Thế giới chao đảo cả vài tháng vừa qua, chỉ vì một con virus nhỏ xíu. Một con virus rất nhỏ nhưng bài học mà nó đem đến lại quá lớn, với cả quần chúng và những trí thức chính trị như chúng ta.

Bài học đầu tiên và rõ ràng nhất là dịch bệnh Covid 19 này xuất phát từ Trung Quốc. Nhưng tại sao lại từ Trung Quốc và lan rộng ra toàn cầu ? Nếu không nhờ có sự “giúp đỡ” của việc kiểm duyệt thông tin, bưng bít, che đậy, bịt miệng những y bác sĩ đầu tiên đã phát hiện ra nguy cơ về một thảm họa sắp đến, từ chính quyền Bắc Kinh, thì liệu rằng cái bệnh cúm này có tàn phá thế giới nặng nề như vậy không ? Tôi cam đoan là không. Có lẽ nó đã được kiểm soát tốt hơn và không trở thành một quả bom nổ lớn như hiện tại.

Hàn Quốc, một quốc gia dân chủ đã khống chế thành công virus corona mà không hề giới hạn tự do của người dân.

Chúng ta càng có thêm lý do để tin rằng chỉ có dân chủ mới là chìa khoá để phòng ngừa những cuộc khủng hoảng kiểu như thế này và dân chủ cũng là phương tiện để tiến tới một xã hội hạnh phúc. Cụ thể trong trường hợp này, chỉ có một môi trường dân chủ thì những vấn đề của xã hội mới được đặt ra và bàn thảo một cách lương thiện và đúng đắn, chứ không phải là như cái cách mà Bắc Kinh đã làm.

Một chính quyền minh bạch, lương thiện, có được lòng tin của dân chúng, biết quý trọng con người...tất cả đó mới là chìa khoá để chúng ta đương đầu với khủng hoảng chứ không phải sự lừa dối, bưng bít, kiểm duyệt thông tin hay là sử dụng sự sợ hãi để kiểm soát.

Bài học thứ hai, sâu sắc hơn, đó là ý nghĩa của các hoạt động chính trị. Chính trị là đạo đức ứng dụng, vì vậy không thể gian trá. Con người phải được xem là trọng tâm của xã hội và mọi sự phát triển phải nhằm phục vụ con người. Những giá trị như các quyền căn bản được quy định trong Tuyên ngôn Phổ cập Nhân quyền phải được tôn trọng và xem trọng nhất. Trong các giá trị đó thì trường hợp tại thời điểm này là quyền được sống.

Các chính trị gia không thể cho rằng kinh tế là tất cả để đánh đổi môi trường, y tế, sức khỏe của người dân...rồi đặt đồng tiền lên trên những giá trị đó. Con người đã quá chú trọng vào tiền bạc, sức mạnh vũ trang...để rồi trong cuộc khủng hoảng này mới nhận ra rằng những thứ đó không có giá trị gì với sức khoẻ, môi trường, y tế, giáo dục.

Chính trị không phải là những bài diễn thuyết dân tuý suông, những khẩu hiệu hô hào, những tranh cãi nhảm nhí xoay quanh cái tên của con virus, mà chính trị là làm thế nào để cuộc sống của con người tiến bộ lên, sức khoẻ con người được nâng cao, y bác sĩ được coi trọng…Tóm lại chính trị phải lấy con người làm trung tâm.

Bài học cuối cùng, đó là trong thời đại toàn cầu hoá như thế này, biên giới quốc gia không còn là lá chắn, hay rào cản cho những vấn đề riêng của từng quốc gia. Thế giới đã nhỏ lại, và mọi quốc gia đều phải chơi chung một luật chơi, đó là dân chủ, liên đới và hợp tác. Một vấn đề nảy sinh, nếu không được nhìn nhận đúng đắn, trung thực, thì nó sẽ không còn là vấn đề của riêng một vùng lãnh thổ nữa mà sẽ biến tấu trở thành một bi kịch của toàn thế giới. Dịch bệnh Covid-19 này chính là một ví dụ điển hình như vậy.

Cách phản ứng của chính quyền Trung Quốc chỉ càng chứng tỏ họ đang dần lạc hậu và đi ngược lại với một thế giới dân chủ, văn minh. Thế nhưng họ là một phần của thế giới, mọi sai lầm của họ như đại dịch covid-19 đã không được đánh giá đúng đắn, để rồi nó đã trở thành một vấn nạn của thế giới. Thực tế đã chứng minh điều đó. Không có quốc gia nào thắng hay thua trong cuộc khủng hoảng này. Tất cả chúng ta đều đã thua. Chúng ta thua vì đã thiếu đi những cuộc thảo luận về chính trị, vì chúng ta đã đặt đồng tiền, sự ích kỷ lên cao hơn nhân quyền, sức khỏe, đạo đức, môi trường và liên đới xã hội.

Chúng ta thật sự cần phải thức tỉnh sớm!

Việt Thuỷ

(19/04/2020)

Covid-19 : Washington nghi ngờ đại dịch xuất phát từ phòng thí nghiệm Vũ Hán (RFI, 17/04/2020)

Các nước Tây phương nghi ngờ Trung Quốc che giấu nhiều sự thật về đại dịch Covid-19. Hoa Kỳ dường như không loại trừ khả năng siêu vi corona chủng mới xuất phát từ một phòng thí nghiệm ở Vũ Hán. Anh, Pháp đòi Bắc Kinh phải làm sáng tỏ một số vấn đề.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo trong một cuộc họp báo về Covid-19 tại Nhà Trắng, Washington, ngày 08/04/2020. AFP - MANDEL NGAN

Hoa Kỳ mở điều tra tìm hiểu nguồn cội siêu vi corona, virus đã giết chết 140 ngàn người trên thế giới tính đến ngày 16/04/2020. Trả lời đài FoxNews tối thứ Năm, ngoại trưởng Mike Pompeo cho biết đang điều tra sâu rộng, không loại trừ một giả thuyết nào về việc siêu vi lây lan khắp địa cầu và gây ra thảm họa khủng khiếp như vậy.

Một ngày trước, nhật báo Washington Post khẳng định là đại sứ Mỹ tại Trung Quốc, cách nay hai năm, sau khi thăm một phòng thí nghiệm ở Vũ Hán, đã báo động bộ Ngoại Giao về tình trạng thiếu an toàn của viện nghiên cứu này. Theo tin riêng của FoxNew, siêu vi corona gây đại dịch lần này có nguồn gốc tự nhiên chứ không phải nhân tạo. Thứ hai là siêu vi lọt ra bên ngoài từ viện nghiên cứu thiếu an toàn này là do sơ suất của con người chứ không phải do cố tình. Ngoại trưởng Mỹ không phủ nhận hai tin này.

Cùng thời điểm, từ Luân Đôn, thủ tướng Anh Boris Johnson, đang trong giai đoạn hồi sức, cáo buộc Bắc Kinh che giấu sự thật : Trung Quốc sẽ phải trả lời "một số câu hỏi hóc búa" về sự xuất phát của siêu vi và lý do vì sao virus corona không bị ngăn chặn sớm.

Theo AFP, Paris dường như đồng tình với quan điểm của Washington và Luân Đôn. Trong một bài phỏng vấn dài trên nhật báo kinh tế Anh Financial Times cũng vào ngày hôm thứ Năm 16/04, tổng thống Pháp cho rằng có nhiều "mảng tối" trong cách Trung Quốc đối phó với dịch, "có nhiều chuyện xảy ra mà chúng ta không biết". Kêu gọi công luận đừng "ngây thơ" tin vào thông tin tuyên truyền về hiệu năng chống dịch của chế độ độc tài, tổng thống Emmanuel Macron giải thích là "trong chế độ dân chủ với các quyền tự do thông tin và ngôn luận, việc quản lý khủng hoảng diễn ra trong minh bạch và có tranh luận".

Trước những lời công kích của Tây phương, Bắc Kinh kêu gọi quốc tế "đoàn kết" chống dịch. Tối hôm qua, trong cuộc điện đàm với chủ tịch Trung Quốc, tổng thống Nga Vladimir Putin lên tiếng bảo vệ Bắc Kinh, chỉ trích những lời cáo buộc Trung Quốc là "thiếu xây dựng".

Tú Anh

*******************

Virus corona - Mỹ : Hơn 4.500 người chết trong 24 giờ qua, Tổng thống Trump thông báo kế hoạch tái khởi động kinh tế (RFI, 17/04/2020)

Hoa Kỳ vượt ngưỡng 30.000 người chết vì virus corona, theo thống kê sáng nay của Đại học Johns Hopkins. Chỉ riêng trong vòng 24 giờ, tính đến chiều hôm qua, 16/04, đã có tới 4.591 người chết, gấp đôi so với ngày hôm trước. 

Tổng thống Mỹ Donald Trump trả lời các câu hỏi về kế hoạch Opening Up America Again trong cuộc họp báo thường nhật về virus corona tại Nhà Trắng, Washington, ngày 16/04/2020. Reuters - LEAH MILLIS

Số ca nhiễm đã vượt 670.000 người. Bang New York vẫn là nơi bị nặng nề nhất, dù số ca tử vong trong một ngày liên tục giảm từ 10 ngày nay. Tuy nhiên, hôm qua, thống đốc tiểu Andrew Cuomo vẫn quyết định kéo dài lệnh phong tỏa cho đến ngày 15/05. Quyết định kéo dài thời gian phong tỏa cũng được một số bang khác ở miền Đông nước Mỹ thực hiện.

Trong bối cảnh đó, hôm qua, tổng thống Donald Trump đã trình bày kế hoạch khởi động lại các hoạt động kinh tế nhưng không đưa ra lịch trình rõ ràng. Bản kế hoạch gồm 3 giai đoạn, nhưng thực hiện hay không là do các thống đốc các tiểu bang quyết định.

Thông tín viên RFI Anne Corpet tường thuật từ Washington :

Donald Trump đã đặt tên cho kế hoạch của ông là mở cửa lại nước Mỹ - Opening up America Again, một cái tên tựa như khẩu hiệu tranh cử của ông.

Lịch trình của Nhà Trắng là mở cửa lại kinh tế dần dần và thận trọng. Hôm thứ Hai vừa qua, tổng thống khẳng định là ông hoàn toàn có thẩm quyền buộc các tiểu bang dỡ bỏ biện pháp phong tỏa. Thế nhưng, rốt cuộc ông phải công nhận : Chính các thống đốc tiểu bang sẽ nắm trong tay việc thực hiện chiến lược dỡ bỏ này.

Ông nói : "Chúng tôi khuyến cáo một số điểm mà việc thực hiện sẽ tùy theo mong muốn của các thống đốc". Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo : "Nếu thấy có điều gì không tốt thì chúng tôi sẽ nêu lên một cách mạnh mẽ".

Cụ thể thì kế hoạch dự trù 3 giai đoạn, thực hiện theo những tiêu chí rõ ràng và có thể kiểm tra được. 

Ông tóm lược như sau : "Chúng ta không mở cửa cùng một lúc, một cách đột ngột, mà theo từng bước thận trọng", trước khi cam đoan rằng nước Mỹ sẽ trở lại với định mệnh huy hoàng của mình.

Trọng Nghĩa

*****************

Virus corona : Ba điểm bất thường làm giới chống dịch chới với (RFI, 17/04/2020)

Virus Sars-CoV-2 gây ra đại dịch Covid-19 đã gây không ít bất ngờ cho giới y tế cũng như khoa học, khiến cho việc đối phó không đơn giản chút nào. Thêm vào đó, những thông tin cố tình không chính xác từ tâm dịch, như tại Trung Quốc chẳng hạn, đã làm cho công cuộc chống dịch ban đầu thiếu hiệu quả. 

Virus corona đang được phân tích tại Bệnh Viện Henri-Mondor ở à Créteil (ngoại ô Paris) ngày 06/03/2020. Thomas SAMSON / AFP

Nhật báo Pháp Le Figaro ngày 16/04/2020 ghi nhận ba điểm khác thường của virus corona chủng mới đang khiến giới nghiên cứu lo ngại, và đã phá hoại một số nỗ lực chống dịch của các chính phủ vốn dựa trên các hiểu biết hiện có về virus.

Cách đây khoảng 10 năm, một chuyên gia Mỹ về bệnh truyền nhiễm, Kent Sepkowitz, có nói đến "tính chất dự đoán được về bản chất khó lường của các yếu tố gây nhiễm".

Giáo sư Anne-Claude Crémieux, cũng là một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm, tác giả một biên khảo về dịch cúm và các cuộc khủng hoảng y tế (Gouverner l'imprévisible : Pandémie grippale, Sras, crises sanitaire - Lavoisier, 2009) cũng nhắc lại ý này : "Người ta luôn ngạc nhiên khi một yếu tố gây nhiễm mới xuất hiện, vấn đề là phản ứng ra sao trước những ngạc nhiên đó". Chuyên gia Anne-Claude Crémieux thuộc "Nhóm Covid" tại Viện Hàn Lâm Y Học Pháp.

Và những điều bất ngờ liên quan đến virus gây bệnh Covid-19 không thiếu và chính những cách vận hành khác thường của virus đã giải thích vì sao sau này, khi nhìn lại thì một số quyết định chống dịch lúc ban đầu của nhiều chính quyền dường như là những sai lầm.

Lây lan nhanh và rộng

Điểm ngạc nhiên thứ nhất là mức độ lây lan rộng và nhanh của virus Sars-CoV-2. Đây không phải là điều đương nhiên và những dữ liệu đầu tiên không cho thấy khả năng lây nhiễm rộng như thế. Sai lầm của giới chống dịch là đã tin chắc rằng phần chủ yếu của dịch Covid-19 sẽ được khoanh lại và được kiểm soát ở Trung Quốc. Virus Mers-CoV, một loại virus corona xuất hiện ở Ả Rập Xê Út năm 2012, đã không lan ra thế giới, mà chỉ bó khuôn dai dẳng ở Trung Đông.

Cũng phải nói là lỗi không hoàn toàn đến từ các chuyên gia. Phải thấy là các số liệu chính thức (không cao lắm) của Trung Quốc có thể tạo ra ảo tưởng là dịch bệnh có thể được khống chế dễ dàng.

Thế nhưng, theo Le Figaro, chỉ có những người biết rõ Trung Quốc là không bị lầm. Giáo sư Christian Géraut, thành viên Viện Hàn Lâm Y Học giải thích : "Tôi đã nhiều lần tham gia các đoàn nghiên cứu tại Trung Quốc. Khi tôi thấy hình ảnh về những gì xẩy ra ở Vũ Hán, tôi biết ngay là tình hình nghiêm trọng hơn là những gì người ta nói". Thông tín viên của Le Figaro ở Châu Á, Sébastien Falletti, rất quen thuộc với những phát biểu của Trung Quốc, đã từng nhận định như sau về về số liệu chính thức của Bắc Kinh : "Tôi không tin… vì đó là số liệu chính thức !".

Quá nhiều ca không có triệu chứng

Điều ngạc nhiên thứ hai cũng liên quan đến điều thứ nhất. Đó là suy nghĩ cho rằng con virus corona này, cũng như người anh em họ virus Sars hồi năm 2003, chỉ lan truyền qua những người có triệu chứng. Nói cách khác là người ta có thể nhanh chóng chặn đứng dây chuyền lây nhiễm chung quanh một trường hợp đã được nhận dạng.

Chiến lược gia tăng xét nghiệm nơi những người đã tiếp xúc với một người bị nhiễm virus để có thể khoanh lại sự lây lan, tạo ảo tưởng cho giới y tế là họ đã khống chế được tình hình trong khi thực tế đã vượt tầm kiểm soát.

Theo Giáo sư Jeanne Brugère-Picoux, chuyên gia về bệnh lây nhiễm từ động vật sang người của Nhóm Covid : "Chiến lược đó đã hữu hiệu vào năm 2003, nhưng vào thời đó người Trung Quốc đã không đến Pháp đông đảo như ngày nay, và cũng không dễ dàng như ngày nay". Sự tồn tại của những ca mang virus nhưng không có triệu chứng hay ít triệu chứng, nhưng lại có khả năng lây nhiễm, đã làm vỡ toang kế hoạch chống Covid-19 dựa trên chiến lược chống Sars vào năm 2003, vốn rất có hiệu quả.

"Tuổi thọ" của kháng thể Covid-19 rất ngắn

Cuối cùng, yếu tố ngạc nhiên thứ ba của Sars-CoV-2 vừa xuất hiện trên tờ báo lớn của Ý, La Repubblica. Ngày 12/04, Giáo sư Jean-François Delfraissy, chủ tịch Hội đồng Khoa Học Pháp đã tiết lộ một thông tin quan trọng : "Virus corona (chủng mới) rất đặc biệt. Chúng tôi đã phát hiện là thời gian sinh tồn của các kháng thể Covid-19 rất ngắn. Và chúng tôi ghi nhận là ngày càng có nhiều ca tái nhiễm trong số những người đã một lần bị nhiễm bệnh trước đó".

Theo Le Figaro, nếu như vậy là cả tòa nhà dựa trên các "chứng chỉ miễn dịch" sụp đổ, với hệ quả là việc chấm dứt phong tỏa sẽ không dễ dàng do nguy cơ tái nhiễm. Và vấn đề mọi người phải đeo khẩu trang sẽ được đặt ra.

Mai Vân

*********************

Số tử vong ở Vũ Hán tăng 50% sau khi được điều chỉnh (VOA, 17/04/2020)

Trung Quốc đã duyệt lại số tử vong chính thức vì virus corona chủng mới, nâng tổng số ca tử vong trên toàn quốc do virus corona chủng mới lên hơn một phần 3.

Ảnh chụp tại một bệnh viện dã chiến ở Vũ Hán ngày 17/2/2020. (Xiao Yijiu/Xinhua via AP)

Báo New York Times và đài CNN tường trình rằng hôm thứ Sáu các giới chức ở Vũ Hán, nơi virus Covid-19 xuất hiện lần đầu hồi cuối năm ngoái, đã cộng thêm 1,290 ca tử vong vào số liệu chính thức đã công bố về số người chết vì COVID tại thành phố này.

Ngoài ra họ cũng điều chỉnh số ca nhiễm được xác nhận lên thêm 325 ca. Như vậy tổng số ca nhiễm bây giờ là 50.333 ca, số tử vong sau khi được điều chỉnh là 3.869 ca. So với số liệu cũ là 2.579 thì số ca tử vong đã tăng thêm 1.290 ca (tức tăng thêm 50%).

Các giới chức Vũ Hán cho biết số liệu chính thức được điều chỉnh để bao gồm những người chết tại nhà trong những ngày đầu sau khi dịch bột phát, và những cái chết không được bệnh viện báo cáo chính xác.

Trước đó, nhiều người đã bày tỏ hoài nghi về tính trung thực của các số liệu chính thức của Trung Quốc, đồng thời cho rằng nước này phải chịu trách nhiệm về cuộc khủng hoảng y tế toàn cầu.

Bộ trưởng Ngoại giao Anh Dominic Raab nói với Reuters hôm thứ Năm rằng sau cuộc khủng hoảng, Trung Quốc sẽ phải trả lời "những câu hỏi hóc búa" về làm cách nào đại dịch đã xảy ra và vì sao đại dịch không được ngăn chận sớm hơn. Tổng thống Emmanuel Macron của Pháp nói với tờ Financial Times rằng "rõ ràng là đã có những điều xảy ra mà chúng ta không hề hay biết".

Báo New York Times dẫn lời các cựu giới chức tình báo Mỹ, và những giới chức đang tại chức cho biết Cơ quan tình báo trung ương Mỹ- CIA, nói với Tòa Bạch Ốc rằng các số liệu của Trung Quốc là quá thấp, mặc dù CIA không biết con số chính xác.

Trung Quốc đã bị tố cáo là che giấu sự thật, và mới đây bị cộng đồng khoa học chỉ trích về nỗ lực kiểm duyệt các tài liệu nghiên cứu về gốc gác của virus SARS-CoV2.

Chiến dịch ngoại giao hậu Covid-19 của Trung Quốc bị phản công

Nhiều nước trên thế giới đang dồn hết sức cho cuộc chiến chống đại dịch, đồng thời lo mở mặt trận mới thời kỳ hậu Covid-19. Còn Trung Quốc, dường như vừa thoát nạn, đã bước ngay vào thời kỳ sau dịch bằng một chiến dịch ngoại giao gây ảnh hưởng với bên ngoài.

Bắc Kinh ra sức tán dương tính hiệu quả của "mô hình Trung Quốc" trong chống dịch. Ảnh minh họa -

Đây cũng là sự kiện chính của nhật báo Le Figaro với hàng tựa trang nhất : "Bộ máy tuyên truyền Trung Quốc làm phần còn lại của thế giới khó chịu". Tờ báo dành 2 trang "Sự kiện" nói về Trung Quốc, cho thấy một thực tế là "từ Đài Loan đến Châu Phi, qua Châu Âu, chính sách ngoại giao hậu virus corona của cường quốc thứ 2 thế giới đang vấp phải trở ngại ngày càng lớn, vào lúc mà Trung Quốc đang muốn viết lại lịch sử đại dịch bùng lên từ Vũ Hán, theo cách có lợi cho họ".

Le Figaro ghi nhận từ nhiều tuần nay, Bắc Kinh ra sức tán dương tính hiệu quả của "mô hình Trung Quốc" trong chống dịch bằng cách nhấn vào nỗi đau của các nước phương Tây đang ngập chìm trong Covid-19. Nhưng tờ báo cũng nhận thấy cuộc tấn công ngoại giao đó của Trung Quốc không những khó thuyết phục được ai mà còn đang bị công dân mạng và chính giới phản công dữ dội.

Bắt đầu là cuộc chiến trên mạng xã hội ở Đông Nam Á, được khởi phát từ sau khi các cư dân mạng dân tộc chủ nghĩa ở Trung Quốc ồ ạt "ném đá" vào một ngôi sao người mẫu Thái, cô Weeraya Sukaram, vì đã tung lên mạng xã hội giả thuyết cho rằng virus corona có xuất xứ từ một phòng thí nghiệm ở Vũ Hán. Ngay lập tức, từ Bangkok đến Đài Loan qua Hồng Kông, giới trẻ ủng hộ dân chủ liên kết với nhau qua mạng xã hội lao vào "ứng cứu" cô người mẫu Thái nổi tiếng đang bị người Trung Quốc tấn công.

Họ lập thành một mặt trận lấy tên gọi "Liên minh trà sữa", lấy cảm hứng từ thức uống đang rất thịnh hành trong giới trẻ đô thị Châu Á. "Liên minh trà sữa" chủ trương chống Trung Quốc quyết liệt và lôi cuốn rất đông giới trẻ Thái Lan cũng như các nước khác trong vùng hưởng ứng.

Le Figaro nhận định "thái độ dè chừng của giới trẻ Thái là dấu hiệu cho thấy giới hạn của "quyền lực mềm" Trung Hoa đối với các nước láng giềng Đông Nam Á, khu vực chiến lược trong "Con đường tơ lụa mới" của Tập Cận Bình" và cũng là một mắt xích trong cuộc chiến giành ảnh hưởng với nước Mỹ của tổng thống Donald Trump.

Sebastian Strangio, một chuyên gia thuộc đại học báo chí Yale Hoa Kỳ được tờ báo trích dẫn, nhận xét : "Dịch bệnh làm bùng phát tâm lý bài Trung Quốc đã tiềm ẩn trong dân chúng ASEAN".

Thất bại của chính sách đánh bóng lại hình ảnh

Ở cấp độ quốc gia, Le Figaro nhận thấy, những ngày qua ngoại giao Trung Quốc liên tiếp nhận được những thất bại.

Chẳng hạn ngoại trưởng Pháp cho triệu mời đại sứ tại Paris để phản đối về những phát ngôn, nhận xét không đúng mực về cách xử lý dịch của Pháp. Đồng nhiệm Kazakhstan cũng lên tiếng cảnh cáo Bắc Kinh về thái độ ngạo mạn tương tự. Hàng loạt nước Châu Phi cũng lên án Trung Quốc "kỳ thị chủng tộc" đối với kiều dân của họ ở Quảng Đông dưới cớ kiểm soát dịch Covid-19 …

Theo các chuyên gia chính trị được tờ báo trích dẫn thì chiến dịch tấn công ngoại giao của Trung Quốc nhằm xóa đi phần trách nhiệm của Trung Quốc trong việc để dịch bùng phát, đi kèm theo đó là mục tiêu đối nội để khẳng định tính vượt trội của chế độ độc đảng dưới sự dẫn dắt của Tập Cận Bình. Hôm 23/02, ông Tập từng tuyên bố : "Cuộc khủng hoảng này một lần nữa cho thấy ưu thế hơn hẳn của hệ thống xã hội chủ nghĩa mang đặc thù Trung Quốc". Nhà nghiên cứu chính trị độc lập Chen Daoyin nhận định : "Trận dịch đã củng cố quyền lực của Tập Cận Bình, nhờ việc tuyên truyền dựng lên huyền thoại Trung Quốc cứu cả thế giới bằng cách nhấn vào cảnh bấn loạn của phương Tây".

Tuy nhiên, theo tờ báo, những phát giác mới nhất cho thấy các lãnh đạo Trung Quốc đã biết nguy cơ dịch từ ngày 14 tháng Giêng nhưng không báo động cho dân chúng, trong suốt 6 ngày để mặc cho Vũ Hán tổ chức bữa tiệc tập thể tập trung hàng nghìn người và dẫn đến dịch bùng lên rồi lây lan ra khắp thế giới như bây giờ.

Theo một hướng phân tích khác của Le Figaro, chiến dịch ngoại giao khẩu trang, thiết bị y tế, hỗ trợ nhân viên y tế của Bắc Kinh đối với các nước phương Tây đang gặp khó khăn dịch bệnh còn có một mục đích vụ lợi khác. "Đối với Đảng cộng sản Trung Quốc cuộc khủng hoảng dịch bệnh này có thể kéo theo khủng hoảng kinh tế xã hội, chính trị ở trong nước, nhất là khi nước ngoài giảm đầu tư vào Trung Quốc", chuyên gia Chen nhận định. Nếu Bắc Kinh tạo dựng được hình ảnh đẹp với bên ngoài thì sẽ giảm bớt được nguy cơ đó.

Bài báo nhấn mạnh, chế độ Bắc Kinh đang chuẩn bị hứng cú sốc mạnh về kinh tế trong những tháng tới với nạn thất nghiệp, phá sản hàng loạt, bên cạnh đó là mối đe dọa xảy ra làn sóng virus corona thứ 2. Việc các nước xem lại chức năng "công xưởng thế giới" của Trung Quốc sẽ là điều đáng sợ nhất trong mắt các "ông quan đỏ". Vì thế mà "quyền lực mềm" sẽ là thách thức chiến lược đối với Trung Quốc lúc này.

Thế giới đốn củi ba năm đốt 1 giờ vì Covid-19

Song song với cuộc chiến chống Covid-19, một mặt trận thứ 2 đang mở ra khắp thế giới không kém phần khốc liệt là kinh tế. Nhật báo công giáo La Croix có bài "Nhiều tỷ để giảm sốc".

Khắp nơi trên thế giới, các nước đều đang đôn đáo tìm mọi cách để huy động hàng tỷ đô la, cố cứu nền kinh tế đang dính bẫy trong khủng hoảng virus corona. Những ngày qua, chính phủ ở khắp nơi liên tục thông báo về các nguồn tài chính, trợ giúp trực tiếp các doanh nghiệp, hỗ trợ việc làm…

La Croix ghi nhận "Người ta không thể tính phải cần bao nhiêu lít nước khi dập tắt một vụ hỏa hoạn". Đối phó với mức độ tràn lan nhanh chóng của virus corona và hoạt động kinh tế bị đình lại vì phong tỏa trên khắp hành tinh, các kế hoạch hỗ trợ, từ các hộ gia đình cho đến các doanh nghiệp, đã lên tới số tiền hàng tỷ tỷ. Thế giới đang bước vào một cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất kể từ năm 1930. 

La Croix cho biết hành động đầu tiên là từ các ngân hàng trung ương. Tất cả các ngân hàng của các nước mới trỗi dậy cũng như đã phát triển, từ Hoa Kỳ cho đến khu vực đồng euro đều đồng loạt có những hành động khẩn cấp mạnh mẽ hơn rất nhiều thời khủng hoảng tài chính 2008, sẵn sàng tung nhiều nghìn tỷ euro để mua trái phiếu, cổ phần nhằm giữ cho lãi suất vay tiền trên thị trường tài chính không quá cao.

Bên cạnh đó, các công ty, hộ gia đình còn phải được hỗ trợ trực tiếp từ ngân sách Nhà nước. Con số này cũng lại là hàng nghìn tỷ. Đúng là cả thế giới đang trong tình cảnh đốn củi bao nhiêu năm nay phải mang đốt trong một giờ.

Cũng trong chủ đề kinh tế, nhật báo Les Echos chạy tựa lớn "Một thế giới không du lịch". Tờ báo cho biết, ngành du lịch chiếm tỷ trọng 10% GDP của thế giới đang đối mặt với cuộc khủng hoảng nghiêm trọng nhất. Năm nay dự tính lượng du khách sẽ giảm từ 20 đến 30%. Kéo theo đó là rất nghiều ngành nghề ăn theo du lịch như nhà hàng, khách sạn, du thuyền, hàng không … cũng điêu đứng. Hàng loạt nước đang tính đến các giải pháp hậu Covid để cứu ngành công nghiệp không khói.

Trong khi đó, Libération ghi nhận một cách hình ảnh : "Tại Hoa Kỳ, thất nghiệp vẫn không ngừng lây lan". Tờ báo cho biết : "Với khủng hoảng kinh tế do dịch Covid-19 kéo theo, tỷ lệ thấy nghiệp ở Mỹ đang từ 3,5% trong tháng Hai đã lên tới 20% trong nhưng tuần tới". Theo những kịch bản tồi tệ thì tỷ lệ này có thể đạt đỉnh ở mức hơn 32%. Phụ nữ, người gốc Phi và dân nói tiếng Tây Ban Nha là những đối tượng bị ảnh hưởng nặng nề nhất.

Anh Vũ

39 thủy thủ tàu sân bay USS Theodore Roosevelt đã từng có tiếp xúc người nhiễm Covid-19 ở Đà nẵng nhưng Hải quân Hoa Kỳ chưa bao giờ khẳng định bệnh nhân F0 lây nhiễm từ đó.

Một nhân viên phụ trách các vấn đề công cộng của Hải quân trên tàu USS Theodore Roosevelt chụp ảnh với trẻ em tại Trung tâm từ thiện Dự án Di sản của Dorothea, Đà Nẵng, Việt Nam, ngày 6/3/2020. Brandon Richarson / U.S. Navy

Chỉ huy cấp cao Hạm Đội Thái Bình Dương đã ban phước cho tàu sân bay USS Theodore Roosevelt

Trong cuộc họp báo về lực lượng đặc nhiệm coronavirus hàng ngày hôm thứ Hai, Tổng thống Donald Trump bày tỏ thái độ khinh bỉ về việc tàu sân bay USS Theodore Roosevelt đã dừng ở Việt Nam vào tháng trước hiện đã có gần 600 thủy quân dương tính với virus corona.

Sau khi tàu sân bay hoàn thành cuộc cập cảng năm ngày lịch sử đến Đà Nẵng diễn ra từ ngày 5 đến 8 tháng 3, vài ngày sau đó các thủy quân bắt đầu có các triệu chứng nhiễm virus corona.

Chỉ huy tàu Roosevelt, Capt. Brett Crozier, đã bị cách chức vì đã báo động bệnh truyền nhiễm không kiểm soát được trên tàu khiến một thủy thủ thiệt mạng và một số người được chăm sóc đặc biệt hiện nay.

Ông Trump nói với phóng viên Reuters tại Nhà Trắng tại buổi họp giao ban hôm thứ Hai rằng ông không biết ai đã ra lệnh cho tàu ghé Việt Nam. Ông nói : "Tôi không biết ý tưởng đó là của ai, nhưng đó không phải là một ý tưởng hay trong khi đang giữa đại dịch".

Nhưng quyết định vẫn tiếp tục cập cảng Đà Nẵng là quyết định của các quan chức quân sự cấp cao Thái Bình Dương. Quyết định được đưa ra chỉ sau khi phân tích kỹ lưỡng các rủi ro có thể có tại thời điểm đang lây lan của dịch bệnh, theo một tuyên bố bằng văn bản được cung cấp cho Stars and Stripes của Hạm đội Thái Bình Dương từ phát ngôn viên Trung tá Myers Vasquez.

Tổng thống Trump : "Tôi nghĩ là an toàn"

Ba ngày trước khi Roosevelt đến Việt Nam vào ngày 5 tháng 3, chính Trump nhận thấy không có mấy ủi ro phơi nhiễm virus corona. Khi một phóng viên hỏi Trump trong một cuộc họp báo ngày 2 tháng 3, liệu điều đó có "an toàn hay phù hợp " hay không khi tiếp tục tổ chức các cuộc tụ tập có quy mô lớn, ông Trump đã trả lời : "Tôi nghĩ rằng là an toàn, vâng. Tôi nghĩ rất an toàn".

Vào thời điểm đó, Hoa Kỳ chỉ có hơn 100 trường hợp nhiễm virut được xác nhận, với sáu trường hợp tử vong.

Kế hoạch cập cảng tại Đà Nẵng của Roosevelt đã sắp xếp từ mùa thu và có sự phối hợp giữa Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, Văn phòng Bộ trưởng Quốc phòng, Bộ Tư lệnh Ấn Độ-Thái Bình Dương, Hạm đội Thái Bình Dương Hoa Kỳ và Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam cùng với các Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng của Việt Nam, Vasquez nói.

Mục đích là để kỷ niệm 25 năm quan hệ ngoại giao Hoa Kỳ-Việt Nam. Tàu Roosevelt là tàu sân bay thứ hai đến thăm Việt Nam kể từ khi Sài Gòn sụp đổ năm 1975.

Chuyến thăm, bao gồm tàu ​​tuần dương tên lửa dẫn đường USS Bunker Hill, là một bước quan trọng trong việc mở rộng quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước bằng cách tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực như an ninh hàng hải, hoạt động gìn giữ hòa bình, hỗ trợ nhân đạo và cứu trợ thảm họa, Vasquez nói.

Bộ Tư lệnh Ấn Độ-Thái Bình Dương đã gửi "lệnh hành quyết" đến Hạm đội Thái Bình Dương vào tháng Giệng để chính thức thiết lập chuyến thăm tàu của ​​sân bay, ông nói.

Phân tích rủi ro dựa vào số liệu của Việt nam

Hạm đội Thái Bình Dương đã tiến hành phân tích rủi ro từ dữ liệu của các tổ chức y tế liên ngành, nhằm giảm thiểu lây nhiễm vi rút cho thủy thủ đoàn, tin tưởng vào tính chính xác của các báo cáo và hoạt động y tế công của Việt Nam nhằm cô lập và khống chế virus corona, Vasquez nói.

Với phân tích đó trong tay, chỉ huy Hạm đội Thái Bình Dương, Đô đốc John Aquilino đề nghị tiến hành chuyến thăm cảng, và Đô đốc Phil Davidson, người đứng đầu Bộ Tư lệnh Ấn Độ-Thái Bình Dương, đã đồng ý, Vasquez nói.

Vào thời điểm ghé cảng, cả Bộ Ngoại giao và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh đều không ban hành hạn chế đi lại cho công dân Mỹ đến Việt Nam.

Tính đến ngày 5/3/2020, Việt Nam chỉ có 16 trường hợp được xác nhận nhiễm Covid-19, nhưng tất cả đều ở Hà Nội cách xa Đà Nẵng, Vasquez nói. Tất cả đều đã hồi phục và không có trường hợp mới nào được ghi nhận kể từ ngày 13/2.

Một đại diện của CDC tại Việt Nam đã đảm bảo với Hạm đội Thái Bình Dương rằng cảng ghé thăm vì rủi ro thấp, ông Vas Vasquez nói.

Một nhân viên đại diện của CDC ở Việt Nam đảm bảo với Hạm Đội Thái Bình Dương rằng việc ghé vào cảng Đà Nẵng có "nguy cơ phơi nhiễm thấp"

"Trong suốt thời gian cập cảng, tất cả các sự kiện theo lịch trình tại Đà Nẵng đã được xem xét về rủi ro phơi nhiễm và họ đã được Việt Nam cung cấp hỗ trợ bổ sung trong việc sàng lọc những người địa phương tham gia các sự kiện này. Một cuộc trao đổi chuyên môn về hỗ trợ nhân đạo / ứng phó thảm họa đã được tổ chức cho các nhân viên y tế của Hải quân Hoa Kỳ và các chuyên gia y tế địa phương".

39 thủy quan có tiếp xúc với người nhiễm virus corona ở Đà Nẵng

Sau khi hai du khách người Anh ở tại một khách sạn Đà Nẵng xét nghiệm dương tính với virus vào ngày 7 tháng 3, các quan chức Hoa Kỳ đã xác định có 39 thủy thủ đã đến khách sạn này và có thể đã tiếp xúc với hai người này, Vasquez nói. Tất cả đã được các quan chức Việt Nam xét nghiệm – kiểm tra và sau đó được đưa đi cách ly kiểm dịch 14 ngày trên tàu Roosevelt.

Các hoạt động trao đổi chuyên nghiệp và các tour du lịch dự kiến ​​vào ngày 8 tháng 3 đã bị hủy bỏ và giới hạn tự do. Cả hai tàu rời Đà Nẵng vào ngày hôm sau.

Trong số 39 thủy thủ này không ai có kết quả dương tính với virus trong quá trình kiểm dịch, nhưng 15 ngày sau khi rời Đà Nẵng, ba thủy thủ Roosevelt khác – không tiếp xúc với hai người Anh hoặc khách sạn – đã xétnghiệm dương tính, Vasquez nói. Không có thủy thủ nào của tàu USS Bunker Hill dương tính trong cùng khung thời gian đó, ông nói.

Hải quân chưa bao giờ xác nhận rằng bệnh nhân F0 trên tàu Roosevelt đã nhiễm virus ở Đà Nẵng, Vasquez nói.

Nhân sự và nguồn cung cấp đã đến trên tàu sân bay trong hai tuần sau đó có thể đã mang virus lên tàu, ông nói.

Watt Olson

Nguyên tác : USS Theodore Roosevelt’s fateful Vietnam port call had blessing of Pacific’s highest commanders, Stars & Stripes, 15/04/2020

Diễm My dịch

Nguồn : VNTB, 16/04/2020

Trong khi đại dịch viêm phổi Vũ Hán đang hoành hành ác liệt trên toàn cầu, các chiến dịch kiện Trung Quốc đang được tiến hành ở khắp nơi đòi chính phủ Trung Quốc bồi thường vì những thiệt hại do viêm phổi Vũ Hán gây ra.

Hơn 5.000 cá nhân và doanh nghiệp Mỹ đã đệ đơn kiện tập thể tại Florida đòi chính phủ Trung Quốc bồi thường vì những thiệt hại do viêm phổi Vũ Hán gây ra.

Trong vòng chưa đầy một tháng, hơn 5.000 cá nhân và doanh nghiệp Mỹ đã đệ đơn kiện tập thể tại Florida đòi chính phủ Trung Quốc bồi thường vì những thiệt hại do viêm phổi Vũ Hán gây ra.

Tại bang miền nam Florida, Mỹ, một nhóm các cá nhân và doanh nghiệp đã đệ đơn kiện lên tòa án quận liên bang vào ngày 12/3.

Vụ kiện gồm hàng nghìn nguyên đơn từ khắp đất nước bao gồm các cá nhân bị nhiễm dịch bệnh và các công ty lớn bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi nạn dịch.

Các nguyên đơn cho rằng họ đang chịu thiệt hại lớn do những sai lầm của chính phủ Trung Quốc trong việc ngăn chặn dịch bệnh viêm phổi Vũ Hán lúc ban đầu.

Nguyên đơn tố cáo chính quyền Trung Quốc "ngay từ đầu biết rõ Covid-19 là nguy hiểm và có khả năng gây ra đại dịch, nhưng phản ứng trì trệ hoặc che đậy thông tin vì lợi ích kinh tế của chính họ".

Công ty luật Berman (Berman Law Group), một trong những nguyên đơn cho biết : "Vụ kiện của chúng tôi liên hệ đến những người bị thiệt hại về thể xác vì bị lây nhiễm virus… Vụ kiện cũng liên hệ đến những hoạt động thương mại mà Trung Quốc đã tiến hành trong "những chợ buôn bán đồ tươi sống".

Các nguyên đơn cho rằng chính phủ Trung Quốc cần phải chịu trách nhiệm và yêu cầu chính phủ nước này bồi thường cho sai lầm đó.

Các vụ kiện tương tự đã được đệ trình tại các bang Texas và Nevada nhằm chống lại chính phủ Trung Quốc khi dịch bệnh viêm phổi Vũ Hán tiếp tục lan rộng trên khắp nước Mỹ.

Hãng luật Berman nêu ra những trường hợp đặc biệt về ‘hoạt động thương mại’ và ‘tổn hại cá nhân’, dùng Đạo luật về miễn trừ cho quốc gia khác (FSIA) làm căn bản pháp lý để kiện Trung Quốc.

Tuy nhiên, Giáo sư Chimene Keitner, trường Luật, Đại học Hastings California tại San Francisco, lại không đồng ý với luận điểm này.

Bà cho rằng : "Nếu bạn đọc bất cứ ca nào theo luật FSIA viết rất rõ về tổn hại cá nhân, thì việc hành xử của các giới chức Trung Quốc cần phải xảy ra trên đất Mỹ để luật được áp dụng. Và không có cáo buộc về hoạt động thương mại tại đây"… "Bạn không thể kiện nước ngoài về những quyết định chính sách của họ".

Đạo luật FSIA của Mỹ nhằm ngăn người dân kiện các quốc gia khác ngoại trừ những trường hợp cụ thể. Ông Stephen L. Carter, chuyên gia luật tại đại học Yale, cũng cho rằng đơn kiện không nằm trong các trường hợp ngoại lệ của FSIA.

Dù vậy, hãng luật Berman vẫn khẳng định đơn kiện tập thể nằm ngoài quy định hạn chết của FSIA và ngày số người tham gia vụ kiện tăng lên mỗi ngày.

Trong lịch sử Hoa Kỳ, luật không chính thức về ‘Trách nhiệm quốc tế’ về những thiệt hại do một nước khác gây ra được công nhận lần đầu tiên trong vụ trọng tài Trail Smelter trong những năm 1920.

Một công ty nung chảy kim loại tại British Columbia, Canada, đã phát thải khí độc và gây thiệt hại khu rừng và mùa màng xung quanh khu vực và xuyên qua biên giới Mỹ – Canada tại tiểu bang Washington.

Một tòa án được thành lập tại Canada và Mỹ để giải quyết tranh chấp và chính phủ Canada đã đồng ý bồi thường.

Các học giả về luật có kết luận tương tự về trách nhiệm của Trung Quốc trong việc làm lây lan dịch bệnh viêm phổi Vũ Hán.

Ông Russel Miller, giáo sư luật tại Đại học Washington and Lee, nói : "Nếu Canada có luật môi trường tốt, công ty nung chảy kim loại sẽ không làm ô nhiễm môi trường và sẽ không gây thiệt hại tại Mỹ. Có vẻ như có liên hệ ở đây. Nếu Trung Quốc giữ một chế độ qui định an toàn thực phẩm thích hợp thì thiệt hại sẽ không lan rộng".

Ông William Starshak, luật sư tài chánh tại Chicago, nêu rõ là tốt hơn hết Trung Quốc nên nhận trách nhiệm như Canada đã làm.

Viện nghiên cứu Henry Jackson Society (HJS) của Anh hôm 5/4 công bố một báo cáo với tiêu đề : "Bồi thường virus corona ?". Báo cáo cho rằng nhóm G7 có thể kiện Trung Quốc, đòi bồi thường ít nhất 4.000 tỷ USD vì chính quyền Bắc Kinh che giấu dịch viêm phổi Vũ Hán, khiến hàng chục ngàn người trên thế giới tử vong và nền kinh tế khối G7 phải chịu thiệt hại nặng nề.

Báo cáo cho biết, các nước G7 đã chi ít nhất 3,2 nghìn tỷ bảng Anh (4 nghìn tỷ USD) để đối phó với dịch bệnh và cứu nền kinh tế khi chính phủ buộc công dân phải ở nhà.

Báo cáo khẳng định : "Nếu Trung Quốc cung cấp thông tin chính xác trong giai đoạn đầu, dịch bệnh đã không rời khỏi nước này".

Tài liệu cho rằng Trung Quốc đã vi phạm 10 điều luật, trong đó có Điều lệ Y tế Quốc tế (IHR) vốn được siết chặt sau đại dịch SARS năm 2003.

IHR quy định các quốc gia phải theo dõi và chia sẻ dữ liệu liên quan đến sự lây lan, mức độ nghiêm trọng và sự truyền nhiễm của bất cứ mầm bệnh nào có khả năng lan rộng trên phạm vi quốc tế. Theo Viện nghiên cứu HJS, Trung Quốc đã vi phạm quy định tại IHR bằng cách che đậy dữ liệu và trừng phạt các bác sĩ muốn nói lên sự thật.

Nghiên cứu của HJS cũng chỉ ra cụ thể nhiều vi phạm của chính quyền Trung Quốc như :

- Chính phủ Trung Quốc không công bố dữ liệu tiết lộ bằng chứng cho thấy viêm phổi Vũ Hán truyền từ người sang người trong khoảng thời gian tối đa 3 tuần kể từ khi biết về nó. Điều này vi phạm điều 6 và 7 trong IHR.

- Cung cấp cho WHO thông tin sai lệch về số người nhiễm từ ngày 02/01/2020 – 11/01/2020, vi phạm điều 6 và 7 của IHR.

- Không cấm vật chủ trung gian lây truyền virus, thay vào đó lại thúc đẩy sự tăng nhanh của các loài vật chủ nguy hiểm cho con người tiêu thụ, vi phạm điều 12 của Công ước Quốc tế về quyền Kinh tế, Xã hội và Văn hóa.

- Cho phép 5 triệu người (tương đương với quy mô của vùng đô thị San Francisco (California) hoặc Greater Boston (Massachusetts) ở Mỹ và gấp khoảng 5 lần thành phố Birmingham của Anh rời khỏi Vũ Hán trước khi áp lệnh phong tỏa vào ngày 23/1/2020 mặc dù đã biết bệnh truyền từ người sang người.

Theo báo cáo, việc thiếu thông tin làm chậm phản ứng với virus, chẳng hạn như thiếu sàng lọc đi lại. Trước đó, một nghiên cứu của Đại học Southampton chỉ ra rằng nếu các biện pháp kiểm dịch nghiêm ngặt được đưa ra 3 tuần trước thì sự lây lan của bệnh sẽ giảm khoảng 95%.

HJS kêu gọi thành lập liên minh khởi kiện Trung Quốc vì chính quyền nước này "thường phản ứng hung hăng với các mối đe dọa trên trường quốc tế".

Ảnh : Ảnh chụp từ video giới thiệu báo cáo HJS

Thừa nhận là sẽ có nhiều khó khăn để khởi kiện, báo cáo đưa ra 10 phương án tiềm năng để chống lại Trung Quốc ở khắp các địa điểm tài phán trong nước và quốc tế.
Khởi kiện do tranh cãi xung quanh IHR là hành động chưa từng có tiền lệ, nhưng JHS cho rằng đã có những khuôn khổ trong WHO cho phép thực hiện điều này.

Báo cáo cũng lập luật rằng các luật sư quốc tế có thể sử dụng các điều khoản liên quan để duy trì những quy tắc quốc tế. Những khuyến nghị được HJS đưa ra gồm sử dụng Tòa trọng tài Thường trực ; Tòa án công lý Quốc tế ; Tòa án Hồng Kông ; giải quyết tranh chấp song phương thông qua các Hiệp ước Đầu tư song phương và các hoạt động kiện tụng lên Tổ chức Thương mại Thế giới WTO ; viện dẫn các quy định trong thỏa thuận đầu tư, thậm chí là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển… Tòa án trong nước và Tòa án Trung Quốc cũng là phương án mà HJS gợi ý.

Báo cáo khẳng định chiến dịch này ‘sẽ đòi hỏi sự can đảm và đoàn kết toàn cầu’.

Ông Matthew Henderson, đồng tác giả báo cáo, cho rằng người dân Trung Quốc cũng là "nạn nhân vô tội" bởi sai lầm của Đảng cộng sản Trung Quốc.

Ông phát biểu thêm : "Đảng cộng sản Trung Quốc đã không tiếp thu bài học giáo huấn nào từ sau thất bại trong đại dịch SARS. Những sai lầm ngớ ngẩn, dối trá và chiến dịch nhiễu loạn thông tin lặp đi lặp lại của chính quyền từ khi bắt đầu dịch Covid-19, đã gây ra những hậu quả chết người".

Cùng thời điểm này, Ấn Độ cũng đã tiến hành kiện Đảng cộng sản Trung Quốc lên Liên Hiệp Quốc vì để lây lan dịch bệnh viêm phổi Vũ Hán.

Apple Daily đưa tin vào ngày 5/4 cho biết Ủy ban Luật gia Quốc tế của Ấn Độ (ICJ) và Hiệp hội Luật sư Ấn Độ đã đệ đơn khiếu nại lên Hội đồng Nhân quyền của Liên Hiệp Quốc, yêu cầu chính phủ Trung Quốc bồi thường vì đã khiến dịch bệnh viêm phổi Vũ Hán lây lan khắp toàn cầu gây ra tổn thất to lớn.

Bản khiếu nại do Chủ tịch Hiệp hội luật sư Ấn Độ và Chủ tịch ICJ soạn thảo, đề cập rằng đại dịch đã gây ra sự mất cân đối trong cung và cầu hàng hóa trong nền kinh tế Ấn Độ, cũng như những ảnh hưởng từ việc cách ly người dân. "Các hoạt động kinh tế của Ấn Độ bị đình trệ, do đó ảnh hưởng đến nền kinh tế địa phương và nền kinh tế toàn cầu. Điều này đã tạo thành một cú đánh lớn".

Đơn khiếu nại cũng chỉ ra rằng Đảng cộng sản Trung Quốc đã lên kế hoạch cẩn thận một "âm mưu" lây lan virus trên toàn thế giới. Đây là hành động vi phạm "Quy định Y tế quốc tế", quy định về điều khoản "Nhân quyền quốc tế và vi phạm nghiêm trọng Luật nhân đạo quốc tế và Tuyên ngôn quốc tế về nhân quyền". Do đó, Ấn Độ đã khiếu nại lên Hội đồng Nhân quyền của Liên Hiệp Quốc.

Theo tờ Business News của Ấn Độ, trong những ngày gần đây, cựu Bộ trưởng Nội vụ Pakistan và Thượng nghị sĩ Rehman Malik của Đảng Nhân dân Pakistan, đã viết thư cho Tổng thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres, đề nghị ông thành lập một ủy ban đặc biệt để điều tra xem virus này có phải là nhân tạo không và nguồn gốc của nó từ đâu.

Trong một diễn biến khác liên quan, hãng tin CNA ngày 2/4 từ Roma dẫn lời Hồng y Muang Bo, tổng giám mục Rangoon của Myanmar, người đứng đầu Hội đồng Giám mục Châu Á khẳng định các nước nghèo đang phải gánh chịu đại dịch viêm phổi Vũ Hán vì sự bất cẩn và đàn áp của Đảng Cộng Sản Trung Quốc. Bắc Kinh đang nợ một lời xin lỗi và phải bồi thường thiệt hại.

Chiến dịch lên án Trung Quốc và đòi Đảng cộng sản nước này phải bồi thường về những thiệt hại to lớn cả trên phương diện vật chất và tinh thần sẽ còn tiếp tục lan truyền trên diện rộng bởi viêm phổi Vũ Hán đi đến đâu là mang tai họa đến đó.

Trung Quốc phải chịu trách nhiệm chính vì đã gian dối trong việc công bố số liệu nhiễm bệnh và tử vong khiến nhiều chính phủ chủ quan, đồng thời còn tuyên truyền để đổ tội cho các nước khác đã gây ra đại dịch. Đúng như Tổng giám mục Rangoon nhận định : "dối trá và tuyên truyền đã khiến sinh mạng của hàng triệu con người ở khắp nơi trên thế giới bị rơi vào vòng nguy hiểm".

Đây là cái giá phải trả của Đảng cộng sản Trung Quốc, chủ thể đã tước đoạt đi ‘sự thật và tự do’, hai cột trụ để một quốc gia xây dựng được nền tảng vững chắc, hai giá trị cơ bản trường tồn của mọi thời đại, tại đất nước đông dân nhất thế giới này.

Hoàng Trung (Hà Nội)

Nguồn : Thoibao.de, 14/04/2020

Covid-19 là nguyên nhân mới nhất dẫn đến xích mích trong mối quan hệ ngày càng căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh.Tuy nhiên, nếu để cho sự ganh đua làm mờ mắt trước những mối đe dọa rõ ràng lúc này, hai bên rốt cuộc sẽ tự hủy hoại chính mình.

Trong một nỗ lực rõ ràng có ý làm hòa, cuối tháng 3 vừa qua, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố sẽ thôi gọi loại virus gây dịch Covid-19 là "virus Trung Quốc". Một ngày sau, trong cuộc điện đàm giữa ông và người đồng cấp Trung Quốc Tập Cận Bình, có tin là hai nhà lãnh đạo đã cam kết sẽ hợp tác trong cuộc chiến chống đại dịch. Sau cuộc trò chuyện được ông mô tả là "rất tốt đẹp", Trump viết trên trang Twitter của mình : "Chúng tôi đang hợp tác chặt chẽ với nhau. Tôi rất tôn trọng điều đó !".

Những nhận xét tích cực của Trump che đậy nhiều bất đồng chưa được giải quyết. Sẽ là sai lầm nếu đưa ra kết luận rằng sức ép của đại dịch đã buộc hai nền kinh tế lớn nhất thế giới tránh va chạm với nhau.

Hãy xem xét những diễn biến khác. Theo Reuters, các quan chức cấp cao trong Chính quyền Trump đã nhất trí về các biện pháp mới nhằm hạn chế việc cung cấp vi mạch trên toàn cầu cho công ty Hoa Vi của Trung Quốc. Theo các biện pháp được đề xuất, các công ty nước ngoài sử dụng thiết bị chế tạo vi mạch của Mỹ sẽ phải được Mỹ cấp phép trước khi cung cấp vi mạch cho Hoa Vi, nhà sản xuất thiết bị viễn thông lớn nhất thế giới. Nếu được Tổng thống Trump ký duyệt, thì đây sẽ là một động thái khác gây khó khăn hơn nữa cho Hoa Vi, vốn đã phải chịu sức ép nặng nề từ phía Mỹ liên quan tới việc xuất khẩu công nghệ 5G của công ty này.

Hơn nữa, ngay cả nếu Trump ngừng sử dụng cụm từ "virus Trung Quốc" - vốn làm dấy lên sự chỉ trích ở Trung Quốc - thì vẫn không ai có thể đoán chắc rằng các quan chức chính quyền khác và các chính trị gia Mỹ sẽ ngừng cáo buộc Trung Quốc che giấu thông tin về Covid-19, cũng như tiến hành các chiến dịch phát tán thông tin sai lệch khác.

Mới đây, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã thất bại trong nỗ lực thuyết phục những người đồng cấp thuộc nhóm G7 (Canada, Pháp, Đức, Ý, Nhật Bản và Anh) đưa cụm từ "virus Vũ Hán" vào tuyên bố chung. Không chịu thua kém, Thượng nghị sĩ Cộng hòa Josh Hawley của bang Missouri và Hạ nghị sĩ Cộng hòa Elise Stefanik bang New York đã đưa ra một nghị quyết lưỡng viện kêu gọi "điều tra quốc tế toàn diện", yêu cầu Trung Quốc chịu trách nhiệm và trả tiền bồi thường vì đã gây ra đại dịch. Không cần phải có trí tuệ uyên thâm cũng có thể đi đến kết luận rằng Trung Quốc sẽ nổi trận lôi đình nếu Quốc hội Mỹ thông qua nghị quyết này.

Theo nhận định của Lữ Tường, chuyên gia về Mỹ thuộc Học viện khoa học xã hội Trung Quốc, một tổ chức tư vấn của chính phủ Trung Quốc : "Mỹ đang xoa dịu nhưng cũng đồng thời làm leo thang căng thẳng. Điều này không có lợi cho việc xây dựng lòng tin. Lợi ích của việc hợp tác vượt xa bất kỳ lợi ích nào của sự đối đầu".

Phản ứng của Tập Cận Bình

Khi dịch bệnh lây lan và các thị trường Mỹ kiềm chế phản ứng trong năm bầu cử, Trump đã chỉ trích nặng nề "truyền thông tin giả" và Trung Quốc để đánh lạc hướng những chỉ trích nhằm vào cách thức ông xử lý cuộc khủng hoảng.

Trái với Tổng thống Trump, Chủ tịch Tập Cận Bình không phản ứng một cách hiếu chiến. Chia sẻ với tờ Straits Times, một nguồn tin nội bộ yêu cầu giấu tên trong Đảng Cộng sản Trung Quốc cho biết : "Tập Cận Bình không muốn gây chiến với Mỹ, nhưng ông cũng không sợ hãi và sẽ không chịu đựng hành vi bắt nạt không có điểm dừng".

Cái gọi là "thế kỷ ô nhục" khi Trung Quốc buộc phải quỳ gối và bị các cường quốc phương Tây và Nhật Bản chia cắt đã ăn sâu vào tâm lý quốc gia của Trung Quốc. Chủ tịch Tập Cận Bình đã cam kết sẽ làm cho Trung Quốc vĩ đại trở lại, và Trung Quốc ngày nay khao khát được công nhận và tôn trọng, nhưng lại thường cảm thấy bị hiểu lầm và đối xử tệ bạc.

Những nguồn tin nội bộ đã biết Tập Cận Bình trong nhiều năm cho rằng câu nói của người Trung Quốc rằng "người không phạm ta, ta không phạm người ; người đã phạm ta, ta nhất định sẽ phản kháng" đã gói gọn thái độ và tư duy của Tập Cận Bình. Hiện giờ, dường như nhà lãnh đạo Trung Quốc sẽ bỏ qua những lời lẽ khiêu khích của Trump, mà thay vào đó muốn nhấn mạnh sự hợp tác và tôn trọng lẫn nhau.

Khả năng kiềm chế của Tập Cận Bình là có hạn, nhưng khi Covid-19 tiếp tục hoành hành trên toàn thế giới, tàn phá những nền kinh tế lớn nhỏ trên đường đi của nó, thì việc khẩu chiến với Trump có khả năng không nằm trong danh sách ưu tiên của ông. Tình trạng của nền kinh tế Trung Quốc quan trọng hơn. Mặc dù Trung Quốc dường như đã vượt qua đỉnh dịch, nhưng đại dịch đã làm suy yếu nền kinh tế nước này. Sự phục hồi của Trung Quốc phụ thuộc vào môi trường toàn cầu thuận lợi. Ở giai đoạn này, Trung Quốc không có lý do gì để khơi dậy sự thù địch với đối tác thương mại lớn nhất của mình. Như Tập Cận Bình đã nói với Donald Trump trong cuộc điện đàm giữa hai bên, "đấu đá sẽ chỉ khiến cả hai bên bị thương".

Cuộc chiến trên Twitter và những thuyết âm mưu

Mặc dù vậy, vẫn còn không gian để những người khác thể hiện lập trường và nói lên những điều mà các nhà lãnh đạo cao nhất không nói ra. Ở Washington, Ngoại trưởng Pompeo là người lớn tiếng chỉ trích Trung Quốc, cùng với các Thượng nghị sĩ Tom Cotton và Marco Rubio. Về phía Trung Quốc, Hồ Tích Tiến, Tổng biên tập tờ Thời báo Hoàn cầu theo chủ nghĩa dân tộc, và người phát ngôn Bộ Ngoại giao Triệu Lập Kiên nổi tiếng là những người sẵn sàng giao chiến trên Twitter.

Gần đây, khi Mỹ thay thế Trung Quốc trở thành nước có số ca lây nhiễm virus SARS-CoV-2 nhiều nhất thế giới, Hồ Tích Tiến đã đăng trên trang Twitter của mình : "Mỹ không có cách hiệu quả nào để chống lại đại dịch và tất cả những gì họ có thể làm trong cơn hoảng loạn là tự cứu mình bằng cách lấy Trung Quốc ra làm vật tế thần". Về phần mình, Triệu Lập Kiên gần đây đã gây xôn xao dư luận khi lan truyền một thuyết âm mưu cho rằng các binh sĩ Mỹ bị bệnh có thể đã mang virus tới Vũ Hán trong thời gian diễn ra Thế vận hội quân sự thế giới vào tháng 10/2019. Mặc dù Đại sứ Trung Quốc tại Mỹ Thôi Thiên Khải không cổ súy nhận định của Triệu Lập Kiên, nhưng sự khác biệt giữa hai người mang tính hình thức hơn là thực chất. Trả lời phỏng vấn của Axios, ông Thôi Thiên Khải nói : "Rốt cuộc, chúng ta phải đưa ra câu trả lời về nguồn gốc của virus. Nhưng đây là công việc của các nhà khoa học chứ không phải của các nhà ngoại giao". Giống như Triệu Lập Kiên, Thôi Thiên Khải giữ vững quan điểm rằng virus có thể không bắt nguồn từ Trung Quốc, nhưng cách làm của ông tinh tế và khéo léo hơn.

Trump tự hào là bậc thầy về phản đòn - bất kỳ ai tấn công ông sẽ phải hứng chịu đòn đáp trả còn mạnh mẽ hơn từ phía ông. Theo cách nhìn này, Trung Quốc đang bận phản đòn khi lao vào cuộc chiến nhằm thay đổi câu chuyện trên các nền tảng truyền thông xã hội như Twitter vốn, trớ trêu thay, bị cấm ở Trung Quốc.

Nếu thuyết âm mưu là vũ đài dành cho tất cả mọi người, thì Triệu Lập Kiên không phải là người tung ra cú đánh đầu tiên. Người tấn công trước là Thượng nghị sĩ Cotton, người đã ủng hộ một thuyết âm mưu xuất hiện từ sớm, theo đó dịch bệnh bùng phát ở Vũ Hán là do một loại vũ khí sinh học nhân tạo bị rò rỉ từ một viện nghiên cứu virus ở Vũ Hán.

Nhằm vào truyền thông phương Tây

Quan hệ song phương Mỹ-Trung được cho là đang trong tình trạng xấu nhất kể từ cuộc đàn áp quân sự năm 1989 nhằm vào các cuộc biểu tình ủng hộ dân chủ ở Quảng trường Thiên An Môn. Trước khi trò chơi đổ lỗi về dịch Covid-19 bắt đầu, hai nước đã mắc kẹt trong một cuộc chiến thương mại và công nghệ gây tổn hại cho cả hai bên. Và mối quan hệ giữa họ có thể xấu đi hơn nữa khi Trung Quốc ngày càng trở nên thiếu kiên nhẫn với điều mà nước này coi là nỗ lực phối hợp ngăn chặn sự trỗi dậy của họ, hạ thấp thành tích và làm xấu đi hình ảnh của họ bất cứ khi nào có cơ hội.

Tâm lý này mới đây đã được thể hiện công khai khi Bắc Kinh thu hồi giấy phép báo chí của 13 phóng viên người Mỹ thuộc các tờ báo New York Times, Wall Street Journal và Washington Post đang hoạt động tại Trung Quốc. Quyết định này được đưa ra sau khi Mỹ giảm số lượng nhà báo thuộc các cơ quan truyền thông nhà nước Trung Quốc hoạt động tại Mỹ từ 160 xuống còn 100.

Đó là động thái gay gắt nhất nhằm vào truyền thông nước ngoài ở Trung Quốc trong nhiều thập kỷ qua, nhưng tình hình đã có thể tồi tệ hơn. Trung Quốc đã không đả động gì tới hãng tin AP, Bloomberg, 4 mạng lưới truyền hình Mỹ, Đài phát thanh công cộng quốc gia Mỹ (NPR), Newsweek, tạp chí Forbes và một số tên tuổi khác. Trong một tuyên bố chung hiếm thấy, 3 tờ báo có phóng viên bị thu hồi giấy phép trên viết : "Giới truyền thông phải chịu thiệt hại ngoài dự kiến trong tranh chấp ngoại giao giữa hai chính phủ Trung Quốc và Mỹ, đe dọa tước đi của thế giới những thông tin quan trọng vào thời điểm nguy hiểm này".

Chuyên gia Lữ Tường nhận định : "Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã tương đối kiềm chế. Giờ đây, họ đã bớt kiềm chế hơn khi bị dồn ép vượt quá giới hạn của sự nhẫn nhịn".

Theo cách nào đó, sự phản kháng của Trung Quốc là không có gì đáng ngạc nhiên nếu tính đến những tình tiết khác nhau làm gia tăng mối nghi ngờ ngày càng lớn về động cơ của Mỹ. Chẳng hạn, Bắc Kinh tin rằng Mỹ đã cố ý ném bom đại sứ quán Trung Quốc ở Belgrade năm 1999 trong các chiến dịch của NATO thời Chiến tranh Nam Tư. Washington khẳng định đó là một tai nạn. Nhiều người Trung Quốc và Trưởng đặc khu đầu tiên của Hong Kong Đổng Kiến Hoa coi Mỹ là "bàn tay đen" đằng sau các cuộc biểu tình bạo lực kéo dài nhiều tháng ở Hong Kong trong năm 2019. Washington phủ nhận điều này.

Trong khi mối quan hệ song phương đang xấu đi, một nguồn tin thứ hai trong Đảng Cộng sản Trung Quốc mang lại cái nhìn tích cực hơn đôi chút - nguồn tin này so sánh những căng thẳng hiện tại với việc hai bên dùng kim đâm lẫn nhau. Nguồn tin nhận định : "Làm vậy sẽ gây đau đớn, nhưng sẽ không để lại những vết sẹo xấu xí. Sẽ đáng ngại hơn nếu hai bên viện tới dao và súng do tính toán sai hay hiểu lầm".

Câu chuyện cảnh tỉnh

Các nhà phân tích đã lưu ý rằng nếu Trung Quốc thực sự làm xấu đi quan hệ với Mỹ, thì nước này sẽ không để cho tỷ phú Trung Quốc Jack Ma, người đồng sáng lập gã khổng lồ thương mại điện tử Alibaba, gửi 500.000 bộ xét nghiệm và 1 triệu khẩu trang cho "những người bạn Mỹ" như một cử chỉ thiện chí.

Không thể trốn tránh sự thật rằng cuộc tranh giành ưu thế giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ không chấm dứt trong một sớm một chiều, và nhiều khả năng sẽ còn leo thang trong tương lai. Tuy vậy, hai nước phải đối mặt với những thách thức chung như biến đổi khí hậu và dịch bệnh, vốn là những mối đe dọa lớn hơn so với những trận chiến tranh giành tầm ảnh hưởng địa chính trị. Nếu để cho sự ganh đua làm mờ mắt trước những mối đe dọa rõ ràng lúc này, thì hai bên rốt cuộc sẽ tự hủy hoại chính mình.

Nói cách khác, câu chuyện ngụ ngôn nổi tiếng của Trung Quốc "trai cò đánh nhau, ngư ông được lợi" sẽ là bài học quý giá đối với cả hai đối thủ. Bị mắc kẹt trong một cuộc giằng co quyết liệt - mỏ cò bị trai kẹp chặt, không bên nào chịu nhả ra trước – cả hai con rốt cuộc đều bị ngư ông bắt về làm bữa tối.

Benjamin Kang Lim

Nguyên tác : US-China ties : The folly of trading punches in a pandemic, The Straits Times, 31/03/2020

Minh Anh giới thiệu

Nguồn : Nghiên cứu Biển Đông, 17/04/2020

 

Benjamin Kang Lim là Giám đốc văn phòng tại Bắc Kinh và Đài Loan của Reuters, nhà báo của The Straits Times. Bài viết được đăng trên tạp chí The Straits Times

Tính đến hôm nay, ngày 18/4/2020, số người bị nhiễm dịch bệnh Covid-19 trên thế giới đã trên 2,250 triệu và còn tiếp diễn. Bị thiệt hại nặng nề nhất là nước Mỹ với hơn 37.000 người chết, gần 700.000 người bị nhiễm và còn tiếp diễn. Đặc biệt, các nước giàu có trong G7 đều thiệt hại nghiêm trọng. Làm như virut biết chọn nước giàu để đánh nhưng cũng không tha nước nghèo. Trừ Việt Nam, thiên tai đã bị thiên tài đảng ta đánh sập ! Không có quốc gia nào được miễn nhiễm, không có chế độ nào được buông tha và bất cứ ai cũng có thể làm nạn nhân của đại dịch. Thiệt hại nhân mạng đã khiếp mà còn kéo theo một cơn khủng hoảng kinh tế toàn cầu. Đáng sợ hơn nữa, hệ lụy của đại dịch còn tiếp diễn cho đến khi thế giới tìm ra vaccine ngăn chặn, được nói trong dè dặt đến cuối năm nay 2020. Thế giới vỡ trận.

Không có quốc gia nào được miễn nhiễm, không có chế độ nào được buông tha và bất cứ ai cũng có thể làm nạn nhân của đại dịch.

Đại dịch toàn cầu đòi hỏi giải pháp toàn cầu. Nhưng hiện nay chỉ có giải pháp cá nhân : mạnh ai nấy chạy ! Hoa kỳ, cường quốc số 1 trên thế giới đã co cụm lại trong hào quang ‘America first’. Tổng thống Hoa kỳ Donald Trump từ nhiệm vai trò lãnh đạo thế giới. Hậu quả là một cuộc tháo chạy trong hỗn loạn và chạy đủ kiểu, giống như ngày 30/4 người miền Nam cũng mạnh ai nấy chạy virut cộng sản Bắc Việt.

Mạnh ai nấy chụp

Mạnh ai nấy chạy đưa đến hiện tượng mạnh ai nấy chụp. Nước nào mạnh gạo, bạo tiền sẽ thắng trong cuộc chiến chụp giựt phương tiện bảo vệ cá nhân, máy thở, mặt nạ, khẩu trang và thuốc… ký ninh. Nước Mỹ đang thực hiện tốt chiến lược ‘America First’. Cỡi lên đầu, lên cổ nước khác, chèn ép các nước yếu kém để ưu tiên đổi lấy phương tiện y tế về cho America First.

Một lãnh đạo của Pháp cho biết ‘Mỹ trả bằng tiền mặt, trả trước, số tiền nhiều hơn gấp ba, gấp bốn lần số tiền mà Pháp hứa trả cho Trung Quốc sau khi nhận được hàng để ‘nẫng tay trên’ một lô hàng khẩu trang mà Trung Quốc đã hứa bán cho Pháp’. Cuối cùng, nước Pháp ga-lăng biết thân phận‘cũng giành được một lô hàng gồm 1,5 triệu chiếc khẩu trang nhờ vào sự giúp đỡ của các Hoa kiều ở Pháp, bà Chủ tịch Vùng Paris và phụ cận Valérie Pécresse cho biết (theo VOA 10/4). Dĩ nhiên Hoa kỳ phủ nhận lời cáo buộc này.

Ông Andreas Geisel, bộ trưởng nội vụ của bang Berlin, cho biết một lô hàng gồm 200.000 chiếc khẩu trang N95 mà bang này mua để trang bị cho cảnh sát đã ‘chuyển từ máy bay này sang máy bay kia’ ở Thái Lan trong khi trên đường đến Đức và sau đó chuyển hướng đi Mỹ (The Guardian).

Ông Geisel gọi hành động này là ‘cướp biển thời hiện đại’ và kêu gọi chính quyền Đức yêu cầu Washington tuân thủ các luật lệ thương mại quốc tế (VOA 10/4).

Brasil cũng tố cáo bị Hoa kỳ tước đoạt vũ khí chống Covid-19. Dĩ nhiên tố cáo này đã bị Hoa kỳ bác bỏ.

Vì America First, mọi giá trị đạo đức và liên đới xã hội đều bị vứt qua cửa sổ.

Mạnh ai nấy chịu

Không có vaccine, cơn đại dịch tiếp tục lây lan. Mạnh ai nấy chịu. Mọi biện pháp cá nhân chỉ tạm thời. Đóng cửa biên giới, cách ly xã hội, quản thúc tại gia, ngăn sông cấm chợ, thu gom phương tiện y tế... không làm biến đi virut Vũ Hán. Giải pháp toàn cầu không có, cường quốc số 1 Hoa Kỳ đã co cụm, siêu cường thứ hai là Trung Quốc đang bung ra thực hiện giấc mộng Trung Hoa. Nơi nào ánh sáng rút đi, bóng tối liền chiếm lấy.

Giải pháp toàn cầu không có, cường quốc số 1 Hoa Kỳ đã co cụm, siêu cường thứ hai là Trung Quốc đang bung ra thực hiện giấc mộng Trung Hoa.

Cơn đại dịch đã tố cáo sự thiển cận không thể hiểu được của những bộ óc giỏi nhất trên thế giới. Cả một thế giới với hàng triệu bộ óc phi phàm đã để lộ gót chân Achilles. Dù ‘làng toàn cầu’ đã giúp cuộc sống đáng sống hơn nhưng cơn chạy chết của thế giới tố cáo sự tắc trách của những nhà lãnh đạo toàn cầu. Người ta đã không tiên liệu một đại nạn có thể xảy ra làm đảo lộn trật tự thế giới. Để ngày nay cả thế giới phải lệ thuộc hoàn toàn vào cái gọi là ‘công xưởng thế giới’ Trung Quốc. ‘Công xưởng thế giới’ do các nhà kinh tế Frankenstein tạo ra đã trở thành con quái vật trở đầu ăn thịt chủ. Toán học là một khoa học về sự chính xác vậy mà còn có sai số và độ ngờ. Phóng chiếc phi thuyền người ta phải cầu xin ơn lành của Thượng đế. Nhưng thế lực kinh tế toàn cầu tự phụ tung hê tất cả. Hậu quả, mạnh ai nấy chịu.

Đại dịch Covid-19 nếu thế giới vượt qua được bắt buộc phải có một giải pháp toàn cầu vì không ai được miễn nhiễm. Thế giới toàn cầu đòi hỏi giải pháp toàn cầu từ sự hợp tác của những nhà lãnh đạo có viễn kiến và có trách nhiệm. Cường quốc số 1 trên thế giới là Hoa Kỳ từ chối lãnh đạo thế giới, cường quốc số 2 sẽ thay thế. Khi đó một trật tự thế giới mới sẽ được thiết lập và cường quốc mới này sẽ không chấp nhận bất cứ một giá trị đạo đức nào.

Sự khủng hoảng kinh tế toàn cầu có thể khôi phục, nhưng sự khủng hoảng đạo đức xã hội sẽ đưa đến những hậu quả chưa ai tiên liệu.

Sơn Dương

(18/04/2020)

Covid-19, tái khởi động hay bất động ngăn diệt chủng ?

Trân Văn, VOA, 17/04/2020

Đại dịch Covid-19 nhắc người ta nhớ đến đại dịch Cúm Tây Ban Nha xảy ra đầu thế kỷ 20 (1918 - 1919), sau khi Thế chiến thứ nhất kết thúc. Thế chiến thứ nhất tước đoạt sinh mạng của 20 triệu người và Cúm Tây Ban Nha theo sau, bùng phát thành đại dịch, tước đoạt thêm sinh mạng khoảng từ 50 triệu đến 100 triệu người nữa trên thế giới - tương đương 1/3 dân số toàn cầu vào thời điểm đó.

Hình minh họa.

Giống như Cúm Tây Ban Nha, Covid-19 cũng có tính chất như một đợt diệt chủng, lộn ngược kinh tế - xã hội toàn cầu, đến giờ vẫn chưa có vaccine ngăn ngừa lây nhiễm, chưa có thuốc đặc trị. Phương thức duy nhất để kiềm chế lây lan là giữ khoảng cách với người khác, hạn chế tối đa đi lại, tiếp xúc (social distancing). Tuy giúp hạn chế thiệt hại nhân mạng nhưng social distancing gây ra nhiều hệ lụy cho kinh tế - xã hội.

Tiếp tục duy trì social distancing để ngăn chặn một đợt diệt chủng mới khi chưa có vũ khí hữu hiệu để chống đỡ, hay dỡ bỏ các qui định về social distancing để tái lập hoạt động kinh tế, xã hội, đang tạo ra những cuộc tranh luận giữa các cộng đồng, trong nội bộ các quốc gia. Giữa những cuộc tranh luận càng lúc càng gay gắt này, có vài câu chuyện liên quan đến Cúm Tây Ban Nha rất đáng để tham khảo, ngẫm nghĩ…

***

Chẳng còn bao nhiêu người Mỹ nhớ tới Camp Crane – căn cứ quân sự tọa lạc tại Allentown, hạt Lehigh, tiểu bang Pennsylvania, chuyên huấn luyện những người lái xe cứu thương của Lục quân để đáp ứng nhu cầu vận chuyển thương binh, tử sĩ ở chiến trường Pháp trong Thế chiến thứ nhất – vì căn cứ này đã bị dỡ bỏ, trả lại đất cho Allentown Fairgrounds, nơi chuyên tổ chức các hội chợ, đặc biệt là hội chợ nông nghiệp.

Gần đây, một số chuyên gia, cơ quan truyền thông của Mỹ nhắc tới Camp Crane hay hạt Lehigh vì từng được xem là rất thành công trong việc ngăn ngừa Cúm Tây Ban Nha (1). Camp Crane được xây dựng làm nơi cư trú và huấn luyện cho 2.500 người nhưng vào thời điểm Cúm Tây Ban Nha bùng phát, số người cư trú trong căn cứ này gấp khoảng ba lần thiết kế.

Khi đại dịch đạt đỉnh chết chóc, số người cư trú trong Camp Crane vẫn còn 2.100 người nhưng dù luôn luôn đông đúc, suốt đại dịch Cúm Tây Ban Nha, tại Camp Crane chỉ có 355 người bị nhiễm virus và 13 người trong số này thiệt mạng. Trung tâm Nghiên cứu lịch sử Y khoa của Đại học Y khoa Michigan đã từng tìm kiếm xem vì sao Camp Crane có thể đạt được thành quả ấy…

Năm 2006, trung tâm vừa kể từng cho biết, virus Cúm Tây Ban Nha là chủng mới, dễ lây lan và đó là lý do nó nhanh chóng trở thành đại dịch có tầm vóc toàn cầu khi những người lính tham gia Thế chiến thứ nhất di chuyển qua nhiều nơi. Những sĩ quan điều hành Camp Crane phát giác sự xuất hiện của Cúm Tây Ban Nha vào ngày 23 tháng 9 năm 1918. Từ bốn ca nhiễm cúm đầu tiên, ba ngày sau, số ca nhiễm bắt đầu tăng lên…

Khi nhận ra tất cả những ca nhiễm cúm đều từ những người mới đến trình diện, Chỉ huy trưởng Camp Crane ra lệnh cách ly tất cả những người đến căn cứ trong ba ngày. Những người đang cư trú trong căn cứ có dấu hiệu bị cúm cũng bị cưỡng bức cách ly tại một khu vực riêng biệt của Bệnh viện Allentown. Những người còn lại được sắp xếp để có không gian riêng khoảng 9 mét vuông/người. Giờ ăn, mọi người được yêu cầu ngồi hết về một phía, để trống phía đối diện.

Để hạn chế mầm bệnh xâm nhập từ bên ngoài, toàn bộ sĩ quan, hạ sĩ quan, binh sĩ bị cấm ra khỏi căn cứ, nếu phải ra ngoài thì được yêu cầu phải tránh tất cả những chỗ đông người. Hạn chế tối đa việc cho thường dân vào bên trong. Trung tá Richard Slee - Chỉ huy trưởng Camp Crane, còn ra lệnh cho bác sĩ và những người lính làm vệ sinh doanh trại phải mang khẩu trang.

Tuy nhiên những người nghiên cứu về thành quả mà Camp Crane đạt được trong ngăn ngừa Cúm Tây Ban Nha cũng phát giác, Trung tá Slee không… triệt để ! Để giảm sự căng thẳng, thỉnh thoảng, Trung tá Slee nới lỏng các biện pháp nghiêm ngắt mà ông đề ra : Cho phép ban nhạc, đội football của căn cứ ra ngoài biểu diễn, thi đấu... Cho phép lính tráng trong căn cứ tham dự một đại nhạc hội ở bên ngoài vào tối 31 tháng 10 năm 1918…

Bất kể thế nào thì thành quả mà Camp Crane đạt được cũng vẫn còn rất ấn tượng. Trong khi tỉ lệ lây nhiễm Cúm Tây Ban Nha nơi Lục quân Mỹ là 252/1000 (cứ 1000 quân nhân thì có 252 người bị nhiễm) thì tỉ lệ này ở Camp Crane chỉ là 35/1.000. Trung tá Slee đã từng nhấn mạnh về năm lý do giúp ông có thể hạn chế Cúm Tây Ban Nha lây lan ở khu vực thuộc phạm vi trách nhiệm của mình : Dự đoán về khả năng lây nhiễm và chuẩn bị để đối phó. Dọn dẹp, làm vệ sinh. Sắp xếp lại chỗ ở để bảo đảm mọi người có thể giữ khoảng cách cần thiết. Cách ly những người có dấu hiệu nhiễm bệnh. Chuyển những người nhiễm bệnh đển bệnh viện.

***

Giá phải trả cho việc duy trì social distancing chẳng rẻ chút nào nhưng với những đặc điểm của Covid-19 và trong bối cảnh chưa có vaccine, các chuyên gia vẫn còn loay hoay xác định phác đồ điều trị, tìm kiếm thuốc đặc trị, có bãi bỏ social distancing để sinh hoạt xã hội trở lại bình thường, tái khởi động các hoạt động sản xuất, thương mại hay không là câu hỏi không dễ trả lời. Diễn biến của đại dịch Covid-19 cho thấy, nếu thiếu cẩn thận, không đủ tỉnh táo, sẽ có những quyết định chẳng khác gì bỏ phiếu diệt chủng !

Trân Văn

Nguồn : VOA, 17/04/2020

Chú thích

https://www.stripes.com/a-long-ago-pandemic-success-story-shows-the-value-of-social-distancing-1.625906

*************************

Mỹ ngưng tài trợ, ảnh hưởng WHO ra sao ?

VOA, 17/04/2020

Quyết định của Tổng thống Mỹ Donald Trump ngưng tài trợ Tổ chức Y tế Thế giới, tước bỏ nguồn tài trợ lớn nhất của tổ chức này, có thể có những hậu quả xa hơn nữa trong những nỗ lực chống bệnh tật và làm cho việc chăm sóc sức khỏe trên toàn cầu gặp nhiều khó khăn.

Trụ sở Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Geneva, Thụy Sĩ.

Lệnh của ông Trump xoáy vào cách thức đáp ứng của tổ chức này đối với đại dịch virus corona, và ông không phải là người duy nhất chỉ trích những hành động và những lời tuyên bố của tổ chức này.

Một số nước đã bất bình với những nỗ lực của WHO vào lúc dịch bệnh Covid-19 lây lan, thất bại trong việc báo cáo về bùng phát hay bất cần những qui luật quốc tế.

Tuy nhiên WHO chịu trách nhiệm nhiều hơn là ứng phó với dịch bệnh, và hiện nay đang gặp khó khăn về tài chánh vì đang kẹt trong cuộc tranh chấp chính trị tại Mỹ.

Sau đây là những câu hỏi thường gặp về tổ chức này.

Tổ chức Y tế Thế giới làm gì ?

Được thành lập sau Thế chiến Thứ hai trong khuôn khổ của Liên hiệp quốc, tổ chức có trụ sở tại Geneva với khoảng 7.000 nhân viên tại 150 văn phòng tên toàn thế giới, không có quyền hành trực tiếp đối với các nước thành viên. Thay vào đó, tổ chức là một cơ quan lãnh đạo quốc tế trong lãnh vực y tế công cộng bằng cách báo động cho thế giới về những đe dọa, chống dịch bệnh, đưa ra chính sách và cải thiện việc tiếp cận với chăm sóc y tế.

Trong trường hợp khẩn cấp như virus corona, WHO được xem như một trung tâm phối hợp—hướng dẫn chế ngự, tuyên bố khẩn cấp và đưa ra khuyến nghị--với các nước chia sẻ thông tin để giúp các nhà khoa học giải quyết dịch bệnh bùng phát.

Tuy nhiên dù WHO có ảnh hưởng rộng rãi, cơ quan này thiếu quyền thực thi và chịu những áp lực về ngân sách và chính trị, đặc biệt là từ các cường quốc như Mỹ và Trung Quốc và những nhà tài trợ như Gates Foundation.

Tổng thư ký Liên hiệp quốc Antonio Guterres bênh vực WHO trong một tuyên bố ngày 14/4, nói rằng tổ chức này "phải được hỗ trợ, vì tổ chức tuyệt đối cần thiết trong nỗ lực của thế giới thắng trong cuộc chiến chống Covid-19".

Ông nói đây "không phải là lúc giảm nguồn lực đối với những hoạt động của Tổ chức Y tế Thế giới hay bất cứ cơ quan nhân đạo nào khác trong cuộc chiến chống virus".

WHO được tài trợ như thế nào ?

Tài trợ đến từ các nước thành viên và các tổ chức tư. Mỹ là nước đóng góp nhiều nhất, chiếm 14,67% ngân sách.

Tiền đóng góp của các thành viên chỉ bằng chừng một phần tư số tiền Mỹ hiến tặng cho WHO ; khoản tiền này được tính tương đối căn cứ trên sự giàu có và dân số. Số còn lại đến từ các đóng góp tự nguyện và số lượng có thể thay đổi theo từng năm.

Trong năm 2019, Mỹ đóng góp khoảng 553 triệu đô la. Ngân sách mỗi hai năm của WHO khoảng 6,3 tỉ đô la trong hai năm 2018-2019.

Hầu hết tiền của Mỹ dành cho những chương trình như xóa bệnh bại liệt, phát triển vaccine và tăng cường tiếp cận với những dịch vụ y tế và dinh dưỡng trọng yếu. Chỉ có 2,97% tiền đóng góp của Mỹ dành cho các hoạt động khẩn cấp, và 2,33% dành cho phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh bùng phát.

Ông Lawrence O. Gostin, giám đốc Viện O’Neill về Luật Y tế Quốc gia và Toàn cầu tại Đại học Georgetown, nói khoảng 70% tiền tài trợ của Mỹ dành cho những chương trình cột mốc như bệnh AIDS, những chương trình sức khỏe tâm thần, phòng ngừa ung thư và bệnh tim.

"Ưu tiên cao nhất là kiểm soát và chuẩn bị dịch bệnh", ông nói, "Nhưng đây thực sự là điều ít quan trọng nhất WHO đã làm trong lịch sử".

Đóng góp của Mỹ cao gấp đôi nước đóng góp lớn kế tiếp là Anh. Số tiền Anh góp chiếm khoảng 7,79% ngân sách WHO, Quỹ Bill và Linda Gates đóng góp vào 9,76% ngân sách của WHO.

Tại sao ông Trump và những người khác chỉ trích WHO ?

Tổng thống cáo buộc WHO phản ứng chậm trễ đối với đe đọa của virus corona và thiếu chỉ trích Trung Quốc. (Ông Trump cũng bị chỉ trích như thế. Ông đã được cảnh báo về khả năng xảy ra đại dịch từ tháng 1 và ông cũng liên tiếp ca ngợi chính phủ Trung Quốc về cách thức đối phó với virus.)

WHO cương quyết khuyến nghị chống lại hạn chế đi lại, cho rằng không hữu hiệu mà lại có thể ngăn chặn những nguồn lực cần thiết gây thiệt hại cho kinh tế. Tuy nhiên ông Trump thường xuyên đề cập đến quyết định của ông hạn chế đến Trung Quốc vào cuối tháng 1 là bằng chứng rằng ông xem đe dọa của virus là nghiêm trọng.

Tuy nhiên ông Trump không phải là người duy nhất chỉ trích WHO. Một số chuyên gia nói rằng WHO chậm tuyên bố tình trạng khẩn cấp y tế công cộng và quá tin vào chính phủ Trung Quốc vì nước này ngày càng có ảnh hưởng đối với WHO. Bắc Kinh lúc đầu đã cố gắng che giấu phạm vi dịch bệnh bùng phát.

Ông Gostin nói tổ chức này đã lung lay vì những lý do cơ cấu và chính trị và hậu quả là rất dè dặt.

Ông Gostin nói "Chúng ta cần xây dựng một tổ chức khác có nguồn lực dồi dào và luôn luôn có hậu thuẫn chính trị khi nói lên sự thật trước sức mạnh và lên tiếng với các nước không có thái độ đúng đắn".

"Sự kiện Tổng thống Trump giữ hay ngưng tài trợ thì đúng là một ví dụ quan trọng của nguyên nhân tại sao chúng ta trong tình trạng rối bời này", ông nói. "Ông Tổng giám đốc lo ngại là bất cứ lúc nào ông đưa ra một quyết định sai lầm, thì họ sẽ rút hay cắt tài trợ cho cơ quan vì lý do chính trị",

WHO nói gì và làm gì về virus corona ?

Trong suốt tháng 1, WHO đưa ra khuyến nghị về sự nguy hiểm của virus. Từ ngày 22/1 về sau, Tiến sĩ Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng giám đốc WHO, hầu như họp báo hàng ngày để cảnh báo thế giới là virus đang lây lan, và cửa sổ cơ hội để chặn đứng virus đã đóng.

Tuy nhiên tổ chức này lúc đầu đã ngần ngại công bố khẩn cấp y tế toàn cầu ngay cả khi virus lây lan bên ngoài Trung Quốc.

"Đây là tình trạng khẩn cấp tại Trung Quốc, nhưng chưa thành khẩn cấp y tế toàn cầu", Tiến sĩ Tedros nói ngày 23/1. "Có thể chưa đến như thế".

Vào ngày 30/1, WHO ra tuyên bố chính thức, yếu tố vốn thường khiến cho các chính phủ có hành động. Không lâu sau đó Bộ Ngoại giao Mỹ cảnh báo người Mỹ tránh đến Trung Quốc.

Trong nhiều tuần lễ WHO ban hành hướng dẫn và cảnh báo, chính thức công bố dịch bệnh bùng phát là một đại dịch vào ngày 11/3, kêu gọi các chính phủ cùng nhau làm việc để chống virus.

Các chỉ trích nói rằng cả hai tuyên bố của WHO đều quá trễ và những quyết định sớm có thể đã động viên được các chính phủ nhanh chóng hơn.

rong khi WHO có ý định phối hợp đáp ứng toàn cầu, nhưng không mấy được sự đoàn kết trên thế giới, chứng tỏ quyền lực hạn chế của tổ chức. Tổ chức có kế hoạch nhưng ít quốc gia tuân theo.

Ông Gostin nói trong dài hạn, quyết định của Tổng thống Trump cắt tài trợ WHO có thể đưa đến việc tái cơ cấu WHO, với giới lãnh đạo quốc tế mới, liên minh y tế mới, và kiểm soát lớn hơn đối với ngân sách của tổ chức này.

Ông nói Hoa Kỳ cũng đã là "một cái gai bên hông" WHO trong nhiều năm, ngăn chặn những nỗ lực của tổ chức tiếp cận thuốc men hay hạ giảm những kế hoạch hành động toàn cầu về di dân và người tị nạn.

"Tôi nhìn vào việc này như một đám cháy rừng không kiểm soát được, bởi vì, trong trường hợp này, Tổng thống Mỹ, đã khai quang các bụi rậm và cho phép cây mới mọc lên, ông nói.

Tuy nhiên ông nói thêm "Tôi nghĩ Tổng thống Trump trong hành động này đã đi quá xa".

"Việc này sẽ xói mòn đáng kể ảnh hưởng của Mỹ trên thế giới và y tế toàn cầu và các vấn đề quốc tế giữa dịch bệnh chưa từng có trước đây", ông nói. "Chúng ta sẽ mất tiếng nói, ngay cả đối với đồng minh của chúng ta. Tôi nghĩ chúng ta không có tiếng nói gì thêm về việc chuyện này sẽ diễn tiến ra sao".

(Nguồn New York Times)

Vương quốc Anh : không thể sử dụng các bộ xét nghiệm virus corona trị giá 20 triệu đô la

David Kirkpatrichk & Jane Bradley, VNTB, 17/04/2020

Hai công ty Trung Quốc đề nghị : hai triệu bộ dụng cụ xét nghiệm kháng thể tại gia với giá tối thiểu là 20 triệu USD, mua hay không tùy ý.

Quốc hội Anhh ở London. Anh đang đặt mục tiêu tiến hành 100.000 xét nghiệm coronavirus mỗi ngày vào tháng 5, nhưng tính đến tuần này vẫn còn ít hơn 20.000 mỗi ngày - Ảnh Andrew Testa - New York Times

Lô hàng bị hố

Lô hàng có giá chào bán đắt, công nghệ chưa được kiểm chứng và phải trả tiền trước, người mua được yêu cầu lấy hàng từ một cơ sở ở Trung Quốc.

Tuy nhiên, các quan chức Anh đã đồng ý, và tự tin hứa hẹn rằng các xét nghiệm đơn giản như que thử thai sẽ được cho bán đại trà tại các hiệu thuốc trong vòng ít nhất hai tuần.

Tuy nhiên vấn đề là các xét nghiệm không như kỳ vọng.

Một phòng thí nghiệm tại Đại học Oxford phát hiện bộ xét nghiệm không đủ chính xác, 500.000 bộ xét nghiệm hiện đang nằm trong kho. 1,5 triệu bộ xét nghiệm khác được mua với giá tương tự từ các nguồn khác cũng không được sử dụng. Các quan chức Anh bối rối cố đòi lại tiền phần nào.

Giáo sư Peter Openshaw thuộc Đại học Hoàng gia Luân Đôn, một thành viên của nhóm Chính phủ, Nhóm tư vấn về các mối đe dọa về virus hô hấp mới nổi và mới nổi. "Có một áp lực rất lớn đối với các chính trị gia đi ra và nói rằng mọi thứ đều tốt..

Người phát ngôn của Bộ Y tế và Chăm sóc Xã hội cho biết chính phủ đã đặt hàng số lượng bộ xét nghiệm it nhất có thể và họ sẽ cố gắng thu hồi tiền, mà không nêu rõ cách nào.

Trong cuộc đua giữa các chính phủ nhằm giành lợi thế trong cuộc chiến chốn đại dịch, các xét nghiệm kháng thể được xem là giai đoạn tiếp theo trong trận chiến.Việc xét nghiệm rộng được coi là một bước quan trọng để xác định cách thức và thời điểm gỡ bỏ cách ly hiện đang làm tê liệt xã hội và kinh tế trên thế giới.

Ông Nicolas Locker, giáo sư về virus học tại Đại học Surrey cho biết chừng nào chính phủ còn chưa cho thử nghiệm trong cộng đồng, thì sẽ còn bị cách ly.

Phản ứng chậm

Tuy nhiên, canh bạc với bộ xét nghiệm kháng thể của Trung Quốc cho thấy sự tuyệt vọng của các quan chức Anh khi chịu áp lực công chúng vì phản ứng chậm chạp đối với dịch bệnh. Jeremy Farrar, người đứng đầu Wellcome Trust, một tổ chức phi lợi nhuận của Anh, là một nhà tài trợ chính cho nghiên cứu y tế, gần đây đã cảnh báo rằng, "Vương quốc Anh có thể chắc chắn là một trong những quốc gia tồi tệ nhất, nếu không là bị ảnh hưởng nặng nhất Châu Âu".

Trước đó khá lâu Đức đã bắt đầu tiến hành tới 50.000 xét nghiệm mỗi ngày để giúp theo dõi và phân lập các ca nhiễm bệnh. Tỷ lệ xét nghiệm bây giờ ở Đức là gần 120.000 một ngày.

Cho đến thứ Tư, Anh vẫn đang tiến hành chưa tới 20.000 xét nghiệm mỗi ngày. Mục tiêu 25.000 xét nghiệm mỗi ngày vào giữa tháng 4 đã bị bỏ lỡ và quan chức Anh hiện đang hứa hẹn sẽ đạt 100.000 xét nghiệm mỗi ngày vào cuối tháng và ngay sau đó là 250.000 mỗi ngày.

Quan chức Anh đã nói rằng họ bắt đầu chậm vì họ không có các công ty tư nhân lớn có khả năng sản xuất và thực hiện hàng chục ngàn xét nghiệm chẩn đoán như ở Đức và Hoa Kỳ.

Nhưng vào thời điểm nước Anh bắt đầu nỗ lực hết sức để mở rộng năng lực, họ cũng đã đi sau hầu hết Châu Âu trong cuộc cạnh tranh để mua nguồn cung cấp hợp chất, ống và thậm chí là gạc cần thiết cho các xét nghiệm chẩn đoán để xác định nhiễm virus hiện tại .

Kỳ vọng lớn

Vì vậy, khi có đề nghị xét nghiệm kháng thể của Trung Quốc, các quan chức biết rằng hầu như mọi chính phủ trên thế giới cũng đang săn lùng chúng. Những người theo chủ nghĩa dân tộc như Tổng thống Trump đã gây áp lực buộc các nhà cung cấp trong nước không được xuất khẩu. Các hoàng tử vùng Vịnh Ba Tư giàu dầu mỏ đã trả giá cao hơn.

Các công ty y tế ở Trung Quốc thường yêu cầu các quyết định mua hoặc không và thanh toán đầy đủ trong vòng ít nhất là 24 giờ.

Hai công ty Trung Quốc cung cấp các xét nghiệm kháng thể, AllTest Biotech và Wondfo Biotech, cả hai đều cho biết các sản phẩm của họ đáp ứng các tiêu chuẩn về sức khỏe, an toàn và môi trường do Liên minh Châu Âu đặt ra. Các quan chức y tế công cộng đã xem xét các thông số kỹ thuật trên giấy trong khi Bộ Ngoại giao Anh vội vàng cử các nhà ngoại giao ở Trung Quốc để chắc chắn các công ty này là có thật và kiểm tra các sản phẩm của họ.

Đại diện của cả AllTest và Wondfo đều từ chối thương thảo giá cả.

Trong những ngày thương thảo, các quan chức y tế nhiệt tình ở London đã hứa rằng các thử nghiệm mới sẽ đưa nước Anh vào các quốc gia tiên phong trong các nỗ lực quốc tế để chống lại virus.

Vào ngày 25 tháng 3 trước một ủy ban quốc hội, Sharon Peacock, một quan chức y tế công cộng cao cấp về giám sát các bệnh truyền nhiễm, đã làm hứa hẹn rằng với các bộ xét nghiệm sẽ chỉ cần làm tại nhà và sẽ sớm có được đưa vào phân phối với chi phí tối thiểu ở các nhà thuốc địa phương hoặc Amazon.

Bài học đắt giá

Sau khi lặng lẽ thừa nhận tuần trước rằng thử nghiệm trên thực tế đã được chứng minh là không thành công, các quan chức y tế hiện đang biện hộ cho việc đặt mua hàng này là kế hoạch thận trọng và kinh nghiệm quý giá.

Đó là điều được mong đợi, Giáo sư Chris Whitty, giám đốc y tế của Anh, cho biết trong một cuộc họp báo rằng ông sẽ rất ngạc nhiên nếu lần đầu tiên ra sử dụng mà đã đạt được kết quả tốt nhất có thể cho loại thử nghiệm này.

Nhưng Greg Clark, chủ tịch của ủy ban quốc hội kiểm tra phản ứng virus corona, cho biết những lời hứa của chính phủ có vẻ không thực tế.

"Không có quốc gia nào trên thế giới có thể cho xét nghiệm kháng thể quy mô lớn" ông nói trong một cuộc phỏng vấn.

"Tôi nghĩ rằng giờ thì rõ ràng là chúng ta nên hành động sớm hơn và mở rộng hơn để tận dụng tất cả các phương tiện thử nghiệm có thể có".

Sau khi những lời phàn nàn của Anh về bộ dụng cụ thử nghiệm mới này, cả hai công ty Trung Quốc đổ lỗi cho các quan chức và chính trị gia Anh đã hiểu lầm hoặc phóng đại tiện ích của các bài kiểm tra. Wondfo nói với Global Times, một tờ báo Trung Quốc, rằng sản phẩm của họ chỉ nhằm mục đích bổ sung cho những bệnh nhân đã thử nghiệm dương tính với virus.

AllTest cho biết trong một tuyên bố trên trang web của mình rằng các xét nghiệm này chỉ dành cho các chuyên gia mà không dành các bệnh nhân tại nhà.

Các bác sĩ cho biết các mô tả của chính phủ về các xét nghiệm kháng thể cũng có thể gây hiểu nhầm.

Bằng cách so sánh các xét nghiệm kháng thể với que thử thai, các quan chức dường như gợi ý các xét nghiệm kháng thể sẽ xác định liệu một bệnh nhân có bị nhiễm bệnh không. Nhưng mức độ kháng thể rõ rệt có thể không xuất hiện trong máu cho đến khi bị nhiễm bệnh trên 20 ngày – có nghĩa là một người bị virus cho đến lúc đó vẫn sẽ cho xét nghiệm âm tính.

Trông chờ nội lực

Phòng thí nghiệm của quân đội Anh tại Porton Down cũng đang tiến hành xét nghiệm kháng thể, nhưng chủ yếu là để giúp các quan chức y tế công cộng đánh giá tiến trình của đại dịch bằng cách khảo sát các mẫu của dân số, không phải để thông báo cho từng bệnh nhân. Chính phủ đang hy vọng sẽ tái sử dụng một số bộ xét nghiệm do Trung Quốc sản xuất cho loại thử nghiệm này.

Các nhà nghiên cứu cho biết các thử nghiệm tự làm giống như các thử nghiệm mà chính phủ Anh đặt mua của Trung Quốc phức tạp hơn nhiều và khác xa hơn nhiều so với các thử nghiệm trong phòng thí nghiệm này, các nhà nghiên cứu cho biết. Cũng vẫn chưa chắc chắn mức độ phục hồi miễn dịch ra sao.

Các xét nghiệm kháng thể cấp tốc "có một tiện ích giới hạn" cho bệnh nhân, Tổ chức Y tế Thế giới cảnh báo trong một tuyên bố ngày 8 tháng 4, nói với các bác sĩ rằng các xét nghiệm như vậy vẫn không phù hợp cho các mục đích lâm sàng cho đến khi được chứng minh là chính xác và hiệu quả.

Mặc dù vậy, các quan chức Anh rất háo hức cho một bước đột phá.

Ngay cả vào cuối tháng 3, khi đại dịch tràn ngập các bệnh viện ở Ý và Iran, các quan chức Anh đã gạt bỏ lời khuyên của Tổ chức Y tế Thế giới về việc mở rộng xét nghiệm chẩn đoán càng sớm càng tốt.

Vào thời điểm nước Anh bắt đầu nỗ lực hết sức để mở rộng xét nghiệm, tất cả quốc gia trên thế giới đều cạnh tranh để mua cùng một loại nguyên liệu.

Để bù đắp sự thiếu hụt, các phòng thí nghiệm nghiên cứu học thuật đã tìm cách tự chuyển đổi thành các cơ sở thử nghiệm lâm sàng quy mô nhỏ, điển hình là tập trung vào nhu cầu của các bệnh viện địa phương.

"Nếu là do yêu cầu của chính phủ, thì tất cả sẽ đều tốt và tốt", ông Ravindra Gupta, giáo sư vi sinh lâm sàng tại Khoa Y của Đại học Cambridge cho biết, "nhưng chúng tôi phải chuẩn bị khi không có gì. Sẽ thật điên rồ khi chờ đợi.

Viện nghiên cứu ung thu Hoàng gia Anh, một tổ chức phi lợi nhuận, đang chuyển đổi các phòng thí nghiệm nghiên cứu để tiến hành tới 2.000 xét nghiệm mỗi ngày. Nhưng bị giới hạn ở mức vài trăm vì không có nguyên vật liệu, Giáo sư Charles Swanton, giám đốc lâm sàng của viện cho biết.

Ngay cả những miếng gạc được sử dụng để lấy mẫu hóa ra cũng khan hiếm, ông nói, và phòng thí nghiệm của ông cuối cùng đã đồng ý trả cho một nhà cung cấp Trung Quốc tới 6 đô la một miếng – khoảng 100 lần giá thông thường và phải mất khoảng 10 ngày mới có được.

Công ty dược phẩm AstraZeneca của Anh đã bắt đầu thiết lập một cơ sở thử nghiệm vào tháng trước cho các công nhân thiết yếu của họ, ông Mene Pangalos, giám đốc điều hành công ty cho biết. Nhưng theo yêu cầu của chính phủ Anh, AstraZeneca và công ty dược phẩm đối thủ GlaxoSmithKline đã hợp tác để tái sử dụng một phòng thí nghiệm tại Đại học Cambridge để thực hiện tới 30.000 xét nghiệm chẩn đoán mỗi ngày vào đầu tháng 5. AstalZeneca hy vọng sẽ sản xuất cả bộ xét nghiệm kháng thế cho phòng xét nghiệm, nhưng ít nhất đến giữa tháng sau mới có được.. Và để làm được bộ xét nghiệm tại nhà như chính phủ Anh muốn có sẽ mất nhiều thời gian hơn.

David Kirkpatrick & Jane Bradley

Nguyên tác : U.K. Paid $20 Million for New Coronavirus Tests. They Didn’t Work, The New York Times, 16/04/2020

Uyển Lan dịch

Nguồn : VNTB, 17/04/2020

********************

Trung Quốc đang viết lại lịch sử của Covid-19

Robert Boxwell, VNTB, 16/04/2020

"Cỗ máy tạo tin tức giả của Trung Quốc đang viết lại lịch sử của Covid-19, ngay cả khi nguồn gốc của đại dịch xảy ra đã được mọi người biết đến".

Đó là phần mở dầu cho một bài viết mới đây của tạp chí Politico. Tờ tạp chí này dẫn chứng các tờ báo của Trung Quốc toa rập với nhau, người tung kẻ hứng. cùng nhau chế tạo các tin giả, bằng cách dựng đứng từ không nên có, hay bóp méo các bản tin, các báo cáo của các nguồn tin khác và viết lại lịch sự của virus corona. Bài viết trên báo Politico khá dài, xin trích lược một số đoạn viết.

Cho đến nay, lịch sử khởi đầu của Covid-19 đã được biết đến, tuy chưa rõ hết chi tiết. Virus này lần đầu tiên được phát hiện ở đâu đó quanh Vũ Hán, thuộc tỉnh Hồ Bắc, sau đó dường như đã xâm nhập vào chợ bán buôn hải sản Huanan, hoặc có thể nó xuất phát ngay từ những chợ này và lây nhiễm cho nhiều người khác. Các bác sĩ ở Vũ Hán lần đầu tiên chú ý đến coronavirus mới có tính lây nhiễm từ người sang người vào tháng 12/2019 và bắt đầu những cảnh báo khẩn cấp. Chính quyền địa phương đã bịt miệng họ ; một số y bác sĩ đã bị giam giữ và phải ký các văn bản thừa nhận hành vi loan truyềnsai trái tin tức về bệnh này.

Tờ South China Morning Post của Trung quốc đã đưa tin về coronavirus : Trung Quốc lần đầu tiên xác nhận trường hợp Covid-19 bắt đầu từ ngày 17/11/2019.

Hồ sơ của chính phủ cho thấy người đầu tiên bị nhiễm bệnh virus mới này là cư dân Hồ Bắc ở tuổi 55, nhưng bệnh nhân zero (F0) không được xác nhận.

Trong khi đó, các quan chức Vũ Hán đã làm công việc như không có gì xảy ra. Họ đã tổ chức bữa tiệc tết Nguyên đán rất lớn với hơn 40.000 gia đình tham dự. Chẳng mấy chốc, hàng ngàn người xung quanh Vũ Hán đã bị nhiễm bệnh, với hàng trăm người chết , bao gồm cả bác sĩ nhãn khoa Lý Văn Lượng, Li Wenliang, người trước đó đã bị trừng phạt vì cố gắng nêu cao cảnh báo.

Tờ South China Morning Post viết về bác sĩ Lý như sau :

Cơ quan y tế Trung Quốc và công chúng đã gửi lời chia buồn về cái chết của bác sĩ Lý Văn Lượng, người mà cảnh sát đã cố gắng bịt miệng ông trong những ngày đầu của vụ dịch. Ông đã bị chính quyền cảnh cáo sau khi nói với một nhóm bác sĩ bạn cùng trường về một căn bệnh bí ẩn tại bệnh viện của mình.

Trung quốc nhận ra tác hại khôn lường của bệnh dịch và các hành động sai lầm của họ về việc làm phát tán virus chết người trên toàn thế giới có thể ảnh hưởng đến sự tồn tại của chế độ, đảng Cộng sản Trung Quốc đã chuyển sang chế độ kiểm soát thiệt hại, che đậy số người bị chết và phủ nhận sự lây lan từ người sang người của nó, đồng thời họ tìm cách đổ hắt trách nhiệm về bệnh dịch sang phía Hoa Kỳ.

Truyền thông nhà nước Trung Quốc dưới sự chỉ đạo của đảng cộng sản như những tờ Thời Báo Toàn Cầu, Tân Hoa Xã, Nhân Dân Nhật báo, Nhật Báo Trung Quốc, và Mạng Lưới Truyền Hình Toàn Cầu v.v. đồng loạt đưa những điều nhiều người mô tả là tin giả mạo. 

Zhao Lijian, phát ngôn viên và phó tổng giám đốc thông tin của Bộ Ngoại giao tweet một liên kết đến một trang web cáo buộc Hoa Kỳ chịu trách nhiệm về virus. Nhân viên của các cơ quan quan trọng của Trung Quốc như tổng biên tập của Thời báo Toàn Cầu cũng loan truyền các tin tức giả mạo trên các tài khỏan của họ.

Khi một dịch bệnh bùng phát, một trong những công việc đầu tiên của các nhà khoa học và bác sĩ là xác định nguồn gốc của nó. Điều này là rất quan trọng trong việc tìm kiếm các loại thuốc để chống lại virus và vắc-xin để ngăn chặn sự lây lan của nó.

Trung quốc nỗ lực tung các tin giả cho mọi người thấy nguồn gốc của virus này không xuất phát từ Vũ Hán. Nó có xuất xứ từ nước ngoài, và rõ hơn là từ Hoa Kỳ. 

Vào ngày 24/1, một bài báo viết bởi 29 bác sĩ và nhà khoa học Trung Quốc đã được đăng trên tờ The Lancet, một trong những tạp chí y học hàng đầu thế giới. Các tác giả đã chia sẻ những phát hiện của họ từ một nghiên cứu về những bệnh nhân nghi ngờ bị nhiễm 2019-nCoV và đã được đưa vào bệnh viện Vũ Hán. Báo cáo cho biết, vào ngày 2/1, 41 người trong số họ đã được phòng thí nghiệm xác nhận là bị nhiễm virus – gây ra Covid-19 – và hai phần ba trong số những người bị nhiễm virus đã tiếp xúc với các chợ bán động vật hoang dã như dơi, rùa, răn, tê tê sống... gần nơi họ.

Các phát hiện được báo cáo dường như hỗ trợ bằng chứng các lời đồn đãi rằng nguồn virus là từ các chợ này. Các quan chức địa phương đã đóng cửa chợ.

Chống lại bản báo cáo khoa học của các chuyên viên đó, ngày 19/2, một nghiên cứu khác – lần này được công bố trên ChinaXiv.org, một trang web phân phối và lưu trữ mở được sử dụng bởi các nhà nghiên cứu khoa học, cho rằng các chợ bán thú hoang dường như không phải là nơi phát xuất virus corona, mà là nó đã được nhập khẩu từ ở ngoài.

Nghiên cứu này được thực hiện bởi một nhóm các nhà khoa học từ một số tổ chức : Vườn thực vật nhiệt đới Xishuangbanna của Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc ; Đại học Nông nghiệp Nam Trung Quốc ; và Viện nghiên cứu não bộ Trung Quốc. Sau đó bản nghiên cứu ngày 19/2 này đã được sửa đổi vào ngày 21/2, nhưng cả hai bản nghiên cứu đều cho rằng Covid-19 có nguồn gốc bên ngoài Trung Quốc.

Bộ máy truyền thông Trung quốc bắt đầu vận động, chế tạo tin giả, tung hứng nhào nặn tin tức theo chỉ đạo của chính phủ.

Vào ngày 23 tháng 2, trang tiếng Anh của tờ Nhân Dân Nhật Báo đã đăng lại một bài báo trên. 

Tờ Thời Báo Toàn Cầu (Global Times), ngày 22/2 có tiêu đề ‘Báo cáo của đài truyền hình Nhật Bản’. Tờ báo này đưa ra những suy đoán ở Trung Quốc rằng Covid-19 có thể có nguồn gốc từ Hoa Kỳ. Báo này viết : "Một báo cáo từ một đài truyền hình Nhật Bản nghi ngờ một số trong số 14.000 người Mỹ chết vì cúm có thể đã vô tình nhiễm virus corona đã lan truyền trên mạng xã hội Trung Quốc, gây ra nỗi sợ hãi và suy đoán ở Trung Quốc rằng coronavirus mới có thể có nguồn gốc từ Mỹ". Bài báo gốc của Global Times, không còn được tìm thấy trên mạng. Lập tức, ngày 23/2, trang tiếng Anh của tờ Nhân Dân Nhật Báo đã đăng lại một bài báo trên.

Thực ra, báo cáo bởi Tập đoàn TV Asahi của Nhật Bản chỉ viết rằng chính phủ Hoa Kỳ có thể đã không nắm bắt được việc virus corona đã lan tràn như thế nào trên nước Mỹ.

Báo chí Trung quốc tiếp tục những câu chuyện làm dấy lên những lý thuyết âm mưu khác nhau trên không gian mạng Trung Quốc.

Trên mạng Weibo người ta có thể đọc những lời như : Có lẽ các đại biểu Hoa Kỳ đã mang coronavirus đến Vũ Hán trong dịp thao diễn các trò chơi quân sự thế giới được tổ chức tại vùng này vào tháng 10, và một số đột biến đã xảy ra với virus này, khiến nó trở nên nguy hiểm, dễ lây, và gây ra sự bùng phát lan rộng.

Một nhóm các giáo sư Đại học Fudan, Thượng Hải, lưu ý rằng các nhà virus học toàn cầu đang làm việc để theo dõi nguồn gốc của virus corona, bao gồm cả các cơ quan tình báo. Đại học này khuyến khích cư dân mạng tích cực tham gia vào các cuộc thảo luận "theo cách hợp lý". Điều này ở Trung Quốc có nghĩa là các thảo luận trên mạng phải cẩn thận, hợp ý bài viết.

Vào ngày 4/3 bài báo nói trên của tờ Nhân Dân Nhật Báo đã được sử dụng làm cơ sở cho một bài viết trên trang web GlobalResearch.ca, Nghiên Cứu Toàn Cầu, có tựa đề là "China coronavirus : Bản cập nhật gây sốc. Virus có bắt nguồn từ Mỹ không ?" Đây là bài viết đầu tiên trong số hai bài viết trên trang web này sẽ dẫn đến tweet của Zhao Zhao chín ngày sau đó cho thấy Quân đội Hoa Kỳ đã mang virus đến Vũ Hán.

Như ra vẻ khách quan, bài báo trên của Nghiên Cứu Toàn Cầu tiếp tục : "Thực tế nguồn gốc từ lâu vẫn chưa được biết nhưng có vẻ như bây giờ, theo báo cáo của Trung Quốc và Nhật Bản, virus này có nguồn gốc từ nơi khác, từ nhiều địa điểm, nhưng chỉ bắt đầu lan truyền rộng rãi sau khi nó xâm nhập một chợ buôn thú hoang".

Và rồi trang web này châm thêm : "Thêm vào đó, có vẻ như virus này không có nguồn gốc từ Trung Quốc và, theo báo cáo của Nhật Bản và các phương tiện truyền thông khác, có thể có nguồn gốc từ Hoa Kỳ.

Nghiên Cứu Toàn Cầu, GlobalResearch.ca, còn dám dựng nên các tin hoàn toàn không có ngay cả trên báo nội địa của Trung quốc như Thời Báo Toàn Cầu, Tân Hoa, hay ấn vào miệng chuyên gia hô hấp hàng đầu của Trung Quốc Zhong Nanshan những điều ông không nói. Đường dẫn đến "Japanese researchers" mà báo này bảo lấy tin từ đó cũng không hề được tìm ra. Ngay cả khi viết rằng : "Trong tháng 2/2020 nguồn tin của báo Japanese Asahi (cả báo giấy và TV) xác nhận là coronavirus có nguồn gốc từ Mỹ chứ không phải từ TQ" trang web này cũng không dẫn ra đường link đến Asahi. Nhưng những "xác nhận của Asahi" này lại được tìm thấy trên Hoàn Cầu Thời Báo !

Người ta đã cất công tìm trên mạng online hàng chữ "Asahi news coronavirus originated in the US" từ ngày 1 tháng 2 đến 29/2 nhưng cũng không thấy bài báo nào của Asahi nói đến chuyện này. 

Thêm một bằng chứng về việc coronavirus có nguồn gốc từ Hoa Kỳ mà trang web Nghiên Cứu Toàn Cầu trưng ra là video một người đàn ông, không nói tên, được giới thiệu là nhà dịch tễ học và dược sĩ người Đài Loan xác định rằng coronavirus mới có thể có nguồn gốc từ Hoa Kỳ. Thực ra người đàn ông trên video không phải nhà dịch tễ học mà là một nhà chính trị trong Tân Đảng, thân Bắc Kinh và là thành viên của hội đồng thành phố Đài Bắc. 

Hơn nữa, Global Research còn viết Trung Tâm Nghiên Cứu và Phòng Chống Dịch Bệnh của Hoa Kỳ - CDC, đã đóng cửa hoàn toàn phòng thí nghiệm sinh học chính của Quân đội Hoa Kỳ tại Fort Detrick, Maryland. Để làm bằng chứng, Global Research đã đăng một ảnh chụp màn hình 

Ngày 5/8/2019 của New York Times. Thực tế, bài báo của New York Times không cho biết trung tâm đã bị đóng cửa hoàn toàn. Tờ báo này cho biết hang trăm người kể cả các khoa học gia và các nhân viên khác đang tiếp tục làm việc. Cả tờ New York Times và một tờ báo địa phương lần đầu tiên đưa tin về việc dừng nghiên cứu đều lưu ý rằng không có mầm bệnh nào thoát khỏi cơ sở này. Bản tin ngày 11/3 của Global Research tiếp tục : Cũng có những công dân Nhật Bản bị nhiễm bệnh vào tháng 9/2019, tại Hawaii, những người chưa từng đến Trung Quốc, những bệnh nhân nhiễm trùng này mắc bệnh trên đất Mỹ từ lâu trước khi dịch bùng phát ở Vũ Hán.

Sau đó, trên phương tiện truyền thông xã hội Trung Quốc, một bài báo khác xuất hiện, thêm mắm muối cho các bản tin của Global Research, và viết thêm rằng năm vận động viên người nước ngoài hoặc nhân viên khác đến thăm Vũ Hán trong dịp Thế vận hội quân sự thế giới (18-27/10/2019) đã phải nhập viện ở Vũ Hán vì nhiễm trùng không xác định.

Theo Nghiên Cứu Toàn Cầu : Bài báo giải thích rõ ràng hơn rằng phiên bản virus Vũ Hán chỉ có thể đến từ Mỹ. Dịch bệnh ở Vũ Hán chỉ là nhánh của thân cây có gốc từ Mỹ. 

Thế giới chế tạo tin tức giả mạo của Trung quốc hòa nhịp đã viết lại nguồn gốc của Covid-19 : Đó không phải là do sự kiện tự nhiên thảm khốc xảy ra ở đâu đó trong hoặc xung quanh Vũ Hán, như các nhà khoa học thế giới tin tưởng, mà là một vũ khí hóa học được Quân đội Hoa Kỳ đưa đến Vũ Hán.

Các luận điệu tuyên truyền sai trái, chế tạo tin tức giả về covid-19 của giới truyền thông Trung quốc có lẽ chỉ có thể kết thúc khi họ đạt được đến mục tiêu là thế giới này, gồm cả người Mỹ, đều tin virus corona , nguyên nhân của một bệnh dịch có ảnh hưởng tệ hại nhất trong lịch sử loài người, là do người Mỹ đã vô tình, hoặc cố tình gieo rắc vào Trung Quốc.

Robert Boxwell

Nguyên tác : How China’s fake news machine is rewriting the history of Covid-19, even as the pandemic unfolds, South China Morning Post, 04/04/2020

Quang Nguyên dịch

Nguồn : VNTB, 16/04/2020

Tham khảo :

https://www.politico.com/news/magazine/2020/04/04/china-fake-news-coronavirus-164652

https://www.globalresearch.ca/china-coronavirus-shockingupdate/5705196)

https://www.who.int/news-room/detail/08-04-2020-who-timeline—covid-19

****************

Giải áp

Xuân Mai, VNTB, 16/04/2020

Ngay lúc này Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus từ chức, sẽ giúp giải áp cho WHO.

Trong ngành y, phẫu thuật mở sọ giải áp cần được lượng giá từng trường hợp bởi đội ngũ bác sĩ phẫu thuật thần kinh, bác sĩ thần kinh và bác sĩ hồi sức tích cực. Kích thước lỗ mở sọ rất quan trọng, không những chỉ ngừa biến chứng mà còn để mở sọ có hiệu quả, là tạo đủ chỗ cho não thoát ra bên ngoài hộp sọ.

Kết luận : Mở sọ giải áp cần được thực hiện sớm, thời gian mổ rút ngắn ở các người bệnh được chọn lựa kỹ.

Một bản kiến nghị kêu gọi Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus từ chức đã nhận được gần 1 triệu chữ ký. Một số chỉ trích trong bản kiến nghị cho rằng WHO đã không sớm tuyên bố Covid-19 là đại dịch vào ngày 23/1 vì ông Tedros đánh giá thấp mức độ nghiêm trọng của tình hình. Ngoài ra, bản kiến nghị gửi đến Liên Hiệp Quốc này, cho rằng nhiều người cảm thấy thất vọng vì ông Tedros đã tin tưởng các thông tin do Trung Quốc cung cấp mà không tiến hành bất kỳ cuộc điều tra nào về chúng.

Sức ép khác đến từ cáo buộc của Đài Loan, theo đó WHO hạ thấp sự lây lan của chủng mới virus corona (SARS-CoV-2) gây bệnh Covid-19. Ngoài ra, Đài Loan còn chỉ trích WHO không có hành động gì trước thông tin về khả năng virus SARS-CoV-2 lây nhiễm từ người sang người được hòn đảo này gửi đến hôm 31/12/2019.

Giọt nước tràn ly khi mới đây Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố quyết định ngưng đóng góp tài chính đối với WHO. Dù ông Donald Trump không nói rõ sẽ ngưng khoản tài trợ nào, nhưng các chuyên gia cho rằng Mỹ có thể cắt phần đóng góp tự nguyện cho WHO. Con số này ước tính chiếm khoảng 3/4 tổng số tiền Washington thường chuyển đến WHO. Theo tờ The New York Times, Mỹ đã đóng góp cho WHO khoảng 553 triệu USD trong năm 2019.

Nhiều người Việt đã vỗ tay hoan hô quyết định nói trên của Tổng thống Mỹ Donald Trump, mặc dù người ta hiểu rõ rằng một khi bị mất nguồn tài chính thì hoạt động của WHO ở tại Việt Nam lập tức bị ảnh hưởng, trong đó đưa đến nhiều hệ lụy xấu ở các dự án mà WHO đang thực hiện tại Việt Nam. Người ta vỗ tay tán thưởng vì ai cũng hiểu đây là đòn đánh thẳng vào cái lối mà người miền Nam Việt Nam trước đây vẫn hay nói : "ăn cơm Quốc gia, thờ ma cộng sản".

Không gì lạ khi Bắc Kinh lên tiếng bảo vệ WHO, khi cho rằng cơ quan này đã tích cực thực hiện nhiệm vụ của mình, cũng như duy trì lập trường khách quan, dựa trên cơ sở khoa học và công bằng.

Ngoài ra, theo tờ South China Morning Post (Hồng Kông), các nước Châu Phi cũng lên tiếng ủng hộ WHO và lãnh đạo tổ chức này, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump cáo buộc WHO thiên vị Trung Quốc trong ứng phó dịch Covid-19. Liên Hiệp Châu Phi (AU) khen ngợi WHO đã làm tốt công việc đối phó với cuộc khủng hoảng sức khỏe toàn cầu, đồng thời cam kết sẽ hỗ trợ không ngừng cho WHO và ông Tedros.

Và Việt Nam dĩ nhiên cũng hết sức hài lòng khi WHO đưa ra những nhận xét, đăng trên trang web của Bộ Y tế Việt Nam : "Theo thông tin mới nhất của WHO Việt Nam về ‘Dịch Covid-19 : Những gì chúng ta đã biết đến nay’, WHO đánh giá cao năng lực Việt Nam trong việc xử trí các vấn đề y tế công cộng khẩn cấp.

WHO cho biết : Năng lực của Việt Nam trong việc xử trí các vấn đề y tế công cộng khẩn cấp, kể cả các đợt bùng phát dịch bệnh truyền nhiễm mới nổi, đã tăng lên đáng kể. Kết quả này có được sau nhiều năm đầu tư tăng cường năng lực cốt lõi – bao gồm giám sát và đánh giá nguy cơ, năng lực phòng thí nghiệm, phòng ngừa và kiểm soát nhiễm khuẩn và quản lý lâm sàng, truyền thông nguy cơ, v.v. – theo như yêu cầu của Điều lệ y tế quốc tế (IHR) (2005).

"Chúng tôi gọi đây là năng lực quốc gia trong việc sẵn sàng ứng phó và kiểm soát các vấn đề y tế khẩn cấp, và năng lực này đã được thử thách và kiểm nghiệm qua các sự kiện thực tế ở Việt Nam, và bây giờ là Covid-19", WHO nhận định (1).

Trong một diễn biến khác liên quan đến Trung Quốc và virus Vũ Hán/Corona, nhiều khả năng tương lai gần, ông Tedros Adhanom Ghebreyesus sẽ là ‘người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan’ trong một cáo buộc ở dự luật có tên "Công lý cho các nạn nhân Covid-19", cho phép người Mỹ kiện trực tiếp Chính phủ Trung Quốc, nhấn mạnh Bắc Kinh chịu trách nhiệm tạo ra đại dịch toàn cầu.

Trên trang web chính thức của mình ngày 14/4, thượng nghị sĩ Cộng hòa Josh Hawley khẳng định dự luật do ông bảo trợ sẽ trừng phạt Trung Quốc vì "bịt miệng những người tố giác và ém nhẹm các thông tin quan trọng về Covid-19" (2).

Một số nội dung cơ bản của dự luật đã được công bố trên trang web của thượng nghị sĩ Hawley ngày 14/4. Trong đó, dự luật cũng sẽ yêu cầu Bộ Ngoại giao Mỹ thành lập một nhóm điều tra làm rõ vai trò của Trung Quốc trong đại dịch và bảo đảm những các nạn nhân Covid-19 sẽ nhận được tiền bồi thường từ Bắc Kinh.

"Có nhiều bằng chứng cho thấy sự dối trá, bất tài của Trung Quốc đã khiến Covid-19 từ một dịch bệnh địa phương thành đại dịch toàn cầu. Chúng ta cần một cuộc điều tra quốc tế để hiểu rõ những thiệt hại mà Trung Quốc đã gây ra cho thế giới và trao cho các nạn nhân Covid-19 quyền nhận được các khoản bồi thường xứng đáng. Bắc Kinh phải chịu trách nhiệm trước các nạn nhân của mình", ông Hawley lập luận.

Dĩ nhiên nếu có những phiên tòa mở ra, không khéo thì ngài Tedros Adhanom Ghebreyesus sẽ đồng phạm với ‘bị đơn’ Tập Cận Bình. Do đó, cách hay nhất cho giữ gìn bộ mặt của WHO, và cũng để ‘giải áp’ dư luận, việc chủ động từ chức của Tedros Adhanom Ghebreyesus là toa thuốc trúng đích (Targeted therapy) – một thuật ngữ y khoa quen thuộc trong điều trị ung thư.

Xuân Mai

Nguồn : VNTB, 17/04/2020

Chú thích :

(1)https://moh.gov.vn/tin-lien-quan/-/asset_publisher/vjYyM7O9aWnX/content/who-viet-nam-ang-xu-ly-dich-covid-19-rat-tot ;

xem thêm :https://www.voatiengviet.com/a/cac-to-chuc-quoc-te-khen-ngoi-cac-ung-pho-covid-19-cua-vietnam/5369745.html

(2)https://www.hawley.senate.gov/senator-hawley-announces-bill-hold-chinese-communist-party-responsible-covid-19-pandemic

Khi các sự kiện kinh tế gây biến động lớn xảy ra, các hệ lụy có xu hướng phải mất nhiều năm mới thể hiện hết, và diễn tiến theo những hướng không thể đoán trước được.

Một tàu container ở Thanh Đảo, Trung Quốc. Các quốc gia có thể kiểm tra lại sự phụ thuộc của họ vào chuỗi cung ứng xa xôi. Ảnh CHINATOPIX via Associated Press

Ai có thể nghĩ rằng một cuộc khủng hoảng bắt đầu bằng các vụ vỡ nợ thế chấp ở vùng ngoại ô Mỹ năm 2007 sẽ dẫn đến một cuộc khủng hoảng tài chính ở Hy Lạp năm 2010 ? Hay sự sụp đổ thị trường chứng khoán New York năm 1929 sẽ góp phần dẫn tới sự trỗi dậy của chủ nghĩa phát xít ở Châu Âu trong những năm 1930 ?

Nền kinh tế thế giới là một mạng lưới kết nối vô cùng phức tạp. Mỗi chúng ta đều có một loạt các mối quan hệ kinh tế trực tiếp mà chúng ta có thể thấy : các cửa hàng nơi chúng ta mua đồ, chủ lao động trả lương cho chúng ta, hay ngân hàng cho chúng ta vay tiền mua nhà. Nhưng một khi bạn nghĩ ra xa hơn hai hoặc ba cấp độ, thực sự chúng ta không thể biết được một cách tự tin về cách thức các kết nối đó hoạt động.

Và điều đó chính là điều đáng lo ngại khi nghĩ về hậu quả kinh tế đi kèm với sự lây lan của coronavirus chủng mới.

Trong những năm tới, chúng ta sẽ biết được điều gì sẽ xảy ra khi mạng lưới đó bị xé toạc, khi hàng triệu liên kết đó bị phá hủy cùng lúc. Và nó mở ra khả năng về một nền kinh tế toàn cầu hoàn toàn khác với nền kinh tế đã tồn tại trong những thập niên gần đây.

Adam Tooze, nhà sử học tại Đại học Columbia và là tác giả của cuốn "Crashed", một nghiên cứu về các tác động lan tỏa toàn cầu rộng lớn của cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, nói rằng "Dù tôi hi vọng chúng ta sẽ sớm có thể quay lại hoạt động kinh tế bình thường như trước kia, nhưng đó mới chỉ là sự khởi đầu của vấn đề mà chúng ta phải đối mặt. Đây là thời kỳ của sự bất định cực lớn, một sự bất định lớn hơn bất cứ thứ gì chúng ta từng được biết tới".

Sẽ thật ngớ ngẩn khi đưa ra những dự đoán quá tự tin về trật tự kinh tế thế giới trong năm năm, hoặc thậm chí trong năm tháng tới, trong bối cảnh bất định như vậy.

Nhưng một bài học từ những giai đoạn hỗn loạn kinh tế này là những tác động gợn sóng đáng ngạc nhiên này có xu hướng xuất phát từ những nhược điểm từ lâu không được giải quyết. Khủng hoảng làm nổi bật những vấn đề mà chúng ta thường dễ bỏ qua trong những giai đoạn yên ổn.

Một vấn đề rõ ràng là toàn cầu hóa, theo đó các công ty có thể di chuyển sản xuất tới bất cứ nơi nào hiệu quả nhất, mọi người có thể nhảy lên máy bay và đi gần như bất cứ nơi nào họ muốn, và dòng tiền có thể chảy đến bất cứ nơi nào mang lại lợi nhuận cao nhất. Ý tưởng về một nền kinh tế thế giới với Hoa Kỳ là trung tâm đã sụp đổ, giữa một bên là sự trỗi dậy của Trung Quốc và một bên là xu hướng nước Mỹ hướng về chủ nghĩa dân tộc.

Có những dấu hiệu cho thấy cuộc khủng hoảng Covid-19 đang khuếch đại và có thể khiến cho những thay đổi đó tồn tại lâu dài.

"Người ta sẽ phải suy nghĩ lại về việc các quốc gia muốn phụ thuộc vào các quốc gia khác tới mức nào", theo lời Elizabeth Economy, một thành viên cao cấp tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại. "Tôi không nghĩ rằng về cơ bản đây là sự chấm dứt toàn cầu hóa. Nhưng nó làm tăng tốc kiểu suy nghĩ đang diễn ra trong chính quyền Trump, rằng có những công nghệ quan trọng, nguồn lực quan trọng, năng lực sản xuất dự phòng mà chúng ta muốn đặt ở Mỹ trong trường hợp khủng hoảng".

Hãy xem xét một vài bằng chứng cho thấy những nền tảng đang suy yếu của toàn cầu hóa.

Bộ trưởng tài chính Pháp đã chỉ đạo các công ty Pháp đánh giá lại chuỗi cung ứng của họ để giảm phụ thuộc vào Trung Quốc và các quốc gia Châu Á khác. Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Hoa Kỳ cho biết họ sẽ tịch thu một số vật tư y tế xuất khẩu. Và hôm thứ Sáu tuần trước, Thượng nghị sĩ Lindsey Graham đề xuất Hoa Kỳ nên trừng phạt Trung Quốc vì đã không ngăn chặn được virus bằng cách hủy các khoản trái phiếu kho bạc Mỹ mà chính phủ Trung Quốc đang sở hữu – một bước đi có thể gây nguy hiểm cho trái phiếu Kho bạc Hoa Kỳ trong vai trò là nền tảng của hệ thống tài chính thế giới.

Ngay cả trước khi coronavirus tấn công, các giới hạn của toàn cầu hóa đã trở nên rõ ràng hơn.

Tỉ trọng của thương mại trong GDP toàn cầu đạt đỉnh vào năm 2008 và có xu hướng giảm xuống kể từ đó. Việc Tổng thống Trump đắc cử và sự khởi đầu chiến tranh thương mại với Trung Quốc đã khiến các công ty đa quốc gia phải bắt đầu suy nghĩ lại về hoạt động của họ.

"Tôi nghĩ rằng các công ty đang tích cực nói về khả năng hoạt động bền bỉ", Susan Lund, giám đốc cấp cao tại McKinsey chuyên nghiên cứu về kết nối toàn cầu, nói. "Các công ty sẽ sẵn sàng hy sinh lợi nhuận hàng quý để đầu tư cho khả năng hoạt động bền bỉ trong dài hạn tới mức nào, cho dù đó là vì thảm họa tự nhiên, khủng hoảng khí hậu, đại dịch hay các cú sốc khác ?".

Theo hình dung của bà, đó sẽ không phải là một sự rút lui toàn diện khỏi thương mại toàn cầu mà sẽ là một sự chuyển hướng sang các khối thương mại khu vực và các công ty sẽ chú trọng hơn vào việc xây dựng nguồn cung cứng dự phòng trong mạng lưới cung ứng của họ. Các chính phủ có thể sẽ yêu cầu một số hàng hóa nhất định, như dược phẩm và thiết bị y tế, phải phụ thuộc nhiều hơn vào sản xuất trong nước do sự tranh giành toàn cầu hiện nay đối với các mặt hàng đó.

Trung Quốc đã định hướng lại chiến lược kinh tế của mình, đặt mục tiêu không phải là một trung tâm sản xuất hàng giá rẻ cho thế giới mà là một nhà sản xuất các sản phẩm công nghệ tiên tiến như máy bay và thiết bị viễn thông. Điều đó đã khiến Mỹ, Châu Âu và Nhật Bản càng không muốn có các hoạt động lớn ở Trung Quốc, vì sợ bị trộm cắp sở hữu trí tuệ.

Dưới thời chính quyền Trump, Hoa Kỳ đã trải qua căng thẳng với ngay cả các đồng minh truyền thống Tây Âu. Đặt tất cả lại với nhau, chúng ta sẽ thấy một tâm lý vị kỷ gia tăng đã trở nên ăn sâu trước Covid-19, và đại dịch dường như càng làm tăng cường tâm lý đó.

Ruchir Sharma, chiến lược gia toàn cầu của Morgan Stanley Investment Management nói rằng "điều thường xảy ra sau khi bạn gặp một cuộc khủng hoảng như thế này là mọi người nói về một thời đại mới và cách thế giới hậu đại dịch sẽ khác như thế nào. Lần này tôi nghĩ rằng các xu hướng đã có sẵn trước khi đại dịch xảy ra sẽ tăng tốc".

Trong một giai đoạn suy giảm toàn cầu hóa trước đây – như sự sụt giảm thương mại toàn cầu diễn ra trong Thế chiến I và đại dịch cúm năm 1918 – hệ thống tài chính toàn cầu đã được tái cấu trúc lại, với việc đồng bảng Anh đánh mất vai trò chủ chốt.

Điều đó cũng có thể xảy ra vào thời điểm này, nhưng những dấu hiệu ban đầu lại chỉ ra một xu hướng trái ngược : hướng tới việc đồng đô la Mỹ ngày càng củng cố vị thế vững chãi của mình tại trung tâm của hệ thống tài chính toàn cầu.

Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ đã có các thỏa thuận hoán đổi tiền tệ với 14 ngân hàng trung ương ở nước ngoài – cho phép họ bơm đô la vào hệ thống ngân hàng nội địa các nước này – và bắt đầu một chương trình mới cho phép các quốc gia khác vay được đô la bằng cách thế chấp trái phiếu kho bạc Mỹ. Những động thái này đang giúp đảm bảo rằng sự thiếu hụt đồng đô la toàn cầu sẽ không làm tê liệt nền kinh tế thế giới.

Các quan chức Châu Âu đã miễn cưỡng thực hiện các bước đi nhằm làm cho đồng euro đóng vai trò trung tâm hơn trong hệ thống tiền tệ thế giới, chẳng hạn như phát hành trái phiếu được bảo đảm chung bởi tất cả các quốc gia thuộc khu vực đồng euro. Và Trung Quốc cũng ngần ngại không muốn cải cách hệ thống tài chính của mình theo hướng có thể cho phép đồng Nhân dân tệ đóng vai trò quan trọng hơn trong thương mại thế giới, chẳng hạn như cho phép đồng Nhân dân tệ được tự do lưu chuyển.

Mark Carney, cựu thống đốc Ngân hàng Anh, đã có một bài phát biểu nhiều ảnh hưởng trước các thống đốc ngân hàng trung ương khác hồi tháng 8 năm ngoái khi cho rằng hệ thống tiền tệ và tài chính quốc tế hiện nay là không bền vững do phụ thuộc sâu vào đồng đô la Mỹ. Nhưng đại dịch có thể càng củng cố hệ thống khiếm khuyết đó.

"Hệ thống đô la Mỹ vốn không ổn định, tương tự như chiếc xe đạp", theo lời Tooze, nhà sử học nêu trên. "Nó có thể không ổn định, nhưng nếu bạn là một cua rơ lão luyện, bạn sẽ rất tuyệt. Và Fed đã chứng minh họ là một tay đua lão luyện trên chiếc xe đạp bá quyền đô la Mỹ".

Có những thời điểm trong 12 năm qua, chúng ta có cảm giác như cả thế giới đang sống lại giai đoạn từ năm 1918 đến năm 1939, nhưng được kể lại bởi một sinh viên quên bài và sắp xếp sai thứ tự các sự kiện. Giai đoạn đó cũng có sự sụp đổ tài chính toàn cầu ; sự trỗi dậy của các chính phủ độc tài ; sự xuất hiện của một siêu cường kinh tế mới (lúc đó là Hoa Kỳ, bây giờ là Trung Quốc) ; và một đại dịch, mặc dù không theo đúng trình tự như xưa.

Chúng ta có thể không biết chính xác cuộc khủng hoảng này sẽ gây ra những hệ lụy gì cho nền kinh tế thế giới hay bất cứ điều gì khác. Nhưng có một điều có vẻ rõ ràng : Lịch sử chắc chắn có thể đáng sợ nếu bạn không biết nó sẽ kết thúc như thế nào.

Neil Irwin

Nguyên tác : "It’s the End of the World Economy as We Know It", The New York Times, 16/04/2020.

Phan Nguyên biên dịch

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 17/04/2020

Neil Irwin là phóng viên kinh tế cấp cao của chuyên trang The Upshot. Ông là tác giả của cuốn sách "How to Win in a Winner-Take-All-World", một cẩm nang hướng dẫn phát triển sự nghiệp trong nền kinh tế hiện đại.