Tranh chấp Biển Đông giữa Trung Quốc và Việt Nam không chỉ giới hạn trên biển với những va chạm xung quan việc đánh cá, khoan dầu, mà nó còn mở rộng vào phòng làm việc của các học giả hai bên.

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị (trái) và Ngoại trưởng Việt Nam Phạm Bình Minh, tại một cuộc họp báo ở Hà Nội, ngày 1/4/2018. AFP

Người ta biết gì về học giả Trung Quốc nghiên cứu Biển Đông và quan hệ Việt Trung ?

Tiến sĩ Nguyễn Thành Trung, Trưởng Khoa quan hệ quốc tế tại Đại học Khoa học xã hội nhân văn Thành phố Hồ Chí Minh trình bày vấn đề này.

Ông Nguyễn Thành Trung có bằng Tiến sĩ quan hệ quốc tế tại Đại học Virginia, Hoa Kỳ, và cũng là cựu sinh viên Đại học Phúc Đán, ở Thượng Hải. Ông thông thạo tiếng Trung Quốc và có quan hệ nhiều với giới học giả nước này.

Nguyễn Thành Trung : Theo tôi được biết thì giới học giả nghiên cứu về quan hệ Việt Trung hiện nay cũng không có nhiều, bởi vì đa số học giả Trung Quốc vẫn tập trung vào các mối quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ, Trung Quốc Nhật Bản, Trung Quốc với Nga hay là EU (Cộng đồng Châu Âu), đó là các mối quan tâm chính của các học giả Trung Quốc. Nhưng bên cạnh đó cũng có một số ít nghiên cứu nhiều về mối quan hệ Việt Trung và tình hình Biển Đông.

Về mối quan hệ Việt Trung thì đa số lạc quan, có nghĩa là họ hy vọng về sự tốt dần lên của mối quan hệ hai nước. Nhưng đối với vấn đề Biển Đông thì họ đều giữ một quan điểm, cũng không lạ, là nhất quán với quan điểm của Chính phủ Trung Quốc, tức là Biển Đông thuộc chủ quyền của họ. Và họ cố gắng tiến hành các tranh luận khoa học để cố gắng chứng minh quan điểm của Trung Quốc về Biển Đông.

Kính Hòa : Nếu chúng ta đứng ở một góc nhìn của phương Tây, Mỹ hay Châu Âu, khi nói về các quan hệ quốc tế, chúng ta hay phân chia những quan điểm như là diều hâu, hay bồ câu, vậy giới học giả Trung Quốc có thế không khi nhìn quan hệ Việt Trung và Biển Đông ?

Nguyễn Thành Trung : Theo tôi biết thì phần lớn học giả Trung Quốc, khi họ ở Trung Quốc thì họ vẫn phải chịu ảnh hưởng của Chính quyền Trung Quốc. Tất nhiên là cũng có một số ủng hộ việc Trung Quốc giải quyết chuyện Biển Đông bằng con đường luật pháp quốc tế. Số này lại không nhiều.

Kính Hòa : Sự nghiên cứu về Biển Đông của họ trong thời gian vừa qua để đưa ra những chứng liệu gọi là lịch sử, có tiến triển nào hay không ?

Nguyễn Thành Trung : Hiện tại họ sử dụng tranh luận là nhiều hơn là các chứng cứ lịch sử. Tôi thấy một khuynh hướng hiện nay ở Trung Quốc là họ cũng không chú trọng những chứng cứ lịch sử để ủng hộ vị thế của họ ở Biển Đông, mà họ sử dụng các học giả Trung Quốc học ở nước ngoài cũng như những học giả tại Đại lục, các giáo sư chuyên nghiên cứu về luật, các giáo sư chuyên nghiên cứu về quan hệ quốc tế, chính trị quốc tế, thậm chí họ mời cả những giáo sư nước ngoài tới làm việc ở những viện nghiên cứu của họ ở khu vực phía Nam Trung Quốc để tạo ra một sự tranh luận, để chứng minh rằng Biển Đông là một vùng lãnh hải của Trung Quốc. Chúng ta cũng biết có một ông nổi tiếng người Mỹ là Mark Valencia, ông này ủng hộ quan điểm của Trung Quốc tại khu vực Biển Đông.

Kính Hòa : Chúng ta có thể kể một số học giả Trung Quốc nghiên cứu về Biển Đông và quan hệ Việt Trung ?

Nguyễn Thành Trung : Về quan hệ Việt Trung, ở khu vực Quảng Tây có một ông chuyên nghiên cứu về mậu dịch biên giới Việt Nam Trung Quốc là ông Cổ Tiểu Tùng, và các ông Trâu Khắc Nguyên, Ngô Sĩ Tồn, Trương Kiệt, Chu Hoa Hữu, bà Nông Hồng. Đó là một số vị chuyên nghiên cứu về Biển Đông người Trung Quốc.

Kính Hòa : Những trung tâm nghiên cứu Biển Đông, Việt Nam, quan hệ Việt Trung thì tập trung ở khu vực nào, đại học nào ?

Nguyễn Thành Trung : Nằm ở khu vực tỉnh Quảng Tây. Có một trung tâm nghiên cứu về Biển Đông mà Trung Quốc gọi là Biển Hoa Nam, đặt tại Đảo Hải Nam. Thậm chí là Trung Quốc còn thành lập một trung tâm nghiên cứu về Trung Quốc mà trước đây báo chí Mỹ nói rất nhiều, đặt tại Virginia, Mỹ, do bà Nông Hồng làm giám đốc trung tâm. Đây là cái cách mà Trung Quốc gây sức ép, gây ảnh hưởng lên giới học giả của Mỹ, ngay tại nước Mỹ.

Kính Hòa : Đối với giới học giả Việt Nam nghiên cứu về Biển Đông, quan hệ Việt Trung, thì ông nghĩ rằng có cách quan hệ như thế nào, tranh luận như thế nào với học giả Trung Quốc ?

Nguyễn Thành Trung : Đối với giới học giả Việt Nam, mặc dù đã có một số học giả trẻ, có khả năng về ngoại ngữ, nhưng so với Trung Quốc thì vẫn còn ít, chưa kể là chúng ta không có kinh phí để thực hiện những nghiên cứu của chúng ta, vì vậy chúng ta cũng khó mời được các học giả nước ngoài, nghiên cứu cùng chúng ta để nghiên cứu về Biển Đông, cũng như là tranh thủ sự ủng hộ của họ về chủ quyền của ta ở Biển Đông. Nhân vật lực, tất cả mọi thứ, chúng ta thua sút rất nhiều so với Trung Quốc. Chính phủ nên xem vấn đề này để tạo nên sự chuyển biến mới trong thời gian tới. Số lượng học giả Trung Quốc ở nước ngoài ngày càng đông đảo hơn, cả về luật quốc tế, chính trị quốc tế, quan hệ quốc tế, họ đang tạo ra một bình diện mới về tranh luận học thuật về chủ quyền Biển Đông.

Kính Hòa : Đa số học giả Trung Quốc nhìn quan hệ Việt Trung với cái nhìn tích cực, lý do nào để họ dựa vào đó mà cho rằng quan hệ này sẽ tích cực, mà họ không thấy rằng vấn đề Biển Đông sẽ là một trở ngại cho quan hệ này hay sao ?

Nguyễn Thành Trung : Họ cũng biết vấn đề Biển Đông là một trở ngại cho mối quan hệ, họ nghĩ rằng là kể từ khi hai nước bình thường hóa quan hệ ngoại giao từ năm 1991 đến nay, Việt Nam và Trung Quốc đã thiết lập được điều gọi là thể chế hóa rất nhiều kênh, về mặt ngoại giao. Có nghĩa là giữa hai nước có nhiều kênh liên lạc với nhau nhiều hơn. Không chỉ về mặt đảng mà còn về mặt chính quyền. Các bộ cũng có sự kết nối với nhau, nhiều kênh liên lạc hơn. Mỗi năm đều có hội đàm cấp cao giữa hai chính phủ, một là Việt Nam sang thăm Trung Quốc, hay Trung Quốc sang Việt Nam. Việc này tạo kênh liên lạc thường xuyên giữa hai nước, có thể tránh được những rủi ro hay sự leo thang không đáng có giữa hai bên.

Các học giả Trung Quốc đều hiểu rằng vấn đề Biển Đông không thể giải quyết trong một sớm một chiều, nhưng họ tin rằng là chính quyền hai quốc gia biết cách để tránh, để các vấn đề này không ảnh hưởng đến quan hệ giữa hai quốc gia.

Kính Hòa

Nguồn : RFA, 24/04/2018

Biển Đông là nơi nguy hiểm, bởi nơi đây có những tranh giành, tranh cãi chồng chéo giữa các nước.

Trung Quốc ngày nay vẽ bản đồ và tuyên bố chủ quyền với phần lớn diện tích Biển Đông dựa theo 'đường chữ U' được dựng từ cách diễn giải, dịch thuật sai lầm, theo tác giả Bill Hayton

Tình trạng tranh giành xảy ra đối với các nguồn tài nguyên biển. Tình trạng tranh giành xảy ra trong việc giữ thế cân bằng quyền lực trong khu vực.

Thế nhưng nằm bên dưới tất cả những thứ đó là việc tranh chấp chủ quyền quốc gia đối với hàng trăm hòn đảo, bãi đá nhỏ xíu.

Nếu nhìn vào mức độ chú ý đối với các cuộc tranh chấp hiện nay, thì quả rất đáng ngạc nhiên là không mấy ai chú tâm đến vấn đề gốc rễ.

Các chính phủ thì thích vờ như các tuyên bố chủ quyền của họ đối với các đảo, các bãi đá trên biển là có tính lịch sử và logic.

Tuy nhiên, sau nhiều năm nghiên cứu vấn đề, tôi thấy rõ rằng điều này không hề đúng.

Hiện hầu hết các rắc rối ở Biển Đông tập trung vào khu vực quần đảo Trường Sa và một ít thực thể ngầm gần sát với bờ biển của Việt Nam và Borneo.

Đây là những điểm nằm rất xa phần Trung Hoa lục địa, và Trung Quốc chưa bao giờ làm rõ nguồn gốc chính xác làm cơ sở cho tuyên bố của mình đối với các điểm này.

Theo nghiên cứu riêng của mình, tôi đi đến kết luận rằng tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc chỉ mới nổi lên, phát sinh từ việc biên dịch tồi và những đánh dấu không đúng trên bản đồ hồi thập niên 1930.

Kết luận của tôi là tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc đối với Quần đảo Trường Sa thực ra là một sai lầm.

Tuyên bố chủ quyền đầu tiên

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền tại Biển Đông bắt đầu từ năm 1907, từ chuyện người ta phát hiện ra là có một thương gia Nhật Bản hoạt động tại đảo Pratas (nằm giữa Hong Kong và Đài Loan).

Nishizawa Yoshiji khi đó đang khai thác phân chim tại đảo, và những lời đồn đại đã lan đến tận nước Mỹ.

Chính phủ Mỹ thông báo cho nhà Thanh vào cuối 1907, nhưng phải tới hơn một năm sau Bắc Kinh mới gửi một tàu ra điều tra.

Vào tháng Ba 1909, tin đồn được xác nhận là chính xác.

Việt Nam từng tổ chức triển lãm, trưng bày các bản đồ cổ để chứng minh chủ quyền đối với các quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa

Điều này làm dấy lên các cuộc phản đối tại miền nam Trung Quốc. Chính phủ Nhật Bản đồng ý đàm phán, cuối cùng dẫn tới việc Nhật thừa nhận chủ quyền của Trung Quốc đối với Pratas.

Tuy nhiên, cùng lúc, giới chức ở miền nam Trung Quốc biết về sự tồn tại của Quần đảo Hoàng Sa và bắt đầu lo rằng Nhật có thể sẽ chiếm khu vực này.

Điều này dẫn tới một cuộc thám hiểm vào tháng Năm và tháng Sáu 1909, qua đó Trung Quốc chính thức lần đầu tiên tuyên bố chủ quyền đối với Quần đảo Hoàng Sa.

Các tàu Trung Quốc đã trú lại quần đảo chỉ trong ba ngày trước khi quay về.

Chính quyền sau đó hoàn toàn không quan tâm đến nữa, và đã không quay trở lại cho tới thập niên 1920.

Nhầm lẫn

Một vụ việc quan trọng xảy ra sau đó đã dẫn đến sự nhầm lẫn, mà ảnh hưởng của nó vẫn còn ở Biển Đông ngày nay.

Vào tháng Mười Hai 1931, Pháp tuyên bố chủ quyền đối với Quần đảo Hoàng Sa. Chín tháng sau đó, Trung Quốc phản đối.

Tháng Bảy 1933, trong lúc chính phủ hai nước vẫn đang tranh cãi về Quần đảo Hoàng Sa, Pháp tuyên bố sáp nhập thêm sáu đảo thuộc Quần đảo Trường Sa.

Triển lãm, trưng bày các bản đồ cổ để chứng minh các quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa thuộc chủ quyền Việt Nam

Điều này khiến Trung Quốc rất bối rối.

Dựa trên các văn bản chính thức và báo chí thời đó, ta có thể thấy rằng giới chức Trung Quốc không hề biết về sự khác biệt giữa Trường Sa và Hoàng Sa.

Họ nghĩ rằng các đảo mà Pháp vừa sáp nhập vào thì chính là các đảo mà Trung Quốc đã tuyên bố chủ quyền hồi 1909.

Phải mất đến nhiều tuần điều này mới được làm sáng tỏ.

Trong các cuộc thảo luận, hải quân Trung Hoa Dân Quốc gửi điện tín cho Bộ Ngoại giao, xác quyết rằng Quần đảo Trường Sa không tồn tại ! Cuối cùng, chính phủ Trung Hoa Dân Quốc không phản đối các hành động của Pháp nữa.Tuy nhiên, sự bối rối nhầm lẫn này khiến cho Ủy ban Nghiên cứu Bản đồ Lãnh thổ và Lãnh hải của Trung Quốc tiến hành điều tra.

Trong số các nhiệm vụ của ủy ban có việc điều tra và diễn giải các bản đồ để thể hiện đâu là Hoàng Sa, đâu là Trường Sa.

Ủy ban cũng đặt tên tiếng Hoa cho các quần đảo, nhưng đơn giản chỉ là dịch thuật hoặc chuyển ngữ.

Bãi đá North Danger Reef (có nghĩa là bãi đá nguy hiểm ở phía bắc) được dịch sang tiếng Hoa thành Bắc Hiểm Tiêu (北險礁 ).

Quần đảo Trường Sa trở thành Tư Ba Lạp Thoát Đảo (斯巴拉脫島) (chuyển ngữ từ tên của vị thuyền trưởng người Anh, Richard Spratly), còn cụm bãi cạn Luconia được chuyển ngữ thành Lô Khang Ni Á Than (盧康尼亞滩).

Tuy nhiên, trong quá trình điều tra, ủy ban đã có một số sai lầm. Cơ quan này có vẻ đặc biệt lẫn lộn trong việc hiểu nghĩa các thuật ngữ hàng hải trong tiếng Anh, từ 'bank' (bãi ngầm) và từ 'shoal' (bãi nông).

Một bản đồ của Trung Quốc trong đó thể hiện đường chữ U trên Biển Đông

Cả hai từ này đều có nghĩa là một khu vực nước nông trên biển. Từ 'bank' mô tả một diện tích đất trồi lên từ đáy biển, trong lúc từ 'shoal' là cách mô tả trong hàng hải, bắt nguồn từ tiếng Anh cổ, có nghĩa là 'nông'.

Tuy nhiên, ủy ban đã chọn dịch cả hai chữ này thành 'than' (灘), là cách dịch xa xôi để chỉ 'bãi cát', một thực thể có thể nằm trên hoặc dưới mặt nước.

Ủy ban đã đặt tên cho một thực thể dưới nước, James Shoal (bãi ngầm James), cái tên Trung Quốc là Tằng Mỗ Than (曾姆滩), và một nơi khác, Vanguard Bank (bãi Tư Chính), cái tên Tiền Vệ Than (前衛滩).

Tằng Mỗ là chuyển ngữ từ 'James', và Tiền Vệ Than là dịch từ chữ 'vanguard', tức tiên phong, còn chữ Than là dịch chung cho cả hai từ 'bank' và 'shoal'. Việc dịch thuật như vậy đã tạo ra những hậu quả nghiêm trọng mà chúng ta sẽ thấy.

Vào năm 1936, Bạch Mi Sơ (白眉初), người sáng lập ra Hiệp hội Địa lý Trung Quốc, đã dùng các thông tin của ủy ban để xuất bản tập bản đồ Trung Quốc mà ông soạn, Trung Hoa Kiến thiết Tân đồ (中華建設新圖).

Dựa vào bản dịch của ủy ban, ông đã tạo ra sai phạm to lớn : Ông vẽ bãi ngầm James và bãi Tư Chính thành các đảo.

Tuyên bố chủ quyền đối với đường lưỡi bò của Trung Quốc khiến các nước láng giềng tức giận, đặc biệt là Việt Nam và Philippines

Sau đó, ông thêm một đường hình chữ U ở Biển Đông, với điểm xa nhất về phía nam là bãi ngầm James, và điểm xa nhất về phía tây nam là bãi Tư Chính.

Ý định của ông Bạch là hoàn toàn rõ ràng - đường vẽ này đánh dấu sự hiểu biết "khoa học" của ông về lãnh thổ hợp pháp của Trung Quốc.

Do sai phạm này của ông mà bãi ngầm James và bãi Tư Chính sau đó trở thành giới hạn tuyên bố chủ quyền lãnh thổ của Trung Quốc ở Biển Đông.

Đó là lần đầu tiên đường chữ U được vẽ trên một tấm bản đồ Trung Quốc. Tuy nhiên, đó không phải là một tài liệu của nhà nước mà chỉ là sản phẩm của một cá nhân đơn lẻ.

Tuyên bố chủ quyền của nhà nước

Tuy nhiên, sau Đệ nhị Thế chiến, hai đệ tử của ông Bạch là Phó Giác Kim (傅角今) và Trịnh Tư Ước (鄭資約) được Bộ Nội vụ Trung Hoa Dân Quốc thuê tư vấn về biên giới lãnh thổ.

Hai người này đã vẽ các bản đồ cho chính phủ vào năm 1946 và 1947, dẫn đến việc Trung Quốc chính thức tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông.

Các ông Phó và Trịnh đã dùng bản đồ của ông Bạch cùng 'đường chữ U'. Do vậy, Trung Quốc đã tuyên bố chủ quyền với cả các thực thể ngầm dưới nước là bãi ngầm James và bãi Tư Chính.

Điều này hoàn toàn vô lý, trừ phi bạn hiểu được phần kỳ quặc này của lịch sử. Tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc được đưa ra là kết quả của một loạt những sai lầm.

Dẫu chính quyền Trung Quốc ngày nay (Cộng hòa nhân dân Trung Hoa) muốn nói rằng họ có quyền từ xưa và chủ quyền lịch sử đối với các bãi ngầm, bãi đá ở Biển Đông, nhưng việc nghiên cứu chi tiết các bằng chứng cho thấy thực sự điều này mới chỉ xảy ra vào nửa đầu thế kỷ 20 mà thôi, và nó cũng thay đổi trong khoảng thời gian 40 năm. Triều nhà Thanh lần đầu tiên tuyên bố chủ quyền đối với Quần đảo Hoàng Sa vào năm 1909, nhưng không hề tuyên bố gì đối với Quần đảo Trường Sa cho đến tận 1948, và toàn bộ quá trình này chứa đựng nhiều nhầm lẫn và hiểu sai.

Bill Hayton

Nguồn : BBC, 09/04/2018

Trên đây là nội dung tóm tắt một bài nghiên cứu của tác giả Bill Hayton, phóng viên BBC đồng thời là học giả tại Viện nghiên cứu Chatham House tại London, Anh Quốc, sẽ đăng trên tạp chí 'Modern China' với tiêu đề 'The Modern Origins of China's South China Sea Claims : Maps, Misunderstandings, and the Maritime Geobody'.

Cuối tháng trước, Việt Nam đã ngưng dự án khoan dầu lớn đang tiến hành trong vùng biển tranh chấp giữa Trung Quốc và Việt nam ở Biển Đông, được cho là do áp lực của Trung Quốc. Sự kiện này cho thấy thách thức mà Việt Nam đang phải đối mặt trong việc bảo vệ lợi ích hàng hải quan trọng của mình khi Bắc Kinh tiếp tục khẳng định mạnh mẽ các yêu sách hàng hải.

Người Việt nam biểu tình gần Đại sứ quán Trung Quốc tại Hàn Quốc, 24 tháng Sáu, 2016. Ảnh : AP

Việt Nam không còn xa lạ đối với hành vi này của Trung quốc ở Biển Đông. Đối với Hà Nội, các tranh chấp chỉ là một phần của một vấn đề lớn hơn, kéo dài hàng thế kỷ vấn đề duy trì mối quan hệ với nước láng giềng khổng lồ phương Bắc, vốn đã đô hộ Việt nam gần một ngàn năm và đã đối đầu trong nhiều cuộc chiến, gồm cả cuộc chiến gần đây nhất vào năm 1979. Do gần gũi với Trung Quốc, sự chênh lệch lớn về năng lực tiềm tàng của Việt Nam so với Bắc Kinh và sự tiến hóa lịch sử lâu dài trong mối quan hệ hai bên, Việt Nam từ lâu đã theo đuổi một sự kết hợp giữa cam kết và cân bằng, nhận ra những đe dọa và cơ hội từ Bắc Kinh.

Tuy nhiên, sự cương quyết hiện tại của Trung Quốc, bắt đầu vào năm 2009, đã làm tăng mối quan ngại cho Hà Nội, cũng như các quốc gia khác ở Đông Nam Á. Mặc dù biểu hiện kịch tính nhất là triển khai một giàn khoan dầu nước sâu của Trung Quốc trong vùng biển mà Việt Nam tuyên bố chủ quyền vào năm 2014, hành động của Bắc Kinh thực sự bao trùm mọi thứ. Họ quấy nhiễu ngư dân, xây dựng và quân sự hóa các đảo san hô và đảo đá, và tham gia vào các hình thức cưỡng chế ngoại giao và kinh tế mà đôi khi vẫn không được tiết lộ cho công chúng. Các động thái của Trung Quốc thể hiện quyền lực muốn có khả năng kiểm soát Biển Đông để thực hiện các tuyên bố rộng khắp và bất hợp pháp của họ, ngay cả khi ảnh hưởng đến các quốc gia khác và bằng mọi giá.

Những căng thẳng gần đây với Việt Nam trong việc thăm dò dầu khí là kết qủa của chính sách này. Trung Quốc từ lâu đã luôn hô hào giá trị của "việc phát triển chung" của các nguồn lực với các nước láng giềng Đông Nam Á, ngay cả khi Bắc Kinh tiếp tục lấn lướt luật pháp quốc tế vốn giúp xác định được diễn biến sẽ tiến triển ra sao. Theo quan điểm của Bắc Kinh, những nỗ lực của Việt Nam đối với những gì mà họ cho là "phát triển đơn phương" đi ngược với trào lưu của cách tiếp cận đó, mặc dù Hà Nội chỉ đơn thuần là làm những gì cần cho sự an toàn và thịnh vượng của riêng mình.

Trung Quốc đã phản ứng với hàng loạt áp lực lẫn với mê hoặc để đưa thông điệp cho Việt Nam - đó là những rủi ro của các cuộc mạo hiểm lớn hơn nhiều so với bất kỳ những gì họ có được. Tháng 6 năm ngoái, trong một sự kiện được công bố rộng rãi, Trung Quốc đã huỷ bỏ một cuộc họp quốc phòng với Việt Nam, một phần trong nỗ lực chấm dứt việc thăm dò dầu khí của Việt Nam ở Biển Đông. Vào tháng 7, bị buộc phải chịu áp lực từ phía Trung Quốc, chính phủ Việt Nam yêu cầu công ty Repsol của Tây Ban Nha ngừng hoạt động khoan tại Lô 136/03, ở phía đông nam khu vực đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Bắc Kinh thường theo đuổi những hành động này với nỗ lực ổn định ở cấp Đảng Cộng sản và chính phủ Việt Nam, bao gồm các chuyến thăm cấp cao và thúc đẩy quan hệ kinh tế để củng cố quan điểm Trung Quốc là trung tâm của phát triển kinh tế ở Việt Nam.

Xu hướng này không thể hiện dấu hiệu nới lỏng sớm nào, như đã đưa tin vào cuối tháng 3 khi Repsol một lần nữa được lệnh đình chỉ một dự án ngoài khơi phía đông nam của Việt Nam, lần này là một dự án được gọi là "Cá Rồng Đỏ" 07/03, gần khu mà Repsol đã từng phải ngừng khoan. Reuters trích dẫn một nguồn xác nhận rằng do áp lực của Trung Quốc tcan dự vào quyết định tạm dừng dự án, trong khi chính phủ còn tranh luận liệu có nên đình chỉ hoặc chấm dứt hợp đồng của Repsol.

Những gợi ý rõ ràng và trực tiếp nhất của tập phim mới nhất này là kinh tế. Việt Nam khẳng định rằng cần phát triển các lĩnh vực này do nhu cầu về an ninh năng lượng, và với trữ lượng khoảng 45 triệu thùng dầu và 172 tỷ feet khối khí, Khối 07/03 không phải là dự án dầu khí nhỏ. Nếu dự án thực sự bị hủy bỏ vĩnh viễn, chính phủ Việt Nam sẽ không chỉ từ bỏ những lợi ích đó mà còn có thể sẽ phải chịu tổn thất bởi vì sẽ phải bồi thường cho Repsol và các đối tác các khoản đầu tư của họ, ước tính khoảng 200 triệu đô la.

Nhưng quyết định này cũng có thể có tác động lớn hơn đến các cuộc thăm dò dầu khí hiện có ở Biển Đông, bao gồm cả đầu tư nước ngoài. Rủi ro liên quan đến việc khoan dầu và khí đốt đang tiến hành hoặc đang được khoan khác sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm vị trí địa lý và các loại hoạt động được tiến hành. Nhưng nói chung, khi PetroVietnam, Tổng công ty dầu khí quốc gia của Việt Nam, tuyên bố một cách chần chừ trong một tuyên bố hiếm hoi trên trang mạng của họ về sự việc gần nhất về việc khoan dầu của Repsol rằng "sự tiến triển không thể đoán trước" ở Biển Đông "sẽ ảnh hưởng đến việc thăm dò dầu mỏ, khí đốt của công ty và nỗ lực thu hút các công ty nước ngoài đầu tư vào những mỏ dầu ngoài khơi".

Không có nghi ngờ về những ý nghĩa chiến lược sâu rộng ở đây. Hầu hết tất cả, sự kiện này là một lời nhắc nhở rằng, ngay cả Việt Nam, là nước đi đầu trong số bốn quốc gia có tranh chấp ở Đông Nam Á và lcó tiềm lực quân sự nhất, cũng đang phải vật lộn chống lại sự quyết đoán của Trung Quốc. Việc tạm hoãn khoan dầu dưới áp lực của Trung Quốc hai lần trong vòng chưa đầy một năm gây ra những lo ngại rằng lời nói của Washington về "một nước Đông Dương tự do và mở cửa" chỉ là nói suông. Với hành động đó, Bắc Kinh dường như đang tiến xa nữa trong việc tạo ra một trật tự Trung quốc tập trung không tự nguyện, áp đặt cái giá thực lên các quốc gia nhỏ hơn để ép buộc họ phải thối chí hoặc ít nhất là làm phức tạp quá trình ra quyết định ở Hà Nội, Manila và các thủ đô khác đủ để hạn chế khả năng phản ứng.

Để chắc chắn, mọi thứ vẫn nên lạc quan. Các hoạt động thăm dò dầu khí đang được tiến hành chỉ là một phần trong nỗ lực của Việt Nam để đạt được an ninh năng lượng. Và các dự án của Repsol chỉ là một trong số những dự án đang được tiến hành; những dự án khác không chỉ bao gồm các công ty trong nước mà còn các doanh nghiệp nước ngoài như ExxonMobil của Hoa kỳ và ONGC Videsh của Ấn Độ. Các thành tố khác trong hành động cân bằng của Việt Nam đối với các hoạt động của Trung Quốc như đầu tư vào hiện đại hóa quân sự và tăng cường quan hệ với các cường quốc Châu Á Thái Bình Dương khác như Nhật Bản, Ấn Độ và Hoa Kỳ không chỉ tiếp tục mà còn tăng tốc. Chính sách của Việt Nam trong lĩnh vực này còn xa mới được xác định trước. Thực tế là Việt nam vẫn là một quốc gia độc đảng không che giấu thực tế rằng có những cuộc tranh luận về những vấn đề này ở trong nước, hoặc một quyết định hoặc kết quả duy nhất phản ánh một quan điểm rộng hơn.

Mọi thứ diễn ra như thế nào cũng sẽ phụ thuộc vào không chỉ những gì Việt Nam và Trung Quốc làm, nhưng những quốc gia khác cũng phản ứng ra sao. Mặc dù có vẻ như Trung Quốc đang thắng thế hiện nay, nhưng điều có thể nhanh chóng xoay chiều nếu các bên có yêu sách và liên quan khác sẽ trở nên xa lánh sau một đợt áp lực khác từ Bắc Kinh, trong khi các cường quốc khác đẩy mạnh các hoạt động trong khu vực. Thực vậy, các nhà hoạch định chính sách Việt Nam từ lâu đã phải vật lộn với thực tế, Việt Nam là một quốc gia nhỏ hơn, số phận của quốc gia này sẽ được định hình bởi những điều các quốc gia khác làm cũng như bởi chính họ. Biển Đông chắc chắn cũng không ngoại lệ.

Prashanth Parameswaran

Nguyên tác : What a nixed energy project reveals about Vietnam’s South China Sea calculus, WorldPoliticReview, 05/04/2018

Phương Thảo dịch

Nguồn : VNTB, 09/04/2018

Hải đội tấn công Roosevelt của Mỹ tiến vào vùng Biển Đông (CaliToday, 06/04/2018)

Trung Quốc đưa Hàng Không Mẫu Hạm Liêu Ninh tới vùng biển gần đảo Hải Nam trong khi Hải Đội Xung Kích thuộc Hàng Không Mẫu Hạm Roosevelt của Hải Quân Hoa Kỳ tiến vào vùng Biển Đông, theo một tường trình của báo chí Hồng Kông.

Hải đội tấn công Roosevelt của Mỹ tiến vào vùng Biển Đông - Ảnh minh họa 

Báo Sing Tao Daily đưa tin hôm thứ Năm, hải đội của Hoa Kỳ, dẫn đầu bởi Hạm Đội Xung Kích 9, đã kết thúc chuyến thăm hải cảng của mình tại Singapore vào thứ Ba và đã đến vùng Biển Đông.

Trung Quốc đã từng tuyên bố 90 phần trăm của vùng biển quốc tế là của riêng Trung Quốc mà họ gọi là "Chín Đường Ranh" (Vùng Lưởi Bò ?) kéo dài hơn 1.200 dặm từ Trung Quốc đại lục.

Vào tháng 11 năm 2017, hải đội này đã tiến hành các cuộc tập trận với hàng không mẫu hạm USS Ronald Reagan, USS Nimitz và Hải quân Nam Hàn, theo cơ quan truyền thông Yonhap.

Các nhà chức trách hàng hải Hải Nam đã ban hành cấm tạm thời cho việc đi lại trong vùng biển gần hòn đảo của Trung Quốc do các cuộc tập trận quân sự sẽ diễn ra từ thứ Năm đến thứ Tư tuần tới.

Theo Bộ ngoại giao Hoa Kỳ, vấn đề Biển Đông là ưu tiên hàng đầu của Hoa Kỳ.

Ông Patrick Murphy, Phó phụ tá cơ quan phụ trách Vụ Đông Nam Á, nói : "Không một quốc gia nào phải bị bắt nạt hay ép buộc theo cách của họ (Trung Quốc ?) để giải quyết [tranh chấp]".

Ông Murphy cho biết Biển Đông đã được thảo luận trong cuộc đối thoại Hoa Kỳ và ASEAN gần đây tại Kuala Lumpur.

Tin tức về các di chuyển của Hải Quân Hoa Kỳ tới vùng biển nơi Trung Quốc đã thiết lập những căn cứ quân sự trên các đảo trong vùng tranh chấp. Trong khi đó Hải Đội Xung Kích của hàng không mẫu hạm Carl Vinson đang trở về hải cảng gia đình tại San Diego sau khi tiến hành các cuộc tập trận chung với các lực lượng Nhật Bản ở Tây Thái Bình Dương.

Hải Đội Xung Kích Roosevelt bao gồm tàu tuần dương hạm USS Bunker Hill và khu trục hạm USS Sampson, theo báo Straits Times của Singapore. Cũng nên biết rằng hải đội Roosevelt đã tiến hành các cuộc tập trận ở Châu Á trước đây.

Ngọc Thạch

(theo UPI)

*****************

Tàu sân bay Mỹ vào Biển Đông đúng lúc Trung Quốc tập trận bắn đạn thật (RFI, 06/04/2018)

Vào đúng thời điểm Trung Quốc mở cuộc tập trận bắn đạn thật trên Biển Đông, với sự tham gia của hàng không mẫu hạm Liêu Ninh, một hải đội tác chiến tàu sân bay Mỹ đã tiến vào bên trong đường lưỡi bò ngày 05/04/2018. Cùng lúc, hai hải đội tàu sân bay khác của Mỹ cũng đang hoạt động trong các vùng biển gần Biển Đông.

Hàng không mẫu hạm USS Theodore Roosevelt tại eo biển Malacca. Ảnh chụp ngày 23/10/2015. AFP PHOTO / ROSLAN RAHMAN

Hãng tin Mỹ UPI đã trích dẫn tờ Tinh Đảo Nhật Báo (Sing Tao Daily) của Hồng Kông cho biết, chiếc Theodore Roosevelt cùng tuần dương hạm USS Bunker Hill và khu trục hạm USS Sampson - cả hai đều được trang bị tên lửa hành trình - thuộc hải đội tác chiến tàu sân bay số 9 đã kết thúc chuyến thăm Singapore và hướng ra Biển Đông.

Nhóm tàu sân bay Theodore Roosevelt tiến vào Biển Đông đúng vào lúc tàu sân bay Trung Quốc Liêu Ninh cùng một lực lượng hải quân hùng hậu đang hiện diện trong khu vực, để tiến hành tập trận bắn đạn thật.

Theo UPI, giới chức tỉnh Hải Nam, phụ trách vùng Biển Đông, đã ra lệnh cấm tàu thuyền không phận sự tiến vào một vùng biển gần hòn đảo này do các hoạt động quân sự từ ngày 05/04 đến ngày 11/04.

Vào cuối tháng Ba, các hình ảnh vệ tinh cho thấy một lực lượng chiến hạm Trung Quốc đông đảo gồm khoảng 40 chiếc gần đảo Hải Nam, trong đó có tàu sân bay Liêu Ninh. Phát ngôn viên Bộ quốc phòng Trung Quốc Nhậm Quốc Cường (Ren Guoqiang) xác nhận một cuộc tập trận hải quân lớn trên Biển Đông.

Nhật báo New Zealand Herald ngày hôm nay còn ghi nhận thêm rằng hai hải đội tác chiến tàu sân bay khác của Mỹ cũng có mặt gần Biển Đông. Theo nguồn tin trên, nhóm tác chiến của chiếc USS Roosevelt rất có thể sẽ tiến hành diễn tập cùng với các hải đội của tàu sân bay USS Ronald Reagan của Hạm đội 7 và USS Carl Vinson của Hạm Đội 3 cũng đang ở vùng biển Tây Thái Bình Dương.

Nhật báo Hồng Kông South China Morning Post, trích nhận định của một chuyên gia quân sự tại Bắc Kinh về sự hiện diện đông đảo của Hải Quân Mỹ trong khu vực, cho rằng điều đó phản ánh việc "Washington xem Bắc Kinh là một đối thủ cạnh tranh đáng gờm không chỉ trên mặt trận kinh tế mà cả quân sự".

Bộ Ngoại Giao Mỹ từng tuyên bố vấn đề Biển Đông là một trong những ưu tiên hàng đầu của Washington.

Trọng Nghĩa

***********************

Biên đội tàu sân bay Liêu Ninh bắt đầu tập trận bắn đạn thật ở Biển Đông (VnExpress, 06/04/2018)

Tàu sân bay Trung Quốc và các tàu hộ tống tiến hành cuộc tập trận lớn đầu tiên ở Biển Đông, trong khi chiến hạm Mỹ cũng tiến vào khu vực.

Các tiêm kích Trung Quốc trên boong tàu sân bay Liêu Ninh trong một cuộc diễn tập năm 2017. Ảnh : SCMP.

Hải quân Trung Quốc (PLAN) ngày 5/4 tiến hành đợt tập trận bắn đạn thật kéo dài một tuần ở Biển Đông với sự tham gia của nhóm tác chiến tàu sân bay Liêu Ninh, theo SCMP. Người phát ngôn Bộ quốc phòng Trung Quốc xác nhận tàu sân bay Liêu Ninh đóng vai trò dẫn đầu trong đợt tập trận quy mô lớn, nhưng cho rằng đây là hoạt động "thường lệ", "phù hợp với chính sách quân sự phòng thủ" của Bắc Kinh, "không đe dọa đến các nước khác".

Bộ quốc phòng Trung Quốc không tiết lộ địa điểm diễn ra đợt tập trận. Hình ảnh vệ tinh trước đó cho thấy tàu Liêu Ninh và đội tàu hộ tống xuất hiện ngoài khơi đảo Hải Nam.

Giới phân tích quân sự nhận định đợt tập trận với sự tham gia của tàu sân bay Liêu Ninh và hơn 40 tàu hộ tống của các hạm đội Bắc Hải, Đông Hải và Nam Hải là màn phô trương sức mạnh quân sự của Trung Quốc để đáp trả việc Mỹ ngày càng tăng cường hiện diện quân sự tại khu vực.

Global Times, phụ san của People's Daily, cơ quan ngôn luận đảng Cộng sản Trung Quốc, hôm nay cho rằng đợt tập trận này chỉ nhằm "khắc phục các khiếm khuyết và lỗi được phát hiện kể từ khi tàu sân bay Liêu Ninh được đưa vào hoạt động".

Tờ báo này cũng nhấn mạnh rằng Trung Quốc vẫn còn nhiều việc để làm nếu muốn đạt được năng lực hải quân biển xanh thực sự. "Một trong số đó là phát triển mô hình chiến đấu hỗn hợp lên đội hình xoay quanh tàu sân bay nhằm đáp ứng các nhiệm vụ và hành trình trên biển lớn", Global Times viết.

Đợt tập trận diễn ra trong bối cảnh nhóm tác chiến tàu sân bay Theodore Roosevelt của Mỹ cũng vừa kết thúc chuyến thăm Singapore và tiến vào Biển Đông. Truyền thông Hong Kong cho rằng nhóm tàu sân bay này sẽ tiến hành diễn tập trên Biển Đông hoặc khu vực gần đó.

Nguyễn Hoàng

********************

Mỹ tuyên bố có chiến lược mới ở Thái Bình Dương (CaliToday, 04/04/2018)

Tổng thống Donald Trump đã đưa ra một chiến lược mới ở Thái Bình Dương mà không nhắc tới Trung Quốc một lần, nhưng nhấn mạnh những cách để chống lại ảnh hưởng của họ.

Trump có kế hoạch lớn để chống lại Trung Quốc. Photo Credit : Getty / Thomas Peter-Pool.

Dường như Mỹ sẽ cố gắng thúc đẩy mối quan hệ với Ấn Độ để chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc ở Thái Bình Dương.

Trung Quốc đã xây dựng và quân sự hóa các hòn đảo ở Biển Đông và đã đơn phương chỉ đạo ai có thể di chuyền trong tuyến hàng hải giá trị hàng nghìn tỷ dịch vụ thương mại hàng năm, và Mỹ cam kết sẽ ngừng hoạt động đó.

Bộ Ngoại giao của Tổng thống Donald Trump đã đưa ra một phương sách mới, cũng như một cái tên mới cho chính sách Châu Á-Thái Bình Dương hôm thứ Hai.

Ông Alex N. Wong, Phụ tá Thư ký Văn phòng Đông Á và Thái Bình Dương, đã xác định "khái niệm chiến lược về Chiến lược Đông Dương Tự do và Mở cửa ở Ấn Độ – Thái Bình Dương" trước các phóng viên tại cuộc họp báo hôm thứ Hai. Không sử dụng bất kỳ ngôn ngữ mạnh mẽ nào, ông chỉ đưa ra một con đường lối đối đầu với các tham vọng trong khu vực của Trung Quốc.

Kể từ khi nhậm chức, Tổng thống Trump đã biểu lộ các vấn đề ở Châu Á là một ưu tiên quan trọng. Từ việc nâng cao Bắc Hàn lên một trọng tâm chính của chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ cho đến thương mại với Trung Quốc là một vấn đề chính trong chính sách kinh tế, cũng như sức mạnh kinh tế và quân sự, trong khu vực đã là trọng tâm chính.

Ông Wong cho biết : "Chúng tôi muốn các quốc gia thuộc khu vực Thái Bình Dương thoát khỏi sự cưỡng ép, và họ có thể theo đuổi một cách có chủ quyền con đường họ chọn trong khu vực.

Mặc dù ông Wong đã không đưa ra những động lực thúc đẩy của chính quyền Tổng thống Trump sẽ phải đương đầu, các chuyên gia thấy ảnh hưởng và sức mạnh của Trung Quốc trong khu vực như là nguyên nhân chính mà Mỹ cần phải phòng ngừa.

Bằng cách huy động quân sự và xây dựng một loạt hòn đảo nhân tạo và đơn phương cố gắng điều khiển những gì có thể xảy ra ở vùng biển quốc tế, hàng nghìn tỷ đô la hàng năm, những quốc gia đồng minh của Hoa Kỳ và các nước lân cận Trung Quốc sợ rằng họ có thể khóa các tuyến hàng hải bằng cách xây dựng thêm căn cứ trên biển vi phạm quốc tế pháp luật.

Qua ông Wong về những gì chính quyền của Tổng thống Trump mong đợi là một "khu vực Đông Dương" tự do

"Trước hết chúng tôi muốn nói đến các tuyến đường hàng hải liên lạc và đường hàng không, những tuyến đường hàng hải này thực sự là huyết mạch của khu vực và nếu nhìn vào thương mại thế giới, với 50% dịch vụ thương mại đi qua Ấn Độ và các tuyến đường hàng hải khác, đặc biệt là qua vùng Biển Đông, mở tuyến đường biển và đường hàng không ở Ấn Độ-Thái Bình Dương ngày càng trở nên vấn đề sống còn và quan trọng đối với thế giới".

Không trực tiếp nói đến quốc gia nào, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã đưa ra viễn ảnh về một cuộc thách thức với Trung Quốc trong việc theo đuổi đường hàng hải tự do. Hải quân Hoa Kỳ thường xuyên thách thức các tuyên bố hàng hải của Trung Quốc với quyền tự do tuần tra hàng hải, trong đó các tàu chiến Mỹ đã di hành trong phạm vi 12 hải lý trên lãnh thổ hàng hải mà Trung Quốc, đang tranh chấp gay gắt.

Ông Wong sau đó đã đưa ra một chiến lược có thể phản chống lại khái niệm Một Con Đường, Một Vành Đai của Trung Quốc, trong đó Trung Quốc đã đầu tư mạnh vào các nước ở Châu Á và Châu Phi, cho họ một số khoản gọi là cưỡng chế hay vay mượn để xây dựng cơ sở hạ tầng.

"Chúng tôi muốn hỗ trợ khu vực trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng đúng cách, cơ sở hạ tầng thực sự góp phần hội nhập và tăng GDPs của nền kinh tế các quốc gia thành viên, không làm giảm chúng", ông Wong nói. .

Từ Châu Á Thái Bình Dương đến Ấn Độ Dương với mục đích

Một xu hướng rõ ràng hơn trong việc định hướng Hoa Kỳ là một sự cân bằng đối với Trung Quốc mà ông Wong thừa nhận là "có ý nghĩa" vì hai lý do – rằng Ấn Độ là một nước lớn trong khu vực và Hoa Kỳ muốn Ấn Độ bước lên như một ảnh hưởng lớn hơn.

Ông Wong nói : "Ấn Độ là một quốc gia được đầu tư theo một trật tự tự do và cởi mở, đó là một nền dân chủ, một quốc gia có thể theo trật tự tự do và cởi mở ở khu vực Đông Dương Thái Bình Dương.

Ấn Độ đã tăng cường quan hệ quân sự với Mỹ và các đồng minh của mình khi Trung Quốc trở nên quyết đoán và mạnh mẽ hơn ở Thái Bình Dương. Hoa Kỳ thậm chí còn đưa ra ý tưởng bao gồm Ấn Độ trong chương trình F-35, và từ đó cung cấp cho họ một máy quân sự hùng mạnh để truy cập vào chương trình máy bay phản lực tàng hình đang phát triển của Trung Quốc. Trong toàn bộ lời giải thích của ông Wong, ông đã không nhắc đến Trung Quốc một lần, nhưng đã khen ngợi Ấn Độ như một đối tượng có thể để đạt được các mục tiêu của Hoa Kỳ.

Nhưng ngay cả khi không nghe tên của họ, Bắc Kinh có thể biết rằng Hoa Kỳ và các đồng mimh đã cùng nhau lập kế hoạch để ngăn chặn sự phát triển của Trung Quốc đối với quyền bá chủ khu vực

Ngọc Thạch

(Theo Business Insider)

***************

Mỹ bày tỏ quan tâm đến COC (RFA, 05/04/2018)

Đàm phán về Bộ Quy tắc Ứng xử trên Biển Đông (CoC-Code of Conduct) sẽ chỉ có kết quả tốt đẹp nếu đối thoại giữa các bên liên quan diễn ra trong một môi trường thuận lợị và vấn đề Biển Đông là một trong những ưu tiên hàng đầu của Washington hiện nay.

Tổng thống Donald Trump tại Hội nghị thượng đỉnh Mỹ - ASEAN lần thứ 5 diễn ra vào tháng 11/2017 tại thủ đô Manila (Philippines) - AFP

Mạng báo Philstar của Philippines dẫn lời ông Patrick Murphy, Phó Trợ lý Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tại Đông Nam Á loan tin này nhân một cuộc họp báo hôm 5/4. 

Tại sự kiện Đối thoại giữa Hoa Kỳ và ASEAN, diễn ra tại Kuala Lumpur, Malaysia hôm thứ ba 03/4 vừa qua, vấn đề Biển Đông đã được đưa vào chương trình nghị sự và Washington coi việc đối thoại giữa 10 quốc gia ASEAN và Trung Quốc về vấn đề COC là một tín hiệu tích cực cho các vấn đề trên Biển Đông. Theo ông Murphy, chính phủ Hoa Kỳ ghi nhận những nỗ lực để đạt được thoả thuận về COC của ASEAN và Trung Quốc đồng thời chia sẻ mối quan tâm của mình trong việc tạo ra một môi trường thuận lợi cho các cuộc đối thoại giữa các bên liên quan. Điều này đồng nghĩa với việc cần duy trì một lệnh cấm quân sự hoá, xây dựng hay cải tạo những khu vực đang xảy ra tranh chấp.

Hoa Kỳ đang hy vọng rằng tiến trình đàm phán COC sẽ diễn ra một cách minh bạch và sẽ thu được "kết quả mang tính ràng buộc pháp lý và tuân thủ theo luật pháp quốc tế".

Ông Murphy cho biết thêm là gần một nửa giá trị thương mại của thế giới được thực hiện tại khu vực đang có những tranh chấp lãnh hải này do đó COC là một mối quan tâm của tất cả các quốc gia hiện nay.
Hoa Kỳ không nằm trong số những quốc gia có liên quan nhưng Hoa Kỳ quan tâm và muốn tham gia vào vấn đề Biển Đông bởi COC có ảnh hưởng đến vấn đề thương mại của Hoa Kỳ cũng như vấn đề di chuyển bằng tàu biển và hàng không qua khu vực tranh chấp này của Hoa Kỳ.

*****************

Hải Quân Mỹ có thể sớm tập trận ở Biển Đông (VOA, 04/04/2018)

Hải quân Hoa Kỳ có thể tiến hành tập trận ở gần hoặc tại khu vực Biển Đông trong bối cảnh gia tăng căng thẳng với Trung Quốc, do đáp trả thuế hàng hóa và Bắc Kinh có kế hoạch triển khai tàu sân bay đến vùng biển này.

Hàng không mẫu hạm USS Theodore Roosevelt (CVN 71). Courtesy : public.navy.mil

Hãng thông tấn UPI loan tin vừa nêu vào ngày 3 tháng 4, dẫn nguồn từ Nhật báo Đông phương (Oriental Daily News) của Hong Kong cho biết nhóm tác chiến hàng không mẫu hạm USS Theodore Roosevelt (CVN 71) đang neo đậu tại cảng của Singapore và có thể sớm được điều động đến vùng Biển Đông.

Bản tin nói rằng CVN 71 đang nhận nhiệm vụ hoạt động phục vụ cho Đệ thất Hạm đội và có thể tiến hành các cuộc tập trận chung với quân đội các nước khác. Bản tin đưa ra bình luận nếu như Hoa Kỳ thực hiện các cuộc tập trận huấn luyện hàng hải, thì động thái này có thể sẽ rất khiêu khích đối với Trung Quốc.

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền gần trọn khu vực Biển Đông và được cho là thành công trong việc quân sự hóa tại quần đảo Trường Sa, đang tranh chấp với các nước láng giềng. Trung Quốc gần đây thực hiện một cuộc tập trận quy mô lớn với tàu sân bay Liêu Ninh.

Một cựu tướng lãnh của Quân đội Trung Hoa từng là giáo sư Đại học Quốc Phòng Trung Quốc, vào ngày 3 tháng 4, lên tiếng Trung Quốc cảnh giác về sự hiện diện của quân đội Mỹ tại Biển Đông và chính sách của Hoa Kỳ có thể gây áp lực chống lại Trung Quốc và Nga, dẫn đến tình thế hai nước này phải hình thành một liên minh.

******************

Mỹ và ASEAN quan ngại Biển Đông bị "quân sự hóa" (RFI, 04/04/2018)

Trong cuộc đối thoại thường niên lần thứ 31 tại Kuala Lumpur (Malaysia) ngày 03/04/2018, đại diện Hoa Kỳ và hiệp hội ASEAN đồng bày tỏ mối lo ngại về tình trạng Biển Đông dần dần biến thành vùng quân sự với một hệ thống tiền đồn đã và đang thiết lập mà phần lớn là của Trung Quốc.

Ảnh minh họa : Chiến đấu cơ Trung Quốc J-15 trên tàu sân bay Liêu Ninh lúc tập trận tại Biển Đông. Ảnh ngày 02/01/2017. STR / AFP

Cuộc đối thoại Mỹ-ASEAN do quyền trợ lý ngoại trưởng Mỹ, bà Susan Thornton, và tổng thư ký bộ Ngoại Giao Malaysia, ông Dato Ramlan Ibrahim, đồng chủ tọa, nhằm xây dựng mối quan hệ chiến lược giữa hai đối tác Hoa Kỳ và Đông Nam Á từ an ninh, kinh tế cho đến giáo dục và xã hội.

Bản thông cáo báo chí cho biết Mỹ và các nước Đông Nam Á đã có những trao đổi quan điểm về khái niệm khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và rộng mở. Mỹ và ASEAN xác định "gắn bó" với trật tự khu vực đặt trên nền tảng luật lệ và kiến trúc của hiệp hội ASEAN. Trong tinh thần này, Mỹ và ASEAN hoan nghênh các nỗ lực "đi đến một bộ quy tắc ứng xử" ở Biển Đông và nhấn mạnh đến "nhu cầu giải quyết xung đột bằng phương thức hòa bình, luật pháp và ngoại giao".

Nhưng điều làm Mỹ và ASEAN lo ngại là vùng Biển Đông đang bị "quân sự hóa với hàng loạt tiền đồn". Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã biến các bãi đá ngầm thành căn cứ quân sự, trại lính, phi trường, quân cảng.

Liên quan đến tình hình Bắc Á, Mỹ và ASEAN cùng chia sẻ quan điểm hoan nghênh Bắc Triều Tiên tỏ dấu hiệu hợp tác để "giải trừ hạt nhân" nhưng khẳng định sẽ tiếp tục gây sức ép với Bình Nhưỡng cho đến khi đạt được kết quả cụ thể.

Đối thoại thường niên tại thủ đô Malaysia năm nay cũng là dịp để Hoa Kỳ và ASEAN bàn thảo về những dự án quan hệ kinh tế, thương mại, đầu tư song phương cũng như phát triển thêm hợp tác giáo dục-xã hội qua chương trình học bổng Fulbright và đào tạo lãnh đạo trẻ Đông Nam Á tương lai, Young Southeast Asean Leaders Initiatives, YSEALI.

(YSEALI là sáng kiến của tổng thống Barack Obama)

Hàng không mẫu hạm Mỹ -Trung "tập trận" cùng lúc tại biển Đông ?

Theo báo chí Hồng Kông, hàng không mẫu hạm Mỹ USS Theodore Roosevelt sắp tham gia một cuộc tập trận tại Biển Đông, cùng lúc với một cuộc tập trận của hải quân Trung Quốc, trong bối cảnh quan hệ thương mại căng thẳng giữa hai nước.

Nhật báo Orient Daily News cho biết hàng không mẫu hạm Hoa Kỳ Theodore Roosevelt, hiện đang cặp bến Singapore, sẽ dẫn đầu hải đội tác chiến số 9, thuộc hạm đội 7, và rất có thể sẽ tiến hành một cuộc tập trận với "lực lượng của nhiều nước khác" tại Biển Đông. Hành động này có thể bị Trung Quốc xem là "khiêu khích".

Theo Hoàn Cầu Thời Báo của Trung Quốc, kể từ ngày 05 cho đến 11/04, tàu sân bay Liêu Ninh sẽ cùng với 40 chiến hạm tập trận tại Biển Đông mà Bắc Kinh gọi là biển Nam Hải để "nâng cao khả năng tác chiến và chuẩn bị đương đầu với một cuộc xung đột nếu xảy ra".

Tú Anh

******************

Trung Quốc tập trận nhằm nâng cao khả năng chiến đấu của tàu sân bay Liêu Ninh (RFA, 04/04/2018)

Trung Quốc sẽ tiến hành các cuộc tập trận ở Biển Đông từ ngày 5 đến ngày 11 tháng 4. Mục tiêu được cho biết nhằm nâng cao khả năng chiến đấu của tàu sân bay Liêu Ninh. Hoàn Cầu Thời Báo, phiên bản tiếng Anh có chủ trương hiếu chiến của Nhân Dân Nhật Báo, vào ngày 3 tháng tư dẫn thông cáo của Cơ quan An ninh Hàng hải Hải Nam.

Sẽ có khoảng 40 tàu và tàu ngầm tham gia diễn tập từ ngày 5 đến 11 tháng 04 năm 2018 trên biển Đông - RT

Sau khi thông tin về các cuộc tập trận của Trung Quốc được công bố, hãng tin Reuters loan tin có những hình ảnh vệ tinh cho thấy đã có khoảng 40 tàu và tàu ngầm hộ tống tàu sân bay Liêu Ninh tiến vào vùng biển Hoa Nam. Tuy nhiên, Bộ Quốc phòng Trung Quốc đã không xác nhận về số lượng tàu nói trên cũng như khẳng định về sự hiện diện của tàu Liêu Ninh.

Ông Lý Nhai, một chuyên gia về hải quân ở Bắc Kinh nói với Hoàn Cầu Thời Báo hôm 03/4 rằng nếu những hình ảnh vệ tinh là chính xác thì sẽ có ít nhất ba hạm đội của Hải quân Trung Quốc tham gia diễn tập lần này, cho thấy khả năng Trung Quốc sẽ tiến hành một trận diễn tập quy mô lớn với sự tham gia của cả lực lượng không quân và tên lửa. 

Ngoài ra, theo ông Tống Chung Bình, chuyên gia quân sự và nhà bình luận trên truyền hình thì Hải Quân Trung Quốc có thể sẽ thay đổi từ mô hình chiến đấu hỗn hợp sang mô hình chiến đấu được thiết kế chuyên biệt cho các hoạt động quân sự ở vùng biển sâu của tàu sân bay Liêu Ninh.

Ông này cũng cho rằng, Trung Quốc nên tiến hành tập trận thường xuyên hơn nhằm cải thiện khả năng chiến đấu của quân đội và chuẩn bị cho các xung đột có thể xảy ra.

Cũng tin liên quan, Hoàn Cầu Thời Báo trong số ra ngày 3 tháng tư dẫn lời một nhà nghiên cứu Trung Quốc cho rằng việc thành lập mối quan hệ thân thiết hơn với các quốc gia Đông Nam Á có thể giúp Trung Quốc quân bình lực lượng với Hoa Kỳ và các nước Phương Tây khác. Theo vị chuyên gia này thì một số nước Đông Nam Á sợ tình trạng cạnh trạnh giữa Mỹ và Trung Quốc có thể tác động đến tình hình ổn định trong khu vực. 

Thủ tướng Lý Khắc Cường của Trung Quốc tại một kỳ họp cấp cao ASEAN vào tháng 11 năm ngoái thông báo Trung Quốc và các nước ASEAN sẽ khởi sự tham vấn về văn kiện Bộ Quy Tắc Ứng Xử tại Biển Đông. Thủ tướng họ Lý nói ông hy vọng Bộ Quy Tắc Ứng Xử đó khi được thông qua sẽ giúp ổn định cho khu vực.

Trung Quốc gây áp lực Việt Nam dừng hai dự án khai thác khí đốt, sắp tới dự án thứ ba (VOA, 02/04/2018)

Các nhà phân tích cho rằng Việt Nam đang phải đối mặt với sự trì trệ trong phát triển kinh tế trong lúc Trung Quốc tăng áp lực buộc Việt Nam phải dừng khai thác dầu mỏ và khí đốt tự nhiên ở vùng biển có tranh chấp.

Việt Nam đang xem xét rút một dự án thăm dò khí đốt trị giá 4,6 tỷ đôla Mỹ với tập đoàn ExxonMobil.

Theo truyền thông quốc tế và các chuyên gia chính trị, vào tháng trước Tập đoàn Repsol của Tây Ban Nha rút khỏi dự án thăm dò dầu khí cho Việt Nam tại Bãi Tư Chính (tên quốc tế là Vanguard Bank) ở Biển Đông, dường như là do có áp lực từ Trung Quốc.

Hiện tại, Việt Nam đang xem xét rút một dự án thăm dò khí đốt trị giá 4,6 tỷ đôla Mỹ với tập đoàn ExxonMobil ở ngoài khơi bờ biển miền trung, Công ty cổ phần CNG Việt Nam cho biết. Trung Quốc cũng tuyên bố chủ quyền đối với khu vực có dự án này.

Ông Carl Thayer, giáo sư danh dự của trường Đại học New South Wales, Úc, nói : "Việt Nam cần năng lượng cho sản xuất, một ngành vốn đóng vai trò quan trọng cho tăng trưởng kinh tế. Ông Frederick Burke thuộc công ty luật Baker McKenzie ở thành phố Hồ Chí Minh, cho biết Việt Nam còn bán dầu thô cho nước ngoài.

CNG cho biết dự án của ExxonMobil được gọi là Cá voi Xanh hứa hẹn sẽ góp phần hàng ngàn tỷ đồng mỗi năm cho ngân sách. Theo ước tính, trữ lượng của mỏ Cá voi Xanh khoảng 150 tỷ mét khối.

Ông Burke cho biết : "Nếu dự án Exxon suông sẻ, sẽ cần từ 5 đến 10 năm để xây dựng cơ sở hạ tầng, nhưng ở vài nơi khác ở Việt Nam cũng có rất nhiều mỏ để khai thác, ở ngoài khơi lẫn bên bờ".

Trước đó vào tháng 7 năm ngoái, truyền thông quốc tế và các nhà phân tích cho biết Tập đoàn Repsol đột ngột dừng lại một dự án thăm dò dầu khí trị giá nhiều triệu đô la của Việt Nam ở Biển Đông do áp lực từ Bắc Kinh.

Ông Thayer cho biết cho tới nay phía Trung Quốc chưa phản đối dự án của Tập đoàn ExxonMobil. Nhưng năm ngoái, Trung Quốc đã "tung ra" các dự án thăm dò gần vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam.

Tính đến nay Trung Quốc và Việt Nam đã tổ chức nhiều cuộc hội đàm về thăm dò năng lượng chung. Nhưng, theo ông Oh Ei Sun, nhà nghiên cứu quốc tế thuộc trường Đại học Nanyang của Singapore, thì chính quan điểm "đối đầu" của cả hai bên trong 5 năm qua về tuyên bố chủ quyền đã làm chậm tiến bộ trong việc thăm dò chung.

Ralph Jennings

********************

Hà Nội - Bắc Kinh hứa sẽ giải quyết tranh chấp trong hòa bình (CaliToday, 02/04/2018)

Trước tình trạng căng thẳng tiếp tục với Bắc Kinh, Việt Nam đã công khai thúc đẩy mối quan hệ an ninh sâu hơn với Mỹ trong những tuần gần đây.

Tập Cận Bình và Trần Đại Quang - APEC 2017 - Ảnh minh họa

Trung Quốc và Việt Nam đã tuyên bố sẽ giữ hòa bình ở Biển Đông, vùng lãnh hải giàu có từ lâu đã là nguyên do gây căng thẳng giữa hai quốc gia.

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền phần lớn lãnh hải tranh chấp, được cho là giàu trữ lượng dầu mỏ và có tính chiến lược cao trong thương mại và quốc phòng.

Bắc Kinh đã xây cất các hòn đảo nhân tạo có khả năng tổ chức các căn cứ quân sự trong những năm gần đây, gây ra sự hiềm khích từ những quốc gia cũng tuyên bố có chủ quyền như Việt Nam.

Bộ trưởng ngoại giao Trung Quốc và Việt Nam tuyên bố sẽ giải quyết tranh chấp một cách hòa bình.

"Hai bên nên tuân thủ các nguyên tắc quản lý cơ bản về giải quyết các vấn đề hàng hải. Hai bên không nên áp dụng các biện pháp đơn phương mà có thể làm phức tạp tình hình ", Bộ trưởng Trung Quốc Wang Yi nói với các phóng viên tại Hà Nội trong chuyến thăm chính thức Việt Nam.

Trong khi đó Việt Nam cũng kêu gọi giải quyết trong hòa bình các tranh chấp.

"Chúng tôi sẵn sàng làm việc với Trung Quốc để giải quyết các vấn đề khó khăn", Bộ trưởng ngoại giao Phạm Bình Minh nói với các phóng viên.

Cả hai bên không nên áp dụng các biện pháp đơn phương mà có thể làm phức tạp tình hình. Ông nói thêm hai bên nên "nên giữ đúng sự khác biệt, không mở rộng các tranh chấp và tôn trọng các quyền và quyền lợi hợp pháp của bên kia theo luật pháp quốc tế".

Những căng thẳng của Việt Nam với Bắc Kinh trên hàng hải phần lớn diễn ra sau hậu trường. Nhưng những cuộc biểu tình bạo lực nổ ra ở Việt Nam vào năm 2014 sau khi Bắc Kinh dời một giàn khoan dầu vào lãnh thổ Việt Nam.

Đầu tháng này, một hàng không mẫu hạm Hoa Kỳ đã viếng thăm Việt Nam - lần đầu tiên kể từ khi chiến tranh kết thúc vào năm 1975 và tuần trước Washington trao sáu tàu tuần tra và thiết bị trị giá 20 triệu đô la Mỹ cho Hà Nội.

Trước cuộc gặp chính thức với các nhà lãnh đạo Việt Nam hôm chủ Nhật, Bộ trưởng ngoại giao Trung Quốc đã tham dự hội nghị thượng đỉnh khu vực về hợp tác kinh tế ở Việt Nam, kêu gọi mỡ rộng thương mại mở.

Các nhà quan sát cho biết Trung Quốc đang tìm cách thúc đẩy sự thống trị thương mại trong khu vực trong khi cuộc rút lui của Mỹ từ Á Châu - đặc biệt là sau khi Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump rút khỏi thỏa thuận thương mại lớn xuyên Thái Bình Dương (TPP) vào năm ngoái.

Ông Wang, người đã được thăng chức cố vấn cho Chủ tịch Tập Cận Bình vào tháng này, đưa ông lên một thành viên cao cấp của nội các Trung Quốc. Ông sẽ rời khỏi Hà Nội hôm thứ Hai sau khi gặp ông Nguyễn Phú Trọng, chủ tịch Đảng cộng sản Việt Nam.

Ngọc Thạch

(Theo SCMP)

**********************

Việt Nam - Trung Quốc tìm kiếm cơ hội phát triển chung trên Biển Đông (RFA, 02/04/2018)

Việt Nam và Trung Quốc cam kết thực hiện tốt việc kiểm soát tốt những bất đồng trên biển trên cơ sở "Thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển", và tìm kiếm khả năng hợp tác phát triển chung.

Bộ trưởng ngoại giao Phạm Bình Minh (phải) bắt tay với Bộ trưởng ngoại giao kiêm Ủy viên Quốc vụ Trung Quốc Vương Nghị (trái) sau buổi họp báo tại Nhà khách Chính phủ ở Hà Nội hôm 1/4/2018 - AFP

Cam kết này được khẳng định trong buổi họp báo vào ngày 1 tháng 4 vừa qua tại Hà Nội giữa Ủy viên Quốc vụ kiêm Bộ trưởng ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị và Bộ trưởng ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh.

Tân Hoa Xã hôm 1 tháng 4 cho biết trong cuộc gặp giữa hai vị Bộ trưởng, hai bên cũng đã nói đến tầm quan trọng của việc tham vấn nhằm kiềm chế những hành động đơn phương làm phức tạp thêm tình hình.

Riêng đối với vấn đề hợp tác phát triển chung trên biển, hai bên sẽ tạo điều kiện thuận lợi để có thể đạt được giải pháp cuối cùng cho các vấn đề trên biển cũng như môi trường cần thiết để thúc đẩy các hợp tác thực tế song phương.

Trang tin Đài Tiếng Nói Việt Nam đưa tin trong cuộc gặp giữa hai phía, Bộ trưởng ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh cũng kêu gọi phía Trung Quốc thực hiện nghiêm túc thỏa thuận giữa lãnh đạo hai nước trên vấn đề biển Đông, giải quyết các tranh chấp trên cơ sở luật pháp quốc tế và Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982.

Người đứng đầu ngành ngoại giao Việt Nam bày tỏ lo ngại về các nhân tố tiềm ẩn làm gia tăng căng thẳng, bất ổn trên biển, nêu rõ những quyền và lợi ích chính đáng, hợp pháp của Việt Nam phải được tôn trọng theo Công ước 1982.

Vấn đề Biển Đông cũng được đề cập trong cuộc gặp giữa Bộ trưởng ngoại giao Vương Nghị và Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng vào sáng ngày 2/4 tại Hà Nội.

Theo truyền thông trong nước, trong cuộc gặp này, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã đề nghị hai bên tuân thủ những nhận thức chung giữa lãnh đạo cấp cao hai Đảng, hai nước và những thỏa thuận đã đạ được về thực hiện "Thỏa thuận về nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển. Ông kêu gọi hai bên không có các hành động làm phức tạp thêm tình hình, cùng nhau nỗ lực duy trì hòa bình và ổn định trên biển.

Thỏa thuận vừa nói được hai phía ký vào năm 2011 nhân chuyến thăm Trung Quốc của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng.

Hiện giữa Việt Nam và Trung Quốc vẫn còn những bất đồng liên quan đến chủ quyền ở khu vực biển Đông, nơi một số nước khác ở Châu Á cũng đòi chủ quyền.

Vào cuối tháng trước, Trung Quốc đã gây sức ép khiến Việt Nam phải yêu cầu công ty khai thác dầu khí của Tây Ban Nha là Repsol ngừng khoan thăm dò ngoài khơi Việt Nam nơi có đường đứt khúc 9 đoạn được Trung Quốc vẽ ra đi qua.

Tòa Quốc tế đã bác bỏ tính hợp pháp của đường đứt khúc 9 đoạn này vào năm 2016.

Bên cạnh vấn đề tranh chấp Biển Đông, nhân chuyến thăm lần này tới Việt Nam, hai bên cũng kêu gọi phát triển quan hệ lâu dài giữa hai nước và nâng tầm quan hệ hợp tác chiến lược toàn diện lên tầm cao mới.

Bộ trưởng ngoại giao Vương Nghị nhân chuyến thăm này cũng kêu gọi Việt Nam tham gia tích cực vào sáng kiến Vành Đai Con Đường của Trung Quốc kết nối với kế hoạch Hai Hành Lang Một Vành Đai Kinh tế.

Bộ trưởng ngoại giao Phạm Bình Minh đề nghị Trung Quốc tiếp tục tạo điều kiện nhập khẩu các mặt hàng thế mạnh của Việt Nam, thúc đẩy thương mại song phương phát triển cân bằng, lành mạnh, triển khai hiệu quả các khoản viện trợ của Trung Quốc dành cho Việt Nam.

Theo Bộ trưởng ngoại giao Vương Nghị, kim ngạch thương mại hai chiều năm ngoái đã đạt 100 tỷ đô la.

*********************

Việt Nam-Trung Quốc 'cần hợp tác khai thác chung trên biển' (BBC, 02/04/2018)

Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng và Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị có cuộc gặp gỡ hôm thứ Hai 2/4/2018, cũng là ngày cuối chuyến thăm chính thức của vị khách tới Việt Nam.

Ủy viên Quốc vụ kiêm Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị có chuyến thăm chính thức Việt Nam trong hai ngày 1-2/4/2018

Một trong những vấn đề được đề cập trong cuộc gặp mặt là các mâu thuẫn trên biển.

Tổng bí thư Trọng kêu gọi hai nước xử lý vấn đề một cách đúng đắn, thông qua các biện pháp tham vấn thân thiện.

Ông cũng đề xuất việc hai bên có thể cùng phát triển, khai thác chung, và cùng bảo vệ hòa bình, ổn định trên biển như một biện pháp chuyển tiếp, Tân Hoa Xã tường thuật.

Tổng bí thư Trọng không phải là người đầu tiên đề cập tới hoạt động khai thác chung trên biển với Trung Quốc.

Hôm Chủ Nhật 1/4, trong ngày thăm chính thức đầu tiên, ông Vương Nghị sau cuộc gặp ngoại trưởng nước chủ nhà tuyên bố hai nước cần giải quyết tranh chấp trên Biển Đông thông qua đàm phán, và cần hợp tác khai thác chung ở vùng biển này.

"Cả hai bên cần tuân thủ các quy tắc căn bản trong việc giải quyết tranh chấp trên biển. Cả hai bên không được áp dụng các biện pháp đơn phương làm phức tạp hóa tình hình", Ngoại trưởng Vương Nghị nói với các phóng viên.

"Chúng tôi nhất trí rằng việc giải quyết các vấn đề trên biển là vô cùng quan trọng đối với việc phát triển tốt đẹp, lâu dài mối quan hệ song phương", ông nói.

"Đồng thời, (hai bên) cần tăng cường hợp tác trên biển, gồm cả việc tiến hành thảo luận về hoạt động khai thác chung".

Ngoại trưởng nước chủ nhà, ông Phạm Bình Minh, cũng kêu gọi giải quyết hòa bình.

"Chúng tôi sẵn sàng hợp tác với Trung Quốc để giải quyết các vấn đề", ông Minh được hãng tin AFP dẫn lời.

Hai bên cần "kiểm soát đúng đắn những bất đồng chứ không mở rộng tranh chấp (và) tôn trọng các quyền, lợi ích hợp pháp của nhau, phù hợp với luật pháp quốc tế", ông Minh nói thêm.

Chuyến thăm của ông Vương Nghị diễn ra chỉ ít hôm sau khi có tin Việt Nam dưới áp lực của Trung Quốc đã yêu cầu hãng dầu khí của Tây Ban Nha, Repsol, dừng hoạt động tại dự án Cá Rồng Đỏ nhiều tiềm năng, đang chuẩn bị đi vào giai đoạn khai thác.

Tiếp sau đó, trong những ngày cuối tháng Ba, Bắc Kinh đã cho các chiến đấu cơ và tàu chiến diễn tập hùng hậu ở Biển Đông.

Trung Quốc hiện tuyên bố chủ quyền đối với hầu hết diện tích Biển Đông, nơi có trữ lượng dầu khí phong phú và nắm vị trí chiến lượng cho cả thương mại lẫn quốc phòng.

Bắc Kinh trong những năm qua đã bồi đắp đảo nhân tạo tại các khu vực đang có tranh chấp ở Biển Đông và xây cất các cơ sở quân sự trên đó, khiến các nước láng giềng giận dữ.

Cho đến nay, Việt Nam là quốc gia trong khu vực phản đối mạnh mẽ nhất Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông.

Đài Loan, Brunei và Philippines cũng là các nước tuyên bố chủ quyền từng phần trên biển, có tranh chấp với Trung Quốc.

Philippines là quốc gia duy nhất cho đến nay đã đưa bất đồng ra quốc tế và đạt được phán quyết có lợi từ Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) hồi 7/2016, nhưng chính quyền của ông Rodrigo Duterte sau đó đã có thái độ hòa hoãn với Trung Quốc.

Trong lúc đó, AFP bình luận, căng thẳng giữa Hà Nội với Bắc Kinh trong vấn đề biển đảo thường diễn ra phía sau những cánh cửa đóng kín.

Trước những căng thẳng tiếp diễn với Bắc Kinh, Việt Nam đã công khai củng cố quan hệ an ninh với Hoa Kỳ trong những tuần gần đây.

Hồi đầu tháng trước, tàu hàng không mẫu hạm USS Mustin của Hoa Kỳ đã ghé thăm Đà Nẵng, chuyến thăm lịch sử đầu tiên kể từ khi kết thúc Cuộc chiến Việt Nam 4/1975 đến nay.

Hồi tuần trước, Hoa Kỳ đã bàn giao 6 xuồng tuần tra cùng các thiết bị với tổng trị giá lên tới 20 triệu đô la cho Hà Nội.

Ngoại trưởng Vương Nghị, người mới được bổ nhiệm vị trí ủy viên Quốc vụ viện Trung Quốc, có chuyến thăm chính thức Việt Nam trong hai ngày 1-2/4/2018, sau khi tới dự Hội nghị Thượng đỉnh Hợp tác Tiểu vùng Mekong mở rộng (GMS) lần thứ sáu, 30-31/3.

*********************

Hà Nội, Bắc Kinh cam kết giữ hòa bình trên Biển Đông (Người Việt, 01/04/2018)

Việt Nam và Trung Quốc cùng cam kết duy trì hòa bình, ổn định trên Biển Đông, nơi đang có tranh chấp chủ quyền biển đảo, mà Việt Nam ở thế yếu, thường chỉ phản đối suông.

Người dân Việt Nam biểu tình chống Trung Quốc bá quyền bành trướng trên Biển Đông tại Hà Nội. (Hình : Hoàng Đình Nam/AFP/Getty Images)

Trung Quốc cướp của Việt Nam quần đảo Hoàng Sa năm 1974 rồi sau đó cướp một số bãi đá ngầm tại quần đảo Trường Sa năm 1988, hiện đã biến thành các đảo nhân tạo khổng lồ với các căn cứ quân sự quy mô.

Bắc Kinh ngang ngược tuyên bố chủ quyền chiếm hơn 80% Biển Đông, các nước khác chỉ còn rẻo nước ven bờ, nhiều khu vực lấn sâu vào các vùng đặc quyền kinh tế theo Công Ước Quốc Tế về Luật Biển (UNCLOS) mà cả Trung Quốc và Việt Nam đều cùng là thành viên.

Ông Vương Nghị, thành viên quốc vụ viện kiêm ngoại trưởng Trung Quốc, đến Việt Nam hồi tuần qua tham dự hội nghị phát triển tiểu vùng sông Mekong rồi gặp các lãnh đạo hàng đầu của nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam như chủ tịch nước, thủ tướng, ngoại trưởng.

Các bản tin của Thông Tấn Xã Việt Nam và truyền thông trong nước thuật lại các cuộc gặp này cho biết các lãnh đạo của Việt Nam đều kêu gọi "hai bên nghiêm túc thực hiện nhận thức chung của lãnh đạo cấp cao".

Đó là những lời tuyên bố chung được lập lại mấy năm qua gồm "Thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển Việt Nam-Trung Quốc", trong đó hai bên "kiên trì giải quyết các tranh chấp ở Biển Đông bằng biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế".

Lời kêu gọi thì như thế nhưng ba năm qua, Bắc Kinh đã ngang nhiên bồi đắp bảy bãi đá ngầm ở Trường Sa, cướp của Việt Nam năm 1988, mở rộng thêm các đảo tại quần đảo Hoàng Sa, thành những căn cứu quân sự quy mô trên Biển Đông, khống chế toàn bộ khu vực. Hành động cướp ngày thì như thế và luôn luôn tập trận biểu diễn sức mạnh quân sự đe dọa các nước nhỏ phía nam, nhưng Bắc Kinh luôn luôn kêu gọi giữ gìn hòa bình, ổn định.

"Hai bên nên tuân thủ các nguyên tắc căn bản (được các lãnh đạo cam kết thỏa thuận) để giải quyết các tranh chấp trên biển. Hai bên không nên dùng các biện pháp đơn phương để làm phức tạp thêm tình hình", hãng thông tấn AFP thuật lời ông Vương Nghị nói với báo chí hôm Chủ Nhật, 1 tháng Tư, trong cuộc họp báo sau khi ông họp với Ngoại trưởng cộng sản Việt Nam Phạm Bình Minh.

Tại cuộc họp báo, ông Phạm Bình Minh cũng lập lại lời kêu gọi tương tự để giải quyết tranh chấp : "Chúng tôi sẵn sàng làm việc với Trung Quốc để giải quyết các vấn đề xảy ra". Ông Minh nói thêm rằng hai bên nên "quản lý các quan điểm khác biệt, không mở rộng tranh chấp và tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của nước khác theo luật lệ quốc tế".

Trung Quốc thường xuyên ngăn cấm Việt Nam dò tìm và khai thác dầu khí trên Biển Đông nếu dính cái chủ quyền ngang ngược hình "Lưỡi Bò" dù hoàn toàn nằm trong phạm vi đặc quyền kinh tế của Việt Nam.

Gần đây nhất, Việt Nam phải hủy bỏ dò tìm dầu khí tại lô 7-3 (Cá Rồng Đỏ) khoảng 400 km Đông Nam Vũng Tàu. Năm ngoái, Việt Nam đã phải bỏ thăm dò dầu khí tại lô 136-3 ngay bên cạnh lô 7-3 với lời đe dọa đánh chiếm các vị trí của Việt Nam tại Trường Sa. (TN)

**********************

Việt Nam tiếp tục đặt kế hoạch khai thác mỏ Cá Rồng Đỏ trong năm 2018 (RFA, 02/04/2018)

Ngày 23/3 vừa qua, các hãng tin quốc tế là BBC và Reuters lần lượt đưa tin về việc Trung Quốc gây sức ép khiến PetroVietnam phải yêu cầu công ty khoan dầu Repsol của Tây Ban Nha ngưng khoan tìm dầu khí ở lô 07/03 thuộc mỏ Cá Rồng Đỏ ngoài khơi Việt Nam, khiến công ty này và các đối tác có nguy cơ mất 200 triệu đô la đầu tư ban đầu.

Một người đàn ông đi ngang qua trụ sở công ty dầu lửa Repsol của Tây Ban Nha ở Madrid vào ngày 16 tháng 12 năm 2014. AFP

Trước đó, vào tháng 7 năm ngoái, Repsol cũng phải ngưng việc khoan tìm một lô khác là lô 136/03 cũng thuộc mỏ Cá Rồng Đỏ vì lý do tương tự.

Tin tức liên tục về những diễn biến mới này làm dấy lên lo ngại về khả năng Việt Nam sẽ phải từ bỏ hẳn mỏ Cá Rồng Đỏ, một mỏ được đánh giá có trữ lượng dầu và khí rất lớn với ước tính có thể cung ứng từ 25.000 đến 30.000 thùng dầu /ngày và 60 triệu m3 khí/ngày, theo số liệu đánh giá của PetroVietnam.

Tuy nhiên, báo cáo mới đây của Bộ Kế Hoạch Đầu Tư lại cho thấy quyết tâm của chính phủ Việt Nam là tiếp tục ưu tiên tìm kiếm khai thác mỏ Cá Rồng Đỏ, với đánh giá tích cực về diễn biến giá dầu thô trong năm nay sẽ có chiều hướng tăng lên, tức ở mức khoảng 62 đến 65 USD một thùng cao hơn mức khoảng 58 USD một thùng tính theo cùng kỳ năm ngoái.

Đánh giá về quyết tâm khai thác mỏ Cá Rồng Đỏ của Việt Nam, Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, nhà nghiên cứu thuộc Viện nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS) của Singapore cho biết :

"Việt Nam kiên quyết vì Việt Nam cần dầu để xài và để bán. Dù có bán giá bằng một nửa cách đây 4 năm thì cũng phải bán vì đồng tiền là đồng tiền cơ hội dù bằng một nửa cách đây 4 năm thì vẫn cần. Họ cần dầu để xài vì bây giờ các nhà máy lọc dầu ở Việt Nam cần dầu để lọc chứ không phải đì lọc thuê, họ không muốn mua xăng và dầu diesel về để xài. Chẳng thà họ tự khai thác lên để xài còn hơn đi mua vì mua xăng dầu để lọc rất đắt".

Đồng thời với việc thúc đẩy tìm kiếm khai thác ở mỏ Cá Rồng Đỏ, bộ Kế Hoạch và Đầu tư cũng cho biết ưu tiên khai thác Mỏ Cá Voi Xanh là nơi Việt Nam đang có hợp đồng với công ty ExxonMobil của Mỹ.

Vào tháng 8 năm ngoái, Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc cho biết chính phủ Việt Nam sẽ tạo mọi điều kiện thuận lợi để dự án khai thác mỏ Cá Voi Xanh được sớm khởi động. Truyền thông Việt Nam lúc đó cho biết dự án này sẽ được chính thức khởi động vào tháng 11 năm ngoái nhân hội nghị APEC tại Đà Nẵng.

Tuy nhiên, sau đó không có thông tin thêm về hoạt động của mỏ này nên nhiều người vẫn không biết được thực sự mỏ này đã đi vào hoạt động hay cũng bị dừng lại do sức ép từ Trung Quốc.

Mỏ khí Cá Voi Xanh có các lô 117, 118, 119 và 120 thuộc thềm lục địa Việt Nam. ExonMobil đã đầu tư 600 triệu đô la vào dự án và theo kế hoạch đến cuối năm 2023, dòng khí đốt đầu tiên của dự án sẽ được đưa vào bờ, chủ yếu đáp ứng nhu cầu sản xuất điện trong nước.

Tuy nhiên, cũng giống như với mỏ Cá Rồng Đỏ, việc khai thác tại các mỏ này của Việt Nam cũng từng gặp khó khăn vào năm 2007 khi Trung Quốc gây sức ép với chính công ty ExxonMobil, nhất là với lô 118 vốn nằm rất gần đường đứt khúc 9 đoạn hay còn gọi là đường lưỡi bò mà Trung Quốc vẽ ra trên biển Đông.

Đường lưỡi bò này cũng nằm gần lô 07/03 và lô 136/03 của mỏ Cá Rồng Đỏ. Trung Quốc đòi chủ quyền toàn bộ với vùng nước trong đường đứt khúc. Tuy nhiên tòa Trọng tài Quốc tế hồi năm 2016 đã bác bỏ tính pháp lý của đường đứt khúc này.

Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp cho biết theo nguồn tin mà ông có được, hoạt động tại mỏ Cá Voi Xanh đã được bắt đầu. Tuy nhiên báo chí trong nước không loan tin về các hoạt động này.

Trung Quốc gây sức ép lên các công ty là chính

Mặc dù hãng tin Reuters, BBC cho biết việc ngừng khoan thăm dò tại mỏ Cá Rồng Đỏ là quyết định từ phía Việt Nam đưa ra, nhưng theo tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, quyết định dừng đến từ chính Repsol vì sức ép lên các công ty con khác thuộc tập đoàn này vốn đang có những hợp đồng với Trung Quốc.

"Trung Quốc ép Repsol vì Trung Quốc có cổ phần với Repsol ở Brazil. Repsol có rất nhiều nhánh, mà tổng hành dinh đặt tại Tây Ban Nha. Công ty con ở Brazil thì Trung Quốc có cổ phần. Thông qua công ty đó, Trung Quốc ép ngược đến Repsol ở vùng Đông Nam Á. Repsol Đông Nam Á chủ yếu đặt ở Singapore. Lẽ ra ngày 21/3 họ phải kéo giàn khoan vào Việt Nam và ngày 24/3 phải khoan. Nhưng đến ngày 23 thì họ báo tạm dừng".

Hiện công ty Repsol của Tây Ban Nha cũng chưa chính thức đưa ra bình luận nào về các thông tin về quyết định tạm dừng mới này.

Trên thực tế, Trung Quốc cũng đã từng gây sức ép đối với một số công ty tìm kiếm khai thác dầu khí ở Việt Nam mà điển hình là BP của Anh. Theo nhà báo Bill Hayton của BBC, trong cuốn 'Biển Nam Trung Hoa : Tranh giành quyền lực ở Châu Á', công ty BP của Anh đã phải bỏ dự án khai thác tại Việt Nam vì sức ép của Trung Quốc. Công ty Chevron của Mỹ cũng phải dừng hoạt động tại lô 122 ngay sát bờ biển Việt Nam hồi năm 2007. Các công ty này, theo nhà báo Bill Hayton, đều bỏ Việt Nam vì những quyền lợi hợp đồng mà họ có tại Trung Quốc.

Tuy nhiên, bất chấp sức ép từ phía Trung Quốc vào năm 2007, phía ExxonMobil đã không bỏ cuộc tại Việt Nam.

Ngoài ra, công ty năng lượng Ấn Độ ONGC Videsh, công ty KNOC của Hàn Quốc và một số công ty nhỏ hơn và không có lợi ích lớn tại Trung Quốc như Premier của Anh và Talisman của Canada cũng phớt lờ Trung Quốc.

Cho đến lúc này cũng không có bất cứ thông tin gì về việc Trung Quốc gây sức ép đối với Nga mặc dù Nga cũng là nước có công ty tham gia ký hợp đồng khai thác dầu khí ngoài khơi Việt Nam từ nhiều năm nay. Theo nhà báo Bill Hayton, vào tháng 7/2008 Nga cho phía Mỹ biết rằng Trung Quốc không hề gây sức ép với các công ty Nga.

Nhưng Trung Quốc có thể gây sức ép về mặt chính trị đối với phía Đảng cộng sản Việt Nam ở một mức nhất định. Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp nói :

"Họ ép là bảo nên dừng lại vì chúng ta còn đang bàn nhưng mà đó là ở ngoài lề còn chính thức họ không làm gì được. Ví dụ lần trước Phó Chủ tịch Quân ủy Trung Quốc là ông Phạm Trường Long phải bỏ về vì ông ta không ép được".

Cẳng thẳng Việt Nam và Trung Quốc đã gia tăng vào hồi giữa năm ngoái khi Tướng Phạm Trường Long bỏ dở chuyến thăm Việt Nam vào tháng 6 để phản đối việc Việt Nam cho khai thác ở mỏ Cá Rồng Đỏ. Giao lưu quốc phòng hai nước dự định diễn ra vào thời gian đó cũng bị hủy bỏ.

Cùng lúc, tờ Hoàn cầu Thời báo vào ngày 22/6 năm ngoái trích lời ông Liu Feng, một chuyên gia thuộc Viện Nghiên cứu Biển Đông ở Hải Nam, Trung Quốc cáo buộc 'Việt Nam đã đơn phương phá vỡ thỏa thuận với Trung Quốc, bao gồm việc gạt sang bên những bất đồng và tìm kiếm phát triển chung, và việc Việt Nam cho Repsol khai thác là nhằm mục đích củng cố đòi hỏi chủ quyền đối với khu vực'.

Việt Nam và Trung Quốc vào năm 2011 đã ký "Thỏa thuận về nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển" nhằm không làm phức tạp thêm tình hình ở Biển Đông.

Mới đây trong cuộc gặp cấp cao giữa Ủy viên Quốc vụ Trung Quốc Vương Nghị và Bộ trưởng ngoại giao Phạm Bình Minh, hai bên tiếp tục khẳng định tuân thủ thỏa thuận này.

Nói về những thách thức từ phía Trung Quốc mà Việt Nam có thể gặp phải nếu tiếp tục khai thác tại các mỏ dầu khí ngoài khơi, giáo sư Carl Thayer thuộc Học viện Quốc phòng Úc nhận định.

"Quan ngại chính là khi Trung Quốc quyết định có những hành động gây hấn, có thể là sử dụng lực lượng tuần duyên của mình mà cũng có thể là tàu chiến để làm ảnh hưởng hoạt động của các công ty nước ngoài. Việt Nam lúc đó sẽ chịu sức ép phải bảo vệ quyền lợi của các công ty nước ngoài. Hoặc Trung Quốc cũng có thể làm như họ đã từng làm nhiều năm về trước là gây sức ép chính trị lên các công ty ngoại quốc bằng cách đe dọa quyền lợi của họ ở Trung Quốc".

Theo tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, trong trường hợp một số công ty nước ngoài không chịu nổi áp lực của Trung Quốc mà phải bỏ cuộc thì Việt Nam vẫn còn có thể tìm kiếm các đối tác là các công ty không chịu áp lực của Trung Quốc như ExxonMobil của Mỹ.

Nhóm phóng viê

Cứ như một cuốn phim chiếu chậm, hướng về thì tương lai và xát muối lên nỗi đau nhục nhã của Hà Nội, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị lại vừa "thăm" Việt Nam.

Vương Nghị (trái) gặp Trần Đại Quang : quân tướng Việt Nam sẽ đối phó ra sao, hay lại tiếp tục "giương cờ trắng" ? Ảnh : Baomoi.com

Chuyến công du Việt Nam gần nhất của Vương Nghị là vào tháng 11/2017, nhưng không phải để "hai bên không làm phức tạp thêm tình hình" như cách nói của hai kẻ đồng đảng không cùng miếng ăn, mà là để chuẩn bị cho chuyến công du của Tập Cận Bình đến Hội nghị thượng đỉnh kinh tế APEC Đà Nẵng và sau đó có cuộc gặp "trà Trung Quốc ngon hơn trà việt Nam" với Nguyễn Phú Trọng.

Từ năm 2011 khi xảy ra vụ tàu hải giám Trung Quốc ngang ngược cắt cáp của tàu Bình Minh II của Việt Nam cho đến nay, Vương Nghị là một khuôn mặt xuất hiện thường xuyên ở Hà Nội và thường ngay sau các vụ Trung Quốc gây hấn với Việt Nam. Chiến thuật "vừa đánh vừa đàm" của Bắc Kinh là rất rõ, trong đó vai trò đe dọa và đàm phán của Bộ ngoại giao Trung Quốc luôn tỏ ra có tác dụng đối với tinh thần bạc nhược của giới chóp bu Việt Nam.

Vào lần này, chuyến đi Hà Nội của Vương Nghị diễn ra chỉ khoảng một tuần sau "nỗi nhục Bãi tư Chính lần 2", tức sau vụ Repsol - một công ty Tây Ban Nha liên doanh với PetroVietnam - lần thứ hai liên tiếp trong vòng 9 tháng - đã buộc phải rút khỏi dự án mỏ dầu khí 'Cá Rồng Đỏ' ở khu vực Bãi Tư Chính - nơi mà vào tháng Bảy năm 2017, cả PetroVietnam lẫn Repsol và chính quyền Việt Nam đều âm thầm "giương cờ trắng" lần đầu.

Vương Nghị đã lần lượt có các cuộc gặp với Bộ trưởng ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh và sau đó là Trần Đại Quang - Chủ tịch nước, Nguyễn Phú Trọng - Tổng bí thư, với chủ đề chung "kêu gọi kiềm chế trong việc giải quyết tranh chấp ở Biển Đông".

Nhưng cũng như nhiều lần đối thoại song phương trước đây, giới quan chức Việt Nam vẫn chỉ "đọc bài" : "Chúng tôi đề xuất rằng đôi bên trong thời gian tới nghiêm túc triển khai nhận thức chung của lãnh đạo hai nước, kiểm soát tốt tranh chấp, không có các hành động làm phức tạp và mở rộng tranh chấp, tôn trọng quyền và quyền lợi chính đáng của mỗi nước theo luật pháp quốc tế".

Trong khi đó, Vương Nghị đã nói trắng : "Đôi bên không nên tiến hành các hoạt động đơn phương làm phức tạp tình hình và nên củng cố hợp tác hàng hải để xây dựng một môi trường lành mạnh nhằm đạt được một thỏa thuận chung cuộc về giải quyết tranh chấp trên biển".

Kết hợp với những tin tức trong vòng một năm qua về "hợp tác hàng hải" giữa Việt Nam và Trung Quốc, bản chất của những va chạm giữa hai chế độ "anh em" này chỉ là dầu khí và quyền được khai thác dầu khí.

Vào năm 2017, khoảng gần 2 tháng sau khi nổ ra vụ Bãi Tư Chính lần đầu tiên, một viên tướng Trung Quốc là Phạm Trường Long - Phó chủ tịch Quân ủy trung ương - đã đến Hà Nội. Khi đó, tin tức từ giới truyền thông quốc tế tiết lộ là Phạm Trường Long đã đòi Việt Nam hủy bỏ hoạt động dò tìm dầu khí tại các lô 118 (ngoài khơi Quảng Nam-Quảng Ngãi) và lô 136-3 (đông nam Vũng Tàu 200 hải lý). Những lô dầu khí này hoàn toàn nằm trong vùng thềm lục địa đặc quyền kinh tế của Việt Nam nhưng lại bị vạch chủ quyền hình "Lưỡi Bò" của Trung Quốc vắt chéo qua. Nhưng sau khi bị giới chóp bu Việt Nam phản đối, tướng Phạm Trường Long đã bỏ về thẳng mà không ở lại dự "giao lưu quân đội Việt - Trung".

Cần nhắc lại, vụ "nhục quốc thể" xảy ra vào cuối tháng 7/2017 khi chính quyền Việt Nam phải "giương cờ trắng" và yêu cầu ngừng hoạt động thăm dò khí đốt của Repsol ngay tại Bãi Tư Chính mà luôn được Bộ ngoại giao Việt Nam chiến đấu võ miệng "thuộc vùng chủ quyền không tranh cãi của Việt Nam". Dù chưa bao giờ giới tuyên giáo hay Bộ ngoại giao Việt Nam dám nói toạc về cái nguồn cơn sâu xa của vụ "nhục quốc thể" ấy, nhưng vụ "giương cờ trắng" này lại trùng hợp với tin tức quốc tế cho biết sau khi Bắc Kinh đe dọa sẽ tấn công một số căn cứ quân sự của Việt Nam ở quần đảo Trường Sa nếu Việt Nam cho phép Repsol tiếp tục khoan thăm dò dầu khí.

Một thực trạng trần trụi là mỏ khí đốt Cá Rồng Đỏ ở lô 136/03 thuộc Bãi Tư Chính là một trong số ít tiềm năng cuối cùng có thể cứu vãn ngân sách Việt Nam đang cạn kiệt. Nếu Repsol khai thác thành công thì ngân sách cùng chế độ Việt Nam sẽ được chia phần không ít.

Sau vụ "giương cờ trắng" lần đầu ở Bãi Tư Chính vào tháng Bảy năm 2017, trong cơn quẫn bách mất ngủ lẫn mất ăn, Hà Nội đã một lần nữa phải "cầu viện" Hoa Kỳ, mà cụ thể là kêu gọi một sự hỗ trợ từ hải quân Hoa Kỳ. Tướng Ngô Xuân Lịch - Bộ trưởng quốc phòng Việt Nam - được giao nhiệm vụ sang Washington để thuyết phục Bộ trưởng quốc phòng Mỹ James Mattis hỗ trợ hải quân.

Nhưng điều cay đắng mới nhất là sau cuộc viếng thăm của hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson của Mỹ tại Đà Nẵng vào đầu tháng Ba năm 2018, bản lĩnh "dựa Mỹ khai thác dầu" của Hà Nội vẫn chẳng có gì cải thiện, để chỉ cần vài động tác đe dọa của Bắc Kinh là Việt Nam đã vội vàng "cuốn gói" ngay trên vùng biển của mình.

Chắc chắn là các chuyên gia phân tích tâm lý chính trị ở Bắc Kinh đã nắm rất rõ tinh thần "văn dốt võ nhát" và "chưa đánh đã chạy" của một số quan chức cao cấp Việt Nam.

Chuyến "thăm Việt Nam" của Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị không ngoài mục đích vừa thương thảo vừa đe dọa, buộc Hà Nội phải chia phần cho Bắc Kinh nếu muốn được để yên khai thác dầu khí ngay trong nhà mình.

Thế còn quân tướng Việt Nam sẽ đối phó ra sao, hay lại tiếp tục "giương cờ trắng" ?

Thiền Lâm

Nguồn : CaliToday, 02/04/2018

************************

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị gặp Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng (VOA, 02/04/2018)

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã gặp Tổng Bí Thư Việt Nam Nguyễn Phú Trọng hôm 2/4 tại Hà Nội, hai bên cùng bày tỏ thiện ý muốn tăng cường quan hệ hợp tác song phương.

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị gặp Tổng bí thư Việt Nam Nguyễn Phú Trọng tại Hà Nội, ngày 2/4/2018.

Tân Hoa Xã trích lời ông Trọng nói Việt Nam luôn coi trọng phát triển quan hệ láng giềng hữu nghị, hợp tác tốt đẹp với Trung Quốc.

Ông Trọng nhấn mạnh, trong thời gian tới, hai bên cần tăng cường quan hệ hữu nghị, thúc đẩy mạnh hợp tác, tương trợ và ủng hộ lẫn nhau, cùng nhau phát triển.

Thông Tấn Xã Việt Nam trích lời người lãnh đạo cao nhất của Đảng cộng sản Việt Nam đề nghị hai bên nghiêm túc thực hiện "thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển", kiểm soát tốt bất đồng, không có hành động làm phức tạp tình hình, cùng nhau nỗ lực duy trì hòa bình, ổn định trên Biển Đông.

Tuy nhiên, truyền thông trong nước không nêu rõ các thỏa thuận này là gì.

Ông Vương Nghị khẳng định, Đảng, Chính phủ và nhân dân Trung Quốc hết sức coi trọng quan hệ với Việt Nam ; bày tỏ vui mừng trước những bước phát triển mới cả về chiều rộng và chiều sâu, trên tất cả các lĩnh vực hợp tác trong quan hệ giữa hai nước ; mong muốn hai bên tiếp tục tăng cường trao đổi chiến lược, đẩy mạnh hợp tác, kiểm soát tốt bất đồng trên biển.

Ông Vương Nghị còn đề nghị hai bên cần nắm bắt cơ hội để thúc đẩy sự kết hợp giữa Sáng kiến 'Một Con đường và Vành đai' của Trung Quốc với kế hoạch "Hai Hành lang và một Vòng kinh tế" của Việt Nam, và cùng khám phá các tiềm năng hợp tác mới nhằm tăng cường quy mô và chất lượng hợp tác song phương thiết thực.

Bắc Kinh trấn an về cuộc tập trận của 40 chiến hạm (RFI, 30/03/2018)

Bộ quốc phòng Trung Quốc vào hôm qua, 29/03/2018 đã lên tiếng trấn an về cuộc tập trận trên Biển Đông, huy động tàu sân bay Liêu Ninh cùng khoảng 40 chiến hạm và tàu ngầm. Đối với Bắc Kinh, đó chỉ là cuộc thao diễn bình thường không hề mang tính chất đe dọa.

Tàu sân bay Liêu Ninh của Trung Quốc vào lúc chính thức đưa vào sử dụng năm 2012. Reuters/Stringer/Files

Trả lời báo chí, phát ngôn viên bộ quốc phòng Trung Quốc Nhậm Quốc Cường (Ren Guoqiang), cho đây chỉ là một cuộc tập trận "thông thường", không nhắm mục tiêu cụ thể nào, phù hợp với chính sách "phòng thủ" của Trung Quốc, và nhất là "không đe dọa các quốc gia khác". Đối với nhân vật này, cuộc tập trận quy mô lớn nói trên nhằm nâng cao "năng lực chiến đấu" của quân đội Trung Quốc và không đi ra ngoài chính sách phát triển hòa bình cố hữu.

Phát ngôn viên bộ quốc phòng Trung Quốc, tuy nhiên, đã tuyên bố mỉa mai rằng : "Chỉ những ai hay đe dọa người khác mới thấy người khác là một mối đe dọa".

Tuyên bố nhằm mục tiêu trấn an trên đây được đưa ra sau khi ảnh vệ tinh, hôm thứ Hai 26/03 vừa qua, cho thấy là đã có ít ra 40 tàu chiến và tàu ngầm Trung Quốc cùng diễu hành trên Biển Đông, cùng với tàu sân bay Liêu Ninh, trong một động thái mà giới quan sát cho là nhằm mục tiêu thị uy, đáp trả lại việc Hoa Kỳ cho tàu sân bay USS Carl Vinson ghé cảng Việt Nam, rồi sau đó trở ra Biển Đông cùng tập trận với Hải quân Nhật Bản.

Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Jim Mattis sắp thăm Trung Quốc ?

Cũng trong cuộc họp báo hôm qua, phát ngôn viên bộ quốc phòng Trung Quốc xác nhận khả năng bộ trưởng quốc phòng Mỹ Jim Mattis sắp sang thăm Trung Quốc. Theo ông Nhậm Quốc Cường, Trung Quốc đang "phối hợp" với Mỹ để tổ chức chuyến thăm này.

Nếu chuyến thăm diễn ra thì đây sẽ là chuyến công du Trung Quốc đầu tiên của một bộ trưởng quốc phòng Mỹ dưới thời chính quyền tổng thống Donald Trump. Theo hãng Reuters, truyền thông Nhật Bản dẫn lời bộ quốc phòng hồi tháng 1/2018, cho biết ông Mattis có thể đi thăm Trung Quốc vào mùa xuân năm nay.

Biển Đông là một trong những nguyên nhân gây căng thẳng dai dẳng giữa quân đội Mỹ và Trung Quốc. Vào tuần trước, Bắc Kinh đã tỏ thái độ bực tức và phản đối việc Hải quân Mỹ phái khu trục hạm USS Mustin tiến hành cuộc tuần tra bảo vệ quyền tự do hàng hải, bên trong vùng 12 hải lý quanh đá Vành Khăn mà Trung Quốc chiếm đóng tại quần đảo Trường Sa.

Trọng Nghĩa

************************

Trung Quốc chuẩn bị chạy thử tàu sân bay tự đóng đầu tiên (RFA, 30/03/2018)

Tàu sân bay tự đóng đầu tiên của Trung Quốc đang trong quá trình chuẩn bị cho chuyến chạy thử nghiệm trên biển đầu tiên.

Hình minh họa. Tàu sân bay Liêu Ninh của Trung Quốc rời Hong Kong hôm 11/7/2017. AP

Mạng Hoàn Cầu Thời Báo, ấn phẩm tiếng Anh của Nhân Dân Nhật Báo, loan tin vừa nêu vào ngày 27 tháng 3. Báo này cho biết những hình ảnh mới nhất chụp được từ xưởng đóng tàu của Công ty Công Nghiệp Đóng Tàu Đại Liên tại tỉnh Liêu Ninh cho thấy tất cả dàn giáo trên con tàu đã được tháo hết thay vào đó là một dàn ra đa được lắp đặt.

Chủ tịch Lưu Chinh của Công ty Công Nghiệp Đóng Tàu Đại Liên được trang mạng của Đài Truyền Hình Trung Ương Trung Quốc- CCTV dẫn lời cho biết đây sẽ là một ngạc nhiên cho người dân Hoa Lục trong năm 2018.

Vào ngày 27 tháng 3, một chuyên gia hải quân từ Bắc Kinh cũng nói với Hoàn Cầu Thời Báo là tất cả mọi yêu cầu về mặt kỹ thuật cho thấy tàu sân bay Loại 001A do Trung Quốc tự đóng đều sẵn sàng cho chuyến chạy thử đầu tiên trên biển. Thời điểm cụ thể cho việc này tùy thuộc vào những yếu tố thời tiết và điều kiện biển khơi.

Tuy nhiên ngày thành lập Hải quân Trung Quốc 23 tháng 4 có thể được xem xét.

Sau chuyến chạy thử nghiệm đầu tiên trên biển, thường còn mất từ 6 tháng đến một năm, đơn vị đóng tàu mới có thể giao cho Hải quân Trung Quốc.

Chiếc tàu sân bay Loại 001A do Trung Quốc tự đóng được hạ thủy tại Đại Liên vào ngày 26 tháng tư năm ngoái. Từ đó đến nay công tác lắp ráp trang thiết bị được tiến hành.

Hoàn Cầu Thời Báo khoe rằng tốc độc xây dựng chiếc tàu sân bay Loại 001A của Trung Quốc là nhanh nhất trong lịch sử đóng hàng không mẫu hạm.

*********************

Trung Quốc sẽ tập trận hằng tháng tại Biển Đông (RFA, 29/03/2018)

Quân đội Trung Quốc sẽ thực hiện các cuộc diễn tập chiến đấu hằng tháng tại khu vực Biển Đông chứ không như những năm trước đây nữa.

Một hình ảnh vệ tinh cho thấy đoàn tàu chiến của Trung Quốc dàn hàng song song nhau. Reuters

Mạng báo Inquirer của Philippines vào ngày 28 tháng 3 dẫn lại phát biểu của một nhà phân tích quân sự trên Hoàn Cầu Thời Báo như vừa nêu. Cụ thể chuyên gia Tống Chung Bình (Song Zhongping) nói rõ là những cuộc diễn tập trong năm 2018 vẫn sẽ là thường lệ và được tổ chức hằng tháng ; chứ không như những năm trước nữa.

Hoàn Cầu Thời Báo dẫn thêm lời của chuyên gia Vương Tiếu Bằng (Wang Xiaopeng) thuộc Viện Hàn Lâm Khoa Học Xã Hội Trung Quốc là những cuộc diễn tập chiến đấu của Trung Quốc như thế không nhắm đến một quốc gia cụ thể nào mà tập trung nâng cao khả năng bảo vệ chủ quyền của Hoa Lục.

Những phát biểu được Hoàn Cầu Thời Báo trích dẫn như vừa nêu trong số ra vào ngày chủ nhật 25 tháng 3 ; sang đến đầu tuần tờ báo này loan tin lực lượng Quân đội Trung Quốc vừa khởi sự đợt tập trận tại Tây Thái Bình Dương và Biển Đông.

Hãng tin Reuters vào ngày thứ tư 28 tháng 3 cho biết theo những ảnh vệ tinh do Công ty Planet Labs cung cấp thì có ít nhất 40 tàu và tàu ngầm của Hải quân Trung Quốc dàn đội hình hàng dọc theo Hàng Không Mẫu Hạm Liêu Ninh.

Giới phân tích cho rằng đây là cuộc phô diễn bất thường về sức mạnh đang lên của Hải quân Trung Quốc.

Hoạt động này được thực hiện ngay sau khi khu trục hạm USS Mustin của Mỹ đi qua vùng 12 hải lý quanh Đá Vành Khăn mà Trung Quốc chiếm đóng và bồi lấp thành đảo nhân tạo tại Quần Đảo Trường Sa thuộc Biển Đông.

Philippines giám sát Trung Quốc tập trận tại Biển Đông

Cũng vào ngày 28 tháng 3, Mạng báo Inquirer, loan tin dẫn lời Bộ trưởng quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana, rằng Quân đội nước ông đang giám sát những cuộc diễn tập chiến đấu tại Biển Đông, mà Manila gọi là Biển Tây Philippines.

Vị Bộ trưởng quốc phòng Philippines hiện nay bày tỏ tin tưởng là Trung Quốc sẽ không gây xáo trộn tại tuyến đường hàng hải chiến lược qua Biển Đông.

Trung Quốc đơn phương tuyên bố chủ quyền gần trọn Biển Đông trong đường đứt khúc do chính Bắc Kinh vạch ra. Tuy nhiên Tòa Trọng Tài Thường Trực Quốc Tế- PCA vào tháng 7 năm 2016 bác bỏ giá trị pháp lý cũng như lịch sử của đường đó.

Ngoài Trung Quốc và Đài Loan, còn các nước gồm Philippines, Brunei, Malaysia và Việt Nam tuyên bố chủ quyền tại khu vực Biển Đông.

Quyết định của Trung Quốc để kiểm soát Cảnh sát biển, một lực lượng có nhiệm vụ bảo vệ bờ biển, đã làm tăng mối quan ngại về nguy cơ sai lầm trong vùng biển đang tranh chấp ở Đông Á.

Tàu của Cảnh sát biển Trung Quốc và tàu của Cảnh sát biển Việt Nam tại Biển Đông năm 2014

Đảng cộng sản cầm quyền đang chuyển giao quyền lực kiểm soát Cảnh sát biển, một lực lượng có đội tàu bảo vệ bờ biển lớn nhất Châu Á, cho Đảng ủy Quân sự Trung ương từ một cơ quan dân sự là Cục Hải dương Quốc gia, như một phần của cuộc cải tổ chính phủ rộng rãi được công bố vào tuần trước ở Bắc Kinh. Việc chuyển giao này sẽ mang lại quyền trực tiếp kiểm soát lực lượng Cảnh sát biển Trung Quốc cho Tập Cận Bình, người nắm cương vị là tổng tư lệnh tối cao các lực lượng vũ trang của quốc gia. Từ trước tới nay, Bắc Kinh thường sử dụng lực lượng Cảnh sát biển để khẳng định các yêu sách lãnh thổ của mình ở Biển Đông và Hoa Đông.

Mặc dù động thái này đơn giản hóa bộ máy chỉ huy của lực lượng Cảnh sát biển Trung Quốc, nó cũng giảm đi sự khác biệt giữa tàu quân sự và tàu dân sự tuần tra ở những vùng căng thẳng trong khu vực, chẳng hạn như Biển Đông và Hoa Đông. Sự mơ hồ đó làm tăng nguy cơ dẫn đến việc những hành động cứng rắn của những con tàu bảo vệ bờ biển vỏ màu trắng có thể leo thang thành một đụng độ quân sự không chủ ý.

"Các lực lượng hải quân của khu vực sẽ xem xét điều này và tự hỏi, lực lượng nào chỉ huy Cảnh sát biển Trung Quốc ? Và điều này có ý nghĩa gì nếu xảy ra đụng độ ?", Lyle Morris, chuyên gia phân tích chính sách tại RAND Corp. cho biết". Nếu có khủng hoảng, việc sử dụng vũ lực như thế nào, họ đối thoại với ai ? Có một giả định rằng mọi thứ họ làm sẽ bị quân sự hoá".

Trung Quốc khẳng định sự kiểm soát hơn 80% Biển Đông, một tuyến vận tải quan trọng cũng được Brunei, Indonesia, Malaysia, Philippines, Đài Loan và Việt Nam tuyên bố có chủ quyền. Việc sử dụng các tàu vũ trang lớn nhưng được trang bị vũ khí tương đối nhẹ của Cảnh sát biển để thực thi các tuyên bố này đã cho phép Bắc Kinh tránh được phản đối kịch liệt quốc tế và các cuộc đối đầu quân sự trực tiếp.

Tuy nhiên, các tàu tuần tra đã là trung tâm của căng thẳng giữa Trung Quốc và các nước láng giềng, những quốc gia đã buộc tội Bắc Kinh tấn công tàu đánh cá và tàu tuần tra của họ. Năm 2016, một ủy ban trọng tài thấy rằng lực lượng bảo vệ bờ biểnTrung Quốc đã vi phạm các công ước về an toàn trên biển và Hoa Kỳ đã tìm cách đưa lực lượng này vào các giao thức được thiết kế để kiểm soát những va chạm giữa hải quân các quốc gia.

Cuộc cải tổ chính phủ Trung Quốc công bố hôm thứ Tư tiếp tục một quá trình tập trung kiểm soát Cảnh sát biển, một lực lượng có 200 tàu dân sự từ năm 2013, khi Bắc Kinh thành lập lực lượng Cảnh sát biển bằng cách hợp nhất bốn cơ quan hàng hải khác. Sự thay đổi mới nhất đưa lực lượng quân cảnh (People’s Armed Police- PAP), một lực lượng bán quân sự trong nước, dưới sự chỉ huy trực tiếp của Tập Cận Bình vào tháng 12 năm ngoái.

"Tôi không nghĩ rằng việc chuyển giao quyền chỉ huy của Cảnh sát biển Trung Quốc sẽ làm căng thẳng khu vực leo thang hoặc tạo ra nhiều nguy cơ hơn", theo Zeng Zhiping, chuyên gia về luật quân sự tại Học viện Công nghệ Nanchang. "Vẫn là những lực lượng đó để xử lý các vấn đề ở Biển Đông. Trong trường hợp này, sự phân chia nhiệm vụ nội bộ không thay đổi".

Trong khi Cảnh sát biển Việt Nam thuộc Bộ Quốc phòng, các cơ quan an ninh bờ biển của Nhật Bản và Philippines có nhiệm vụ báo cáo với các cơ quan vận tải. Không lực lượng nào trong số lực lượng trên có thể so sánh với Cảnh sát biển Trung Quốcvề quy mô. Cảnh sát biển Hoa Kỳ báo cáo với Bộ An ninh Nội địa mặc dù tổng thống có thể chuyển quyền kiểm soát lực lượng này cho Hải quân Hoa Kỳ trong thời chiến.

Tuy nhiên, việc phân biệt các tàu tuần tra của Trung Quốc với các tàu hải quân màu xám của nước này trở nên khó khăn hơn. Nước này đã sản xuất những tàu khu trục lớn hơn và vũ trang với pháo 37mm và pháo tự động 76mm

"Giờ đây PAP trở thành lực lượng vũ trang hơn, điều đó có nghĩa là có nhiều liên kết quân sự mạnh mẽ hơn với lực lượng Cảnh sát biển Trung Quốc", Morris, thuộc tập đoàn Rand Corp. nói : "Trung Quốc không còn có thể khẳng định rằng sự hiện diện của Cảnh sát biển trong các vùng biển đang tranh chấp chỉ mang tính chất dân sự thuần túy".

David Tweed

Nguyên tác : China's Military Handed Control of the Country's Coast Guard, Bloomberg Politics, 26/03/2018

Vũ Quốc Ngữ dịch

Việt Nam chỉ đủ sức đánh 'dập mũi' Trung Quốc nếu xung đột (BBC, 29/03/2018)

Quân đội Việt Nam thoạt đầu có thể khiến Trung Quốc 'dập mũi' trong đụng độ ngắn trên Biển Đông, nhưng sẽ thất bại nếu lâm vào xung đột cường độ cao và kéo dài.

Hải quân Việt Nam diễu binh trong buổi lễ tiếp đón Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hồi tháng 11/2017

Đó là nhận định của ông Prashanth Parameswaran, biên tập viên cao cấp của The Diplomat, tạp chí chuyên về an ninh và chính sách đối ngoại Châu Á - Thái Bình Dương.

Trong email trả lời BBC hôm 28/3, ông Parameswaran cho rằng với tiềm lực quân sự quá khiêm tốn trước Trung Quốc, Việt Nam chỉ có thể cầm giữ trong cuộc đối đầu ngắn.

Thế nhưng, theo ông, xác suất một cuộc xung đột quân sự cường độ cao kéo dài là rất khó xảy ra giữa hai nước.

Thay vào đó, có thể chỉ là một cuộc đối đầu trên biển tương tự như hồi tháng 5/2014 sau khi Trung Quốc đặt giàn khoan dầu HD 981.

Liệu kịch bản đụng độ mùa hè 2014 có xảy ra vào mùa hè 2018 ?

Đồng tình với quan điểm này, Derek Grossman, nhà nghiên cứu quốc phòng của Rand Corporation, nói với BBC hôm 29/3 :

"Có lẽ kịch bản có khả năng xảy ra nhất là một sự đụng độ giữa thuyền đánh cá dẫn đến sự can thiệp của cảnh sát biển Trung Quốc và Việt Nam, và có thể leo thang từ đó",

Tuy nhiên, nếu Bắc Kinh quyết định tăng sức ép, Việt Nam sẽ gặp rắc rối khi phải tiến hành và duy trì tác chiến trên Biển Đông.

Lý do là Việt Nam có quá ít, thậm chí không có kinh nghiệm, hoạt động trong khu vực cả trên không và trên biển, ông Grossman, người từng phụ trách thông tin về an ninh Châu Á Thái Bình Dương tại Lầu Năm Góc, nhận định.

Quân đội Việt Nam có những đặc điểm gì ?

Trong bài viết với tiêu đề "Quân đội Việt Nam có thể chống chọi trước Trung Quốc trên Biển Đông ?" hồi 1/2018, ông Grossman phân tích cụ thể những điểm mạnh và yếu của Việt Nam, trước khả năng xung đột quân sự với Trung Quốc.

Đầu tiên, các tướng lĩnh Việt Nam vẫn muốn đem chiến lược chiến tranh du kích và khái niệm "cuộc chiến toàn dân" trên đất liền áp dụng vào chiến lược tác chiến trên không và trên biển, Grossman phân tích.

Tuy chiến lược này có một số điểm mạnh vì lợi thế địa lý bờ biển Việt Nam, chiến lược tác chiến trên không và ngoài biển khơi lại còn rất sơ sài, chưa có tiến bộ gì.

Thứ hai, nguồn quân lực của quân đội còn tập trung quá nhiều vào lục quân.

Hải quân Việt Nam chỉ có 40 nghìn quân, và binh chủng Phòng không và Không quân ở con số 30 nghìn, kể từ 2009.

Tân Hoa Xã tung ra các ảnh chụp đợt diễn tập gồm không quân và hải quân của Trung Quốc ở Biển Đông vào cuối tháng 3/2018 trong lúc có nhà quan sát sẽ diễn tập 'hàng tháng' tại vùng biển này

Trong khi đó, lục quân vẫn đông nhất, khoảng 400.000 người, theo một báo cáo năm 2017.

Cuối cùng là khả năng Nhận thức Vấn đề Vùng Biển (Maritime Domain Awareness) và tương tác giữa các hệ thống quân sự tương đối thấp. Khả năng tình báo và khai thác thông tin trên biển của Việt Nam vẫn còn kém.

Thêm vào đó, vì khoản ngân sách khiêm tốn, Việt Nam sở hữu một hệ thống vũ khí "đa chủng loại" từ nhiều quốc gia khác nhau, dẫn đến tương tác giữa các thiết bị không hiệu quả.

Tuy nhiên, Derek Grossman đánh giá Việt Nam đã có những nỗ lực đáng kể và đúng hướng trong việc hiện đại hóa quân sự trong nhiều năm qua.

Theo ông, việc Việt Nam tăng ngân sách quốc phòng từ khoảng 4 tỷ đô la lên 6,2 tỷ đô la vào 2020, và đây là chỉ dấu họ nỗ lực tập trung hiện đại hóa quân sự.

Thêm vào đó, việc mua 6 tàu ngầm lớp Kilo của Nga và một phi cơ chiến đấu đa năng Sukhoi và xây dựng hệ thống tên lửa đối hạm (ASCM), và nhiều thiết bị phòng thủ khác, Việt Nam cho thấy có thể gây ra thiệt hại không nhỏ cho Trung quốc nếu xảy ra đụng độ.

Hàng chục tàu chiến cùng một hàng không mẫu hạm Trung Quốc bắt đầu vào tập trận ở Biển Đông, theo Tân Hoa Xã hôm 26/3. Hình tàu Liêu Ninh chỉ có tính minh họa

"Tôi thực sự nghĩ rằng Việt Nam đang có tất cả các bước đi đúng đắn trong việc hiện đại hóa quân sự", Derek Grossman nói với BBC Tiếng Việt.

"Thực tế khắc nghiệt là Việt Nam không thể làm được nhiều, một quyền lực hạng trung, so với nguồn lực khổng lồ của Trung Quốc. Và Việt Nam tất nhiên hiểu rất rõ điều này".

Ngân sách quốc phòng của Việt Nam, ước tính khoảng 5-6 tỷ đôla, chỉ là "chú lùn" so với ngân sách ước tính 175 tỷ đôla của Trung Quốc, theo ông Grossman.

Còn ông Prashanth Parameswaran thì cho rằng :

"Thách thức chính đối với Việt Nam bây giờ là sự kiểm soát của Trung Quốc ở Biển Đông đang diễn ra nhanh hơn nhiều so với các nỗ lực xây dựng năng lực phòng thủ bằng quân sự của các nước còn lại".

Cả Grossman và Parameswaran cho rằng phương án tốt nhất mà Việt Nam vẫn đang nỗ lực làm là xây dựng các mối quan hệ đối tác quốc phòng với các quốc gia có thể hỗ trợ Việt Nam.

Có thể không nhất thiết phải hỗ trợ về mặt quân sự nhưng ít nhất về mặt ngoại giao, tạo vị thế cho Việt Nam thuyết phục Trung Quốc thoái trào.

Việt Nam cũng tìm cách gia tăng mối quan hệ đối tác với các nước thành viên thuộc nhóm Tứ Cường (Quad), bao gồm Mỹ, Úc, Ấn Độ và Nhật Bản.

Derek Grossman cũng đưa ra một số đề nghị mà Hoa Kỳ có thể hỗ trợ Việt Nam tuy nhiên, cảnh báo Việt Nam sẽ không sẵn sàng tiếp nhận, vì Hà Nội vẫn còn thái độ ngờ vực đối với Hoa Kỳ và luôn lưỡng lự không muốn có những hành động khiêu khích Trung Quốc.

Trung Quốc tung ra các ảnh chụp đợt diễn tập gồm không quân và hải quân ở Biển Đông vào cuối tháng 3/2018, khiến có nhà quan sát bình luận rằng Trung Quốc sẽ diễn tập 'hàng tháng' tại vùng biển này, chứ không chỉ hàng năm như trước.

Báo Anh cũng đưa tin về 'cuộc diễn tập lớn chưa từng có' của Hải quân Trung Quốc ở Biển Đông sau khi Bộ trưởng Gavin Williamson tuyên bố chiến hạm HMS Sutherland của Anh có kế hoạch tuần tra để bảo vệ tự do hàng hải ở vùng biển này.

Các sự kiện này xảy ra sau khi Hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson vào thăm Đà Nẵng đầu tháng 3 năm nay như một dấu hiệu quan hệ quốc phòng Mỹ - Việt tiến triển hơn trước.

********************

Tháng Ba 2018 : Việt Nam nỗ lực tìm đối trọng với Trung Quốc tại Biển Đông (RFI, 28/03/2018)

Đối với một quốc gia mà theo truyền thống không muốn khoa trương trên mặt ngoại giao để khỏi phải đối đầu một cách không cần thiết với người láng giềng phương Bắc to lớn hơn nhiều, thì Việt Nam trong tháng 3 này đã có một loạt hoạt động nhằm củng cố sức răn đe đối với Trung Quốc ở Biển Đông.

Lễ đón tiếp chủ tịch nước Việt Nam Trần Đại Quang tại phủ tổng thống Ấn Độ, New Delhi, ngày 03/03/2018 - Prakash SINGH / AFP

Trong bài viết mang tựa đề rất dài "Vì sao tháng Ba năm 2018 đã trở thành một tháng năng động đối với Việt Nam trong nỗ lực tìm đối trọng chống Trung Quốc ở Biển Đông", tờ báo Nhật Bản The Diplomat đã điểm lại một số sự kiện nổi bật liên quan đến Việt Nam để cho rằng những hoạt động đó đã phần nào cho thấy sự chuyển biến trong chiến lược phòng thủ của Việt Nam mà mục tiêu là chống lại đà bành trướng quân sự và thái độ quyết đoán của Trung Quốc trong vùng, đang càng lúc càng khiến Việt Nam lo ngại.

Sự kiện nổi bật đầu tiên được chuyên gia kỳ cựu về an ninh quốc phòng Derek Grossman, thuộc cơ quan nghiên cứu Mỹ Rand Corporation, tác giả của bài phân tích ghi nhận là chuyến thăm Ấn Độ vào đầu tháng Ba của chủ tịch nước Việt Nam Trần Đại Quang.

Ngày 02/03, ông Trần Đại Quang viếng thăm Ấn Độ, gặp thủ tướng Narendra Modi. Ngày mùng 3, hai lãnh đạo ra thông cáo chung, tiếp tục công cuộc hợp tác về quốc phòng, bao gồm cả đối thoại cấp cao, cung cấp vũ khí, lẫn kế hoạch cho tàu chiến và tàu tuần duyên ghé thăm cảng của nhau và các đề án xây dựng năng lực quốc phòng. Hai ông Modi và Trần Đại Quang cũng khẳng định tầm quan trọng của tự do hàng hải và hàng không ở vùng Biển Đông cũng như giải quyết tranh chấp một cách hòa bình.

Việt Nam chấp nhận khái niệm Ấn Độ-Thái Bình Dương

Nhưng điều đập mắt nhất chính là quyết định của Việt Nam đi thêm một bước, xác nhận sự cần thiết đối với Việt Nam và Ấn Độ là phải hợp sức tạo nên một vùng Ấn Độ-Thái Bình Dương hòa bình và thịnh vượng. Đây có lẽ là lần đầu tiên mà một lãnh đạo Việt Nam có tuyên bố như vậy về vùng Ấn Độ-Thái Bình Dương.

Điểm chắc chắn là chủ tịch Việt Nam muốn đáp ứng mối quan tâm và lợi ích địa chiến lược của Ấn Độ, vì New Delhi từ mấy năm qua nói rõ quan điểm của họ về Biển Đông. Việc ông Quang sử dụng từ ngữ Ấn Độ-Thái Bình Dương hay Ấn Độ-Châu Á-Thái Bình Dương, như trong phát biểu ngày 04/03, cho thấy là Hà Nội đã sẵn sàng chấp nhận khái niệm mà Hoa Kỳ đã cố thúc đẩy, theo đó các đối tác trong vùng cùng làm việc với nhau để làm đối trọng và tạo sức răn đe đối với các hoạt động của Trung Quốc.

Đối với ông Grossman, sự kiện Việt Nam công nhận khái niệm Ấn Độ-Thái Bình Dương đã đưa Việt Nam xích lại gần hơn với mục tiêu của nhóm Quad - tức nhóm đối tác chiến lược giữa bộ tứ : Hoa Kỳ, Ấn Độ, Nhật Bản, Úc – nhằm đối phó với đà vươn lên của Trung Quốc. Việc lên tiếng công nhận rất có ý nghĩa, nhưng không hoàn toàn gây ngạc nhiên vì Việt Nam đã nhanh chóng thắt chặt quan hệ quốc phòng với tất cả các thành viên của bộ tứ Quad.

Đón tàu sân bay USS Carl Winson, ý muốn răn đe Trung Quốc ?

Sự kiện nổi bật thứ hai được nêu lên, diễn ra ngày 05/03, khi Việt Nam đón chiếc USS Carl Winson, hàng không mẫu hạm Mỹ đầu tiên ghé cảng Việt Nam từ sau khi chiến tranh kết thúc.

Quyết định đón tàu sân bay biểu tượng của sức mạnh Mỹ là một dấu hiệu rõ ràng về ý muốn răn đe Trung Quốc. Chuyến ghé cảng đó đã thu hút sự chú ý của thế giới trên quan hệ quốc phòng Mỹ-Việt, đã tiến triễn mạnh từ tháng 5/2016, khi tổng thống Obama đến Hà Nội và tuyên bố bãi bỏ hoàn toàn cấm vận vũ khí đối với Việt Nam.

Trong chuyến đi Việt Nam để thảo luận chi tiết về chuyến ghé cảng của tàu sân bay Mỹ, bộ trưởng quốc phòng Hoa Kỳ James Mattis đã nói về quan hệ Việt-Mỹ như là một quan hệ giữa các "đối tác cùng ý hướng", gợi lên khả năng là quan hệ quốc phòng song phương sẽ còn phát triển hơn nữa trong tương lai.

Tập trận Milan

Rồi từ ngày 06 đến 13/03, Việt Nam là một trong 16 nước tham gia cuộc tập trận Hải Quân Milan, tổ chức hai năm một lần. Do Ấn Độ bảo trợ, phiên bản 2018 đã diễn ra ở phía đông Ấn Độ Dương, ở Port Blair, trong vùng quần đảo Andaman và Nicobar. Đây là lần đầu tiên Việt Nam công khai xác nhân việc tham gia cuộc diễn tập Milan, trái với phiên bản 2012, khi đã có những thông báo trái ngược nhau về sự có mặt của Việt Nam.

Thêm vào đó, cuộc tập trận Milan lại diễn ra trong lúc đảo Maldives bị khủng hoảng chính trị nghiêm trọng. Trung Quốc hỗ trợ tài chính cho tổng thống đương nhiệm, Abdulla Yameen, điều mà Ấn Độ rất quan ngại vì ông Yameen có thể bảo đảm cho Trung Quốc sử dụng Maldives về mặt quân sự.

Maldives rất quan trọng về địa chiến lược, vì có thể được dùng làm bàn đạp để từ đấy triển khai lực lượng giành lợi thế ở khu vực trung tâm Ấn Độ Dương và dọc con đường nối liền Vịnh Aden với eo biển Malacca. Và Việt Nam đã tham gia cuộc diễn tập Milan vào lúc căng thẳng giữa Trung Quốc và Ấn Độ trong lãnh vực hàng hải đang lên cao.

Việc Việt Nam hợp sức với Ấn Độ trong cuộc tập trận chung vào thời điểm tế nhị nói trên là viên thuốc đắng mà Trung Quốc phải nuốt trôi, nhưng một số phản ứng của Trung Quốc lại nhắm vào Ấn Độ. Hoàn Cầu Thời Báo đã nhận định : "Việt Nam là các bàn đạp để Hải Quân Ấn Độ vươn ảnh hưởng từ Ấn Độ Dương sang Tây Thái Bình Dương". Tác giả bài nhận định còn giải thích là Ấn Độ đang hoàn tất điều này, một phần bằng cách lôi kéo Việt Nam vào Milan.

Cho dù vậy, khi tham gia cuộc tập trận hỗn hợp Milan 2018, Việt Nam đã gởi thông điệp rất rõ ràng đến Trung Quốc là Việt Nam sẽ thắt chắt quan hệ với các đối tác có thể giúp giữ nguyên trạng ở Biển Đông nếu Trung Quốc tiếp tục thách thức.

Quan hệ ‘chiến lược’ với Úc và New Zealand

Sự kiện nổi bật thứ ba là chuyến thăm New Zealand và Úc từ ngày 12 đến 18/03 của thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc.

Tại New Zealand, ông Phúc và thủ tướng Jacinda Ardern cam kết nâng quan hệ song phương lên cấp "chiến lược" vào 2019. Và khi đến Canberra thì ông Phúc và thủ tướng Úc Malcolm Turnbull đã nâng quan hệ lên cấp đối tác chiến lược.

Mặc dù không đặc biệt đề cập đến khái niệm "Ấn Độ-Thái Bình Dương", bản tuyên bố chung của Việt Nam với New Zealand và Úc đã nhấn mạnh trên những nguyên tắc được áp dụng cho vùng này, bao gồm nhu cầu duy trì hòa bình và ổn định ở Biển Đông cũng như tôn trọng pháp luật và các thủ tục ngoại giao để giải quyết tranh chấp.

Chỉ riêng điều đó thôi cũng đã chứng minh cho Bắc Kinh thấy rằng Việt Nam có các đối tác sẵn sàng ủng hộ lập trường của mình trong các diễn đàn khu vực.

Khi tăng cường quan hệ song phương với Úc, và lên kế hoạch tương tự với New Zealand, Việt Nam sẽ được hưởng lợi từ việc giao lưu quốc phòng với các nước phương Tây sẽ hỗ trợ Việt Nam trong việc chuyên nghiệp hóa lực lượng Hải Quân và Cảnh Sát Biển.

Việt Nam cẩn trọng

Câu hỏi mà chuyên gia trên tờ The Diplomat đặt ra là rút tỉa được gì từ các hoạt động tích cực của Việt Nam vào tháng Ba này ?

Đối với Derek Grossman, hoàn toàn có thể cho rằng tháng Ba bận rộn của Việt Nam nhằm mục đích cải thiện vị thế quốc phòng của đất nước trước mùa đánh cá ở Biển Đông, bắt đầu vào tháng 5, một giai đoạn thường làm tăng căng thẳng Trung Quốc-Việt Nam với việc ngư dân và lực lượng tuần duyên của hai bên chạm trán nhau thường xuyên hơn.

Grossman còn nhắc lại sự cố vào tháng 5 năm 2014, Bắc Kinh đơn phương cắm một giàn khoan dầu vào vùng biển đang tranh chấp với Việt Nam, gây nên một cuộc đọ sức trên biển kéo dài hàng tháng, với việc lực lượng hải giám Trung Quốc hung hăng tấn công tàu Việt Nam. Đó là một thảm hoạ cho Hà Nội, và cũng có thể dịp để Việt Nam thấy là cần phải tăng cường ngoại giao quốc phòng với các đối tác có thể trợ giúp - thậm chí chỉ bằng lời nói – buộc Trung Quốc xuống thang trong trường hợp có sự cố mới nẩy sinh.

Trên bình diện khu vực, chắc chắn là cuộc bầu cử vào tháng 6 năm 2016 ở Philippines đưa Rodrigo Duterte lên cầm quyền đã thúc đẩy Việt Nam cân nhắc lại cách tiếp cận của mình. Tổng thống Duterte đã tìm cách hòa hoãn với Bắc Kinh về các tranh chấp và gác bỏ phán quyết của Tòa Trọng Tài La Haye. Quyết định hòa dịu với Trung Quốc đó đã biến Việt Nam thành nước duy nhất phản đối đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông. Sự kết hợp của hai nhân tố nói trên có lẽ đã thúc đẩy Hà Nội tiếp tục củng cố vị trí của mình trong khu vực bằng nền ngoại giao quốc phòng.

Tuy nhiên, chuyên gia Grossman cũng đánh giá là điều quan trọng cần thừa nhận là việc Hà Nội tăng cường quan hệ quốc phòng với các quốc gia có thể giúp Việt Nam trên vấn đề Biển Đông sẽ không nhất thiết thúc đẩy các nước đó bạo dạn hơn đối với Trung Quốc. Hà Nội chẳng hạn, trước áp lực của Trung Quốc, một lần nữa lại quyết định hủy bỏ hoạt động khoan dầu của tập đoàn năng lượng Repsol (Tây Ban Nha) trong vùng biển đang tranh chấp lần thứ hai trong năm. Điều này cho thấy Hà Nội sẽ tiếp tục ưu tiên và quản lý các mối quan hệ với Bắc Kinh ở Biển Đông, ngay cả khi cùng lúc Việt Nam vẫn cố gắng giành lợi thế bằng cách thu hút các đối tác khác để kháng lại sự phát triển của Trung Quốc.

Mai Vân

Tháng ba, năm 2018. Tròn 30 năm Trung Quốc cướp được một phần quần đảo Trường Sa của Việt Nam gồm tám bãi cát san hô, giết 64 người lính Hải quân Việt Nam trên bãi Gạc Ma.

Phim có cảnh đoàn chiến hạm Trung Quốc trên Biển Đông. Ảnh Thanh Niên.

Tháng ba, năm 2018. Người dân Việt Nam mang nỗi đau 30 năm mất một phần Trường Sa và kẻ hí hửng 30 năm cướp được một phần Trường Sa của Việt Nam đều có hoạt động tưởng niệm, ghi nhớ sự kiện lịch sử này, đương nhiên với hình thức khác nhau.

Người dân Việt Nam mang nỗi đau Trường Sa đã nhắc nhau đúng ngày 30 năm trước 64 người lính giữ Gạc Ma bị Trung Quốc thảm sát và cướp núm cát Gạc Ma, cùng nhau lặng lẽ mang nỗi đau Trường Sa, mang hương hoa đến tượng đài Lý Thái Tổ ở Hà Nội và tượng đài Trần Hưng Đạo ở Sài Gòn. Hương hoa tưởng nhớ những hồn thiêng Việt Nam ở lại mãi với Trường Sa. Còn nỗi đau nén lại trong lòng để thêm đinh ninh trong dạ món nợ Trường Sa.

Người dân thắp hương và đặt vòng hoa tại Tượng Đài Lý Thái Tổ ở Hà Nội - Ảnh VOA tiếng Việt

Kẻ cướp được một phần Trường Sa của Việt Nam thì huênh hoang hướng sự kiện 30 năm Trường Sa ra thế giới bằng việc tung ra thế giới bộ phim xây dựng công phu, tốn kém Điệp Vụ Biển Đỏ. Đưa bộ phim ra thế giới nhưng nội dung Điệp Vụ Biển Đỏ như chỉ để dành cho Việt Nam, như chỉ để dằn mặt Việt Nam, răn đe Việt Nam. Mượn một sự việc xảy ra ở Biển Đỏ năm 2015 mà Hải quân Trung Quốc có tham gia, Điệp Vụ Biển Đỏ nhằm tới hai mục đích :

Một. Trực tiếp phô trương sức mạnh ghê gớm của đội quân Trung Quốc trên biển. Một đội quân tinh binh, làm chủ kĩ chiến thuật, với vũ khí tối tân, hiện đại, Hải quân Trung Quốc đã thực hiện thắng lợi những điệp vụ gay cấn, khẩn cấp.

Hai. Gián tiếp khẳng định Nam Hải (Biển Đông của Việt Nam) với những những nhóm đảo Tam Sa (Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam) là lãnh thổ Trung Quốc, đang được lính Hải quân Trung Quốc hùng mạnh cùng vũ khí hiện đại giữ gìn, bảo vệ nghiêm ngặt và hiệu quả.

Khoe sức mạnh Hải quân Trung Quốc để dẫn đến cái kết của phim : Hạm đội hải quân Trung Quốc rẽ sóng trên vùng biển được xác định rõ bằng chữ trên màn hình là Nam Hải tức là Biển Đông của Việt Nam.

Trên Biển Đông của Việt Nam, hạm đội Trung Quốc bỗng phát hiện những chiếc tàu phía xa, tàu chiến Trung Quốc liền phóng loa cảnh báo : "Chú ý! Đây là hải quân Trung Quốc. Quý vị sắp tiến vào lãnh hải Trung Quốc. Xin hãy rút đi ngay !".

Tiếng loa trong Điệp Vụ Biển Đỏ chính là tiếng loa từ tàu chiến Trung Quốc vẫn thường phóng sang những con tàu Việt Nam hoạt động ở Trường Sa, Hoàng Sa. Chỉ khác ngôn ngữ trong phim Điệp Vụ Biển Đỏ nhẹ nhàng, nhã nhặn và lịch sự. Còn ngôn ngữ từ tàu chiến Trung Quốc choang choang phóng sang tàu Việt Nam ở Biển Đông là ngôn ngữ kẻ cướp có sức mạnh, đầy trịch thượng, bặm trợn và đe dọa : Đây là lãnh hải Trung Quốc. Kẻ xâm phạm lãnh hải Trung Quốc nếu không rút đi sẽ bị tiêu diệt !

Rõ ràng tên phim Điệp Vụ Biển Đỏ nhưng nội dung phim chính là Điệp Vụ Biển Đông. Biển đỏ chỉ là màu đỏ của đông phương hồng, mặt trời lên, màu đỏ của lá cờ năm sao Trung Quốc đang tràn ngập Biển Đông.

Ba mươi năm Tổ quốc Việt Nam bị giặc Trung Quốc cướp tám đảo trong quần đảo Trường Sa. Ba mươi năm 64 chiến sĩ Hải quân Việt Nam trên đảo Gạc Ma trong quần đảo Trường Sa bị giặc Trung Quốc giết hại và cướp đảo. Người dân Hà Nội, Sài Gòn làm lễ tưởng niệm 30 năm nỗi đau Trường Sa, Gạc Ma thì nhà nước cộng sản Việt Nam huy động một lực lượng lớn công an phá buổi lễ tưởng niệm của lòng yêu nước, rải công an chặn cửa không cho người dân ra khỏi nhà tham gia lễ tưởng niệm.

Ba mươi năm cướp được tám đảo trong quần đảo Trường Sa của Việt Nam, Trung Quốc đầu tư gần trăm triệu đô la làm phim Điệp Vụ Biển Đỏ phô trương sức mạnh và cũng là một hình thức tuyên dương anh hùng lực lượng đã cướp một phần Trường Sa của Việt Nam, ngạo ngược công bố với thế giới rằng Biển Đông là lãnh hải của chúng và Hoàng Sa, Trường Sa là lãnh thổ của chúng. Với bộ phim Điệp Vụ Biển Đỏ, Trung Quốc đã hợp thức hóa với thế giới sự chiếm hữu Biển Đông của Việt Nam.

Và Điệp Vụ Biển Đỏ đã được 100% thành viên trong hội đồng duyệt phim quốc gia thuộc bộ Lễ của nhà nước cộng sản Việt Nam cho phép chiếu rộng rãi trên toàn quốc Việt Nam đúng vào giữa tháng ba, năm thứ ba mươi Tổ quốc Việt Nam mang nỗi đau Trường Sa, Gạc Ma.

Điệp Vụ Biển Đỏ đã được 100% thành viên trong hội đồng duyệt phim quốc gia thuộc bộ Lễ của nhà nước cộng sản Việt Nam cho phép chiếu rộng rãi trên toàn quốc

Hội đồng duyệt phim quốc gia của nhà nước cộng sản Việt Nam gồm những gương mặt đường đường phương diện quốc gia : lãnh đạo cấp Vụ của Ban Tuyên giáo trung ương đảng cộng sản cầm quyền, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội, Phó Cục trưởng Cục Điện ảnh, Phó Chủ tịch thường trực Hội Điện ảnh Việt Nam…

100% thành phần hội đồng quyền uy đó đã nhất trí biểu quyết cho phép Điệp Vụ Biển Đỏ, bộ phim phô trương sức mạnh kẻ đã cướp toàn bộ quần đảo Hoàng Sa và cướp tám đảo trong quần đảo Trường Sa của Việt Nam được công chiếu trên toàn cõi Việt Nam. Cho phép Điệp Vụ Biển Đỏ, bộ phim lớn tiếng nói với thế giới rằng Biển Đông của Việt Nam đã là lãnh hải của Trung Quốc được công chiếu trên toàn cõi Việt Nam.

100% biểu quyết cho bộ phim Điệp Vụ Biển Đỏ được chiếu trên toàn cõi Việt Nam, hội đồng duyệt phim quốc gia của nhà nước cộng sản Việt Nam nếu không 100% ngu dốt thì chắc chắn 100% đã bán linh hồn cho giặc Trung Quốc rồi !

Phạm Đình Trọng

(28/03/2018)