Thông Luận

Phần thứ ba

Ý kiến về một giải pháp hòa bình trường cửu cho Ukraine

Ngưng chiến không nhất thiết dẫn đến một giải pháp hòa bình trường cửu cho Ukraine. Một giải pháp kết thúc chiến tranh Nga-Ukraine, bảo đảm hòa bình lâu dài cho Ukraine chỉ có thể trở thành sự thật nếu cả ba nước Mỹ, Nga và Ukraine đều muốn giải quyết mâu thuẫn bằng thương thuyết và tương nhượng. Quan trọng nhất là Mỹ và Nga nhưng Mỹ, ở thế mạnh hơn, phải đi bước đầu tiên trên con đường có tên là "chung sống hòa bình" ở lục địa Châu Âu.

Một giải pháp kết thúc chiến tranh Nga-Ukraine, bảo đảm hòa bình lâu dài cho Ukraine chỉ có thể trở thành sự thật nếu cả ba nước Mỹ, Nga và Ukraine đều muốn

"Chung sống hòa bình ở Châu Âu" phải xem là một Sách Lược của nước Mỹ để đối phó với "Trung Hoa Mộng" của Tập Cận Bình

Để đi bước đầu tiên này, trước hết Mỹ phải tự thuyết phục một số điểm căn bản :

1. Muốn làm Nga kiệt quệ phải rút quân khỏi Ukraine, Mỹ sẽ phải trả giá rất đắt về thời gian, tiền bạc cũng như những khó khăn ngay trong nội bộ nước Mỹ mà kết quả cũng không có gì chắc chắn. 

Không có gì chắc chắn Putin sẽ bị lật đổ ngay cả cuộc phiêu lưu ở Ukraine của Putin thất bại. 

Ngay cả Putin bị lật đổ cũng không có gì chắc chắn nước Nga sẽ không có một Putin khác - vẫn "dân tộc chủ nghĩa quá khích" chưa kể còn có thể cộng thêm "phục thù chủ nghĩa" cũng quá khích không kém.

Hoặc sẽ có một nước Nga tan vỡ làm rối loạn cả Châu Âu và kho vũ khí nguyên tử của Nga lại lọt vào tay Tàu, Iran hay Bắc Hàn ? Hoặc kho vũ khí nguyên tử ấy bị chia 5 xẻ 7 và một phần lại rơi vào tay các nhóm khủng bố quốc tế tử thù của Mỹ ?

2. Nếu bị dồn đến thế cùng quẫn trong cuộc chiến Ukraine, không còn gì để mất, Nga có thể dùng đến vũ khí hạt nhân. Hoặc Nga đành phải… "bán mình" cho Tàu. Cả hai trường hợp đều là tai họa lớn lao đối với Mỹ.

3. Mỹ nên bắt tay giải hòa với Nga ở Châu Âu để có thể tập trung sức mạnh và tâm trí để đối phó với Tàu ở Châu Á. Đụng độ với Nga ở Châu Âu là chuyện thứ yếu, dàn xếp được. Đụng độ với Tàu ở Châu Á là chuyện trọng yếu, cấp bách và "bất khả thoái lui" nếu Mỹ muốn bảo vệ vị thế đệ nhất siêu cường.

4. Tiến trình hòa giải Mỹ-Nga nên bắt đầu càng sớm càng tốt. Cuộc chiến Ukraine càng đẫm máu, càng khó giải hòa. Khi leo thang tới việc sử dụng vũ khí nguyên tử chiến thuật thì càng khó xuống thang. Càng gần cuộc vận động tranh cử Tổng thống Mỹ sắp tới, đương kim Tổng thống Biden càng thiếu tự do hành động, càng bị nhiều áp lực. Nga càng "lậm" với Tàu bao nhiêu càng khó gỡ bấy nhiêu. "Cá cắn câu, biết đâu mà gỡ" !

5. Mỹ sẽ phải làm một số nhượng bộ với Nga - đối thủ của Mỹ và đối thủ của đồng minh của Mỹ - nhưng là "nhượng bộ có nguyên tắc". Chẳng hạn không làm suy yếu NATO, không làm các nước Đồng Minh của Mỹ bất mãn hay mất tinh thần, không vi phạm đạo lý, luật pháp quốc tế, không bán rẻ, không phản bội Ukraine (như Mỹ đã làm với Việt Nam Cộng Hòa, với chính quyền Afghanistan !).

6. Mỹ không cần và không nên trình bầy trước công luận "nước cờ mới" có mục đích "trói tay" Tàu ở Châu Á mà chỉ cần và chỉ nên nhấn mạnh sáng kiến chiến lược này cần thiết cho "hòa bình, ổn định, thịnh vượng của Ukraine, của Châu Âu và của toàn thế giới".

7. Sẽ có ít nhất ba hiệp định hòa bình. Một giữa Nga và Ukraine. Một giữa Nga và NATO. Một giữa NATO + Liên Âu và Ukraine. Hội nghị hòa bình có thể diễn ra chính thức ở một quốc gia trung lập "tương đối" nhưng có trọng lượng như Ấn Độ chẳng hạn. Tuy nhiên, những nét chính của nội dung nên được thảo luận trước và riêng tư giữa đặc sứ của Biden với Putin, tương tự như Henry Kissinger, đặc sứ của Nixon, đã làm trong sứ mạng bí mật tại Bắc Kinh năm 1971. Biden có thể bay đến Moscow họp thượng đỉnh với Putin, theo lời mời của Putin như trường hợp Nixon gặp Mao năm 1972. Hoặc Biden gặp Putin ở một nước trung lập. Lý do công khai là để tránh một cuộc chiến tranh nguyên tử làm nổ tung trái đất ! Mà có lẽ cũng đúng là như thế.

8. Kế tiếp là các buổi họp riêng của Mỹ với Ukraine, Mỹ với các nước NATO và Châu Âu quan trọng nhất như Anh, Pháp, Đức và những quốc gia đã và đang giúp đỡ nhiều nhất cho Ukraine chống Nga như Ba Lan, Tiệp Khắc, các nước vùng Baltic… Các buổi họp này nhằm "đả thông tư tưởng, tìm sự đồng thuận nếu có thể" đồng thời chứng tỏ Mỹ tôn trọng đồng minh. 

9. Mỹ có quyền có lập trường không hoàn toàn đồng nhất với các đồng minh Châu Âu trong việc hòa giải với Nga. Các nước Châu Âu nếu quá lo ngại về Nga thì phải tự làm mạnh hơn về quân sự quốc phòng của mình thay vì trông cậy quá nhiều vào "dù che" của Mỹ. Nếu Mỹ có "nghĩa vụ" sát cánh với các đồng minh Châu Âu để đối phó với Nga thì các đồng minh Châu Âu cũng có "nghĩa vụ" sát cánh với Mỹ để đối phó với Tàu ở Châu Á, bảo vệ các giá trị Dân Chủ, Tự Do và vị thế của khối Tây Phương nói chung thay vì tính chuyện xé lẻ để làm ăn với Tàu.

10. Hiệp định hòa bình cho Ukraine nói riêng và cho Châu Âu nói chung chỉ "có lý" (make senses) và sẽ được tôn trọng nếu Nga, Ukraine, Mỹ, dù phải tương nhượng nhau, đều cảm thấy "được" nhiều hơn "mất", hoặc không có lựa chọn nào tốt hơn, hoặc ít nhất cũng thấy hòa giải có lợi về lâu dài hơn là tiếp tục cuộc xung đột.

11. Sau khi đã ký Hiệp định Hòa bình, Mỹ nên có chính sách giúp Nga và Ukraine đẩy nhanh tiến trình hòa giải, bình thường hóa các quan hệ song phương để Ukraine trở thành "cầu nối" thân hữu giữa các nước Châu Âu và Nga, một biểu tượng của sống chung hòa bình thay vì là một lò lửa chiến tranh hay một vùng tranh chấp liên miên không dứt. Sự hòa giải giữa Ukraine và Nga cũng giúp sự hòa hợp và ổn định ngay trong xã hội Ukraine, đặc biệt giữa miền Đông Ukraine ít nhiều chịu ảnh hưởng Nga do các yếu tố địa lý, lịch sử, chủng tộc, ngôn ngữ, kinh tế, khuynh hướng chính trị và miền Tây Ukraine thiên về các nước dân chủ Châu Âu cũng vì những lý do tương tự. Ukraine cần có một chính sách đối nội và đối ngoại thật khôn ngoan để có thể tồn tại, phát triển trong hòa bình, độc lập.

12. Mỹ không nên kỳ vọng Nga lập tức thay đổi chính sách 180 độ, từ "thân Tàu" chuyển sang "thân Mỹ". Hòa giải Mỹ-Nga có nghĩa Nga-Mỹ không còn coi nhau là kẻ thù, Nga sẽ đứng trung lập đối với cuộc tranh chấp Mỹ-Tàu. Chỉ như thế đã là một thắng lợi lớn của Mỹ. Thay vì MỘT chống HAI, chỉ còn MỘT chống MỘT. Mỹ không còn phải "lưỡng đầu thọ địch", ở cả hai mặt trận Châu Âu và Châu Á. 80 tỉ đô la/một năm, một tổn phí cực lớn mà Mỹ đang "phí phạm" trong cuộc chiến Ukraine, có thể được sử dụng một cách hữu ích trong việc giúp Đài Loan gia tăng khả năng phòng thủ cũng như củng cố thế trận của Mỹ ở trong toàn miền Đông Á.

13. Mỹ có thể kỳ vọng rằng nếu Nga cảm thấy được Mỹ và các đồng minh Châu Âu không những đã hết thù nghịch mà còn đối xử "tốt" (chẳng hạn như sốt sắng đầu tư giúp Nga phát triển vùng Tây Bá Lợi Á tiếp giáp với Tàu) thì Nga có thể nghiêng dần về phía Mỹ. Vì sẽ sớm đến lúc Nga hiểu đầy đủ rằng Mỹ cách Nga đại dương mênh mông, thù oán cũ đều có thể bỏ qua, nhưng Tàu sát bên, chung biên giới rất dài mà Tàu đang lúc hùng mạnh và đang chuẩn bị cướp thời cơ, toan tính giải quyết nợ nần, ân oán địa lý, lịch sử của "một trăm năm quốc nhục". Toan tính "thu hồi" Đài Loan, Việt Nam, Cao Ly, Mông Cổ, vốn là các "vùng đất cũ của… Thiên Triều". Tiến từ "trị quốc" đến "bình thiên hạ". Dựng Pax Sinica ("thế giới hòa bình kiểu Tàu") thay thế Pax Americana ("thế giới hòa bình kiểu Mỹ"). Nga không những sẽ phải trả lại mấy triệu cây số vuông lãnh thổ đã lấy của Tàu trong các thế kỷ trước, từ Ngoại Mông đến bắc Mãn Châu, phải từ bỏ các địa điểm chiến lược, các bán đảo và hải đảo trên Thái Bình Dương mà có thể còn mất thêm cả vùng Tây Bá Lợi Á rất nhiều tài nguyên mà Nga không đủ sức bảo vệ. Tóm tắt, nếu "Trung Hoa Mộng" của Tập Cận Bình trở thành sự thực, Mỹ sẽ mất quy chế siêu cường nhưng Nga thì… mất nước !

14. Nếu Nga nghiêng về Mỹ hay Mỹ-Nga chính thức lập liên minh, MỘT chống HAI trở thành HAI chống MỘT, Tàu lập tức phải lo thêm mặt Bắc. 

Lo vũ khí hạch tâm của Nga bao trùm cả nước Tàu mà không cần đến hỏa tiễn liên lục địa. Lo hỏa tiễn hạch tâm tầm trung của Nga đủ sức "vươn tới" Cáp Nhĩ Tân, Trường Xuân, Thẩm Dương, Đại Liên, Bắc Kinh, Thái Nguyên, Thiên Tân, Thượng Hải, Vũ Hán, Thành Đô, Trùng Khánh…

Lo hàng triệu quân Nga hờm sẵn biên giới. 

Đến lượt chính Tàu rơi vào cảnh "lưỡng đầu thọ địch", không còn là Mỹ.

Tàu sẽ phải đổi thế trận. Phải phân chia lực lượng đối phó. 

Mặt Bắc phải đối phó với sức mạnh của Nga. 

Mặt Đông phải đối phó lực lượng của Mỹ - đang túc trực gần eo biển Đài Loan, tại Nhật Bản, Nam Hàn và quần đảo Phi Luật Tân - được tăng cường sau khi Mỹ và NATO không còn phải vướng vào cuộc chiến tiêu hao với Nga ở Châu Âu. 

Đài Loan, Biển Đông, Đông Bắc Á, Đông Nam Á sẽ được bảo vệ tốt hơn. Toàn vùng Đông Á có thể kịp thời chuyển NGUY thành AN.

Một thế thăng bằng chiến lược mới rất có lợi cho Mỹ và đặt nước Tàu của Tập Cận Bình vào thế phải chịu bó tay. Nước Tàu của Tập Cận Bình phải chịu bó tay cũng đồng nghĩa với hòa bình, ổn định ở Châu Á và trên toàn thế giới.

Gợi ý một số điều khoản chính của các Hiệp định Hòa bình 2023 tại Châu Âu

Trở lại câu hỏi chính "Chiến tranh Nga - Ukraine sẽ kết thúc thế nào ?"

Không ai biết chắc được tương lai nên chỉ có thể trả lời rằng nên có một giải pháp hòa bình ở Ukraine nói riêng và ở Châu Âu nói chung, một giải pháp mà ngay cả Tàu muốn phản đối cũng không có lý do để phản đối. 

Như đã nói ở trên, giải pháp hòa bình đề nghị gồm các điều khoản của ít nhất 3 hiệp định. Một hiệp định giữa NATO và Nga. Một hiệp định giữa Ukraine và Nga. Một hiệp định giữa NATO+Liên Âu và Ukraine. Cả 3 hiệp định, họp thành toàn thể một giải pháp hòa bình, cần được ký cùng lúc, song song mới đầy đủ ý nghĩa. (Không có gì ngăn cản Mỹ và các đồng minh Châu Âu của Mỹ ký các thỏa ước riêng song phương khác với Nga hay với nhau miễn là không đi ngược với các điều khoản của 3 hiệp định trên).

Căn cứ trên những điểm đã phân tích, hiệp định hòa bình giữa NATO và Nga nên gồm những điều khoản sau đây : 

1. Hai bên bầy tỏ ý chí "sống chung hòa bình", giải quyết mâu thuẫn, khác biệt bằng đối thoại, thương thuyết, tương nhượng, tránh va chạm, tránh khiêu khích, tránh chiến tranh bằng mọi cách. Hai bên cũng cam kết tôn trọng nguyên tắc bất can thiệp vào nội bộ của nhau. 

2. NATO xác nhận sau khi Phần Lan, Thụy Điển hoàn tất thủ tục gia nhập sẽ không nhận thêm bất cứ thành viên mới nào khác.

3. Hai bên cam kết thâu hồi hay chấm dứt tất cả các biện pháp thù nghịch, bất thân thiện đối với nhau kể cả các chế tài, cấm vận, trừng phạt, trả đũa cũ hay mới ; cam kết bình thường hóa quan hệ về mọi mặt chính trị ngoại giao, kinh tế tài chánh, văn hóa xã hội ; cam kết thay thế kỷ nguyên đối đầu bằng kỷ nguyên hợp tác cho sự nghiệp hòa bình, thịnh vượng, thân hữu, cởi mở cho tất cả các quốc gia Châu Âu và cho toàn thế giới.

Hiệp định hòa bình giữa Nga và Ukraine nên có những điều khoản sau đây : 

1. Ngưng bắn tại chỗ trước khi thương thuyết bắt đầu. Nga thực hiện việc rút quân nhanh chóng ngay sau khi Hiệp định được ký kết. Hai bên cũng nhanh chóng xúc tiến việc trao trả tù binh chiến tranh.

2. Ukraine cam kết theo đuổi chính sách trung lập thực sự, không gia nhập bất cứ một liên minh quân sự nào kể cả NATO. Thụy sĩ và Áo là hai mẫu mực trung lập mà Ukraine sẽ rút kinh nghiệm để áp dụng cho mình một cách thích nghi. Nga cam kết tôn trọng chủ quyền độc lập và chính sách trung lập của Ukraine. Hai bên cũng cam kết không can thiệp vào nội bộ của nhau.

3. Nga và Ukraine đồng ý cùng tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý mới tại vùng Crimea với sự giám sát của Liên Hiệp Quốc để người dân địa phương này quyết định Crimea là một nước độc lập, hoặc Crimea thuộc về Nga hoặc Crimea thuộc về Ukraine. Nga và Ukraine cam kết tôn trọng kết quả của cuộc trưng cầu dân ý tự do và công bằng này.

4. Vùng Donbas gồm hai tỉnh Luhansk và Donetsk và phụ cận, nơi có dân số gốc Ukraine và gốc Nga suýt soát nhau, vẫn thuộc về Ukraine tuy nhiên Ukraine cam kết Donbas sẽ được hưởng qui chế tự trị rộng rãi như trường hợp tỉnh Quebec của Canada, cam kết bảo đảm tự do, bình đẳng cho mọi cư dân, nghiêm cấm mọi đối xử kỳ thị vì khuynh hướng chính tri, tiếng nói, sắc tộc, cam kết thi hành chính sách hòa hợp, hòa giải trong xã hội tại Donbas và trên toàn cõi Ukraine.

5. Ukraine và Nga đồng ý tái lập ngoại giao, bình thường hóa mọi quan hệ, hợp tác thân hữu để cùng tiến bộ trên căn bản "gác lại quá khứ, hướng tới tương lai". Ukraine hoan nghênh mọi nỗ lực của Nga đóng góp vô điều kiện vào việc hàn gắn vết thương chiến tranh, đặc biệt tại vùng Donbas nhưng không chỉ giới hạn tại vùng Donbas.

Hiệp định Tái thiết và phát triển giữa NATO, Liên Âu và Ukraine đúng như danh xưng có mục đích vừa khuyến khích Ukraine chấp nhận giảng hòa với Nga, vừa bù đắp những tàn phá, thiệt hại xương máu mà Ukraine phải gánh chịu khi can đảm "đứng mũi chịu sào" đương đầu với Nga, vừa giúp củng cố Ukraine thành một quốc gia "tiền phương" mạnh cả về quân sự và kinh tế, đủ sức tự bảo vệ đối với bất cứ thách thức nào trong tương lai. Hiệp định này nên gồm các điều khoản như sau :

1. Ukraine đặc cách được mời gia nhập Liên Âu với tư cách thành viên không phải qua những thủ tục thông thường.

2. Các quốc gia thành viên Liên Âu, NATO cam kết đóng góp 100 tỉ Euros vào quỹ tái thiết Ukraine. Mỹ với tư cách là một thành viên trụ cột của NATO cam kết đóng 50% số này. Ngân khoản viện trợ sẽ được trao cho Ukraine trong vòng 5 năm, mỗi năm 20 tỉ Euros. Ngoài ra mỗi nước thành viên cũng cam kết dành cho Ukraine mọi sự ưu đãi trong tương lai, khi có thể.

3. Mặc dù theo chính sách trung lập, luôn luôn mong muốn hòa bình, Ukraine sẽ xây dựng một nền tảng quân sự quốc phòng đủ mạnh để tự bảo vệ và dành quyền nhận sự trợ giúp từ bất cứ ai, kể cả NATO cho mục đích này.

Được gì, mất gì ?

Nói chung hòa bình tốt hơn chiến tranh. Tốt cho Châu Âu. Tốt cho Châu Á. Tốt cho cả thế giới. Tốt cả cho nhân dân Tàu ở cả 2 bên bờ eo biển Đài Loan. Tuy nhiên, không chắc tốt cho Đảng cộng sản Tàu vốn theo chủ trương của Mao : "thiên hạ đại loạn Trung Quốc được nhờ".

Đối với cuộc chiến tranh Nga-Ukraine còn đang tiếp diễn, bài tiểu luận này đã phân tích chính trị của "thế chân vạc" và đã kết luận "chung sống hòa bình ở Châu Âu" là giải pháp tốt nhất cho Mỹ và Nga vì "cái được" vượt xa "cái mất" hoặc vượt xa "cái sẽ mất".

Riêng với Ukraine, nạn nhân của một cuộc chiến tranh xâm lược tàn bạo, đang chịu bao nhiêu tang tóc và đổ nát khó có thể nói giải pháp hòa bình như phác họa là công bằng và xứng đáng với sự chiến đấu anh dũng của quân dân Ukraine. Đấy là chưa kể đến triển vọng Ukraine còn phải chịu mất vùng Crimea một cách vĩnh viễn sau khi người dân ở đây, đại đa số gốc Nga, trong cuộc trưng cầu dân ý tương lai dưới sự giám sát của Liên Hiệp Quốc, vẫn tỏ ý muốn Crimea thuộc về Nga. 

Tuy nhiên, người Ukraine, một lần nữa, cũng cần can đảm và sáng suốt nhận định thời cuộc một cách thực tế, tự đặt những câu hỏi và tự trả lời, chẳng hạn như : Cần bao nhiêu năm nữa để Ukraine đánh bại Nga nếu không có sự trợ giúp của Mỹ, vì Mỹ đã quyết định "Đông hòa Tôn Quyền, Bắc cự Tào Tháo" hoặc vì chính trị nội bộ của nước Mỹ đã làm gió đổi chiều ? Và Ukraine sẽ đơn độc tiếp tục cuộc chiến với giá "núi xương, sông máu nào" ? Crimea là tiêu sản hay tích sản của Ukraine nếu người dân Crimea vì các lý do lịch sử, địa lý, ngôn ngữ, văn hóa, kinh tế thực sự muốn Crimea ly khai Ukraine để trở về Nga ? Ukraine nên "giữ người ở hay giữ người đi ?" Và sau cùng : trong hoàn cảnh của Ukraine, ở thời điểm lịch sử đặc biệt khó khăn này, phải chăng giải pháp hòa bình "đỡ xấu nhất" đành phải coi là tốt nhất ?

Cao Tuấn

(15/04/2023)

1. Các kịch bản

2. Cuộc chiến tại Ukraine nhìn trong chính trị của "thế chân vạc"

3. Ý kiến về một giải pháp hòa bình trường cửu cho Ukraine

——

Hai bài liên hệ cùng tác giả :

- Cuộc tranh hùng giữa các đại cường và các vấn đề chiến lược, Thông Luận, 05/03/2022

- Từ Ukraine đến Đông Á : "gió Đông thổi bạt gió Tây" ?, Thông Luận, 19/03/2023

Mất quá nhiều quân ở Ukraine, Nga đột ngột sửa luật để bắt thêm lính

Từ nay, người dân Nga hầu như không còn có thể trốn quân dịch. Quốc hội nước này vừa khẩn cấp thông qua một luật chính thức cho phép gởi lệnh nhập ngũ qua thư điện tử. Cùng ngày, đương sự bị cấm rời khỏi nước Nga, và nếu không sớm trình diện thì sẽ bị cấm mua bán nhà cửa, vay tín dụng, rút bằng lái xe... Một nhà văn lưu vong khuyên : "Nếu có thể, hãy chạy trốn ngay lập tức !". Đây là cú đánh úp của chính quyền để bắt lính đưa sang Ukraine.

Một pa-nô quảng bá cho quân đội Nga ở Moskva. Ảnh chụp ngày 12/04/2023. Reuters – Yulia Morozova

Quân Nga sát hại man rợ tù binh Ukraine

Liên quan đến cuộc chiến tranh ở Ukraine, La Croix mô tả "Cú sốc sau video về vụ chặt đầu một người được cho là tù binh Ukraine". Video dài 1 phút 40 giây cho thấy những hình ảnh khủng khiếp, được lan truyền trên internet hôm qua. Kẻ sát nhân mặc đồ rằn ri che mặt đã cứa cổ một người mặc quân phục, rồi chặt đầu giơ ra trước camera theo lệnh. Có thể nhìn thấy rõ trên áo của nạn nhân quốc huy hình cây đinh ba của Ukraine.

Một video thứ hai trên các kênh Telegram thân Nga hôm 08/04 cũng cho thấy xác hai chiến sĩ Ukraine đã mất đầu bên cạnh một xe thiết giáp. Ngày 09/04, một hình ảnh ghê rợn nữa được đăng lên mạng xã hội Nga Vkontakte, với chú thích địa điểm là Bakhmut. Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kouleba nói rằng Nga "tàn ác hơn cả tổ chức Nhà nước Hồi giáo".

"Nếu có thể, hãy chạy trốn ngay lập tức !"

Tại Nga, Le Figaro cho biết "Nga truy lùng những người từ chối đi chiến đấu", Le Monde cũng chú ý đến việc "Moskva siết lại cơ chế động viên". Hồi tháng 9 năm ngoái, Alexandre, chuyên gia tin học 27 tuổi, đang ở nhà của cha mẹ tại Penza cách Moskva 550 kilomet. Anh không bao giờ quên được khoảng thời gian run rẩy núp sau cánh cửa lúc 5 giờ sáng để trốn cảnh sát đến bắt lính. May mà họ không xét gắt gao, nên Alexandre sau đó chạy sang được Kazakhstan. Nhưng từ nay, người dân Nga hầu như không còn có thể trốn được quân dịch.

Lâu nay chỉ những giấy triệu tập trao tận tay mới được coi là hợp pháp. Thế nên những người không đến nơi làm việc hay từ chối mở cửa cho nhân viên phát thư có thể thoát nạn. Hôm thứ Ba và thứ Tư 12/04, các dân biểu Hạ Viện và sau đó là các thượng nghị sĩ Nga đã khẩn cấp thông qua một luật, cho phép gởi lệnh nhập ngũ qua trang GosUslugi. Nền tảng này được hàng triệu người Nga dùng để lấy hẹn với bác sĩ và làm tất cả những thủ tục hành chánh, do đó không thể nói rằng không nhận được giấy triệu tập.  

Một khi thư được gởi đi, coi như chính thức nhận được. Cùng ngày, đương sự bị cấm rời khỏi nước Nga, và nếu không trình diện một trung tâm tuyển mộ trong vòng 20 ngày, sẽ bị cấm một loạt quyền công dân như : cấm mua bán nhà cửa, xe cộ, vay tín dụng, đăng ký kinh doanh, rút bằng lái xe… Nhà văn lưu vong Dimitri Glukhovsky xúc động nói, chẳng khác nào kết án tử một người chỉ bằng thư điện tử mà không có quyền kháng cáo, chỉ được phép chết cho Putin mà thôi. Ông khuyên : "Nếu có thể được, bạn hãy chạy trốn ngay lập tức !".

Cú đánh úp của chính quyền Nga để bắt lính

Các biện pháp trên đây cũng tác động lớn đến cuộc sống của hàng trăm ngàn người đã kịp di tản ra nước ngoài vào đầu cuộc xâm lăng. Những ai bị giấy triệu tập gởi đến, dù có khi chính họ cũng không biết, coi như mất quyền quản lý tài sản của mình ở Nga. Ý thức được tính nhạy cảm của luật mới, chính quyền âm thầm chuẩn bị. Ngày 31/03, người sử dụng bỗng dưng không thể nào hủy được tài khoản trên ứng dụng GosUslugi, và các quan chức vẫn ra sức bác bỏ thông tin gởi lệnh động viên qua email.

Để tránh gây hoảng loạn, văn bản khoảng 50 trang được bất ngờ đưa ra Duma chỉ vài ngày trước khi bỏ phiếu, và không tổ chức thảo luận ở các ủy ban. Moskva trấn an là không có đợt động viên mới nào. Trên lý thuyết, luật mới chỉ nhắm vào các nam thanh niên từ 18 đến 27 tuổi, nhưng người dân không bị lừa. Những tuần lễ vừa qua đã diễn ra một đợt "động viên trong im lặng" theo với nhịp độ cuộc chiến : những điểm tuyển quân liên tiếp mọc lên ở các trạm xe điện ngầm Moskva và trung tâm thương mại, vô số áp-phích ca ngợi những "anh hùng" chiến đấu trên mặt trận.

Một trong số những điều khoản vừa được bổ sung cho phép thanh niên 18 tuổi vừa hoàn tất bậc trung học được nhập ngũ ngay, tuy trước đó phải qua một trường kỹ thuật, đại học, hay ba tháng quân dịch. Theo trang Meduza, dự luật này do Bộ quốc phòng soạn thảo, nhưng được ngầm hiểu là sẽ tăng cường kiểm soát xã hội bằng kỹ thuật số, truy vết công dân theo mô hình Trung Quốc.

Tình nguyện quân Georgia (Gruzia) chiến đấu cho Ukraine

Cũng liên quan đến cuộc chiến, La Croix nói về "Những tình nguyện quân ở Ukraine gây bối rối cho chính quyền Georgia". Có khoảng 3.000 người Georgia tình nguyện sang giúp chống lại cuộc xâm lăng của Nga, được Kiev cho phép thành lập một đơn vị riêng mang tên quân đoàn Georgia.

Tbilissi không áp dụng biện pháp trừng phạt Nga. Đối lập tố cáo đảng Giấc mơ Georgia thông đồng với Kremlin, trong khi vùng Nam Ossetia và Abkhazia, chiếm 1/5 lãnh thổ Georgia, luôn dưới sự kiểm soát của Nga. Có đến 89% người dân nước này coi Nga là mối đe dọa trực tiếp. Do vậy hôm 25/02/2022, tức ngay sau khi quân Nga tràn sang Kiev, nhiều người đã xếp hàng trước đại sứ quán Ukraine để xin tham gia chiến đấu. Torniké Okroilashvili, một tình nguyện quân 27 tuổi, cho biết : "Họ chỉ nhận những ai đã có kỹ năng quân sự, nếu không chúng tôi phải lên đến vài chục ngàn người".

Anh nói thêm : "Nhận người Georgia rất có lợi. Quân Nga nghe lén các mệnh lệnh của Ukraine trên làn sóng điện, nhưng chúng tôi nói với nhau bằng tiếng Georgia nên địch chẳng hiểu gì cả". Không ai trong số đồng đội của Torniké nhận tiền lương 200 đến 300 euro một tháng mà Kiev đã hứa, họ không muốn tạo điều kiện cho chính quyền Georgia cáo buộc là "lính đánh thuê". Họ phê phán chính quyền Tbilissi "không muốn hiểu rằng nếu Nga thắng, chúng tôi sẽ nằm trong danh sách sắp tới của Putin".

Ukraine, quốc gia nhiều mìn bẫy nhất thế giới

Ở hậu phương, phóng sự của Les Echos tả lại công việc của những người tình nguyện gỡ mìn tại Ukraine. Chỉ trong vòng một năm, Ukraine đã trở thành đất nước có số lượng mìn gài lại và đạn chưa nổ nhiều nhất thế giới, trải rộng trên diện tích 174.000 kilomet vuông, đứng trên cả Syria và Afghanistan.

Tại làng Senkove bên bờ sông Oskil, cư dân từ hơn bảy tháng qua vẫn chờ đợi đơn vị DSNS của Nhà nước đến tháo gỡ những quả rốc-kết của Nga chắn ngang đường hoặc xuyên thủng tường nhà. Do chính quyền Kiev khó thể đáp ứng mọi nhu cầu, những tổ chức phi chính phủ như Soli (Son of Liberty International) đã giúp một tay.

Tổ chức do cựu nhà báo Matthew VanDyke thành lập hoạt động hoàn toàn nhờ số tiền nhỏ của các mạnh thường quân đóng góp, bốn kỹ thuật viên gỡ mìn đều tình nguyện. Tuy vậy sau một tháng làm việc, họ đã "giải phóng" được hơn 10 hecta đất xung quanh Vasylenkove thuộc Kharkiv, vô hiệu hóa trên 60 quả mìn chống tăng và chống cá nhân, gỡ nhiều quả lựu đạn, hai quả rốc-kết. Một cựu binh Mỹ từng chiến đấu ở Syria và Afghanistan nói rằng cần phải giúp dân làng có thể trồng trọt, di chuyển mà không sợ mất một chân, thậm chí mất mạng.

Người tiết lộ tin mật làm việc tại một căn cứ quân sự Mỹ ?

Vụ rò rỉ tài liệu mật của Mỹ vừa rồi tiếp tục được các báo Pháp bàn đến. Libération tham khảo được 53 văn bản từ New York Times và Bellingcat, Washington Post thì thu thập được khoảng 100, nhiều trang có ghi chú của CIA, tình báo quân đội Mỹ... chủ yếu về Ukraine. Nhiều thông tin rất đáng lo, chẳng hạn chỉ có ba khu vực (trong đó có Kiev) được hỏa tiễn Patriot bảo vệ, như vậy Nga có thể lợi dụng cho những lần không kích tới. Những lữ đoàn mới được Kiev thành lập để chuẩn bị cho chiến dịch phản công rất được chờ đợi, cũng bị thiệt thòi, nhưng Libération cho rằng nạn nhân chính vẫn là tình báo Mỹ.

Le Monde nói thêm, chuyến công du Bắc Ireland của Joe Biden - tổng thống Mỹ gốc Ireland - lẽ ra đầy xúc động, nếu không có vụ này. Tờ báo dẫn nguồn từ Washington Post, cho rằng tác giả vụ rò rỉ là một thanh niên Mỹ ở độ tuổi 20, làm việc tại một căn cứ quân sự. Nhật báo đã thu thập được lời chứng của hai thành viên ẩn danh của một nhóm trên nền tảng Discord. Về phía mạng Discord cho biết sẽ hợp tác với lực lượng an ninh và từ chối bình luận.

Ai Cập bị nghi bán đạn pháo cho Nga vì túng tiền

Les Echos nhận định "Chiến tranh Ukraine : Những tiết lộ đáng ngại cho Cairo và Washington". Theo một tài liệu đề ngày 17/02, tổng thống Ai Cập đã yêu cầu các lãnh đạo một tập đoàn quốc phòng cung cấp 40.000 quả đạn pháo 122 ly cho Nga một cách bí mật "để khỏi bị rắc rối với phương Tây". Số đạn này đủ để oanh tạc Ukraine trong vòng một tháng, theo như nhịp độ của quân Nga hiện nay. Dù Moskva bác bỏ, nhưng tiết lộ trên đây gây tranh cãi tại Ai Cập và tạo xúc động lớn ở Mỹ. Thượng nghị sĩ Chris Murphy thuộc Ủy ban Đối ngoại cho rằng nếu là sự thật, cần "nghiêm túc xem xét lại" quan hệ giữa hai nước.

Ông Yezid Sayigh của Trung tâm Carnegie ở Beyrouth nhận định, việc tìm kiếm ngoại hối một cách tuyệt vọng của Sissi có thể thúc đẩy ông bán vũ khí cho Nga, dù rủi ro rất lớn. Số tiền thu được theo như tài liệu không quá 100 triệu đô la, cho thấy tổng thống Sissi không sẵn sàng tiến hành cải cách theo khuyến cáo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). Dù bỏ phiếu lên án cuộc xâm lăng Ukraine, Ai Cập vẫn để cho Moskva xây dựng nhà máy điện nguyên tử đầu tiên tại nước mình, và quay sang nhập khẩu lúa mì của Nga sau khi nguồn từ Ukraine bị đứt.

Nếu bán vũ khí cho Nga, Cairo khá "liều" vì hiện được Hoa Kỳ viện trợ quân sự rất lớn, chỉ sau Israel. Tuy nhiên nhà nghiên cứu Pierre Razoux cho rằng vì Ai Cập là người canh giữ kênh đào Suez, là tiếng nói quan trọng trong khu vực về tôn giáo, dân số, chính trị, quân sự và kỹ nghệ, nên ảnh hưởng có thể không nhiều. Le Monde dẫn một báo cáo dành cho Quốc hội Mỹ tháng 7/2022 ước tính Washington đã dành cho Ai Cập đến 85 tỉ đô la viện trợ kể từ 1946 (chưa tính trượt giá), nhưng ông Sissi vẫn đi dự Diễn đàn Kinh tế của Nga, một động thái đôi khi được đồng minh cho là vô ơn.  

Dằn mặt Bắc Kinh, cách duy nhất cho hòa bình ở eo biển Đài Loan  

Liên quan đến một điểm nóng khác ở Châu Á, Le Figaro giải thích "Vì sao Pháp không thể làm ngơ trước Đài Loan". Tổng thống Emmanuel Macron cho rằng Châu Âu không nên bị lôi vào "những cuộc khủng hoảng không phải của mình", nhưng làm thế nào có thể đứng ngoài mà không gánh chịu hậu quả nếu Trung Quốc xâm lăng hòn đảo ?

Người Mỹ, cả Dân chủ lẫn Cộng hòa đều cố gắng rút chân khỏi Châu Âu từ thời Barack Obama để tập trung mọi nguồn lực địa chính trị và quân sự tại Châu Á, chống lại một Trung Quốc ngày càng hung hăng. Nhưng cuộc xâm lược Ukraine của Nga đã buộc Hoa Kỳ phải duy trì những cam kết ở cựu lục địa. Tương tự, Pháp và Châu Âu cũng không thể làm con đà điểu tại Ấn Độ-Thái Bình Dương, nơi các cường quốc nguyên tử đe dọa thế giới, và cả lợi ích của Paris. Pháp có một triệu công dân đang sinh sống trong khu vực, và là quốc gia duy nhất của Liên Hiệp Châu Âu (EU) sở hữu lãnh thổ tại Ấn Độ-Thái Bình Dương.

Nếu Trung Quốc chiếm được Đài Loan, hậu quả sẽ rất lớn. Trước hết về kinh tế : đảo quốc này sản xuất 60% chất bán dẫn dùng trong công nghệ mới và kỹ thuật số. Trong trường hợp các nhà máy Đài Loan bị phá hủy, Châu Âu sẽ cạn nguồn ; và nếu Bắc Kinh kiểm soát được, sẽ chiếm ưu thế trước phương Tây. Về chính trị, phe độc tài sẽ được tăng cường, các nước láng giềng hoặc chạy đua vũ trang, hoặc phải thần phục Trung Quốc.

Do đó theo chuyên gia Jean-Sylvestre Mongrenier, ý tưởng Pháp đóng vai "thế lực cân bằng" trong khu vực chỉ là "ảo tưởng". Đa số các nhà nghiên cứu về Trung Quốc đều cho rằng cơ hội duy nhất cho hòa bình ở eo biển Đài Loan là tăng cường răn đe Bắc Kinh. Chuyên gia François Godement nhấn mạnh, trước hết cần làm cho Tập Cận Bình hiểu rằng các nền dân chủ quan trọng sẽ phản ứng mạnh mẽ.

Tựa chính báo Pháp

Libération nói về sự phân vân của giới chủ trong ngày hành động thứ 12 chống cải cách hưu trí tại Pháp, trong khi Les Echos đề cập góc độ "Các doanh nghiệp trước vấn đề lương bổng". Le Monde quan tâm đến "Lạm phát kéo dài một cách đáng ngại trên thế giới", tựa chính của La Croix được dành cho việc "Đức nói lời vĩnh biệt với điện nguyên tử". Le Figaro nhìn lên vũ trụ : hôm nay Châu Âu phóng tàu thăm dò lên Mộc tinh (Jupiter) và ba vệ tinh lạnh giá của hành tinh này.

Thụy My

Chuyên gia : Những ai yêu nước Nga nên mong Putin thua sớm

Báo Le Monde đăng bài phỏng vấn nhà sử học Mỹ Timothy Snyder. Ông cho rằng chỉ có chiến thắng của Kiev mới dẫn đến hòa bình ở Ukraine. Phương Tây cần phải ủng hộ Kiev mạnh mẽ hơn để chống lại cuộc xâm lăng của Nga, mà ông đánh giá là "diệt chủng".

Tù binh Nga được phía Ukraine trao trả. Ảnh cắt từ video do Bộ quốc phòng Nga công bố ngày 10/04/2023 via Reuters – Russian Defence Ministry

Hôm nay các báo nghỉ lễ Phục Sinh, chỉ duy nhất tờ Le Figaro xuất bản, và Le Monde ra từ cuối tuần trước. Thời sự nổi bật nhất là chuyến công du Bắc Kinh của tổng thống Pháp, Trung Quốc tập trận bao vây Đài Loan, và chiến sự Ukraine.

Tổng thống Pháp rời đi, Trung Quốc diễu võ giương oai ngay với Đài Loan

Đặc phái viên Le Figaro ghi nhận "Macron vừa rời khỏi Trung Quốc, Bắc Kinh liền gây áp lực lên Đài Loan". Chuyên cơ của tổng thống Pháp vừa cất cánh khỏi Quảng Đông, lực lượng Đài Loan đã phát hiện được 11 chiến hạm và 70 chiến đấu cơ Trung Quốc vây quanh vùng biển. Đội ngũ hùng hậu này nhằm "nghiêm khắc cảnh cáo" Đài Bắc về việc tổng thống Thái Anh Văn gặp chủ tịch Hạ Viện Mỹ Kevin McCarthy ở California, bảy tháng sau chuyến thăm của bà Nancy Pelosi.

Hàng không mẫu hạm Sơn Đông đi qua eo biển Ba Sĩ tuần này, cũng như cuộc tập trận xung quanh Đài Loan đến ngày 20/04, có mục đích khẳng định khả năng phong tỏa đảo quốc, cắt đứt khỏi các đồng minh. Một thông điệp răn đe cho cử tri Đài Loan trước cuộc bầu cử tổng thống năm 2024. Tuy nhiên quy mô hành động của Trung Quốc lần này tương đối thấp hơn so với lần bà Pelosi đến Đài Bắc. Theo các nhà quan sát, chủ yếu để biểu thị quyết tâm của Bắc Kinh hơn là leo thang.

Cuộc gặp giữa bà Thái và ông McCarthy phủ bóng lên chuyến công du Trung Quốc đầu tiên của tổng thống Pháp kể từ sau đại dịch. Emmanuel Macron quyết định không đề cập đến chủ đề nhạy cảm này, tập trung vào hồ sơ Ukraine, và nhấn mạnh đến "sự tự chủ chiến lược của Châu Âu". Ông nối gót tướng De Gaulle, đã công nhận Cộng hòa nhân dân Trung Hoa năm 1964, bỏ rơi Trung Hoa Dân Quốc của Tưởng Giới Thạch. Điện Elysée tái khẳng định chủ trương "chỉ có một nước Trung Hoa". Trong bài phỏng vấn đăng trên trang web Les Echos, tổng thống Pháp cho rằng "điều tệ hại nhất là nghĩ rằng Châu Âu phải theo đuôi, thích ứng với nhịp độ của Mỹ và phản ứng quá trớn của Trung Quốc" trong vấn đề Đài Loan.

Điều an ủi cho Macron sau "cuộc đối thoại giữa những người điếc"

Ngược lại chủ tịch Ủy ban Châu Âu, Ursula Von Der Leyen công khai tuyên bố sự ổn định ở eo biển Đài Loan là "tối quan trọng", cảnh cáo mọi mưu toan thay đổi nguyên trạng. Sự im lặng của Pháp cũng tương phản với xu thế ủng hộ Đài Loan đang tăng lên nơi các nước Châu Âu, kể cả Đức - bộ trưởng giáo dục Bettina Stark-Watzinger lần đầu sau nhiều thập niên đã đến thăm đảo quốc.

Bắc Kinh đợi hai vị quốc khách đi khỏi mới chính thức cho tập trận, vì vẫn mong tranh thủ được Châu Âu để làm đối trọng với Mỹ. Tập Cận Bình đã hậu đãi Emmanuel Macron, thân mật mời đến dùng trà tại nhà cũ của người cha ở Quảng Đông, nhưng những nỗ lực của tổng thống Pháp nhằm thúc giục Bắc Kinh gây áp lực lên Moskva chỉ nhận được những lời đáp mơ hồ. Theo một nguồn tin ngoại giao Pháp, đó là cuộc đối thoại giữa những người điếc, Tập Cận Bình nói rằng cuộc chiến tranh ở Ukraine "không liên quan đến chúng tôi".

Nhà chính trị học độc lập Lôi Cường (Wu Qiang) ở Bắc Kinh nhận xét : "Macron chỉ tự huyễn hoặc. Ông ấy tin rằng Trung Quốc khác với Nga, nhưng thực ra liên kết đôi bên là sâu sắc, và chỉ mới bắt đầu". Điều an ủi cho tổng thống Pháp là chiếm được cảm tình của người dân Trung Quốc, như sinh viên trường đại học Tôn Dật Tiên ở Quảng Đông đã đón tiếp Emmanuel Macron như một ngôi sao, ông được khen "đẹp trai, phát biểu lôi cuốn".

Vẫn chưa muốn thấy mặt thật của toàn trị Bắc Kinh

Trên trang Ý kiến của Le Figaro, tác giả Nicolas Baverez nhận định, "Gáo nước lạnh của Tập Cận Bình dành cho Emmanuel Macron nhắc nhở vài sự thực đơn giản". Từ sau chuyến thăm Bắc Kinh của Macron năm 2018, thế giới đã chuyển sang một kỷ nguyên mới với đại dịch và cuộc xâm lăng Ukraine. Một cuộc đối đầu quy mô đã mở ra giữa các đế quốc độc tài và nước dân chủ, toàn cầu hóa bị vỡ thành nhiều khối.

Chuyến đi của Macron đã thất bại, chẳng những ông Tập thẳng thừng từ chối can thiệp vào Ukraine mà còn cho tập trận gần Đài Loan. Ông Emmanuel Macron không hề rút ra bài học từ việc đối thoại với Vladimir Putin, không muốn nhìn thấy bộ mặt thật của toàn trị. Tự coi mình là cường quốc cân bằng trong khi các đế chế độc tài luôn muốn tiêu diệt dân chủ, là một ảo tưởng nguy hiểm. Bà Ursula von der Leyen đã cảnh cáo là thái độ của Bắc Kinh về cuộc chiến ở Ukraine ảnh hưởng đến mối quan hệ với Liên Hiệp Châu Âu (EU).

Tiếc thay Macron lại tìm kiếm những hợp đồng dài hạn, sẽ chỉ giúp chiếm đoạt công nghệ của Pháp và gia tăng lệ thuộc vào hàng Trung Quốc. Ngoại giao Pháp cần có chính sách rõ ràng : phản đối Moskva leo thang nguyên tử, quân Nga phải rút khỏi Ukraine, Bắc Kinh ngưng hỗ trợ cuộc chiến của Nga, trao đổi thương mại công bằng. Cũng theo Baverez, tiếng nói của một quốc gia không thể có trọng lượng nếu kinh tế không mạnh mẽ, không giải quyết được những vấn đề của chính mình.

Nga ra sức đào hào đắp lũy ở Crimea

Trên chiến trường Ukraine, Le Monde ghi nhận quân Nga tăng cường phòng thủ không chỉ trên tiền tuyến mà cả ở Crimea với các chiến hào, bãi mìn, cọc nhọn... chứng tỏ Moskva đang lo sợ phía Kiev tấn công trong những tuần lễ tới. Nhà nghiên cứu Léo Péria-Peigné của IFRI cho rằng khả năng xuyên thủng phòng tuyến quân Nga là yếu tố quyết định cho giai đoạn sắp tới của cuộc chiến.

Hiện nay đa số những trục đường bộ và đường sắt chính tại các vùng bị Nga chiếm đóng đều được bảo vệ bằng hào sâu, mìn chống tăng. Hàng mấy chục ngàn khối tam giác nhọn bằng sắt và bê-tông gọi là "răng rồng" mọc lên khắp nơi. Ban đầu chỉ tập trung ở bờ sông Dniepr và Donbass, nay hình ảnh vệ tinh hôm 03/04 được Washington Post đăng tải cho thấy các phòng tuyến kiên cố còn được dựng lên ở dọc bờ biển Crimea để chống đổ bộ.

Xuyên thủng được phòng tuyến : Yếu tố quyết định

Moskva quyết định gia tăng phòng thủ sau khi Ukraine phản công thần tốc ở Kharkiv, tái chiếm 3.000 kilomet vuông. Nếu không có chướng ngại thiên nhiên là sông Oskil, lực lượng Kiev còn có thể tiến xa hơn. Chuyên gia Thibault Fouillet của FRS giải thích, Nga lao vào một cuộc chiến tranh tiêu hao. Một số tỏ ra nghi ngờ về chất lượng bố phòng : quân đội Nga giao cho các công ty xây dựng tư nhân, trong khi phải có kỹ thuật đặc biệt về quân sự. Hơn nữa binh lính trấn giữ giao thông hào phải có kinh nghiệm và bình tĩnh. Trước đạn pháo và chiến xa, một người lính ít được huấn luyện và trang bị sẽ phải chạy vắt giò lên cổ.

Tuy nhiên phía Ukraine cần phải có được đầy đủ phương tiện để đột phá. Hoa Kỳ đã cung cấp 14 xe thiết giáp bắc cầu dã chiến (AVLB), Đức hứa chi viện 2 xe bọc thép phá mìn Wisent 1 và 4 xe ủi đất hạng nặng Dachs cùng với khoảng 20 cầu phao ; nhưng chưa thể đủ. Các đồng minh Châu Âu không thể làm hơn, vì ngoài Hoa Kỳ và Israel, các phương tiện loại này không nhiều. Pháp có thiết giáp chuyên phá mìn chống tăng gọi là SDPMAC, lý tưởng để xuyên thủng các phòng tuyến, nhưng lục quân chỉ có 11 chiếc. Phương Tây chạy đua với thời gian để huấn luyện quân đội Ukraine. Le Figaro cho biết từ một năm qua, khoảng 30.000 quân nhân đã được đào tạo.

Thua cuộc chiến thuộc địa cuối cùng sẽ tốt hơn cho Nga

Cũng liên quan đến cuộc chiến tranh ở Ukraine, Le Monde phỏng vấn nhà sử học người Mỹ Timothy Snyder chuyên về lịch sử Trung Âu và Đông Âu. Snyder cho rằng chỉ có chiến thắng của Kiev mới dẫn đến hòa bình, phương Tây cần phải ủng hộ Kiev mạnh mẽ hơn để chống lại cuộc xâm lăng của Nga mà ông đánh giá là "diệt chủng".

Theo nhà sử học, Đệ nhị Thế chiến là một cuộc chiến tranh thuộc địa của Đức đã thất bại, tiếp theo là những cuộc chiến thuộc địa khác của Hà Lan, Pháp… cũng đều thất bại. Châu Âu ngày nay là một Châu Âu hậu thuộc địa, thế nhưng Nga vẫn tiếp tục chủ trương đế quốc. Nga xử sự với Ukraine như thuộc địa của mình. Thế nên Moskva phải thất bại trong cuộc chiến tranh này : để có thể trở nên tốt đẹp hơn, một nước cần phải thua cuộc chiến thuộc địa cuối cùng. Những ai yêu mến nước Nga nên mong cho Kremlin bại trận càng sớm càng tốt.

Timothy Snyder cho là Moskva đã phạm tất cả các loại tội phạm ở Ukraine, kể cả việc cưỡng bức trẻ em sang Nga, đã được mô tả trong Công ước dự phòng và trấn áp tội diệt chủng năm 1948. Người ta thường nghĩ rằng diệt chủng có nghĩa là tất cả mọi người đều bị giết chết cho đến người cuối cùng, nhưng thật ra tội này dựa trên ý đồ tiêu diệt một dân tộc, một cộng đồng. Khó khăn là ở chỗ khó thể chứng minh về ý định.

Tội diệt chủng được Kremlin bình thường hóa

Thế nhưng Nga thay vì che giấu ý đồ, lại bình thường hóa, nói rõ là sẽ sát hại một số lượng người Ukraine đủ để những người còn lại phải khuất phục Nga. Hầu như mỗi ngày truyền hình nhà nước Nga đều có những tuyên bố mang tính diệt chủng. Bản thân khái niệm "phi Ukraine hóa" đã hàm chứa mưu đồ này. Cựu tổng thống Dimitri Medvedev, phó chủ tịch Hội đồng An ninh Quốc gia thường xuyên đăng những đe dọa diệt chủng trên Telegram. Chính tổng thống Vladimir Putin khi chối bỏ sự hiện hữu của dân tộc Ukraine cũng cho thấy ý định trên, nói chung là tràn ngập bằng chứng.

Tự Nga đã chọn lựa kẻ thù là Ukraine, và nay bản sắc Nga được cho là dựa trên cơ sở phải hủy diệt nước láng giềng. Trong khi đó Kiev rất cởi mở với văn hóa Nga, cho đến tận ngày 24/02/2022, tức khi bị xâm lăng. Có hẳn một nền báo chí bằng tiếng Nga, ngôn ngữ này được sử dụng trên truyền hình cũng như ngoài đường phố. Một đất nước thực sự song ngữ, cả tổng thống Volodymyr Zelensky cũng là người gốc Do Thái nói tiếng Nga.

Cuộc kháng chiến vệ quốc của Ukraine giúp thế giới an toàn hơn

Ông Snyder nhận thấy giờ đây cả hai bên đều không muốn một nền hòa bình thông qua đàm phán mà đều quyết tâm đi đến chiến thắng. Phương cách duy nhất để kết thúc chiến tranh là Nga không còn khả năng chiến đấu. Theo ông, có hai kịch bản. Thứ nhất, Putin tuyên bố Nga đã thắng, rằng NATO chuẩn bị xâm lăng nước Nga thông qua Ukraine nhưng nhờ tài chỉ huy của mình, đã chận lại được. Thứ hai là ai đó ở Nga lật đổ Putin. Trong cả hai trường hợp, bộ máy tuyên truyền sẽ bỗng chốc không còn nói về Ukraine nữa, nước Nga là như thế.

Nguy cơ chiến tranh lan rộng chỉ có thể diễn ra nếu phương Tây để yên cho Moskva chiến thắng. Theo nhà sử học, người Ukraine đang cứu vãn hệ thống quốc tế hiện nay, cuộc kháng chiến vệ quốc của họ giúp thế giới an toàn hơn so với cách đây một năm, vì ba lý do. Cuộc xâm lăng khiến Bắc Kinh phải đắn đo khi muốn chiếm Đài Loan, quân đội Nga không còn đủ sức đe dọa NATO, và khiến một cuộc chiến tranh nguyên tử khó xảy ra hơn vì Kiev không sợ hãi trước săng-ta này.

Thụy My

Ukraine : Nga chuyển sang chiến thuật "tiêu thổ" ở phía đông Bakhmut

Thùy Dương, RFI, 10/04/2023

Chỉ huy lực lượng bộ binh Ukraine hôm 10/04/2023 cho biết, quân đội Nga đã chuyển sang chiến thuật "tiêu thổ" ở phía đông thành phố Bakhmut và tiến hành các cuộc không kích và pháo kích để phá hủy các tòa nhà và địa điểm.

Khói bốc lên từ một địa điểm bị Nga tấn công, gần chiến tuyến ở Bakhmut, Donetsk, Ukraine, ngày 06/04/2023. Reuters – Oleksandr Klymenko

Tướng Oleksandr Syrskyi, chỉ huy lực lượng bộ binh Ukraine, được Reuters trích dẫn, lưu ý : "Kẻ thù đã chuyển sang điều gọi là chiến thuật tiêu thổ như ở Syria. Họ đang phá hủy các tòa nhà và các vị trí bằng các vụ không kích và hỏa lực pháo binh".

Viên tướng này khẳng định các lực lượng Ukraine vẫn tiếp tục chiến đấu bảo vệ thành phố Bakhmut, "tình hình khó khăn nhưng vẫn có thể kiểm soát được" và Nga đã điều lực lượng đặc nhiệm và các đơn vị chiến đấu cơ động đến Bakhmut, bởi đội lính đánh thuê Wagner đã "kiệt sức". Tuy nhiên, Reuters chưa thể xác minh các thông tin nói trên từ nguồn tin độc lập.

Trong khi đó, trong bản tin thường nhật, bộ Quốc Phòng Anh sáng nay 10/04 thông báo, ở miền đông Ukraine, từ 7 ngày nay, Nga đã tăng cường các đợt tấn công với xe bọc thép quanh thành phố Marïnka.

Marïnka cách thành phố Donetsk khoảng 20 km phía tây nam, trước chiến tranh có gần 10.000 dân, nay là tâm điểm các cuộc giao tranh giữa các lực lượng Nga và Ukraine, cũng giống như các thành phố Bakhmut và Avdiïvka.

Về phía Nga, vẫn theo Reuters, bộ Quốc Phòng Nga hôm qua 09/04 thông báo đã phá hủy kho chứa 70.000 tấn nhiên liệu gần thành phố Zaporijjia ở miền đông nam Ukraine.

Thùy Dương

**************************

Chiến tranh Ukraine : Nga đã bắn hơn 1.200 tên lửa để phá hệ thống điện Ukraine

Trọng Nghĩa, RFI, 09/04/2023

Chính quyền Ukraine vào hôm 08/04/2003 cho biết trong mùa đông vừa qua, Quân Đội Nga đã dùng hơn 1.200 tên lửa hoặc drone tấn cộng để phá hủy mạng lưới điện tại Ukraine, nhưng không thành công. Đây cũng là nhận định của tình báo Anh trong bản tin cập nhật tình hình hàng ngày.

Tuyết rơi xuống thành phố Kiev (Ukraine) tối 16/12/2022, vào lúc tình trạng mất điện tiếp tục diễn ra do oanh kích của Nga. AP - Felipe Dana

Theo Ukrenergo, tập đoàn nhà nước quản lý năng lượng của Ukraine, thì kể từ tháng 10 năm 2022 đến nay, lực lượng Nga đã sử dụng hơn 1.200 tên lửa hoặc drone mang bom để tấn công các cơ sở năng lượng của Ukraine. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 250 tên lửa hoặc drone bắn trúng mục tiêu, khiến cho 43% mạng lưới điện bị hư hại.

Nhận xét từ phía Ukraine cũng tương tự như nhận định của tình báo Anh.

Trong bản tin cập nhật tình hình Ukraine công bố hôm qua, nguồn tin trên cho rằng Nga "có lẽ đã không thành công trong việc làm giảm đáng kể năng lực sản xuất và truyền tải năng lượng của Ukraine trong mùa đông vừa qua".

Theo tình báo Anh : "Nga đã thực hiện các cuộc tấn công từ xa kể từ tháng 10 năm 2022, nhưng các cuộc tấn công quy mô lớn đã trở nên rất hiếm kể từ đầu tháng 3 năm 2023… Các cuộc tấn công nhỏ hơn (dưới 25 quả tên lửa) vẫn tiếp tục, nhưng rất có thể sẽ ít hiệu quả trên hệ thống năng lượng thống nhất (của Ukraine)".

Theo tình báo Anh, tình hình năng lượng của Ukraine dự kiến ​​sẽ được cải thiện với thời tiết ấm áp trở lại.

Chính quyền Nga từng thừa nhận rằng các cơ sở điện của Ukraine là một trong những mục tiêu chính trong "chiến dịch đặc biệt" của họ. Theo Công Ước Genève, việc cố ý phá hủy cơ sở hạ tầng thiết yếu cho cuộc sống của thường dân cấu thành tội ác chiến tranh.

Các cuộc tấn công bằng tên lửa vẫn tiếp diễn. Vào hôm nay, 09/04, bộ Quốc Phòng Nga cho biết đã phá hủy được một kho chứa 70.000 tấn nhiên liệu gần thành phố Zaporijjia, miền đông nam Ukraine, cùng với một số kho chứa tên lửa, đạn dược và các loại vũ khí pháo binh khác của lực lượng Ukraine ở khu vực Zaporijjia và Donetsk.

Trước đó, chính quyền Ukraine đã tố cáo việc Nga bắn tên lửa vào khu dân cư ở Zaporijjia khiến cho một người đàn ông 50 tuổi và cô con gái 11 tuổi của ông thiệt mạng sau khi lực lượng Nga tấn công một tòa nhà dân cư ở thành phố.

Cũng hôm nay, có hai thường dân Ukraine khác bị thiệt mạng trong vụ pháo kích của Nga gần Kupiansk, ở vùng Kharkiv.

Trọng Nghĩa

Quốc phòng Mỹ : Tài liệu mật rất có thể bị rò rỉ từ nội bộ

Minh Anh, RFI, 10/04/2023

Bộ quốc phòng Mỹ ngày 09/04/2023 đang phối hợp nhiều cơ quan nhằm thẩm định các rủi ro liên quan đến vụ rò rỉ tài liệu mật liên quan đến cuộc chiến tranh tại Ukraine và các đồng minh của Mỹ. Trong khi đó, theo những thông tin mới nhất, giới điều tra thiên về giả thuyết tài liệu được tiết lộ từ nội bộ.

Phù hiệu của Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) tại một trụ sở CIA ở Langley, Virginia, Hoa Kỳ. AP - Carolyn Kaster

Từ New York, thông tín viên đài RFI, Loubna Anaki cho biết thêm :

"Đích thân Michael Mulroy, một trong số các quan chức cao cấp của Lầu Năm Góc xác nhận điều này. Nguồn gốc vụ rò rỉ tài liệu mật này, vụ rò rỉ lớn nhất từ nhiều thập niên gần đây, rất có thể là từ phía Mỹ. 

Ông giải thích rằng hướng điều tra này là khả dĩ vì nhiều tài liệu được đăng trên các mạng xã hội chỉ nằm trong tay các quan chức Mỹ chứ không phải từ ai khác.

Do vậy, các nhà điều tra dường như đang xem xét liệu vụ rò rỉ này có phải là hành vi của một nhân viên bất mãn, hay nghiêm trọng hơn, xuất phát từ một mối đe dọa nội bộ, tìm cách gây tổn hại cho các lợi ích an ninh quốc gia của Mỹ.

Phải nói rằng những tài liệu được công bố đề cập đến nhiều báo cáo chiến lược, chủ yếu có liên quan đến cuộc chiến ở Ukraine và các hoạt động tình báo tại Nga. Tài liệu còn cho thấy Hoa Kỳ dọ thám một số đồng minh như Israel và Hàn Quốc.

Từ khi vụ rò rỉ được báo New York Times tiết lộ, hàng chục tài liệu nhậy cảm đã xuất hiện trên các mạng xã hội hay các diễn đàn trò chơi video. Trong khi chờ đợi cuộc điều tra tiến triển, Lầu Năm Góc đã siết chặt việc phổ biến các thông tin mật".

Theo Yonhap hôm qua, 09/04, văn phòng tổng thống Hàn Quốc loan báo sẽ có cuộc thảo luận với Washington, yêu cầu phía Mỹ có những hành động phù hợp, đồng thời cáo buộc CIA – Cơ quan Tình báo Mỹ - đã nghe lén các cuộc trao đổi giữa các quan chức cấp cao của chính phủ sau những tiết lộ từ New York Times.

Minh Anh

***************************

Mỹ điều tra về vụ "rò rỉ tài liệu mật" liên quan đến chiến tranh Ukraine

Thu Hằng, RFI, 09/04/2023

Một ngày sau thông báo của Lầu Năm Góc điều tra về vụ "rò rỉ tài liệu mật" của Mỹ được đăng trên các mạng xã hội, ngày 08/04/2023, đến lượt bộ tư pháp Hoa Kỳ thông báo mở một cuộc điều tra tương tự. Không chỉ liên quan đến chiến tranh Ukraine, rất nhiều tài liệu còn đề cập đến những phân tích vô cùng nhạy cảm về các đồng minh của Mỹ.

Trụ sở Lầu Năm Góc, Washington, Hoa Kỳ, ngày 02/03/2022. AP - Patrick Semansky

Theo một người phát ngôn của bộ tư pháp, được AFP trích dẫn, cuộc điều tra được mở sau khi "đã trao đổi với Bộ quốc phòng về chủ đề này". Vài chục tài liệu mật đã bị đăng trên Twitter, Telegram, Discord và nhiều mạng xã hội khác trong những ngày gần đây, nhưng chưa dừng ở đó vì có rất nhiều tài liệu mới tiếp tục được đăng.

Nhật báo Washington Post trích một số quan chức Mỹ cho biết rất nhiều tài liệu trong số bị rò rỉ đã bị làm giả. Nhưng phần lớn là thật và đúng với những báo cáo của Cơ quan Tình báo Trung ương Hoa Kỳ CIA được lưu hành ở Nhà Trắng, Bộ quốc phòng và Bộ ngoại giao.

Truyền thông Mỹ cho rằng những tài liệu bị rò rỉ này là nguồn tin quý giá cho Matxcơva vì rất nhiều tài liệu cho thấy tình báo Mỹ đã thâm nhập vào nhiều bộ phận trong bộ máy quân sự Nga. Ngoài ra, còn có rất nhiều thông tin liên quan đến những tranh luận nội bộ chính phủ các nước đồng minh của Mỹ.

Một ví dụ được báo New York Times đăng là một tài liệu cho thấy các cuộc thảo luận trong chính phủ ở Hàn Quốc về khả năng cung cấp đạn pháo Mỹ cho Ukraine.

Thu Hằng

************************

Nga có thể đứng sau vụ "rò rỉ tài liệu mật" của Mỹ về chiến tranh Ukraine

Trọng Thành, RFI, 08/04/2023

Hãng tin Anh Reuters hôm 08/04/2023 cho biết Nga hoặc một số thành phần thân Nga có thể đứng sau vụ rò rỉ nhiều tài liệu quân sự "mật" và "tuyệt mật" của Mỹ về chiến tranh Ukraine, được lan truyền trên mạng từ hơn một tháng nay.

Quân Ukraine nhận vũ khí từ Mỹ ngày 11/02/2022. AP - Efrem Lukatsky

Theo ba giới chức Hoa Kỳ trả lời Reuters về vấn đề này, một số nội dung của các tài liệu mật được truyền đi trên mạng có thể đã bị bóp méo, cụ thể là trong việc giảm bớt số lượng thiệt hại của quân đội Nga. Một trong các tài liệu lan truyền trên mạng cho biết khoảng từ 16.000 đến 17.000 quân Nga bị tiêu diệt kể từ đầu cuộc xâm lăng, trong khi đó, theo các giới chức Mỹ, số lượng lính Nga chết và bị thương lên đến khoảng 200.000.

Thông báo của văn phòng tổng thống Ukraine về cuộc họp hôm qua, tại trụ sở bộ tổng tư lệnh quân đội Ukraine, có sự tham dự của tổng thống Volodymyr Zelensky, không đề cập đến vụ rò rỉ đã xảy ra. Nhưng theo văn phòng tổng thống Ukraine, "những người tham gia cuộc họp đã tập trung bàn các biện pháp ngăn chặn rò rỉ thông tin liên quan đến các kế hoạch của lực lượng vũ trang Ukraine". 

Theo báo Mỹ New York Times, nơi loan tải thông tin về vụ rò rỉ này có thể ảnh hưởng đến lòng tin giữa các đồng minh, khi lịch trình cung cấp vũ khí và huấn luyện quân đội Ukraine bị tiết lộ. Trả lời RFI, tướng Pháp Jean-Paul Paloméros, một cựu thành viên Bộ Chỉ huy chiến lược của NATO, khẳng định Hoa Kỳ cần giải trình về việc này để duy trì niềm tin.

Thông tin bị rò rỉ và "cuộc chiến tin giả"

Trả lời Reuters, một quan chức Ukraine nhận định là trong các tài liệu được loan truyền trên mạng, có "một lượng rất lớn thông tin bịa đặt", và nhiều tài liệu được đăng tải dường như nằm trong một chiến dịch bóp méo thông tin nhằm gieo rắc nghi ngờ về cuộc phản công của quân đội Ukraine, vốn cần nhiều vũ khí tiên tiến của phương Tây. Cố vấn của tổng thống Ukraine, Mykhailo Podolyak, cũng khẳng định tình báo Nga đứng sau hoạt động này.

Ngược lại, Viện Nghiên cứu Chiến tranh ISW ở Washington, ghi nhận thái độ lo ngại trong giới blogger Nga chuyên về quân sự và có lập trường cổ vũ chiến tranh chống Ukraine. Một số blogger nổi tiếng trong giới này khẳng định các tài liệu "rò rỉ" là giả mạo, được đưa ra với mục tiêu làm sai lệch thông tin, nhằm đánh lừa bộ chỉ huy quân sự Nga, trước cuộc phản công lớn dự kiến của Quân đội Ukraine.

Theo chuyên gia Aric Toler, làm việc cho Bellingcat, một cơ sở truyền thông chuyên về kiểm chứng thông tin, có trụ sở tại Hà Lan, hiện chưa rõ vì sao các thông tin được coi là rò rỉ từ đầu tháng 3 nhưng chỉ được các phương tiện truyền thông phương Tây biết đến một tháng sau đó.

Trọng Thành

****************************

Vụ rò rỉ tài liệu mật của Mỹ liên quan đến Ukraine

Minh Anh, RFI, 08/04/2023

Lầu Năm Góc đang tìm cách xác định nguồn gốc vụ rò rỉ các tài liệu mật liên quan đến chiến lược hậu thuẫn Ukraine của Mỹ và NATO, được đăng tải rộng rãi tuần này trên các mạng xã hội.  

Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Hoa Kỳ, tướng Mark Milley (T) và bộ trưởng quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin tham dự cuộc họp trực tuyến của Nhóm Liên lạc Quốc phòng Ukraine, tại Lầu Năm Góc, Washington, Hoa Kỳ ngày 15/03/2023. © Reuters

Theo báo Mỹ New York Times ngày 06/04/2023, được AFP trích dẫn, những tài liệu ghi ngày đầu tháng Ba 2023 đề cập nhiều chi tiết quan trọng như nhịp độ lực lượng Ukraine sử dụng các loại đạn pháo rốc-kết di động Himars, hay như lịch trình cung cấp vũ khí hoặc những thông tin mà phương Tây cung cấp cho quân đội Ukraine. 

Theo đánh giá từ nhiều chuyên gia, những thông tin này, được chia sẻ rộng rãi trên các mạng xã hội Twitter và Telegram, dường như là chính xác, nhưng cũng có một số chi tiết có thể đã bị chỉnh sửa mô tả tình hình có lợi cho Nga chẳng hạn như giảm thiểu quy mô thiệt hại của quân Nga. 

Cũng theo những thông tin rò rỉ này, khoảng 12 lữ đoàn Ukraine có lẽ đang được thành lập, trong đó có 9 lữ đoàn được Mỹ huấn luyện và trang bị vũ khí.  

Phát ngôn viên Bộ quốc phòng Mỹ Sabrina Singh trả lời báo chí khẳng định Lầu Năm Góc đã biết sự việc và đang tiến hành điều tra. 

Minh Anh

Châu Âu có nên lo ?

Ngày 25/03/2023, tổng thống Nga thông báo sẽ triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật tại Belarus, và việc xây dựng các cơ sở để cất trữ sẽ hoàn tất vào đầu tháng 7/2023. Đây không phải là lần thứ nhất tổng thống Vladimir Putin nhắc đến việc bố trí vũ khí hạt nhân tại Belarus. Nhưng lần này nhiều nước phương Tây lo ngại, do trong tuyên bố chung với chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hồi tháng 3/2023, nguyên thủ Nga đã cam kết không sử dụng vũ khí hạt nhân.

Tổng thống Nga Vladimir Putin và đồng nhiệm Belarus Alexander Lukashenko theo dõi một cuộc tập trận qua video tại Moskva, Nga, ngày 19/02/2022. AP - Alexei Nikolsky

Tổng thống Nga có ý định gì khi thông báo đưa vũ khí chiến thuật đến Belarus ? RFI tiếng Việt đặt câu hỏi với chuyên gia về nước Nga, Lukas Aubin, giám đốc nghiên cứu Viện Quan hệ Quốc tế và Chiến lược (IRIS) tại Pháp. Ông còn là tác giả tập sách "Địa chính trị nước Nga", do nhà xuất bản La Decouverte phát hành.

**********

RFI : Vì sao tổng thống Nga Vladimir Putin quyết định chọn Belarus để triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật ? Tại sao vào lúc này ?

Lukas Aubin : Nga và Belarus cực kỳ thân thiết trên bình diện chiến lược cũng như quân sự. Chúng ta biết rõ là Vladimir Putin và Alexander Lukashenko đã ký kết nhiều thỏa thuận chiến lược, chính xác là để đưa hai nước xích lại gần nhau hơn. Người ta còn biết rằng tham vọng của ông Putin, về lâu dài, đương nhiên là "hấp thụ" Belarus, nhằm mở rộng lãnh thổ của Liên bang Nga, và cuối cùng là Belarus trở thành một dạng mở rộng tự nhiên của chế độ Putin.

Rõ ràng điều này phục vụ cho tham vọng của Vladimir Putin như chúng ta biết hiện nay, nhất là với cuộc chiến tranh Ukraine, mà mục đích sau cùng là khôi phục các vùng đất lịch sử của Nga như chính ông Putin tự gọi, đó là những vùng lãnh thổ của người Slave, có từ hơn một thiên niên kỷ trước.

Quả thật, thông báo chuyển vũ khí nguyên tử đến Belarus còn là một phần trong lô-gic răn đe hạt nhân mà Vladimir Putin đã đưa ra từ đầu cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine. Chúng ta biết là ngày 24/02/2022, Vladimir Putin đã nhiều lần tái khẳng định: Nếu NATO đi quá xa trong việc cung cấp vũ khí cho Ukraine, ông sẽ không ngần ngại sử dụng đến hạt nhân. Hiện tại, chưa có gì xảy ra cả và chúng ta vẫn còn trong luận điệu răn đe.

Nhìn từ góc độ chiến lược, việc chuyển các trang thiết bị hạt nhân quân sự đến Belarus, ở một mức độ nhất định, còn cho phép đưa các đầu đạn hạt nhân đến gần Kiev hơn chẳng hạn, bởi vì chúng ta biết rõ là từ biên giới Belarus với Ukraine đến Kiev chỉ có vài chục km, hay vài trăm km.

Tuy nhiên, cũng nên giảm thiểu tầm mức vụ việc. Nghĩa là vấn đề hạt nhân ở đây không hẳn là chúng có tác động ra sao trên chiến trường, mà đúng hơn điều đó sẽ dẫn đến một thế cô lập nào. Nếu như ông Vladimir Putin phải sử dụng vũ khí hạt nhân, đương nhiên rủi ro ở đây sẽ là sau đó ông có nguy cơ "bị ruồng bỏ" không những từ phía các cường quốc phương Tây, mà cả trong mắt các cường quốc không phương Tây.

Cuối cùng rồi việc sử dụng một vũ khí hạt nhân hay hàng trăm vũ khí hay không đều như nhau cả, nghĩa là điều tồi tệ đã xảy ra và đằng sau sự leo thang hạt nhân, những thảm họa sẽ bắt đầu, và đó sẽ là điều tất yếu.

RFI : Ngày 05/05/2022, tổng thống Belarus Alexander Lukashenko khi cuộc trả lời phỏng vấn hãng tin Mỹ AP từng nói rằng "sử dụng vũ khí hạt nhân là không thể chấp nhận". Vì sao lần này ông ấy lại đồng ý tiếp nhận vũ khí hạt nhân của Nga một cách dễ dàng ?

Lukas Aubin : Nga đã có Lukashenko từ năm 2019 từ khi ông ấy tái đắc cử trong một cuộc bỏ phiếu bị phản đối. Đúng là cuộc bầu cử bị gian lận, ít nhất là một phần do có nhiều cuộc biểu tình lớn đã diễn ra tại nhiều thành phố lớn của Belarus, đặc biệt là ở thủ đô Minsk. Và rõ ràng ông ấy buộc phải xích lại gần Vladimir Putin. Ông ấy buộc phải "bán đứng" một phần nền độc lập của Belarus cho Nga để đổi lấy một hình thức bảo hộ từ phía ông Putin. Đó là điểm thứ nhất.

Trên thực tế, điều đó có nghĩa là ông ấy có nghĩa vụ phải đi theo những lợi ích chiến lược của ông Putin và Lukashenko cũng buộc phải tuân theo các phát biểu của ông Putin, mà các tuyên bố của tổng thống Nga thì thay đổi từ tuần này sang tuần khác, đôi khi không nhất quán. Xin nhắc lại là trong những ngày trước khi nổ ra cuộc chiến xâm lược Ukraine, ông Putin nhắc đi nhắc lại trước thế giới, cho dù là trên truyền thông Nga dành cho khán thính giả Nga, cho dù là trên truyền thông quốc tế của phương Tây hay không phương Tây, ông ấy cứ nói đi nói lại là không bao giờ Nga sẽ xâm lược Ukraine, không bao giờ Nga sẽ gây chiến với Ukraine.

Những lời nói dối đó là một phần chiến lược của Putin. Mục tiêu bất biến của ông ấy là duy trì quyền lực bằng mọi cách, trong mọi trường hợp, khi tự trao cho mình vị thế người truyền tải chính cho chính câu chuyện của mình, nghĩa là chính ông đang tự kể chuyện mình đang làm chính trị một cách thường trực.

Thế nên, với tư cách là người truyền tải, ông ấy chẳng lo sợ sự mâu thuẫn, và do vậy, Alexander Lukashenko buộc phải đi theo sự mâu thuẫn đó. Đây chắc chắn chính là điều chúng ta đang nhìn thấy về các phát biểu liên quan đến hạt nhân, vốn dĩ thay đổi từ tuần này sang tuần khác tùy theo từng sự việc.

RFI : Trong trường hợp vũ khí hạt nhân chiến thuật được bố trí thật sự tại Belarus, Liên Hiệp Châu Âu và khối NATO sẽ phải đối mặt với những đe dọa, rủi ro nào ? Châu Âu có những biện pháp nào để đối phó ?

Lukas Aubin : Về mặt kỹ thuật, điều đó chẳng làm thay đổi gì nhiều, vì chúng ta đang nói là tên lửa của Nga sẽ tiếp cận với Ukraine và phương Tây trong vài trăm km. Trên thực tế, điều này thực sự không nghiêm trọng so với việc ông Putin rất có thể, nếu ông ấy muốn, có vũ khí hạt nhân ở Kaliningrad. Về mặt địa lý, Kaliningrad gần với Tây Âu hơn là Belarus.

Từ điểm này, ở đây chúng ta đang có một hiệu ứng thông báo, một dạng leo thang chỉ nhằm để gây sợ hãi các cường quốc phương Tây, cũng như gieo rắc kinh hoàng tại Ukraine. Ở đây có một ý tưởng khủng bố người nghe rất hiệu quả, những người cảm thấy lo ngại về cuộc chiến tranh này. Và chúng hoạt động được theo nghĩa như tôi và quý đài hiện đang có cuộc thảo luận này cho một cơ quan truyền thông ở đây là đài RFI, sẽ được phát sóng ở hầu hết mọi nơi trên thế giới chẳng hạn.

Do vậy, đây là một phát biểu hiệu quả, một tuyên bố về hạt nhân và trong mọi trường hợp, lời lẽ này còn nhằm mục đích buộc các cường quốc phương Tây rút lui trong việc giao vũ khí cho Ukraine. Tuy nhiên, hiện tại, luận điệu này vẫn chưa cho thấy kết quả. Thậm chí, tình báo Hoa Kỳ còn tuyên bố không nên quá coi trọng lời dọa dẫm này.

RFI : Tuy nhiên, thông báo này cũng đi ngược với những gì Vladimir Putin phát biểu chung cùng với chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sau cuộc gặp của họ tại Moskva hồi trung tuần tháng 3/2023, cam kết không sử dụng vũ khí hạt nhân. Một số nhà phân tích cho rằng có một hình thức đồng lõa nào đó từ phía Trung Quốc. Ông có chia sẻ quan điểm này ? Ông đánh giá thế nào phản ứng chậm trễ của Bắc Kinh ?

Lukas Aubin : Đương nhiên Trung Quốc nói phản đối sử dụng vũ khí hạt nhân, dưới mọi hình thức, và tất nhiên là từ quan điểm quân sự. Nhưng chúng ta cũng biết rằng Trung Quốc chơi trò nước đôi trong hồ sơ Nga và Ukraine. Vài tuần trước khi xảy ra cuộc xâm lược, thậm chí là một tuần trước cuộc xâm lăng, ông Tập Cận Bình đã mời Vladimir Putin đến dự lễ khai mạc Thế Vận Hội Mùa Đông được tổ chức vào đầu trung tuần tháng 2/2020 với tư cách là khách mời danh dự.

Nhân dịp này, hai lãnh đạo đã ký kết rất nhiều hợp đồng giữa Nga và Trung Quốc, và hai ông còn ký một văn bản cảnh cáo NATO mở rộng sang các nước cựu thành viên Hiệp ước Vacxava và các nước cựu thành viên Liên Xô. Đúng là Tập Cận Bình không mấy gì ủng hộ cuộc chiến tranh này, nhưng trong mọi trường hợp, ông ấy hậu thuẫn đường lối chính trị của đồng nhiệm Nga, là đẩy lui những gì mà họ ví như là một đế chế phương Tây do Mỹ đứng đầu.

Mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc hiện tại là tương đối căng thẳng trên bình diện ngoại giao và kinh tế. Do vậy, Trung Quốc cảm thấy hài lòng trước việc Nga tiến hành một cuộc chiến chính trị với phương Tây, bởi vì điều đó đang giúp Trung Quốc thấy rõ phần nào những hạn chế của phương Tây, cách khối này phản ứng, vũ khí của họ ra sao v.v… Và quả thật, phương Tây đã có những phản ứng khá mạnh mẽ khi gởi cả vũ khí phòng thủ lẫn tấn công thường xuyên, chẳng hạn như Ba Lan và Slovakia, sắp giao chiến đấu cơ cho Ukraine trong những ngày tới.

Điều đó cho thấy rõ là hiện nay chúng ta đang trong một tình trạng khá căng thẳng. Và Trung Quốc có thể sẽ rút ra nhiều bài học, đặc biệt liên quan đến hồ sơ Đài Loan, mà Trung Quốc rất có thể sẽ can thiệp trong những năm tới đây, vì bản thân ông Tập Cận Bình cũng không che giấu tham vọng biến Đài Loan thành một vùng lãnh thổ của Trung Quốc.

RFI : Xin cảm ơn nhà nghiên cứu Lukas Aubin, Viện Quan hệ Quốc tế và Chiến lược (IRIS).

Minh Anh thực hiện

Nguồn : RFI, 06/04/2023

Nga dùng drone tấn công Odessa và tăng cường phòng thủ ở trên bán đảo Crimea

Minh Anh, RFI, 04/04/2023

Chính quyền thành phố Odessa, miền nam Ukraine, hôm nay, 04/04/2023, cho biết drone của Nga đã tấn công cảng biển Odessa, nằm ở Biển Đen, và gây ra nhiều "thiệt hại".  

Khói bốc lên từ một khu phố ở Odesa, Ukraine, bị Nga oanh kích, ngày 03/04/2022. © AP - Petros Giannakouris

Trên mạng xã hội Facebook, lãnh đạo thành phố Odessa, Yourii Kruk, nêu rõ Nga đã tiến hành một đợt tấn công trong đêm thứ Hai rạng sáng thứ Ba. Tuy nhiên, chỉ huy lực lượng không quân Ukraine thông báo đã bắn hạ 14 trong số 17 chiếc drone Shahed do Iran sản xuất được Nga phóng đi, đồng thời cảnh báo khả năng có một đợt tấn công thứ hai. 

Còn theo tờ Washington Post, được báo Pháp Le Monde trích dẫn, Moskva từ nhiều tuần qua đã huy động quân đội và công nhân để đào một hệ thống chiến hào xung quanh thành phố Medvedivka, ở phía bắc bán đảo Crimea, gần với Ukraine lục địa.  

Ngoài hệ thống giao thông hào nông, dài nhiều km dành cho các binh sĩ và các khẩu đại pháo, các hình ảnh vệ tinh mà tập đoàn kinh doanh công nghệ không gian Maxar cung cấp cho Washington Post, cho thấy nhiều hố sâu được thiết kế để bẫy xe tăng và xe thiết giáp. Theo một nhà phân tích quân sự Nga, Ian Matveev với nhật báo Mỹ, "quân đội Nga dường như đã hiểu rằng bán đảo Crimea sẽ phải phòng thủ trong một tương lai không xa". 

Bên cạnh đó, Nga còn cho đặt những khối bê-tông nhỏ hình tháp mà giới chuyên gia gọi là những "chiếc răng rồng" nhằm ngăn chặn các loại xe tăng, thiết giáp, vận tải và phía sau là các kho bãi quân sự như bồn nhiên liệu, xe thiết giáp và đại pháo. Hàng chục điểm phòng thủ tương tự dài đến 30 km được xây dựng dọc theo bờ tây bán đảo Crimea và nhiều khẩu pháo đã được bổ sung trong vùng này.

Minh Anh

*************************

Ukraine công bố kế hoạch giải phóng bán đảo Crimea

Thùy Dương, RFI, 03/04/2023

Đợt phản công mùa xuân chưa bắt đầu, nhưng Ukraine công bố một kế hoạch bao gồm nhiều giai đoạn để giành lại bán đảo Crimea mà Nga đã sáp nhập hồi năm 2014.

Vị trí bán đảo Crimea trên bản đồ. RFI

Oleksiy Danilov, thư ký Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine, hôm Chủ Nhật 02/04/2023, đăng lên mạng Facebook một kế hoạch gồm 12 bước để giải phóng bán đảo Crimea. 

Trong kế hoạch này, ông Danilov đặc biệt muốn truy tố những người Ukraine đã cộng tác với chính quyền do phía Nga dựng lên, cảnh báo là một số người sẽ bị truy tố hình sự, bị cắt lương hưu, bị cấm làm việc trong các cơ quan công quyền. Tất cả công dân Nga đến định cư ở bán đảo Crimea sau năm 2014 sẽ bị trục xuất. Mọi giao dịch bất động sản được thực hiện dưới chế độ Nga đều sẽ bị hủy bỏ. 

Kế hoạch giải phóng bán đảo Crimea cũng dự kiến phá dỡ cây cầu Kerch dài 19 km do Nga xây dựng, bắc qua eo biển Kerch nối liền Crimea với nước Nga. 

Thư ký Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine, Oleksiy Danilov, còn kêu gọi đổi tên thành phố Sebastopol, căn cứ chính của Hạm đội Biển Đen của Nga từ thế kỷ 19 tới nay. Thành phố này có thể được gọi là "Mục tiêu số 6" trước khi Quốc Hội Ukraine chọn một tên khác, có thể là Akhtiar mà thành phố Sebastopol từng mang trong các giai đoạn 1783 - 1784 và 1797 - 1826. 

Theo báo Le Monde, Mikhail Razvozhayev, thống đốc Sebastopol do Moskva bổ nhiệm, cho rằng không nên xem các tuyên bố của Ukraine là nghiêm túc. 

Vị thế tương lai của Crimea sẽ là một yếu tố then chốt trong bất kỳ cuộc đàm phán nào nhằm chấm dứt cuộc chiến hiện nay tại Ukraine. Điện Kremlin đề ra điều kiện thương lượng hòa bình là Ukraine phải công nhận chủ quyền của Nga đối với bán đảo Crimea và công nhận các lợi ích lãnh thổ khác mà Moskva đạt. Những yêu sách này của Nga đã bị Kiev bác bỏ.

Thùy Dương

***********************

Chiến tranh Ukraine : Lực lượng Wagner tuyên bố chiếm tòa thị chính, giành được Bakhmut

Trọng Thành, RFI, 03/04/2023

Thành phố Bakhmut, miền đông Ukraine, là mục tiêu chinh phục của Nga từ mùa hè năm ngoái. Đêm hôm 02/04/2023, công ty lính đánh thuê Nga Wagner tuyên bố đã chiếm được tòa thị chính thành phố. Ông chủ Wagner, Yevgeny Prigozhin, khẳng định ‘‘về mặt pháp lý" thành phố miền đông Ukraine đã nằm dưới sự kiểm soát của Nga.

Quân đội Ukraine chiến đấu tại mặt trận Bakhmut, vùng Donetsk, Ukraine, ngày 26/03/2023. AP - Libkos

Trên mạng Telegram, đi kèm với thông điệp chiếm được Bakhmut là một đoạn video cho thấy thủ lĩnh Wagner giương một lá cờ Nga trong đêm, sau lưng là nhà cửa đổ nát. Trên lá cờ có một dòng tưởng niệm Vladlen Tatarskii, blogger Nga, chuyên bình luận về quân sự, người nhiệt tình cổ vũ cho cuộc can thiệp quân sự Nga, vừa bị giết trong một vụ nổ bom ở Saint-Petersbourg hôm qua. Thủ lĩnh Wagner cũng thông báo ‘‘địch thủ đang tập trung vào khu vực phía tây" của thành phố.

Trong khi đó, bộ Tổng Tham Mưu quân đội Ukraine khẳng định chiến sự tiếp diễn tại Bakhmut. Theo bản tin sáng sớm hôm nay của bộ Tổng Tham Mưu, ‘‘quân địch đang tấn công không ngừng tại Bakhmut, nhằm kiểm soát toàn bộ thành phố, các binh sĩ của chúng ta đã đẩy lùi tổng cộng hơn 20 cuộc tấn công".

Tối hôm qua, tổng thống Volodymyr Zelensky thừa nhận tình hình tại Bakhmut đang ‘‘rất khó khăn" đối với các lực lượng Ukraine trong vòng 24 giờ qua. Thứ trưởng quốc phòng Ukraine, Ganna Maliar, cũng cho biết tình hình "rất căng thẳng", bất chấp các tổn thất rất lớn, lực lượng Wagner và nhiều đơn vị lính dù Nga vẫn không ngừng tấn công.

Theo AFP, trận chiến Bakhmut có ý nghĩa quan trọng với cả Nga và Ukraine. Phía Nga coi thắng lợi tại đây có ý nghĩa biểu tượng. Ngược lại, Ukraine kháng cự chủ yếu để kìm chân các lực lượng Nga, tiêu hao sinh lực đối phương. 

Cũng trong ngày hôm qua, Nga ồ ạt oanh kích Kostiantynivka, một khu vực dân sự cách Bakhmut khoảng 27 km, khiến 6 người chết và 11 người bị thương, theo chính quyền Ukraine. 6 tên lửa S-300 và Uragan bắn vào vị trí này. Tổng cộng 16 chung cư, 8 khu nhà tư, một vườn trẻ, một trụ sở hành chính, 3 xe hơi và một đường ống khí đốt bị hư hại.

Trọng Thành

Nga cạn kiệt vũ khí, phải dùng xe tăng "cổ lỗ" T-54 để chiến đấu ở Ukraine

Chi Phương, RFI, 01/04/2023

Nga tiêu hao thiết bị quân sự, phải dùng xe tăng cũ thời Liên Xô ở Ukraine. Tranh cãi ở Liên Hiệp Châu Âu : Hạt nhân có phải là năng lượng xanh hay không ? Bạo lực ở Pháp : Cảnh sát ngăn đội cứu hộ cứu người biểu tình. Dân số Trung Quốc theo xu hướng giảm. Cháy trại giam người nhập cư ở biên giới Hoa Kỳ. Trên đây là những chủ đề chính trong mục tạp chí thế giới đó đây tuần này.

Xe tăng T-54 ở Saint-Peterburg, Nga, ngày 28/01/2023. AFP – Olga Maltseva

Về chiến tranh Ukraine, gần đây, một số thước phim ghi hình những chiếc xe tăng cũ kỹ T-54 và T-55, sản xuất dưới thời Liên Xô, được cho là để gửi đến chiến trường ở Ukraine bởi quân đội Nga, đã đặt ra câu hỏi về những thiệt hại về nguồn lực chiến đấu của Moskva ở Ukraine.

Xe tăng T-54 được sản xuất kể từ năm 1946 khi Joseph Stalin nắm quyền. Đến cuối những năm 1950, loại xe này đã trở thành xe tăng chiến đấu chủ lực cho các đơn vị thiết giáp của quân đội Liên Xô. Theo AFP, T-54 và T-55 là một trong những loại xe tăng được sản xuất nhiều nhất trong lịch sử quân sự, lên đến 100.000 chiếc. Được đưa vào sử dụng trong quân đội Liên Xô từ năm 1948, sau đó là trong quân đội của các nước thành viên Hiệp ước Warszawa, loại xe tăng này cũng được Liên Xô xuất khẩu rộng rãi vào những năm 1950, và được sản xuất ở Ba Lan và Tiệp Khắc cho đến năm 1983.

Trang RFI tiếng Pháp cho biết, những chiếc xe tăng T-54 hiện được cất vào kệ "đồ cổ" của quân đội Nga. Lý do là vì chúng không được trang bị thiết bị điện tử, và chỉ có một khẩu súng 100 mm lỗi thời, tốc độ không vượt quá 50km/h và đã không được sản xuất trong nhiều thập kỷ.

Nhà nghiên cứu tại Viện Quan hệ Quốc tế (Ifri), Léo Periat cho rằng đây có thể là dấu hiệu cho thấy Nga đang thực sự cạn kiệt kho vũ khí : "Chúng ta phải đối mặt với những thiết bị thô sơ, rẻ tiền và đặc biệt là khả năng tự bảo vệ lại cực kỳ thấp. Khi phải đối mặt với loại xe tăng này, lính Ukraine không cần phải sử dụng đến tên lửa Javelin đắt đỏ và hiệu quả tốt mà chỉ cần sử dụng các thiết bị khá cơ bản và rẻ tiền hơn để loại bỏ chúng".

Tranh cãi ở Liên Hiệp Châu Âu : Hạt nhân có phải là năng lượng xanh ?

Hôm thứ Tư 29/03, các cuộc tranh luận căng thẳng khiến Liên Hiệp Châu Âu bị chia rẽ, liên quan đến việc có nên thừa nhận năng lượng hạt nhân là năng lượng xanh hay không. Từ Bruxelles, thông tín viên RFI Pierre Benazet cho biết cụ thể :

"Ngay từ lúc chưa bắt đầu, các cuộc đàm phán giữa 3 định chế Châu Âu đã gặp trở ngại. Thoạt đầu là với nhận xét của chủ tịch Ủy ban Châu Âu tại hội nghị thượng đỉnh trước đó : bà Ursula Von Der Leyen đã đánh giá rằng hạt nhân không phải là nhân tố mang tính chiến lược cho tương lai. Kế đến là sự kết tụ của hai quan điểm đối nghịch nhau nhân cuộc họp của các bộ trường năng lượng vào thứ Ba (28/03).

Hai nhóm nước đã tổ chức những cuộc họp cạnh tranh nhau vào buổi sáng. Một bên là những nước như Áo, Luxembourg hoặc là Đức, muốn dành riêng diện năng lượng xanh cho các loại năng lượng tái tạo đúng theo nghĩa đen, tức là năng lượng từ gió, từ mặt trời và từ nước, nhưng không phải là năng lượng hạt nhân. Bên kia, là Pháp, Phần Lan, Ba Lan, những nước muốn xếp vào diện năng lượng xanh tất cả các nguồn năng lượng được gọi là "không carbon" hoặc "phát thải carbon thấp". Điều đó có nghĩa là bao gồm cả hạt nhân, vốn không sản xuất ra khí CO2. 

Tuy nhiên, bản chỉ thị đang được đàm phán phải dẫn đến việc thay thế khí đốt tự nhiên bằng khi hydrogen, và nhóm nước thứ hai kế trên cho rằng khí hydrogen được sản xuất bằng điện hạt nhân phải được xếp vào diện được hưởng tất cả các nguồn tài trợ mà chỉ thị này sẽ cho phép đưa ra".  

Bạo lực ở Pháp : Cảnh sát ngăn đội cứu hộ cứu người biểu tình

Trong tuần vừa qua, vấn đề bạo lực trong các cuộc biểu tình tại Pháp thu hút sự quan tâm của công luận. Ngoài các cuộc biểu tình phản đối cải cách chế độ hưu trí, cuộc biểu tình mà bạo lực lên đến đỉnh điểm xảy ra tại Saint-Soline, Deux-Sèvres, miền tây nước Pháp hôm 25/03, vì một dự án xây hồ trữ nước ngọt.

Trong số những người biểu tình, 200 người đã bị thương, 40 người bị thương nặng, chủ yếu là do mảnh lựu đạn cay và đạn cao su. Hai người hiện vẫn đang bị hôn mê, tiên lượng mong manh. Về phía cảnh sát, có 47 người bị thương, một số xe cảnh sát bị đốt cháy. Trang mạng đài France Info cho biết lực lượng an ninh đã sử dụng 4000 lựu đạn cay, gây tiếng nổ lớn, trong đó có loại GM2L, và các loại đạn cao su (LBD), những loại thiết bị được xếp vào "vũ khí chiến tranh". Cơ quan thanh tra của Hiến binh Pháp (IGGN) đã mở điều tra và xác định xem việc sử dụng các loại vũ khí này xuất phát từ tình trạng tự vệ chính đáng hay đó là hành vi không phù hợp. 

Một điều khác khiến công luận Pháp xôn xao đó là việc đội cứu hộ được cho bị lực lượng an ninh ngăn cấm tiếp cận để sơ cứu những người bị thương. Điều tra của trang Mediapart và Le Monde đã đưa ra một đoạn băng ghi âm chứng minh điều này. Về vụ việc này, tỉnh trưởng của vùng Deux-Sèvres đã đăng một thông cáo được báo Le Monde trích dẫn, chỉ ra rằng trong các cuộc đụng độ bạo lực, lực lượng an ninh sẽ là bên quyết định xem liệu can thiệp của đội cứu hộ có an toàn cho chính nhân viên cứu hộ hay không.

Trả lời trên đài phát thanh France Info, Patrick Baudouin, chủ tịch Liên Đoàn Nhân Quyền bày tỏ quan ngại về tình trạng bạo lực trong các phong trào xã hội ở Pháp : "Đây là điều thực sự đáng lo ngại vì chúng ta có cảm giác là tình hình không được kiểm soát và không thể kiểm soát. Không ai biết sẽ đi theo hướng nào. Chúng ta đang ở trong một tình huống đáng báo động cho nền dân chủ. Hơn nữa, đó là bạo lực từ phía cảnh sát. Điều này chỉ khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn".

Cháy trại giam người nhập cư ở biên giới Hoa Kỳ

Nhìn sang Châu Mỹ, trong tuần vừa qua, một sự kiện đáng chú ý đó là vụ cháy trại giam xảy ra vào đêm thứ Hai sáng thứ Ba 28/03, ở Ciudad Juarez, phía Bắc Mexico, gần biên giới Hoa Kỳ, khiến 39 người thiệt mạng. Nạn nhân chủ yếu là người di cư từ Honduras, Venezuela hay Guatemala, đã cố gắng tìm cách vượt biên vào lãnh thổ Hoa Kỳ. Hiện vẫn chưa rõ nguyên nhân của vụ hỏa hoạn nhưng thảm kịch này đã nêu lên những bất cập trong chính sách nhập cư của Hoa Kỳ, trục xuất tự động người di cư, để mặc cho phía Mexico xử lý.

Từ Houston, thông tín viên RFI Thomas Harms cho biết thêm thông tin :

"Nạn nhân là những người đã bị từ chối nhập cảnh trước đó vào buổi sáng ở biên giới Hoa Kỳ. Họ đã nhanh chóng bị trục xuất về phía Mexico. Theo nhà báo James Frederick, chuyên đưa tin về chính sách nhập cư, thảm kịch xảy ra là từ điều luật 42, một chính sách trục xuất tự động được triển khai dưới thời tổng thống Donald Trump.

Tất cả đã bắt đầu với điều luật 42 và chính sách Hoa Kỳ. Vì những người di cư nhanh chóng bị trục xuất, do vậy đã tạo ra những đường vòng mà nhiều người cố gắng vượt qua. Các thành phố biên giới như là Ciudad Juarez là nơi tập trung hàng ngàn người di cư.

Theo giám mục Công giáo Mark Seitz thuộc giáo xứ El Paso, bi kịch này phải được xem như lời kêu gọi cứu giúp những người di cư đang gặp nạn ở biên giới. Dân biểu đảng Dân chủ của thành phố Veroniac Escobar đã kêu gọi cứu những người tị nạn, những người đang liều mạng trên mọi nẻo đường để đến được Hoa Kỳ.

Điều 42 sẽ hết hiệu lực vào ngày 11/05 nhưng chính quyền Dân chủ không có ý định mở rộng cánh cửa nước Mỹ.

Một quy định mới, được tổng thống Joe Biden trình bày vào tháng Giêng, yêu cầu những người di cư phải lấy hẹn qua một ứng dụng. Bất cứ ai không tuân theo thủ tục này sẽ tự động bị trục xuất và cấm nhập cảnh trở lại vào lãnh thổ Hoa Kỳ".

Hôm thứ Tư 29/3, theo AFP, chính quyền Mexico đã mở một cuộc điều tra về tội sát nhân. Tám người bị tình nghi là đã không có hành động can thiệp để cứu những di dân xấu số này. Trong cùng ngày, lực lượng biên phòng Hoa Kỳ cho biết khoảng 1.000 di dân đã cố vượt biên vào Mỹ từ ngả Mexico và những người này sẽ bị trục xuất. Sau thảm kịch ở Ciudad Juarez nói trên, có tin đồn được loan truyền theo đó Mỹ sẵn sàng tiếp nhận một số di dân vì lý do nhân đạo.

Khuynh hướng dân số giảm ở Trung Quốc

Chuyển sang khu vực Châu Á, trung tâm tài chính của Trung Quốc, siêu đô thị Thượng Hải lần đầu tiên từ 5 năm qua ghi nhận tình trạng dân số giảm, theo số liệu được công bố hôm 28/03. Trước đó, vào tháng Giêng, cơ quan thống kê quốc gia Trung Quốc đã công bố tình trạng dân số giảm lần đầu tiên từ 60 năm qua. Trung Quốc đã mất đi 850.000 người vào năm 2022, trong khi mà chính quyền đã đưa ra chính sách nới lỏng hạn chế sinh con.

Kể từ nay, dân số giảm trở thành xu hướng chung, xuất hiện ở nhiều thành phố của Trung Quốc. Thông tín viên RFI Stéphane Lagarde, tường trình từ Bắc Kinh :

"Sau Bắc Kinh, đến lượt Thượng Hải phải đối mặt với tình trạng dân số giảm. Trung tâm tài chính của Trung Quốc ghi nhận khoảng 24,76 triệu dân vào năm 2022, trong khi mà vào năm 2021, con số này là 24,89 triệu người. Có thể thấy rằng đợt phong tỏa vào mùa xuân vừa qua đã không giúp ích gì. Vì các hạn chế dịch tễ nghiêm ngặt, nhiều người Thượng Hải phải ở nhà trong hơn hai tháng, thêm vào đó là các nhà máy bị đình trệ, lối vào thành phố bị phong toả, 250.000 lao động nhập cư đã rời khỏi Thượng Hải.

Đây là lần đầu tiên trong 5 năm qua, dân số giảm tại siêu đô thị tại đồng bằng sông Dương Tử. Những lý do để giải thích hiện tượng này mang tính chất vừa tình huống, vừa cấu trúc. Giống như nhiều nơi khác ở Trung Quốc, người dân Thượng Hải không muốn có con, hoặc chỉ muốn có một con vì lý do chi phí giáo dục, giữ trẻ cao, hay nói chung là vì chi phí sinh hoạt đắt đỏ trong các thành phố tại nền kinh tế lớn thứ hai thế giới này".

Chi Phương

Nguồn : RFI, 01/04/2023

Phần thứ hai

Cuộc chiến tại Ukraine nhìn trong chính trị của "thế chân vạc"

Như đã nói ở Phần thứ nhất, để hiểu đầy đủ chiến tranh Nga-Ukraine, cần phải đặt nó trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược của 3 đại cường quốc là Mỹ, Tàu, Nga. Vậy, cái bối cảnh ấy gồm những điểm đáng lưu ý nào ?

Nga không phải là siêu cường nhưng "siêu" về những thứ khác. Ảnh minh họa : Người dân Ukraine đi trên đoạn đường tràn ngập xác chiến xa và xe quân sự Nga bị phá hủy ở Bucha ngày 6/4/2022. Ảnh : Chris McGrath / Getty images

"Siêu" nhưng không "siêu"

Mỹ, Tàu, Nga là 3 cường quốc quân sự hàng đầu thế giới, vượt xa các nước khác. Mỹ là siêu cường. Tàu là siêu cường. Hai nước mạnh gần như toàn diện. Nga không phải là siêu cường nhưng Nga "siêu" về kho vũ khí nguyên tử lợi hại ; "siêu" về sản xuất và xuất cảng các loại vũ khí chiến tranh ; "siêu" về kỹ thuật thám hiểm không gian ; "siêu" về lãnh thổ rộng gần gấp đôi toàn thể Châu Âu ; "siêu" về năng lượng dầu hỏa và khí đốt ; "siêu" về tài nguyên thiên nhiên - vàng, bạc, sắt, đồng, chì, kẽm, uranium, than đá, đất, nước ; "siêu" vì là đang là quốc gia Châu Âu "hung hăng" nhất trên lục địa này ; "siêu" về hào quang là hậu thân của Liên Xô - có đạo lục quân mạnh nhất trong thế chiến 2, đã đánh bại đế quốc Nhật và nhất là đánh bại Đức Quốc Xã ; "siêu" về vị thế là một trong 5 thành viên thường trực có quyền phủ quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc.

Mặt khác, Nga chỉ có 144 triệu dân so với 335 triệu của Mỹ, 1.420 triệu của Tàu. Tổng sản lượng GDP chỉ bằng 7% của Mỹ và 10% của Tàu tính theo hối suất chính thức (cao hơn một chút nếu tính theo mãi lực). Kinh tế của Nga trì trệ vì năng suất yếu, dân số giảm sút mỗi năm, sinh suất thấp hơn tử suất. Mức sống vào loại thấp nhất ở Châu Âu. Với những giới hạn này, Nga không có (vì không thể có) tham vọng làm bá chủ hay đệ nhất siêu cường như Mỹ hay Tàu mà Nga còn khó tiếp tục đứng độc lập trong thế chân vạc như hiện tại.

"Đông hòa Tôn Quyền, Bắc cự Tào Tháo" không phải là độc quyền chiến lược của Tập Cận Bình

Trong tương lai, Nga có thể "phải" chọn ký hiệp ước chính thức làm đồng minh chiến lược của Tàu giúp Tàu lật đổ Mỹ và lên ngôi đệ nhất siêu cường với "rất nhiều quyền lợi" và "tột đỉnh vinh quang".

Nếu Mỹ chấp nhận thỏa mãn một số đòi hỏi tối thiểu của Nga, Nga cũng có thể chọn làm đồng minh chiến lược của Mỹ giúp Mỹ chặn không cho Tàu vươn lên nữa, đồng nghĩa giúp Mỹ duy trì nguyên trạng "Pax Americana". "Trong chính trị quốc tế không có bạn muôn đời, không có kể thù muôn kiếp mà chỉ có quyền lợi của quốc gia" và quyền lợi của… lãnh tụ !

Nếu Nga ký hiệp ước đồng minh quân sự dứt khoát đứng hẳn về một bên, Tàu hay Mỹ, thế giới sẽ không còn "chân vạc", chỉ có "lưỡng cực". Thế "lưỡng cực" có thể dẫn đến "nhất cực" nếu liên minh Tàu-Nga thắng Mỹ hoặc liên minh Mỹ-Nga buộc Tàu phải chịu bó tay. 

Lẽ tất nhiên, Nga sẽ cố duy trì "thế chân vạc" - cho đến khi không thể duy trì được nữa - để có "triều đình riêng một góc trời" và để khỏi rơi vào tình cảnh khốn quẫn "chồn, thỏ hết, chó săn chết" hay "được chim bẻ ná, được cá quăng nơm".

"Đông hòa Tôn Quyền, Bắc cự Tào Tháo" không phải là độc quyền chiến lược của Tập Cận Bình . Ảnh minh họa : Thế chân vạc của 3 đại cường quân sự

"Diện" và "Điểm"

Mặc dù bị Tàu thách thức và cạnh tranh rất mạnh, Mỹ vẫn còn là đệ nhất siêu cường của thế giới. Cả Châu Âu và Châu Á đều cực kỳ quan trọng cho vị thế này của Mỹ. "Mất" Châu nào trước cũng làm Mỹ suy sụp. Suy sụp rất nhanh vì "mất" Châu này sẽ nhất thiết làm "mất" luôn cả Châu kia. 

Tại Châu Âu, đối thủ chính của Nga là Mỹ và đối thủ chính của Mỹ là Nga. Tuy nhiên Nga tự biết không đủ sức nên chiến lược của Nga không nhằm "hất" Mỹ khỏi Châu Âu. Nga chỉ đang tranh một chỗ đứng mà Nga nghĩ mình "xứng đáng" tại lục địa này. Sự khuấy động có phần hung hãn của Nga ở Châu Âu cũng không nhằm phục hồi Đế quốc cộng sản Xô Viết, một mục tiêu đã lỗi thời và vượt quá tầm tay, mà là những động thái của sách lược lấy "công" làm "thủ" trong tình cảnh "bất tiến, tắc thoái" của Nga - sau khi Liên Xô tan vỡ. Nước Nga hay Liên bang Nga, một mảnh vỡ lớn còn lại của Liên Xô, nếu không thật cứng cả đối nội và đối ngoại cũng sẽ vỡ thêm lần nữa thành những mảnh nhỏ hơn. Đó là nguy cơ có thật đối với Nga dù nhìn khách quan hay nhìn theo quan điểm của Putin. Tuy nhiên, cứng quá sẽ gặp phản ứng. Như "gieo gió thì gặt bão" - như nước Nga đang gặp "bão" ở Ukraine. Như chỗ đứng "xứng đáng" mà Nga muốn áp đặt tại Châu Âu đã và đang bị những đối thủ của Nga chống lại.

Tại Châu Á, đối thủ chính của Mỹ là Tàu và đối thủ chính của Tàu là Mỹ. Khác với Nga, Tàu có tham vọng vĩ đại hơn rất nhiều. Tàu ở thế công không phải thế thủ. Mặc dù bề ngoài mục tiêu của Tàu có vẻ khiêm tốn và chính đáng : "thâu hồi Đài Loan để giải quyết chuyện tranh chấp nội bộ nước Tàu, chấm dứt nội chiến, thống nhất tổ quốc". Tuy nhiên ai cũng thấy kết quả sẽ không dừng ở đấy. Một khi Đài Loan và Hoa lục hợp nhất thành một khối, thế trận ở Châu Á hoàn toàn đảo lộn. Vô cùng lợi cho Tàu. Vô cùng hại cho Mỹ.

Sự quan trọng của Đài Loan không chỉ là một hải đảo 36 ngàn cây số vuông, 24 triệu dân, thịnh vượng, tiên tiến mà còn ở vị trí chiến lược nằm án ngữ hải đạo huyết mạch nối liền Đông Bắc Á và Đông Nam Á. Vị trí chiến lược này của Đài Loan có giá trị được nhân lên gấp nhiều lần sau khi Tàu đã hoàn tất việc độc chiếm và quân sự hóa gần như toàn bộ Biển Đông bất chấp sự phản đối vô vọng của Mỹ, đồng minh của Mỹ và hầu hết các nước trên thế giới.

Đài Loan giống như một hàng không mẫu hạm khổng lồ, không bao giờ chìm, lợi hại gấp mấy chục lần tất cả các hàng không mẫu hạm của Mỹ gộp lại. 

"Mất" Đài Loan, sẽ đặt Nhật và Nam Hàn - đồng minh quan trọng nhất của Mỹ tại Châu Á, nơi Mỹ có căn cứ quân sự - trong tình trạng bị uy hiếp nghiêm trọng.

Con đường giao thương tiếp tế sinh tử trên biển cho 2 nước này có thể bị Tàu phong tỏa bất cứ lúc nào, cắt đứt dễ dàng như trở bàn tay. Thiếu dầu, thiếu khí đốt, thiếu phân bón, thiếu thực phẩm, thiếu gạo, thiếu nguyên liệu… gần 180 triệu người Nhật, người Hàn lúc ấy sẽ phải chọn giữa chết rét, chết đói và kéo cờ trắng. 

Mất Đài Loan là Mỹ mất Đông Bắc Á. Sự hiện diện vốn đã yếu ớt của Mỹ ở Đông Nam Á cũng cáo chung rất sớm.

Lấy Đài Loan như vậy, đối với Tàu, không phải chỉ để thống nhất tổ quốc như tuyên truyền và kích động người dân mà chủ yếu là nhằm trục xuất Mỹ ra khỏi Châu Á rồi thừa thắng xông lên thay thế Mỹ làm đệ nhất siêu cường hay bá chủ thế giới.

Nói một cách khác, trên toàn thế giới, Tàu là địch thủ chính của Mỹ, không phải Nga. Thách đố lớn nhất của Mỹ nằm ở Châu Á, không phải Châu Âu. Đối với Mỹ, trận đấu Đài Loan ở Châu Á phải coi là "điểm", chiến trường Ukraine ở Châu Âu chỉ nên coi là "diện".

Sự quan trọng của Đài Loan không chỉ là một hải đảo 36 ngàn cây số vuông, 24 triệu dân, thịnh vượng, tiên tiến mà còn ở vị trí chiến lược nằm án ngữ hải đạo huyết mạch nối liền Đông Bắc Á và Đông Nam Á.

Địa Lợi là then chốt

Đương đầu với Tàu trên toàn cầu, Mỹ, nói chung, có một số lợi thế - nhiều đồng minh, nhiều căn cứ, nhiều hàng không mẫu hạm (tầu sân bay), nhiều bom nguyên tử và TẠM THỜI có thể in tiền đô la xài khắp thế giới, v.v. - nên vẫn được coi là siêu cường số 1, nhưng riêng ở Đông Á (gồm cả Đông Bắc Á và Đông Nam Á) thì Mỹ lại ở thế yếu vì không thể tập trung đủ lực lượng quân sự để đối phó với một địch thủ rất mạnh và có chiến lược tận dụng yếu tố ĐỊA LỢI, tức là "gần nhà" với khả năng huy động nhân, vật lực gần như vô giới hạn. Đài Loan là đấu trường tại một vùng địa lợi do Tàu chủ động chọn lựa vì tầm quan trọng chiến lược để, nếu thắng, sẽ mở ra một cuộc diện hoàn toàn mới có lợi cho Tàu. Nếu thắng, Tàu sẽ ở trong "thế chẻ tre" như Nhật sau trận Pearl Harbour, như Liên Xô sau Stalingrad.

Mỹ có thừa đầu đạn hạt nhân, thừa bom nguyên tử để tiêu diệt toàn bộ nước Tàu 19 lần. Tàu chỉ có đủ hạt nhân, nguyên tử đủ để tiêu diệt toàn bộ nước Mỹ một lần. Nhưng 19 lần hay một lần, trong trường hợp này, khác nhau thế nào ? Ưu thế mà không hẳn là ưu thế.

Đồng minh trong "bộ tứ Kim Cương" (QUAD) của Mỹ chỉ có Nhật và Úc là "đáng tin cậy" còn Ấn Độ thì "khả nghi". Đáng tiếc, Nhật, Úc đều không phải là cường quốc quân sự. Nhật ngày nay không phải Nhật trong thế chiến thứ hai, cả về tinh thần lẫn sự chuẩn bị chiến tranh. Ấn Độ có vũ khí nguyên tử tạm đủ cho mục đích "gián chỉ" nhưng trong chiến tranh quy ước Ấn Độ ở dưới thấp, Tàu ở trên cao (Tây Tạng) nên Ấn Độ sợ chiến tranh với Tàu hơn là Tàu sợ chiến tranh với Ấn Độ. Đại quân của Ấn Độ vừa không có kinh nghiệm vừa không có khả năng "vạn lý trường chinh" vượt Hy Mã Lạp Sơn tiến vào sâu vào đất Tàu. Thêm nữa, người Ấn, theo đạo Bà La Môn, tin vào nhân quả, luân hồi không thích đánh nhau, chưa kể Tàu đã chuẩn bị sẵn cho Pakistan ngáng chân Ấn Độ. Khi "hữu sự", nhiều phần là Ấn Độ giữ thái độ "vô can".

Khối AUKUS (Australia-UK-US) phảng phất lá bài chủng tộc Anglo-Saxon nhưng New Zealand, Canada lại chọn đứng ngoài. AUKUS vừa trùng hợp với các tổ chức đồng minh khác của Mỹ vừa gây thêm chia rẽ nội bộ các nước đồng minh nên sẽ không có nhiều tác dụng. Trường hợp Pháp mới đây phản đối Úc hủy bỏ hợp đồng chế tạo 12 tầu ngầm của Pháp để mua tầu ngầm nguyên tử do Anh, Mỹ phối hợp cung cấp là một thí dụ.

Các nước Anh, Pháp, Đức nói riêng, các nước NATO Châu Âu nói chung cũng không có trọng lượng đáng kể ở vùng Đông Á. Chỉ đoàn kết miệng với Mỹ trong việc đối phó với sự bành trướng của Tàu. Khác Mỹ, vì lý do lịch sử, địa lý, tương quan lực lượng và cả thành kiến, các nước này cảm thấy mối nguy Nga gần gũi và hiển nhiên hơn mối nguy Tàu, chưa kể bị Tàu dùng tiền hay các lợi ích kinh tế để mua chuộc và phân hóa. Chiến thuật "đi đêm" hay "đối tác song phương" với từng nước Châu Âu xem ra khá hiệu quả với Tàu.

Kinh nghiệm chiến tranh Triều Tiên, chiến tranh Việt Nam, chiến tranh Iraq, chiến tranh Afghanistan… cho thấy Mỹ, trên lý thuyết, có khá nhiều đồng minh nhưng thực tế là Mỹ luôn luôn phải đảm đương 90% hay 95% gánh nặng của các cuộc chiến tranh mà Mỹ dẫn đầu.

Nếu xung đột quân sự Mỹ - Tàu bùng nổ lần này, Mỹ cũng chỉ có thể trông cậy vào… Mỹ, khó có thể trông cậy vào các ông "thợ vịn" đồng minh - bất kể Âu hay Á.

Như vậy vấn đề là Mỹ còn đủ mạnh hay không ? Nhất là một nửa nước Mỹ lại cầu mong nửa kia bị thua kẻ thù của nước Mỹ cho… bõ ghét hoặc cho "phe ta" thừa dịp "mượn gió bẻ măng" lên nắm chính quyền.

Ai "thượng phong" và ai "hạ phong" ?

Nếu chiến tranh quy ước xẩy ra ở Đông Á, hỏa lực của Tàu, sau nhiều năm "canh tân", "hiện đại hóa", "thao quang dưỡng hối", có thể không kém gì Mỹ hoặc giả sử còn kém hơn Mỹ một chút về phẩm chất nhưng lại hơn hẳn Mỹ về số lượng trong đấu trường Đông Á.

Mỹ, từ lâu, được xem là có ưu thế về Hải quân và Không quân nhưng Lục quân không địch lại bộ binh đông như kiến của Tàu. Trong chiến tranh Triều Tiên (1950-1953) Mỹ và 15 nước đồng minh như Anh, Pháp, Canada, Turkey, Netherland, Australia, Thái Lan, Phi Luật Tân, Bỉ, Hy Lạp… đã kinh nghiệm xương máu về chiến thuật "biển người" của Tàu. Sau 3 năm chinh chiến, chính Mỹ đã chủ động đề nghị ngưng bắn để thương thuyết chứ không phải nước Tàu "khố rách áo ôm" của những ngày xa xưa ấy. 

Tàu mất một triệu quân chẳng hề hấn gì, Mỹ mất 100 ngàn quân thì Tổng thống Mỹ bay chức. Trong chiến tranh, Dân chủ thất thế trước Độc tài ở điểm chiến lược này.

Nếu bây giờ chiến tranh Mỹ-Tàu bùng nổ và mở rộng thì ngay cả (giả sử) các nước Đông Nam Á đều chọn đứng về phía Mỹ, Mỹ cũng chỉ có thể miễn cưỡng bảo vệ được các quốc gia hải đảo như Phi Luật Tân, Nam Dương, Brunei nhưng chỉ có thể chống mắt đứng nhìn quân Tàu tràn ngập 7 nước Đông Nam Á còn lại là Việt Nam, Miến Điện, Thái Lan, Mã Lai, Singapore, Lào, Cao Miên. Các nước này đều quá yếu so với Tàu về mọi phương diện và là một cái gánh quá nặng cho Mỹ cưu mang. Đông Nam Á, nơi cư trú của hơn 40 triệu "Hoa kiều hải ngoại" đang kiểm soát 80% kinh tế toàn vùng, đúng là sân sau của Tàu trong khi cách xa Mỹ nửa vòng trái đất. Tàu có thể đưa 3 triệu quân đến chiến trường trong vòng một tháng, Mỹ cần 2 năm. Nước xa không cứu được lửa gần !

10 năm, 15 năm trước đụng độ Hải quân, Không quân với Tàu chắc chắn Mỹ thắng, bây giờ thì không chắc chắn nữa, nhất là đụng độ trong vùng tranh chấp Đài Loan nơi Mỹ đã mất hết các căn cứ quân sự lân cận trong vùng như Cam Ranh, Long Bình, Pattaya, Utapao, Clark, Subic Bay… sau khi chiến tranh Việt Nam kết thúc. Lực lượng đồn trú của Mỹ tại Nhật và Nam Hàn không đủ để đối phó với thế trận của Tàu ngoài ra chính những căn cứ này cũng có thể bị uy hiếp vì nằm trong tầm tác xạ hỏa tiễn tầm trung của Tàu. 

10 năm, 15 năm trước đụng độ Hải quân, Không quân với Tàu chắc chắn Mỹ thắng - Ảnh minh họa : Sơ đồ căn cứ quân sự Mỹ bao quanh Tàu vòng đai 1 và vòng đai 2

Tàu đã quân sự hóa Biển Đông với một tốc độ chóng mặt, công khai, chẳng còn thấy cần cải chính khi bị tố cáo – lấp biển làm thêm đảo nhân tạo, xây phi trường cho chiến đấu cơ, lập vùng nhận dạng phòng không, thiết lập các dàn hỏa tiễn, đối hạm, phòng không, các căn cứ hải quân, căn cứ tầu ngầm, cơ sở quân sự, hành chánh đủ loại, tuần tiễu, tuần tra đêm ngày, trên trời dưới nước… phối hợp các căn cứ này với các căn cứ ở đảo Hải Nam, các căn cứ trên đất liền dọc duyên hải Trung Hoa suốt từ Mãn Châu xuống Quảng Đông làm thành một hệ thống quân sự chặt chẽ, chằng chịt, liên hoàn. Một thế trận lợi hại cho cuộc thư hùng quyết định ai sẽ là đệ nhất siêu cường hay bá chủ thế giới đã được Đảng cộng sản Tàu chuẩn bị cẩn thận trong mấy chục năm, từ thuở "ẩn mình chờ thời" cho đến khi "đối thủ biết được ý định thực của ta thì đã muộn".

Mang lực lượng từ xa đến, đối với Mỹ, có rất nhiều vấn đề. Chẳng hạn vì thiếu căn cứ, Mỹ phải trông cậy chủ yếu vào hơn chục hàng không mẫu hạm. Nhưng dù tối tân đến đâu các Tàu sân bay này cũng có kích thước quá lớn và di chuyển quá chậm nên dễ làm mục tiêu cho các loại tên lửa đạn đạo, hỏa tiễn di chuyển bằng vận tốc âm thanh, hướng dẫn bằng radar hay vệ tinh và gắn khối chất nổ khổng lồ. Chẳng hạn như các loại hỏa tiễn Đông Phong DF-21, DF-26 của Tàu có tầm bắn xa hàng ngàn cây số đã được trình diễn trong cuộc diễn binh vĩ đại ở Bắc Kinh năm 2015. Câu hỏi quan trọng là : Tàu đã sản xuất được bao nhiêu hỏa tiễn như thế ? Và độ chính xác thế nào ? Nếu Mỹ không biết hay chưa biết thì Mỹ có định mang các hàng không mẫu hạm trị giá từ 10 đến 20 tỉ đô la đến eo biển Đài Loan để thử sức với những hỏa tiễn của Tàu chỉ có giá một vài triệu hay không ?

Nếu không, làm sao bảo vệ Đài Loan và các đồng minh trong vùng ? 

Lực lượng hỏa tiễn đối không và đối hạm cùng các dàn cao xạ dầy đặc của Tàu đợi B52 của Mỹ xuất hiện còn được phối hợp với 2, 3 ngàn phi cơ xung kích sẵn sàng cất cánh từ các phi trường gần biển kể cả những phi trường tân lập trên các đảo nhân tạo ở Biển Đông và phối hợp cả với những đội tầu ngầm quanh quẩn trong vùng…

Sự bố trí quân sự của Tàu tại Biển Đông và miền duyên hải Trung Hoa nói chung chuẩn bị cho cả 2 trường hợp. 

Trường hợp 1 (tối hảo) không cần bắn một phát súng : Mỹ thấy thế trận quân sự của Tàu bầy ra Mỹ không phá nổi, đành phải rút lực lượng, có ký giấy hay không. "Bất chiến tự nhiên thành" của Tôn Tử !

Trường hợp 2 : Chiến tranh bùng nổ, Tàu thắng, Mỹ triệt thoái quân sự khỏi Châu Á, có ký giấy hay không. 

Dĩ nhiên đối với Tàu Trường hợp 1 tốt hơn hẳn, không sứt mẻ, lại không bị rủi ro chiến tranh nguyên tử và có thể nó chính là phương án mà Tàu đang thực hiện "chậm rãi nhưng chắc chắn" để "bức hàng" cả Đài Loan và Mỹ.

Mỹ tất nhiên cũng rất muốn "bất chiến tự nhiên thành" giống như Tàu – "Win Without Fighting" hay "ta không cần đánh mà người chịu khuất" - nhưng Mỹ bị giới hạn và bất lợi rất nhiều mặt nên ngay cả một thế trận "trung bình", "coi được" mà các chiến lược gia của Mỹ đang cố gắng sắp xếp một cách lúng túng như "QUAD", như "AUKUS", như "Five eyes" để đối phó với thế trận của Tàu có thể cũng không hiện thực - trừ khi có một "sáng kiến chiến lược" với tầm cỡ… "Kissinger bí mật đi Tàu năm 1971" thì mới mong Tập Cận Bình phải chịu bó tay.

Cao Tuấn

(02/04/2023)

Chiến tranh Ukraine : Putin thừa nhận trừng phạt quốc tế tác hại đến kinh tế Nga

Thanh Hà, RFI, 30/03/2023

Các biện pháp trừng phạt quốc tế "có thể đem lại những hậu quả tiêu cực về trung hạn" đối với kinh tế Nga. Sau 13 tháng chiến tranh Ukraine và một chục đợt trừng phạt liên tiếp của phương Tây, ngày 29/03/2023 tổng thống Vladimir Putin lần đầu tiên nhìn nhận như trên và ra lệnh cho chính phủ "nhanh hành động" để bảo đảm một mức "tiêu thụ nội địa chắc chắn". 

Tổng thống Nga Vladimir Putin chủ trì một cuộc họp qua video với các thành viên chính phủ, ngày 29/03/2023 via Reuters - sputnik

Đến nay chủ nhân điện Kremlin luôn khẳng định các biện pháp trừng phạt của Âu, Mỹ nhắm vào kinh tế Nga phản tác dụng, do chúng đè nặng lên kinh tế của chính các quốc gia phương Tây.

Thông tín viên đài RFI từ Moskva Anissa El Jabri ghi nhận, một thay đổi quan trọng trong lập trường của Nga :

Từ nhiều tháng qua, tại Nga, mỗi lần chính quyền được hỏi về các biện pháp trừng phạt mới phương Tây ban hành, Moskva luôn đưa ra một câu trả lời gần như rập khuôn. Đó là những biện pháp ấy làm tổn thương chính kinh tế của phương Tây nhiều hơn là đánh vào nước Nga. Tham dự các diễn đàn kinh tế hay phát biểu trước các doanh nhân, ông Putin luôn tự hào về sức kháng cự của kinh tế Nga, về thành công trong chiến lược xoay trục sang Châu Á. Do vậy, tuyên bố của tổng thống Nga nhân cuộc họp với chính phủ được chiếu trên đài truyền hình, cho thấy lập trường đã thay đổi hẳn.

Tổng thống Vladimir Putin ra lệnh : "mọi người phải phản ứng nhanh, không vì những thủ tục hành chính mà gây chậm trễ vô ích. Những giới hạn bất hợp pháp áp đặt lên kinh tế Nga trong trung hạn có thể đem lại hậu quả tiêu cực. Do vậy chúng ta cần bảo đảm nhu cầu tiêu thụ nội địa phải tăng lên một cách lâu dài".

Từ đầu cuộc xung đột Ukraine, tổng thống Nga đã ban hành nhiều biện pháp để đối phó, chẳng hạn như mở rộng các khoản trợ cấp xã hội vào lúc mà các hãng xưởng của Tây Phương đóng cửa. Nhiều chỉ số kinh tế vẫn khá tốt, thí dụ như tỉ lệ thất nghiêp đang ở mức thấp nhất, lạm phát trong tầm kiểm soát của chính quyền sau khi đã tăng lên tới 20% hồi năm ngoái nay còn có 4% tính cho cả năm.

Vấn đề đặt ra là phương Tây tiếp tục gia tăng áp lực. Thổ Nhĩ Kỳ hay Kazakhstan đến nay không trừng phạt kinh tế Nga nhưng những quốc gia này liên tục nhận được những tín hiệu, đặc biệt là từ phía Hoa Kỳ, nhắc nhở rằng không được giúp Moskva lách lệnh trừng phạt. Trao đổi mậu dịch của Thổ Nhĩ Kỳ và Kazakhstan với Nga đã tăng mạnh trong năm 2022. 

Moskva chuẩn bị công luận cho một cuộc chiến lâu dài 

Trong bối cảnh đó phát ngôn viên phủ tổng thống Nga, Dmitri Peskov trong cuộc họp báo hôm 29/03/2023 tuyên bố phương Tây "khởi động một cuộc chiến hỗn hợp lâu dài nhắm vào nước Nga", cho nên người dân Nga phải đoàn kết bên tổng thống Putin. Theo nhà chính trị học Maxim Trudolyubov, trung tâm nghiên cứu Mỹ Wilson Center, được nhật báo Anh The Guardian trích dẫn, điện Kremlin chuẩn bị công luận cho một cuộc chiến "bất tận" với phương Tây vào lúc Nga đang sa lầy trên chiến trường Ukraine. 

Thanh Hà

*************************

Nga triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật : yếu tố Belarus và Trung Quốc

Anh Vũ, RFI, 29/03/2023

Cuối tuần qua, một lần nữa tổng thống Nga Vladimir lại khuấy động dư luận thế giới với thông báo triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật trên lãnh thổ đồng minh Belarus. Động thái leo thang đe dọa nhằm vào phương Tây này không gây nhiều ngạc nhiên nhưng nói nhiều điều về mối quan hệ giữa Nga và hai đồng minh chủ chốt hiện nay là Belarus và Trung Quốc.

Tổng thống Belarus, Alexander Lukashenko (trái) với thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường tại Bắc Kinh. Ảnh chụp ngày 01/03/2023. AFP – Maxim Guchek

Đã trở nên quen thuộc, từ đầu cuộc chiến tranh tại Ukraine, mỗi khi phương Tây dấn thêm bước mới trong việc hậu thuẫn Ukraine khiến Nga gặp khó khăn trên chiến trường, là Moskva lại giương quân bài vũ khí hạt nhân nhằm chặn đà ủng hộ của phương Tây đối với Ukraine. Không ít nhà quan sát cho rằng thông báo của ông chủ điện Kremlin là để đáp trả việc Anh Quốc dự định cung cấp các loại đạn pháo có chứa uranium nghèo, cho dù giữa vũ khí hạt nhân chiến thuật và đạn uranium nghèo không có gì liên quan. Đây là cách hành động thường thấy ở ông Putin : đối thủ đe dọa một thì mình phải đáp lại mạnh hơn nhiều lần.

Hôm 28/03, Minsk đã xác nhận các vũ khí hạt nhân chiến thuật của Nga sẽ được triển khai ở Belarus. Một câu hỏi được dư luận đặt ra là vì sao Belarus lại dễ dàng chấp nhận để Nga triển khai vũ khí hạt nhân trên lãnh thổ của mình ?

Quyết định của Minsk được giải thích là để đáp trả các sức ép ngày càng lớn của phương Tây đối với Belarus từ nhiều năm nay, từ trừng phạt, cô lập đến việc NATO tăng cường quân sự gần biên giới. Theo Minsk, đó là những nỗ lực của phương Tây nhằm lật đổ chế độ của Alexander Lukashenko. Tổng thống Belarus đã được Vladimir Putin cứu thoát trong cuộc nổi dậy của dân chúng hồi năm 2020. 

Chính quyền Belarus quả quyết rằng quyết định này không hề đi ngược lại các thỏa thuận quốc tế chống phổ biến vũ khí hạt nhân và đây là một trong những cảnh cáo cứng rắn nhất của Moskva đối với phương Tây. Cũng cần phải nhắc lại là Belarus đã chuẩn bị từ trước "sân bãi" cho quyết định mới đây của tổng thống Nga. Từ năm 2022, tổng thống Alexander Lukashenko đã cho sửa đổi Hiến pháp để có thể tiếp nhận triển khai vũ khí hạt nhân Nga trên lãnh thổ Belarus.

Thông cáo của của bộ ngoại giao Belarus ngày 28/3 ghi rõ trong hoàn cảnh hiện nay, xuất phát từ những nguy cơ và lo ngại chính đáng về vấn đề an ninh quốc gia mà "Belarus phải đáp lại bằng cách tăng cường năng lực an ninh và quốc phòng của mình". Với Moskva, thì việc triển khai vũ khí hạt nhân trên lãnh thổ Belarus, càng khẳng định nước này đang hội nhập toàn diện với nước Nga.

Một dấu hiệu khác được giới quan sát chú ý là động thái đe dọa hạt nhân mới này được Putin tung ra vào thời điểm không lâu sau chuyến thăm Moskva của chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Trong chuyến thăm ba ngày đó, chủ tịch Trung Quốc và tổng thống Nga đã khẳng định mối quan hệ "đặc biệt" giữa hai nước Vì thế mà nhiều câu hỏi được đặt ra về lập trường của Trung Quốc và mối quan hệ Nga -Trung xung quanh căng thẳng mới về vũ khí hạt nhân. Phần đông các chuyên gia đều cảm thấy ngạc nhiên khi mà trong chuyến thăm đó, ông Tập Cận Bình và Vladimir Putin đã ghi vào thông cáo chung quan điểm "một cuộc chiến tranh hạt nhân không bao giờ được xảy ra" và hai bên, cùng là cường quốc hạt nhân, cam kết không triển khai vũ khí hạt nhân bên ngoài lãnh thổ của mình. Truyền thông ở phương Tây lập tức nêu thắc mắc : Phải chăng Kremlin đã hành động với sự thỏa thuận của Bắc Kinh ? Hay là tổng thống Nga đã xỏ mũi đồng minh Trung Quốc ? Giới chuyên gia đều cho rằng khó có câu trả lời thấu đáo cho vấn đề này. Có một điểm dễ thấy đó là Bắc Kinh vẫn luôn giữ thái độ mập mờ về cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine, muốn lợi dụng cuộc chiến tranh này để đạt được mục đích kép. Một mặt có được độc quyền quan hệ kinh tế với Nga đang trong thế cô lập vì bị bao vây cấm vận của phương Tây, mặt khác làm suy yếu tối đa các đối thủ của chính của mình, nhưng không hẳn là kẻ thù, là các cường quốc phương Tây.

Bắc Kinh không dại gì để bị lôi vào chiến tranh, đồng thời không thể áp đặt lập trường hay cách hành xử của Vladimir Putin. Có điều chắc chắn là Trung Quốc và Belarus vẫn luôn là đồng minh của Nga và tất cả đều có chung một mục đích : Làm sao để phương Tây suy yếu.

Anh Vũ

*************************

Nga tố cáo Ukraine oanh kích Melitopol và triển khai tên lửa phóng bom nhỏ của Mỹ

Minh Anh, RFI, 29/03/2023

Phải chăng chiến dịch phản công của Ukraine đã bắt đầu ? Truyền thông Nga hôm 29/03/2023 cho biết, lực lượng vũ trang Ukraine đã pháo kích thành phố Melitopol, đông nam Ukraine, bị Nga chiếm đóng từ một năm qua.

Cầu Konstantinovka ở Melitoplo bị phá hủy (ảnh chụp tháng 2/2022) © Anissa El Jabri - RFI

Hãng thông tấn TASS của Nga, dẫn lời các quan chức do điện Kremlin bổ nhiệm cho biết, các cuộc oanh kích của quân đội Ukraine đã làm hư hại hệ thống cung cấp điện cho thành phố và Melitopol cũng như ở nhiều ngôi làng xung quanh bị mất điện. Ngoài ra, một nhà kho để đầu máy xe lửa đã bị phá hủy nhưng không có thương vong. 

Thông tin này cũng được Ivan Fedorov, cựu thị trưởng thành phố Melitopol, hiện đang sống tị nạn, xác nhận. Trên mạng xã hội Telegram, ông cho biết có nhiều tiếng nổ đã vang lên tại thành phố. 

Reuters lưu ý, Melitopol chỉ cách trung tâm khai thác hạt nhân Zaporijjia 120 km về phía đông nam. Cuộc tấn công diễn ra vào lúc tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử AIEA, Rafael Grossi hôm nay đến thanh tra cơ sở hạt nhân lớn nhất Châu Âu ở Ukraine. 

Hệ thống phóng bom nhỏ GLSDB của Mỹ xuất hiện trên chiến trường Ukraine 

Cũng theo Moskva, hôm qua, hệ thống phòng không Nga đã bắn hạ 18 tên lửa Himars và nhất là một tên lửa GLSDB, mà Hoa Kỳ đã hứa cung cấp cho Ukraine hồi đầu tháng 2/2023. 

AFP giải thích, GLSDB (Ground Launched Small Diameter Bomb) là những loại bom kích cỡ nhỏ nhưng có độ chính xác cao, do hãng Boeing của Mỹ và Saab Thụy Điển đồng chế tạo, được phóng đi bằng tên lửa, có thể bay xa đến 150 km và đe dọa các vị trí của Nga, đặc biệt là các kho đạn dược, nằm sâu sau các đường chiến tuyến.

Hiện tại, Ukraine chưa đưa ra một thông tin nào về việc triển khai loại vũ khí này. Nhưng thông báo của Nga là một xác nhận đầu tiên về việc Mỹ giao GLSDB cho Ukraine. Thông báo này được đưa ra một ngày sau việc Anh, Mỹ và Đức xác nhận đợt giao xe tăng chiến đấu – những phương tiện thiết yếu cho Kiev để tiến hành tham vọng giành lại lãnh thổ. 

Minh Anh