 | Tổng quan: | 3056347 |
Sau Afghanistan, Phó Tổng thống Mỹ đối mặt nhiệm vụ khó khăn trong chuyến thăm Việt Nam và Singapore
RFA, 20/08/2021
Văn phòng của Phó Tổng thống Hoa Kỳ Kamala Harris ngày 19/8 ra thông cáo báo chí mới nhất về chuyến công du Singapore và Việt Nam của bà.
Phó tổng thống Mỹ Kamala Harris ở Nhà Trắng hôm 10/8/2021 - Reuters
Thông cáo cho biết hai mục tiêu chính của chuyến đi là nhấn mạnh tầm quan trọng của khu vực Ấn Độ Dương- Thái Bình Dương trong chính sách ngoại giao của chính quyền Biden- Harris.
Đông Nam Á, khu vực trung tâm của Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, thực sự quan trọng đối với Hoa Kỳ. Đây là nơi có hơn 600 triệu dân và số dưới 35 tuổi là 380 triệu người. Khu vực này mang tầm quan trọng đối tác và can dự cho chính phủ Hoa Kỳ.
Chính quyền Biden- Harris tập trung vào công tác hồi sinh các liên minh và đối tác trên toàn thế giới. Trong chuyến công du này, Phó Tổng thống Kamala Harris thực hiện mục tiêu đó qua làm việc với hai đối tác Singapore và Việt Nam, cũng như thông qua cơ chế đa phương như ASEAN.
Truyền thông Quốc tế loan tin cho biết chuyến đi còn được tiến hành trong bối cảnh Trung Quốc gia tăng tầm ảnh hưởng trong khu vực cũng như trên thế giới.
Thông cáo báo chí của Văn phòng Phó Tổng thống cho biết trong chuyến công du này, bà Kamala Harris sẽ đề cập đến các vấn đề biến đổi khí hậu, tái khẳng định những giá trị của đất nước Hoa Kỳ, và cam kết của Washington về một trật tự thế giới dựa trên căn bản luật pháp, quyền của người lao động và nhân quyền.
Về lịch trình chuyến công du, vào ngày 20/8 bà Phó Tổng thống Kamala Harris bắt đầu lên đường và đến Singapore vào ngày 22/8. Vào ngày thứ tư 25/8 bà bắt đầu chuyến thăm chính thức Việt Nam.
Trong ngày thứ năm 26/8, bà Kamala Harris sẽ gặp đại diện một số tổ chức xã hội dân sự Việt Nam.
Nguồn : RFA, 20/°8/2021
********************
Anh Vũ, RFI, 20/08/2021
Trong bối cảnh Afghanistan đang được nhìn nhận như là một thất bại chiến lược của Mỹ, ngày 20/08/2021, phó tổng thống Mỹ Kamala Harris lên đường đi công du 2 quốc gia Đông Nam Á, Singapore và Việt Nam. Chuyến công du này sẽ chứng minh Hoa Kỳ vẫn hiện diện và sẽ còn ở lại Châu Á, theo như nhận định của một quan chức chính quyền Biden.
Phó tổng thống Mỹ Kamala Harris phát biểu tại Nhà Trắng (Washington - Hoa Kỳ) ngày 10/08/2021. AP - Evan Vucci
Theo hãng tin Reuters, bà Harris sẽ thăm Singapore ngày 22/08 và Việt Nam ngày 24/08. Mục đích của chuyến đi là tăng cường quan hệ và mở rộng hợp tác kinh tế với hai đối tác quan trọng của Mỹ trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
"Trong chuyến đi, phó tổng thống sẽ thảo luận với chính phủ hai nước về các vấn đề lợi ích chung, bao gồm an ninh khu vực, ứng phó toàn cầu với đại dịch Covid-19, biến đổi khí hậu, và nỗ lực chung của chúng tôi trong việc thúc đẩy một trật tự dựa trên luật pháp quốc tế" - tuyên bố của Nhà Trắng cho biết.
Chuyến công du Châu Á này của phó tổng thống Mỹ đã được dự trù từ trước, nhưng diễn ra ngay sau khi Taliban trở lại chiếm quyền ở Afghanistan.
Theo một quan chức cao cấp của Nhà Trắng giấu tên, vào lúc mà cuộc tranh giành ảnh hưởng giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ đang tiếp diễn gay gắt, Đông Nam Á đóng vai trò "quan trọng về kinh tế cũng như chiến lược" đối với Washington.
Quan chức này trước đó cũng đã cho Reuters biết là phó tổng thống trong chuyến đi này sẽ tập trung vào vấn đề bảo vệ luật pháp quốc tế trên Biển Đông, củng cố vai trò lãnh đạo của Hoa Kỳ trong vùng và mở rộng hợp tác trong lĩnh vực an ninh. Quan chức này nhấn mạnh : "Chính quyền Biden cho thấy chúng tôi cam kết lâu dài trong vùng, chúng tôi là một phần của vùng Ấn Độ-Thái Bình Dương và chúng tôi sẽ ở lại đó".
Đây là lần đầu tiên Việt Nam đón một phó tổng thống Hoa Kỳ từ năm 1975 đến nay. Bà Harris dự kiến đến Hà Nội tối ngày 23/08 và sáng hôm sau sẽ bắt đầu gặp gỡ làm việc với các quan chức Việt Nam.
Anh Vũ
********************
Báo Quân đội tuyên truyền chống Mỹ trước chuyến thăm của bà Kamala Harris
RFA, 20/08/2021
Tối ngày 19 tháng 8 năm 2021, báo Quân đội Nhân dân - cơ quan ngôn luận của Bộ Quốc phòng Việt Nam cho đăng tải bài viết với nội dung phản bác sự so sánh giữa cuộc chiến ở Afghanistan với cuộc Chiến tranh Việt Nam, bài báo cũng kể tội "đế quốc Mỹ" trong thời kỳ chiến tranh.
Lính Mỹ kéo em bé qua tường vây ở sân bay để di tản tại Kabul, Afghanistan hôm 19/8/2021 - Reuters
Điều đáng chú ý là bài báo được đăng tải chỉ mấy ngày trước chuyến thăm chính thức Việt Nam của bà Kamala Harris, Phó Tổng thống Hoa Kỳ.
Nội dung bài báo có đoạn "Mỹ không ngừng đánh phá, giết hại đồng bào ta ở miền Nam, dùng không quân và hải quân bắn phá miền Bắc, ném bom cả vào nhà thương, trường học với ý đồ đưa miền Bắc Việt Nam trở lại thời kỳ đồ đá", và gọi đó là "tội ác".
Báo Quân đội Nhân dân cũng tố cáo "Đế quốc Mỹ và bè lũ tay sai" đã luôn "xuyên tạc, bịa đặt về cải cách ruộng đất ở miền Bắc Việt Nam, về cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Mậu Thân 1968" nhằm bôi xấu Đảng cộng sản.
Bài báo trên của báo Quân đội Nhân dân được đăng tải sau sự kiện phiến quân Taliban lật đổ chính phủ Afghanistan và lên nắm quyền. Gần như ngay lập tức, nhiều người dùng mạng xã hội ở Việt Nam đã so sánh sự kiện này với sự kiện Sài Gòn thất thủ năm 1975.
Ông Đinh Kim Phúc, một cựu chiến binh và là nhà nghiên cứu quan hệ quốc tế, bày tỏ quan điểm của ông về bài báo của báo Quân đội Nhân dân với RFA :
"Việt Nam nhận được sự giúp đỡ của Hoa Kỳ rất nhiều, về kinh tế, về an ninh, quốc phòng, và thậm chí trong thời gian gần đây trong vấn đề chống dịch Covid-19 thì Việt Nam cũng nhận được rất nhiều quà tặng của chính phủ Hoa Kỳ, như vắc-xin, thuốc và phương tiện, vật tư y tế.
Tôi cho rằng, việc giở lại những giọng điệu chống Mỹ cứu nước, lên án Mỹ là đế quốc, thì tôi nghĩ đó là những tiếng nói lạc lõng, là muốn kéo lại quá khứ để tranh thủ một cái gì đó đối với phương Bắc hay chăng ?
Hay để chứng tỏ mình là lập trường giai cấp, lập trường giai cấp quốc tế vô sản khi mà chuyển tiền sang Mỹ, sắm nhà bên Mỹ, đưa con qua du học bên Mỹ nhưng mà vẫn chửi đế quốc Mỹ".
Ông Đinh Kim Phúc cũng cho rằng quan điểm của báo Quân đội Nhân dân không đại diện cho ý chí và nguyện vọng của người dân Việt Nam trong bối cảnh hiện tại.
Trước đó, Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ, ông Lloyd Austin đã có chuyến thăm Việt Nam hôm 29 tháng 7 nhằm củng cố quan hệ quốc phòng giữa hai quốc gia, ông đã gặp với hai lãnh đạo cao cấp của Việt Nam là thủ tướng Phạm Minh Chính và chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc.
Hoa Kỳ hiện đã tặng Việt Nam năm triệu liều vắc-xin và hàng chục triệu USD kèm vật tư y tế để phục vụ cho việc chống dịch Covid-19.
Dân biểu Mỹ gây sức ép về nhân quyền với Việt Nam trước chuyến thăm của Phó Tổng thống Harris
Trước ngày người đứng phó cho ông Biden sắp đi thăm Việt Nam, hai đại diện lập pháp Mỹ đã gửi thư yêu cầu Phó tổng thống cũng như Ngoại trưởng Hoa Kỳ nêu vấn đề vi phạm nhân quyền nghiêm trọng khi gặp gỡ với lãnh đạo Nhà nước ở Hà Nội.
Phó tổng thống Mỹ Kamala Harris phát biểu tại Nhà Trắng hôm 10/8/2021 - AP
Hôm 4/8/2021, qua thư gửi tới Bộ ngoại giao Mỹ, Thượng Nghị sĩ John Cornyn yêu cầu Ngoại trưởng Anthony Blinken nên có hành động nêu rõ với Hà Nội về những vi phạm nhân quyền như chà đạp quyền con người, tước đoạt tài sản, phân biệt đối xử tôn giáo và tín ngưỡng.
Trả lời RFA qua điện thư, Thượng nghị sĩ Cornyn lập lại nội dung chính mà ông đã viết trong thư gởi đến Ngoại trưởng Mỹ rằng :
"Việt Nam có chiến lược hiệu quả trong khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương, sẵn sàng hợp tác về mặt an ninh trong khu vực, nhưng lại tiếp tục giữ thành tích xấu về nhân quyền, tôn giáo và tài sản của công dân trong nước".
Những hóa giải về mặt nhân quyền và tôn giáo ở Việt Nam, ông Cornyn viết tiếp, xem ra không tương thích với đà phát triển mối tương quan kinh tế cũng như đối tác an ninh. Nói một cách khác, cải thiện nhân quyền phải là bước quan trọng tiếp theo trong sự phát triển quan hệ Mỹ- Việt những ngày tới.
"Tôi trông đợi hành pháp Hoa Kỳ, bằng tất cả thiện chí và phương cách ngoại giao để bảo vệ nhân quyền là một trong những nguyên tắc phổ quát mà quí vị từng xác định.
Là cơ quan thực hiện báo cáo chi tiết thường niên về nhân quyền ở Việt Nam, tôi nghĩ hành pháp biết rõ rằng nhà cầm quyền Việt Nam đã vi phạm những nguyên tắc phổ quát về nhân quyền, đã chà đạp một cách cố ý lên những quyền căn bản của con người.
Tự do tín ngưỡng, tự do ngôn luận là những quyền bị cấm đoán bởi chính phủ Việt Nam. Hà Nội còn đi xa hơn khi truy quét và bắt giữ các thành viên trong Hội Nhà Báo Độc Lập Việt Nam, gán ghép cho họ tội danh tuyên truyền chống lại chính phủ.
Trong quá trình tiến đến mối quan hệ lâu dài và bền vững với một quốc gia, thiết tưởng nhân quyền là điều tối quan trọng mà Hoa Kỳ bảo đảm Việt Nam phải tuân thủ, bao gồm tự do tín ngưỡng và quyền tư hữu của công dân", là câu kết của Thượng Nghị sĩ John Cornyn trong thư gởi ngoại trưởng Anthony Blinken.
Thượng nghị sĩ John Cornyn hôm 4/8/2021. Hình : AP
Vào ngày 6/8, văn phòng Dân biểu Ro Khanna phổ biến cho báo chí thư ông gửi lên Phó tổng thống Kamala Harris, nhắc nhở rằng: "Trong chuyến công du sắp đến của bà với tư cách là Phó tổng thống Hoa Kỳ đầu tiên viếng thăm Việt Nam, tôi trân trọng thỉnh cầu bà nêu lên những vi phạm nhân quyền trầm trọng của chính phủ Việt Nam trong các cuộc trao đổi cùng giới chức cao cấp Việt Nam. Ủng hộ nhân quyền phải là ưu tiên hàng đầu của hành pháp Mỹ trong hợp tác chiến lược và toàn diện giữa hai quốc gia".
Lên tiếng với RFA từ văn phòng ở DC, Dân biểu Ro Khanna giải thích lý do ông thảo bức thư gửi Phó tổng thống Kamala Harris :
"Là một trong những dân biểu quan tâm đến nhân quyền, thường lên tiếng chỉ trích Việt Nam vi phạm các quyền căn bản của người dân, chúng tôi đã gởi hơn 12 thư đến Chính phủ và Bộ Ngoại giao Việt Nam, yêu cầu Hà Nội trả tự do cho tất cả tù nhân chính trị, chấm dứt hành động tống giam các nhà báo, ngưng việc truy lùng và sách nhiễu người bất đồng chính kiến.
Tôi đoan chắc Việt Nam vẫn đang tiếp tục vi phạm nhân quyền, thể chế cộng sản này thật sự cần được đổi mới cho tự do của con người. Tôi đã nêu rõ với hành pháp và với Phó tổng thống Hoa Kỳ rằng nhân quyền phải là vấn đề ưu tiên trong bang giao cũng như trong kinh tế".
Không thể bỏ lơ nhân quyền và cho phép Việt Nam bước vào thị trường Mỹ, Dân biểu Ro Khanna nhấn mạnh, nếu Việt Nam muốn vào thị trường Mỹ thì điều kiện tiên quyết là phải trả tự do cho các tù nhân chính trị.
Dân biểu Ro Khanna hôm 30/1/2019 ở Washington DC. Hình : AP
Trong thư gửi cho nữ Phó tổng thống hôm 6/8, Dân biểu Ro Kanna còn viện dẫn báo cáo của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ về nhân quyền năm 2020-2021, nêu rõ những vi phạm ông gọi là liên tục và có hệ thống của chính quyền Việt Nam, từ những việc hạn chế quyền tự do biểu đạt, tự do tôn giáo, tự do báo chí, tự do lập hội cho đến những vụ bắt bớ, tra tấn và xét xử bất công tại tòa.
"Là đại diện dân cử trong một khu vực có nhiều cử tri Mỹ gốc Việt, qua họ mà chúng tôi biết thêm về tình trạng nhân quyền gọi là tồi tệ ở Việt Nam. Đôi ba lần chúng tôi đích thân can thiệp vào các trường hợp tù nhân chính trị như vậy.
Quốc hội Mỹ sẽ không khoan nhượng trước những hành động vi phạm nhân quyền tiếp diễn ở Việt Nam. Đó là điều tôi xác quyết rõ trong thư gửi bà Kamala Harris, rằng trong khi công du Việt Nam bà phải đưa nhân quyền vào lịch trình nghị sự".
Được biết, ngoài chuyện tù chính trị, Dân biểu Ro Khanna còn yêu cầu Phó tổng thống Mỹ khuyến cáo Hà Nội thi hành những biện pháp cụ thể nhằm chấm dứt việc bắt bớ những người bất đồng chính kiến.
Ông cũng gợi ý, Phó tổng thống Mỹ nên bày tỏ quan ngại về việc một đảng cộng sản độc quyền cai trị đất nước, rằng Việt Nam nên chuyển hóa thành một xã hội qua đó nhân quyền được phát huy một cách trọn vẹn và tốt đẹp.
"Nếu Phó tổng thống không nêu bật được vấn đề nhân quyền và cải thiện quyền con người với giới chức Việt Nam thì tôi nghĩ bà không làm tròn trách nhiệm, chuyến đi Việt Nam của bà sẽ không được thành công như mong đợi".
Theo một số nguồn tin từ Washington DC, một số dân biểu Hoa Kỳ trong Vietnam’ Caucus chuyên quan tâm các vấn đề tiêu cực ở Việt Nam, cũng đang soạn thảo một thư gởi cho Phó tổng thống trước khi bà Kamala Harris lên đường sang Singapore và Việt Nam.
Thanh Trúc
Nguồn : RFA, 12/08/2021
Liệu Việt – Mỹ có cùng nhau bước qua khúc quanh quyết định, tạo cơ sở để nâng cấp quan hệ "đối tác toàn diện", vì tương lai mỗi nước và tương lai liên khu vực Ấn Thái Dương (Indo-Pacific) ? Dư luận nhìn chung đều hồ hởi đón nhận tin Phó Tổng thống Harris sắp sang Việt Nam, khi chúng ta mới chia tay Bộ trưởng Austin vừa rời Hà Nội.
Phó tổng thống Mỹ Kamala Harris phát biểu tại Nhà Trắng hôm 27/7/2021 - AFP
Truyền thông quốc tế vừa dẫn lại thông báo của Văn phòng Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris cho hay : "Chính quyền Mỹ coi Châu Á là một khu vực cực kỳ quan trọng trên thế giới. Chuyến thăm của Phó Tổng thống sẽ nhấn mạnh tầm quan trọng của cam kết toàn diện và quan hệ đối tác chiến lược – những yếu tố quan trọng trong cách tiếp cận chính sách đối ngoại của chính quyền chúng ta". Chuyến đi được thực hiện dựa trên thông điệp của chính quyền Biden-Harris với thế giới : "Nước Mỹ đã trở lại !" Trở lại và ở lại, để cùng với Việt Nam và ASEAN sát cánh trong các cuộc đua cùng lúc về nhiều đích…
Cấp bách hàng đầu là cuộc đua đẩy lùi đại dịch Covid-19. Số người nhiễm Covid-19 ở Mỹ lên mức cao nhất trong sáu tháng, hơn 100.000 ca nhiễm ghi nhận hôm 4/8. Các chuyên gia hàng đầu cảnh báo, những tuần tới, số ca có thể tăng gấp đôi lên đến 200.000/ngày, vì biến thể Delta. Số ca nhập viện đang gia tăng trở lại và hoành hành khắp nước Mỹ, các trung tâm y tế trở lại tình trạng báo động. Trong khi đó, ở Việt Nam, đại dịch do biến thể Delta gây ra cũng khiến trên 170.000 người bị lây nhiễm kể từ cuối tháng 4 đến đầu tháng 8 này.
Mặc dầu vậy, sau khi họp với Bộ Y tế Việt Nam, Cơ quan Phát triển Quốc tế (USAID) và Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) vẫn quyết định viện trợ cho Việt Nam khoản kinh phí 4,5 triệu đôla nhằm hỗ trợ tiêm chủng vắc-xin và nâng cao năng lực hệ thống y tế trong phòng chống dịch. Về việc mua vắc-xin, Bộ Y tế cho biết, Việt Nam đã ký hợp đồng mua 31 triệu liều vắc-xin Pfizer và đang làm thủ tục mua thêm 20 triệu liều nữa. Tuy nhiên, phải tới quý tư 2021, 47 triệu liều vắc-xin Pfizer từ Mỹ mới về đến Việt Nam.
So với Campuchia (63,33 liều trên 100 người), Lào (24,43 liều trên 100 người) thì số người Việt Nam chính thức được tiêm vắc-xin là quá thấp : 4,53 liều trên 100 người, tính đến 22/7/2021. Vì vậy, liên quan đến chống Covid, cuộc gặp giữa Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin với phái đoàn của Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam Phan Văn Giang tại Hà Nội hôm 29/7 có giá trị hơn một biểu tượng. Tin Việt Nam nhận năm triệu liều vắc-xin Moderna, cùng với 20 triệu đô la viện trợ chống dịch từ Mỹ được loan báo trước khi ông Austin đến Hà Nội.
Do dịch bệnh căng thẳng, kể từ ngày 9/7, Thành phố Hồ Chí Minh giãn cách xã hội nghiêm ngặt, bao gồm cả lệnh cấm ra đường vào buổi tối kể từ ngày 26/7. Giữa lúc ấy, vào chiều 6/8, chính quyền thủ đô Hà Nội cũng tiếp tục giãn cách xã hội cho đến ngày 23/8. Trong khi Việt Nam đang khốn đốn vì đại dịch Covid thì truyền thông trong nước nhất loạt đưa lại Tuyên bố của người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam, đích danh phản đối các cuộc tập trận liên tục của Trung Quốc trên Biển Đông, đặc biệt là tại quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam và yêu cầu Trung Quốc chấm dứt và không tái diễn các vi phạm luật pháp quốc tế.
Lô vắc-xin của hãng Moderna về sân bay Nội Bài, Hà Nội hôm 10/7/2021. Hình : ĐSQ Mỹ tại Hà Nội
Kiềm chế sự hung hăng của Trung Quốc là mục tiêu quan trọng trong chuyến công du của bà Harris. Không ngẫu nhiên mà tuần qua, Ngoại trưởng Antony Blinken đã tích cực tham dự qua cầu truyền hình các cuộc họp trong khuôn khổ Hội nghị thường niên của khối ASEAN (AMM-54). Nhà Trắng cũng đồng thời tái xác nhận chuyến công du của Phó Tổng thống Harris tại hai đối tác quan trọng của Mỹ ở Đông Nam Á là Singapore và Việt Nam từ ngày 22 đến 26/8. Việc người đứng đầu ngành Ngoại giao Mỹ tham gia các cuộc Hội nghị marathon suốt tuần qua và tái xác nhận chuyến viếng thăm của bà Harris cho thấy quyết tâm mới của chính quyền Biden đối với sự hung hăng từ Trung Quốc.
Ngày 6/8, Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã bày tỏ quan ngại sâu sắc về kho vũ khí hạt nhân ngày càng tăng của Trung Quốc trong một cuộc họp với Ngoại trưởng các nước Châu Á và các quốc gia đối tác. Phát biểu tại cuộc họp Diễn đàn Khu vực Châu Á (ARF), tập họp hơn hai chục nước, ông Blinken cũng kêu gọi Trung Quốc ngưng các thái độ "khiêu khích" tại Biển Đông, đồng thời nêu lên những quan ngại nghiêm trọng về vi phạm nhân quyền đang diễn ra tại Tây Tạng, Hong Kong và Tân Cương.
Trong một bài viết trên The Bangkok Post ngày 3/8 mang tựa đề "Mỹ thúc giục ASEAN đứng lên chống Trung Quốc", bỉnh bút Kavi Chongkittavorn, đã phân tích về tính khả thi của chiến lược được chính Bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ Lloyd Austin nêu bật tại Singapore ngày 27/07. Ý tưởng xuyên suốt được ông Austin nêu bật là Hoa Kỳ muốn thấy ASEAN đứng lên chống lại Trung Quốc mà không cần phải chọn phe, cùng lúc với việc lôi kéo Trung Quốc cùng can dự với Mỹ trong các lĩnh vực có lợi ích chung.
Chính quyền Biden tin rằng các mục tiêu này có thể đạt được thông qua khả năng "răn đe tích hợp", đòi hỏi các đồng minh và bạn bè phải cùng nhau tham gia bằng cách sử dụng các khả năng hiện hữu và triển khai tất cả các khả năng này theo những phương cách mới được kết nối với nhau. Tham luận của ông Austin tại Singapore không quá cứng rắn nhưng cũng không quá mềm mỏng đối với Trung Quốc, nhằm tránh gây phản ứng không hay ở một số nước Đông Nam Á không muốn "chọn bên" giữa Bắc Kinh và Washington.
Một viên chức cao cấp Nhà Trắng cho truyền thông biết hôm 4/8 rằng bà Harris sẽ tập trung vào vấn đề bảo vệ luật pháp quốc tế trên Biển Đông, bảo vệ trật tự dựa trên nguyên tắc và luật lệ, nhấn mạnh vai trò lãnh đạo của Mỹ và mở rộng hợp tác về an ninh trong vùng. Viên chức giấu tên này nói, Washington tìm kiếm sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế trong nỗ lực đối phó với thế lực toàn trị Trung Quốc. Trong quá trình này, Mỹ coi bang giao Mỹ – Việt là đối tác quan trọng của nhau, do vị trí địa lý, tầm vóc nền kinh tế và quan hệ thương mại.
Việt Nam thường có tiếng nói mạnh mẽ chống lại đòi hỏi chủ quyền phi lý của Trung Quốc trên Biển Đông. Các quốc gia khác trong khu vực cũng hoan nghênh sự hiện diện quân sự của Hoa Kỳ, trong bối cảnh Bắc Kinh quân sự hóa các đảo nhân tạo, tàu tuần duyên và dân quân biển Trung Quốc tràn ngập vùng biển này. Viên chức Nhà Trắng nói trên Tuyên bố : "Chúng tôi không muốn thấy bất kỳ nước nào thống trị khu vực, hoặc lợi dụng thế áp đảo để làm phương hại đến chủ quyền của các nước khác".
Phó tổng thống Mỹ Harris sẽ nhấn mạnh đến tự do hàng hải trên toàn Biển Đông. Chuyến đi của bà Harris tiếp theo chuyến viếng thăm Hà Nội của Bộ trưởng Quốc Phòng Lloyd Austin vào hạ tuần tháng 7/2021, với mong muốn siết chặt quan hệ an ninh. Tuần qua, ngoại trưởng Antony Blinken cũng đã tham gia một loạt các cuộc họp trực tuyến của khu vực, nhằm chứng tỏ sự cam kết của Hoa Kỳ đối với ASEAN.
Tại Diễn đàn An ninh Aspen hôm 3/8, Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long hoan nghênh các chuyến thăm cấp cao "rất có giá trị của Mỹ". Tuy nhiên, ông cũng bày tỏ quan ngại trước tình trạng quan hệ Mỹ Trung đang xấu đi. Phái đoàn thường trực của New Zealand tại Liên Hiệp Quốc đã gởi công hàm đề ngày 2/8 nhấn mạnh sự phản đối cái gọi là "quyền lịch sử" trên Biển Đông, vì nó không hề có cơ sở pháp lý, kêu gọi tôn trọng phán quyết của Tòa án Trọng tài Thường trực La Haye năm 2016.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin và Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam Phan Văn Giang duyệt đội danh dự ở Hà Nội hôm 29/7/2021. Hình : AFP
Một trong những yếu tố quan trong được nhà phân tích Kavi Chongkittavorn ghi nhận là vị trí mà Bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ muốn dành cho ba nước Đông Nam Á – Singapore, Việt Nam và Philippines – trong cấu trúc tập thể về an ninh khu vực. Cho nên không có gì ngạc nhiên khi Phó tổng thống Kamala Harris sẽ thăm Singapore và Việt Nam vào tháng tới để thắt chặt hơn nữa quan hệ song phương. Theo chuyên gia Thái Lan, không thể bỏ qua khả năng Singapore, Việt Nam có thể hợp tác riêng với nhóm Bộ Tứ dưới hình thức nào đó. Tại hội nghị thường niên AMM-54, các Ngoại trưởng ASEAN đã thảo luận kế hoạch "Tầm nhìn ASEAN về Indo-Pacific" (AIOP) để đảm bảo sao cho kế hoạch này luôn là khuôn khổ chính của kiến trúc khu vực, bảo đảm "vai trò trung tâm" của ASEAN.
Rất khó để dự đoán liệu có thành viên ASEAN nào sẵn sàng gia nhập Bộ Tứ hay không. Với việc Hoa Kỳ đang thúc đẩy cách tiếp cận theo hướng hợp tác chặt chẽ hơn với các đồng minh và bạn bè trên toàn thế giới, các bên liên quan chắc chắn sẽ bàn thảo kỹ khả năng này. Bởi vì, theo chuyên gia này, bất cứ một thành viên ASEAN nào quyết định liên kết với Bộ Tứ theo bất kỳ công thức nào sẽ ngay lập tức có nguy cơ làm suy yếu cấu trúc khu vực do ASEAN dẫn đầu.
Bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ đã không đề cập đến "tính chất trung tâm" của ASEAN. Thay vào đó, ông lại dùng cụm từ "vai trò trung tâm của ASEAN" vốn được các nhà ngoại giao Mỹ thường xuyên sử dụng trong giai đoạn trước năm 2016, thời cựu tổng thống Obama, để mô tả ASEAN. Đối với nhà phân tích Thái Lan, ông Austin đang nhắm tới ảnh hưởng trong tương lai của Bộ Tứ đối với kiến trúc khu vực Đông Nam Á.
Mục tiêu sau cùng là vấn đề dân chủ – nhân quyền, vốn là bộ phận cấu thành trong chính trị đối ngoại của Mỹ nói chung. Hôm 4/8, Thượng Nghị sĩ John Cornyn đã kêu gọi Ngoại trưởng Blinken có biện pháp mạnh mẽ về nhân quyền trong khi hợp tác với Việt Nam về an ninh và quốc phòng. Thượng Nghị sĩ Cornyn viết trong thư gửi ông Blinken : "Việt Nam chứng tỏ có giá trị chiến lược trong khu vực Indo-Pacific và vẫn là một đối tác được chào đón về mặt hợp tác an ninh. Tuy nhiên, chính quyền Việt Nam tiếp tục chứng tỏ các hành động đáng quan ngại về nhân quyền, tự do tôn giáo".
TNS Cornyn yêu cầu Ngoại trưởng Blinken giải trình về những việc Bộ Ngoại Giao đang thực hiện để nâng vấn đề dân chủ – nhân quyền trong chính sách đối ngoại với Việt Nam. Vẫn theo thông báo của văn phòng bà Harris, trong các cuộc gặp cuối tháng này với các quan chức chính phủ, khu vực tư nhân và các nhà lãnh đạo xã hội dân sự, Phó tổng thống Harris sẽ chia sẻ tầm nhìn của chính quyền Biden về một "Indo-Pacific tự do và rộng mở" (FOIP), nêu ra các vấn đề thương mại và an ninh, bao gồm Biển Đông, và thúc đẩy hợp tác kinh tế.
Các mục tiêu thượng dẫn không phải là duy nhất trong chuyến công du sắp tới của bà Harris. Tổng phổ của các khía cạnh chiến lược trong quan hệ Việt – Mỹ có được khẳng định để thành khuôn khổ quan điểm chung giữa hai nước hay không, giờ này chưa ai có thể xác quyết chắc chắn. Chỉ biết rằng, các chuyến thăm của các quan chức cấp cao của chính quyền Mỹ tới Việt Nam nhằm để thúc đẩy sự hiểu biết chung và từng bước tạo dựng lên lòng tin chiến lược ấy.
Theo tờ "Quốc tế" của Bộ Ngoại giao Việt Nam, "đối tác chiến lược Việt – Mỹ" phụ thuộc vào tính toán của mỗi bên. Quan hệ song phương Việt – Mỹ khá toàn diện, có những yếu tố mang tính chiến lược, có mặt còn hơn một số đối tác chiến lược khác. Định danh không phải là điều quan trọng nhất. Quyết định vẫn là tính thực chất, hiệu quả và sự bền vững của mối quan hệ. Điều đó đang được các bên thực thi và cam kết tiếp tục củng cố, phát triển. Tờ "Quốc tế" chốt hạ : "Cái gì cần, đúng thời điểm, nhất định sẽ diễn ra".
Trần Hùng Hương
Nguồn : RFA, 09/08/2021
Chuyến công du Đông Nam Á của Phó Tổng thống Hoa Kỳ
Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris dự kiến sẽ có chuyến công du Singapore và Việt Nam từ ngày 20-26/8, theo đó, bà sẽ trở thành quan chức cấp cao nhất của chính quyền Tổng thống Joe Biden đến thăm Châu Á kể từ khi Biden lên nắm quyền. Dự kiến, nữ "phó tướng" của Biden sẽ thảo luận với các lãnh đạo Đông Nam Á về những vấn đề an ninh cấp bách trong khu vực, trong đó gồm có những yêu sách chủ quyền phi pháp của Trung Quốc ở Biển Đông. Chuyến công du của bà Harris sẽ tiếp tục củng cố thông điệp của chính quyền Biden đối với thế giới : Nước Mỹ đã trở lại, đồng thời khẳng định chính quyền Biden coi Châu Á là một khu vực hết sức quan trọng trên thế giới.
Phó tổng thống Mỹ Kamala Harris phát biểu tại Nhà Trắng hôm 5/8/2021 - AP
Chuyến công du của bà Harris sẽ tập trung vào bốn vấn đề lớn. Thứ nhất, tại Singapore và Việt Nam, bà Harris sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc đề cập và giải thích những mục tiêu chính sách của chính quyền Biden. Một quan chức Nhà Trắng tiết lộ rằng chuyến thăm của Harris sẽ nhấn mạnh "tầm quan trọng của mối quan hệ hợp tác toàn diện và đối tác chiến lược, vốn là hai thành tố chính trong cách tiếp cận của chính quyền Biden trong quá trình hoạch định chính sách đối ngoại".
Thứ hai, dự kiến, bà Harris sẽ có các cuộc gặp với giới chức hai nước sở tại, tiếp xúc với lãnh đạo các lĩnh vực tư nhân và xã hội dân sự, trong đó nội dung thảo luận tập trung vào cam kết của Washington đối với nỗ lực thúc đẩy an ninh khu vực, cũng như những quy tắc và luật lệ quốc tế nói chung bao gồm những quy tắc và luật lệ ở Biển Đông. Quan chức này lưu ý, tại các cuộc gặp gỡ và tiếp xúc này, Harris sẽ chia sẻ "tầm nhìn" của Washington về một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương "tự do và rộng mở".
Thứ ba, Harris sẽ tập trung vào những mối quan hệ đối tác, đặc biệt là đối tác kinh tế giữa Mỹ và các nước thành viên Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).
Thứ tư, chuyến công du này cũng nhằm "bảo vệ những giá trị của Mỹ". Chia sẻ với báo chí, giới chức Mỹ cho biết Washington coi Singapore và Việt Nam đều là những đối tác quan trọng khi xét về vị trí địa lý, quy mô kinh tế, quan hệ thương mại và những mối quan hệ đối tác an ninh trên các hồ sơ như Biển Đông, nơi Bắc Kinh đặt ra những yêu sách đối với hầu hết vùng biển quốc tế này.
Các quốc gia khác trong khu vực cũng hoan nghênh sự hiện diện quân sự của Mỹ ở Biển Đông trong bối cảnh Bắc Kinh quân sự hóa các thực thể nhân tạo đồng thời quân sự hóa cả những đội tàu tuần duyên và tàu đánh cá trên vùng biển này. Một quan chức Nhà Trắng khẳng định trên báo chí : "Chúng tôi không muốn thấy bất kỳ nước nào thống trị khu vực hoặc "cậy thế cậy quyền" để gây phương hại đến chủ quyền của các nước khác. Phó Tổng thống Mỹ sẽ nhấn mạnh đến tự do hàng hải trên toàn Biển Đông và rằng không một nước nào chèn ép lợi ích của các nước khác.
Ngoài bốn mục tiêu nói trên, cuộc chiến chống đại dịch Covid-19 và vấn đề biến đổi khí hậu cũng là những vấn đề thảo luận trong chuyến thăm của Harris đến hai nước Đông Nam Á vào cuối tháng 8 này.
Đông Nam Á mừng vui hay lo lắng ?
Chuyến đi của bà Harris diễn ra tiếp theo chuyến công du ba nước Đông Nam Á (Singapore, Việt Nam và Philippines) của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin hồi tuần trước với mong muốn dần thúc đẩy những mối quan hệ an ninh ngày càng sâu sắc hơn với các quốc gia này. Chuyến công du của bà Harris cũng diễn ra sau các cuộc đối thoại căng thẳng tại Thiên Tân, Trung Quốc, giữa Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Wendy Sherman và các quan chức hàng đầu ngành ngoại giao Trung Quốc.
Theo ghi nhận của nhiều nhà nghiên cứu, mặc dù Tổng thống Biden chưa công du khu vực này kể từ khi lên nắm quyền, song Nhà Trắng đã nhấn mạnh tầm quan trọng của mối quan hệ giữa Mỹ với khu vực này khi Thủ tướng Nhật Bản Yoshihide Suga và Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in đã trở thành hai lãnh đạo thế giới đầu tiên hội đàm trực tiếp với Tổng thống Biden. Bản thân Biden cũng không ngừng khẳng định rằng thách thức trung tâm lúc này là liệu dân chủ có thể thắng thế độc tài hay không và những mối quan hệ đối tác trong khu vực đóng vai trò thiết yếu đối với nỗ lực của ông nhằm đối phó với tầm ảnh hưởng gia tăng của Bắc Kinh.
Ngày 4/8, Ngoại trưởng Antony Blinken đã có bài phát biểu thể hiện sự vinh dự khi được đại diện cho Mỹ tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ-ASEAN thường niên, đồng thời khẳng định việc cam kết với cấu trúc khu vực, lấy ASEAN làm trung tâm cũng như ủng hộ mạnh mẽ Tầm nhìn ASEAN về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Ông Blinken khẳng định quan hệ đối tác chiến lược của Mỹ với ASEAN tập trung vào những thách thức cấp bách nhất của quốc gia này là chống lại đại dịch Covid-19 và phục hồi kinh tế bền vững. Ngoại trưởng Mỹ cũng nhấn mạnh việc cung cấp các loại vắc-xin miễn phí mà không có ràng buộc về chính trị hoặc kinh tế. Để hỗ trợ phục hồi kinh tế, Ngoại trưởng Blinken đã công bố các chương trình mới nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa của ASEAN, xây dựng quan hệ đối tác công-tư và giúp phát triển kỹ thuật số và tăng trưởng xanh của khu vực. Chương trình này được xây dựng dựa trên nền tảng kinh tế vốn đã vững chắc của Mỹ, khi hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài của quốc gia này vào các nước ASEAN đạt 328,5 tỷ USD năm 2020.
Phát biểu tại Diễn đàn An ninh Aspen hôm 3/8, Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long hoan nghênh các chuyến thăm cấp cao "rất giá trị" của Mỹ. Các chuyến thăm này là chỉ dấu cho thấy Washington nhận thức được rằng họ cần bảo vệ và thúc đẩy những lợi ích thực chất và quan trọng của Mỹ ở khu vực Đông Nam Á. Tuy nhiên, ông Lý cũng bày tỏ quan ngại trước tình trạng quan hệ Mỹ-Trung đang xấu đi. Theo ông, nhiều nước trong khu vực mong muốn tình trạng của mối quan hệ Mỹ-Trung sẽ không tụt dốc hơn nữa "bởi các đồng minh và đối tác của Mỹ muốn duy trì quan hệ mở rộng của họ đối với cả hai cường quốc này".
Quan hệ Việt - Mỹ chưa thể nâng tầm
Một vấn đề mà giới quan sát đang trông ngóng đó là liệu với chuyến thăm của Phó Tổng thống Kamala Harris sẽ là dịp để Việt Nam và Mỹ nâng tầm quan hệ lên Đối tác chiến lược ? Phía Mỹ đã thể hiện ý định này trong chuyến công du vừa rồi của Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin, nhưng phía Mỹ cũng tỏ ý không muốn thúc ép Việt Nam.
Ngày 4/8, trên báo Thế giới & Việt Nam có một bài viết thể hiện quan điểm về chuyện này. Nên nhớ tờ báo này là Cơ quan ngôn luận của Bộ Ngoại giao Việt Nam, cho nên đây cũng được coi là thể hiện quan điểm của ngành ngoại giao Việt Nam trước vấn đề này. Bài báo có đoạn viết : "Trở lại câu hỏi được dư luận quan tâm nhất và quan chức Mỹ đã hơn hai lần đề cập công khai : nâng tầm quan hệ hai nước.
Điều đó phụ thuộc vào bối cảnh, tính toán của mỗi bên. Song như nhận xét của nhiều học giả quốc tế : quan hệ song phương Việt-Mỹ khá toàn diện, có những yếu tố mang tính chiến lược, có mặt còn hơn một số đối tác chiến lược khác.
Chính danh cũng cần. Nhưng tên gọi không phải là điều quan trọng nhất. Quyết định vẫn là tính thực chất, hiệu quả và sự bền vững của mối quan hệ. Điều đó đang được hai bên thực thi và cam kết tiếp tục củng cố, phát triển.
Người Việt Nam thường nói, cái gì cần, đúng thời điểm, nhất định sẽ diễn ra. Có thể vận vào trường hợp này" (1).
Có thể được hiểu rằng đây chính là câu trả lời từ phía Việt Nam cho vấn đề này.
Nhận định về chuyện nâng tầm quan hệ Việt - Mỹ, Đại sứ Nguyễn Ngọc Trường có dòng tự sự trên Facebook của ông : "Mình đọc cái "Minh thực lục - quan hệ Trung-Việt" mà thấy đau cho dân tộc ta. Nhà Minh muốn nhào nặn Việt Nam kiểu gì cũng được. Mạc Đăng Dung cởi trần đi bằng đầu gối, lê tấm thân hèn hạ sang đất Trung Quốc để trình sổ đất, sổ dân, để giữ được chức quan hèn hạ, nước Việt bị giáng xuống làm xứ tự trị ngang quận huyện Trung Quốc. Vì sao ? Vì không có nước lớn nào đối trọng Trung Quốc ! Mà nước ta thì chia rẽ !
Sau này, khi phương Tây sang thì nhà Thanh cũng hèn mọn cúi đầu trước Bát quốc ! Nhưng từ đó, ở biên giới phía nam Trung Quốc xuất hiện các thế lực đối trọng Trung Quốc. Người Việt bị phân hoá, lúc theo bên này, lúc theo bên kia. Hồ Chí Minh đã lãnh đạo được dân ta thực hiện "Không có gì quý hơn độc lập, tự do".
Giờ đây, Trung Quốc ép Việt Nam kiểu "tứ diện mai phục". Không có mấy nước lớn như Mỹ, Nhật, Ấn, EU + sự can trường dân tộc, thì Việt Nam chắc nghẹt thở, khó lòng ngọ nguậy !
Vì vậy chúng ta chào đón BTQP MỸ Austin đến thăm, không phải là đi với Mỹ chống Trung Quốc. Nhưng không củng cố quan hệ với Mỹ thì Việt Nam cũng bị người ta coi như mẻ ! Đã cân bằng thì phải cân bằng = hành động, không chỉ nói suông cân bằng !
Bây giờ là lúc chín muồi để ta thúc đẩy quan hệ Việt-Mỹ lên Đối tác chiến lược toàn diện !".
Trần Đông
Nguồn : RFA, 06/08/2021
