Thông Luận

Ba lý do khiến tổng thống Mỹ mạnh tay "đánh" Hoa Vi

Dồn dập tung ra một loạt biện pháp mạnh tay, rồi hoãn thi hành một số điều khoản, tổng thống Mỹ tiếp tục sử dụng ngón đòn quen thuộc từng giúp ông thành công trong kinh doanh để gây sức ép với Hoa Vi.

Ảnh minh họa : Logo Hoa Vi và quốc kỳ Mỹ. REUTERS/Dado Ruvic

Sau ZTE, biện pháp này đang được áp dụng với Hoa Vi, nhưng lại là một đối thủ nặng ký, theo hai bài phân tích trên Le Monde và Le Figaro.

Vậy đâu là những lý do giải thích cuộc khủng hoảng mà Hoa Vi đang trải qua ? Nhật báo Le Monde đưa ra ba suy luận trong bài viết : "Giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ là cuộc chiến tranh lạnh về công nghệ".

Thứ nhất, Hoa Kỳ trừng phạt Hoa Vi để gây sức ép trong cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung. Sai lầm có lẽ bắt đầu từ việc chủ tịch Tập Cận Bình đánh giá tổng thống Trump dường như bị suy yếu vì nền kinh tế Mỹ chững lại (nhưng thực tế ngược lại) và đổi giọng không muốn đưa các cam kết liên quan đến chuyển giao công nghệ, mở cửa nền kinh tế Trung Quốc… vào thỏa thuận. Dĩ nhiên Bắc Kinh không để yên cho Washington trừng phạt niềm tự hào của Trung Quốc.

Thứ hai, hồ sơ Hoa Vi có lẽ còn liên quan đến mối quan ngại chiến lược-quân sự. Trên thực tế, các sản phẩm của Hoa Vi đã bị loại khỏi lãnh thổ Mỹ từ năm 2012. Hiện Washington muốn ngăn cản tập đoàn Trung Quốc triển khai công nghệ 5G trên khắp thế giới. Mạng 5G mạnh hơn và mang tính chiến lược hơn 4G vì có thể xử lý những dữ liệu rất nhạy cảm, kết nối với Internet, để điểu khiển ô tô tự động, thiết bị y tế hoặc các nhà máy.

Lý do thứ ba đơn thuần chỉ là một cuộc chiến công nghệ. Washington không chấp nhận việc Trung Quốc trở thành một đối thủ chiến lược trong thế kỷ XXI và đứng ngang hàng với các tập đoàn Mỹ. Trong cuộc đối đầu này, việc Trung Quốc bị cáo buộc đánh cắp, sao chép công nghệ chỉ là lý do thứ yếu, mà phải làm thế nào để các tập đoàn Trung Quốc không tiếp cận được công nghệ tân tiến.

Trung Quốc bị phụ thuộc vào bộ vi xử lý của các tập đoàn Mỹ nhiều hơn là dự báo của giới quan sát. Chỉ cần lấy vị dụ tập đoàn ZTE lao đao trong vòng ba tháng sau khi Mỹ cấm xuất khẩu chíp bán dẫn. Chính quyển của tổng thống Trump muốn giữ ưu thế này.

Vẫn theo Le Monde, nếu chiến lược của tổng thống Mỹ tiếp tục được duy trì, tiến trình toàn cầu hóa có thể bị đảo lộn với việc hình thành hai cực công nghệ trong tương lai. Khi muốn cô lập Trung Quốc hòng ngăn chặn cường quốc này bắt chước và phổ biến công nghệ, nhưng trên thực tế, những biện pháp trừng phạt càng làm Trung Quốc tự phát triển công nghệ riêng, trong mọi lĩnh vực, để không còn bị phụ thuộc vào Mỹ.

Đánh Hoa Vi, Trump làm các tập đoàn Mỹ bị vạ lây

Vẫn bài viết trên của Le Monde lẫn bài "Trump gây mập mờ về Hoa Vi" của Le Figaro đều cho rằng Hoa Vi, bị tổng thống Trump liệt vào danh sách đen gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia, đang chịu chiến thuật dồn dập gây sức ép, rồi nới lỏng một vài biện pháp với hy vọng đổi lấy nhượng bộ từ phía đối thủ trước khi đánh đòn quyết định.

Nhật báo Le Monde trích nhận định của nhà sáng lập Hoa Vi, tỉ phú Nhậm Chính Phi (Ren Zhengfei), rằng Hoa Kỳ đã "đánh giá thấp đối thủ". Chủ tịch Tập Cận Bình đã đến Vu Đô (Yudu), nơi xuất phát cuộc "Trường Chinh" năm 1934, và thăm nhà máy sản xuất đất hiếm ngày 20/05 như cho thấy rằng Trung Quốc sẵn sàng quyết chiến đến cùng với Mỹ.

Các tập đoàn Mỹ muốn làm ăn với Hoa Vi phải xin giấy phép, mà theo ông Trump hứa, thì "có lẽ sẽ không nhận được". Dĩ nhiên, Hoa Vi là bên chịu thiệt hại nặng nhất. Nhưng các tập đoàn Mỹ cung ứng công nghệ cho Hoa Vi cũng hứng chịu cú tát bất ngờ.

Sau Qualcomm, Intel, hai nhà cung cấp chip điện tử, đến lượt Alphabet, công ty mẹ của Google, lần lượt thông báo ngừng cung cấp cho tập đoàn công nghệ Trung Quốc hệ điều hành Android được sử dụng trong điện thoại thông minh Hoa Vi, cũng như một số ứng dụng như Chrome, YouTube, Gmail, Maps. Phải chăng vì vậy mà tổng thống Mỹ lại hoãn chiến, cho phép Hoa Vi tiếp tục sử dụng sản phẩm của Google trong vòng 90 ngày ?

Trái lại, cuộc chiến thương mại, công nghệ Mỹ-Trung đang thổi bùng ngọn lửa dân tộc ở Trung Quốc. Và điều này chỉ có lợi cho chủ tịch Tập Cận Bình và nâng cao tính chính đáng của đảng cộng sản. Những lời kêu gọi tẩy chay hàng Mỹ nở rộ trên mạng internet. Các công ty Trung Quốc, điển hình là HiSilicon, chi nhánh sản xuất chip điện tử của Hoa Vi, kêu gọi tự lực tự cường.

Một ví dụ tự chủ về công nghệ của Hoa Vi được Le Figaro nhắc đến là Hoa Vi đã phát triển hệ điều hành riêng cho sản phẩm bán tại thị trường Trung Quốc, mà không sử dụng đến Android, và có cửa hàng ứng dụng riêng. Android hiện được Hoa Vi sử dụng cho các thị trường khác trên thế giới.

Hoa Vi dường như đang cười vào chiến lược của Washington chặn tập đoàn công nghệ Trung Quốc phát triển được mạng 5G trên thế giới khi khẳng định mọi chuyện sẽ diễn ra như kế hoạch, sẽ không có bất kỳ chậm trễ nào.

Tăng trưởng thế giới giảm vì chiến tranh thương mại Mỹ-Trung

Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OCDE) đã giảm dự kiến tăng trưởng trung bình của thế giới xuống còn 3,2% cho năm 2019. Lý do được nhật báo kinh tế Les Echos nêu lên : "Tăng trưởng thế giới, nạn nhân của cuộc chiến thương mại".

Theo thẩm định của OCDE, tổng sản phẩm quốc nội của Trung Quốc (GDP) đạt 6,2% vào năm 2019 nhưng sẽ chỉ còn 6% vào năm 2020. GDP của Mỹ không bị ảnh hưởng, duy trì mức tăng 2,8% trong năm 2019 và xuống còn 2,3% vào năm 2020. Ngược lại, GDP của Nhật Bản, các nước Đông Á và các nước xuất khẩu sẽ bị tác động nặng nhất. Tăng trưởng trung bình của khối sử dụng đồng euro chỉ ở mức 1,2%, trong đó Đức và Ý chịu thiệt hại hơn cả, còn tăng trưởng Pháp có thể đạt mức 1,3%.

Bầu cử Nghị Viện Châu Âu : Nhập cư và tự do đi lại trong khối Schengen

Bầu cử Nghị Viện Châu Âu tiếp tục là chủ đề chính trên các nhật báo Pháp. Các cuộc vận động tại Pháp, hai chủ đề nhập cư và tự do đi lại trong khối Schengen được các báo Pháp phân tích.

Trang nhất của Le Monde là hình ảnh tổng thống và thủ tướng Pháp với hàng tựa : "Macron và Philippe lên tuyến đầu trong cuộc bầu cử". Tổng thống Pháp không hài lòng khoanh tay làm "khán giả", còn thủ tướng Edouard Philippe liên tục tham gia các buổi mit-tinh để thu hút cử tri trung hữu.

Le Monde phác chân dung "Ba gương mặt cực hữu đang cầm quyền ở Châu Âu" : Từ "sắc lệnh an ninh" cấm cứu di dân bị nạn ở ngoài khơi của bộ trưởng Nội vụ Ý Matteo Salvini (đảng cực hữu Liên Đoàn) đến nền dân chủ "khác biệt", nhưng thực ra là độc đoán hơn, ít mở cửa hơn cho nhập cư và đa văn hóa, mà thủ tướng Hungary Victor Orban muốn thực hiện đến loạt từ chức của bốn bộ trưởng Áo sau khi bộ trưởng Nội vụ bị bãi nhiệm, cho thấy sự tan rã của liên minh cánh hữu và cực hữu tại Áo.

Vẫn về cực hữu tại Châu Âu, Libération phân tích những phát biểu, hành động chống phụ nữ của "Trục nam quyền" của các đảng cực hữu từ Ý, đến Hungary, Tây Ban Nha và Ba Lan.

"Nhập cư, một chủ đề vận động tranh cử được ưa chuộng trong khắp Liên Hiệp Châu Âu" được Les Echos phân tích. Nhật báo Le Figaro quan tâm đến : "Đường biên giới : Khối Schengen trong tâm điểm tranh luận Châu Âu". Trả lời phỏng vấn một nhật báo địa phương, tổng thống Pháp "muốn lập lại hoàn toàn khối Schengen, với một không gian có thể nhỏ hơn nếu cần thiết, nhưng đường biên giới chung được bảo vệ tốt hơn và có chính sách hài hòa về quyền tị nạn".

Tuy nhiên, xã luận của Le Figaro cho rằng ý tưởng của tổng thống Macron không phải là mới. Đã có rất nhiều sáng kiến về chủ đề này, nhưng lại không được các nước Liên Hiệp Châu Âu cùng chia sẻ. Theo bài xã luận, "Châu Âu bị dồn vào chân tường", giờ đến lúc "ngừng những khẩu hiệu nhân danh bảo vệ nhân quyền. Các thỏa thuận về khối Schengen đã lỗi thời, phải xóa bỏ. Chính sách phân bổ người nhập cư chưa bao giờ là một giải pháp…".

Hơn 1 triệu người nhập cư vào Châu Âu trong năm 2015, vì vậy chủ đề di dân vẫn là mối bận tâm của công dân Châu Âu. Nhờ đó, có thể các đảng bài nhập cư sẽ thu thêm được phiếu trong cuộc bầu cử diễn ra từ 23-26/05/2019. Tuy nhiên, theo một bài viết trên Le Figaro, "tỉ lệ vắng mặt cao khiến các ứng viên lo lắng" vì bầu cử Châu Âu chưa bao giờ thu hút đông đảo cử tri.

Brexit : Anh Quốc là nước đầu tiên đi bầu Nghị Viện Châu Âu

Anh Quốc tham gia bầu cử Nghị Viện Châu Âu vì vẫn dùng dằng chưa cắt đứt được với Bruxelles. Cử tri Anh nằm trong số những người đầu tiên đi bầu Nghị Viện Châu Âu ngày 23/05, trong bối cảnh "Anh Quốc bị mất phương hướng", theo trang nhất của nhật báo công giáo La Croix.

Xã luận của La Croix đặt câu hỏi : Liệu Anh Quốc đang trả giá cho "sự quá ích kỷ" ? Chính phủ từ chức, phe bảo thủ có nguy cơ mất điểm trong cuộc bầu cử Nghị Viện Châu Âu, nội bộ đảng cầm quyền bất đồng, xã hội bị chia rẽ sâu sắc…, những thù hằn, những lời nói dối định hướng đa số cử tri Anh bỏ phiếu rời Liên Hiệp Châu Âu năm 2016 đã không mang lại những kết quả như trông đợi của những người ủng hộ Brexit.

Trong khi đó, "Tại Ireland, làn sóng Brexit lại kích thích phe thân Châu Âu", theo nhận định của Le Monde, vì có đến 93% ý kiến thăm dò ủng hộ Ireland ở lại Liên Hiệp.

Dân Mỹ tuần hành bảo vệ quyền được phá thai

Le Figaro và Le Monde chú ý đến lệnh cấm phá thai mới được công bố tại bang Alabama, sắp tới là bang Missouri, nhưng đã được áp dụng ở nhiều bang Mỹ (Ohio, Kentucky, Mississippi, Georgia). Trong bài xã luận, Le Monde đánh giá "Phá thai : Sự thụt lùi nguy hiểm của Mỹ".

Hơn 500 cuộc tuần hành đã diễn ra ngày 21/05/2019 để bảo vệ quyền được phá thai. Le Figaro đánh giá sự kiện này qua bài viết : "Tại Mỹ, phá thai trở thành chủ đề trong cuộc vận động tranh cử cho năm 2020". Hiện tại, những người tiến hành nạo phá thai bị trừng phạt, nhưng ứng viên Donald Trump, trong đợt vận động tranh cử tổng thống năm 2016, từng gợi ý "trừng phạt những phụ nữ" phá thai.

Thu Hằng

Hoa Kỳ muốn ngăn Trung Quốc thống trị Châu Á và thế giới

Thương chiến Mỹ-Trung, Donald Trump đập thẳng vào Trung Quốc. Tham vọng thống trị Châu Á của Tập Cận Bình đụng phải một mặt trận chung. Tai tiếng đảng cực hữu của Áo thông đồng với Putin tác hại phe dân túy Châu Âu trong mùa bầu Nghị Viện. Đây là những chủ đề lớn trên báo Pháp hôm 21/05/2019.

Hoa Vi - tập đoàn viễn thông Trung Quốc - tâm điểm cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung.ALAIN JOCARD, CHRISTOF STACHE / AFP

"Hoa Vi tổn thương vì các đối tác Mỹ ngưng hợp tác", tựa trên trang kinh tế của Les Echos. Nhật báo thiên hữu Libération, chơi chữ trong bài phân tích "Mỹ-Trung bới lông tìm ʺrậnʺ , thẩm định phương Tây tìm cách ngăn chận gián điệp Trung Quốc xâm nhập. Về phần Le Figaro, bên cạnh thông tin "Donald Trump đập Trung Quốc", nhật báo thiên hữu cung cấp một loạt bài xã luận và phỏng vấn cùng một hướng : đã đến lúc phải đánh mạnh.

Mỹ thực hiện điều mà ai cũng nghĩ đến mà không nói ra

Với hàng tựa "Các bài học nước Mỹ", xã luận của Le Figaro cho rằng chủ nhân Nhà Trắng với những "tweet" bốc lửa, với lập trường thay đổi như chong chóng, không phải là một nhà ngoại giao khôn khéo. Nhưng người ta cũng phải nhìn nhận Donald Trump biết lay chuyển tình thế tưởng chừng như đã đóng băng.

Trung Quốc từ trước đến nay tự cho là bất khả xâm phạm, là cương cường bất trị, giờ đây học phải bài học chua cay. Sự kiện tập đoàn viễn thông số một của Trung Quốc bị Mỹ thẳng thừng hất cẳng nổ vang như sấm sét. Lần đầu tiên phương Tây cảm thấy có thể đương cự lại bánh xe "ủi lô" của Trung Quốc. Đằng sau cuộc chiến tranh thương mại Mỹ-Trung 18 tháng qua, từ nay mở ra mặt trận công nghệ cao.

Mỹ thực hiện điều mà ai cũng nghĩ đến mà không nói ra. Từ lâu nay, Trung Quốc xây dựng sức mạnh bất chấp mọi nguyên tắc cạnh tranh từ kinh tế cho đến xã hội và môi trường. Trong lúc Trung Quốc xâm nhập thị trường thế giới, thì các công ty tại Hoa lục được cửa đóng then gài, ép buộc đối tác chuyển giao công nghệ.

Ngày nay, các tập đoàn Trung Quốc thu đoạt hàng loạt lãnh vực kinh tế thế giới, do được Bắc Kinh tài trợ không giới hạn, để gây ảnh hưởng tại một số quốc gia. Một trong số các tập đoàn này là Hoa Vi. Công nghệ 5G là chìa khóa tủ sắt các dữ kiện nối kết nhau của hàng tỷ người sử dụng trên toàn cầu. Chính vì cái "đế quốc thương mại này và bộ máy thống trị công nghệ này" mà Donald Trump chống đối kịch liệt, trong khi Châu Âu tỏ ra rụt rè trước Bắc Kinh. Châu Âu cần phải thay đổi thái độ vì tương lai của mình.

Nhật báo công giáo La Croix cũng hòa nhịp với các đồng nghiệp. "Chúng ta không nên ngây thơ : các đại công ty công nghệ viễn thông có phương tiện đủ mạnh để theo dõi và can dự và đời sống chúng ta. Do vậy, nước Mỹ có lý do chính đáng để lo ngại Hoa Vi, cũng như chúng ta có quyền lo ngại các tập đoàn Google hay Facebook của Mỹ. Tuy nhiên, thái độ thận trọng này ít ra cũng hữu ích : bảo vệ lợi ích quốc gia, nhưng không đồng nghĩa với tự cô lập".

Tấn công Hoa Vi là chuyện "tất yếu"

Quyết định của tổng thống Mỹ đưa Hoa Vi vào danh sách các công ty đe dọa an ninh Mỹ là chuyện tất yếu, theo chuyên gia François Godement và nhà bình luận Renaud Girard.

Một thời gian dài được xem là chuyên gia có tiếng ít nhiều ủng hộ quan điểm của Bắc Kinh, François Godement dành cho Le Figaro bài phỏng vấn với nhận định dứt khoát :

"Chúng ta đang đối đầu với Bắc Kinh trong trận thế chiến lược và quân sự. Khi tấn công vào Hoa Vi, Donald Trump đánh trả đúng phương pháp, vì bên cạnh cuộc chiến tranh thương mại với Bắc Kinh, nước Mỹ cũng gặp phải những vấn đề như Châu Âu : Trung Quốc chỉ nhượng bộ đôi chút để giành trọn gói.

Điều nguy hiểm hơn nữa là, bên cạnh yếu tố thương mại, còn có vấn đề an ninh quốc gia. Điều không ai ngờ là Donald Trump ra tay rất nhanh và đánh trúng vào túi tiền của Hoa Vi".

Cũng theo chuyên gia François Godement, Mỹ và Châu Âu có lý do khách quan để nghi ngờ Hoa Vi, bởi vì tập đoàn này không hề độc lập với chính quyền Trung Quốc và đã nhiều lần bị bắt quả tang đánh cắp thông tin. Cụ thể là Liên Hiệp Châu Phi, trang bị hệ thống viễn thông của Hoa Vi, đã bị tin tặc đánh cắp dữ liệu trong nhiều năm và chuyển về… Thượng Hải.

Tham vọng bá quyền kinh tế và quân sự của Trung Quốc được thấy rõ. Với ngân sách quốc phòng chỉ đứng sau Hoa Kỳ và tiếp tục gia tăng 10% mỗi năm, rõ ràng mục tiêu từ nay đến 2050 của Tập Cận Bình là khống chế Châu Á. Thế mạnh của Bắc Kinh là xuất khẩu tự do, nhưng kiểm soát thị trường nội địa. Nhưng tử huyệt của Trung Quốc là lầm tưởng có thể thủ lợi trên mọi địa hạt, của mình mình giữ, của người mình chia.

Trung Quốc không thống trị được Châu Á

Trong bài "Trung Quốc không bao giờ thống trị được Châu Á", nhà bình luận, chuyên gia quốc phòng Renaud Girard cho là từ khi Tập Cận Bình sửa đổi Hiến Pháp để cầm quyền mãn đời, hủy bỏ chốt chận đề phòng tái diễn tình trạng nhũng lạm quyền thế thời Mao với cách mạng văn hóa, với Hồng vệ binh, Trung Quốc bị các nước láng giềng xem là mối đe dọa trực tiếp.

Ngày 19/05 vừa qua, có hai kết quả bầu cử rơi xuống cùng lúc và cùng ý nghĩa : Chiến thắng của thủ tướng Narendra Modi tại Ấn Độ và của thủ tướng Úc Scott Morrison tại Úc. Cả hai được bầu với cương lĩnh cứng rắn tuyệt đối với Bắc Kinh.

Một nước khác, Singapore, tuy nhỏ nhưng kiểm soát eo biển Malacca, với đa số dân là người Hoa nhưng không theo Trung Quốc. Singapore chọn theo liên minh bốn nền dân chủ Thái Bình Dương là Ấn, Nhật, Mỹ, Úc. Khu trục hạm Mỹ US Preble vừa đi ngang vùng bãi cạn Scaborough để chứng tỏ Hoa Kỳ không để cho Bắc Kinh thao túng biển Đông. Thái độ phô trương sức mạnh của Tập Cận Bình đã tạo phản ứng bất lợi cho Trung Quốc : thúc đẩy các quốc gia khu vực thắt chặt quan hệ truyền thống với đồng minh Hoa Kỳ.

Về kinh tế, thế giới tiến dần đến phân chia ảnh hưởng công nghệ cũng bất lợi cho Trung Quốc. Quyết định của Google lấy cớ tuân thủ sắc lệnh của tổng thống Donald Trump không chơi với Hoa Vi là một ví dụ điển hình. Trong cuộc đua công nghệ 5G, tập đoàn Samsung Hàn Quốc sẵn sàng trang bị cho Châu Á, tức đứng về phe phương Tây.

Tác giả kết luận : Để canh tân quốc gia, có một nguyên tắc mà Tập Cận Bình không hiểu, đó là phải biết gây cảm tình và cần có đối trọng quyền lực.

Công dân Châu Âu đã "hiểu" Trung Quốc

Một câu hỏi khác được đặt ra là liệu Châu Âu có đủ sức tự vệ chống tham vọng Trung Quốc hay chăng ? Le Figaro khá tin tưởng : Công dân Pháp đã hiểu sức mạnh và tham vọng của Trung Quốc khi đầu tư vào nước Pháp : 43% xem Trung Quốc là mối đe dọa. Trong mùa bầu cử Nghị Viện Châu Âu, tuy Trung Quốc không phải là chủ đề chính, đa số các ứng cử viên cũng bày tỏ lập trường qua các đề nghị ngăn chận ảnh hưởng của Trung Quốc.

Để được hiệu quả, Ủy Ban Châu Âu đã ban hành 93 biện pháp chống dumping hạ giá hàng xuất khẩu và 12 biện pháp chống tài trợ công ty, hai vũ khí trong chính sách cạnh tranh bất chính của Bắc Kinh.

Thông đồng với Nga : Địa chấn trong phe cực hữu Châu Âu

Mùa bầu cử Nghị Viện Châu Âu bất ngờ sôi động sau vụ lãnh đạo cực hữu của Áo phải từ chức chủ tịch đảng và ghế phó thủ tướng, vì bị tố cáo thông đồng với Nga. Le Monde phân tích các hệ quả trong bài "Địa chấn trong vụ tai tiếng Strach lan ra Châu Âu".

Đoạn băng video năm 2017, vừa được báo chí Đức phổ biến trong đó, Heinz Christian Strach, phó thủ tướng tương lai của Áo trao đổi với một phụ nữ mà ông tưởng là cháu của một tỷ phú Nga, hứa sẽ cho Nga những hợp đồng béo bở đổi lại đảng cực hữu nhận được tài trợ để tranh cử. Toàn thể 5 bộ trưởng và phó thủ tướng cực hữu từ chức.

Nhưng chấn động này không dừng lại ở Áo mà đã lan khắp Châu Âu. Quả bom rơi đúng vào lúc phe cực hữu Châu Âu đang lăm le "gây một cơn địa chấn chính trị" đêm 26/05. "Đại hội" toàn Châu Âu thứ Bảy 18/05 của phe cực hữu biến thành diễn đàn lên án "đồng minh Áo".

Le Monde dự báo, cho dù các kết quả thăm dò cho thấy phe cực hữu sẽ lên điểm, nhưng tai tiếng thông đồng với Nga của cực hữu Áo sẽ làm cho quan hệ giữa các phe chống Châu Âu sẽ yếu đi. Tác giả bài xã luận kêu gọi các nhà dân chủ Châu Âu tẩy chay các tổ chức nhân danh chủ quyền quốc gia nhưng lại nghe theo chỉ thị của Moskva hay của Steve Bannon, cựu cố vấn của Donald Trump.

Cũng liên quan đến vận động tranh cử Châu Âu, Le Figaro gián tiếp nhìn nhận trong cái rủi có cái may : Trong mối đe dọa của phe cực hữu bài Châu Âu, cuộc vận động cử tri được khởi sắc. Cụ thể là qua một loạt thăm dò thực hiện trong toàn thể 28 thành viên, 68% cử tri nhìn nhận là nhờ Liên Hiệp Châu Âu mà kinh tế của đất nước họ được cải thiện.

Kết quả này khiến cho không một đảng bài Châu Âu nào, cực hữu lẫn cực tả, đòi tổ chức trưng cầu dân ý về việc ra khỏi Liên Hiệp Châu Âu. Thế mà chỉ cách nay có ba năm, ít nhất 15 đảng muốn theo chân Brexit. Có lẽ bài học Anh Quốc đã làm cho đa số cử tri Châu Âu thấy mình cần được Liên Hiệp Châu Âu phối hợp bảo vệ chống làn sóng di dân, chống đe dọa từ các nước mạnh như Nga và Trung Quốc, bảo vệ các quyền tự do…

Tú Anh

Đông Âu : Vấn nạn đánh cắp tiền trợ cấp của Liên Hiệp Châu Âu

Trong những năm qua, ngày càng có nhiều vụ bê bối liên quan đến việc lãnh đạo nhiều nước Đông Âu đánh cắp tiền trợ cấp của Liên Hiệp Châu Âu dành cho các nước nghèo nhất Liên Âu.

Thủ tướng Hungary Viktor Orban trong một cuộc họp báo tại Budapest, ngày 02/05/2019. Con rể thủ tướng Orban từng dính líu vào một vụ bê bối liên quan đến quỹ hỗ trợ của Liên Hiệp Châu Âu. Reuters/Bernadett Szabo

Trong bài viết "Đông Âu : Bê bối đánh cắp tiền trợ cấp của Liên Hiệp Châu Âu", Jean Baptiste Chastand, đặc phái viên của Le Monde tại Bruxelles, và Blaise Gauquelin, thông tín viên khu vực Đông Âu của báo Le Monde tại Vienna, nhận định tất cả các đảng phái chính trị ở các nước Đông Âu đều dính dáng theo cùng một cách : hoặc các lãnh đạo, hoặc người thân của họ, lợi dụng các quỹ Liên Hiệp Châu Âu hỗ trợ phát triển cho khu vực nghèo nhất Liên Âu, trong khi các nhân vật quyền thế này vẫn ra sức chỉ trích nặng nề các định chế của Liên Hiệp, chẳng hạn tại các nước Hungary, Cộng hòa Czech, Romania …

Một chuyên gia về ngân sách của Liên Âu dành cho các nước Đông Âu cho biết tại các nước này, tham nhũng xảy ra rất nhiều và 2/3 số tiền đầu tư của Nhà nước là từ quỹ hỗ trợ của Liên Âu nên vụ tham nhũng nào cũng có dính tới tiền công quỹ của Châu Âu thì không có gì mới lạ, nhưng điểm mới là Châu Âu lo ngại rằng tư pháp các nước này không nỗ lực đấu tranh chống tệ nạn đó.

Lãnh đạo Ủy ban kiểm tra ngân sách ở Nghị Viện Châu Âu tại Strasbourg nhấn mạnh, chẳng hạn, tại Slovakia, hồi tháng 04/2019, chưởng lý đã phải từ chức sau khi phe đối lập tiết lộ quan chức này đã trao đổi 428 tin nhắn với nghi phạm vụ sát hại một nhà báo đang điều tra về việc người này biển thủ công quỹ Châu Âu. Còn tư pháp Hungary hồi năm 2018 đã "xếp xó" hồ sơ về vụ tham nhũng của con rể thủ tướng Victor Orban, cho dù Cơ quan chống gian lận của Liên Hiệp đã thu thập được nhiều chứng cứ.

Lãnh đạo Ủy ban kiểm tra ngân sách ở Nghị Viện Châu Âu tại Strasbourg nhận định "một số kẻ tội phạm đã cố đánh bại Châu Âu bằng chính vũ khí của Châu Âu", ý nói những người này đã dùng tiền của Liên Hiệp để củng cố quyền lực, đồng thời có các phát biểu mang tính dân tộc chủ nghĩa, nhất là tại Hungary và Romania.

Để khắc phục những hạn chế của Châu Âu trong việc điều tra và xử lý các vi phạm, theo sáng kiến của Ủy Ban Châu Âu, 22 nước thành viên Liên Âu hồi năm 2017 đã đồng ý thành lập Viện Công Tố Châu Âu trước năm 2020, định chế có quyền điều tra ở các nước thành viên. Tuy nhiên, Hungary và Ba Lan, hai nước được hưởng nhiều trợ cấp của Châu Âu lại không nằm trong nhóm 22 nước nói trên.

Thế nhưng, Le Monde vẫn tỏ ra lạc quan về nhiều dấu hiệu đáng khích lệ tại các nước. Chẳng hạn, tân tổng thống Slovakia đã hướng đến cuộc chiến chống tham nhũng trong chương trình tranh cử. Tại Bulgaria, một vị vụ trưởng cũng mới phải từ chức sau khi bị báo chí phanh phui vụ tham nhũng tiền của Liên Hiệp. Không có tiết lộ của báo chí Bulgaria, Bruxelles đã không thể phát hiện ra vụ việc kéo dài trong suốt nhiều năm.

Dân Châu Âu gắn bó với đồng euro hơn là Liên Hiệp Châu Âu

Vẫn liên quan đến Liên Âu, trong bài viết "Dân Châu Âu gắn bó với đồng euro hơn là với Liên Hiệp", báo Le Figaro cho biết theo kết quả khảo sát mà Viện thăm dò ý kiến Eurobaromètre tiến hành gần đây nhất (mùa thu năm 2018), 75% số người sống trong khu vực đồng tiền chung Châu Âu ủng hộ "một liên minh kinh tế và tiền tệ với một đồng tiền duy nhất - đồng euro". Trái lại, chỉ có 42% số người được hỏi (trong tổng số 27.400 người) có niềm tin vào Liên Hiệp Châu Âu, tỉ lệ đánh giá tích cực đối với chính phủ các nước chỉ đạt 35%.

Tỉ lệ người tín nhiệm đồng euro như vậy đạt mức cao kỷ lục kể từ khi đồng tiền chung Châu Âu ra đời vào năm 1999, chủ yếu vì ba lý do. Thứ nhất, đồng euro có thể cầm nắm được. Ai cũng có thể giữ đồng euro trong túi. Thứ hai là người tiêu dùng thấy đồng euro là phương tiện trao đổi hữu ích ở tầm quốc tế, nhất là trong bối cảnh người Châu Âu ngày càng quan tâm đến phương thức mua sắm trên mạng. Ưu điểm thứ ba là đồng euro bảo đảm cho sự ổn định trong thời buổi rối ren, từ Brexit đến cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung.

Tỉ lệ tín nhiệm đồng euro cao nhất ở ba nước Bỉ (84%), Đức (81%) và Hà Lan (80%). Ý đứng cuối bảng với tỉ lệ 63%. Theo Le Monde, tỉ lệ ủng hộ đồng euro ở một số nước như Áo, Ý thấp là do sự trỗi dậy của các đảng dân túy trong các kỳ bầu cử gần đây.

Nạn quấy rối trên mạng : Thông điệp ảo, nỗi đau thật

Trong lĩnh vực xã hội, báo công giáo La Croix chạy tít "Nạn quấy rối trên mạng internet, những cuộc đời bị phá hủy". Nạn quấy rối trên mạng internet ngày càng lan rộng, nhưng ngày càng khó để tư pháp có thể trừng phạt những người ẩn danh để lăng mạ người khác.

Trong bài viết "Nạn quấy rối trên mạng : Thông điệp ảo, nỗi đau thật", La Croix trích dẫn kết quả một cuộc thăm dò ý kiến do Viện IFOF công bố hồi tháng 02/2019, theo đó 8% người Pháp cho biết đã từng bị "công kích" nhiều lần trên mạng internet. Tỉ lệ này đối với thanh niên 18-24 tuổi là 22%.

Luật pháp quy định kể từ năm 2014 là hành vi quấy rối trên mạng internet bị xử phạt 3 năm tù. Nhưng trên thực tế, việc xét xử không đơn giản. Trong cả năm 2017, tư pháp Pháp chỉ xét xử được 17 vụ, vì rất khó xác định được những người ẩn danh trên mạng internet để quấy rối người khác. Nếu các trang mạng liên quan không chịu cung cấp địa chỉ IP của người bị tình nghi, thì các cuộc điều tra bị bế tắc.

Các nạn nhân cũng có quyền báo cáo về những đăng tải trái pháp luật nhắm tới họ, để nhà quản trị mạng xã hội rút những tin nhắn đó. Tuy nhiên, không phải lúc nào yêu cầu của họ cũng được các trang mạng đáp ứng. Sau vụ khủng bố Christchurch, các tập đoàn GAFA đã chấp nhận xóa các nội dung "mang tính khủng bố và cực đoan bạo lực" mà không làm điều tương tự với các đăng tải mang tính thù hằn, điều đó có nghĩa là sẽ rất khó giải quyết vấn nạn quấy rối trên mạng xã hội.

Tại Pháp, dân biểu đảng Cộng Hòa Tiến Bước (LREM) của tổng thống Pháp Macron, bà Laetitia Avia, đề xuất dự luật với nhiều giải pháp được hy vọng là sẽ góp phần giải quyết nạn quấy rối trên mạng xã hội : Các mạng xã hội phải cung cấp cho các nhà điều tra danh tính cư dân mạng bị tình nghi, xóa mọi nội dung kích động thù hận trong vòng 24 tiếng đồng hồ, nếu không sẽ bị phạt. Dân biểu Avia cũng đề nghị thành lập một viện công tố đặc trách vấn đề này.

La Croix nhấn mạnh đến tầm quan trọng của công tác giáo dục, bởi vì "Internet là một cuộc sống thực. Những gì được nói trên mạng xã hội không chỉ trôi đi nhẹ nhàng, mà có thể phá hủy nhiều cuộc đời".

JFK8 - kho hàng tự động hóa hiện đại nhất của Amazon

Trong phóng sự "New York : Hàng chục ngàn rô bốt trong kho hàng của Amazon", phóng viên Vincent Fagot của báo Le Monde giới thiệu với độc giả JFK8, một trong những kho hàng hiện đại nhất của Amazon. Nằm ở New York, rộng 80.000m2, đây là nơi trung chuyển hàng trăm ngàn sản phẩm mà người dân New York đặt mua mỗi ngày. Nhân vật trung tâm tại kho hàng JFK8 là các rô bốt. JFK8 là 1 trong 126 kho hàng của Amazon đã được tự động hóa. Sắp tới, tại Pháp, Amazon cũng có một kho hàng tương tự tại vùng Essonne, ngoại ô Paris.

Các kho hàng tự động hóa giữ vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển của Amazon, cho phép giao hàng cho khách nhanh nhất có thể. Việc sử dụng rô bốt trong các kho hàng của Amazon bắt đầu từ năm 2012 và ngày càng được mở rộng. Trái với phương thức truyền thống là các nhân viên làm việc tại kho phải tự đi đến từng kệ hàng để tìm sản phẩm đem đi đóng gói, dán nhãn, thì tại kho JFK8, rô bốt dịch chuyển cả kệ hàng đến tận chỗ viên ngồi, họ chỉ việc đóng gói và dán nhãn. Các rô bốt được lập trình để tìm ra con đường ngắn nhất để đi mà không va chạm vào nhau.

Hãng tin Reuters gần đây cho rằng việc sử dụng rô bốt trong các kho hàng của Amazon có thể khiến 13.000 nhân viên mất việc làm. Tuy nhiên, tập đoàn Mỹ khẳng định việc sử dụng công nghệ cho phép cải thiện điều kiện an toàn lao động cho nhân viên, rút ngắn thời gian giao hàng cho khách, giúp cho hệ thống của Amazon đạt hiệu quả hơn.

Một trong những lãnh đạo của Amazon Robotics còn cho biết nếu hồi năm 2012, Amazon chỉ sử dụng 300.000 lao động, thì nay con số này đã tăng lên thành 670.000 người, đông nhất thế giới. Trong tương lai, các rô bốt sẽ được sử dụng trong nhiều hoạt động khác của Amazon, chẳng hạn tập đoàn đã cho ra đời cửa hàng Amazon Go đầu tiên ở New York : cửa hàng đầu tiên không có nhân viên, tất cả mọi việc trong cửa hàng đều do rô bốt đảm nhiệm.

Trang nhất các báo Pháp

Nhiều tờ báo Pháp hôm nay hướng sự chú ý đến kỳ bầu cử Nghị Viện Châu Âu. Báo kinh tế Les Echos chạy tựa trang nhất : "Bầu cử Nghị Viện Châu Âu : Macron phản công những người có tư tưởng dân tộc". Le Monde ra sạp sớm từ chiều thứ Bảy 18/05 nói đến "34 danh sách, 34 chương trình. Hướng dẫn bầu chọn". Tại Pháp, bầu cử được tổ chức vào ngày 26/05, với tổng cộng 34 danh sách tham gia tranh cử để bầu 79 nghị sĩ cho Nghị Viện Châu Âu. Còn báo Libération quan tâm đến những nỗ lực của các đảng phái cánh tả nhằm thu hút cử tri qua hàng tựa "Các đảng cánh tả : Chiến dịch vì sự sống còn".

Báo Le Figaro trở lại với cuộc tranh luận gay gắt về việc duy trì tình trạng sống thực vật trong trạng thái "ý thức tối thiểu" của Vincent Lambert, sau khi người này rơi vào hôn mê sâu hồi năm 2008. Tờ báo chạy tựa : "Những cảm xúc trước khi ngưng hẳn việc chăm sóc cho Vincent Lambert".

Thùy Dương

Trung Quốc và Hoa Kỳ lao vào một cuộc chiến tranh lạnh kiểu mới

Cuộc đọ sức thương mại Mỹ - Trung đột ngột trở nên gay gắt dĩ nhiên đã được các tuần báo hết sức chú ý.

Trang bìa tuần báo The Economist : "Một cuộc chiến tranh lạnh kiểu mới". Capture d'ecran Youtube.

Tuần báo Anh The Economist số ghi ngày 18/05/2019 mở hồ sơ đặc biệt về cuộc tranh chấp này với hàng tựa ở trang bìa "Trung Quốc đấu với Mỹ : Một cuộc chiến tranh lạnh kiểu mới - China vs America : A new kind of cold war".

Phải nói là hồ sơ đặc biệt của The Economist rất súc tích, bao gồm 9 bài phân tích và mở đầu bằng một bài xã luận trong đó tuần báo Anh cho rằng vấn đề là làm thế nào để quản lý sự cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa Hoa Kỳ và một Trung Quốc đang trỗi dậy.

Tờ báo giải thích : thương mại chỉ là một phần trong các vấn đề tranh chấp giữa hai cường quốc, trải rộng từ các linh kiện bán dẫn cho đến tàu ngầm, từ các bộ phim bom tấn cho đến thám hiểm mặt trăng. Trước đây, hai siêu cường đã tìm kiếm một hình thức giao dịch cả hai bên cùng có lợi, nhưng ngày nay, tình hình đã trở thành "tôi thắng thì anh phải thua".

Nói cách khác, hoặc là Trung Quốc bị đánh quỵ và sẽ phải tuân theo trật tự của Mỹ ; hoặc là Mỹ phải khiêm tốn rút lui ra khỏi khu vực phía tây Thái Bình Dương. Có thể nói đây là một kiểu chiến tranh lạnh mới, trong đó hầu như sẽ không có kẻ chiến thắng.

Trong thời gian gần đây, theo tuần báo Anh, quan hệ giữa hai siêu cường đã trở nên tồi tệ. Mỹ phàn nàn rằng Trung Quốc đang vươn lên vị trí hàng đầu bằng cách gian lận, đánh cắp công nghệ, cũng như bằng cách phô trương sức mạnh ở Biển Đông hay bắt nạt các nền dân chủ như Canada và Thụy Điển. Trung Quốc bị cáo buộc là mối đe dọa cho hòa bình thế giới.

Về phần Trung Quốc, nước này đang bị kẹt giữa giấc mơ giành lại vị trí xứng đáng ở Châu Á và nỗi lo sợ rằng nước Mỹ, vì mệt mỏi và ghen tị, không thể chấp nhận đà đi xuống của chính mình, sẽ ngăn chặn sự trỗi dậy của Trung Quốc.

Mỹ muốn cô lập Trung Quốc nhưng không dễ

Đối với The Economist, nguy cơ thảm họa sắp diễn ra đang hiển hiện. Dưới thời các hoàng đế Kaiser, đế quốc Phổ đã lôi thế giới vào chiến tranh ; Mỹ và Liên Xô trước đây như đã đùa với thảm họa nguyên tử. Ngay cả trong trường hợp Trung Quốc và Mỹ ngừng xung đột, thế giới sẽ phải gánh chịu hậu quả do việc tăng trưởng chậm lại và các vấn đề tồn tại khác do sự thiếu hợp tác giữ hai nước lớn.

Mong muốn của Mỹ là cô lập được Trung Quốc như họ đã từng làm với Liên Xô trước đây. Vấn đề là vào thời điểm đó, giao thương Hoa Kỳ - Liên Xô là 2 tỷ đô la một năm, thì ngày nay, giao thương Mỹ - Trung Quốc cũng là 2 tỷ đô la, nhưng là một ngày ! Bên cạnh đó, nền kinh tế của hầu hết đồng minh của Mỹ ở Châu Á và Châu Âu đều lệ thuộc vào việc buôn bán với Trung Quốc.

The Economist kết luận : Cả hai bên cần cảm thấy an toàn hơn, nhưng cũng phải học cách sống chung trong một thế giới không tin tưởng lẫn nhau lắm. Không nên nghĩ rằng đạt được điều đó sẽ dễ dàng hoặc nhanh chóng.

Tâm lý nghi kỵ Trung Quốc tăng cao tại Mỹ

Như nói ở trên, hồ sơ đặc biệt của The Economist về căng thẳng Mỹ-Trung phân tích hầu như mọi khía cạnh của cuộc đọ sức, từ kinh tế, thương mại, cho đến văn hóa, xã hội, và kể cả quân sự.

Bài "Nhìn từ Washington" chẳng hạn nêu bật đồng thuận trong chính giới Mỹ về mối đe dọa Trung Quốc. Những cáo buộc theo đó Trung Quốc đã có những hành vi trộm cắp và làm gián điệp nhắm vào Mỹ đã làm cho dư luận cứng rắn hơn với Bắc Kinh.

Một ví dụ cụ thể của thái độ nghi kỵ gia tăng được ghi nhận trong bài "Xuống nông trại : Tại sao Iowa là nơi Tập Cận Bình ưa thích ở Mỹ". Ngay tại bang nổi tiếng có cảm tình dành cho ông Tập Cận Bình, thái độ đối với Trung Quốc cũng đang thay đổi.

Ở chiều ngược lại, trong bài "Nhìn từ Bắc Kinh : Đồng sàng dị mộng", tuần báo Anh cho thấy là người Trung Quốc càng lúc càng cay đắng hơn đối với người Mỹ, nhiều quan chức đã tỏ thái độ thất vọng vì Donald Trump.

Một hậu quả được tuần báo Anh nêu bật trong bài "Thuyền chậm : Người Mỹ và Trung Quốc bình thường có dấu hiệu đang rời xa nhau". Trao đổi văn hóa và giáo dục Mỹ-Trung không còn khởi sắc như trong những năm trước đây…

Tham vọng quân sự của Bắc Kinh : Đẩy Mỹ ra khỏi vùng Tây Thái Bình Dương

Lãnh vực quân sự dĩ nhiên cũng được chú ý. Trong bài có tựa đề rất lạ "Phát triển quân sự : Các khoảnh khắc Sputnik", The Economist không ngần ngại cảnh báo rằng "quan hệ quân sự giữa Mỹ và Trung Quốc cần đến các quy tắc" để quản lý tốt các trường hợp đối đầu ngoài ý muốn.

Giải thích về tựa đề bài viết, tuần báo Anh nhắc lại rằng chính việc Liên Xô phóng thành công vệ tinh đầu tiên quay quanh Trái đất, Sputnik 1 vào năm 1957 đã gây ra một cuộc khủng hoảng niềm tin ở người Mỹ, thúc đẩy nước này vươn lên mạnh mẽ thêm về quân sự để giành lại thế thượng phong. Hiện nay Mỹ cũng đang bị một cuộc khủng hoảng niềm tin trước đà trỗi dậy của Trung Quốc, nhưng nguyên nhân không còn là duy nhất một khoảnh khắc Sputnik mà là nhiều vụ nhỏ hơn liên tiếp.

Các lực lượng vũ trang Trung Quốc đang bắt kịp nhanh chóng Quân Đội Mỹ. Trung Quốc đã thay thế kho vũ khí cũ kỹ của Liên Xô bằng các chiến đấu cơ và chiến hạm tiên tiến. Họ đã đầu tư vào các tên lửa chống hạm và các đội tàu ngầm để ngăn chặn sự can thiệp của Mỹ vào vùng biển Trung Quốc. Bắc Kinh cũng củng cố các hòn đảo nhỏ và rạn san hô trong vùng biển tranh chấp ở Biển Đông bằng tên lửa, radar và phi đạo…

Và điểm nóng quân sự khẩn cấp nhất đối với Hoa Kỳ không còn là Đài Loan nữa. Báo cáo mới đây của Mỹ về sức mạnh quân sự của Trung Quốc nêu rõ thái độ quan ngại của giới hoạch định chính sách Hoa Kỳ trước những nỗ lực của Bắc Kinh nhằm đẩy Mỹ ra khỏi các vùng biển quanh Trung Quốc, thậm chí ra hẳn bên ngoài chuỗi đảo đầu tiên từ Nhật Bản lên đến Đài Loan.

Phi cơ và chiến hạm Mỹ thường xuyên sử dụng các quyền hợp pháp để vượt qua Biển Đông. Điểm đáng lo ngại là các phản ứng của Trung Quốc trước các hành động của Mỹ có thể leo thang một cách khó lường.

Kinh tế : Vũ khí hủy diệt hàng loạt của Trump

Tuần báo Pháp Courrier International cũng dành hồ sơ chính cho tình hình Hoa Kỳ, với một câu hỏi rất khiêu khích làm tựa trang bìa : "Giả sử nước Mỹ trở thành xã hội chủ nghĩa thì sao ?.

Tại Mỹ, chiến dịch tranh cử tổng thống vào tháng 11 năm 2020 đã bắt đầu, và cánh tả Mỹ, do các gương mặt tiêu biểu như Alexandria Ocasio-Cortez và Bernie Sanders dẫn đầu, dường như đang khởi sắc trở lại. Tuần báo Pháp đã trích dịch các bài phân tích trên báo chí Anh Mỹ về vấn đề này.

Hồ sơ của Courrier International đặc biệt chú ý đến các động thái ngoại giao của Mỹ thời chiến tranh thương mại Mỹ - Trung. Lý thú nhất có lẽ là bài "Kinh tế, vũ khí hủy diệt hàng loạt" đăng trên nhật báo Mỹ Wall Street Journal, nhận thấy chính quyền Donald Trump dùng sức mạnh kinh tế của Mỹ để áp đặt quan điểm chính trị của Washington với các nước khác, không những với Trung Quốc, Venezuela đã đành, mà cả với các đồng minh. Theo tác giả bài báo, khi làm như vậy, Hoa Kỳ có thể thúc đẩy mọi người liên minh chống lại Mỹ.

Courrier International cũng trích dịch một bài viết khác về ngoại giao đăng trên tờ New York Times ghi nhận : "Bắc Triều Tiên, Iran, Venezuela : Trump nhân rộng các cuộc khủng hoảng". Tổng thống Mỹ đã liên tục khởi động các trận chiến ngoại giao chống lại một số chế độ trên hành tinh. Vấn đề là các hành động này không cho thấy một tầm nhìn chiến lược dài hạn.

Trong số các hồ sơ nóng, có vấn đề Trung Đông với căng thẳng đang leo thang giữa Mỹ và Iran. Trong bài "Trump trên đường chiến tranh với Iran", tạp chí Mỹ Foreign Policy, được Courrier International trích đăng, đã lo ngại rằng dưới ảnh hưởng của các cố vấn diều hâu đang bao quanh ông, cũng như thói quen dùng những lời lẽ hiếu thắng, tổng thống Mỹ có nguy cơ vô tình gây ra một cuộc chiến tàn khốc chống lại chế độ Iran.

Riêng về chính sách Bắc Triều Tiên của chính quyền Donald Trump, Courrier International đã trích dịch một bài viết trên tờ Kyunghyang Shinmun tại Seoul mang tựa đề lơ lửng "Chừng nào mà tên lửa của Bắc Triều Tiên không đe dọa Hoa Kỳ...". Tờ báo đã tỏ thái độ phẫn nộ trước điều được cho là quan điểm ích kỷ của Washington trong hồ sơ hạt nhân Bắc Triều Tiên, chỉ nghĩ đến lợi ích của Mỹ mà thôi.

Lãnh đạo cực hữu Ý Salvini, nhân vật mạnh mới của Châu Âu

Với chiến dịch vận động tranh cử vào Nghị Viện Châu Âu đang diễn ra tại các nước thành viên Liên Hiệp Châu Âu, không hẹn mà gặp, hai tuần báo Pháp Le Point và L’Obs đều dành trang bìa và hồ sơ chính cho các phong trào dân túy Châu Âu.

Với trang bìa mang tựa lớn "Salvini, nhân vật mạnh mới của Châu Âu" trên nền ảnh chân dung của đương kim bộ trưởng nội vụ Ý, Le Point đã dành một hồ sơ 12 trang cho điều được tạp chí mệnh danh là một "liên minh quốc tế không thể tưởng tượng nổi của các thành phần dân tộc chủ nghĩa", kết hợp từ Le Pen tại Pháp, Orban tại Hungary, cho đến Steve Bannon tại Mỹ.

Le Point đã dành trọn 6 trang bài để nói về Matteo Salvini, gương mặt tiêu biểu của xu hướng này tại Tây Âu. Độc giả sẽ biết được là chính khách người Ý này từng mặc áo T-shirt mang dòng chữ "Giáo hoàng của tôi là Benedicto", cũng nhắc đến "Thánh Gioan Phao Lồ Đệ Nhị", nhưng ông không mấy ưa thích giáo hoàng Francis đương nhiệm, bị ông cho là một người thiên tả bảo vệ nhập cư.

Tạp chí Pháp đặc biệt lưu ý đến việc dù không phải là tổng thống hay thủ tướng của nước Ý, nhưng Salvini luôn chiếm lĩnh trang bìa các tạp chí Pháp, Anh, Đức. Và khi được mời giải thích vì sao ông lại thu hút sự chú ý của quần chúng, ông đã trả lời : "Tôi không biết nữa, tôi không giải thích được. Có lẽ lúc này là một thời đại mà người ta cần những con người thật, không dựa dẫm vào giới kỹ trị, không triết lý viển vông, tôi sử dụng ngôn ngữ của những con người thật."

Dù sao thì quyển sách ghi lại những cuộc nói chuyện với bộ trưởng Ý hiện là sách bán chạy số 1 trên trang mạng Amazon tại Ý.

Dân túy là một dịch bệnh chết người đang lây lan

Cũng đề cập đến các phong trào dân túy ở Châu Âu, nhưng tạp chí L’Obs nhấn mạnh hiện tượng "lây lan" của một "bệnh dịch chết người". Tuần báo Pháp theo xu hướng thiên tả đã chạy tựa lớn trên trang bìa "Sống trong chủ nghĩa dân túy", kèm theo lời giải thích : "Ý, Ba Lan, Hungary… Chuyến du hành qua những vùng Châu Âu đã chuyển hướng".

Trong một hồ sơ dài 15 trang, L’Obs không ngần ngại so sánh chủ nghĩa dân túy với một "dịch bệnh chết người", đã "lây nhiễm cho 150 triệu người Châu Âu". Tạp chí ghi nhận : "Hàng triệu người Châu Âu hiện nằm dưới sự cai quản của các lãnh đạo dân túy. Một số đã thích nghi, nhưng một số khác thì kháng cự lại mô hình độc đoán mới này".

Tạp chí Pháp nhắc lại rằng dịch dân túy đã thâm nhập Hungary vào năm 2010, rồi lan sang Ba Lan, Áo, và Ý vào năm 2018. Triệu chứng đã xuất hiện tại Bulgaria. Căn bệnh này, theo L’Obs, chính là mô hình chính phủ dân túy do tổng thống Nga Vladimir Putin sáng chế, một "nền dân chủ phi tự do", một chế độ bảo thủ và dân túy, có khuynh hướng độc tài nhưng "cố tìm tính chính đáng qua các thùng phiếu".

Tạp chí L’Obs đã đi điều tra tại Hungary, Ba Lan, Ý, nhưng cũng không quên nước Pháp với ví dụ của Robert Ménard ở Béziers.

Dân túy cũng nằm trong lãnh vực kinh tế, đặc biệt là ở Hungary : Công ty Điện Lực Pháp EDF, Hãng Chèque Déjeuner (chuyên cung cấp phiếu ăn trưa)… và các công ty Pháp hoạt động trong các lãnh vực mà đảng cầm quyền Fidesz tại Hungary xem là quan trọng để giữ vị trí lãnh đạo – năng lượng, viễn thông, phân phối, tài chính, đều đã bị đuổi khỏi đất nước này. Tập đoàn siêu thị Pháp Auchan cũng biết là đang trong tầm ngắm của chính quyền.

Và cũng như Trump, chính sách kinh tế của thủ tướng Orban tại Hungary đã cho thấy kết quả : "Tăng trưởng tốt đẹp, nợ công giảm, thất nghiệp hầu như số không, kiểm tra thuế cho phép thu tiền về cho quỹ nhà nước, đầu tư dễ dàng, thuế 9% rất thuận lợi đối với các công ty và thuế duy nhất 15% đánh trên thu nhập được dân chúng hoan nghênh".

Trong lúc đó tại Ba Lan, chính quyền dân túy lại kêu gọi sử dụng bạo lực đối với đối lập. Theo L’Obs, đảng PiS đang cầm quyền chọn lấy một đối thủ cần triệt hạ, tìm cách hạ uy tín đối thủ đó rồi bêu ra làm mồi kích động nỗi tức giận của dân chúng. Một chính khách đối lập Ba Lan, bà Agnieszka Pomaska, thuộc đảng Cương Lĩnh Công Dân đã tố cáo : "Họ đã chia Ba Lan làm hai : một bên là người Ba Lan tốt, những người yêu nước và bên kia là kẻ xấu, kẻ phản bội".

Một nạn nhân điển hình : Thị trưởng Gdansk Pawel Adamowicz, thuộc phe đối lập, đã bị đâm chết trước hàng trăm người ngày 13/01 vừa qua.

Chất độc Facebook

Khác với các đồng nghiệp, L’Express đã dành trang bìa cho "Chất độc Facebook" và một hồ sơ dài 13 trang để giải mã những "lời nói dối" của Facebook.

Trả lời tạp chí Pháp, Aaron Greenspan, bạn học cũ tại Harvard của chủ nhân Facebook Mark Zuckerberg, đã tố cáo : "Mark đã xây dựng một doanh nghiệp dựa trên 15 năm dối trá".

L’Express nhắc lại rằng trong một báo cáo công bố vào tháng Giêng năm 2019, Greenspan, người từng cáo buộc Zuckerberg đã cướp mất khái niệm Facebook của anh, ước tính rằng hơn một nửa trong số 2,38 tỷ người dùng mạng là người giả. Đối với Greenspan, tỷ lệ tài khoản Facebook giả mạo có thể lên đến 63%.

L’Express trích lời Nicolas Chagny, chủ tịch Internet Society France, một tổ chức phi chính phủ "bảo vệ quyền của người dùng Internet" cho rằng : "Trước đây, để đo lường số lượng khán giả, người ta sử dụng các định chế bên ngoài công ty. Tuy nhiên ngày nay, những tập đoàn khổng lồ như Facebook tự mình sản xuất ra số liệu, họ vừa đá bóng, vừa thổi còi".

Trọng Nghĩa

Nguồn : RFI, 19/05/2019

Venezuela, Iran, Hoa Vi... : Hoa Kỳ "tả xung hữu đột"

Cuộc đối đầu với Iran, Sự can dự vào khủng hoảng chính trị Venezuela, Cuộc thương chiến với Trung Quốc liên quan đến số phận của Hoa Vi… Các bài viết trên các nhật báo lớn của Pháp số ra ngày 17/05/2019 mang đến cho độc giả hình ảnh một nước Mỹ thời Donald Trump đang "tả xung hữu đột" trên nhiều mặt trận.

Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton (trái) và ngoại trưởng Mike Pompeo, hai "thầy dùi" ở Nhà Trắng ? Reuters/Leah Millis/

Ván cờ Venezuela : Hoa Kỳ ở thế bí ?

Thương chiến Mỹ - Trung đang hồi "bất phân thắng bại", nhưng hiện tại lợi thế nghiêng về phía Hoa Kỳ. Mặt trận Trung Đông căng thẳng leo thang rủi ro Hoa Kỳ gánh lấy thiệt hại không phải là nhỏ. Nhưng riêng tại bàn cờ Venezuela, rõ ràng "Hoa Kỳ đã rơi vào bế tắc", xã luận của Le Monde khẳng định.

"Bế tắc" là vì chính quyền Donald Trump, đặc biệt là ông John Bolton, cố vấn an ninh quốc gia đã sai lầm khi xem thường đối thủ Nicolas Maduro. Ông đánh giá thấp khả năng kháng cự của vị tổng thống bị nhiều nước phản đối. Sai lầm đó thể hiện rõ qua biến cố ngày 30/04/2019.

Lời kêu gọi nổi dậy, thực hiện "Cuộc phản công cuối cùng" của lãnh đạo đối lập Juan Guaido đã bị thất bại. Điều mỉa mai là ông Guaido – tổng thống tự phong của Venezuela – được hơn 50 nước trên thế giới, trong đó có Mỹ và nhiều nước Châu Âu công nhận tính chính đáng.

Những ai hứa hẹn bỏ rơi Nicolas Maduro mà ông Juan Guaido ngây thơ tin tưởng đã đổi ý vào giờ chót và quân đội thì vẫn trung thành với chế độ Maduro. Trong khi đó, gương mặt đối lập Leopoldo Lopez, được một số binh sĩ đào ngũ cứu thoát thì vội vã chạy vào đại sứ quán Tây Ban Nha xin tị nạn.

Ngày hôm sau, Maduro diễu hành cùng với quân đội trên đường phố, để rồi sau đó vài ngày cho bắt giam cánh tay đắc lực của Juan Guaido, phó chủ tịch Quốc hội Edgar Zambrano.

Nói tóm lại, Maduro vẫn "bình chân như vại". Còn John Bolton, vị cố vấn hiếu chiến của tổng thống Mỹ thì "như điên như dại", đã lần lượt đăng tên những nhân vật của chế độ Maduro từng có kế hoạch đào tẩu trên mạng Twitter. Ông còn khẳng định bản thân tổng thống Maduro đã có ý định chạy trốn sang Cuba trước khi được Nga thuyết phục ở lại.

Tuy nhiên, theo Washington Post được Le Monde trích dẫn, dường như tổng thống Mỹ không hài lòng về thái độ hung hăng này của ông John Bolton trong hồ sơ Venezuela, ông cho rằng đã không được cố vấn đúng đắn, dẫn đến việc đánh giá sai lầm về sự trường tồn của chế độ Maduro.

Nếu như "Nga không có nhu cầu can dự vào Venezuela" theo như khẳng định của tổng thống Mỹ Donald Trump sau cuộc nói chuyện qua điện thoại với đồng nhiệm Nga, thì Hoa Kỳ cũng không có ý định phiêu lưu quân sự vào đất nước Nam Mỹ, trong bối cảnh cuộc đối đầu Mỹ - Iran lớn chưa từng có đang diễn ra.

Do vậy, Le Monde cho rằng, giờ để thoát khỏi ngõ cụt, trong khi người dân rơi vào tình cảnh khốn cùng, phải bỏ xứ tha hương, đối lập và chế độ Maduro chỉ còn giải pháp duy nhất là nối lại đối thoại, tiến hành chuyển tiếp chính trị thông qua con đường bầu cử mới mà không cần đến sự can dự của nước ngoài.

Vùng Vịnh : Trò cược nguy hiểm của Donald Trump

Liên quan đến căng thẳng Mỹ - Iran, nhà bình luận Alain Franchon, trên báo Le Monde có bài cảnh báo đề tựa "Trump ở trong Vùng Vịnh : mối nguy hiểm". Theo ông thông thường, chiến tranh phát sinh là vì sự hiểu lầm.

Hiện nay, tại Vùng Vịnh, Mỹ và Iran đang có nguy cơ tiến gần đến sự hiểu lầm. Hồi đầu tuần, bốn tàu chở dầu, trong đó có hai tầu mang cờ Saudi Arabia, đã bị tấn công ở ngoài khơi Foujeyra, thuộc Các Tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất và nước này đã cáo buộc Iran. Chưa rõ ai thủ phạm, nhưng người ta biết rằng Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất là đồng minh của Saudi Arabia, Hoa Kỳ và cả ba nước này đều thù ghét Iran. Chính quyền Tehran bác bỏ mọi cáo buộc, nhưng phiến quân sắc tộc Houthi, Yemen, được Iran ủng hộ lại thừa nhận đã phá một đường ống dẫn dầu của Saudi Arabia.

Điều đáng chú ý là vài ngày trước đó, ngoại trưởng và bộ trưởng Quốc Phòng Hoa Kỳ cảnh báo là Washington sẽ đáp trả mọi hành động tấn công nhắm vào lực lượng Mỹ và đồng minh trong khu vực. Ngày 14/05, báo New York Times cho biết là trong một cuộc họp gần đây của Hội đồng An ninh Quốc gia, chính quyền Trump đã bàn tới việc đưa 120 ngàn binh sĩ sang Trung Đông. Chính quyền Tehran đe dọa sẵn sàng phong tỏa eo biển Hormuz, nằm trên tuyến đường cung ứng một khối lượng lớn nhiên liệu của thế giới.

Để thực hiện chiến lược gây sức ép với Iran, Donald Trump thắt chặt quan hệ với thủ tướng Israel Benyamin Netanyahou và thái tử kế vị Saudi Arabia Mohammed Bin Salman. Bộ ba này lại được bổ sung thêm hai "thầy dùi" hiếu chiến, nguy hiểm là ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo và cố vấn an ninh quốc gia John Bolton, không giấu diếm ý định thay đổi chế độ tại Tehran. Ý đồ này của ngoại trưởng và cố vấn an ninh Hoa Kỳ có thể đẩy Iran đi đến phạm sai lầm và làm bùng nổ chiến tranh.

Trump không muốn đối đầu quân sự với Iran vì ông được bầu lên với cam kết rút quân ra khỏi vùng Trung Đông, nhưng đáng ngại là hai "phò tá" hiếu chiến, Mike Pompeo và John Bolton. Iran cũng không muốn đối đầu quân sự với Hoa Kỳ, nhưng ai có thể bảo đảm là đồng minh của Tehran, lực lượng Houthi ở Yemen, có cùng quan điểm với nước này ?

Đối với Alain Franchon, tổng thống Donald Trump, tỉ phú địa ốc, người luôn tự vỗ ngực là nhà thương thuyết tài giỏi, đã đặt mức cá cược rất cao trong hồ sơ Iran. Có thể là cách làm này của Trump mang lại hiệu quả trên thị trường địa ốc New York nhưng không thể áp dụng trong chính trị quốc tế. Trong lĩnh vực này, tốt hơn hết là đừng để ai mất mặt, cho dù đó là Trung Quốc, Iran hay Bắc Triều Tiên.

Mỹ và Iran đối đầu, Iraq "đu dây"

Ngạn ngữ có câu "Trâu bò húc nhau, ruồi muỗi chết". Trong cuộc đọ sức giữa Iran và Mỹ này, bất hạnh thay Iraq phải đóng vai "ruồi muỗi". Báo Le Monde cho biết "Iraq, trong tâm bão cuộc đọ sức giữa hai nước đỡ đầu, Hoa Kỳ và Iran".

Sau khi ngầm hợp tác chống Daesh, Mỹ và Iran quay lại đối đầu nhau, lao vào một cuộc chiến khác : Tranh giành ảnh hưởng tại Iraq. Theo Le Monde, chính quyền Washington thực hiện chính sách "áp lực tối đa" với Iran còn vì hai mục tiêu khác : Thứ nhất là gây sức ép buộc Baghdad phải hạn chế giao thương với quốc gia láng giềng Iran, đối tác kinh tế không thể thiếu trong nhiều lĩnh vực chủ chốt của nước này. Thứ hai là nhằm giảm bớt tầm ảnh hưởng của phe dân quân tự vệ hệ phái Shia thân Iran ngay trong lòng bộ máy an ninh của Iraq.

Phe này đã gia tăng thế lực tại Nghị Viện trong kỳ bầu cử Quốc hội hồi tháng 5/2018 và liên tiếp có những lời lẽ khiêu khích chống lại Hoa Kỳ nhưng đã không thành lập được một liên minh đa số để buộc Mỹ phải rút hết số 5.200 quân ra khỏi lãnh thổ.

Làm thế nào giữ được thế cân bằng giữa hai cường quốc ? Đây sẽ là một bài toán khó cho thủ tướng Iraq, Adel Abdel Mahdi, vốn có chủ trương "ôn hòa". Bởi vì "phạm vi hoạt động của ông hạn hẹp. Ông không thể áp đặt phe dân quân tự vệ vì lợi ích của đất nước và giữ Iraq ở thế trung lập" như nhận định của ông Hosham Dawood, trường Ecole des hautes etudes en sciences sociales (EHESS) với báo Le Monde.

Hoa Vi : Quá mạnh để mà "đáng bị trừng phạt"

Cuộc thương chiến Mỹ - Trung đang đến hồi cao trào. Tổng thống Mỹ ngày 15/05/2019 ký sắc lệnh cấm các tập đoàn Mỹ trang bị các linh kiện viễn thông của những công ty nước ngoài nào "đe dọa an ninh" nước Mỹ. Bộ Thương mại Hoa Kỳ còn đưa Hoa Vi và 70 chi nhánh của tập đoàn viễn thông Trung Quốc này vào "danh sách đen".

Đây cũng là chủ đề thời sự quốc tế được các nhật báo Pháp bàn tán sôi nổi nhất. "Trump cấm Hoa Vi tại Hoa Kỳ", "Hoa Vi và Bắc Kinh trong tầm ngắm của Trump", hay "Donald Trump trừng phạt Hoa Vi và tái khởi động căng thẳng với Bắc Kinh" lần lượt là tựa các bài viết trên Le Monde, Libération và Le Figaro.

Le Monde cho biết Bắc Kinh ngay sau đó đã có phản ứng. Tập đoàn viễn thông Trung Quốc lên án "quyết định cấm này là phi lý". Tuy nhiên, theo Hoa Vi, tác động của sắc lệnh này chỉ mang tính biểu tượng nhiều hơn là kinh tế. Doanh thu của tập đoàn chủ yếu được thực hiện ở Châu Á và Châu Âu. Thị trường Hoa Kỳ chỉ chiếm có 6,6% thị phần. Nhưng tập đoàn Trung Quốc này đang phải đối mặt với làn sóng nghi kỵ ngày càng lớn trong bối cảnh cuộc đua 5G đã khởi động tại nhiều nước Châu Âu.

Về điểm này, Le Figaro không có cùng quan điểm với Le Monde. Nhật báo thiên hữu lưu ý khi một tập đoàn nào bị đưa vào "danh sách đen", hay còn được biết đến dưới cái tên "danh sách án tử" do Văn phòng Công Nghiệp và An Toàn, thuộc bộ thương mại quản lý, chính phủ Mỹ trên nguyên tắc có thể bóp nghẹt tập đoàn này.

Chính quyền Washington còn có thẩm quyền ngăn chặn tập đoàn đó mua các linh kiện hay sử dụng các bằng sáng chế từ các nhà cung cấp thiết bị Mỹ. Không có công nghệ Intel, Qualcomm, Micron Technology hay như Google mà phần mềm Android cần đến để vận hành các điện thoại thông minh Hoa Vi, tập đoàn viễn thông Trung Quốc có nguy cơ không thể tồn tại.

Mỗi năm Hoa Vi mua khoảng 11 tỷ đô la trang thiết bị khác nhau từ 33 nhà cung cấp Mỹ. Do vậy, hậu quả của tình trạng tê liệt này có nguy cơ thêm trầm trọng cho các khách hàng của Hoa Vi trên toàn thế giới. Vì vậy, Hoa Vi đã có phản ứng mạnh mẽ khi cảnh báo rằng quyết định của ông Donald Trump có thể tác động đến "hàng chục ngàn việc làm tại Mỹ" và phá hoại niềm tin trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Minh Anh

Chuyên gia Pháp : Iran "chơi dao có ngày đứt tay"

Chuyên gia Pháp Francis Perrin : "Nếu xảy ra một vụ tấn công lớn do Iran hay các đồng minh trong khu vực như phe Houthi tiến hành, thì Tehran sẽ bị trả đũa. Các cuộc không kích của Mỹ vào các cơ sở kỹ nghệ và dầu khí sẽ làm cho Iran đại bại".

Hàng không mẫu hạm Mỹ USS Abraham Lincoln đi qua kênh đào Suez ở Ai Cập ngày 09/05/2019.Dan Snow/U.S. Navy/Handout via Reuters

Libérationmô tả "Tại vùng vịnh Ba Tư, nỗi sợ một cuộc chiến". Sau cuộc khẩu chiến giữa Iran và Hoa Kỳ, Washington hôm 15/05 đã cho rút các nhân viên ngoại giao ít quan trọng ở Iraq, tuy nhiên những lý do mà Mỹ đưa ra không thuyết phục được các đồng minh.

Nỗi sợ chiến tranh tại vịnh Ba Tư

Tờ báo nhận xét, lần đầu tiên giáo chủ Iran Ali Khamenei và ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cùng đồng ý ở một điểm : cả hai bên đều khẳng định không ai tìm kiếm chiến tranh. Trong khi đó, Washington đã ra lệnh cho các nhân viên ngoại giao không giữ vai trò thiết yếu tại đại sứ quán ở Baghdad và lãnh sự quán Erbil về nước.

Cùng ngày, bộ ngoại giao Mỹ khuyến cáo công dân không nên đến Iraq do "nhiều nhóm khủng bố và nổi dậy, dân quân của các nhóm tôn giáo chống Mỹ". Tuy không nêu đích danh Iran, nhưng từ nhiều ngày qua, Hoa Kỳ đã cho biết Iraq có thể trở thành chiến trường của một cuộc chiến ủy nhiệm - Tehran có lực lượng dân quân Shia rất mạnh tại đây.

Tuy nhiên, phó chỉ huy trưởng chiến dịch "Inherent Resolve" của liên minh chống thánh chiến, tướng người Anh Christopher Ghika lại cho rằng "mối đe dọa không tăng lên". Đức và Hà Lan hôm 15/05 cho ngưng các hoạt động huấn luyện quân sự, ngược lại Pháp vẫn duy trì. Sự bất đồng ngay trong liên minh gây bối rối cho chính quyền Mỹ khi phải chứng minh cho những hành động cứng rắn (gởi pháo đài bay B-52 đến căn cứ ở Qatar, đưa hàng không mẫu hạm và hỏa tiễn phòng không đến vùng Vịnh).

"Áp lực tối đa" của Mỹ, từ trừng phạt kinh tế sang biểu dương sức mạnh quân sự đặt Iran vào thế khó xử. Tuy ngoài mặt tỏ ra thống nhất, nhưng bên trong chế độ, giữa hai phe cực đoan và ôn hòa lại chia rẽ về cách đối phó với Mỹ. Việc tuyên bố không tôn trọng một số điều khoản trong hiệp định nguyên tử chỉ là một thái độ lưng chừng để dung hòa giữa hai phe.

Chuyên gia : Iran chơi dao có ngày đứt tay

Trong bài phỏng vấn mang tựa đề tạm dịch "Chơi dao có ngày đứt tay" trên Libération, ông Francis Perrin, giám đốc nghiên cứu của Viện Quan hệ Quốc tế và Chiến lược cho rằng tuy Iran và Hoa Kỳ đều nói rằng không muốn chiến tranh, nhưng nguy cơ xảy ra xung đột là có thật.

Theo chuyên gia Perrin, các vụ phá hoại tàu dầu ở vịnh Oman, cho thiết bị bay gài chất nổ tấn công các cơ sở dầu lửa của Saudi Arabia là cách thức trả đũa của Iran với lý lẽ "không cho ta bán dầu thì ta sẽ phá việc mua bán dầu tại vùng Vịnh". Iran muốn chứng tỏ hai phương cách vận chuyển vàng đen bằng tàu dầu và ống dẫn đều có thể bị phá bằng những phương tiện ít tốn kém.

Ông Francis Perrin cảnh báo "chơi dao mãi cũng có ngày đứt tay". Iran không có lợi gì khi khiêu chiến. Không ai muốn chiến tranh, nhưng điều đó không có nghĩa là khi chiến sự xảy ra thì lại trốn chạy. Nếu xảy ra một vụ tấn công lớn do Iran hay các đồng minh trong khu vực như phe Houthi tiến hành, thì sẽ bị trả đũa. Các cuộc không kích của Mỹ vào các cơ sở kỹ nghệ và dầu khí sẽ làm cho Iran đại bại.

Diều hâu John Bolton châm ngòi tại vùng Vịnh

Le Mondenói thêm, "John Bolton châm ngòi nổ tại vùng Vịnh". Các vụ tấn công vào Saudi Arabia của phe Houthi, đồng minh của Iran đã kích thích phe "diều hâu" ở Washington.

Đã từ lâu ông Bolton vẫn chủ trương cần can thiệp quân sự và lật đổ chế độ Hồi giáo Iran. Trong hồ sơ này, ông có được sự ủng hộ của một diều hâu khác là ngoại trưởng Mike Pompeo. Ở các hồ sơ khác như Bắc Triều Tiên hay Venezuela, ông John Bolton cũng tỏ ra cứng rắn tương tự. Bản thân tổng thống Mỹ Donald Trump đôi khi cũng phải làm dịu bớt vị cố vấn an ninh này.

Venezuela : Chế độ Maduro tiếp tục trấn áp

Liên quan đến Châu Mỹ la-tinh, Le Monde nhận xét "Ở Venezuela, Nicolas Maduro vẫn tại vị", Le Figaro cho biết "Tổ chức các nước Châu Mỹ hỗ trợ đối lập Venezuela".

Le Figaro thuật lại hôm thứ Ba 14/5, các dân biểu, nhà báo và nhân viên bị cơ quan an ninh Sebin và vệ binh quốc gia chận lại không cho vào tòa nhà Quốc hội, với lý do có một quả bom đang được tháo gỡ. Đến chiều vòng rào an ninh lại được mở rộng khiến Quốc hội không thể họp được.

Rất nhiều dân biểu sống với nỗi lo có thể bị bắt bất cứ lúc nào. Ly kỳ nhất là vụ bắt dân biểu Edgar Zambrano, cánh tay mặt của ông Guaido vào tuần trước. Chiếc xe của ông Zambrano bị các xe của cơ quan an ninh bao vây. Do không mở được cửa xe của vị dân biểu, họ bèn gọi xe cần cẩu đến để trục cả ông Zambrano và chiếc xe, đưa đến trại giam Helicoide nổi tiếng về tra tấn. Ông không được gặp luật sư lẫn gia đình, và nay đã bị chuyển về căn cứ quân sự Fuerte Tuna.

Một số dân biểu đối lập khác phải vào các đại sứ quán Chile, Argentina tị nạn, 25 quân nhân bỏ sang phe đối lập thì được tòa đại sứ Brazil tiếp đón. Khuya thứ Ba, lực lượng colectivo (dân quân vũ trang) bao vây sứ quán Tây Ban Nha, nơi nhà đối lập nổi tiếng Leopoldo Lopez trú ẩn.

Theo tổ chức phi chính phủ Foro Penal, hiện có 859 tù nhân chính trị tại Venezuela, đa số trong các nhà tù của Sebin. Đại diện các nước thành viên Tổ chức các nước Châu Mỹ họp tại Washington đã kêu gọi trả tự do lập tức cho tất cả các tù nhân lương tâm Venezuela.

Juan Guaido : Tình hình Venezuela là mối nguy cho cả khu vực

Thủ lãnh Juan Guaido khi trả lời phỏng vấn Le Figaro đã khẳng định : "Chính chế độ giờ đây mới mệt mỏi".

Trước nhận xét các cuộc biểu tình gần đây có ít người tham gia hơn, ông Juan Guaido cho rằng "đại đa số người dân Venezuela vẫn muốn thay đổi chế độ, họ sẽ ồ ạt xuống đường trong những dịp quan trọng". Được hỏi, việc liên lạc với quân đội Mỹ gần đây là sự hợp tác hay chuẩn bị cho can thiệp quân sự, thủ lãnh đối lập nhấn mạnh đây là việc hợp tác, và cũng chỉ là một trong những giải pháp. Tuy nhiên không nên lẫn lộn giữa phương tiện và cứu cánh.

Ông nhắc lại trong lịch sử Venezuela, cách đây 200 năm nhà cách mạng Simon Bolivar cũng đã phải nhờ đến 5.000 binh sĩ Anh giúp đỡ trong cuộc chiến tranh giành độc lập chống lại lực lượng Tây Ban Nha chiếm đóng. Hiện nay, theo tình báo Colombia, có 41% quân du kích của "Quân giải phóng quốc gia" ELN (lực lượng du kích cuối cùng của Colombia còn hoạt động) có mặt trên lãnh thổ Venezuela ; phía ông Maduro cũng nêu ra sự hiện diện của 500 quân Cuba tại Venezuela để đe dọa.

Nhà đối lập bày tỏ hy vọng với áp lực ngoại giao quốc tế và của người dân, tình hình sẽ sáng sủa hơn. Người dân Venezuela phải được sống dưới chế độ dân chủ và được tôn trọng phẩm giá. Bảy triệu người Venezuela đang có nguy cơ chết đói, 15% dân số đã di tản ra nước ngoài. Các loại bệnh dịch đã được diệt trừ trước đây như bệnh lao, sốt vàng da… nay hoành hành trở lại do không có vaccin, còn là mối nguy cho cả khu vực.

Hoa Vi : Có thực sự 99% cổ phần do người lao động nắm ?

Về Châu Á, Les Echos nêu ra cuộc "Tranh cãi về quan hệ được cho là giữa Hoa Vi và Nhà nước Trung Quốc". Theo hai nhà nghiên cứu Mỹ, tập đoàn viễn thông Trung Quốc có 99% cổ phần được một "ủy ban công đoàn" rất thiếu minh bạch nắm giữ, chứ không phải các nhân viên. Phía Hoa Vi thì cho đây chỉ là đồn đoán.

Ngay từ đầu cuộc xung đột, Hoa Vi luôn chối bỏ cáo buộc là một công ty thuộc Nhà nước Trung Quốc, với lý lẽ hàng đầu : đây là một tập đoàn tư nhân, vốn liếng do tập thể nhân viên nắm. Trong lúc Hoa Vi lần đầu tiên tham dự hội chợ VivaTech tại Paris hôm 16/05, hai giáo sư Mỹ đã chứng minh ngược lại trong báo cáo dài 15 trang công bố hôm 15/4 để "nói một lần cho xong".

Giáo sư Christopher Balding, giảng dạy tại trường Đại học Fulbright ở Việt Nam và giáo sư Donald Clarke, Đại học George Washington ở Hoa Kỳ đã nghiên cứu tỉ mỉ cách quản lý của Hoa Vi, dựa trên cơ sở dữ liệu chính thức và báo chí Trung Quốc. Vấn đề "nằm ở tầng thứ nhất", trong holding (công ty làm chủ cổ phần của nhiều công ty khác) đang kiểm soát Huawei Technologies, công ty sản xuất thiết bị viễn thông và điện thoại thu dụng 180.000 nhân viên. Từ năm 2006, holding này gồm 99% cổ phần do một "ủy ban công đoàn" nắm, số 1% còn lại của người sáng lập Nhậm Chính Phi (Ren Zhengfei).

Không có công đoàn độc lập tại Trung Quốc

Hai nhà nghiên cứu thận trọng nhận xét, nếu "ủy ban" này hoạt động như tất cả các công đoàn khác tại Trung Quốc, thì "Hoa Vi có thể xem như là sở hữu của Nhà nước". Bởi vì tại Hoa lục, không hề có công đoàn độc lập. Tất cả các công đoàn đều trực thuộc ACFTU (All-China Federation of Trade Unions), và bản thân cơ quan này do Đảng cộng sản kiểm soát.

Dù sao đi nữa, "rõ ràng là các nhân viên không nắm cổ phần cũng không có quyền kiểm soát Hoa Vi". Các "cổ phần" này không mang lại quyền bỏ phiếu, không được chuyển nhượng, và không thể đổi thành tiền mặt khi rời khỏi công ty. Hoa Vi thì biện minh rằng "ủy ban công đoàn" chỉ là thủ thuật để né tránh quy định của Nhà nước về số lượng nhân viên có thể nắm cổ phần công ty.

Đại tập đoàn này không hề niêm yết trên sàn chứng khoán. Giáo sư Christopher Balding nhận xét, Hoa Vi là trường hợp hầu như độc nhất : các tập đoàn cạnh tranh như ZTE hay Ericsson, Nokia đều lên sàn và báo cáo kinh doanh được kiểm tra chặt chẽ.

Jean-Baptiste Huynh và "Châu Á bất tận"

Trên lãnh vực văn hóa, Le Figaro dành hẳn một trang báo cho Jean-Baptiste Huynh, nhà nhiếp ảnh gốc Việt đang triển lãm tại bảo tàng Guimet.

Cuộc triển lãm mang tên "Châu Á bất tận" của nhiếp ảnh gia có cha người Việt, mẹ Pháp chiếm vị trí trang trọng tại bảo tàng. Ông thổ lộ "Khi tôi chụp ảnh, tôi mất đi mọi ý niệm về nguy hiểm" - ngay cả ở Groennland ở nhiệt độ -25°C ông cũng không cảm thấy lạnh. Jean-Baptiste Huynh bày tỏ ước muốn : "Đi đến tận cùng thế giới để khám phá những khuôn mặt mới. Tôi luôn có cảm giác rằng đôi mắt mình không đủ to để quan sát vẻ đẹp của thiên nhiên".

Bầu cử Châu Âu, công nghệ, dân tộc chủ nghĩa : tựa chính báo Pháp

Le Mondenhận xét "Bầu cử Châu Âu, trận chiến của giai cấp trung lưu". Cuộc khủng hoảng Áo Vàng đã đưa ra ánh sáng những khó khăn của giới trung lưu. Đảng cầm quyền Cộng Hòa Tiến Bước (LREM) và đảng cánh hữu Những Người Cộng Hòa (LR) tranh giành lá phiếu của một "Nước Pháp lao động" đang quan ngại về sức mua.

Libérationchạy tựa trang nhất "Ngoại giao : Phụ nữ đứng lại bên lề", nêu ra hiện trạng đại sứ Pháp tại các nước hầu hết là nam giới, đặc biệt là những vị trí chiến lược. Nhật báo kinh tế Les Echos hãnh diện phân tích về sự thành công của French Tech - công nghệ Pháp, nhân ngày khai mạc hội chợ VivaTech ngày 16/05 tại Paris.

Le Figaronói về "Trận chiến Strasbourg làm xung đột Pháp-Đức thêm gay gắt" : trong bối cảnh quan hệ giữa thủ tướng Đức Angela Merkel và tổng thống Pháp Emmanuel Macron không được xuôi chèo thuận mái, ý định của Berlin muốn bỏ trụ sở Nghị Viện Châu Âu tại Strasbourg có thể gây thêm căng thẳng.

La Croixnhìn sang Châu Á, lo ngại trước "Cơn sốt dân tộc chủ nghĩa ở Ấn Độ" : thiểu số người Công giáo và Hồi giáo là mục tiêu của các vụ tấn công liên tục từ những người Ấn giáo cực đoan. Về thời sự quốc tế, tình hình Iran và Venezuela, Hoa Vi (Huawei) vẫn là trọng tâm của các báo Pháp.

Thụy My

Chiến tranh thương mại : Ván bài nguy hiểm của Donald Trump

Căng thẳng Mỹ -Trung leo thang làm chứng khoán thế giới tuột dốc, nguy cơ Iran phong tỏa vùng Vịnh, Pháp soán ngôi Trung Quốc trong danh sách hấp dẫn đầu tư, tranh cãi về vòng xoáy bạo động - bạo lực tại Pháp, tranh cử Nghị Viện Châu Âu là những đề tài chung trên báo Pháp hôm nay.

Ông Donald Trump tại Nhà Trắng ngày 4/4/2019. Reuters/Kevin Lamarque

Trang nhất Le Figaro giành cho buổi lễ truy điệu hai chiến sĩ đặc nhiệm Pháp hy sinh trong trận giải cứu con tin ở Châu Phi, Le Monde giới thiệu bài điều tra về những sai sót trong guồng máy an ninh Pháp, đứng đầu trách nhiệm là bộ trưởng Nội vụ và tổng thống Macron. Nhưng thông tin nổi bật hơn hết là thương chiến Mỹ-Trung bước vào giai đoạn đáng ngại : hai bên cùng rút súng.

"Thương chiến, Trung Quốc trả đũa" bất chấp khuyến cáo của tổng thống

Mỹ "coi chừng làm tình hình xấu thêm". Le Figaro cho biết vài phút sau khi Bắc Kinh loan báo tăng thuế lên 60 tỷ đôla hàng hóa Mỹ, tổng thống Donald Trump "bắn" một loạt "tweet" đe dọa : tôi đã nói thẳng với chủ tịch Tập và những người bạn tại Trung Quốc là Trung Quốc sẽ bị thiệt hại nặng, nếu không thỏa thuận. Bởi vì giới công ty sẽ bỏ Trung Quốc.

Trước mắt, "Căng thẳng làm thị trường chứng khoán rơi rụng", "Giới đầu tư chuẩn bị kịch bản xấu nhất" "đồng tiền Trung Quốc mất giá kỷ lục kể từ đầu năm nay, Châu Á có nguy cơ bị chấn động", loạt bài của Les Echos.

Theo nhật báo kinh tế, ngày hôm qua, không một sàn giao dịch nào thoát hiểm, sau khi đoán lầm Donald Trump chỉ dọa Trung Quốc để gây sức ép. Cuối cùng căng thẳng thật sự leo thang với những hệ quả trước mắt : Wall Street mất giá 2%. Đồng nhân dân tệ giảm 0,8% so với đôla. Một loạt đồng tiền Châu Á, nhất là các nước đang trỗi dậy, buôn bán với Hoa lục chắc chắn sẽ bị lôi xuống theo.

Trong toàn cảnh này, bài xã luận của Les Echos cảnh báo "Lá bài nguy hiểm của Donald Trump". Biến động trên sàn giao dịch chỉ là bước thứ nhất, hệ quả kinh tế tiếp theo mới là chuyện đáng lo. Chắc chắn Trung Quốc bị thiệt hại nặng nhất, vì quá lệ thuộc vào thị trường Hoa Kỳ. Nhưng Donald Trump đánh ván bài nguy hiểm, vì làm tăng trưởng của nền kinh tế Mỹ mất trớn. Chiến tranh thương mại kéo dài sẽ tác động đến toàn thế giới, nhất là Châu Âu, đại cường xuất khẩu công nghệ. Les Echos nhìn nhận Donald Trump có lý khi buộc Trung Quốc mở cửa thị trường và tôn trọng tác quyền trí tuệ. Nhưng tổng thống Mỹ đã sai lầm khi sử dụng biện pháp trừng phạt đơn phương, thay vì qua Tổ Chức Thương Mại Thế Giới, gây ra phản ứng trả đũa từ phía Trung Quốc.

Gây căng thẳng với Trung Quốc và Iran để thu hút cử tri Mỹ trước bầu cử 2020, tổng thống Donald Trump đã đặt thế giới vào tình huống bất trắc, Les Echos phê phán.

Cũng cùng nhận định này, Le Figaro cảnh báo : Cách nay vài hôm, truyền thông một chiều ở Hoa lục nhìn nhận chiến tranh thương mại có hại cho Trung Quốc, nhưng giờ đây giọng lưỡi đã đổi khác : Trung Quốc sẵn sàng giao chiến.

Pháp vào "top 5" những quốc gia đầu tư hấp dẫn

Pháp vào "top 5" những quốc gia hấp dẫn đầu tư quốc tế. Đây là tin vui bất ngờ, vì cho dù phong trào Áo vàng xuống đường mỗi thứ bảy suốt 25 tuần liên tiếp, Pháp soán ngôi Trung Quốc trong danh sách "đất lành chim đậu". Le Monde và Les Echos đồng nhận định.

Trong bản xếp hạng của A.T. Kearney, công ty cố vấn Hoa Kỳ mà Les Echos trích dẫn, nước Mỹ vẫn dẫn đầu, nhưng lần đầu tiên nước Pháp tạo được tin tưởng mạnh trong giới đầu tư. Đó là nhờ "hiệu ứng Macron". Từ khi điện Elysée đổi chủ cách nay hai năm, nước Pháp nhanh chóng "leo thang" lên hạng 5, sau Mỹ, Đức, Canada và Anh Quốc. Phong trào biểu tình của Áo vàng không tác động gì. Trái lại, đây cũng là lần đầu tiên, Trung Quốc rơi xuống hạng thứ 7, sau hơn một chục năm đứng đầu bảng "do những bất cập bên trong, trong đó có nợ khó đòi và chiến tranh thương mại với Hoa Kỳ".

Trong bài xã luận "Khi Pháp lấy chỗ của Trung Quốc", Philippe Escande của Le Monde cho biết giới nhân viên Trung Quốc làm việc cho công ty nước ngoài rất lo âu cho tương lai. Điển hình là công ty điện toán Oracle của Mỹ thông báo hủy bỏ 900 việc làm tại Hoa lục. Chiến tranh thương mại Mỹ-Trung chỉ là hiện tượng nổi bật của làn gió bảo hộ thương mại mà hệ quả sẽ là tái phối trí bàn cờ thương mại thế giới.

Nghiên cứu của A.T. Kearney từ 20 năm nay, mỗi năm phỏng vấn 500 doanh nghiệp cho thấy sức hấp dẫn của một thị trường không phải là do nhân công rẻ. Trong danh sách 25 nước thuộc loại đất lành chim đậu, hầu hết là các nước tây phương, chỉ có ba nước đang trỗi dậy là Trung Quốc, Ấn Độ và Mexico lọt vào. Điển hình là Trung Quốc, đứng đầu bảng từ 2002 đến 2012, đến 2018 vẫn còn bám hạng 5, năm nay bị Pháp chiếm chỗ. Nói gì thì nói, Trung Quốc không có những lợi thế của các nước tây phương : thị trường tiềm năng lớn, thuế khóa hấp dẫn, trình độ công nghệ cao và cuối cùng là có một chế độ ổn định theo nghĩa biết thượng tôn pháp luật.

Căng thẳng tại Vịnh Ba Tư

Vịnh Ba Tư, một hồ sơ nóng khác có nguy cơ đưa đến xung đột giữa Mỹ và Iran. Ngoại trưởng Mỹ gây sức ép với Châu Âu, tựa của La Croix, trong khi Le Figaro báo động : Vịnh Ba Tư căng thẳng, sau khi bốn tàu chở dầu hỏa bị phá hoại, mà chưa rõ ai là thủ phạm.

Vào lúc Washington tố cáo Iran chuẩn bị tấn công vào quyền lợi của Mỹ tại Trung Đông, thì Châu Âu lo ngại xung khắc leo thang thành xung đột võ trang. Sự kiện ngoại trưởng Pompeo đến Bruxelles tham gia cuộc họp cấp ngoại trưởng của Liên Hiệp Châu Âu là một hình thức lôi kéo Anh, Pháp, Đức, ba nước trong lục cường ký hiệp định hạt nhân 2015 ủng hộ lập trường Mỹ. Theo Le Figaro, Bruxelles tiếp đón ngoại trưởng Mỹ một cách lạnh nhạt. Đại diện ngoại giao Federica Mogherini tuyên bố thẳng : lịch trình làm việc rất nặng. Không biết có thời giờ để thảo luận với ông ấy hay không. Còn theo La Croix, Hoa Kỳ vẫn nuôi hy vọng "làm thay đổi chế độ" tại Tehran, khi nói rằng "Mục tiêu của Mỹ không phải là chiến tranh, nhưng muốn giới lãnh đạo Iran thay đổi thái độ".

Trên thực địa, Hoa Kỳ đã đưa vào vịnh Ba Tư một hải đội tác chiến gồm hàng không mẫu hạm, khu trục hạm, tên lửa chống tên lửa Patriot và tăng cường không lực với nhiều pháo đài bay B52. Trong tình thế này, lại xảy ra vụ phá hoại bốn chiếc tàu chở dầu hỏa xuất khẩu : hai chiếc của Saudi Arabia, một chiếc của Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất và chiếc thứ tư của Na Uy. Không rõ ai là kẻ thủ lợi, nhưng Saudi Arabia và Iran bị nghi ngờ hơn cả. Theo giải thích của Le Figaro, Dubai cần hòa bình để khai mạc Triển Lãm Hoàn Vũ nên khó bị cáo buộc. Saudi Arabia có thể tạo cớ để Mỹ đánh kẻ thù Shia Iran và mua thêm vũ khí mới. Iran cũng có thể là thủ phạm, không phải vì hiếu chiến, nhưng do không còn giải pháp nào khác để thoát bế tắc nên đánh, để hy vọng lay chuyển cục diện.

Le Figaro ghi nhận thái độ thận trọng của Mỹ, cho đến tối thứ Hai, không cáo buộc một nước nào.

Tranh luận về vụ giải cứu con tin, khiến hai quân nhân hy sinh

Trở lại thời sự Pháp, vụ du khách Pháp đi du ngoạn ở Châu Phi bị bắt cóc, quân đội đi giải cứu bị hy sinh hai quân nhân gây ra một cuộc tranh luận tại Pháp. Cũng như các đồng nghiệp, Libération dành 6 trang để phân tích lập luận của những kẻ bênh người chống, cùng với bản đồ và các khuyến cáo an ninh của bộ Ngoại giao : "Điểm đến hiểm nguy" là tựa lớn trên trang bìa với ảnh minh họa là một bãi biển thơ mộng nằm trong tầm kính nhắm của một xạ thủ.

Tại Pháp, tổng thống Macron bị chỉ trích từ mọi phía. Ra tận phi tường đón hai con tin được giải cứu với giá hai biệt kích hy sinh, cũng bị chê trách. "Macron, tổng tư lệnh tối cao, bị hiểu lầm", tựa của Le Monde.

Châu Âu : Phe Brexit Anh bị trừng phạt, đảng Xanh Đức khởi sắc

Về chính trị Châu Âu, trong cuộc bầu cử Nghị Viện Châu Âu sắp tới, đảng Xanh ở Đức thuận buồm xuôi gió, thông tin của Le Monde. Trong khi tại Anh Quốc, đảng bảo thủ có nguy cơ bị cử tri trừng phạt xuống dưới 10% số phiếu bầu, theo hai kết quả thăm dò được trích dẫn trên Les Echos.

Liên hoan Cannes tràn ngập các báo

Trong lĩnh vực điện ảnh, tháng 5 là tháng của mùa Liên hoan Cannes. Tin chuẩn bị Liên hoan lần thứ 72 tràn ngập các báo. Nhiều phim có giá trị được chọn lọc, nhiều minh tinh màn bạc sẽ tham dự, Le Figaro quảng cáo và không quên một ngôi sao của Hollywood vừa tắt lịm ở tuổi 97: Doris Day. Hitchcok, nhà đạo diễn nổi tiếng với các bộ phim nghẹt thở và nhạc phẩm "Que sera, sera" đã đưa người nữ nghệ sĩ nhạc viện tóc vàng đi vào huyền thoại điện ảnh.

Tú Anh

Mỹ-Trung : Từ chiến tranh thương mại đến tranh giành vị trí bá chủ thế giới

Vòng đàm phán Mỹ-Trung nhằm tìm giải pháp cho cuộc chiến thương mại đã bị cắt ngang hôm 10/06 sau khi tổng thống Trump thông báo Bắc Kinh không muốn đưa vào thỏa thuận những cam kết liên quan quyền sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump và chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Tử Cấm Thành, Bắc Kinh, ngày 09/11/2017. Reuters

Trên Le Monde (12-13/05/2019), hai nhà báo Frédéric Lemaître và Gilles Paris cho rằng giữa "Trung Quốc và Mỹ, còn hơn cả cuộc chiến thuế quan".

Trên mạng Twitter, tổng thống Mỹ nhắc đến những cuộc đàm phán "thẳng thắn và mang tính xây dựng". Dù tiếp tục khẳng định duy trì mối quan hệ "rất bền vững" với chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, tổng thống Trump vẫn quyết định tăng thuế, từ 10% lên thành 25% đối với 200 tỉ đô la hàng nhập từ Trung Quốc. Biểu thuế mới có thể "được dỡ bỏ hoặc không" tùy theo tiến độ vòng đàm phán mới dù chưa có ngày cụ thể. Chưa dừng ở đó, tổng thống Trump ra lệnh lập thêm danh sách đánh thuế mới đối với hàng Trung Quốc với tổng trị giá 325 tỉ đô la và nội dung có thể được công bố ngày 13/05.

Tổng thống Trump tự tin vào khả năng làm thay đổi quan hệ thương mại với Trung Quốc. Thứ nhất, ông cho rằng nền kinh tế Mỹ vững chắc. Thứ hai, ông bảo đảm rằng dù người dân Mỹ bị cuộc chiến thương mại tác động, nhưng những khoản thuế mà Trung Quốc phải trả "sẽ mang về cho đất nước chúng ta nhiều tiền hơn so với một thỏa thuận thông thường".

Để trấn an cử tri, đặc biệt giới nông dân bị ảnh hưởng nặng nề từ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, tổng thống Trump khẳng định sẽ dùng tiền thu được từ tăng thuế hàng Trung Quốc để thu mua nông phẩm dư thừa nhằm cứu trợ các nước đói nghèo. Điều trớ trêu là chính quyền tổng thống đương nhiệm lại cắt giảm các khoản cứu trợ quốc tế.

Nếu như đường lối cứng rắn của tổng thống Trump vẫn mang tính chất giao dịch, ngược lại, một bộ phận của chính quyền Mỹ coi các cuộc đàm phán đang diễn ra là cách thể hiện sức mạnh vượt qua cả quy mô thương mại. Bắt đầu từ phó tổng thống Mike Pence, người trực tiếp đánh giá bản chất chế độ Trung Quốc là "chuyên quyền" khi phát biểu trước cử tọa bảo thủ vào tháng 10/2018 ở Washington.

Gần đây, trong một diễn đàn trên Washington Post ngày 06/05, ông Steve Bannon, cựu cố vấn chiến lược của tổng thống Trump, kêu gọi chủ nhân Nhà Trắng từ chối thỏa hiệp với Bắc Kinh vì theo ông, "mục tiêu hiện nay của đội ngũ lãnh đạo Trung Quốc là trở thành cường quốc bá chủ thế giới".

Cùng ngày, giám đốc lập kế hoạch chính trị của Bộ Ngoại giao Mỹ, Kiron Skinner, mô tả cặp đôi Mỹ-Trung "là cuộc chiến với một nền văn minh khác hẳn và một ý thức hệ khác mà Hoa Kỳ chưa từng đối đầu. Lần đầu tiên, chúng ta có một đối thủ chính không thuộc chủng tộc da trắng".

Trung Quốc : "Nạn nhân" của phương Tây ?

Dĩ nhiên những phát biểu, nhận định trên được Trung Quốc khai thác, bình luận để chứng minh rằng Hoa Kỳ không thực tâm. Đối với Bắc Kinh, quyết định của Mỹ trừng phạt Iran mà Trung Quốc là khách hàng chính, rồi Washington ủng hộ Đài Loan mà Trung Quốc coi là một tỉnh hoặc China Mobil bị cấm vào thị trường Mỹ đều là những "vụ tấn công" nhắm vào Trung Quốc. Tại Bắc Kinh, ngay cả những người được cho là ôn hòa nhất cũng cho là Hoa Kỳ và một bộ phận các nước phương Tây không chấp nhận sự trỗi dậy của Trung Quốc.

Bắc Kinh vẫn chưa quên mình là "nạn nhân" của phương Tây trong quá khứ : những "thỏa thuận bất công" hồi thế kỷ XIX do phương Tây áp đặt ; khi ký thỏa thuận Versailles, phương Tây đã không trả lại tỉnh Sơn Đông bị Đức chiếm đóng mà trao cho Nhật Bản ; vụ quân đội NATO oanh kích sứ quán Trung Quốc ở Beograd ngày 07/05/1999 trong cuộc chiến Kosovo.

Theo hai nhà báo của Le Monde, ký thỏa thuận với Mỹ, chủ tịch Tập Cận Bình sẽ bị chỉ trích yếu thế, còn tổng thống Trump được cho là người chiến thắng. Tăng trưởng của Trung Quốc đã vững chắc hơn trong những năm gần đây, nhưng không thể để bị suy sụp chỉ vì cuộc chiến thương mại với Mỹ. Hậu quả là tính chính đáng của Đảng cộng sản Trung Quốc sẽ bị đe dọa vì đảng tiếp tục tồn tại được là nhờ bảo đảm sự phát triển và phồn thịnh của tầng lớp trung lưu.

Về phía Mỹ, tình hình cũng không hẳn lạc quan theo phân tích của nhật báo Wall Street Journal. Việc tổng thống Trump gây sức ép để Cục Dự trữ Liên bang giảm lãi suất cho thấy rằng tăng trưởng của Mỹ chưa đủ vững mạnh như tổng thống Trump cần để đạt được thỏa thuận với Bắc Kinh.

Thường thì ngay khi Hoa Kỳ tuyên bố tăng thuế, Trung Quốc có biện pháp đáp trả ngay lập tức. Nhưng lần này, ngoài phản đối, Bắc Kinh chưa thông báo biện pháp cụ thể.

Quan hệ thương mại Mỹ-Trung còn mông lung hơn

"Quan hệ thương mại Mỹ-Trung còn mông lung hơn" là nhận định của nhật báo kinh tế Les Echos. Hiện tại, người tiêu dùng Mỹ chưa bị tác động rõ ràng vì các sản phẩm mới bị tăng thuế không phải là sản phẩm tiêu dùng. Tuy nhiên, một danh sách khác, gồm các loại mặt hàng còn lại có tổng giá trị 325 tỉ đô la sắp được đưa ra nghiên cứu, sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới túi tiền người dân Mỹ vì đa số là sản phẩm điện tử và hàng hóa thường nhật.

Dù căng thẳng Mỹ-Trung tăng thêm một bậc từ ngày 10/05, phó thủ tướng Lưu Hạc, trưởng đoàn đàm phán Trung Quốc vẫn tỏ hy vọng rằng các cuộc đàm phán không bị cắt đứt và các trở ngại là điều không tránh được ở giai đoạn cuối cùng.

Theo ông Lưu Hạc, hai cường quốc có ba bất đồng chính. Thứ nhất, Bắc Kinh ấn định điều kiện cho một thỏa thuận là mọi khoản thuế đánh thêm của Mỹ phải được xóa bỏ trước đó. Bất đồng thứ hai là khối lượng hàng hóa Mỹ mà Trung Quốc sẽ mua. Cuối cùng là một cố vấn của chủ tịch Tập Cận Bình nhấn mạnh đến một thỏa thuận "cân đối" và chấp nhận được đối với người dân Trung Quốc.

Theo nhận định của Les Echos, chủ tịch Tập Cận Bình, cũng như tổng thống Donald Trump, đều không muốn mất thể diện trong cuộc chiến thương mại này.

Philippines : Tổng thống Duterte mở rộng quyền lực

Ngày 13/05/2019, cử tri Philippines đi bầu lại toàn bộ Hạ Viện và một nửa Thượng Viện. Cả hai nhật báo Les Echos và La Croix đánh giá đây là cơ hội để tổng thống Duterte mở rộng quyền kiểm soát.

Theo Les Echos, "Tại Philippines, Duterte trên đà mở rộng quyền kiểm soát đối với các thể chế"vì cuộc bầu cử Nghị Viện lần này cho phép những người ủng hộ tổng thống Duterte chiếm đa số ở Hạ Viện và kiểm soát Thượng Viện, trong khi nguyên thủ Philippines muốn khôi phục án tử hình, được bãi bỏ lần đầu vào năm 1987, sau đó là vào năm 2006 và sửa đổi Hiến Pháp, để mở đường cho ông Duterte có thể cầm quyền thêm một nhiệm kỳ mới vào năm 2022. Hiện tại, tổng thống Philippines chỉ được bầu một nhiệm kỳ duy nhất, kéo dài 6 năm.

Về phần mình, nhật báo công giáo La Croix nhận định : "Tại Philippines, Rodrigo Duterte hy vọng tăng cường quyền lực". Bị suy yếu từ năm 2016 sau khi cựu thị trưởng Davao lên làm tổng thống, Thượng Viện không còn là đối trọng chính chống lại những biện pháp mạnh tay của tổng thống Philippines và sắp tới có thể rơi vào tay ông Duterte.

Dù bị quốc tế và đối lập chỉ trích, tổng thống Duterte vẫn nổi tiếng trong nước vì, ngoài cuộc chiến bài trừ ma túy, rất nhiều biện pháp xã hội đã được tiến hành ở Philippines từ năm 2016 : miễn phí đại học công, tăng lương cho một số công chức, mở rộng mạng lưới internet… Theo phân tích của nhà nghiên cứu David Camroux, "ở một đất nước nơi cơ cấu nhà nước còn yếu kém, người dân cần an ninh hơn. Duterte hoàn thành tốt vai trò này. Ông vừa như một Hiệp sĩ rừng xanh, vừa là một cảnh sát trưởng Nottingham".

Chính đảng Pháp chính thức vận động bầu cử Nghị Viện Châu Âu

Ngày 13/05/2019, các đảng phái ở Pháp chính thức bắt đầu cuộc vận động bầu cử Nghị Viện Châu Âu, diễn ra từ ngày 23-26/05. Đây là chủ đề chính, chiếm nhiều bài viết của các nhật báo Pháp.

Kỉ niệm hai năm nhậm chức thủ tướng Pháp, ông Edouard Philippe đã dành cho Le Figaro một cuộc phỏng vấn, nhưng tập trung nhấn mạnh đến vai trò của Liên Hiệp Châu Âu : "Chúng ta tiến bước, dù chúng ta còn nhiều việc phải làm", đồng thời bảo vệ nguyên tắc : "Để có được một nước Pháp vững mạnh trong một Châu Âu bền chặt".

Les Echos và La Croix đều quan tâm đến "sự trở lại của cặp song đấu" giữa đảng Cộng Hòa Tiến Bước (LREM) và đảng cực hữu Tập Hợp Quốc Gia (RN). Với Les Echos, "Macron chống Le Pen : cặp song đấu không thương tiếc của kỳ bầu cử Nghị Viện Châu Âu", đặc biệt sau khi tổng thống Pháp tuyên bố tối 09/05 rằng ông sẽ làm mọi cách để đảng cực hữu Tập Hợp Quốc Gia không về đầu.

Nhật báo Libération tiếp tục chơi chữ khi đánh giá về chiến lược của đảng cầm quyền, "Trong cuộc bầu cử Nghị Viện Châu Âu, LREM thẳng tiến đến đích" ("droite" trong tiếng Pháp vừa là cánh hữu, vừa được dùng khi nói về đi thẳng). Thực vậy, đảng của tổng thống Pháp đang tìm cách liên kết với cử tri của đảng cánh hữu Những Người Cộng Hòa. Một bằng chứng được Le Figaro nêu lên là "Nghị sĩ cánh hữu Jérôme Peyrat gia nhập điện Elysée". Ông Peyrat từng là cố vấn của hai đời tổng thống cánh hữu Jacques Chirac và Nicolas Sarkozy.

Đề cương của bốn chính đảng Châu Âu

Vẫn trong hồ sơ bầu cử Châu Âu, Les Echos phác những điểm chính của bốn chính đảng Châu Âu.

Đảng Nhân Dân Châu Âu (PPE), trong đó có đảng Những Người Cộng Hòa của Pháp, nhấn mạnh đến bảo vệ đường biên giới, chống khủng bố và quốc phòng.

Các đề xuất chính của đảng Xã Hội Châu Âu liên quan đến việc làm, cụ thể là mức lương tối thiểu chung, một cơ chế bảo hiểm-thất nghiệp bổ sung cho toàn khối, một chiến lược bình đẳng nam-nữ…

Đảng Liên minh các nhà dân chủ và tự do vì Châu Âu (ALDE), trong đó đảng LREM cầm quyền ở Pháp có thể tham gia, nhấn mạnh đến việc lập khuôn khổ pháp lý chung về dự trữ dữ liệu (blockchain), trí thông minh nhân tạo. Về nhập cư, đảng này ủng hộ các thỏa thuận với các nước trung chuyển ở Trung Đông và Châu Phi theo mô hình với Thổ Nhĩ Kỳ, lập một hệ thống chung tị nạn Châu Âu nhưng ưu tiên hơn con đường nhập cư hợp pháp thông qua học tập, làm việc hoặc đầu tư tại Châu Âu.

Đối với đảng Xanh, ưu tiên hàng đầu vẫn là cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, thông qua việc lập "ngân sách khí CO2 của Liên Hiệp Châu Âu" nhằm làm giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính ít nhất là 55% từ giờ đến năm 2030.

Giải thoát con tin ở Burkina Faso : Hai công dân Pháp bị chỉ trích

Trong khi nước Pháp tưởng niệm hai quân nhân đội đặc nhiệm Hubert tử trận khi tham gia giải cứu bốn con tin ở Burkina Faso, và được xã luận của Le Figaro vinh danh là vì "danh dự của nước Pháp", hai du khách Pháp, một cặp vợ chồng đồng giới, bị chỉ trích không theo khuyến cáo của Bộ Ngoại giao Pháp khi đi hưởng tuần trăng mật ở khu vực bị xếp vào danh sách nguy hiểm (vùng đỏ).

Libération, trích nguồn tin từ Bộ Ngoại giao cho biết khách sạn của hai du khách Pháp không nằm trong vùng đỏ, nhưng chiếc xe chở họ và thi thể của người hướng dẫn nằm trong vùng nguy hiểm, gần biên giới với Burkina Faso. Dù bị thiệt hại về người, chỉ huy đội đặc nhiệm Hubert khẳng định lực lượng tinh nhuệ này "sẽ vẫn đi tìm công dân Pháp bị nạn ngay khi nhận được mệnh lệnh".

Trang nhất các nhật báo

Cuộc vận động bầu cử Nghị Viện Châu Âu mà các chính đảng Pháp chính thức khởi động ngày 13/05/2019 được Le Monde, Le Figaro và Les Echos đề cập trên trang nhất. Nhật báo công giáo La Croix "đi gặp những đứa trẻ thánh chiến của Daesh". Riêng nhật báo thiên tả Libération dành trang nhất cho cặp vợ chồng chính trị gia Pháp, Balkany, thị trưởng thành phố Levallois, ra hầu tòa ở Paris từ ngày 13/05/2019 vì bị cáo buộc "rửa tiền gian lận thuế".

Thu Hằng

Nguồn : RFI, 12/05/2019