Hòa bình tại vùng Cận Đông thêm xa vời vì Donald Trump (RFI, 06/12/2017)
Khi loan báo việc công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, tổng thống Mỹ Donald chỉ công nhận một tình trạng đã tồn tại trong thực tế, nhưng hành động này có nguy cơ làm đổ vỡ tiến trình hòa bình mà chính quyền của ông đang muốn thúc đẩy, thậm chí càng làm cho vùng Cận Đông bùng nổ trở lại.
Cờ Mỹ và Israel trước đại sứ quán Hoa Kỳ tại Tel Aviv, ngày 05/12/2017 - Reuters
Theo ghi nhận của hãng tin Mỹ AP, hiện nay, Nhà nước Do Thái đã mặc nhiên chiếm hữu Jerusalem và chọn nơi này làm thủ đô của mình. Văn phòng của thủ tướng Israel Netanyahu, nhiều định chế Nhà nước như Quốc Hội, Toà Án Tối Cao hay bộ Ngoại Giao đều đã đặt trụ sở tại đấy. Khi đến thăm Israel, tất cả các lãnh đạo thế giới đều lập tức đến Jerusalem để tiếp xúc với các quan chức Israel.
Thế nhưng, việc Mỹ công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel lại mang một ý nghĩa biểu tượng sâu sắc, cho thấy rằng Hoa Kỳ thiên hẳn về phía Israel, đi ngược lại quan điểm chung của thế giới, vốn không hề công nhận việc Israel đơn phương chiếm đóng phần phía đông của thành phố này vào năm 1967, và cho rằng quy chế tối hậu của thành phố mà cả Israel lẫn Palestine đều muốn làm thủ đô của mình, phải được giải quyết thông qua đàm phán giữa hai bên liên quan.
Từ khi nhậm chức, Donald Trump đã cố thúc đẩy một thỏa thuận hòa bình giữa Israel và Palestine, và đầu tư rất nhiều nỗ lực để đặt nền tảng cho một sáng kiến hòa bình mà ông thường gọi là "thỏa thuận tối hậu". Con rể của ông đồng thời là cố vấn thân cận của ông là Jared Kushner đang cố thực hiện kế hoạch đó, trong lúc một phụ tá thân cận của ông là Jason Greenblatt, đã liên tục làm con thoi trong khu vực để đàm phán với Israel, Palestine và các nước Ả Rập khác.
Thế nhưng, Palestine đã từng cảnh báo rằng việc thay đổi quy chế của Jerusalem đồng nghĩa với việc phá vỡ những nỗ lực hòa bình mà Mỹ đang tiến hành, đồng thời lưu ý về nguy cơ dân Palestine biểu tình chống lại một quyết định bất công và thiên vị, với khả năng bạo động trở nên toàn diện.
Nguy cơ bạo động rất lớn vì lẽ cho đến nay, các vụ bạo động giữa người Palestine và Israel đều chủ yếu bắt nguồn từ vấn đề Jerusalem. Trong thời gian qua, các nhóm Hồi giáo cực đoan như Al Qaeda, Hezbollah hay Hamas đều dùng vấn đề Jerusalem để kích động tinh thần chống Israel và bài Mỹ.
Lãnh tụ phong trào Hồi giáo Palestine Hamas, Ismail Haniyeh, đã lên tiếng cảnh cáo rằng người Palestine khắp nơi sẽ không bỏ qua và sẽ dùng "mọi phương thức để bảo vệ lãnh thổ và thánh địa của mình".
Khi từ bỏ thái độ trung lập, ít ra là trên mặt hình thức, trong cuộc tranh chấp Israel-Palestine, tổng thống Trump cũng đã mặc nhiên đi ngược lại mong muốn chung của thế giới, và phớt lờ những khuyến cáo của các đồng minh Châu Âu hay Ả Rập.
Không được sự đồng tình của các nước Ả Rập, tiến trình hòa bình mà ông Trump muốn thúc đẩy bị cho là đã bị thất bại ngay từ trong trứng nước.
Theo các nhà phân tích, khi quyết định công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, đồng thời tiến đến việc di chuyển đại sứ quán Mỹ từ Tel Aviv qua Jerusalem, tổng thống Trump đã thực hiện một lời hứa lúc tranh cử, thỏa mãn giới cử tri đã ủng hộ ông, thế nhưng ông đã làm cho Mỹ bị cô lập thêm, và làm cho triển vọng hòa bình ở vùng Trung Đông thêm xa vời.
Trọng Nghĩa
***********************
Thế giới phản đối Donald Trump công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel (RFI, 06/12/2017)
Theo thông báo, vào lúc 18 giờ quốc tế ngày 06/12/2017, tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ thông báo một quyết định có thể làm đảo lộn tình hình Trung Đông. Nếu Washington dời sứ quán về Jerusalem hay công nhận thành phố thánh của ba tôn giáo lớn là thủ đô của Israel thì vai trò trọng tài của Mỹ tại lò lửa này xem như chấm dứt từ đây. Không riêng gì thế giới Hồi giáo, từ Đông sang Tây, quốc tế đồng loạt khuyến cáo tổng thống Mỹ. Câu hỏi đặt ra là Donald Trump lý giải như thế nào ?
Toàn cảnh khu Đền Thờ Núi (mầu vàng) và bức Tường Than Khóc tại khu phố cổ Jerusalem. (Ảnh chụp ngày 06/12/2017) Reuters
Từ Washington, thông tín viên Anne Corpet giải thích :
Theo giải thích của Nhà Trắng, thông báo này sẽ không làm thay đổi gì về vấn đề biên giới giữa Israel và Palestine cũng như quy chế của khu thánh địa đền thờ. Nói cách khác, Donald Trump sẽ không nói Jerusalem là "thủ đô thống nhất" của Nhà nước Do Thái bởi vì một nguồn tin của Nhà Trắng vào chiều hôm qua giải thích rằng tổng thống Trump thông hiểu khát vọng của người Palestine và ông lạc quan về viễn cảnh hai bên, Israel và Palestine, đạt được một hiệp định hoà bình.
Theo chính quyền Mỹ, tuyên bố Jerusalem là thủ đô của Israel chỉ là một động thái đơn giản nhìn nhận một thực tế bởi vì hầu hết các định chế, cơ quan của Israel đều tập trung ở thành phố thánh này. Mỹ không hề thay đổi chính sách. Một viên chức của Nhà Trắng đã tuyên bố như thế vào chiều hôm qua, dường như để làm giảm bớt tầm quan trọng hay hệ quả của thông báo này.
Làn sóng phản đối
Từ 24 giờ qua, cả thế giới lo ngại phản ứng của dân chúng Ả Rập cũng như của người Palestine. Nhiều tổ chức Palestine kêu gọi xuống đường. Tình hình căng thẳng được thấy rõ : bộ Ngoại Giao Mỹ cấm nhân viên đi lại ở Jerusalem và Cisjordanie.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu hoàn toàn im lặng.
Chủ tịch Palestine, Mahmoud Abbas, trong cuộc điện đàm với tổng thống Mỹ, cảnh báo về hệ quả an ninh, hoà bình trong khu vực. trong khi đó, một đại diện của Cơ quan quyền lực Palestine ở Luân Đôn chỉ trích Mỹ "tuyên chiến với 1,5 tỷ tín đồ đạo Hồi".
Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson bay sang Bruxelles để thuyết phục Liên Hiệp Châu Âu ủng hộ nhưng gặp thái độ khước từ của 28 thành viên.
Ryad, đồng minh thân thiết của Mỹ, cảnh báo tổng thống Trump coi chừng "sự phẫn nộ" của người Hồi giáo. Ankara dự báo "nguy cơ bão lửa" trong lúc tổng thống Recep Erdogan thông báo triệu tập hội nghị các nước Hồi giáo ngày 13/12.
Trung Quốc lo ngại "bạo lực leo thang". Toà Thánh Vatican, qua tuyên bố của đức giáo hoàng, kêu gọi đến "sự khôn ngoan và thận trọng" nhắn nhủ các tác nhân tôn trọng "quy chế hiện trạng của Jerusalem, thánh địa của ba tôn giáo lớn Hồi giáo, Thiên Chúa Giáo và Do Thái Giáo".
Tú Anh
**********************
Donald Trump : 'Jerusalem là thủ đô Israel' (BBC, 06/12/2017)
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố từ nay Mỹ công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, đảo ngược chính sách của Mỹ nhiều thập niên qua.
Ông Trump nói Mỹ vẫn ủng hộ giải pháp hai nhà nước cho xung đột giữa Israel và người Palestine
Israel gọi đây là sự kiện "lịch sử" nhưng quốc tế chỉ trích mạnh mẽ.
Ông Trump nói Mỹ vẫn ủng hộ giải pháp hai nhà nước cho xung đột giữa Israel và người Palestine.
Nhưng ông nói việc công nhận thủ đô Israel là "bước đi phải làm từ lâu".
"Hôm nay, chúng tôi rốt cuộc thừa nhận điều rõ ràng : rằng Jerusalem là thủ đô Israel".
"Đây chỉ là thừa nhận thực tế. Đây cũng là điều đúng phải làm", ông Trump tuyên bố tại Nhà Trắng hôm 6/12.
Lãnh đạo người Palestine Mahmoud Abbas lên án, nói Mỹ không còn có thể là phía giúp đàm phán hòa bình.
Người Palestine xem Đông Jerusalem là thủ đô cho một nhà nước tương lai.
Theo hiệp định hòa bình Israel-Palestine 1993, quy chế của Jerusalem sẽ chỉ được bàn sau này.
Quốc tế lâu nay không công nhận chủ quyền của Israel với Jerusalem, và mọi quốc gia - kể cả Mỹ - vẫn đặt sứ quán ở Tel Aviv.
Tại Nhà Trắng hôm 6/12, ông Trump tuyên bố việc công nhận phù hợp với "lợi ích của Mỹ, và sự theo đuổi hòa bình giữa Israel và người Palestine".
Ông nói bộ ngoại giao Mỹ sẽ bắt đầu chuẩn bị chuyển sứ quán sang Jerusalem.
Phản ứng
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu hoan nghênh tuyên bố và nói Israel biết ơn Tổng thống Trump.
Còn lãnh đạo người Palestine, ông Mahmoud Abbas, nói Jerusaelm là "thủ đô vĩnh cửu của nhà nước Palestine".
Phong trào Hồi giáo Hamas tuyên bố quyết định của ông Trump sẽ "mở ra cánh cửa địa ngục" cho lợi ích của Mỹ trong khu vực.
Thế giới Hồi giáo, kể cả những nước đồng minh của Mỹ, đã phản đối.
Vua Salman của Ả Rập Saudi nói việc này sẽ "khiêu khích người Hồi giáo toàn thế giới".
Thủ tướng Anh Theresa May nói bà không đồng tình với Mỹ, một quyết định mà bà nói "không có lợi cho triển vọng hòa bình khu vực".
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nói Pháp không ủng hộ và kêu gọi bình tĩnh.
Kênh CNN của Mỹ dẫn nguồn "các viên chức cao cấp" nói rằng có sự chia rẽ trong cố vấn chính phủ Mỹ.
Theo các nguồn này, Bộ trưởng quốc phòng James Mattis, Giám đốc CIA Mike Pompeo và Ngoại trưởng Rex Tillerson không đồng tình. Nhưng Phó tổng thống Mike Pence, Đại sứ ở LHQ Nikki Haley và Đại sứ Mỹ ở Israel David Friedman ủng hộ việc công nhận.
*******************
Ý định của Trump về Jerusalem bị quốc tế phản ứng (VOA, 06/12/2017)
Ngoại trưởng Rex Tillerson nói chuyện với Vua Ả rập Xê- út Salman trước cuộc họp tại Riyadh, Ả rập Xê- út, ngày 22/10/2017.
Vua Saudi Arabia Salman nói với Tổng thống Mỹ, Donald Trump, là bất cứ quyết định nào "dời tòa đại sứ Mỹ tại Israel đến Jerusalem trước khi đạt được một giải pháp hòa bình lâu dài sẽ khơi dậy bức xúc trong người Hồi giáo, truyền thông nhà nước Saudi Arabia loan báo ngày 5/12.
Truyền thông nhà nước cho biết là Vua Salman đã nhận được điện thoại của Tổng thống Trump về những phát triển trong vùng và trên thế giới.
"Bất cứ quyết đoán nào của Tổng thống Mỹ về quyền sở hữu Hai Ngôi đền Thiêng liêng và bất cứ loan báo nào của Hoa Kỳ liên hệ đến tình hình Jerusalem trước khi đạt được một giải pháp lâu dài sẽ làm tổn hại đến những cuộc đàm phán và gia tăng căng thẳng trong khu vực", thông tấn xã nhà nước SPA cho biết.
Thông tấn xã này trích lời của Vua Salman nói rằng Saudi Arabia ủng hộ người dân Palestine và những quyền lịch sử của họ và xác định là "một bước nguy hiểm như vậy sẽ làm bùng lên cảm xúc mạnh mẽ của người Hồi giáo trên toàn thế giới vì vị thế của Jerusalem và đền al-Aqsa…"
Trong khi đó cũng vào ngày 5/12, Tổng thống Palestine, Mahmoud Abbas, thúc đẩy Đức Giáo Hoàng và các nhà lãnh đạo Nga, Pháp, và Jordan can thiệp chống lại ý định của ông Trump dời tòa đại sứ Mỹ tại Israel đến Jerusalem, phát ngôn viên của ông Abbas cho hay.
"Tổng thống Abbas lên tiếng sau khi điện đàm với Tổng thống Nga, Tổng thống Pháp, Đức Giáo Hoàng và Vua Abdullah của Jordan. Ông nói với các nhà lãnh đạo này là ông bác bỏ một động thái như vậy và ông yêu cầu những người này can thiệp để ngăn việc này không xảy ra", ông Nabil Abu Rdainah nói với Reuters.
Ông nói thêm ông Abbas không được thông báo về thời điểm của kế hoạch dời tòa đại sứ từ Tel Aviv đến Jerusalem.
********************
Quy chế Jerusalem : Liên Hiệp Châu Âu khuyến cáo Donald Trump (RFI, 05/12/2017)
Hoa Kỳ coi chừng "hệ quả nghiêm trọng" nếu tổng thống Mỹ Donald Trump xem Jerusalem là thủ đô của Israel và dời sứ quán Mỹ về thành phố này.
Khu phố cổ Jerusalem. Ảnh ngày 04/12/2017 - Reuters
Thông báo của văn phòng đại diện ngoại giao tối cao của Liên Hiệp Châu Âu công bố ngày 05/12/2017, kêu gọi "tập trung nỗ lực vực dậy tiến trình hòa bình giữa Israel và Palestine cũng như phải tránh những hành động làm tan vỡ tiến trình này".
Lời cảnh báo của Liên Hiệp Châu Âu trực tiếp nhắm vào tổng thống Mỹ Donald Trump vào thời điểm Nhà Trắng, trong tuần này, thông báo quyết định, có hay không, chuyển tòa đại sứ từ Tel Aviv về Jerusalem.
Sau phản ứng chống đối của chính quyền Palestine và các đồng minh Ả Rập, ngày 04/12/2017, tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã điện đàm với tổng thống Mỹ Donald Trump để bày tỏ "quan ngại". Từ năm 1995, sau khi Quốc hội Mỹ biểu quyết một đạo luật dời sứ quán về thành phố thánh mà Israel tuyên bố là "thủ đô", cứ sáu tháng một lần, lãnh đạo hành pháp Mỹ phải quyết định.
Theo AFP, giới phân tích dự đóan ông Trump sẽ chọn giải pháp trung dung : gián tiếp nhìn nhận Jerusalem là thủ đô của Israel, nhưng đình hoãn quyết định dời tòa đại sứ.
Tổ chức Hợp Tác Hồi giáo OCI từ Riyad thông báo sẽ triệu tập "thượng đỉnh" nếu tổng thống Mỹ loan báo công nhận Jeusalem là thủ đô của Israel. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Erdogan, chủ tịch luân lưu của OCI đe dọa "cắt đứt quan hệ với Israel", nếu chuyện này xảy ra : "tổng thống Trump, Jerusalem là lằn ranh đỏ của người Hồi giáo".
Tú Anh
*********************
EU cảnh báo TT Trump định công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel (VOA, 05/12/2017)
Nhà ngoại giao hàng đầu của Liên Hiệp Châu Âu, Federica Mogherini, hôm thứ Ba 5/12 nói "cần phải tránh hoàn toàn bất kỳ hành động nào làm suy yếu" nỗ lực hòa bình nhằm thành lập hai nhà nước cho người Israel và Palestine, theo hãng tin Reuters.
Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson và bà Federica Mogherini, Nhà ngoại giao hàng đầu của Liên Hiệp Châu Âu, tại Brussels, Bỉ, ngày 5/12/2017.
Bà Mogherini phát biểu như vậy bên cạnh Ngoại trưởng Hoa Kỳ Rex Tillerson tại Brussels, trong khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đang cân nhắc việc công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel.
Bà Mogherini nói "cần tìm ra giải pháp thông qua đàm phán để giải quyết tình trạng cho Jerusalem như là thủ đô tương lai của hai nhà nước", và bà nhấn mạnh rằng EU ủng hộ nỗ lực mở lại các cuộc đàm phán hòa bình có ý nghĩa.
Bà nói rằng 28 bộ trưởng ngoại giao của EU sẽ cùng nhau thảo luận vấn đề này với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tại Brussels vào thứ Hai tới, sau đó sẽ có cuộc gặp tương tự với Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas vào đầu năm 2018.