Vì lẽ gì người Việt ở Việt Nam không có cơ hội như cô Minh ở Nam Hàn ?

Chẳng phải đến bây giờ các cơ quan truyền thông chính thức tại Việt Nam mới biết và đề cập đến cô Hong Min Hee – Nguyễn Hồng Minh. Câu chuyện về cô Minh đã được hệ thống này lập đi, lập lại trong ba năm vừa qua.

Cô Nguyễn Hồng Minh trên trang web của KBS. (Hình : Trích xuất từ world.kbs.co.kr)

VTV4 – Kênh đối ngoại của Đài Truyền hình Việt Nam vừa phát phóng sự giới thiệu cô Hong Min Hee, cảnh sát viên Nam Hàn gốc Việt(1). Đây là lần thứ hai trong vòng chưa đầy một tháng(2), các cơ quan truyền thông trong hệ thống truyền thông chính thức đề cập đến việc một nữ du học sinh tên là Nguyễn Hồng Minh, từ Nghệ An sang Nam Hàn du học hồi 2005 sau đó lập gia đình với một người Nam Hàn rồi quyết định định cư tại Nam Hàn. Năm 2017, sau khi sinh ba đứa con, cô Minh quyết định ghi danh, gia nhập lực lượng cảnh sát Nam Hàn.

Để đạt được mục tiêu vừa kể, cô Minh phải ăn kiêng để trọng lượng tương thích với chiều cao, rèn luyện thể lực, tích lũy kiến thức để vượt qua kỳ thi tuyển vào Học viện Cảnh sát. Sau khi tốt nghiệp Học viện Cảnh sát, cô Minh được chỉ định làm việc tại Bộ phận Ngoại vụ (phổ biến luật pháp cho người ngoại quốc, điều tra các vụ người ngoại quốc phạm pháp) của Đồn cảnh sát huyện Jangseong, tỉnh Nam Jeolla. Cô Minh cũng là người lập ra và điều hành một trang Facebook để tư vấn cho người ngoại quốc, trong đó có không ít người Việt về chính sách liên quan đến cư trú, nhập tịch, y tế, đi lại,...

Cô Minh cũng là người được chọn làm phiên dịch trong các chương trình làm việc giữa cảnh sát Nam Hàn và công an Việt Nam. Câu chuyện của cô Hong Min Hee – Nguyễn Hồng Minh không chỉ lan truyền cảm hứng tích cực cho những người Việt nói riêng, người ngoại quốc nói chung đang cư trú tại Nam Hàn mà còn khiến dân chúng Nam Hàn tự hào vì sự văn minh ở xứ sở của họ - nơi mà bất kỳ ai đủ thiện ý, nỗ lực cũng có thể đạt được điều họ muốn, bất kể họ đến từ đâu. Không phải tự nhiên mà cô Minh trở thành nhân vật trong một chương trình của Đài Truyền hình KBS ở Nam Hàn(3)...

Chẳng phải đến bây giờ các cơ quan truyền thông chính thức tại Việt Nam mới biết và đề cập đến cô Hong Min Hee – Nguyễn Hồng Minh. Câu chuyện về cô Minh đã được hệ thống này lập đi, lập lại trong ba năm vừa qua(4).

***

Có một điểm đáng ngạc nhiên là nhiều cơ quan truyền thông chính thức tại Việt Nam chỉ biết hào hứng trước chuyện một "cô dâu Việt" có thể "lột xác" để trở thành cảnh sát viên tại Nam Hàn song không hề bận tâm đến khả năng "lột xác" của người Việt tại chính nơi họ "chôn nhau, cắt rốn" ! Tại sao không có bất kỳ cơ quan truyền thông chính thức nào đem chuyện cô Minh được xã hội Nam Hàn trao cho cơ hội mà cô muốn, miễn là cô hội đủ tất cả các điều kiện cần thiết về thể lực, trí lực, năng lực bất kể gốc gác của cô (phụ nữ ngoại quốc) ra so sánh với những chuyện kiểu như gia nhập ngành công an tại Việt Nam ?

Năm 2015, dư luận Việt Nam rúng động khi có ít nhất ba trường hợp bị các cơ sở đào tạo bậc đại học của ngành công an từ chối tiếp nhận vì... "cha" của họ từng can án. Hai trong số ba trường hợp này là Lê Thị Bình và Nguyễn Đức Ngà cùng là "đồng hương" của cô Nguyễn Hồng Minh (cùng ngụ tại Nghệ An). Bình đạt 26,25/30 điểm nhưng không được vào Học viện Cảnh sát nhân dân vì trước đó... 22 năm, cha của Bình từng bị phạt 12 tháng tù (5), còn cha của Ngà (người đạt 29/30 điểm) thì không được nhập học vì không khai chuyện trước đó 20 năm cha từng bị phạt tù nhưng tòa cho hưởng án treo.

Tuy nhiên gây xúc động nhiều nhất là trường hợp Bùi Kiều Nhi ở Tuyên Hóa – Quảng Bình. Cô gái này đạt 29/30 điểm song không được phép vào Học viện Chính trị Công an nhân dân do trước đó 23 năm, cha của cô từng bị phạt chín tháng tù vì "chống người thi hành công vụ" nhưng được tòa cho hưởng án treo. Dẫu cha của Bùi Kiều Nhi đã qua đời song cô gái này vẫn bị xem là không hội đủ "tiêu chuẩn về chính trị của cán bộ, chiến sĩ Công an nhân dân" (6). Do dư luận hết sức bất bình, Bộ trưởng Công an khi ấy là ông Trần Đại Quang đã ra lệnh cho các cơ sở đào tạo bậc đại học của ngành công an "chiếu cố" cho các trường hợp này.

Sự "chiếu cố" đó không phải vì trắc ẩn, càng không phải do nỗ lực hướng tới văn minh (buộc đương sự phải chịu trách nhiệm liên đới vì lỗi lầm của thân nhân như thời Trung cổ) mà vì cần "giải độc dư luận". Song song với tuyên bố "chiếu cố", viên tướng là Tổng cục phó Tổng cục Chính trị của Bộ Công an khi ấy nhấn mạnh : "Chưa thể bỏ điều kiện chính trị của thí sinh khi xét tuyển" (7). Viên tướng này khẳng định :Chỉ có thể "chiếu cố" những trường hợp cha mẹ, anh chị em của đươngsự vi phạm nhẹ cònnhững trường hợp cùng huyết thống mà án nặng, chắc chắn ngành công an không thể tiếp nhận.

Thỉnh thoảng, công an Việt Nam đề cập đến một số văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến việc tuyển chọn nhân sự cho ngành công an như :Thông tư số 20/2009/TT-BCA(X11) ban hành ngày 10/4/2009 Quy định về thẩm tra lý lịch trong Công an nhân dân,Thông tư số 53/2012/TT-CA ban hành ngày 15/8/2012 Quy định tiêu chuẩn chính trị của cán bộ, chiến sĩ Công an nhân dân(8) nhưng không thể tìm thấy những thông tư này trong các trang web lưu trữ - giới thiệu những văn bản quy phạm pháp luật của Việt Nam. Vì sao ? Có thể vì các thông tư vừa đề cập không hội đủ tiêu chuẩn văn minh chung.

Sở dĩ kẻ viết bài này phán đoán như thế vì trên một số website chuyên giải đáp những thắc mắc liên quan đến các quy định pháp luật có đề cập đến cái gọi là "tiêu chuẩn chính trị" để tuyển dụng ai đó vào lực lượng Công an nhân dân : Ngoài việc phải khai về chính mình, đương sự còn phải khai về "ba đời" nhà mình (ông bà nội và anh chị em ruột của cha đương sự, ông bà ngoại và anh chị em ruột của mẹ đương sự/cha mẹ, anh chị em ruột của đương sự nếu mồ côi thì phải khai rõ về những người đã nuôi dưỡng đương sự từ nhỏ đến khi trưởng thành) để công an xác minh và... xét(9) !

***

Bảy năm trước, khi giải thích về "tiêu chuẩn chính trị" của Công an nhân dân trong việc loại bỏ, sau đó "chiếu cố" những Lê Thị Bình, Nguyễn Đức Ngà, Bùi Kiều Nhi... viên tướng là Tổng cục phó Tổng cục Chính trị của Bộ Công an khi ấy bảo rằng :Công an là ngành đặc thù, là lực lượng đảm bảo an ninh quốc gia, nên phải tuyệt đối trung thành.Bất kỳ chế độ nào cũngquan tâm đến việc đó. Những tội phạm như xâm phạm an ninh quốc gia, nói xấu đảng, nhà nước...thì những người trong gia đình đó ít nhiều bị ảnh hưởng. Các ngành khác có thể không quan tâm nhưng công an phải chặt chẽ. Thông tư quy định tiêu chuẩn chính trị của cán bộ, chiến sĩ công an nhân dân ban hành từ năm 2012, qua nhiều năm thực hiện chưa thấy phản ánh gì bất cập.

Cũng theo lời viên tướng đó :Mỗi ngành nghề có quy định về tiêu chuẩn khác nhau, khi thí sinh chấp nhận vào ngành thì phải tuân thủ quy định của ngành đó. Chưa có ai nói tiêu chuẩn của Bộ Công an là nặng hay nhẹ, mà các yêu cầu đều đảm bảo hợp lý.Tất nhiên, Bộ Côngan không duy ý chí, trong từng thời điểm, có thể khi xã hội phát triển ở góc độ khác thì quy định có thể sẽ được điều chỉnhnhưng ở thời điểm hiện tại, khi đất nước thống nhất chưa lâu thì chưa thể bỏ quy định này được.

Giờ, đất nước thống nhất đã 48 năm, "tiêu chuẩn chính trị" – phân biệt đối xử hết sức phi nhân, vô lý ấy vẫn còn giá trị. Bao nhiêu năm mới đủ lâu ? Với những gì như đã biết và đang thấy, cần phải hỏi tại sao đặt định, đề cao "tiêu chuẩn chính trị" như vậy, "thẩm tra lý lịch" nghiêm ngặt, kỹ lưỡng như vậy mà hiệu quả hoạt động của Công an nhân dân Việt Nam lại như vậy. Tại sao chỉ ở bên ngoài Việt Nam, những người Việt như cô Hong Min Hee – Nguyễn Hồng Minh mới có cơ hội "lột xác" ? Phi nhân và vô lý đến mức tàn tệ như vậy thì ai ở với đảng, bao nhiêu công an cho đủ ?

Trân Văn

Nguồn : VOA, 21/11/2023

Chú thích

(1) https://www.facebook.com/vtv4go/videos/6759467970757040/

(2) https://dantri.com.vn/lao-dong-viec-lam/cu-lot-xac-ngoan-muc-tro-thanh-nu-canh-sat-han-quoc-cua-nguoi-phu-nu-viet-20231005130433729.htm

(3) https://world.kbs.co.kr/service/contents_view.htm?lang=v&board_seq=387146

(4) https://www.sggp.org.vn/nu-canh-sat-viet-de-men-tren-dat-han-post569645.html

(5) https://tuoitre.vn/khong-duoc-vao-truong-cong-an-vi-ly-lich-974383.htm

(6) https://dangcongsan.vn/ban-doc/y-kien-ban-doc/truong-hop-hai-thi-sinh-dat-29-diem-nhung-suyt-truot-vao-khoi-truong-cong-an-giai-quyet-thau-tinh-dat-ly-323414.html

(7) https://vnexpress.net/bo-cong-an-chua-the-bo-dieu-kien-chinh-tri-cua-thi-sinh-khi-xet-tuyen-3282472.html

(8) https://congan.dongnai.gov.vn/Pages/tthcnoidung.aspx ?idtt=59

(9) https://luatminhkhue.vn/xet-ly-lich-3-doi-vao-cong-an-gom-nhung-ai.aspx

Cái cớ dùng sự khoan hồng để thúc đẩy đoàn kết dân tộc dường như không thuyết phục.

Ngày 27/12/2022, ông Lee Myung-bak, tổng thống bảo thủ của Hàn Quốc từ năm 2008 đến năm 2013, đã được Yoon Suk-yeol, người đương nhiệm, ân xá.

Năm nay, Lee Myung-bak hẳn sẽ là người trân trọng món quà Giáng sinh của mình nhất : vào ngày 27/12, ông Lee – tổng thống bảo thủ của Hàn Quốc giai đoạn 2008/2013 đã được ân xá bởi tổng thống đương nhiệm, Yoon Suk-yeol. Ông chỉ mới thụ án hơn 2 năm so với bản án 17 năm được tuyên vào năm 2020 vì tội nhận hối lộ và tham ô ; đồng thời được miễn nộp 8,2 tỷ won (6,4 triệu USD) trong số 18,7 tỷ won tiền phạt và tài sản bị tịch thu. Ông là tổng thống thứ tư của Hàn Quốc được ân xá kể từ khi nước này dân chủ hóa vào năm 1987. Có rất nhiều lãnh tụ tham nhũng trên thế giới, nhưng việc họ bị xét xử – kết án – và sau đó được ân xá bởi người kế nhiệm hiếm khi xảy ra hơn. Tại sao điều này lại thường xuyên xảy ra ở Hàn Quốc ?

Ân xá đóng một vai trò không mấy quan trọng trong các hệ thống pháp luật hiện đại. Ở nhiều nước gồm cả Pháp, Thổ Nhĩ Kỳ và Thụy Sĩ, quyền ân xá phần lớn nằm trong tay cơ quan lập pháp. Ở các quốc gia khác chẳng hạn như Indonesia, chính phủ chỉ có thể ra lệnh ân xá nếu được Tòa án Tối cao ủng hộ. Các tổng thống Mỹ, đặc biệt là Donald Trump, đã vài lần bị cáo buộc lạm dụng quyền ân xá ; nhưng ít nền dân chủ nào sử dụng ân xá cho mục đích chính trị như cách mà Hàn Quốc đang làm.

Truyền thống này bắt đầu với Chun Doo-hwan – nhà độc tài quân sự cuối cùng của Hàn Quốc và Roh Tae-woo – một đồng minh của ông Chun đồng thời là tổng thống đầu tiên của Hàn Quốc sau dân chủ hóa. Hai người đều bị lĩnh án tù vào năm 1996 với tội danh nhận hối lộ, dàn dựng một cuộc đảo chính quân sự năm 1979, và có liên quan đến vụ sát hại những người biểu tình ủng hộ dân chủ năm 1980. Cả hai được trả tự do 1 năm sau đó. Năm 2018, Park Geun-hye – người kế nhiệm ông Lee và cũng là một chính khách bảo thủ – đã bị kết án tù vì tội nhận hối lộ và lạm quyền. Sau đó, bà được tổng thống kế nhiệm Moon Jae-in của đảng Minjoo ân xá vào tháng 12/2021.

Văn hóa hối lộ của Hàn Quốc tồn tại lâu hơn chế độ độc tài tham nhũng đã tạo ra nó. Chính trị của đất nước này là một cuộc chơi đẫm máu – điều giải thích cho việc đưa những người phạm tội tham nhũng ra trước công lý : không vị tổng thống nào ngần ngại dùng cảnh sát và văn phòng công tố để điều tra những đối thủ chính trị của mình. Nhưng lý do ân xá cho những người đã bị kết án lại khó giải thích hơn. Trong cả 4 trường hợp, đoàn kết dân tộc được các tổng thống viện dẫn để ân xá cho người tiền nhiệm của mình. Bên cạnh đó, sức khỏe sa sút của người thụ án cũng là một yếu tố cân nhắc.

Tuy nhiên, không có trường hợp nào được sự đồng thuận của công chúng. Các vụ ân xá của tổng thống Chun và Roh đã dẫn đến cuộc đụng độ giữa những người biểu tình và lực lượng cảnh sát chống bạo động năm 1997. Dư luận bị chia rẽ sâu sắc về việc có nên ân xá cho bà Park và ông Lee hay không. Một cuộc thăm dò tiến hành vào tháng 12/2022 trước khi ông Lee được trả tự do cho thấy 53% người dân Hàn Quốc tán thành và 39% phản đối việc này.

Trong vài trường hợp, việc ân xá mang ý nghĩa giúp tổng thống đương nhiệm tự bảo vệ mình. Nếu các vị tổng thống có thể bị điều tra bởi người kế nhiệm sau khi họ rời nhiệm sở, thì tại sao không thể hiện sự khoan hồng, tạo tiền lệ và kỳ vọng (một cách hợp lý) rằng mình cũng sẽ nhận được cách đối xử tương tự sau này. Trong các trường hợp khác, đó có thể là cách để xoa dịu một bộ phận cử tri. Bà Park được ân xá vài tháng trước cuộc bầu cử tổng thống. Ông Moon có thể đã tính toán rằng nếu bà Park chết trong tù, điều đó có thể ảnh hưởng đến cơ hội của ứng viên đại diện đảng của ông (dù vậy, người này cũng đã thất cử trước ông Yoon).

Việc ân xá cũng thường được thúc đẩy bởi các tương tác quyền lực trong giới tinh hoa chính trị. Các chính khách bị kết án thường có nhiều đồng minh quyền lực trong quốc hội – những người có thể ủng hộ việc ân xá. Tổng thống Yoon rõ ràng là fan của ông Lee – cựu tổng thống mà ông đã ân xá. Yoon đã đưa vào đội ngũ của mình những nhân sự từ chính quyền của người tiền nhiệm và thông qua nhiều chính sách tương tự. Tuy nhiên, ông cũng ân xá cho một số chính trị gia dính líu đến vụ bê bối của bà Park dù từng bỏ tù họ khi còn là công tố trưởng dưới thời ông Moon. Có thể Yoon đang hy vọng rằng các biện pháp ân xá sẽ giúp thống nhất đảng Quyền lực Nhân dân theo xu hướng bảo thủ của ông, vốn đang bị chia rẽ bởi những cuộc đấu đá nội bộ. Ông Lee và bà Park vẫn có ảnh hưởng rất lớn trong giới bảo thủ. Tổng thống Yoon, một nhân vật mới nổi về chính trị và là một người ngoài cuộc, có thể đang hi vọng có thể dọn đường để bước vào giới tinh hoa này.

Dù không còn là một công tố viên, ông Yoon vẫn thể hiện mình là một người đấu tranh cho công lý. Nhưng quyết định trả tự do cho một tội phạm có thể sẽ khơi dậy những vết thương cũ. Erik Mobrand từ Tập đoàn RAND (một viện nghiên cứu chính sách) cho rằng việc kết án các cựu tổng thống và đồng phạm của họ là những khoảnh khắc lịch sử đối với nền dân chủ Hàn Quốc. Trái với kỳ vọng thống nhất đất nước, việc hủy bỏ những bản án này có thể làm xói mòn niềm tin vào các thể chế ở đất nước này.

The Economist

Nguyên tác : "Why does South Korea pardon its corrupt leaders ?", The Economist, 06/01/2023

Phạm Thị Hồng Nhung biên dịch

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 15/01/2023

Đúng là cục diện thế giới đang "diễn biến phức tạp" nhưng khi đối diện với sự phức tạp đó rất nhiều quốc gia đã bày tỏ thái độ rất rõ ràng và hành động rất dứt khoát khi quyền lợi quốc gia và lợi ích dân tộc bị đe dọa. Đối ngoại như tre chắc chỉ có một cây !

Bộ trưởng Quốc phòng Hàn Quốc Lee Jong-sup phát biểu trong chuyến thăm Trại Humphreys ở Pyeongtaek, Hàn Quốc, ngày 15/11/2022. (Bộ Quốc phòng Hàn Quốc

"Nền hòa bình chỉ dựa trên thiện chí của đối phương chắc chắn không ổn định và đó là hòa bình giả tạo" – đó là điều mà ông Lee Jong-sup, Bộ trưởng Quốc phòng Nam Hàn vừa nhắc cả chính phủ lẫn dân chúng Nam Hàn.

Năm ngoái, Bắc Hàn đã lập kỷ lục mới về số vụ thử hỏa tiễn để răn đe : trong 36 ngày, phóng hơn 70 hỏa tiễn và năm nay, Bắc Hàn tiếp tục phóng thêm một hỏa tiễn nữa ngay trong ngày đầu tiên của năm 2023.

Sau khi đệ trình kế hoạch thường niên lên chính phủ và thảo luận với ông Yoon Suk-yeol, Tổng thống Nam Hàn, Bộ trưởng Quốc phòng Nam Hàn thông báo, ông Yoon đã ra lệnh cho Bộ Quốc phòng Nam Hàn hợp tác chặt chẽ hơn với quân đội Mỹ và nâng cao mức độ sẵn sàng của quân đội Nam Hàn để ngăn chặn các mối đe dọa từ Bắc Hàn. Ông Lee cho biết : Tổng thống Nam Hàn nhấn mạnh rằng quân đội Nam Hàn phải chuẩn bị để thực hiện quyền tự vệ bất cứ lúc nào khi kẻ thù đe dọa tự do và hòa bình của Hàn Quốc".

Theo Bộ trưởng Quốc phòng Nam Hàn thì năm nay, quân đội Nam Hàn sẽ thực hiện khoảng 20 cuộc tập trận trên quy mô lớn với quân đội Mỹ trong tháng 6. Một số trong những cuộc tập trận này sẽ dài hơn với quân số lớn hơn trước đây.

Quân đội Nam Hàn và quân đội Mỹ đã lên kế hoạch thực tập đáp trả khi Bắc Hàn sử dụng vũ khí hạt nhân. Khoảng 28.000 quân nhân Mỹ đang đồn trú tại Nam Hàn đã phối hợp với quân đội Nam Hàn để tiến hành một số cuộc tập trận quy mô lớn vào năm ngoái, bao gồm cả phối hợp thực hiện không tập, không yểm với 240 phi cơ trong năm ngày (Vigilant Storm). Tân Tổng thống Nam Hàn đã quyết định khôi phục phần lớn các cuộc tập trận chung vốn đã bị đình chỉ dưới thời Tổng thống Moon Jae-in.

Trả lời AP, ông Yoon cho biết các hành động khiêu khích của Bắc Hàn đã củng cố quyết tâm của Nam Hàn và gia tăng sẽ phối hợp giữa Nam Hàn với Mỹ vì cả hai bên đều phải đối mặt với mối đe dọa hạt nhân của Bắc Hàn.

***

Cũng tuần này, Tòa án Tối cao của Philippines tuyên bố hủy bỏ Thỏa thuận thăm dò năng lượng mà Philippines đã ký với các công ty Trung Quốc và Việt Nam vào năm 2005 vì bất hợp pháp.

Theo phán quyết mà Tòa án Tối cao của Philippines mới công bố thì Hiến pháp Philippines buộc chính quyền Philippines phải kiểm soát việc khai thác tài nguyên của Philippines và các doanh nghiệp tham gia khai thác phải do Philippines điều hành.

Trên thực tế, cả chính phủ cũ lẫn chính phủ mới của Philippines đều khước từ những đề nghị hợp tác khai thác tài nguyên thiên nhiên tại những khu vực đang có tranh chấp về chủ quyền giữa Philippines và các quốc gia khác ở biển Đông vì phải tôn trọng Hiến pháp Philippines. Thậm chí trước khi lên đường sang thăm Trung Quốc, ông Ferdinand Marcos, Tổng thống đương nhiệm còn nhấn mạnh : Philippines phải tự tìm cách khai thác tài nguyên trong vùng đặc quyền kinh tế của mình (2).

***

Ở Châu Á ngoài Nam Hàn, Philippines còn có Đài Loan, Nhật, dứt dạc, rõ ràng về những vấn đề có liên quan đến chủ quyền quốc gia, lợi ích dân tộc. Tại Mỹ, Hạ viện vốn vẫn chia rẽ do khác biệt về đảng phái vừa đạt được sự đồng thuận hiếm thấy (365/65) trong việc thành lập "Ủy ban Cạnh tranh chiến lược giữa Mỹ và Đảng cộng sản Trung Quốc". Mục tiêu của ủy ban này là nghiên cứu để điều chỉnh chính sách, bảo đảm Trung Quốc không thể tiếp tục lạm dụng Mỹ để lấn lướt Mỹ (3).

Sau sự kiện vừa kể, Trung Quốc đột nhiên bày tỏ sự mềm mỏng hiếm có. Theo Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc thì Trung Quốc mong giữa hai bên sẽ có "sự tôn trọng lẫn nhau" : Hy vọng Mỹsẽ nhìn nhận Trung Quốc và quan hệ Mỹ-Trung khách quan và hợp lý, hành động vì lợi ích của chính Mỹvà lợi ích chung với Trung Quốc, thu hẹp bất đồng và thúc đẩy quan hệ dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau, hòa bình cùng tồn tại và hợp tác cùng có lợi giữa hai quốcgia.

Đúng là cục diện thế giới đang "diễn biến phức tạp" nhưng khi đối diện với sự phức tạp đó rất nhiều quốc gia đã bày tỏ thái độ rất rõ ràng và hành động rất dứt khoát khi quyền lợi quốc gia và lợi ích dân tộc bị đe dọa. Đối ngoại như tre chắc chỉ có một cây !

Trân Văn

Nguồn : VOA, 13/01/2023

Chú thích

(1) https://www.stripes.com/theaters/asia_pacific/2023-01-11/south-north-korea-peace-nuclear-8725298.html

(2) https://www.voatiengviet.com/a/6912455.html

(3) https://www.voatiengviet.com/a/tan-ha-vien-my-thanh-lap-uy-ban-tap-trung-vao-viec-canh-tranh-voi-trung-quoc/6913452.html

Seoul không còn che giấu tham vọng phát triển vũ khí hạt nhân trước mối đe dọa Bắc Triều Tiên. Công luận Hàn Quốc có khuynh hướng ủng hộ đường lối này. Viễn cảnh Hàn Quốc lao vào cuộc chạy đua nguyên tử sẽ mang lại những hệ quả nào về địa chính trị tại Châu Á và tác động thế nào đến liên minh quân sự với Hoa Kỳ vào lúc Trung Quốc mới là trọng tâm chính sách đối ngoại của Washington ?

Tin thời sự về lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong-un trên truyền hình Hàn Quốc. Ảnh chụp tại một ga xe lửa ở Seoul, Hàn Quốc, 01/01/2023. AP - Lee Jin-man

Trong thông điệp đầu năm 2023, lãnh đạo Bắc Triều Tiên khẳng định "tăng cường khả năng phòng thủ là một trong những mục tiêu quân sự trong năm", trong đó có việc "sản xuất hàng loạt vũ khí hạt nhân chiến lược và gia tăng đáng kể các phương tiện" trong lĩnh vực này. Lập tức tổng thống Yoon Suk Yeol đáp trả : "Ô dù hạt nhân của Mỹ và khả năng răn đe" được mở rộng đến các đồng minh của Washington "chưa đủ" để bảo đảm an ninh cho người dân Hàn Quốc.

Seoul bồi thêm : "Vũ khí hạt nhân thuộc về Hoa Kỳ nhưng công tác chuẩn bị, chia sẻ thông tin, các chương trình diễn tập phải được Hàn Quốc và Mỹ cùng tiến hành". Chỉ vài giờ sau, Washington qua lời phát ngôn viên Hội Đồng An Ninh Quốc Gia Hoa Kỳ John Kirby hôm 03/01/2023 bác bỏ khả năng Mỹ-Hàn thao dượt chung với những bài tập "về hạt nhân". Tổng thống Biden cũng tỏ ra thận trọng.

Lo ngại của Hàn Quốc là có cơ sở nếu căn cứ vào báo cáo Viện Nghiên Cứu Hòa Bình Quốc Tế Stockholm SIPRI được công bố hồi tháng 6/2022, theo đó "Bắc Triều Tiên hiện có khoảng 20 đầu đạn hạt nhân, và đang nắm giữ một khối lượng vật liệu cần thiết để sản xuất thêm từ 45 đến 55 đơn vị nữa (...) một số ít trong những đầu đạn hạt nhân của Bắc Triều Tiên có thể được trang bị cho tên lửa hành trình tầm trung".

Câu hỏi đã âm ỷ trong công luận từ đầu thập niên 2000 về khả năng Seoul trang bị vũ khí hạt nhân để tự vệ một lần nữa lại dấy lên trong những tháng gần đây. Người dân Hàn Quốc càng lúc càng cảm thấy "an ninh quốc gia đang bị đe dọa" vào lúc mà hy vọng phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên ngày càng xa vời.

Tranh cãi về khả năng Hàn Quốc trang bị vũ khí nguyên tử được đặt ra ở hai cấp. Chuyên gia về Đông Bắc Á, Antoine Bondaz, Quỹ Nghiên Cứu Chiến Lược FRS của Pháp, nhắc lại : Câu hỏi thứ nhất là Seoul có nên cho phép Hoa Kỳ triển khai trở lại vũ khí chiến lược trên lãnh thổ Hàn Quốc như trong giai đoạn từ thập niên 1950 cho đến năm 1991 khi chiến tranh lạnh chấm dứt hay không ? Hay Hàn Quốc có thể đi xa hơn nữa, tức là cũng sẽ lao vào một cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân ?

Kịch bản thứ nhì, vốn đã nhen nhúm từ những năm 1970 dưới thời tổng thống Park Chung Hee, giờ đây càng được đề cập đến trong công luận. Sau 4 năm dưới thời tổng thống Trump đòi các đồng minh của Hoa Kỳ tự túc về mặt quân sự và an ninh, sau việc Mỹ nhanh chóng rút lui khỏi Afghanistan phó mặc số phận người dân nước này trong tay chính quyền Taliban, không ít người dân Hàn Quốc tin rằng, Washington sẽ không bao giờ lao vào một cuộc xung đột để bảo vệ miền nam Triều Tiên, nhất là khi mà ở góc đài bên kia, Bình Nhưỡng đã có vũ khí hạt nhân.

Tham vọng hạt nhân của Seoul sẽ gặp những trở ngại nào ?

Giới phân tích nhắc lại : Việc Seoul đòi đồng minh Hoa Kỳ "huy động các phương tiện hạt nhân" trong các chương trình diễn tập chung là một chuyện, tham vọng phát triển vũ khí nguyên tử lại là một chuyện khác. Trước mắt, lập trường chính thức của Hàn Quốc mới chỉ là đòi được tham gia tích cực hơn trong mục tiêu "răn đe". Theo Christoph Bluth, thuộc đại học Bradford của Anh được đài truyền hình Pháp France 24 trích dẫn, đây là một lời cảnh cáo Seoul gửi tới Bình Nhưỡng : Trong trường hợp bị tấn công, dù không có vũ khí nguyên tử, Hàn Quốc vẫn có thể đáp trả bằng những phương tiện hạt nhân.

Danilo dell Fave, chuyên gia thuộc trung tâm nghiên cứu ITSS của Ý, thì cho rằng, chính quyền tổng thống Yoon Suk Yeol đang "nhấn vào một điểm rất nhậy cảm" đối với Bắc Triều Tiên. Điều ông Kim Jong-un lo ngại hơn cả là khả năng Hàn Quốc trang bị vũ khí hạt nhân.

Quỹ Nghiên Cứu Chiến Lược của Pháp tin rằng Seoul sẽ khôngđi đến cùng trong mục tiêu phát triển chương trình nguyên tử, bởi Hàn Quốc ý thức được rằng hành động này sẽ gây ra nhiều hậu quả khó lường, chẳng những về mặt địa chính trị, quân sự, mà cả về phương diện kinh tế. Chắc chắn là Trung Quốc sẽ tìm mọi cách, mà đầu tiên hết là trừng phạt thương mại, để ngăn cản Seoul theo đuổi mục tiêu này.

Trở ngại thứ nhì xuất phát từ Washington : Rõ rệt nhất là tổng thống Hàn Quốc mới chỉ tuyên bố hôm 02/01/2022 về khả năng Mỹ - Hàn tập trận chung với những phương tiện hạt nhân, chính quyền Biden lập tức lên tiếng bác bỏ khả năng này. Vẫn Antoine Bondaz thận trọng cho rằng không chắc Seoul có thể thuyết phục Mỹ rằng vũ khí hạt nhân được đặt ở Hàn Quốc là một "công cụ răn đe" khác cho phép chính quyền Biden tạm an tâm về tình hình bán đảo Triều Tiên để tập trung vào việc đối phó với Trung Quốc.

Thách thức thứ ba mà Hàn Quốc sẽ phải vượt qua để có được vũ khí hạt nhân đó là Nga và Trung Quốc, hai thành viên thường trực Hội Đồng Bản An Liên Hiệp Quốc. Moskva và Bắc Kinh sẽ dùng quyền phủ quyết để ngăn chận một thành viên mới gia nhập câu lạc bộ các quốc gia có vũ khí hạt nhân.

Cuối cùng, về mặt pháp lý, Hàn Quốc từ 1992 đã ký kết một tuyên bố chung với Bắc Triều Tiên (Joint Declaration for the Denuclearization of the Korean Peninsula) cam kết không phát triển và không đặt vũ khí hạt nhân của Mỹ trên lãnh thổ quốc gia. Từ 1975, Seoul cũng đã thông qua hiệp ước chống phổ biến vũ khí nguyên tử TNP. Seoul không thể dễ dàng rút khỏi các thỏa thuận quốc tế đã hiện hành từ hàng chục năm qua.

Trong hoàn cảnh đó, Christoph Bluth, đại học Anh Bradford, cho rằng, qua việc để lộ tham vọng hạt nhân, Hàn Quốc "đang mặc cả" để Hoa Kỳ tăng cường hiện diện quân sự tại bán đảo Triều Tiên và đây cũng là tín hiệu để Bình Nhưỡng dừng lại "đúng lúc" trò chơi nguy hiểm này.

Thanh Hà

Hàn Quốc : Hơn 150 người chết trong hội Halloween, tổng thống thông báo quốc tang một tuần lễ

Trần Công, RFI, 30/10/2022

Vụ việc xảy ra khi các thanh niên cố chen lấn để vào con hẻm dốc cạnh khách sạn Halminton bên phố Itaewon, Seoul để tham gia vào lễ hội hóa trang Halloween vào tối ngày 29/10/2022. Tổng thống Yoon Seok Yon đã ngay lập tức yêu cầu khẩn cấp triển khai sơ cứu và điều trị cho các nạn nhân. Ông tuyên bố quốc tang kể từ 30/10/2022 đến 5/11/2022.

Người dân đặt hoa tưởng niệm các nạn nhân của vụ giẫm đạp trong lễ hội Halloween tại Seoul, Hàn Quốc, ngày 30/10/2022. AP - Ahn Young-joon

Cảnh tượng hàng nghìn người đè lên nhau như bước ra từ một bộ phim kinh dị dường như được tái hiện tại đây, hàng chục người bị đè chặt dưới con dốc đến nỗi mà nhân viên cứu hộ không thể đưa được họ ra ngoài, kể cả khi họ đã bị ngừng tim và ngừng thở.

Hình ảnh, hàng chục nhân viên cứu hộ liên tục ép tim sơ cứu các nạn nhân ngay trên phố trong vô vọng, những người mình trần nằm la liệt bên đường đã được ghi lại và phát tán chóng mặt trên các mạng xã hội Hàn Quốc.

Con dốc này nối liền hai con đường đang diễn ra sự kiện hóa trang tại Itaewon, và nó nằm ngay sát cửa ra của ga Itaewon nên lưu lượng người đổ vào con dốc này rất đông và không hề có lối thoát ở giữa dốc. Khi có một người bị vấp ngã thì số người ở dưới dốc bị ùn ứ lại tuy nhiên ở phía trên dốc thì mọi người tiếp tục đổ xuống, tiếng nhạc thì ầm ĩ nên không thể kêu cứu được.

Một nhân chứng là người Việt kể lại :

"Có một dòng người đẩy từ phía sau đẩy xuống, nhưng bên dưới thì tắc và không đi được, mình phải đứng yên một chỗ. Bên dưới bị tắc và ngày càng ép chặt hơn. Lúc đó mình tưởng mình sắp chết, phổi bị ép như kiểu bị ép dưới áp lực nước sâu ép vào, không thở được. Tôi bị ép nghiêng về phía trước, ép nghiêng phải tới 50 độ, không đứng thẳng được đâu, người mình cứ cảm giác như bị lao xuống dưới, giữ nguyên vị trí không cử động được, lúc đó chỉ biết cầu nguyện thôi, nếu bị ép thêm 20 phút nữa thì chắc mọi người chết hết luôn ấy vì không thể thở được".

Theo trang tin Yonhapnews, số người chết đã lên tới 153 người, và có 20 người là người nước ngoài trong đó có ghi nhận một trường hợp là người Việt Nam.

Thành phố Seoul đã phát lệnh cảnh báo cứu nạn khẩn cấp ở cấp độ 3. Và cảnh sát thành phố đang bắt đầu mở cuộc điều tra nguyên nhân vụ việc.

Đây là lần đầu tiên lễ hội Halloween được tổ chức lại sau 3 năm bị cấm do Covid chính vì vậy số lượng người đến tham gia lễ hội tại Itaewon ước tính lên tới 100.000 người một ngày. 

Trần Công

************************

Ít nhất 146 người chết trong vụ giẫm đạp tại sự kiện Halloween ở Hàn Quốc

VOA, 30/10/2022

Ít nhất 146 người thiệt mạng trong một vụ chen lấn giẫm đạp khi một đám đông chơi lễ Halloween đổ vào một con hẻm trong khu vực vui chơi về đêm ở thủ đô Seoul của Hàn Quốc tối ngày thứ Bảy, các quan chức đặc trách ứng phó khẩn cấp cho biết.

Các nhân viên cứu hộ đưa một nạn nhân trên đường phố gần hiện trường vụ chen lấn giẫm đạp ở Seoul, Hàn Quốc, Chủ nhật, ngày 30/10/2022.

Thêm 150 người nữa bị thương trong vụ hỗn loạn ở khu Itaewon của Seoul, Choi Sung-beom, trưởng Trạm cứu hỏa Yongsan, cho biết trong một cuộc họp báo tại hiện trường.

Nhiều người bị thương trong tình trạng nghiêm trọng và đang được cấp cứu, các quan chức cho biết.

Đây là sự kiện Halloween đầu tiên ở Seoul trong ba năm sau khi nước này dỡ bỏ các hạn chế Covid và giãn cách xã hội. Nhiều người trong số những người tham gia đeo mặt nạ và trang phục Halloween.

Một số người mục kích mô tả đám đông càng về đêm càng quậy phá và kích động. Vụ việc xảy ra vào khoảng 10 giờ 20 phút tối.

"Một số người đã té ngã trong lễ hội Halloween, và có một số lượng lớn thương vong", ông Choi nói. Nhiều người trong số những người thiệt mạng ở gần một hộp đêm.

Nhiều nạn nhân là phụ nữ ở độ tuổi đôi mươi, ông Choi nói.

Những video trên mạng xã hội cho thấy hàng trăm người chen chúc trong con hẻm hẹp, dốc bị chèn ép và bất động khi các nhân viên ứng cứu và cảnh sát cố gắng kéo họ ra ngoài.

Ông Choi nói tất cả các trường hợp tử vong đều có thể là do bị chèn ép trong một con hẻm hẹp duy nhất.

Các đoạn video khác cho thấy cảnh tượng hỗn loạn khi các nhân viên cấp cứu và người dân cố gắng cứu chữa hàng chục người dường như bất tỉnh.

Một người chứng kiến cho Reuters biết một nhà xác dã chiến đã được dựng lên trong một tòa nhà gần hiện trường. Khoảng bốn chục thi thể sau đó được đưa lên cáng có bánh xe và chuyển đến một cơ sở của chính phủ để xác định danh tính nạn nhân, theo người này

Khu Itaewon là nơi giới trẻ Hàn Quốc cũng như người nước ngoài hay lui tới, với hàng chục quán bar và nhà hàng chật kín vào thứ ngày Bảy phục vụ lễ Halloween sau khi hoạt động kinh doanh sụt giảm nghiêm trọng trong ba năm đại dịch.

Có người nước ngoài trong số những người được chuyển đến các bệnh viện gần đó.

Theo Reuters

************************

Một người Việt trong số hơn 150 nạn nhân tử vong tại lễ hội Halloween ở Hàn Quốc

RFA, 30/10/2022

Cảnh sát Quốc gia hàn Quốc xác nhận có một công dân Việt Nam thiệt mạng trong vụ giẫm đạp tại lễ hội Halloween ở Hàn Quốc khiến hơn 150 người chết tối 29/10.

Hoa tưởng niệm những nạn nhân được đặt tại nơi xảy ra thảm họa giẫm đạp hôm tối 29/10 ở Seoul - AFP

Thông tấn xã Việt Nam loan tin ngày 30/10 cho biết nạn nhân người Việt sinh năm 2001 là một trong chừng 20 người nước ngoài thiệt mạng. Đại diện Hàn Quốc, Bộ trưởng Ngoại giao Park Jin đã gửi thư cho Đại sứ Việt Nam tại Seoul, ông Nguyễn Vũ Tùng, chia buồn và khẳng định sẽ hợp tác chặt chẽ với phía Đại sứ quán Việt Nam trong việc hỗ trợ nạn nhân.

Phía Đại sứ quán Việt Nam cho biết đã liên lạc với gia đình, hỗ trợ nhận dạng nạn nhân, gửi lời chia buồn và hướng dẫn các thủ tục cần thiết liên quan. Ngoài nạn nhân tử vong, tin cho biết có một công dân Việt Nam khác bị thương trong vụ giẫm đạp và Đại sứ quán cũng đang xác minh thông tin.

Hôm qua 30/10, Chủ tịch nước Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc cũng gửi điện chia buồn và thăm hỏi đến tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol cùng gia đình các nạn nhân trong vụ tai nạn xảy ra tại phường Itaewon, Seoul.

Vụ giẫm đạp tại lễ hội Halloween ở con hẻm dốc rộng 4 mét ở khu phố đêm Itaewon, thủ đô Seoul tối 29/10 là thảm họa chết người tồi tệ nhất tại Hàn Quốc kể từ sau vụ chìm phà Sewol hồi năm 2014 khiến 304 người thiệt mạng, với phần đông là học sinh trung học.

Nguồn : RFA, 30/10/2022

Công nghệ bán dẫn : Hàn Quốc, trọng tài trong cuộc đọ sức Mỹ - Trung

Thanh Hà, RFI, 26/08/2022

Hàn Quốc đang nắm giữ một chìa khóa của công nghệ tương lai nhờ hai nhà sản xuất chip điện tử Samsung Electronics và SK Hynix. Đấy là phúc hay họa vào lúc công nghệ bán dẫn đã trở thành một mặt trận mới trong cuộc đọ sức giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc ? Bắc Kinh có những chiêu bài nào để vừa dụ, vừa dọa Seoul, một đồng minh chiến lược của Washington ?

Tổng thống Mỹ Joe Biden, từ Nhà Trắng, nghe ông Chey Tae-won, chủ tịch tập đoàn SK Group phát biểu, Washington, Mỹ, ngày 26/07/2022.  AP - Susan Walsh

Viễn cảnh Hàn Quốc chuẩn bị tham gia liên minh Chip 4 với Hoa Kỳ, Nhật Bản và đương nhiên là nhà sản xuất bọ điện tử quan trọng nhất của thế giới là Đài Loan vào cuối tháng 8 hay đầu tháng 9/2022, là cái gai mới trong quan hệ giữa Bắc Kinh và Seoul. Chính quyền Biden đã có sáng kiến tổ chức một cuộc họp giữa 4 quốc gia dân chủ và tự do, 4 nhà sản xuất linh kiện điện tử hàng đầu thế giới và đều là những đồng minh của Hoa Kỳ.

Bắc Kinh coi sự kiện này như một mối đe dọa "trực tiếp" nhắm vào nền kinh tế thứ hai của thế giới. Tiếp đồng nhiệm Hàn Quốc, Park Jin tại Thanh Đảo hôm đầu tháng, ngoại trưởng Vương Nghị tránh nêu đích danh Hoa Kỳ nhưng đã lên án mọi hành vi "chính trị hóa kinh tế, khai thác các chuẩn mực về thương mại, quân sự làm tổn hại đến ổn định của các chuỗi cung ứng và sản xuất toàn cầu". Ông Vương Nghị kêu gọi Hàn Quốc "duy trì an ninh và ổn định" cho các chuỗi cung ứng đó của thế giới.

Đối thoại giữa hai ông Vương Nghị, Park Jin chưa hạ màn, thì tại Washington tổng thống Joe Biden hôm 10/08/2022 ký sắc lệnh ban hành đạo luận "Chip and Science Act", đặt nền tảng phát triển công nghiệp bán dẫn của Hoa Kỳ. Kèm theo đó là một ngân sách hơn 50 tỷ đô la trợ cấp cho các tập đoàn Mỹ và cả các công ty nước ngoài đầu tư vào Hoa Kỳ. Trong số đó có Samsung hay SK Hynix của Hàn Quốc. Để nhận được trợ cấp của chính phủ Mỹ, các đối tác nước ngoài phải cam kết ngừng đầu tư tại Trung Quốc trong vòng 10 năm.

Bắc Kinh thấy rõ viễn cảnh các nhà máy của Samsung tại Tô Châu, Tây An, của SK tại Vô Tích hay Đại Liên không được phát triển thêm trong thập niên sắp tới. Đây sẽ là một "tai họa" có nguy cơ chận đứng tham vọng biến Trung Quốc thành một mắt xích quan trọng của công nghệ mới, vốn lệ thuộc đến 13% vào linh kiện bán dẫn của Hàn Quốc. Theo lời một chuyên gia Hàn Quốc thuộc cơ quan tư vấn tài chính SK Securities, các nhà sản xuất chip của Trung Quốc còn "thua xa" hai tập đoàn Hàn Quốc.

Về phía Hàn Quốc, chính quyền của tổng thống Yoon Suk Yeol không mấy thoải mái trước đề nghị của Washington tổ chức hội nghị Chip 4. Về an ninh, về chiến lược, Seoul lệ thuộc vào Mỹ chủ yếu là trước đe dọa hạt nhân của Bắc Triều Tiên. Về đối ngoại, Hàn Quốc đương nhiên gần gũi với Hoa Kỳ hơn với Trung Quốc. Nhưng Trung Quốc là một thị trường lớn của Hàn Quốc trong nhiều lĩnh vực, kể cả về công nghệ bán dẫn, linh kiện điện tử… Năm ngoái, 60% chip của Hàn Quốc xuất khẩu sang Hoa Lục và Hồng Kông. Tổng trao đổi mậu dịch giữa hai quốc gia đông bắc Á này đã được nhân lên gấp 50 lần so với cách nay 30 năm. Trung Quốc vừa là khách hàng vừa là một nhà đầu tư có trọng lượng trên xứ Hàn.

Hơn nữa, Bắc Kinh là một điểm tựa của chế độ rất khép kín ở Bình Nhưỡng trong tay ông Kim Jong Un. Đâu đó Trung Quốc nắm giữ một trong những chiếc chìa khóa về an ninh trên bán đảo Triều Tiên. Seoul ý thức rõ được điều đó cho nên như xã luận của báo Nhật Yomiuri Shimbun (ngày 26/08/2022) ghi nhận tổng thống Yoon Suk Yeol vừa lên cầm quyền từ tháng 5/2022 luôn nhấn mạnh đến những giá trị phổ quát như "tự do", "dân chủ" và thể hiện quyết tâm củng cố quan hệ với hai đồng minh lớn là Mỹ và Nhật Bản. Nhưng tân lãnh đạo Hàn Quốc không xem nhẹ ảnh hưởng của Bắc Kinh với chính quyền Bình Nhưỡng.

Nhìn rộng ra hơn Seoul biết rõ "cái uy" của Trung Quốc đối với toàn khu vực Châu Á lớn đến mức nào, ổn định của Biển Đông, eo biển Đài Loan hay biển Nhật Bản tùy thuộc vào những nước cờ và tham vọng của Bắc Kinh. Ảnh hưởng đó của Trung Quốc trên tất cả những vấn đề vừa nêu và nhất là trên hồ sơ hạt nhân Bắc Triều Tiên có thể là một công cụ cho phép Trung Quốc khi thì đấu dịu, lúc thì cứng rắn với các nhà sản xuất chip của Hàn Quốc. 

Trong bối cảnh đó xã luận của báo Nhật Yomiuri Shimbun cho rằng hơn bao giờ hết Nhật Bản và nhất là Mỹ cần thắt chặt thêm nữa quan hệ với Hàn Quốc, cần làm tất cả để Seoul không ngả vào vòng tay của Bắc Kinh.

Thanh Hà

**********************

Hàn Quốc tìm sách lược giữ "bạn hàng" Trung Quốc, trấn an đồng minh Mỹ

Thu Hằng, Trần Công, RFI, 26/08/2022

Ngày 24/08/2022, Hàn Quốc và Trung Quốc kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao song phương. Sự kiện diễn ra vào thời điểm khá nhạy cảm vì những bất đồng giữa Bắc Kinh và Seoul về hệ thống phòng thủ tên lửa THAAD của Mỹ đặt tại Hàn Quốc vẫn chưa được giải quyết ; cạnh tranh Mỹ - Trung vẫn căng thẳng trong khi Seoul là đồng minh của Washington ; Bắc Triều Tiên không ngừng phát triển vũ khí đạn đạo và hạt nhân ; chuỗi cung ứng toàn cầu bị đứt gãy.

Ngoại trưởng Hàn Quốc Park Jin (trái) gặp đồng nhiệm Trung Quốc Vương Nghị (Wang Yi) tại Thanh Đảo, Trung Quốc, ngày 09/08/2022.  © AP - South Korea Foreign Ministry

Đâu là một số cột mốc chính trong quan hệ giữa hai nước, về kinh tế, chính trị, lịch sử ? Truyền thông Hàn Quốc đưa tin về sự kiện quan trọng này như thế nào ?

Thông tín viên Trần Công tại Seoul tường thuật :

Lễ kỷ niệm 30 năm thiết lập ngoại giao song phương giữa Hàn Quốc và Trung Quốc được tổ chức một cách trọng thể, tại cả Seoul và Bắc Kinh vào ngày 24/08/2022. Theo thông tin của đài KBS, trong bức thư mà tổng thống Yoon Seok-Yeol gửi cho chủ tịch Tập Cận Bình ông hy vọng hai nước sẽ tìm ra những hướng hợp tác mới trong 30 năm tiếp theo dựa trên tinh thần tôn trọng lẫn nhau và có đi có lại.

Ông Yoon đề xuất khôi phục các trao đổi cấp cao, đạt được những thành tựu cụ thể trong các lĩnh vực hợp tác thực chất như an ninh kinh tế, môi trường và biến đổi khí hậu, bao gồm chuỗi cung ứng và vai trò mang tính xây dựng của Trung Quốc trong việc giải quyết vấn đề hạt nhân Bắc Triều Tiên. Còn chủ tịch Tập thì cho rằng thế giới đã bước vào một thời kỳ biến động và biến đổi mới. Đồng thời, ông Tập cho biết sẽ đi đầu trong việc tăng cường giao tiếp chiến lược với tổng thống Yoon, loại bỏ những trở ngại, xây dựng tình bạn và tập trung vào hợp tác. "Loại bỏ những trở ngại" được hiểu là quản lý các yếu tố xung đột.

Theo tổng hợp từ SBS, Hàn Quốc và Trung Quốc chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao vào ngày 24/08/1992, đánh dấu cột mốc lịch sử nhằm kết thúc tình trạng "chiến tranh lạnh" giữa hai quốc gia luôn ở thế đối đầu sau chiến tranh Triều Tiên.

Mối quan hệ Hàn - Trung, được nâng cấp lên thành "bạn đồng hành" và "đối tác toàn diện" dưới thời chính quyền Kim Dae-jung và Roh Moo-hyun. Trong giai đoạn này, các cuộc đàm phán sáu bên bao gồm Trung Quốc, Hàn Quốc, Bắc Triều Tiên, Mỹ, Nga và Nhật Bản đã liên tục được diễn ra với mục tiêu phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên. Mặc dù đàm phán sáu bên đã bị đình trệ nhưng nỗ lực của Trung Quốc trong vấn đề này là không thể phủ nhận.

Dưới thời chính quyền Lee Myung-bak xuất khẩu sang Trung Quốc đã vượt 100 tỷ đô la. Sau đó, tổng thống Park Geun-hee cũng đã có một chuyến thăm Trung Quốc và dự lễ duyệt binh mừng chiến thắng phát xít Nhật với chủ tịch Tập Cận Bình. Năm 2015, hai nước đã ký kết hiệp định thương mại tự do (FTA) song phương đưa mối quan hệ này trở lên khăng khít hơn. Nhưng sau khi Hàn Quốc lắp đặt hệ thống phòng thủ tên lửa THAAD, quan hệ Hàn - Trung đã bị đóng băng ngay lập tức.

Gần đây, trong bối cảnh xung đột Mỹ - Trung, và việc Hàn Quốc có xu thế gia nhập nhóm Chip-4, đã khiến Bắc Kinh liên tục thể hiện thái độ khó chịu. Thiện cảm giữa nhân dân hai nước cũng ngày càng xấu đi. Và dường như mối quan hệ giữa hai quốc gia Đông Á đang đối diện với một cơn đại hồng thủy mới được gọi là "chiến tranh lạnh thế hệ mới".

Trung Quốc là đối tác thương mại chính của Hàn Quốc, còn Mỹ là đồng minh quân sự. Trước vấn đề cạnh tranh chiến lược Mỹ - Trung, Seoul dung hòa mối quan hệ giữa hai cường quốc này như thế nào ?

Để nói về vấn đề thương mại giữa Hàn Quốc và Trung Quốc, theo Yonhap News, thương mại Hàn - Trung đã tăng từ 6,3 tỉ đô la vào năm 1992 lên tới 300 tỉ đô la. Tính đến năm 2021, xuất khẩu sang Trung Quốc là 162,9 tỷ đô la, nhập khẩu 138,6 tỷ đô la, thặng dư thương mại khoảng hơn 30 tỉ đô la, bất chấp dịch Covid-19 bùng phát. Trung Quốc đã vượt Mỹ và trở thành đối tác thương mại số một của Hàn Quốc vào năm 2003. Hàn Quốc cũng tham gia hàng loạt hiệp định do Trung Quốc khởi xướng bao gồm Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP), hiệp định thương mại tự do (FTA).

Trong lĩnh vực chất bán dẫn, Trung Quốc là một mắt xích quan trọng trong ngành công nghiệp bán dẫn và chuỗi cung ứng toàn cầu - là một trong những thị trường lớn nhất, chiếm 60% tổng xuất khẩu chất bán dẫn của Hàn Quốc, và 4 trong số 10 khách hàng mua chất bán dẫn hàng đầu thế giới là các công ty Trung Quốc.

Về vấn đề cạnh tranh Mỹ - Trung và khả năng dung hòa của Seoul, Yonhap News đã viết : Cạnh tranh chiến lược Mỹ - Trung đã khiến cho Trung Quốc nhạy cảm hơn với THAAD, vốn đã lắng xuống sau khi xung đột nổ ra vào năm 2016. Tuy nhiên, Trung Quốc đã thể hiện động thái có tính xoa dịu với Hàn Quốc, quốc gia mà Trung Quốc coi là một mắt xích yếu trong liên minh Mỹ - Hàn. Trung Quốc cũng tiết lộ rằng radar băng tần X của THAAD không thể phát hiện ra các động thái quân sự của Trung Quốc.

Ngoài vấn đề về THAAD, chất bán dẫn cũng đang nổi lên như là một vấn đề đáng được quan tâm trong quan hệ Hàn - Trung sau khi Mỹ lên kế hoạch loại trừ Trung Quốc ra khỏi chuỗi cung ứng chất bán dẫn của họ. Đối với Trung Quốc, việc giữ Hàn Quốc trong khuôn khổ hợp tác bán dẫn Hàn - Trung là chiến lược quan trọng trong việc ổn định nguồn cung.

Kinh tế Hàn Quốc cất cánh bay cao nhờ động lực của thương mại Hàn - Trung trong 30 năm qua là không thể phủ nhận. Tuy nhiên, đối với nhiều người Hàn, lập trường ngoại giao "kiểu Ahn Mi-Kyung" - Mỹ vì an ninh, Trung vì kinh tế - đã chấm dứt. Chính phủ Hàn đang yêu cầu các biện pháp ngoại giao khôn khéo để duy trì quan hệ hợp tác chiến lược với Trung Quốc và củng cố chính sách ngoại giao và an ninh của liên minh Mỹ - Hàn.

Trong hồ sơ hạt nhân Bắc Triều Tiên, Bắc Kinh có lập trường như thế nào ?

Đối với vấn đề này, đại sứ Trung Quốc tại Hàn Quốc Xing Haiminh (邢海明) đã trả lời trong một bài phỏng vấn : 

"Trung Quốc luôn cố gắng thuyết phục các nước liên quan theo cách riêng của mình. Quan điểm của chúng tôi là các quốc gia liên quan nên kiềm chế, không kích động tình hình và leo thang căng thẳng. Tôi để ý thấy rằng Hàn Quốc cũng đang nhấn mạnh tầm quan trọng của đối thoại và trao đổi với Bắc Triều Tiên. Tôi hy vọng Hàn Quốc sẽ có những bước đi táo bạo để cải thiện quan hệ Liên Triều bắt đầu từ khuôn khổ rộng lớn của sự nghiệp quốc gia, hòa bình và ổn định khu vực để mở ra cánh cửa cho tiến trình hòa bình trên bán đảo Triều Tiên".

Ông Xing Haiming nhắc đi nhắc lại rằng mặc dù Mỹ đang liên tục vu khống Trung Quốc "bất hợp tác" trong vấn đề bán đảo Triều Tiên, và thúc đẩy thuyết "Trách nhiệm Trung Quốc", Trung Quốc đã trung thành thực hiện tất cả các nghị quyết của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc về vấn đề Bắc Triều Tiên và khẳng định rằng "áp lực và trừng phạt" không giải quyết được vấn đề. Chúng ta cần suy nghĩ về lý do tại sao tình hình lại đi đến mức này và thảo luận cách để ngăn chặn và không để vấn đề hạt nhân Bắc Triều Tiên trở nên tồi tệ hơn và giải quyết vấn đề một cách đơn giản nhất có thể.

Lập trường của Hàn Quốc khác với lập trường của Trung Quốc về vấn đề hạt nhân như thế nào ? 

Báo Nocut News có bài viết với tựa đề : "30 năm quan hệ, vai trò kiến tạo của Trung Quốc trong quan hệ Liên Triều có khả thi hay không ?". Trong lá thư chúc mừng gửi tới ông Tập, tổng thống Yoon có nhắn nhủ "hy vọng Trung Quốc có thể đóng một vai trò quan trọng mang tính xây dựng để giải quyết vấn đề hạt nhân của Bắc Triều Tiên".

Trang này nhân định rằng, vai trò của Trung Quốc ở đây là thắt chặt biện pháp trừng phạt với Bắc Triều Tiên và không mở cửa sau. Còn lập trường của Trung Quốc là tập trung vào "hòa bình và ổn định trên bán đảo Triều Tiên", lập trường này là nhất quán, không thay đổi. Hiện tại, chính quyền ông Yoon đã chuyển hướng sang gây sức ép với Bắc Triều Tiên, nên đang mâu thuẫn với lập trường của phía Trung Quốc. Thêm vào đó, khi cạnh tranh chiến lược Mỹ - Trung gia tăng, không có lý do gì có thể thuyết phục Trung Quốc tuân theo yêu cầu của Mỹ và Hàn về Bắc Triều Tiên.

Trong một báo cáo có tiêu đề "kỷ niệm 30 năm quan hệ Hàn - Trung và hòa bình trên bán đảo Triều Tiên", hai nhà nghiên cứu Je-no Ahn và Su-seok Lee thuộc Viện Chiến lược An ninh Quốc gia đã đề cập đến việc "hạ thấp kỳ vọng của Hàn Quốc đối với vai trò của Trung Quốc đối với vấn đề hòa bình trên bán đảo Triều Tiên".

Thu Hằng

Tuy không thể phân định đúng – sai nhưng ít nhất những diễn biến của sự kiện vừa lược thuật cũng cho thấy vài điều : Khi hệ thống chính trị có nhiều bên, hệ thống công quyền không thể "tự tung, tự tác".

Nội các Hàn Quốc thông qua phương án thành lập Vụ Cảnh sát thuộc Bộ Hành chính và an toàn - Photo : YONHAP News

Theo KBS, cuối tuần này (thứ bảy 30/7/2022) lực lượng cảnh sát quốc gia của Nam Hàn sẽ tổ chứcHội nghị Cảnh sát toàn quốc để thảo luận vềdự tính thành lập Vụ Cảnh sát thuộc Bộ Hành chính và an toàn của chính phủ, đồng thời thảo luận về tính chính đáng của quyết định kỷ luật những người đã tham dự cuộc họp Giám đốc các Sở Cảnh sát trên toàn quốc hồi cuối tuần trước.

Lần này, phản ứng của lực lượng cảnh sát quốc gia tại Nam Hàn đối vớidự tính thành lập Vụ Cảnh sát thuộc Bộ Hành chính và an toàn của chính phủ đã tăng lên mức cao hơn. Nếu cuối tuần trước, chỉ có Giám đốc các Sở Cảnh sát trên toàn quốc ngồi lại với nhau để cùng phản đối thì cuối tuần này, theo dự kiến sẽ có 1.000 sĩ quan cảnh sát, đại diện cho 140.000 cảnh sát tham gia.

Cũng vì vậy, địa điểm tổ chức hội nghị đã được chuyển từ một hội trường sang sân vận động của Viện Phát triển nhân tài cảnh sát quốc gia tọa lạc tại thành phố Asan, tỉnh Nam Chungcheong. Ban Tổ chức thông báo thêm rằng họ sẽ phát trực tiếp toàn bộ hội nghị trên Youtube để dân chúng Nam Hàn có thể theo dõi và đánh giá phản ứng của lực lượng cảnh sát chính đáng hay không.

***

Tuần trước, tân chính phủ Nam Hàn cho biết sẽ thành lập Vụ Cảnh sát trong Bộ Hành chính và an toàn. Vụ này nhằm thúc đẩy việc thực hiện công vụ của Cơ quan Cảnh sát quốc gia và Ủy ban Cảnh sát quốc gia một cách có hệ thống hơn. Ngày 26/7/2022, tân chính phủ Nam Hàn đã thông qua sắc lệnh về vấn đề này và việc thành lập Vụ Cảnh sát thuộc Bộ Hành chính và an toàn sẽ được thực hiện vào 2/8/2022.

Tuy nhiên, ngay sau khi tân chính phủ Nam Hàn công bố dự tính thành lập Vụ Cảnh sát trong Bộ Hành chính và an toàn, nhiều sĩ quan cảnh sát ở tất cả các cấp đã chỉ trích kịch liệt dự tính đó vì xâm hại sự độc lập của lực lượng cảnh sát quốc gia.

Các thành viên lãnh đạo chính phủ Nam Hàn không chịu kém, cũng chỉ trích kịch liệt phản ứng của lực lượng Cảnh sát quốc gia. Bộ trưởng Hành chính và an toàn ví cuộc họp của Giám đốc các Sở Cảnh sát trên toàn quốc hồi tuần trước như "một cuộc đảo chính". Tân Tổng thống Yoon Suk-yeol thì bày tỏ sự lo ngại sâu sắc khi giới cảnh sát tổ chức phản đối tập thể và xem đó như "mộthành động làm rối loạn kỷ cương quốc gia". Tân Thủ tướng Han Duck-soo giải thích, ý định thành lập Vụ Cảnh sát chỉ nhằm thực hiện một biện pháp hỗ trợ hành chính cho Cơ quan Cảnh sát quốc gia, đồng thời yêu cầu Bộ trưởng Hành chính và an toàn tích cực trao đổi, thuyết phục Cơ quan Cảnh sát quốc gia để giải quyết sớm các vấn đề về hành chính, quản lý nghiệp vụ liên quan. Cơ quan Cảnh sát quốc gia đã cảnh cáo và yêu cầu các Sở Cảnh sát trên toàn quốc dừng hành động phản đối tập thể.

Tuy nhiên hoạt động phản đối vẫn tiếp diễn. Ví dụ như Hội nghị Cảnh sát toàn quốc sẽ diễn ra vào cuối tuần này hay Hội đồng Công chức Cảnh sát tổ chức thu thập 100.000 chữ ký để đề nghị Quốc hội ra nghị quyết phản đối việc thành lập Vụ Cảnh sát.

***

Ở Nam Hàn, thông thường, một sắc lệnh có hiệu lực thực thi sau khi đã đăng công báo đủ 40 ngày nhưng đối với sắc lệnh lên quan đến việc thành lập Vụ Cảnh sát, Bộ Hành chính và an toàn xác định thời điểm có hiệu lực sau khi đăng công báo chỉ vỏn vẹn có bốn ngày. Đó là lý do tân chính phủ Nam Hàn bị chỉ trích là "cẩu thả". Bộ Hành chính và an toàn biện bạch sở dĩ như thế vì Vụ Cảnh sát là vấn đề nội bộ.

Trên chính trường, đảng Sức mạnh quốc dân – đảng cầm quyền – lên tiếng ủng hộ chính phủ, chỉ trích hành động phản đối tập thể của lực lượng Cảnh sát quốc gia và kêu gọi không nên dung dưỡng những cảnh sát chống lại mệnh lệnh, đồng thời kêu gọi những cảnh sát phản đối sắc lệnh về Vụ Cảnh sát xin lỗi. Ngược lại, đảng Dân chủ đồng hành – đảng đối lập - tổ chức một cuộc họp báo trước Văn phòng Tổng thống, tuyên bố, chính Bộ trưởng Hành chính và an toàn mới là nhân vật thể hiện ý tưởng "đảo chính hành chính", ngoài ra nhấn mạnh, không có điều khoản nào trong Luật Tổ chức chính phủ cho phép Bộ trưởng Hành chính và an toàn có thể phụ trách nghiệp vụ trị an của cảnh sát. Đảng đối lập tuyên bố thêm, rằng chính phủ mới là bên gây hỗn loạn kỷ cương quốc gia khi không giải quyết được các bài toán dân sinh, mà có ý đồ đổi chiều dư luận sang các vấn đề chính trị...

***

Tuy không thể phân định đúng – sai nhưng ít nhất những diễn biến của sự kiện vừa lược thuật cũng cho thấy vài điều : Khi hệ thống chính trị có nhiều bên, hệ thống công quyền không thể "tự tung, tự tác". Sự tự chủ của lực lượng bảo vệ trật tự, trị an, không thề trung thành với đảng nào, không khăng khăng bảo vệ đảng nào là tiền đề giúp gia tăng quyền được biết, được bàn, được kiểm tra của từng công dân.

Trân Văn

Nguồn : VOA, 27/07/2022

Links tham khảo

http://world.kbs.co.kr/service/news_view.htm?lang=v&Seq_Code=55253

http://world.kbs.co.kr/service/news_view.htm?lang=v&Seq_Code=55243

http://world.kbs.co.kr/service/news_view.htm?lang=v&Seq_Code=55246

Hàn Quốc bảo vệ truyền thống ẩm thực và văn hóa trước ý đồ "nhận vơ" của Trung Quốc

Mối quan hệ Hàn - Trung đã trở nên căng thẳng hơn trong nửa đầu năm 2021 do những tranh chấp liên quan tới ẩm thực và văn hóa. Mâu thuẫn được thổi bùng lên khi một bộ phim nổi tiếng của Hàn quảng cáo món bibimbap "made in China", hay câu chuyện "nhận vơ" kim chi là món ăn truyền thống của Trung Quốc chứ không phải của Hàn Quốc. 

Thi muối kim chi tại Festival Kimchi, Seoul, Hàn Quốc, ngày 03/11/2017.  AP - Ahn Young-joon

Cùng với những mâu thuẫn khác âm ỉ từ lâu, câu chuyện "nhận vơ" này đã dẫn đến hệ quả là dự án xây một khu phố Hoa mới tại Hàn Quốc đã bị hủy ngay sau đó.

Bibimbap  (비빔밥)  "made in China" gây tranh cãi trên sóng truyền hình Hàn Quốc

Trong tập 8 của bộ phim truyền hình Vincenzo của đài TVN, cảnh nữ tài tử chính Hong Cha-young (do Jeon Jeo-bin thủ vai) đưa cho nam tài tử chính Vincenzo (do Song Joong-ki thủ vai) món cơm trộn (bibimbap) đóng hộp do một thương hiệu Trung Quốc sản xuất đã gây lên làn sóng bất bình trên mạng xã hội. Cụ thể, trong phân cảnh phim, nhân vật nữ nói rằng đây là "món ăn ngon miệng" và camera đã chiếu thẳng vào dòng chữ bibimbap được viết bằng tiếng Trung Quốc.

Bộ phim truyền hình Vincenzo của đài TVN do nữ tài tử Jeon Jeo-bin thủ vai Hong Cha-young và nam tài tử Song Joong-ki thủ vai Vincenzo .

Bibimbap vốn được biết đến là một món ăn truyền thống lâu đời của Hàn Quốc. Chính vì vậy khi món ăn này lên sóng dưới mác "made in China" trong một bộ phim với sự góp mặt của những tên tuổi nổi tiếng khắp Châu Á này đã gây nên một sự phẫn nộ trong cộng đồng mạng Hàn Quốc. Sản phẩm quảng cáo trong phim là món cơm trộn được tiêu thụ ở Trung Quốc và do thương hiệu Zihaiguo của Trung Quốc hợp tác với Viện Vệ sinh Hàn Quốc sản xuất.