 14/07/2022. © Andrey Borodulin/AFP
"Từ 20 năm nay Nga luôn xem lúa mì, cũng như dầu hỏa và khí đốt là những lá chủ bài để tỏa sáng trên sân khấu quốc tế. Bối cảnh chiến tranh Ukraine trong những tháng gần đây lại càng củng cố thêm cho điều này : Moskva không ngần ngại uy hiếp các quốc gia lệ thuộc nhiều vào nông phẩm Nga rằng nếu chỉ trích gay gắt chiến dịch quân sự của ông Putin ở Ukraine, thì nguồn cung cấp lương thực thực phẩm sẽ bị ảnh hưởng".
Sébastien Abis, tác giả cuốn Géopolitique du Blé - Địa Chính Trị và Lúa Mì, Nhà xuất bản Armand Colin ghi nhận như trên. Ông là giám đốc Club Demeter, một tổ chức quy tụ nhiều trường đại học và viện nghiên cứu trong lĩnh vực nông nghiệp và công nghiệp chế biến thực phẩm. Trong cuốn sách mới phát hành hồi tháng 2/2023, tác giả nhắc lại "cả thế giới tiêu thụ lúa mì (…) nhưng chỉ có 15 nước là các nguồn cung cấp chính, nắm giữ 80% sản lượng để nuôi sống nhân loại". Nga là một trong số 15quốc gia đó.
Nga đang nắm giữ chìa khóa nuôi sống nhân loại
Trên trái đất có 220 triệu hec-ta trồng lúa mì, tương đương với 15% đất trồng trọt, để nuôi sống 8 tỷ miệng ăn, bảo đảm đến 20% calo, tức là năng lượng cho cơ thể, là không nhiều. Do vậy, đương nhiên, lúa mì trở thành một loại "vũ khí phục vụ các mục tiêu chính trị, ngoại giao và địa chiến lược".
Hiện tại, Nga sản xuất từ 75 triệu đến 85 triệu tấn lúa mì một năm, tương đương với từ 10 đến 12% sản lương toàn cầu và 50% trong số đó là để xuất khẩu. Chỉ một mình nước Nga cung cấp hơn 1/5 lúa mì nuôi sống nhân loại và thu về hàng năm từ 10 đến 12 tỷ đô la ngoại tệ nhờ lúa mì.
Ai Cập và Thổ Nhĩ Kỳ là hai khách hàng "nặng ký nhất" của Nga. Trong bảng xếp hạng về nhập khẩu lùa mì, Cairo dẫn đầu thế giới và Nga là nhà cung cấp đến 80% lúa mì cho Ai Cập. Còn Ankara mua lúa mì của Nga để xay ra thành bột và chế tạo mì sợi. Thổ Nhĩ Kỳ nhờ lúa mì của Nga, mở rộng ảnh hưởng với Trung Đông và Châu Phi.
Theo thẩm định của chuyên gia Abis, 27 quốc gia trên thế giới với khoảng 770 triệu dân, phụ thuộc đến hơn 50% vào lúa mì của Nga và Ukraine. Năm 2020, 85% nhập khẩu lúa mì của Liban đến từ Ukraine và Nga. Liban đang rơi xuống vực thẳm kinh tế, cuối tháng 12/2022 Beyrouth báo động "dự trữ lúa mì chỉ đủ để đáp ứng nhu cầu nội địa trong vỏn vẹn một tháng" vào lúc mà đồng tiền quốc gia mất giá, lạm phát tăng 200% so với trước chiến tranh Ukraine.
Nếu như Châu Âu bị chỉ trích đã quá lệ thuộc vào dầu khí của Nga, thì trên thị trường ngũ cốc, Trung Đông và Châu Phi gần như là đã đặt trọn niềm tin vào Moskva. Nga độc quyền cung cấp 100% lúa mì cho Somalia, Bénin. 80% nhu cầu tiêu thụ nội địa của Ai Cập nằm trong tay các nhà sản xuất Nga.
Vũ khí của Nga để chống Ukraine
Do vậy dễ hiểu khi mà điện Kremlin xem ngũ cốc là một công cụ phục vụ trong "chiến dịch quân sự đặc biệt" tại Ukraine. Trước hết là để bóp ngẹt kinh tế đối phương : từng là vựa lúa mì của Liên Xô, năm 2021, ngành nông nghiệp đem về 28 tỷ đô la cho Ukraine, tương đương với hơn 40% kim ngạch xuất khẩu toàn quốc, và chỉ nội một lĩnh vực này chiếm 10% GDP của Ukraine. Ngoài lúa mì, Ukraine bảo đảm đến 50% nhu cầu trên thế giới về ngô, lúa mạch và hạt hoa hướng dương dùng để ép dầu.
Chiến tranh gây nhiều thiệt hại cho nông dân Ukraine như tác giả cuốn Địa Chính Trị và Lúa Mì, Sébastien Abis giải thích :
"Chúng ta biết là hiện tại, Nga đang chiếm đóng gần 20% lãnh thổ Ukraine. Tình hình bấp bênh và đáng lo ngại hơn cách nay một năm do chiến tranh đang sa lầy. Thu hoạch trong các vùng bị chiếm đóng hoặc là được đưa về Nga, rồi dưới sự kiểm soát của Moskva được xuất khẩu sang một thị trường thứ ba, hoặc là lúa mì, ngũ cốc của Ukraine vẫn luẩn quẩn trên lãnh thổ Ukraine nhưng được phân phối trong một hệ thống ngầm, không rõ ai kiểm soát và rất khó để có được thống kê rõ ràng trong các vùng đang bị chiếm đóng".
Theo báo cáo công bố đầu tháng 12/2022 của chương trình Harvest trực thuộc Cơ Quan Hàng Không Vũ Trụ Quốc Gia Mỹ NASA, năm ngoái, Ukraine mất "gần 6 triệu tấn lúa mì thu hoạch trong các vùng lãnh thổ của Ukraine bị Nga chiếm đóng, trị giá 1 tỷ đô la".
Tháng 9/2022, tổng thống Putin đã ký sắc lệnh sáp nhập Kherson, Zaporijia, Donetsk và Luhansk vào lãnh thổ của Liên bang Nga. Riêng tại bán đảo Crimea, Sébastien Abis ghi nhận Moskva đã chiếm đoạt và "Nga hóa" các cơ sở hạ tầng nông nghiệp, các hải cảng để xuất khẩu nông phẩm của Ukraine :
"Nga từ gần một chục năm nay (từ 2014, khi sáp nhập bán đảo Crimea của Ukraine) đã có những bước chuẩn bị, đã phát triển cơ sở hạ tầng chung quanh Biển Đen và trong năm vừa qua, xuất khẩu lúa mì của Nga đã tăng mạnh : Nga là nguồn sản xuất duy nhất trên thế giới có mức thu hoạch cao hơn so với những vụ mùa trước đây. Tháng Giêng 2023 thu hoạch lúa mì của Nga tăng 90% so với cùng thời kỳ một năm trước".
Bắt bí thế giới
Mãi đến tháng 7/2022 qua trung gian của Thổ Nhĩ Kỳ và dưới sự yểm trợ của Liên Hiệp Quốc, Nga và Ukraine mới đồng ý mở "hành lang lương thực" qua Biển Đen. Nhưng ngay cả thỏa thuận duy nhất gắn kết hai quốc gia đang lâm chiến này cũng đã 5 lần 7 lượt bị Moskva đe dọa. Gần đây nhất là hôm 07/04/2023 khi ngoại trưởng Serguei Lavrov đặt điều kiện xem việc "nới lỏng các biện pháp trừng phạt xuất khẩu phân bón Nga" là yếu tố "cần thiết để Moskva triển hạn" thỏa thuận ngũ cốc trên Biển Đen sau ngày 18/05/2023.
Đối với giám đốc Trung tâm Club Demeter, Sébastien Abis đây là bằng chứng một lần nữa, Moskva lại dùng lá bài lương thực để bắt bí thế giới và Moskva thừa biết cộng đồng quốc tế không có nhiều chọn lựa :
"Từ 20 năm qua Moskva liên tục giảng giải với thế giới rằng Nga là vựa lương thực của nhân loại, Nga sản xuất nhiều hơn, xuất khẩu nhiều hơn để phục vụ hành tinh ngày càng có thêm miệng ăn. Từ khi khởi động chiến tranh, cỗ máy tuyên truyền của điện Kremlin không ngớt tuyên bố, Nga vẫn luôn sát cánh với các quốc gia cần nhập khẩu lúa mì, trong lúc mà Ukraine và Liên Âu không thể tăng sản xuất để phục vụ thế giới. Song cũng phải công nhận rằng, nếu như không có lúa mì, ngũ cốc của Nga thì trong 12 tháng vừa qua, và trong bối cảnh chiến tranh Ukraine, an ninh thực phẩm của thế giới còn bị đe dọa hơn nữa. Bởi trong kịch bản này, mức cầu sẽ còn giảm đi thêm mất 20% nữa nếu như không có nông phẩm của Nga".
Đã khóa van dầu và khí đốt với phương Tây, thì Moskva cũng có thể ngừng xuất khẩu nông phẩm với những ai mạnh miệng lên án Nga tiến hành chiến dịch quân sự "đặc biệt" tại Ukraine.
Sébastien Abis giải thích tiếp về cả một tiến trình chuẩn bị dài hơi của Vladimir Putin.
"Nga đã chiếm đoạt các cơ sở hạ tầng nông nghiệp, chiếm đoạt các hải cảng chung quanh Biển Đen, nơi mà Kiev và các nhà đầu tư nước ngoài đã đổ nhiều vốn vào để phát triển xuất khẩu nông phẩm của Ukraine. Trên lãnh thổ Nga, Kremlin cũng đã thâu tóm hoạt động trong các lĩnh vực nông nghiệp và công nghiệp chế biến thực phẩm, công nghiệp phân bón. Từ khi nổ ra chiến tranh, Moskva không ngần ngại đe dọa trực tiếp các đối tác thương mại lệ thuộc vào nhập khẩu lương thực của Nga. Chính quyền Putin đã khóa đường ống dẫn khí đốt sang Châu Âu nên hoàn toàn có thể phản ứng tương tự với khách hàng mua vào ngũ cốc của Nga".
Viễn cảnh khủng hoảng lương thực toàn cầu tạm được xua tan
Tháng 3/2022, một tháng sau khi Moskva đưa quân xâm lược Ukraine, giá lúa mì trên thế giới vượt ngưỡng 300 đô la một tấn, cao gần gấp đôi so với 18 tháng trước đó. Hiện tượng này đè nặng lên ngân sách các quốc gia phải nhập khẩu lúa mì như Ai Cập, Sudan, Liban, Madagascar, Indonesia, Pakistan, Thổ Nhĩ Kỳ...
Tổng giám đốc Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế tháng 5/2022 báo động "Chiến tranh Ukraine đồng nghĩa với nạn đói cho Châu Phi". Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc lo ngại "một trận cuồng phong" nổi lên khi một phần nhân loại bị đói kém. Bạo loạn tại Tunisia năm 1983 do "khủng hoảng bánh mì" còn ám ảnh công luận nước này. Chính quyền Tunis lo sợ chiến tranh Ukraine dẫn đến những hậu quả bất lường. Khu vực Trung Đông và Châu Phi trông thấy "cái giá phải trả về mặt xã hội".
Một số nhà quan sát cho rằng, chiếm đoạt đất canh tác màu mỡ của Ukraine là một trong những động lực thúc đẩy Vladimir Putin khởi động chiến tranh, xâm chiếm Ukraine. Trong lịch sử đây không là lần đầu tiên Moskva chiếm đoạt các vựa ngũ cốc của Ukraine. Nga không chỉ dùng lương thực thực phẩm như một công cụ ngoại giao, xây dựng hòa bình, mà đây còn là một thứ vũ khí.
770 triệu dân là nạn nhân của Putin ?
Nạn nhân của chính sách đó không giới hạn ở 44 triệu dân Ukraine mà đã lan rộng tới 770 triệu người trên hành tinh, khi mà "nạn đói là nguyên nhân gây tử vong nguy hiểm nhất cho nhân loại". Sébastien Abis, tác giả cuốn Địa Chính Trị và Lúa Mì :
"Lương thực, nông phẩm với khối lượng lớn là những công cụ đem lại hòa bình và ổn định cho thế giới. Thế nhưng trong thời gian gần đây, một số tác nhân đã sử dụng sức mạnh của thực phẩm, vốn ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống hàng ngày của nhân loại, để thuần phục một quốc gia sát cạnh, để đe dọa một đối thủ cạnh tranh, để khẳng định sức mạnh của chính mình. Người ta đã biến một công cụ hòa bình thành một thứ vũ khí. Liên Âu và nhất là Pháp luôn xem lĩnh vực nông nghiệp là một sân chơi cho các chương trình hợp tác về khoa học, cho các chương trình đào tạo, cho các dự án xanh vì môi trường, cho các kế hoạch ngoại giao và đây phải là nơi để thể hiện sự đoàn kết giữa các quốc gia. Trái lại một số các thì xem lương thực thực phẩm là công cụ để chia rẽ thế giới".
Thanh Hà tóm lược
Nguồn : RFI, 02/05/2023
Rất ít cơ may để Trung Quốc hòa giải được xung đột Ukraine-Nga
Thời sự quốc tế tiếp tục được các tờ báo chính của Pháp quan tâm là cuộc điện đàm giữa tổng thống Ukraine Volodymir Zelensky và chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hôm 26/04/2023.
Ảnh ghép : Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và lãnh đạo tối cao Trung Quốc Tập Cận Bình © AFP
Nhật báo Le Monde, với bài "Chiến tranh tại Ukraine : Bắc Kinh nhận là người trung gian hòa giải", khẳng định "cuộc tiếp xúc đầu tiên này... là do tham vọng của Trung Quốc muốn có vị thế như là một thế lực trung gian giải quyết cuộc chiến tranh giữa Ukraine và Nga", mặc dù trong thông cáo, Bắc Kinh nhấn mạnh "Trung Quốc không phải là là nguồn gốc cũng như không phải là bên can dự vào cuộc khủng hoảng". Theo phía Trung Quốc, cuộc điện đàm là theo "đề nghị của phía Ukraine". Nhật báo Pháp nhắc lại là sự kiện này diễn ra ba tuần sau khi tổng thống Pháp Emmanuel Macron và chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Ursula von der Leyen trong chuyến thăm Bắc Kinh đã đề nghị chủ tịch Trung Quốc nói chuyện với tổng thống Ukraine. Ông Tập Cận Bình đã trả lời là sẽ làm việc đó vào "thời điểm thuận lợi".
Cơ may để Trung Quốc hòa giải thành công ?
Tất cả mới chỉ là tín hiệu ban đầu, nhưng đối với cuộc chiến tranh khốc liệt tại Ukraine kéo dài hơn một năm nay thì mọi sự hòa dịu đều là tốt, theo nhận định của Le Figaro.
Theo tờ báo, sau cuộc nói chuyện này, cơ may hòa giải vẫn còn rất ít. Tuy nhiên, việc khởi động lại quan hệ giữa Bắc Kinh và Kiev vào thời điểm này tự đã là một sự biến chuyển tích cực.
Về vấn đề cốt lõi, liên quan đến cuộc chiến tranh tại Ukraine, người ta có thể trông đợi gì sau cuộc điện đàm đầu tiên giữa lãnh đạo Ukraine và Trung Quốc ? Theo Le Figaro, không có gì nhiều vào lúc này, bởi trên thực tế, "bây giờ không phải là thời điểm nối lại các cuộc thương lượng. Điện Kremlin ủng hộ sáng kiến ngoại giao nhưng chỉ với điều kiện của Nga đưa ra, tức là Ukraine đầu hàng. Còn ông Volodymir Zelensky thì khẳng định lại với Tập Cận Bình đòi hỏi tái lập đường biên giới Ukraine đã được Nga và cộng đồng quốc tế thừa nhận hồi 1991". Mặt khác, Ukraine đang chuẩn bị cuộc phản công mùa xuân được dự báo sẽ diễn ra trong vài tuần tới. Le Figaro nhận định, như vậy thì các cuộc thương lượng sẽ có thể chỉ được khởi động sau đợt phản công, tùy theo kết quả của nó.
Vẫn theo nhật báo Le Figaro, kể cả khi Ukraine không đạt được mục tiêu quân sự của cuộc phản công là thu hồi được các vùng đất bị chiếm đóng, tất cả các lãnh đạo Ukraine đều khẳng định : Khi đến thời điểm hòa bình, Kiev sẽ áp đặt điều kiện của mình.
Tờ báo đặt câu hỏi khác : Liệu Trung Quốc sẽ có thể đóng vai trò trung gian hòa giải giữa Nga và Ukraine, như gần đây đã làm thành công với Saudi Arabia và Iran ?
Theo Le Figaro, "trước tiên Trung Quốc cần phải thay đổi lập trường ủng hộ rõ rệt Nga từ đầu cuộc chiến tranh. Bắc Kinh đến giờ không lên án Nga xâm lược. Từ khi có xung đột, quan hệ giữa Bắc Kinh với Moskva được củng cố về chính trị, ngoại giao và kinh tế. Bước duy nhất mà Bắc Kinh chưa vượt qua là hậu thuẫn quân sự cho Nga".
Hiện tại, không một ai ghi nhận có chuyển biến chính sách của Trung Quốc về bản chất. Tờ báo dẫn nhận định của lãnh đạo một cơ quan tư vấn lớn về Trung Quốc : "Cho rằng người ta có thể tách Trung Quốc ra khỏi Nga là ảo tưởng. Từ chuyến thăm Moskva mới đây của ông Tập Cận Bình, quan hệ hai nước càng được củng cố. Trung Quốc không muốn Nga bại trận và cũng không muốn Nga bị cô lập". Đặc biệt là "tình hữu nghị không giới hạn" giữa Bắc Kinh và Moskva rất vững chắc, dựa trên nền tảng chung là chống phương Tây.
Tờ báo kết luận : "Tương lai sắp tới sẽ cho thấy liệu Tập Cận Bình định hối thúc Nga kềm chế hơn trong cuộc chiến tranh chống Ukraine hay không. Trong khi chờ đợi, nền hòa bình mà Bắc Kinh khơi gợi vẫn còn ở rất xa với hòa bình mà người dân Ukraine và các nước phương Tây muốn có. Vì thế, sau việc nối lại đối thoại giữa Bắc Kinh và Kiev, chẳng có nhiều cơ may mở ra các cuộc thương lượng".
Ngũ cốc Ukraine : Ba Lan phá vỡ đoàn kết EU ?
Trở lại với thông báo hôm 26/04/2023 của chính phủ Ba Lan duy trì cấm vận với nông phẩm Ukraine, ít nhất cho đến cuối năm, báo Libération có bài xã luận "Ngũ cốc Ukraine : Những phương pháp chụp giật của Ba Lan đe dọa sự đoàn kết của EU".
Tờ báo nhận thấy, quyết định của chính phủ của đảng Luật pháp và Công Lý (PiS) ở Ba Lan là sự tấn công vào nền tảng thị trường nội địa và chính sách thương mại chung của Liên Âu, đồng thời gây nguy hại đến nền kinh tế của một nước Ukraine mà họ ủng hộ. Quyết định của chính phủ Ba Lan mang tính dân túy, nhằm tìm kếm sự ủng hộ của các cử tri nông thôn trước cuộc bầu cử vào mùa thu tới. Tờ báo gọi đó là "những phương pháp chụp giật đe dọa sự thống nhất của Liên Âu trước nước Nga".
Nguồn cơn của sự việc là, khi cuộc chiến tranh nổ ra tại Ukraine, Nga phong tỏa Biển Đen, ngũ cốc nói riêng và các nông phẩm nói chung của Ukraine bị ứ đọng, không xuất khẩu được. Liên Hiệp Châu Âu đã nhất trí thông qua quyết định miễn thuế cho nông sản Ukraine xuất qua ngả các nước Liên Hiệp Châu Âu, tạo điều kiện giúp đất nước đang bị Nga xâm lược về kinh tế, đồng thời góp phần đối phó với tình trạng khan hiếm lương thực toàn cầu có thể xảy ra.
Gần đây, 4 nước Hungary, Ba Lan, Slovakia và Bulgaria nhận thấy nông phẩm của Ukraine tràn qua đã phá giá nông sản, gây thiệt hại cho nông nghiệp của nước họ, nên đã cấm nông sản Ukraine. Sau nhiều cuộc thương lượng, với sự can thiệp của Bruxelles, kể cả hỗ trợ tài chính, các nước đã chấp nhận cho ngũ cốc Ukraine được quá cảnh để xuất khẩu. Nhưng Ba Lan, nước được cho là tích cực ủng hộ Kiev chống lại cuộc xâm lược của Ukraine, lại trở mặt với quyết định kể trên.
Xã luận của Libération nhấn mạnh : "Thực tế, chính sách thương mại là đặc quyền của Ủy Ban Châu Âu và một nước không thể một mình bãi bỏ thỏa thuận thương mại giữa Liên Âu với một nước thứ ba".
Tờ báo khẳng định, với việc "ngồi xổm trên thỏa thuận" đó, Ba Lan cùng lúc vi phạm các quy định về thị trường nội địa, bởi vì một nước không thể cấm buôn bán các sản phẩm đã được phép nhập vào EU. Sau khi phân tích những phi lý trong quyết định của Warszawa, tờ báo nhận thấy hành động của Ba Lan có thể coi như là tiếp tay cho Nga, nước đang dọa không tiếp tục triển hạn thỏa thuận xuất khẩu ngũ cốc Ukraine qua ngỏ Biển Đen. Libération kêu gọi : "Có lẽ đã đến lúc phải quy trách nhiệm cho Warszawa và chấm dứt giúp đảng PiS thắng cử bằng tiền của các nước Châu Âu".
Nhân dân tệ Trung Quốc có hạ bệ được đô la Mỹ ?
Chuyển qua chủ đề kinh tế liên quan đến đồng tiền Mỹ, nhật báo Les Echos có bài : "Sau Brazil, Argentina đang muốn thoát khỏi đồng đô la".
Nhật báo kinh tế cho hay Argentina hôm 26/04 thông báo ngay tháng tới, sẽ thanh toán hàng nhập khẩu Trung Quốc không phải bằng đô la mà là bằng nhân dân tệ. Trong một chừng mực nhất định, Saudi Arabia đã đi theo hướng này. Hồi cuối tháng Ba vừa qua, trước chuyến thăm chính thức Bắc Kinh của tổng thống Lula, Trung Quốc và Brazil đã ký thỏa thuận dùng đồng tiền của hai nước trong thương mại song phương không thông qua đồng đô la Mỹ.
Les Echos nhận thấy đây là một thắng lợi đối với Bắc Kinh, vì từ nhiều năm nay họ đã tìm cách đưa đồng nội tệ vào các thanh toán quốc tế. Tờ báo cho biết thêm, hiện nay các ngân hàng trung ương trên thế giới nắm giữ khoảng 12 nghìn tỷ đô la dự trữ, tức đô la chiếm tỷ trọng 60%, so với 10 năm trước là 68%.
Tuy nhiên, theo phân tích của tờ báo, những nỗ lực chuyển nhân dân tệ thành đồng tiền thanh toán quốc tế cho thấy chủ yếu Trung Quốc lo sợ việc buôn bán của họ bị ảnh hưởng bởi những biện pháp trừng phạt hay hạn chế có thể bị Hoa Kỳ áp đặt. Khi ký thỏa thuận thanh toán bằng nhân dân tệ với các nước buôn bán với mình, Trung Quốc muốn bảo đảm thương mại của họ được liên tục. "Đồng nhân dân tệ hạ bệ đô la Mỹ là một thực tế còn quá xa vời", Les Echos khẳng định.
Đầu mùa hè Châu Á đã nóng kỷ lục
Phần cuối điểm báo dành cho thông tin về khí hậu. Vẫn với Les Echos, tờ báo đề cập đến tình trạng Châu Á chịu đợt nắng nóng kỷ lục ngay từ tháng Tư này. Các nước Nam Á ghi nhận tháng Tư nóng đặc biệt. Khu vực Đông Nam Á cũng phá kỷ lục về nắng nóng.
Không khí nóng nực ngột ngạt bao phủ từ Ấn Độ đến bán đảo Đông Dương từ nhiều tuần nay là hiện tượng khí hậu chưa từng có, một dấu hiệu báo trước 2023 sẽ là năm nóng kỷ lục. Những tuần qua, nhiệt độ trung bình ở khu vực này đều đã vượt trên 40°C. Ở nhiều vùng của Ấn Độ, nhiệt độ đo được là 45°C. Các nhà khí hậu học đều nhất trí cho rằng đây là đợt nóng tháng Tư tồi tệ nhất lịch sử Châu Á.
Nhiệt độ ở khu vực Đông Nam Á cũng tăng cao chưa từng thấy : Thái Lan, Miến Điện hay Lào nhiệt độ nhiều ngày đo được từ 44 đến hơn 45°C. Ngoài những thiệt hại về kinh tế, đã có nhiều người chết vì nắng nóng được ghi nhận, như ở Ấn Độ.
Các làn sóng nắng nóng liên tục xuất hiện. Những hiện tượng này hoàn toàn phù hợp với những điều mà các chuyên gia khí hậu của Liên Hiệp Quốc GIEC đã cảnh báo về tình trạng biến đổi khí hậu, Trái đất bị hâm nóng.
Anh Vũ
Ukraine : Tổng thống Zelensky ban hành đạo luật xóa dấu tích Nga khỏi nơi công cộng
RFI, 23/04/2023
Tối 21/04/2023, tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã ký ban hành đạo luật cấm các tên các danh nhân hay sự kiện liên quan đến lịch sử Nga xuất hiện tại các nơi công cộng của Ukraine. Đây là một bước trong tiến trình phi địa danh Nga ở Ukraine, đã khá phổ biến từ sau cuộc cách mạng Cam 2014 và được dấy lên mạnh mẽ từ khi Nga phát động cuộc xâm lược Ukraine hồi tháng 2/2022.
Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky trong một sự kiện tại Izium, ngày 14/09/2022. AP - Leo Correa
Thông tín viên Stéphane Siohan tại Kiev tường trình :
Từ đầu cu Ukraina ộc chiến tranh trên quy mô lớn, nhiều tượng đài tưởng niệm các danh nhân Nga như nữ hoàng Catherine II ở Odessa, đã bị tháo dỡ và nhiều đường phố cũng bị đặt lại tên. Nhưng cho đến nay, các sáng kiến như vậy vẫn do chính quyền địa phương và hội đồng nhân dân quyết định.
Từ giờ trở đi, việc loại bỏ tên địa danh có gốc gác Nga là một chính sách của Nhà nước Ukraine.
Luật mới cấm các tên gọi hay các danh hiệu mang biểu tượng nước Nga như các địa điểm, thành phố, mốc thời gian hay các sự kiện lịch sử hoặc các danh nhân văn hóa... Cơ quan lập pháp chỉ được làm việc này theo đòi hỏi của nhân dân.
Hồi tháng Giêng năm nay, một kiến nghị của công dân đã thu thập được hơn 100 nghìn chữ ký đòi đặt lại tên quảng trường Lev Tolstoy, một trong số các quảng trường chính ở thủ đô Kiev, thành quảng trường các "Anh Hùng Ukraine".
Sắp tới, trạm tàu điện ngầm "tình hữu nghị các dân tộc", một dấu tích khẩu hiệu tuyên truyền thời Liên Xô sẽ được đặt lại tên gốc theo khu phố.
Đạo luật do tổng thống Volodymyr Zelensky ký ban hành hôm 21/04 sẽ có hiệu lực trong 3 tháng nữa. Cũng cần phải nhắc lại, tiếng Nga là tiếng mẹ đẻ của chính ông Zelensky. Sau đó các tổ chức tập thể sẽ có 6 tháng để giải tỏa khỏi các nơi công cộng những biểu tượng Nga.
RFI tiếng Việt, 23/04/2023
****************************
Chiến tranh Ukraine : Nga dồn hỏa lực hy vọng chiếm dứt điểm Bakhmut
Thanh Hà, RFI, 23/04/2023
Bộ quốc phòng Nga chiều ngày 22/04/2023 loan báo "các nhóm tấn công" đã giành được thêm ba quận tại khu vực ở phía đông thành phố Bakhmut. Hãng tin Anh Reuters lưu ý trong thời gian gần đây, "đôi khi quân đội Nga sử dụng cụm từ các toánh lính tấn công để chỉ quân của lực lượng lính đánh thuê Wagner".
Pháo binh Ukraine tấn công vào vị trí quân Nga trên mặt trận Bakhmut, Donetsk, Ukraine, ngày 19/04/2023. AP - Roman Chop
Thông cáo của Bộ Quốc phòng Nga cho biết thêm các nhóm lính tấn công đó đã "kềm hãm được các đơn vị của Ukraine ở bên sườn, đồng thời yểm trợ các quân nhân Nga trong nỗ lực đánh chiếm thành phố" Bakhmut. Thông cáo của Moskva không đi sâu hơn vào chi tiết. Sau nhiều tháng giao tranh bất phân thắng bại, Bakhmut hoàn toàn bị tàn phá.
Cũng tại khu vực miền đông Ukraine, chính quyền Kharkiv cho biết tối 22/04/2023 Nga đã phóng ít nhất 5 hỏa tiễn vào thành phố này, nhiều khu nhà dân bị hư hại. Theo tổng kết của chính quyền Kiev, trong 24 giờ qua, quân Nga đã bắn hơn 50 quả đại bác, tiến hành 5 đợt tấn công bằng drone và rocket nhắm vào vùng Zaporijia, cách thủ đô Kiev gần 500 km về hướng đông nam. Một lần nữa Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế AIEA báo động những "rủi ro nghiêm trọng về mặt an toàn" đối với nhà máy điện hạt nhân lớn nhất Châu Âu do quân đội Nga kiểm soát từ hơn một năm qua.
Nga hoàn tất đào tạo lính Belarus sử dụng vũ khí hạt nhân
Tại Minsk, Bộ Quốc phòng Belarus hôm 22/04/2023 cho biết đơn vị được điều sang Nga để được đào tạo sử dụng hệ thống phóng tên lửa có mang theo đầu đạn hạt nhân Iskander đã hoàn thành nhiệm vụ. Nhóm này đã trở về nước.
Bốn tuần trước, tổng thống Nga, Vladimir Putin loan báo triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật trên lãnh thổ Belarus. Hành động này nhằm cảnh cáo NATO yểm trợ quân sự Ukraine. Đầu tháng 2/2023 Belarus khẳng định quân đội hoàn toàn tự chủ trong kỹ thuật sử dụng Iskander đã được Nga cung cấp. Theo Reuters, đến này 04/04/2023 Minsk đã điều một số các đơn vị sang Nga để học hỏi kỹ thuật này. Các đơn vị nói trên đã "quay lại Belarus hôm Thứ Bảy, 22/04".
Thanh Hà
**************************
Đồng minh tăng tốc cấp xe tăng và huấn luyện binh sĩ giúp Ukraine
Trọng Thành, RFI, 22/04/2023
Khoảng 50 quốc gia đồng minh của Ukraine, họp tại căn cứ quân sự Mỹ Ramstein, Đức, hôm 21/04/2023, đã điểm lại các hỗ trợ quân sự cho Kiev trong những tháng qua và các phương tiện mà quân đội Ukraine cần để có thể giành lại các vùng lãnh thổ bị Nga chiếm đóng. Việc cung cấp xe tăng và huấn luyện binh sĩ cho Ukraine đang được tăng tốc.
Xe tăng M1A2 Abrams của Hoa Kỳ trong cuộc tập trận ở căn cứ quân sự Vaziani, Gruzia, ngày 18/05/2016. © Reuters / David Mdzinarishvili
Các xe tăng Abrams của Mỹ sẽ tới Đức trong những tuần tới để binh sĩ Ukraine có thể bắt đầu học cách sử dụng, theo phát biểu của bộ trưởng quốc phòng Mỹ Lloyd Austin hôm qua với báo giới. Một quan chức Mỹ ẩn danh cho Reuters biết là thời gian huấn luyện sẽ kéo dài khoảng 10 tuần lễ, với sự tham gia của hàng trăm binh sĩ Ukraine.
Bộ trưởng quốc phòng Đức Boris Pistorius thì cho biết việc đào tạo binh sĩ Ukraine sử dụng xe tăng Leopard cũng sẽ sớm bắt đầu trên lãnh thổ Đức, sau các khóa đào tạo đầu tiên tại Ba Lan. Theo bộ trưởng quốc phòng Đức, khoảng 80 xe tăng Leopard 1 và 2, mà Berlin hứa, sẽ được cấp cho Ukraine, từ nay đến cuối tháng 6 năm nay. Cũng tại cuộc họp ở Ramstein, Ukraine, Ba Lan và Đức đã đạt thỏa thuận lập một "trung tâm chung tại Ba Lan" để sửa chữa các xe tăng Leopard 2.
NATO tin tưởng Ukraine sẽ "giải phóng thêm nhiều lãnh thổ"
Theo bộ trưởng quốc phòng Mỹ, chỉ trong vòng vài tháng, các đồng minh đã cấp cho Ukraine tổng cộng "230 xe tăng và 1.550 xe bọc thép, cùng nhiều thiết bị quân sự, đạn dược cho 9 lữ đoàn thiết giáp mới của Ukraine". Lãnh đạo quốc phòng Mỹ khẳng định vũ khí hỗ trợ đã và đang giúp Ukraine giành được nhiều thắng lợi. Tổng thư ký NATO đặc biệt lưu ý đến nhu cầu lớn của Kiev về các phương tiện hậu cần quân sự.
Từ Bruxelles, thông tín viên RFI Pierre Bénazet cho biết cụ thể :
"Đối với bộ trưởng quốc phòng Mỹ Lloyd Austin, sự hỗ trợ của nhóm Ramstein đã giúp các lực lượng Ukraine đạt được "nhiều tiến bộ gấy ấn tượng mạnh" trên chiến trường. Về phần mình, tổng thư ký NATO tin tưởng Ukraine sẽ có thể giải phóng được "thậm chí nhiều hơn nữa" các lãnh thổ đã bị chiếm. Ông Jens Stoltenberg ủng hộ quyết tâm của các quốc gia thuộc nhóm Ramstein tiếp tục cung cấp vũ khí và thiết bị quân sự các loại cho Ukraine. Tổng thư ký NATO nói :
"Các đồng minh cung cấp một số lượng lớn xe tăng chiến đấu hiện đại và hiệu quả, đúng theo tiêu chuẩn của NATO, như các loại xe Leopard 2, Challenger của Anh, Abrams. Nhưng để xe tăng có thể hoạt động được, quý vị cần đến một lượng lớn đạn dược và nhiên liệu, và các xe kéo để có thể di chuyển được các loại thiết bị hạng nặng như xe tăng, xe cứu hộ. Tôi nghĩ rằng đôi khi chúng ta đánh giá thấp tất cả các hoạt động hậu cần phải được thực hiện, để xe tăng chiến đấu có thể vận hành. Chuyện này nghe có vẻ khá nhàm chán, nhưng khâu hậu cần là cực kỳ quan trọng. Bây giờ là cuộc chiến tiêu hao, và cuộc chiến tiêu hao đang trở thành cuộc chiến về hậu cần".
Ngoài việc tiếp tục nỗ lực quân sự của nhóm Ramstein, mọi con mắt hiện đang hướng về nỗ lực chính trị : tổng thống Volodymyr Zelensky thể hiện công khai hy vọng có được một lộ trình gia nhập NATO cho Ukraine tại hội nghị lần tới của Liên minh Bắc Đại Tây Dương, họp ở Litva vào tháng 7".
Tổng thống Ukraine dự hội nghị NATO
Hôm qua, tổng thư ký NATO xác nhận tổng thống Ukraine đã nhận lời mời của NATO dự hội nghị của khối tại Litva (từ 11/07 đến 12/07).
Về cam kết của Liên Âu cung cấp đạn dược cho Kiev, hôm qua, trên Twitter, ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kouleba bày tỏ lo ngại việc Liên Âu có thể không thực hiện được cam kết. Lãnh đạo ngoại giao Liên Âu Joseph Borell, hôm qua, cho biết đã trực tiếp trao đổi với ngoại trưởng Ukraine, bảo đảm cung cấp đủ và đúng thời hạn đạn dược cho Kiev.
Trọng Thành
