 | Tổng quan: | 3636629 |
Trung Quốc công bố tài liệu về chiến lược chống Mỹ
Thanh Phương, RFI, 22/02/2023
Hôm 20/02/2023, Bộ ngoại giao Trung Quốc đã công bố hai tài liệu nêu chi tiết chiến lược của Bắc Kinh chống lại "thế bá quyền" của Mỹ.
Trung Quốc Tần Cương phát biểu tại hội thảo Sáng kiến An ninh Toàn cầu tổ chức tại Bộ ngoại giao Trung Quốc, Bắc Kinh, ngày 21/02/2023. AP - Andy Wong
Theo tờ Le Monde, tài liệu đầu tiên có tựa đề " Thế bá quyền của Mỹ và những mối nguy hiểm", lên án chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ từ khi độc lập cho đến ngày nay. Tài liệu viết :" Từ khi giành được độc lập vào năm 1776, Hoa Kỳ vẫn liên tục mở rộng ảnh hưởng bằng vũ lực. Ngày nay, tại Ukraina, Irak, Afghanistan, Libya, Syria, Pakistan và Yemen, Hoa Kỳ vẫn áp dụng chiến thuật cũ: tiến hành các cuộc chiến tranh thông qua các trung gian." Theo cái nhìn của Bắc Kinh, cuộc chiến tranh của Nga ở Ukraina chính là hậu quả từ những thủ đoạn của phương Tây.
Trong tài liệu nói trên, Trung Quốc lên án việc Hoa Kỳ đặt " 800 căn cứ quân sự" tại "159 quốc gia", cũng như việc chính quyền Donald Trump đã ban hành đến "hơn 3.900" trừng phạt kinh tế. Tài liệu còn tố cáo việc các phương tiện truyền thông của Nga ở Mỹ và châu Âu bị "kiểm duyệt gắt gao chưa từng có".
Trong tài liệu thứ hai, Bộ ngoại giao Trung Quốc trình bày "Sáng kiến cho an ninh thế giới", nêu lên những nguyên tắc chính, với khoảng 20 điểm rất cụ thể và một phương pháp để đạt đến mục tiêu đó.
Chiến lược này dựa trên 6 cam kết, trong đó có tầm nhìn của Tập Cận Bình về "một nền an ninh chung và bền vững" được đưa ra vào năm 2014, tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của tất cả các quốc gia, tuân thủ các nguyên tắc của Hiến chương Liên Hiệp Quốc. Về điểm này, tài liệu cho rằng " tâm lý chiến tranh lạnh, chủ nghĩa đơn phương, sự đối đầu giữa các khối, và thế bá quyền là đi ngược lại tinh thần của Hiến chương Liên Hiệp Quốc". Đây là những cụm từ mà Bắc Kinh vẫn dùng để mô tả chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ.
Theo nhận định của tờ Le Monde, Trung Quốc đưa ra sáng kiến nói trên nhằm cổ vũ cho một trật tự thế giới mới và gia tăng ảnh hưởng như họ đang làm từ 10 năm qua, thông qua các dự án "những con đường tơ lụa mới".
Thanh Phương
************************
Đài Loan tăng cường quan hệ quốc phòng với Mỹ để ngăn chặn "bành trướng độc tài"
Trọng Thành, RFI, 21/02/2023
Hôm 21/02/2023, sau khi tiếp phái đoàn nghị sĩ Mỹ, tại Đài Bắc, tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn tuyên bố sẽ tăng cường hợp tác quân sự với Hoa Kỳ để ngăn chặn các thế lực "bành trướng độc tài".
Tổng thống Thái Anh Văn và các quan chức Đài Loan chụp ảnh với phái đoàn Mỹ tại Văn phòng tổng thống, Đài Bắc, ngày 21/2/2023. AP
Theo AFP, tổng thống Đài Loan khẳng định : "Đài Loan sẽ hợp tác mạnh mẽ hơn với Hoa Kỳ và các đối tác dân chủ khác để đối mặt với các thách thức quốc tế, như chủ nghĩa bành trướng độc tài và biến đổi khí hậu". Bà Thái Anh Văn nhấn mạnh : "Cùng nhau, chúng ta sẽ có thể tiếp tục bảo vệ các giá trị dân chủ và tự do".
Đoàn nghị sĩ Mỹ có chuyến công du 5 ngày tại Đài Loan. Hợp tác về quốc phòng và bán dẫn là hai trọng tâm của chuyến đi. Nghị sĩ Dân chủ Ro Khanna, thành viên của tân ủy ban của Hạ Viện phụ trách "cạnh tranh chiến lược với Đảng cộng sản Trung Quốc" khẳng định mục tiêu của chuyến công du này là nhằm mở rộng "đối tác về quân sự và quốc phòng" và củng cố quan hệ của Mỹ với đảo quốc, đặc biệt về lĩnh vực bán dẫn.
Phái đoàn đã có cuộc gặp với ông Morris Chang, nhà sáng lập tập đoàn TSMC, đứng hàng đầu về sản xuất chíp điện tử. Hoa Kỳ hiện đang triển khai chính sách hợp tác quốc tế nhằm ngăn chặn Trung Quốc mua và sản xuất chíp bán dẫn cao cấp "được sử dụng cho mục tiêu quân sự".
Chuyến công du của phái đoàn nghị sĩ Mỹ diễn ra sau chuyến đi của quan chức cao cấp bộ quốc phòng Mỹ, phụ trách Trung Quốc, ông Michael Chase, hôm thứ Sáu 17/02, quan chức cao cấp nhất trong chính phủ Mỹ đến Đài Loan kể từ năm 2019, theo Financial Times. Chính quyền Trung Quốc đã cực lực lên án chuyến đi này.
Phái đoàn Trung Quốc đầu tiên đến Đài Loan kể từ đầu đại dịch
Theo AFP, hôm nay 21/02, thị trưởng Đài Bắc Tương Vạn An (Chiang Wan-an) đã tiếp một phái đoàn Trung Quốc đến từ Thượng Hải. Đứng đầu phái đoàn là người phụ trách quan hệ với Đài Loan của thành phố Thượng Hải, Lý Hiểu Đông (Li Xiao-dong). Phái đoàn đến Đài Loan từ thứ Bảy 18/02. Thành phố Đài Bắc hiện do đảng đối lập Quốc Dân Đảng kiểm soát. Chủ trương của Quốc Dân Đảng là siết chặt quan hệ với Trung Quốc.
Phó chủ tịch Quốc Dân Đảng Hạ Lập Ngôn (Andrew Hsia) vừa có chuyến đi Trung Quốc 9 ngày. Ông Hạ kêu gọi Bắc Kinh dỡ bỏ lệnh cấm nhập khẩu hàng Đài Loan và tăng số lượng các chuyến bay trực tiếp giữa hai bờ eo biển. Ông Tống Đào (Song Tao), người phụ trách các vấn đề Đài Loan của chính quyền Trung Quốc, khẳng định là Bắc Kinh sẵn sàng hợp tác với Quốc Dân Đảng để thúc đẩy quan hệ song phương trên nguyên tắc Đài Loan không tuyên bố độc lập.
Trọng Thành
Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA), William Burn ngày 02/02/2023 cảnh báo không nên đánh giá thấp tham vọng đối với Đài Loan của chủ tịch Tập Cận Bình, dù rằng lãnh đạo Trung Quốc có thể đã tỉnh táo trước hoạt động quân sự của Nga tại Ukraine.
Hàng không mẫu hạm và chiến đấu cơ trên nền cờ Trung Quốc và Đài Loan. Reuters – Dado Ruvic
Tại đại học Georgetown ở Washington, ông Burn cho biết theo những nguồn tin tình báo, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã ra lệnh cho quân đội sẵn sàng tiến hành một cuộc tấn công Đài Loan vào năm 2027. Ông nhìn nhận thông tin đó không có nghĩa là Trung Quốc sẽ mở đợt tấn công đúng vào thời điểm này hay vào một năm nào khác, nhưng điều đó "nhắc nhở tầm mức nghiêm trọng về mục tiêu và tham vọng" của ông Tập Cận Bình.
Do vậy, ông Burn cho rằng "Hoa Kỳ không nên đánh giá thấp tham vọng của Tập Cận Bình đối với đảo Đài Loan". Lãnh đạo CIA còn nhận định Trung Quốc rất có thể đã "bị bất ngờ và cảm thấy bất an", và hiện giờ đang nỗ lực rút kinh nghiệm về "thành tích kém cỏi" của quân đội Nga và các hệ thống vũ khí của Nga tại Ukraine.
Ngoài ra, ông William Burn cũng lưu ý "sẽ là một sai lầm nếu xem nhẹ cam kết chung trong quan hệ đối tác" giữa Nga và Trung Quốc, dù rằng đó chưa hẳn là một "tình hữu nghị vô bờ bến" như tuyên bố của lãnh đạo hai nước.
Cuối cùng, lãnh đạo CIA khẳng định Trung Quốc là "thách thức địa chính trị lớn nhất" hiện nay đối với Mỹ trong tất cả các lĩnh vực, từ quân sự, ý thức hệ cho đến kinh tế, công nghệ, không gian mạng và vũ trụ. Liên quan đến cuộc chiến tại Ukraine, ông Burn cho rằng sáu tháng sắp tới sẽ mang tính quyết định cho Kiev, vào lúc Moskva những tuần gần đây tuyên bố nhiều chiến thắng trên trận địa.
Minh Anh
Bài học từ Nga : Siết chặt quyền kiểm soát thông tin liên lạc, mạng xã hội, và khả năng cung ứng hàng hóa.
Những động thái gần đây của Tập Cận Bình nhằm ràng buộc các công ty internet lớn với các công ty viễn thông nhà nước dường như lặp lại các chiến lược của Mao Trạch Đông. (Nikkei dựng phim / Yusuke Hinata / AP)
Tin tức về việc ba công ty viễn thông quốc doanh của Trung Quốc sẽ thành lập các liên minh chiến lược với ba gã khổng lồ công nghệ thuộc khu vực tư nhân là Tencent, Alibaba và JD.com, đã gây chấn động trong cộng đồng doanh nghiệp – những người đang cố gắng tìm hiểu ý nghĩa đằng sau động thái này.
Các liên minh này nhiều khả năng sẽ viết lại câu chuyện của nền kinh tế Trung Quốc, vốn đã phát triển kể từ khi chính sách "cải cách và mở cửa" được đưa ra cách đây khoảng 40 năm.
Tencent, công ty vận hành ứng dụng nhắn tin WeChat và gần đây đã trở thành một cái tên lớn trong thị trường game toàn cầu, vừa thành lập một liên doanh sở hữu hỗn hợp với China Unicom.
Tencent không thể chống lại áp lực từ phía nhà nước về việc thành lập liên doanh, và China Unicom hiện đang nắm quyền chỉ đạo liên doanh.
Một trí thức lớn tuổi lưu ý rằng hành động này giống hệt như của Mao Trạch Đông. "Về cơ bản, đó là những gì Mao đã làm trong thập niên 1950", ông nói, "để nhà nước nắm quyền kiểm soát các công ty tư nhân".
Mao Trạch Đông bắt đầu theo đuổi nền kinh tế thời chiến vào những năm 1960 để chuẩn bị cho một cuộc chiến tiềm tàng với Mỹ hoặc Liên Xô © AP
Việc Tập Cận Bình, Tổng bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc, muốn có một cơ chế để chuyển sức mạnh của khu vực tư nhân sang cho khu vực nhà nước đã cho thấy chiến lược kinh tế của ông trong 5 năm tới.
Điều không thể không nhắc đến là chiến lược kinh tế này có liên hệ sâu sắc đến quan điểm của ông về việc thống nhất với Đài Loan. Trong một báo cáo trước đại hội toàn quốc của đảng vào ngày 16/10, nhà lãnh đạo lần đầu tiên tuyên bố rằng Trung Quốc "sẽ không bao giờ hứa từ bỏ việc sử dụng vũ lực" đối với Đài Loan.
"Họ đang chuẩn bị cho sự chia rẽ giữa Mỹ và Trung Quốc, đồng thời đang chuẩn bị cho việc thống nhất với Đài Loan", một chuyên gia Trung Quốc khác nói. "Hãy hồi tưởng lại nền kinh tế thời chiến kiểu Mao Trạch Đông".
Nền kinh tế thời chiến kiểu Mao Trạch Đông chính là "Phong trào Mặt trận Thứ ba" mà Mao bắt đầu theo đuổi từ những năm 1960 để chuẩn bị cho một cuộc chiến với Mỹ hoặc Liên Xô.
Lấy danh nghĩa xây dựng nền kinh tế tự chủ trong bối cảnh bị quốc tế cô lập, ngành công nghiệp quân sự của Trung Quốc đã được di dời đến các khu vực nội địa ở phía tây đất nước.
Hình chụp một nhà máy của Tập đoàn Sắt thép Phàn Chi Hoa vào ngày 31/03/2009, nằm tại nội địa tỉnh Tứ Xuyên. (Ảnh của Getty Images)
Một ví dụ điển hình là Tập đoàn Sắt thép Phàn Chi Hoa (Panzhihua), nhà sản xuất thép thuộc sở hữu nhà nước, được thành lập ở vùng hẻo lánh của tỉnh Tứ Xuyên. Mao ra lệnh xây dựng Phàn Chi Hoa vào tháng 5/1964, nói rằng "đây không phải là vấn đề nhà máy thép, mà là một vấn đề chiến lược".
Mặt trận Thứ ba là các tỉnh nội địa như Tứ Xuyên, Quý Châu, Vân Nam, và Thiểm Tây. Trong khi đó, Mặt trận Thứ nhất là các vùng duyên hải và Mặt trận Thứ hai tiếp giáp với Mặt trận Thứ nhất. Còn Mặt trận Thứ ba đi sâu vào nội địa.
Phong trào Mặt trận thứ ba đã không đạt hiệu quả về mặt kinh tế trong bối cảnh Trung Quốc bị quốc tế cô lập. Mãi đến những năm 1980 Trung Quốc mới khôi phục được thiệt hại từ phong trào này, rất lâu sau chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Richard Nixon và việc bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Nhật Bản, cả hai đều diễn ra vào năm 1972.
Các Ủy viên Ban Thường vụ Bộ Chính trị (từ trái sang) Triệu Lạc Tế, Vương Hỗ Ninh, Thái Kỳ, Chủ tịch Tập Cận Bình, Lý Hi, Đinh Tiết Tường và Lý Cường đến thăm Đài tưởng niệm Cách mạng Diên An ở Diên An, tỉnh Thiểm Tây, miền tây bắc Trung Quốc, ngày 27/10. © Tân Hoa Xã / AP
Ở Nhật Bản thời Thế chiến II cũng vậy, nhiều công ty đã nhận sự bảo trợ của quân đội như một phần của quá trình chuẩn bị cho chiến tranh.
Chính quyền Tập vẫn thường xuyên thúc đẩy quyền sở hữu hỗn hợp. Nhưng "sở hữu hỗn hợp" không thực sự mô tả chính xác những gì đang diễn ra : Các công ty quốc doanh yếu kém đang nuốt chửng các công ty tư nhân năng động hơn.
Đầu tháng 11, khoảng thời gian mà tin tức về các liên doanh nổi lên, một bài báo chỉ ra sự phi lý trong chính sách sáp nhập các công ty tư nhân của Mao đã nhanh chóng lan truyền trên Internet.
Bài viết nói rằng đảng đã phá bỏ lời hứa được đưa ra khi nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa được thành lập vào năm 1949.
Nhưng ngay khi cư dân mạng Trung Quốc bắt đầu tranh luận sôi nổi thì người ta đã không còn xem được bài báo đó nữa.
Chỉ có 101 công ty quốc doanh nằm dưới sự kiểm soát trực tiếp của chính quyền trung ương Trung Quốc. Các công ty này tạo thành một trụ cột của chế độ cộng sản và bao gồm ba gã khổng lồ viễn thông quốc doanh.
Jack Ma xuất hiện tại một hội nghị về đổi mới ở Paris vào ngày 16/05/2019. Năm nay, ông đã đến Nhật Bản trước kỳ đại hội toàn quốc của đảng vào tháng 10. Không có tin tức nào cho thấy ông đã trở về Trung Quốc. © AP
China Telecom sẽ tiếp tục liên minh chiến lược với Alibaba Group, công ty thương mại điện tử lớn nhất Trung Quốc, trong mối quan hệ đối tác đã có từ tháng 5/2017.
China Mobile, công ty viễn thông lớn nhất nước, và JD.com , công ty thương mại điện tử lớn thứ hai của đất nước, đã thành lập một liên minh chiến lược thông qua các công ty con Shanghai Mobile và JD Technology.
Điều đáng ngạc nhiên là ngày mà tin tức về liên minh giữa các công ty viễn thông nhà nước với những gã khổng lồ internet được đưa ra – ngày 2/11.
Ngày 2/11/2020, Jack Ma, nhà sáng lập Alibaba, bất ngờ bị chính quyền Trung Quốc triệu tập để thẩm vấn. Thời gian công bố các tin tức gần đây dường như không phải là một sự trùng hợp ngẫu nhiên.
Vào đêm 2/11 hai năm trước, Tân Hoa Xã đăng một bài báo có kèm theo bức tranh nổi tiếng của họa sĩ Nhật Bản Kaii Higashiyama về một đám mây trắng hình con ngựa trên bầu trời xanh.
Jack Ma tên khai sinh là Mã Vân, có nghĩa đen là "đám mây hình con ngựa" trong tiếng Trung Quốc.
Tiêu đề của bài báo có đoạn : "Lời nói không thể nói ra một cách tùy tiện, công việc không thể hoàn thành nếu chỉ có đam mê, con người cũng không thể cứ hành động theo ý mình".
Bài báo được đăng sau khi Ma chỉ trích các quy định tài chính của Trung Quốc là "lỗi thời". Thực tế, bài báo là một lời cảnh báo rằng Ma có thể dễ dàng bị hạ bệ.
Ngay sau khi bài báo được xuất bản, và như thông điệp đã ám chỉ, công ty tài chính Ant Group trực thuộc Alibaba đã buộc phải trì hoãn kế hoạch niêm yết kép tại Thượng Hải và Hong Kong.
Điều kỳ lạ là Ma, một đảng viên, lại đến Nhật Bản trước đại hội toàn quốc gần đây của đảng. Hiện vẫn chưa có tin tức nào cho thấy ông đã trở về Trung Quốc.
Hoàn cảnh của Jack Ma hơi giống với Hồ Cẩm Đào. Vị cựu chủ tịch nước 79 tuổi đã bị buộc phải rời sân khấu trong lễ bế mạc đại hội toàn quốc "vì lý do sức khỏe", theo chỉ thị của Tập.
Khi xem xét hành vi bất thường của Hồ, chắc hẳn ông muốn nói điều gì đó, như Ma đã làm hai năm trước, dù vẫn chưa rõ Hồ muốn nói gì. Giờ đây, đoạn video quay lại sự việc cho thấy rằng tập tài liệu trước mặt Hồ đã bị giằng co qua lại. Từ giờ trở đi, sẽ không dễ dàng để Hồ tham dự các sự kiện quan trọng.
Hồ Cẩm Đào (phải) dường như đã muốn nói điều gì đó tại lễ bế mạc đại hội đảng vào ngày 22/10, nhưng thay vào đó, ông đã bị hộ tống ra khỏi Đại lễ đường Nhân dân, ở Bắc Kinh. (Ảnh của Yusuke Hinata)
Các chính sách kinh tế kiểu Mao Trạch Đông không chỉ giới hạn trong các liên doanh giữa nhà nước và tư nhân.
Các cửa hàng được gọi là "hợp tác xã cung ứng và tiếp thị" đã bắt đầu mọc lên như nấm trên khắp cả nước. Tương tự, trung tâm công cộng chuyên cung cấp hàng thiết yếu, cùng với các "công xã nhân dân", là không thể thiếu trong thời đại Mao.
Về khía cạnh này, cũng cần nhắc đến Lương Huệ Linh, Chủ nhiệm Liên đoàn Hợp tác xã Cung ứng và Tiếp thị Toàn Trung Hoa, người đã bất ngờ được đề bạt vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng.
Hợp tác xã cung ứng và tiếp thị là các tổ chức công được nhà nước tài trợ để bán sản phẩm với giá ưu đãi. Các hợp tác xã này đã gia tăng vai trò do các đợt phong tỏa được áp dụng như một phần của chính sách zero-COVID hà khắc tại Trung Quốc.
Các hợp tác xã cung ứng và tiếp thị là trung tâm triển khai "thịnh vượng chung", chính sách kinh tế mang dấu ấn riêng của Tập, nhằm giảm bất bình đẳng thu nhập và thúc đẩy phát triển lấy người dân làm trung tâm.
Những người Trung Quốc lớn tuổi có thể sẽ nhớ hoặc biết về các hợp tác xã cung ứng và tiếp thị từ thời Mao. Tuy nhiên, Trung Quốc ngày nay đã trở nên giàu có, và các thế hệ trẻ, ngay cả ở các vùng nông thôn, cũng có thể dễ dàng mua những thứ họ cần tại các cửa hàng tiện lợi do tư nhân điều hành. Sự hồi sinh bất ngờ của các hợp tác xã đang khiến nhiều người Trung Quốc đứng ngồi không yên.
Điều này có liên quan gì đến việc thống nhất với Đài Loan ?
Một trong những bài học đến từ cuộc chiến khó khăn của Nga ở Ukraine. Kết cục của chiến tranh thời hiện đại phụ thuộc vào bên nào đảm bảo được thế thượng phong trong lĩnh vực viễn thông và Internet, khi mà chiến tranh mạng và thông tin đang ngày càng trở nên phổ biến.
Trong trường hợp xảy ra chiến tranh, ba công ty quốc doanh kiểm soát cơ sở hạ tầng viễn thông của Trung Quốc sẽ trở nên vô cùng quan trọng.
Nhưng một mình họ sẽ không đủ sức để giành chiến thắng trong cuộc chiến. Trung Quốc chỉ có thể tiến hành chiến tranh nếu nước này đồng thời kiểm soát các công ty công nghệ thông tin tư nhân, cũng như các công ty cung ứng hàng tiêu dùng lớn.
Nếu Trung Quốc mở rộng các liên doanh nhà nước-tư nhân trong các lĩnh vực quan trọng trong thời chiến, nước này sẽ có thể ngay lập tức phát động chiến tranh.
Nếu Trung Quốc quyết tâm ngăn cản Mỹ hỗ trợ cho Đài Loan, căng thẳng chưa từng có giữa các cường quốc có thể trở thành cái cớ để sử dụng vũ lực.
Một kịch bản như vậy có thể mang lại cho Tập một cơ hội vàng để nhanh chóng phục hồi sau thất bại chính trị tại đại hội đảng, nơi ông đã không thể thông qua tất cả các sửa đổi điều lệ đảng mà ông muốn, nhiều khả năng là do sự phản đối từ các nguyên lão trong đảng.
Nếu Tập thành công trong việc thống nhất Đài Loan, chắc chắn điều đó sẽ đặt ông ngang hàng với Mao, và ông sẽ không cần quan tâm đến việc vượt qua Đặng Tiểu Bình nữa.
Sau đó, Tập có thể có được vị thế lãnh tụ tối cao trọn đời tại đại hội toàn quốc tiếp theo của đảng, vào năm 2027.
Khi Tập bắt đầu một trò chơi địa chính trị nhiều rủi ro, những năm sắp tới sẽ tiềm ẩn rất nhiều sóng gió.
Katsuji Nakazawa
Nguyên tác : "Xi puts economy on war footing with Taiwan in mind", Nikkei Asia, 10/11/2022
Nguyễn Thị Kim Phụng biên dịch
Katsuji Nakazawa là nhà báo và biên tập viên cấp cao của Nikkei, hiện sinh sống tại Tokyo. Ông đã dành bảy năm làm phóng viên thường trú ở Trung Quốc và sau đó trở thành trưởng văn phòng Trung Quốc. Ông đã nhận Giải Nhà báo Quốc tế Vaughn-Ueda năm 2014.
Liệu Trung Quốc có tìm cách chiếm Đài Loan trong nhiệm kỳ thứ ba của ông Tập ?
Thành công của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong việc đảm bảo thêm một nhiệm kỳ thứ ba vào cuối tuần qua đã làm dấy lên suy đoán về việc liệu ông có tìm cách thống nhất với Đài Loan bằng vũ lực trong vài năm tới hay không. Bắc Kinh coi hòn đảo tự trị Đài Loan là một phần của Trung Quốc.
Ảnh phối hợp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và 6 tân Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Trung Quốc.
Một số nhà phân tích suy đoán rằng Trung Quốc sẽ cố gắng đạt được sự thống nhất này vào năm 2049, kỷ niệm 100 năm ngày thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Trong khi đó, một quan chức Hải quân Hoa Kỳ đã cảnh báo rằng ông Tập có thể tìm cách chiếm lại Đài Loan vào năm 2027, sinh nhật lần thứ 100 của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA). Một quan chức Đài Loan trong tuần này cho biết Bắc Kinh có thể buộc Đài Loan chấp nhận các điều khoản bất lợi cho việc thống nhất vào đầu năm sau.
Một phần thúc đẩy suy đoán là ông Tập, nhà lãnh đạo mạnh nhất của Trung Quốc trong nhiều năm, thường kêu gọi làm "trẻ hóa" quốc gia, bao gồm cả việc thống nhất với Đài Loan.
Tuy nhiên, ông Tập đã không đề cập đến mốc thời gian, ít nhất là không công khai. Và ông không đưa ra manh mối nào trong bài phát biểu khai mạc của mình tại đại hội đảng lần thứ 20 vào cuối tuần qua.
Ông ấy nói những điều tương tự như đã nói trước đây, nhưng nhấn mạnh rằng đối mặt với "những hành động khiêu khích thô bạo về sự can thiệp của bên ngoài (Hoa Kỳ) vào các vấn đề của Đài Loan", Trung Quốc sẽ tiếp tục "phấn đấu cho sự thống nhất hòa bình với sự chân thành và nỗ lực cao nhất," nhưng " sẽ không bao giờ hứa từ bỏ việc sử dụng vũ lực, và chúng tôi có quyền được thực hiện mọi biện pháp cần thiết".
Các nhà phân tích đánh giá khác nhau về ý định của ông Tập.
Ông Chang Wu-yue, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Quan hệ qua Eo biển của Đại học Tamkang của Đài Loan, nói rằng ông Tập sẽ không cố gắng thống nhất trong 5 năm tới vì "cái giá sẽ cao".
Ông Chang nói : "Kế hoạch hiện tại của Bắc Kinh là đạt được sự thống nhất không muộn hơn năm 2049".
Khi đó, ông Tập đã 96 tuổi, vì vậy không rõ đó là kế hoạch của ông ấy hay kế hoạch của Trung Quốc, hay thậm chí là có một kế hoạch nào đó.
Ông Simon Chen, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Quốc gia Đài Loan, nói rằng bài phát biểu của ông Tập có cảm giác cấp bách.
Ông Chen nói : "Năm 2019, ông ấy nói vấn đề thống nhất không thể bị trì hoãn từ thế hệ này sang thế hệ khác, nhưng năm nay, ông nói thống nhất đất nước phải đạt được và chắc chắn có thể đạt được".
Vào cuối đại hội đảng hôm 23/10, Đảng Cộng sản Trung Quốc cũng lần đầu tiên thông qua bản sửa đổi điều lệ chống lại việc Đài Loan độc lập.
Căng thẳng giữa Bắc Kinh và Đài Bắc gia tăng trong những năm gần đây, càng làm tăng thêm suy đoán về một cuộc tấn công sắp xảy ra.
Từ năm 2008-2016 khi đảng cầm quyền cũ của Đài Loan là Quốc Dân Đảng (KMT) nắm quyền, quan hệ giữa Bắc Kinh và Đài Bắc đạt mức tốt nhất kể từ khi kết thúc cuộc nội chiến năm 1949, nhưng nhanh chóng trở nên tồi tệ nhất trong nhiều thập niên sau khi Tổng thống Thái Anh Văn từ Đảng Dân Tiến (DPP) ủng hộ độc lập lên nắm quyền vào năm 2016 và Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump nhậm chức sau đó.
Bà Thái từ chối chấp nhận một thỏa thuận đã được cả hai bên chấp nhận trước đó vốn cho phép gạt vấn đề nhạy cảm về chủ quyền của Đài Loan sang một bên và giảm căng thẳng. Theo thỏa thuận, được gọi là ‘Đồng thuận 92,’ cả hai bên đồng ý chỉ có một nước Trung Hoa, với Quốc Dân Đảng giải thích rằng mỗi bên có thể định nghĩa Trung Hoa đó là gì - Trung Hoa Dân Quốc (tên chính thức của Đài Loan) hay Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.
Bà Thái và đảng của bà lập luận rằng thỏa thuận đó không được viết xuống và Bắc Kinh chưa bao giờ chấp nhận cách giải thích của Quốc Dân Đảng. Nhưng các nhà lãnh đạo của Trung Quốc cũng chưa bao giờ công khai bác bỏ nó, để lại khoảng trống cho hai bên làm việc cùng nhau.
Trọng tâm của vấn đề là DPP và những người ủng hộ DPP không muốn Đài Loan và đại lục là một phần của ‘một Trung Quốc’, bất kể nó được định nghĩa như thế nào. Họ muốn làm việc để Đài Loan được quốc tế đối xử như các quốc gia khác, được góp mặt trong các diễn đàn quốc tế cho dù không được chính thức công nhận là một quốc gia.
Các nhà phân tích cho rằng mặc dù Bắc Kinh không muốn dùng chiến tranh để thống nhất hai bên, nhưng Trung Quốc có thể cảm thấy buộc phải làm như vậy nếu xu hướng hiện tại của quan hệ Hoa Kỳ-Đài Loan tiếp tục.
Dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump và bây giờ là Tổng thống Biden, Hoa Kỳ đã bán nhiều vũ khí hơn cho Đài Loan trong sáu năm so với cựu Tổng thống Barack Obama trong tám năm cầm quyền.
Cũng đã có nhiều chuyến thăm của các quan chức cấp cao Hoa Kỳ tới Đài Loan, bao gồm cả Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi vào tháng 8 năm nay. Và các nhà lập pháp Hoa Kỳ của cả lưỡng đảng đang chuẩn bị thông qua một đạo luật khác ủng hộ Đài Loan.
Đạo luật Chính sách Đài Loan, mặc dù được các nhà lập pháp Hoa Kỳ coi là cần thiết khi tìm cách hỗ trợ Đài Loan, nhưng lại đáng báo động đối với Bắc Kinh. Theo trang web của Thượng viện, luật nhằm mục đích tăng cường khả năng quốc phòng của Đài Loan, cung cấp gần 4,5 tỷ đô la viện trợ an ninh cho Đài Loan và chỉ định Đài Bắc là "Đồng minh chính, ngoài NATO". Luật cũng bắt buộc các cơ quan hành chính của Hoa Kỳ phải thúc đẩy sự tham gia của Đài Loan vào các tổ chức quốc tế và thiết lập một chế độ trừng phạt để "ngăn chặn sự hung hăng hơn nữa của Trung Quốc đối với Đài Loan".
Ông Victor Gao, một học giả tại Bắc Kinh, người hiểu rõ suy nghĩ của giới lãnh đạo Trung Quốc, nói rằng ông Tập không có mốc thời gian, muốn thống nhất hòa bình và có thể "đợi một thiên niên kỷ" để điều đó xảy ra, nhưng những hành động như thông qua Đạo luật Chính sách Đài Loan, sẽ phá vỡ thỏa thuận Trung Quốc –Mỹ và vượt qua lằn ranh đỏ của Bắc Kinh, khiến Trung Quốc không còn lựa chọn nào khác ngoài việc cắt đứt quan hệ ngoại giao với Mỹ và/hoặc sử dụng vũ lực chiếm Đài Loan để bảo vệ chủ quyền của họ.
"Quả bóng hiện đang ở sân của Washington. Nếu Washington không thúc đẩy nền độc lập của Đài Loan và nếu bà Thái Anh Văn không thúc đẩy độc lập, hiện trạng có thể tồn tại trong một thiên niên kỷ. Không có gì vội vàng. Tại sao phải vội vàng ? " ông Gao, phó chủ tịch nhóm nghiên cứu Trung tâm Trung Quốc và Toàn cầu hóa, cho biết.
Nhưng ông nói nếu Hoa Kỳ thực hiện các hành động vi phạm chính sách "một Trung Quốc" và các thỏa thuận Mỹ-Trung, thì điều đó sẽ gây ra một cuộc chiến tranh tàn phá cả hai bên.
"Khoảng 1.500 km khu vực ven biển ở Trung Quốc được bao phủ hoàn toàn bởi phi đạn. Nếu Hoa Kỳ (để bảo vệ Đài Loan) ném bom các thành phố ven biển của Trung Quốc và Bắc Kinh, bạn có nghĩ rằng bất kỳ nơi nào ở Hoa Kỳ, chẳng hạn như New York và Washington, sẽ an toàn ?" ông Gao chất vấn.
Ông cảnh báo khi ông Tập nói Trung Quốc sẽ thực hiện "mọi biện pháp cần thiết", điều đó có nghĩa là nước này có thể sử dụng vũ khí hạt nhân.
"Trong thời đại hạt nhân, nếu một quốc gia cố gắng tấn công nước khác, sẽ có sự hủy diệt cho cả hai bên, nước đó sẽ bị tiêu diệt đồng thời," ông Gao nói và nhấn mạnh rằng tất cả các bên nên "thúc đẩy hòa bình trong quan hệ xuyên eo biển Đài Loan, chứ không phải là chiến tranh".
Nguồn : VOA, 25/10/2022
Cuộc tập trận vây Đài Loan trong vòng một tuần là cách Bắc Kinh thể hiện giận dữ đối với Washington, thị uy sức mạnh với Đài Bắc với lời đe dọa thống nhất, kể cả dùng đến vũ lực, nhưng cũng là thông điệp gửi đến các nước trong vùng Biển Đông và biển Hoa Đông về lập trường bảo vệ chủ quyền của Trung Quốc.
Chiến đấu cơ J-11 của Trung Quốc bay trên eo biển Đài Loan gần đảo Bình Đàn (Pingtan, tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc), hòn đảo của Trung Hoa đại lục nằm gần đảo Đài Loan nhất, ngày 05/08/2022, trong đợt tập trận phong tỏa Đài Loan. AP - Ng Han Guan
Việt Nam hiểu rõ "sau chuyến thăm Đài Loan của bà Nancy Pelosi, chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ, tình hình quan hệ giữa hai nước Trung Quốc và Hoa Kỳ trở nên căng thẳng, nhiều lĩnh vực hợp tác có thể bị đóng băng trong thời gian dài". Tuy nhiên, Hà Nội mong muốn Mỹ và Trung Quốc, "những đối tác quan trọng hàng đầu của Việt Nam", "giải quyết bất đồng thông qua đối thoại" và cam kết "sẽ tiếp tục thúc đẩy quan hệ với hai nước", theo phát biểu của người phát ngôn bộ Ngoại Giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng, được trang Facebook Thông tin Chính phủ đăng ngày 13/08/2022.
Về mặt quân sự, Việt Nam, cũng như nhiều nước trong vùng, theo dõi sát sao cuộc tập trận để có thể hiểu thêm về năng lực quân sự, quyết tâm của Trung Quốc, cũng như phản ứng của cộng đồng quốc tế. Trung Quốc đạt đến khả năng như thế nào về mặt quân sự thông qua cuộc tập trận vây Đài Loan ? Đâu là những điểm khác biệt giữa vấn đề Đài Loan và tranh chấp chủ quyền giữa Trung Quốc với các nước trong vùng ? Kịch bản vây Đài Loan có lan sang khu vực hay không ?
RFI Tiếng Việt phỏng vấn ông Nguyễn Thế Phương, nghiên cứu sinh chuyên về an ninh hàng hải và các vấn đề hải quân, trực thuộc trường Đại học New South Wales, Úc.
----------------------------
RFI : Qua cuộc tập trận của Trung Quốc bao vây Đài Loan, có thể thấy gì về thực lực quân sự của nước này ? Cụ thể, Trung Quốc đã huy động những loại vũ khí gì tham gia tập trận ?
Nguyễn Thế Phương : Thứ nhất, Trung Quốc hiện nay khác với cách đây 30 năm. Cuộc khủng hoảng giữa hai bờ eo biển gần đây nhất là vào năm 1996-1997. Lúc đó, Trung Quốc không có đủ lực để có thể phản đối một cách gay gắt hơn trên thực địa đối với Đài Loan, Mỹ bởi vì khi đó, để răn đe Trung Quốc, Mỹ đã gửi hai nhóm tác chiến tầu sân bay để hỗ trợ Đài Loan. Trung Quốc lúc đó không làm gì được. Hiện nay, thông điệp gửi đến Mỹ và đặc biệt đến Đài Loan là "Chúng tôi, đại lục, hoàn toàn có khả năng thực hiện một cuộc tấn công vào Đài Loan nếu như chúng tôi muốn. Và chúng tôi thể hiện năng lực đó thông qua các cuộc tập trận". Đó là thông điệp thứ nhất.
Thứ hai là thể hiện sự không hài lòng, đặc biệt nhắm trực tiếp vào chuyến thăm Đài Loan của chủ tịch Hạ Viện Hoa Kỳ Nancy Pelosi.
Cuộc tập trận này, nếu nhìn trên thực địa, có thể thấy rằng các loại vũ khí, khí tài được Trung Quốc sử dụng không khác gì nhiều những loại vũ khí mà họ đã dùng từ 2-3 năm trở lại đây, vẫn những loại tên lửa, máy bay đó. Nhưng điểm khác biệt ở đây, so với khủng hoảng hai bờ eo biển, là mức độ và cường độ Trung Quốc tiến hành tập trận, có thể thấy rằng khốc liệt lớn hơn rất nhiều.
Đối với một số nhà phân tích, họ coi đây là những bài thử đối với kịch bản mà Trung Quốc có thể tiến hành xâm lược Đài Loan nếu kịch bản này xảy ra. Một số vùng tập trận nằm án ngữ ngay trên những con đường hàng hải huyết mạch của Đài Loan, ví dụ ngay trên cảng Cơ Long ở phía bắc hoặc ngay dưới Cao Hùng ở phía nam vì đó là những khu vực cảng biển, sân bay, các căn cứ quân sự lớn của Đài Loan. Đặc biệt là có một khu vực tập trận ở phía đông Đài Loan nằm chồng lên vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản.
Khi nhìn 5 khu vực tập trận đó, người ta có cảm tưởng là Trung Quốc sẵn sàng cho một kịch bản sẽ bao vây Đài Loan. Nhiều nhà phân tích sợ rằng nếu Trung Quốc muốn đẩy yếu tố căng thẳng lên thì họ sẽ tiến hành kịch bản này. Nó cho thấy hai điều : Thứ nhất, Trung Quốc tự tin hơn, rằng với năng lực quân sự của mình, họ có thể tiến hành bao vây Đài Loan một cách nhanh chóng. Thứ hai là năng lực quân sự của Trung Quốc, qua quá trình 30 năm hiện đại hóa, dường như được Trung Quốc xem là đã tiệm cận với kịch bản mà Trung Quốc đưa ra, đặc biệt trong vấn đề liên quan tới hai bờ eo biển.
RFI : Việt Nam có cảm thấy lo lắng về sức mạnh của cường quốc này không, trong khi Trung Quốc đã biến các đảo chiếm đóng ở Trường Sa thành tiền đồn quân sự ?
Nguyễn Thế Phương : Hầu như tất cả các nhà quan sát khi theo dõi vấn đề Đài Loan, cũng như liên quan đến cuộc chiến Nga và Ukraine, lưu ý hai ý : Thứ nhất, đó sẽ là một cuộc đối đầu giữa một nước nhỏ và một nước lớn. Ở đây, nước nhỏ thường chọn chiến lược, dưới góc nhìn quân sự gọi là "chiến thuật", chiến tranh bất đối xứng.
Đối với kịch bản ở Đài Loan, điều mà các nhà chiến lược Việt Nam quan tâm : Thứ nhất đó là Trung Quốc sẽ sử dụng chiến thuật nào, mà ở đây chắc chắn sẽ là chiến tranh đổ bộ ; thứ hai, họ sẽ sử dụng các loại vũ khí nào ; thứ ba, rất quan trọng, đó là Đài Loan sẽ sử dụng chiến thuật nào để có thể đối phó với những gì mà Trung Quốc sẽ sử dụng trong một cuộc chiến tranh giả định trong tương lai như vậy.
Quá trình Trung Quốc tập trận, phản ứng của Đài Loan cũng là những sự kiện rất thú vị trên thực địa mà các nhà quan sát theo dõi để rút ra được một số nhận xét về tình hình hai bờ eo biển.
RFI : Trung Quốc vẫn tổ chức tập trận ở Hoàng Sa, đơn phương cấm tầu bè, cảnh báo máy bay không bay qua, liệu sau cuộc tập trận quy mô lớn ở eo biển Đài Loan, Trung Quốc có phát triển mô hình đó ra những khu vực khác ở Biển Đông không ?
Nguyễn Thế Phương : Để nói về việc đó có ảnh hưởng đến Việt Nam hay không, thực ra là cũng có, nhưng ở mức độ nào. Bởi vì vấn đề Đài Loan và vấn đề Biển Đông, nói thực ra là hai vấn đề mặc dù có cùng bản chất liên quan đến yếu tố hàng hải nhưng mức độ sẽ khá là khác nhau.
Thứ nhất, trong chính sách đối ngoại của Trung Quốc, Đài Loan nằm trong vòng tròn lợi ích cốt lõi mà Trung Quốc không thể nào nhượng bộ được, liên quan đến vùng lãnh thổ như Tân Cương, Tây Tạng, Đài Loan. Và vì không nhượng bộ được nên dẫn đến việc Trung Quốc có thể hoàn toàn đẩy mức độ căng thẳng lên rất cao.
Điểm này khác với Biển Đông, bởi vì trên thực địa, Trung Quốc đã kiểm soát được Hoàng Sa năm 1972, một phần Trường Sa. Họ có thế đứng mạnh hơn hầu như tất cả những quốc gia khác có liên quan đến Biển Đông trên thực địa. Và để gửi thông điệp, họ hoàn toàn không cần thiết phải tổ chức một cuộc tập trận có quy mô lớn tương tự như Đài Loan. Họ chỉ cần gửi những thông điệp khác mà không cần tập trận.
Điểm thứ hai, như đã nói là hầu như những hành động quân sự phải có một thông điệp chính trị bên cạnh. Để so sánh thì khá là khó vì sẽ phải đặt ra một câu hỏi : Nếu Trung Quốc tiến hành tập trận lớn như vậy, thì để làm gì ? Ở đâu ? Trung Quốc sử dụng những năng lực nào ? Trung Quốc muốn gì ở đó ? Sự kiện này phải đặt trong một bối cảnh : Hoặc Mỹ phải làm gì đó ở khu vực khiến Trung Quốc không hài lòng tới mức họ phải tiến hành một cuộc tập trận để đưa thông điệp ; hoặc là các quốc gia ở khu vực Đông Nam Á phải làm gì đó khiến họ phải gửi thông điệp.
Nhưng nhìn tình hình Biển Đông hiện nay với sự lép vế về "quyền lực tương đối" giữa các quốc gia Đông Nam Á với Trung Quốc thì mức độ phần trăm mà Trung Quốc có thể tiến hành một cuộc tập trận lớn như vậy là có, nhưng rất là ít. Và các cuộc tập trận như vậy, đứng dưới góc độ của Trung Quốc, thường sẽ là phản ứng lại hành vi của một quốc gia nào đó, hoặc một quốc gia nào đó ở Biển Đông khiến Trung Quốc cảm thấy lợi ích của họ bị đe dọa.
Trên thực tế, trong vòng 2-3 năm trở lại đây, kể từ khi Trung Quốc tuyên bố "đường lưỡi bò" năm 2019 thì năm nào họ cũng tiến hành tập trận. Nhưng các cuộc tập trận này, họ đều thông báo trước, ở quy mô nhỏ, thường tập trung vào khu vực Hoàng Sa trở lên, tức là khu vực bắc Biển Đông. Còn khu vực tranh chấp phức tạp ở Trường Sa thì Trung Quốc rất ít tiến hành các cuộc tập trận quy mô lớn.
RFI : Như ông nói, các cuộc tập trận đã được lên kế hoạch từ trước. Mỗi khi Trung Quốc tổ chức tập trận, Việt Nam luôn lên tiếng phản đối gay gắt, liệu trước một cuộc tập trận quy mô lớn như vậy, nếu diễn ra, Việt Nam dự trù ra sao ? Và qua trường hợp của Đài Loan, có thể giúp cho Việt Nam có một số kinh nghiệm gì không ?
Nguyễn Thế Phương : Nếu như trong trường hợp một cuộc tập trận lớn như vậy xảy ra, rõ ràng là tình hình khu vực, đặc biệt là mối quan hệ giữa các quốc gia bên trong khu vực đó, phải trở nên hết sức căng thẳng. Đứng trước cách gửi thông điệp như vậy, rõ ràng là Việt Nam phải chuẩn bị rất kỹ tất cả những kịch bản có thể xảy ra, bởi vì không thể nào bỏ qua kịch bản là căng thẳng đó leo cao tới mức không cần thiết để một cuộc xung đột có thể xảy ra.
Nhưng bản chất của vấn đề Đài Loan và vấn đề tranh chấp ở Biển Đông hơi khác một chút. Mối quan hệ giữa Việt Nam và Trung Quốc nói chung, đứng dưới góc nhìn của giới lãnh đạo Việt Nam, là có thể điều hòa được, không tới mức gay gắt như quan hệ giữa Đài Loan và Trung Quốc hiện tại. Giữa Việt Nam và Trung Quốc sẽ có những kênh liên lạc riêng để có thể giảm thiểu căng thẳng này.
Đứng dưới góc nhìn của một nhà phân tích, đây là ý kiến riêng, tỉ lệ Trung Quốc tiến hành một cuộc tập trận lớn như vậy ở Biển Đông là có, nhưng hiện tại không cao. Trung Quốc có những công cụ khác ít gây căng thẳng hơn nhưng vẫn có sức nặng khiến các quốc gia phải điều chỉnh chính sách cho phù hợp với mong muốn của Trung Quốc. Còn nếu như có xảy ra thì vẫn có những cách để hạ nhiệt căng thẳng.
Nhưng rõ ràng là có nhiều cách để một quốc gia nhỏ răn đe. Và những cách đó, hiện tại Việt Nam đã làm : "cân bằng cứng" với việc hiện đại hóa hải quân, cảnh sát biển ; "cân bằng mềm" thông qua ASEAN, thông qua việc tăng cường quan hệ với các quốc gia như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Úc, Ấn Độ. Việt Nam đã làm hết. Cái chính là tính hiệu quả tới đâu và mức độ hợp tác trong một số vấn đề liên quan đến an ninh hàng hải có phù hợp hay không. Đó lại là một chuyện khác. Nhưng rõ ràng Việt Nam đã làm tất cả những biện pháp đó. Nhìn chung là tương đối hiệu quả. Ở đây phải nói là tương đối, chứ chưa phải là hiệu quả một cách tối đa.
RFI : RFI tiếng Việt xin cảm ơn ông Nguyễn Thế Phương, trường Đại học New South Wales, Úc.
Thu Hằng thực hiện
Nguồn : RFI, 22/08/2022
Bỗng dưng cả nước Tàu trong lục địa biết đến tên Nancy Pelosi. Chỉ nhờ guồng máy tuyên truyền, ngoại giao và quân sự làm ồn ào lên án "Phi Lạc Tây," phiên âm tên Pelosi, đọc lối Hán Việt. Họ coi đây là một hành động khuyến khích Đài Loan độc lập, xâm phạm vào chủ quyền Trung Quốc.
Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ Nancy Pelosi và Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn (Tsai Ing-wen) tại văn phòng tổng thống ở Đài Bắc, Đài Loan ngày 3 tháng 8 năm 2022.
Trong số 1 tỷ 400 triệu người Trung Hoa không chắc có trăm ngàn người biết tên Nancy Pelosi ; trong số đó họa may chỉ mấy chục ngàn biết bà này là chủ tịch Hạ viện Mỹ. Số người biết bà có thể lên thay ông Joe Biden, sau bà phó tổng thống, chắc chỉ có một vài ngàn.
Bỗng dưng cả nước Tàu trong lục địa biết đến tên Nancy Pelosi. Chỉ nhờ guồng máy tuyên truyền, ngoại giao và quân sự làm ồn ào lên án "Phi Lạc Tây," phiên âm tên Pelosi, đọc lối Hán Việt. Họ coi đây là một hành động khuyến khích Đài Loan độc lập, xâm phạm vào chủ quyền Trung Quốc.
Trước khi bà Pelosi bay tới Đài Bắc, ông Trịnh Lập Kiên (Zhao Lijian, 赵立坚), phát ngôn viên bộ ngoại giao nổi tiếng là "Sói Chiến đấu," viết trên báo báoNhân Dân rằng : "Trung Quốc chắc chắn sẽ phản ứng mạnh mẽ, quyết liệt để bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ." Gần ba triệu người vào mạng đọc bài này, theo báo The New York Times. Ông dọa rằng Quân đội Nhân dân "sẽ không ngồi yên !"
Ngày hôm sau, ông Hồ Tích Tiến (Hu Xijin, 胡锡进), nguyên chủ bút tạp chí Hoàn Cầu Thời Báo của đảng Cộng sản, đề nghị bắn rớt chiếc máy bay chở bà Pelosi đến Đài Loan. Ông kêu gọi 25 triệu người vẫn theo ông trên mạng Vi Báo (Weibo, giống như Twitter), nuôi căm thù những kẻ địch. "Chúng ta sẽ đánh trả mạnh mẽ bọn Mỹ và Đài Loan, chúng sẽ phải hối hận."
Sau khi bà Pelosi đã tới Đài Loan rồi, mạng cá nhân của ông Hồ Tích Tiến trên Weibo bị tràn ngập vì nhiều người đã vào để chế nhạo. Có người, ký tên @KAGI_02, viết : "Nếu tôi là ông, tôi sẽ mắc cỡ từ nay không dám hó háy nói một lời nào nữa, cho đến ngày thống nhất được Đài Loan !"
Cùng ngày với ông Hồ Tích Tiến, bộ chỉ huy Quân khu miền Đông, trong đó bao gồm cả Đài Loan, đưa lên Weibo lời hứa hẹn sẽ "chôn vùi đám quân xâm lược !". Hàng triệu người bấm nút "thích" câu này, trong đám hơn 47 triệu người vào coi các video chiếu cảnh đạn bay, bom nổ.
Qua ngày thứ Năm 28/7, cơ quan thông tấn của Bắc Kinh thuật lời Chủ tịch Tập Cận Bình nói với Tổng thống Joe Biden qua điện thoại, khuyên nước Mỹ không nên "đủa với lửa !".
Thế rồi, ngày 2 tháng Tám, bà Nancy Pelosi bay tới Đài Bắc, hạ cánh an toàn. Không bị bắn hỏa tiễn, không thấy chiến đấu cơ bay lên ép phải chuyển hướng. Phản ứng mạnh nhất của Trung Cộng là đưa không quân, hải quân tới vây quanh quanh hòn đảo suốt mấy ngày. Nhưng cuộc biểu dương sức mạnh chỉ diễn ra sau khi bà Pelosi đã bay đi rồi.
Dân trong lục địa cảm thấy mất mặt. Chính quyền cộng sản mất mặt. Tập Cận Bình mất mặt. Cả nước mất mặt. Lâu nay dân Trung Hoa ít khi dám công khai chỉ trích nhà nước, trừ các quan chức địa phương. Nhưng lần này nhiều người đã lên tiếng, trên các mạng xã hội. Họ tấn công thẳng vào uy tín của chính quyền trong một thời gian, khi chưa bị kiểm duyệt đục mất.
Một người viết trên mạng Weibo, nói thẳng : "Mất mặt quá !". Và khuyên : "Nếu không đủ sức thì đừng dọa dùng vũ lực !". Trên Weibo, theo bài báo của Li Yuan trên New York Times ngày 4 tháng Tám, 2022, một người ký biệt danh @shizhendemaolulu, chế nhạo : "Khi Trung Quốc nói ‘cực lực lên án,’ hay ‘long trọng tuyên bố,’ những chữ này chắc chỉ dùng để nói với đám dân đen chúng tôi thôi !". Rồi, giống người Việt Nam hay nói : "Ác với dân ! Hèn với giặc !" cũng viết thêm : "Khi cai trị dân thì cứng rắn, đối với nước ngoài thì hèn nhát !". Kết luận : "Hoàn toàn thất vọng !"
Bên cạnh nỗi tức giận là tâm trạng hổ thẹn. Có người xưng là đảng viên nói cảm thấy xấu hổ quá, sẽ xin ra khỏi đảng. Một cựu quân nhân, dùng biệt hiệu @xiongai, viết, "Tức quá ngủ không nổi !" và nói rằng từ nay ông sẽ không bao giờ kể kinh nghiệm cuộc đời chiến đấu của mình với ai nữa. Những lời tâm sự này xuất hiện trên Weibo rồi bị cắt.
Một trang mạng của Bộ quốc phòng Trung Quốcđã trở thành mục tiêu cho độc giả tỏ thái độ bất mãn, dù họ vào chỉ được coi các video chiếu cảnh quân đội tập dượt. Li Yuan kể rằng có người so sánh "Quân đội Nhân dân" với đội tuyển bóng đá của nước Tàu. Từ năm 1957, đội tuyển quốc gia Trung Quốc chỉ đủ điều kiện tham dự giải Bóng tròn Thế giới (World Cup) đúng một lần, năm 2002. Sau ba trận không làm được bàn nào, thua Costa Rica 2 bàn, thua Brazil 4 bàn, thua Thổ Nhĩ Kỳ 3 bàn, đã bị loại ngay vòng đầu. Có độc giả ngỏ lời khuyên Giải phóng Quân đừng biểu dương chung quanh đảo Đài Loan nữa "để tiết kiệm xăng nhớt !". Một người góp ý kiến : "Đúng ! Giá xăng dầu đang lên cao quá !"
Có ý kiến trên mạng dám nói thẳng : "Chính quyền không xứng đáng cai trị những người dân đã đợi bao nhiêu ngày giờ, chờ chứng kiến lịch sử diễn ra trước mắt mình." Có người mỉa mai : "Đại Cường Quốc ! Đúng là khôi hài !"
Những lời phê bình, than thở và nhạo báng của các công dân mạng cho thấy bộ máy tuyên truyền của Cộng sản Trung Quốc hoàn toàn thất bại. Tập Cận Bình đã cổ vũ tự ái dân tộc của người Trung Hoa, gợi lại nỗi nhục của người Trung Quốc trong thế kỷ 19, tố cáo Mỹ bao vây Trung Quốc, để hướng mọi nỗi bất mãn về "kẻ thù" ở bên ngoài. Tập Cận Bình khoe Trung Quốc mạnh mẽ hùng cường, sẽ đứng đầu thế giới. Bây giờ dân Trung Quốc cảm thấy xấu hổ hơn.
Chương trình "Phục Hưng Quốc gia 2049" của Tập Cận Bình bao gồm cả việc thống nhất Đài Loan. Ông nói rằng mục tiêu đó "không thể trì hoãn vô thời hạn !" Nhưng đối với Tập Cận Bình mục tiêu quan trọng nhất là củng cố quyền lực của mình. Cuộc họp Trung ương Đảng trong tháng này chuẩn bị cho Đại hội Đảng vào tháng 11 năm nay sẽ đưa ông lên làm chủ tịch thêm 5 năm nữa và có thể kéo dài vô hạn định. Tập Cận Bình đang ở thế lưỡng nan ; một mặt phải đóng vai "người hùng" trước mắt dân chúng, mặt khác phải tránh không gây một cuộc chiến tranh trước ngày họp đại hội. Nhất là một cuộc chiến không thể nào thắng !
Chiến tranh Ukraine là một bài học Tập phải suy ngẫm. Vladimir Putin tưởng rằng sẽ đánh chiếm được Ukraine ngay trong một tuần lễ ; bây giờ đang sa lầy trong một cuộc chiến dai dẳng không biết bao giờ ngưng, mà càng kéo dài càng bất lợi.
Hai tuần sau khi Nancy Pelosi thăm Đài Loan, một phái đoàn dân biểu Mỹ, 4 Dân chủ, một Cộng hòa lại mời theo chân bà qua thăm Đài Bắc. Trung Cộng lại dọa sẽ biểu diễn không quân, hải quân một lần nữa, rồi sẽ ngưng. Tập Cận Bình chấp nhận bị mất mặt. Dân chúng Trung Hoa cũng đành chấp nhận.
Báo New York Times kể chuyện một nhà văn Trung Quốc đi thăm Ba Lan mấy tháng mới về, ông viết trên mạng WeChat, bàn về kinh nghiệm Nga đang thất bại ở Ukraine. Ông bảo, mọi người nên mừng rằng đêm Thứ Ba vừa rồi (ngày Nancy Pelosi đến Đài Bắc) không xẩy ra chuyện gì hết. "Quý vị được tiếp tục sống bình thường, trả góp tiền nợ mua nhà, sáng mai tới sở đi làm, thử test coi bị Covid không, và tiếp tục sống… Hãy cầu nguyện mừng cho chính mình và những người thân của mình vẫn còn sống nguyên, thoát một cơn bão tố."
Tập Cận Bình cũng đang cầu nguyện như vậy, để được bình yên leo lên ngôi hoàng đế. Các công dân mạng ở Trung Quốc cảm thấy nhục nhã và nổi giận là đúng. Nhưng rồi họ sẽ quên. Sống dưới ách cường quyền mãi cũng thành quen. Người Trung Hoa đã từng sống dưới chế độ hà khắc của người Mãn Châu từ thế kỷ 17 đến thế kỷ 20.
Ngô Nhân Dụng
Nguồn : VOA, 17/08/2022
Chuyên gia Pháp về Trung Quốc cho rằng kế hoạch chinh phục Đài Loan của Bắc Kinh, kể cả bằng vũ lực, bắt nguồn từ nhiều lý do, từ chính trị, lịch sử, cho đến kinh tế, thương mại và đặc biệt nhất là chiến lược và địa chính trị.
Chiến đấu cơ F16 của Đài Loan (bên dưới) áp sát oanh tạc cơ H6 của Trung Quốc xâm nhập vùng nhận dạng phòng không của Đài Loan hôm 10/02/2020. Ảnh do bộ quốc phòng Đài Loan cung cấp. © AP
Bộ quốc phòng Đài Loan hôm 18/08/2022 lại cảnh báo về hoạt động của 6 chiến hạm và hơn 50 phi cơ quân sự Trung Quốc xung quanh hòn đảo, trong đó có 25 chiếc đã vượt qua đường trung tuyến trên eo biển Đài Loan hoặc bay vào vùng nhận dạng phòng không của hòn đảo. Sau đợt tập trận được phô trương là rầm rộ chưa từng thấy xung quanh Đài Loan trong 4 ngày 04-07/08, Quân đội Trung Quốc vẫn tiếp tục duy trì các hoạt động hù dọa và càng lúc càng lúc lộ rõ "quyết tâm" chiếm đóng hòn đảo, kể cả bằng võ lực.
Trong một bài phân tích đăng ngày 17/08 vừa qua, nhật báo Pháp Le Monde cho rằng ý đồ đánh chiếm Đài Loan của Trung Quốc không chỉ là sáp nhập hòn đảo này vào lãnh thổ của mình, mà còn là phá vỡ các liên minh của Mỹ trong khu vực.
Theo các chuyên gia Pháp về Trung Quốc được Le Monde trích dẫn, kế hoạch chinh phục Đài Loan của Bắc Kinh, kể cả bằng vũ lực, bắt nguồn từ nhiều lý do, từ chính trị, lịch sử, cho đến kinh tế, thương mại và đặc biệt nhất là chiến lược và địa chính trị.
Điều mà nhiều chuyên gia Pháp ghi nhận đầu tiên là tính chất thiếu vững chắc của lâp luận mà Bắc Kinh luôn đưa ra trên vấn đề Đài Loan, theo đó hòn đảo là một bộ phận không thể tách rời khỏi Trung Quốc, do đó cần phải được sáp nhập và "thống nhất" với Hoa Lục.
Theo Stéphane Corcuff, một nhà Trung Hoa học thuộc Trung tâm Nghiên cứu Pháp về Trung Quốc đương đại, trụ sở tại Đài Bắc, chế độ cộng sản Trung Quốc lên cầm quyền tại Hoa Lục từ năm 1949 không bao giờ thừa nhận việc thực thể mang tên gọi Trung Hoa Dân Quốc tiếp tục tồn tại một cách độc lập ở Đài Loan sau năm 1949. Chuyên gia này nêu bật sự kiện là vào năm 1934, Mao Trạch Đông từng lên tiếng đòi Đài Loan "độc lập", nhưng đến năm 1949, ông lại đột nhiên muốn Đài Loan được "giải phóng".
Theo Le Monde, Đảng cộng sản Trung Quốc hiện coi "vấn đề Đài Loan" là chuyện nội bộ và không cho phép bất kỳ một sự can thiệp nào từ bên ngoài. Thế nhưng đó lại là một vùng lãnh thổ mà họ chưa bao giờ kiểm soát.
Bà Marianne Péron-Doise, giám đốc Đài Quan sát Địa chính trị vùng Ấn Độ-Thái Bình Dương tại Viện Quan hệ Chiến lược và Quốc tế (IRIS) nhấn mạnh : "Trung Quốc tuyên bố chủ quyền đối với Đài Loan bằng cách dùng từ 'thống nhất' trong khi thuật ngữ này hoàn toàn không phù hợp, vì Đài Loan chưa bao giờ là lãnh thổ của Trung Quốc". Trên cơ sở đó, theo bà Péron-Doise, nếu Trung Quốc đánh chiếm Đài Loan, thì đó không phải là một sự "thống nhất" mà là một hành vi "sáp nhập bằng võ lực".
Đài Loan chỉ bị nhà Thanh chinh phục một phần vào cuối thế kỷ 17, nhưng nhà Thanh lại một triều đại của người Mãn Châu, chứ không phải là một chế độ của người Hán. Đến năm 1895, Đài Loan bị Nhật Bản sáp nhập và sau đó được tái hòa nhập vào nước Trung Hoa Dân Quốc vào năm 1945, sau khi Nhật Bản đầu hàng.
Đối với Stéphane Corcuff, tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh hiện nay trên Đối lập "không nhằm mục đích 'thống nhất' Đài Loan và Trung Quốc mà là để sáp nhập một quốc gia có chủ quyền" dựa trên các yếu tố lịch sử, dân tộc hoặc ngôn ngữ.
Theo Le Monde, động cơ thúc đẩy Bắc Kinh quyết chiếm Đài Loan không chỉ là chính trị như kể trên mà còn là địa chính trị và chiến lược, đặc biệt trong bối cảnh Trung Quốc đang khẳng định mình như là một siêu cường và cạnh tranh với Hoa Kỳ.
Theo Le Monde, đặc điểm địa lý của khu vực Biển Hoa Đông và Biển Đông cũng như liên minh của các nước láng giềng đang ngăn cản tham vọng bá quyền của Bắc Kinh, với 14.000 km đường bờ biển của Trung Quốc phải đối mặt với cái được gọi là "chuỗi đảo đầu tiên".
Chuyên gia Marc Julienne, phụ trách các nghiên cứu về Trung Quốc tại Trung tâm Châu Á thuộc Viện Quan hệ Quốc tế Pháp (IFRI) phân tích : "Bắc Kinh trong một chừng mực nào đó đang bị giới hạn trong các vùng biển của mình, không có quyền tiếp cận tự do với Thái Bình Dương, vì họ phải đối mặt với chuỗi đảo thuộc các quốc gia có quan hệ tương đối thù địch với Trung Quốc".
Chuỗi đảo đầu tiên này bao gồm bốn đồng minh của Hoa Kỳ : Hàn Quốc, Nhật Bản, Philippines và Đài Loan. Ba nước đầu tiên đều có hiệp ước phòng thủ chung với Mỹ. Hàn Quốc có hai căn cứ hải-không quân của Mỹ và Nhật Bản, sáu căn cứ. Kể từ năm 2014, một thỏa thuận an ninh cũng đã cung cấp cho Không quân Mỹ 5 điểm hỗ trợ tại Philippines.
Chuỗi đảo thứ hai bao gồm Quần đảo Bắc Mariana (nơi có căn cứ hải quân lớn của Mỹ là Guam), Palau (một vùng lãnh thổ trước đây do Hoa Kỳ quản lý) và quần đảo Ogasawara của Nhật Bản.
Chiếm được Đài Loan sẽ cho phép Trung Quốc làm suy yếu đáng kể sự hiện diện của Mỹ trong khu vực và khẳng định sự thống trị của Trung Quốc.
Đối với chuyên gia Marc Julienne, do vị trí trung tâm của mình, "Đài Loan là một loại chốt chặn ngõ ra Thái Bình Dương của Trung Quốc".
Chuyên gia Pháp phân tích : "Trung Quốc tìm cách phá vỡ mạng lưới liên minh của Mỹ trong khu vực. Mục đích là để quân đội Trung Quốc có thể ngăn cản Hoa Kỳ can thiệp vào khu vực thông qua chiến thuật từ chối tiếp cận, điều này sẽ khiến người Mỹ khó tiếp cận Trung Quốc và từ Đài Loan hơn nhiều. Và khi Hoa Kỳ không còn khả năng bảo vệ Nhật Bản, liên minh sẽ không đứng vững".
Một nguồn thạo tin từ Bộ Quân lực Pháp cho rằng việc Hoa Kỳ biến mất với tư cách là người bảo đảm an ninh trong khu vực "sẽ là một bước ngoặt chiến lược". Nguồn tin xin giấu tên cho biết : "Có một nguy cơ thực sự mở đường cho việc phổ biến vũ khí hạt nhân ở các nước như Hàn Quốc, và có thể là Nhật Bản. Nếu hai quốc gia này không còn có thể dựa vào chiếc ô hạt nhân của Mỹ, họ có thể tìm cách phát triển biện pháp răn đe của riêng mình để tự đảm bảo an ninh".
Tuy nhiên, bà Marianne Péron-Doise khá thận trọng : "Trung Quốc sẽ không thể phá vỡ các hiệp ước an ninh" giữa Nhật Bản, Hàn Quốc và Hoa Kỳ, vì "không thể tưởng tượng rằng Trung Quốc có thể thay vào chỗ những đảm bảo an ninh" của Mỹ.
Một trong những mục tiêu chiến lược khác của Bắc Kinh liên quan đến khả năng răn đe hạt nhân và đặc biệt là khắc phục tình trạng khả năng cơ động của các tàu ngầm tên lửa hạt nhân của Trung Quốc bị một số yếu tố địa lý hạn chế.
Mạng lưới theo dõi hiện tại đặt trên hai chuỗi đảo cho phép các đồng minh của Mỹ dễ dàng phát hiện các tàu ngầm Trung Quốc muốn đi ra Thái Bình Dương.
Theo ông Marc Julienne : "Người Nhật, người Mỹ và người Đài Loan có khả năng tác chiến chống tàu ngầm rất tốt và có thể theo dõi loại tàu ngầm này.
Nhưng quan trọng hơn cả là vùng Biển Hoa Đông và Biển Đông có lưu lượng tàu thương mại dày đặc và thuộc diện biển nông. Ba phần tư Biển Hoa Đông sâu chưa đến hai trăm mét, không đủ để tàu ngầm Trung Quốc lặn sâu và di chuyển một cách kín đáo, không bị "nghe thấy".
Nguồn tin từ Bộ Quân lực Pháp xác nhận : "Tàu ngầm mang tên lửa đạn đạo SSBN bị khoanh lại trong vùng biển xung quanh đảo Hải Nam trên Biển Đông. Với tầm bắn hạn chế, các chiếc tàu này không thể vươn tới lục địa Hoa Kỳ. Trung Quốc do đó phải dựa vào tên lửa đạn đạo trên bộ của họ, về bản chất dễ bị tấn công hơn so với tàu ngầm, vốn có thể dễ dàng ẩn náu hơn".
Ngược lại, Đài Loan có lợi thế là có khả năng tiếp cận trực tiếp với đại dương sâu ở vùng bờ biển phía đông của mình.
Theo Marc Julienne, việc chiếm được Đài Loan "sẽ là cơ hội để Trung Quốc xây dựng một căn cứ tàu ngầm SSBN mới và tiến gần hơn đến các bờ biển của Hoa Kỳ. Đối với Mỹ đó sẽ là một đe dọa trực tiếp".
Việc chinh phục Đài Loan sẽ phục vụ các mục đích khác của Bắc Kinh, chẳng hạn như áp đặt các yêu sách về lãnh thổ và hàng hải của Trung Quốc.
Bà Marianne Péron-Doise chỉ rõ : "Chúng ta phải lồng vấn đề eo biển Đài Loan trong một tổng thể lớn hơn : Đó là sự bành trướng toàn cầu của sức mạnh hàng hải Trung Quốc. Thông qua việc kiểm soát Đài Loan, Trung Quốc có thể mở rộng vùng đặc quyền kinh tế của mình và áp đặt các hạn chế đối với quyền tự do hàng hải".
Theo Le Monde, nếu mối quan tâm trước mắt của Trung Quốc nhắm vào tàu quân sự nước ngoài, thì việc mở rộng vùng chủ quyền cũng sẽ cho phép Bắc Kinh thực hiện quyền kiểm soát đối với hoạt động vận chuyển dân sự - một đòn bẩy mạnh mẽ để gây áp lực lên các nước láng giềng hoặc thúc đẩy các lợi ích của Trung Quốc.
Eo biển Đài Loan là nằm trong các vùng biển mà Trung Quốc muốn kiểm soát toàn bộ, trong bối cảnh một phần eo biển là vùng biển quốc tế mở cửa tự do cho hàng hải. Viễn cảnh Bắc Kinh có thể kiểm soát tuyến đường thương mại chính giữa Biển Đông và Biển Hoa Đông này khiến Hàn Quốc và Nhật Bản, những nước có nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu, lo ngại.
Chiếm được Đài Loan cũng sẽ hỗ trợ các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông, nơi Bắc Kinh đang cố gắng củng cố vị thế của mình, gây hại cho luật biển quốc tế và các nước láng giềng. Các tranh chấp chủ yếu liên quan đến hai quần đảo : Hoàng Sa, nằm trong vùng biển quốc tế phía nam Trung Quốc, và quần đảo Trường Sa, nằm giữa Việt Nam, Malaysia và Philippines, mà Bắc Kinh kiên quyết tuyên bố chủ quyền, bất chấp thực tế là vùng này rất xa Trung Quốc.
Việc chiếm Đài Loan thậm chí có thể làm sống lại tranh chấp đối với quần đảo Senkaku, một quần đảo không có người ở của Nhật Bản nằm không xa bờ biển phía đông của Đài Loan. Theo chuyên gia Marc Julienne : "Không loại trừ việc Trung Quốc ép Nhật Bản vào khuôn phép trong khu vực, điều này dường như đang khiến chính quyền Nhật Bản hết sức lo ngại".
Việc Nga xâm lược Ukraine là một hồi chuông cảnh tỉnh cho Đài Loan. Hình ảnh tàn phá mỗi ngày đều hiện lên trên màn ảnh truyền hình Đài Loan. Chúng gợi đến tương lai có thể xảy ra của chính Đài Loan. Những người tổ chức chương trình trò chuyện vào đêm khuya ở thủ đô Đài Bắc, đã chuyển từ thảo luận về những câu chuyện phiếm chính trị sang phân tích các chiến thuật quân sự và suy ngẫm về cuộc chiến ở Ukraine sẽ diễn ra như thế nào và ý nghĩa của cuộc chiến này. Cuộc xung đột xa xôi đó đã thu hút sự chú ý đến mối đe dọa hiện hữu mà Đài Loan phải đối mặt.
Ngày 3 tháng 8 năm 2022
Dưới sự chỉ huy của Tổng bí thư Tập Cận Bình, Đảng cộng sản Trung Quốc đã củng cố một cách có hệ thống các lực lượng vũ trang và chuẩn bị cho một cuộc tấn công vào Đài Loan. Chính phủ, lực lượng vũ trang và công dân của hòn đảo này cũng phải chuẩn bị. Sau Đại hội lần thứ 20 của Đảng cộng sản Trung Quốc năm nay tại Bắc Kinh, dự kiến được tổ chức vào tháng 11, rất có thể xảy ra một hành động gây hấn mạnh mẽ đối với Đài Loan.
Di sản của ông Tập là một lý do. Tập Cận Bình đã đưa ra những mục tiêu lớn lao cho Đảng cộng sản Trung Quốc và đã thay đổi cơ bản cách thức Trung Quốc tương tác với thế giới. Nhưng Tập Cận Bình vẫn chưa đạt được một thành tựu nào ở quy mô giúp ông ta đứng ngang hàng với những nhà lãnh đạo tối cao như Mao Trạch Đông và Đặng Tiểu Bình. Tập Cận Bình có thể thực hiện một kỳ tích mà chưa có nhà lãnh đạo đảng nào khác từng làm được : chinh phục Đài Loan.
Bắc Kinh ngày càng hùng mạnh, hung hăng và thù địch về mặt tư tưởng, và không có gì bí mật khi Tập Cận Bình và giới tinh hoa Đảng cộng sản Trung Quốc tìm cách thôn tính Đài Loan. Các câu hỏi là khi nào và như thế nào. Lựa chọn vẫn là giải pháp quân sự. Tập Cận Bình đã khởi xướng những cải cách lớn trong Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLA), nhằm cho phép binh lính Trung Quốc thực hiện tốt hơn các hoạt động chung của lục quân, không quân và hải quân cùng hành động để chống lại Đài Loan.
Trung Quốc và Hoa Kỳ hiện đang bế tắc trước vấn đề Đài Loan, nơi có nguy cơ khai màn Thế chiến thứ ba.
Tập Cận Bình đã chỉ đạo ngành công nghiệp quốc phòng Trung Quốc sản xuất các loại vũ khí đặc biệt để ngăn chặn Mỹ can thiệp giúp đỡ Đài Loan hoặc các đồng minh khác trong khu vực. Các vũ khí này bao gồm tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo ngày càng chính xác và có khả năng sát thương lớn, hệ thống phòng không tích hợp và vũ khí chống vệ tinh — tất cả đều được hỗ trợ bởi một kho vũ khí hạt nhân ngày càng tăng nhanh. Khi PLA phát triển, ý định của Đảng cộng sản Trung Quốc ngày càng rõ ràng. Cho dù hiện nay Tập Cận Bình đang ưu tiên cho các lựa chọn khác, chẳng hạn như đe dọa và cô lập Đài Loan, một khi PLA đã sẵn sàng cho một cuộc xâm lược, quyết định phát động của ông Tập có thể không được cảnh báo trước.
Việc xây dựng lực lượng vũ trang của Trung Quốc không phải là vấn đề duy nhất mà Đài Loan phải đối mặt. Đài Loan đã phải cố phát triển các mục tiêu an ninh quốc gia vì nhiều lý do trong nước. Trong đó có chiến lược quân sự và hướng dẫn quốc phòng, nhận thức về mối đe dọa, đào tạo và tuyển dụng binh lính, và các mối quan hệ dân sự-quân sự.
Bây giờ là lúc cần xem xét lại toàn bộ nền quốc phòng của Đài Loan. Việc Nga xâm lược Ukraine đã làm thay đổi suy nghĩ truyền thống về tính hiệu quả của các chiến lược quân sự thông thường. Nhược điểm của các loại vũ khí lớn đã được bộc lỗ rõ cũng như những lợi thế của vũ khí cơ động, chính xác trên chiến trường. Các sự kiện đã chứng minh rằng trong một cuộc chiến không cân sức với một bên cố gắng ngăn cản đối thủ mạnh hơn thì vẫn có thể chống lại cuộc xâm lược. Đài Loan nên thực hiện triệt để một chiến lược phòng thủ phi đối xứng thực sự.
Thay vào đó, có những người nói rằng Đài Loan nên có nhiều vũ khí thông thường hơn, chẳng hạn như máy bay chiến đấu, để ngăn Trung Quốc giành quyền kiểm soát không phận. Nhưng với sự chênh lệch lớn về chất và lượng về sức mạnh tác chiến trên toàn eo biển, Đài Loan sẽ thất bại nếu tiếp tục chỉ tập trung vào việc mua vũ khí không phù hợp để chống lại một cuộc xâm lược. Tuy nhiên, những điều chỉnh nhỏ đối với việc mua sắm vũ khí sẽ không tạo được khác biệt trừ khi đi kèm với những thay đổi cơ bản trong chiến lược. Đó là bởi vì một chiến lược bất đối xứng sẽ quyết định cách vũ khí thực sự được sử dụng. Đài Loan phải đổi mới nguồn lực tương đối hạn chế của mình. Quốc gia này nên ưu tiên ngăn chặn và, nếu cần thì xem việc đánh bại một cuộc xâm lược là mục tiêu tối thượng.
Đài Loan lập kế hoạch dựa trên giả định rằng Trung Quốc có thể sẽ đe doạ theo hai cách : cưỡng bức và / hoặc xâm lược. Việc cưỡng bức như xâm lược thông thường và không theo quy ước do nhà nước bảo trợ dưới ngưỡng của một cuộc chiến tranh tổng lực. Chẳng hạn như leo thang đe dọa quân sự trên bầu trời và vùng biển của Đài Loan thông qua việc xâm nhập và các cuộc tập trận bắn đạn thật xung quanh lãnh hải và không phận của nước này. Những kiểu đe dọa như vậy đang diễn ra hàng ngày. Trong một cuộc xâm lược, PLA sẽ tìm cách tiêu diệt chính phủ và chiếm toàn bộ lãnh thổ của Đài Loan. Điều quan trọng là Đài Loan nhận biết được sự tồn tại của cả hai mối đe dọa và phát triển các biện pháp đối phó tương xứng. Nhưng người ta cho rằng Đài Loan chưa sẵn sàng cho cuộc xâm lược hơn là các biện pháp cưỡng bức.
Khi bắt đầu một cuộc chiến toàn diện trên eo biển Đài Loan, PLA sẽ phát động các đợt tấn công tàn khốc bằng tên lửa. Mục đích là tiêu diệt các mục tiêu chính trị và quân sự quan trọng để làm suy yếu ý chí của quần chúng và khả năng chiến đấu của các lực lượng vũ trang. Theo sau sẽ là một cuộc đổ bộ. Đài Loan nên nhắm tới mục tiêu ngăn chặn cuộc đổ bộ như vậy, thay vì theo đuổi các mục tiêu tham vọng hơn như kiểm soát trên biển và ưu thế trên không. Quân sự không tương xứng giữa hai bên có nghĩa là quân Trung Quốc sẽ áp đảo Đài Loan với quân số tuyệt đối, đồng thời cũng sẽ tàn phá các cảng biển và căn cứ không quân, làm tê liệt hải quân và không quân của Đài Loan.
Trên hết, quân đội và vũ khí của Đài Loan cần phải chống lại được cuộc xâm lược. Điều đó có nghĩa là các lực lượng vũ trang phải cơ động, kiên cường, có khả năng sát thương cao và phân tán. Họ phải tập trung vào các lỗ hổng của PLA. Về cơ bản, điều này sẽ dẫn đến việc tấn công các nút quân sự quan trọng cũng như các đơn vị không được che chắn trên eo biển. Đài Loan sẽ có lợi thế phòng thủ lớn nhất khi đối phương ở vùng biển gần Đài Loan. Khi vượt biển, PLA sẽ dễ bị tổn thương và bị hạn chế về khả năng chiến đấu. Nhưng Đài Loan sẽ có thể tập trung hỏa lực từ các khí tài trên không, trên biển và trên bộ trong khi nhận được sự yểm trợ từ hệ thống phòng không trên đất liền và sự bảo vệ khỏi mìn trên biển.
Việc huấn luyện quân sự nên được thay đổi triệt để và các lực lượng vũ trang được tổ chức để hoạt động dưới sự chỉ huy phi tập trung, vì liên lạc có thể bị cắt đứt. Chính phủ nên đào tạo dân thường và thành lập lực lượng bảo vệ lãnh thổ tự nguyện (Territorial Defense Forces - TDF) vì không ai có thể thoát được bất kỳ cuộc phong tỏa nào của Trung Quốc. TDF sẽ giáo dục công chúng và củng cố ý chí chiến đấu. Sáng kiến này sẽ không phải là một bản án tử hình đối với người dân Đài Loan, đưa họ đi chiến đấu hết. Thay vào đó, bằng cách phát tín hiệu rằng Đài Loan sẽ không giương cờ trắng ngay cả khi đối phương đổ bộ lên lãnh thổ Đài Loan, lực lượng nhân dân này sẽ là lực lượng ngăn chặn. PLA sẽ biết rằng họ có thể làm phức tạp thêm các kế hoạch chiến tranh.
Người ta tập trung nhiều vào các loại vũ khí cụ thể mà Đài Loan cần để tự vệ. Nhưng Đài Loan sẽ không có cơ hội nếu không có một chiến lược hiệu quả, sự rèn luyện gian khổ và ý chí chiến đấu. Để tiếp tục tự do và thịnh vượng mà họ được hưởng, Đài Loan cần thay đổi triệt để chiến lược quốc phòng.
Đô đốc Lee Hsi-min đã phục vụ trong hải quân Đài Loan hơn 40 năm và là tổng tham mưu trưởng các lực lượng vũ trang của nước này từ năm 2017 đến năm 2019. Ông hiện là thành viên cấp cao tại Viện Dự án 2049, một tổ chức tư vấn ở Washington, DC., nơi ông ấy làm việc với Eric Lee. Ông Lee là phó giám đốc chương trình của viện này.
The Economist
Anh Khoa dịch
Nguồn : VNTB, 17/08/2022
Nước Nga và cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine, căng thẳng trong vùng eo biển Đài Loan với các cuộc tập trận phô trương mạnh liên tiếp của Bắc Kinh rồi đến Đài Bắc và những hệ lụy cho kinh tế thế giới. Đó là những chủ đề quốc tế đáng chú ý trên các trang báo chính của Pháp ra hôm 12/08/2022.
Trước tiên đến với khu vực eo biển Đài Loan, nơi từ đầu tháng này một bầu không khí đe dọa chiến tranh bùng lên từ các cuộc tập trận quy mô lớn bao vây đảo Đài Loan của Trung Quốc nhằm đáp trả chuyến thăm Đài Bắc của bà chủ tịch hạ Viện Mỹ Nancy Pelosi. Bắc Kinh vừa thu quân về thì Đài Bắc triển khai các cuộc diễn tập của mình. Nhật báo Libération cho biết : Sau cuộc tập trận rầm rộ phô trương sức mạnh chưa từng thấy của Trung Quốc kéo dài một tuần, giờ đến lượt Đài Loan bắt đầu diễn tập để bảo vệ "chủ quyền lãnh thổ" và "an ninh quốc gia" với các giả định hòn đảo bị tấn công xâm lược.
Cho đến lúc này, tất cả vẫn chỉ dừng lại ở đe dọa, phô trương sức mạnh. Một cuộc xung đột quân sự dường như khó có thể xảy ra khi các bên giờ đều lệ thuộc chặt chẽ với nhau trên bình diện kinh tế. Trong một bài viết mang tiêu đề : "Giữa hòn đảo và lục địa, một bầu không khí chiến tranh và làm ăn", Libération cho thấy giờ đây nền kinh tế của Hoa Lục và đảo Đài Loan phụ thuộc lẫn nhau với các đầu tư lớn từ hai bên. Đài Loan là một trong những vùng lãnh thổ nhỏ bé hiếm hoi có cán cân thương mại thặng dư so với Trung Quốc.
Theo bài báo, trong chiến lược nhằm kiểm soát đảo, Trung Quốc từ lâu nay vẫn khuyến khích phát triển trao đổi kinh tế với Đài Loan. Bắc Kinh hiểu rất rõ cách "thống nhất tốt nhất" là hội nhập kinh tế hai nước. Các trừng phạt thương mại vừa thông báo hôm 03/08 vừa qua sau chuyến thăm của chủ tịch hạ Viện Mỹ Nancy Pelosi chỉ mang tính biểu tượng nhiều hơn. Theo tờ báo, mặc dù các áp lực về chính trị và quân sự của Bắc Kinh nhằm vào Đài Bắc, các trao đổi kinh tế vẫn phát triển và gắn kết hai bờ eo biển Formosa, đến mức giờ đây Đài Loan và Hoa Lục đã lệ thuộc chặt chẽ với nhau.
Từ lâu nay, Trung Quốc luôn là đối tác thương mại hàng đầu của Đài Loan. Năm 2021, 42% xuất khẩu của Đài Loan đổ sang Trung Quốc và hàng từ Hoa Lục chiếm 22% nhập khẩu của Đài Loan. Trung Quốc phụ thuộc hoàn toàn vào các sản phẩm bán dẫn của Đài Loan, điều này giúp cho hòn đảo luôn có cán cân thương mại tích cực so với Trung Quốc.
Kinh tế của Trung Quốc và Đài Loan gắn kết với nhau bởi các đầu tư của mỗi bên. Đầu tư từ Trung Quốc qua hòn đảo năm 2021 đạt gần 6 tỷ đô la. Về phần mình, Đài Loan từ lâu nay vẫn liên tục đầu tư vào Trung Quốc. Trong khoảng từ 1991 đến 2021, đầu tư của Đài Loan vào Hoa Lục đã lên tới 193,5 tỷ đô la.
Tuy nhiên, từ khi bà Thái Anh Văn lên nắm quyền năm 2016 thì giảm lệ thuộc kinh tế của hòn đảo trước mối đe dọa của người láng giềng lớn là một ưu tiên. Từ đó đến giờ, chính phủ Thái Anh Văn chủ trương đa dạng hóa đối tác kinh tế, tăng cường hợp tác kinh tế với 18 quốc gia nam và đông nam Châu Á. Trong khi Trung Quốc khuyến khích các công ty Đài Loan lập cơ sở tại Hoa Lục thì giờ đây Đài Loan tìm cách can ngăn và khuyến cáo các công ty nên rời khỏi Trung Quốc.
Không chỉ có Trung Quốc mà cả phần còn lại của thế giới cũng lệ thuộc vào sản phẩm bán dẫn của Đài Loan. Trang kinh tế Le Figaro chạy tựa : "Chip điện tử : Thế giới trong tình trạng báo động". Tờ báo đưa ra con số, chỉ riêng Đài Loan sản xuất 60% vi mạch điện tử của cả thế giới. Một cuộc xung đột Trung Quốc và Đài Loan nếu xảy ra chắc chắn sẽ dẫn đến tình trạng khan hiếm vi mạch bán dẫn trầm trọng, có nguy cơ làm tê liệt toàn bộ kinh tế thế giới. Chính vì thế mà những cuộc tập trận vừa rồi của Trung Quốc xung quanh Đài Loan đã làm thế giới không khỏi lo lắng.
Trước thực tế đó, Châu Âu và Hoa Kỳ đang tìm cách bù đắp cho sự thiếu hụt đó mà nguyên nhân do chậm chễ của họ trong lĩnh vực chế tạo bán dẫn. Theo Le Figaro, Châu Âu và Hoa Kỳ vừa mới đưa ra một chương trình đặc biệt thúc đẩy sản xuất vi mạch điện tử mang tên gọi "Chip Act". Mỗi bên đầu tư 50 tỷ đô la, mục đích để giúp các nhà công nghiệp xây mới hoặc mở rộng các nhà máy sản xuất vi mạch trên lãnh thổ của mình. Hiện tại Hoa Kỳ sản xuất 12% vi mạch bán dẫn của thế giới. Con số này của Châu Âu là 10%.
Nhật báo Le Figaro đến nhìn vào nội tình chế độ Kremlin với tựa lớn trang nhất : "Tại Moskva, phe chủ chiến chiếm đoạt toàn bộ quyền lực".
Trang sự kiện của tờ báo có nhiều bài viết để cho độc giả thấy dưới áp lực của cuộc chiến tranh tại Ukraine kéo dài chưa biết đến bao giờ kết thúc và sức ép của các trừng phạt quốc tế đang đè nặng nên đất nước, chính quyền Nga giờ tập trung chủ yếu vào những nhân vật "cứng rắn" và trung thành với tổng thống Putin.
Le Figaro ghi nhận, cuộc xâm lược Ukraine đã kéo theo sự thay đổi triệt để về quyền lực. Giờ đây tại Nga, duy nhất chỉ có phe "cứng rắn" có tiếng nói. Dấu hiệu điển hình cho xu hướng này là cựu tổng thống Dmitri Medvedev, người trước đây được cho là có quan điểm gần gũi phương Tây, giờ là một tiếng nói chống phương Tây kịch liệt. Ông này liên tục có những phát ngôn hiếu chiến chưa từng thấy như để phụ họa cho đường lối của ông chủ điện Kremlin
Phía sau tổng thống Nga, cơ quan mật vụ FSB tiếp tục mở rộng quyền lực. Làn sóng bắt bớ hàng loạt các giới chức đại học, văn hóa, khoa học và thậm chí cả trong nội bộ cơ quan tình báo này cho thấy rõ FSB đang được tự do hành động để thanh lọc mọi ý kiến trái chiều với chế độ của Putin.
Tờ báo trích dẫn nhận xét của nhà nghiên cứu chuyên về chính quyền Nga, Andrei Pertsev cho biết, mặc dù có sự củng cố quyền lực xung quanh Putin sau cuộc xâm lược, vẫn có hai xu thế đối lập nhau. Một bên là "phe chủ hòa", chủ yếu bao gồm giới tinh hoa về kinh tế, chủ trương thương lượng. Còn bên kia là phe chủ chiến, có những phát ngôn rất hiếu chiến, muốn đẩy nước Nga đi xa hơn nữa tại Ukraine… Những người thuộc nhóm này thường lớn tiếng và họ đã thành công trong việc áp đặt được tiếng nói của mình, buộc những người thuộc nhóm kia im lặng.
Vẫn theo Le Figaro, sự phân hóa nội bộ quyền lực ở Moskva còn ẩn chứa một nguyên do khác liên quan đến khả năng kế tục quyền lực của ông Putin, nhất là khi gần đây có những tin đồn về sức khỏe của tổng thống. Họ tin là sẽ đến lúc, ông Putin chọn người kế tục và thế là họ hối hả cạnh tranh, tố cáo lẫn nhau về những khó khăn vấp phải tại Ukraine.
Trong một góc độ khác liên quan đến nước Nga và cuộc xung đột Ukraine, Les Echos có bài phân tích : "Các nước vùng Baltic ngày càng không khoan nhượng với Nga".
Bài báo ghi nhận, "là những nước rất tích cực chống Nga từ đầu cuộc chiến tranh tại Ukraine, ba nước Baltic Litva, Latvia và Estonia liên tiếp có những hành động chống lại Nga khiến Kremlin không khỏi bực tức".
Theo Les Echos, hôm 11/08, Quốc hội Latvia đã thông qua nghị quyết coi Nga là "quốc gia ủng hộ khủng bố". Đây là một động thái mới nhất trong chính sách khăng khăng chống Nga không khoan nhượng của các nước vùng Baltic.
Tờ báo nhắc lại, ngay khi Nga mở cuộc tấn công vào Ukraine, các nước vùng Baltic đã nhanh chóng có phản ứng. Lên án mạnh mẽ cuộc tấn công, các nước Baltic kêu gọi Liên Hiệp Châu Âu phải trừng phạt nặng nề nhất đối với Moskva. Các nước này, một mặt tìm cách cắt giảm lệ thuộc vào nguồn cung cấp năng lượng của Nga cũng như xóa bỏ nguồn ảnh hưởng của Kremlin như các kênh truyền hình. Một sự việc mang tính biểu tượng cao là tại Vilnius, có đường dẫn đến đại sứ quán Nga đã được đổi tên thành phố "những người anh hùng Ukraine".
Sáu tháng sau cuộc chiến tại Ukraine, sức huy động chống Nga tại các quốc gia vùng Baltic không hề suy giảm.
Tờ báo đưa ra một loạt dẫn chứng : Một cặp trượt băng nghệ thuật người Litva, sinh ra ở Moskva, chỉ vì tham gia một sự kiện do vợ chồng Dmitri Peskov, phát ngôn viên tổng thống Nga tổ chức sau khi trở về đã bị tước hết mọi danh hiệu, huy chương. Thậm chí tổng thống Litva còn đề nghị tước quốc tịch Litva của hai người này.
Ở một khung cảnh khác, Talin vừa ra thông báo, kể từ ngày 18/08, người Nga có visa vào Liên Hiệp Châu Âu sẽ không được phép cư trú tại Estonia. Cùng với Phần Lan, Estonia đấu tranh để Liên Hiệp Châu Âu cấm hoàn toàn du khách Nga. Trong khi đó Esonia là nước đã nêu ra khả năng rút bỏ mọi tượng đài kỷ niệm thời Liên Xô cũ.
Les Echos đặt câu hỏi, bị chọc giận như vậy, liệu có ngày Nga sẽ lại phát động cuộc xâm lược các nước vùng Baltic ? Chắc hẳn ba nước vùng Baltic này sẽ không khỏi lo lắng mỗi khi có các cuộc tập trận của Nga ở sát biên giới của mình.
Nhật báo Les Echos cho biết "các nước phương Tây thông qua nhiều quyết định mới". Theo tờ báo, một hội nghị các đồng minh Bắc và Đông Âu của Ukraine, khai mạc ngày 11/08 tại thủ đô Đan Mạch là dịp để thông báo sự hỗ trợ mới về tài chính và quân sự cho Ukraine. Tổng số 26 nước đã dự hội nghị.
Khai mạc hội nghị, nước Anh thông báo sẽ tiếp tục cung cấp thêm cho Ukraine các dàn phóng hỏa tiễn đa nòng, cơ động có tầm bắn 80 km và 300 triệu euro viện trợ. Đan Mạch cũng thông báo nâng viện trợ tài chính cho Ukraine lên 110 triệu euro cùng cam kết đào tạo quân nhân Ukraine trên lãnh thổ của mình. Đức cũng cam kết tiếp tục cung cấp vũ khí hạng nặng cho Ukraine. Theo tờ báo, trước đây đã có 3 hội nghị tương tự dành để bàn về việc viện trợ khẩn cấp vũ khí cho Ukraine. Hội nghị này chủ yếu bàn về việc hậu thuẫn Kiev lâu dài.
Tham gia hội nghị trực tuyến từ Berlin, thủ tướng Đức Olaf Scholz cho biết, viện trợ cho Ukraine giờ đã lên tới 173 tỷ đô la, vượt con số của Kế hoạch Marshall của Hoa Kỳ dành tái thiết Châu Âu sau Thế chiến thứ 2 giai đoạn từ 1948-1952, khi đó chỉ vào khoảng trên 16 tỷ đô la.
Anh Vũ
Căng thẳng Đài – Trung vẫn là chủ đề chính được các tờ báo Pháp ra hôm 08/08/2022 quan tâm.
Quân đội Trung Quốc phóng tên lửa trong cuộc tập trận ngày 04/08/2022. Ảnh do Tân Hoa Xã công bố. AP - Lai Qiaoquan
Ngay sau khi chủ tịch Hạ Viện Mỹ, bà Nancy Pelosi kết thúc chuyến thăm Đài Loan, quân đội Trung Quốc đã tổ chức tập trận bắn đạn thật rầm rộ ở nhiều điểm sát với hòn đảo.
Nhật báo kinh tế Les Echos dẫn lời chuyên gia Trung Quốc và Đông Nam Á Valérie Niquet với nhận định cuộc tập trận của Bắc Kinh xung quanh Đài Loan cũng không đem lại kết quả gì có lợi cho Trung Quốc. Trung Quốc có thực sự hưởng lợi trong việc phong tỏa eo biển Đài Loan hay không ? Bà Niquet nhận định, đây là một bức tranh hỗn hợp đối với Trung Quốc. Mặc dù điều này không nói gì thêm về khả năng xâm lược Đài Loan của Bắc Kinh, nhưng bà không nghĩ rằng Trung Quốc có thể kéo dài việc ngăn chặn sự lưu thông của các con tàu chở hàng qua eo biển, vì chính bản thân họ sẽ bị trừng phạt do hầu hết các con tàu này xuất phát từ các cảng lớn của Trung Quốc. Thêm vào đó là chi phí của các cuộc tập trận quân sự cộng với việc eo biển bị phong tỏa sẽ gây tác động không hề nhỏ đối với chuỗi cung ứng và thương mại toàn cầu.
Vẫn về Đài Loan, nhật báo Le Monde có bài viết về việc hòn đảo quyết định tiến hành một cuộc chiến bất cân xứng với Trung Quốc khi quyết định phát triển quân sự.
Khoảng cách đang gia tăng nhanh chóng giữa lực lượng ngày càng hùng mạnh của Trung Quốc và quân đội nhỏ bé của Đài Loan. "Chúng tôi đang cố gắng xem những bài học có thể rút ra từ cuộc chiến ở Ukraine để tự vệ", ngoại trưởng Đài Loan Ngô Chiêu Nhiếp nói như trên trong một cuộc phỏng vấn trên đài truyền hình Mỹ CNN. Khả năng chống lại một đối thủ mạnh hơn giống như những gì Ukraine đã làm chắc chắn thuyết phục Đài Bắc về lợi thế của khái niệm chiến tranh "bất cân xứng". Do đó, Đài Loan đã đầu tư vào việc mua tên lửa hành trình chống hạm, tên lửa đất đối không và thủy lôi.
Một số chuyên gia tin rằng mua vũ khí hạng nặng không phải là lựa chọn đúng đắn đối với Đài Loan, bởi ngân sách quân sự của hòn đảo chỉ có 11 tỷ đô la trong khi Trung Quốc dành 230 tỷ đô la đầu tư cho quân sự vào năm 2022.
Cựu đô đốc và cựu tổng tham mưu trưởng quân đội Đài Loan Lý Hiển Anh cũng có cùng quan điểm với những chuyên gia nói trên, khi cho rằng với sự chênh lệch trong ngân sách quân sự giữa hai bên, Đài Loan không nên tham gia vào một cuộc chạy đua vũ trang mà cuối cùng hòn đảo vẫn sẽ thua cuộc.
Bất chấp những lời chỉ trích của cựu đô đốc, chính phủ Đài Loan đã đánh giá được những nguy cơ chiến tranh từ phía Trung Quốc khi vào tháng 10 năm ngoái, bộ trưởng quốc phòng Đài Loan Khâu Quốc Chính đã dự đoán rằng quân đội Trung Quốc sẽ có "đầy đủ năng lực" để tấn công hòn đảo vào năm 2025.
Nhật báo công giáo La Croix quan tâm đến việc Nhật Bản đang phải chịu áp lực từ căng thẳng Đài – Trung sau khi chủ tịch Hạ Viện Hoa Kỳ Nancy Pelosi tới hòn đảo hôm 02/08. "Hãy ngừng bắn tên lửa vào Nhật Bản" là lời kêu gọi được phát ra từ những chiếc loa phóng thanh được lắp trên những chiếc xe tải màu đen cắm quốc kỳ Nhật và những bông hoa cúc, biểu tượng của hoàng gia Nhật Bản. Vào hôm 07/08, đại diện của các nhóm chính trị cực hữu kêu gọi "xóa bỏ chủ nghĩa cộng sản", tiếp tục đưa ra những lời phê phán Trung Quốc trước cổng đại sứ quán nước này ở Tokyo.
Sau cuộc diễn tập quân sự quyết liệt của Trung Quốc xung quanh Đài Loan dẫn tới việc 5 tên lửa đạn đạo rơi xuống vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) ở phía tây nam đảo Hateruma, dư luận và chính phủ Nhật Bản cảm thấy lo lắng. Tokyo là một đồng minh thân cận của Washington, nhưng Trung Quốc là đối tác thương mại quan trọng nhất của xứ hoa anh đào. Điều đó khiến Nhật rơi vào thế tiến thoái lưỡng nan trong căng thẳng Trung – Mỹ do hồ sơ Đài Loan.
Thủ tướng Fumio Kishida nói rằng các cuộc tập trận và bắn tên lửa là "vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến an ninh quốc gia", đồng thời khẳng định Tokyo và Washington "sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ để duy trì hòa bình và ổn định ở eo biển Đài Loan". Hoa Kỳ có các căn cứ quân sự ở Nhật Bản, nơi 55.000 lính Mỹ vẫn đóng quân, chủ yếu ở tỉnh Okinawa ở miền nam và ở một số hòn đảo cách Đài Loan chưa đầy 100 km.
Daniel Sneider, chuyên gia về Nhật Bản tại đại học Stanford, nói với báo New York Times rằng Trung Quốc muốn chứng tỏ là họ có khả năng phong tỏa Đài Loan. Bắc Kinh đồng thời cũng muốn gửi một thông điệp đe dọa những ai sẽ hỗ trợ Đài Loan, Hoa Kỳ và Nhật Bản.
Trong bối cảnh căng thẳng ngày càng leo thang, Nhật Bản vẫn đang tiếp tục phát triển kho vũ khí quân sự của mình. Theo Hiến pháp chủ hòa có hiệu lực từ năm 1947, Nhật không được quyền có quân đội chính thức và các khoản đầu tư quân sự về mặt lý thuyết chỉ được giới hạn vào các phương tiện phòng thủ.
La Croix nhắc lại rằng các nhà lãnh đạo của đảng cầm quyền Dân chủ Tự do (PLD) của Nhật lo lắng về cuộc chiến tranh ở Ukraine, đã ủng hộ việc tăng gấp đôi ngân sách quốc phòng lên đến 2% GDP đất nước. Nhiều nghị sĩ đảng bảo thủ đã liên tục kêu gọi phát triển khả năng tấn công và thậm chí lưu trữ vũ khí hạt nhân trong lãnh thổ.
Nhìn sang Châu Âu, nhật báo thiên hữu Le Figaro có bài viết về việc Nga đang trắc nghiệm sự đoàn kết của Châu Âu. Cuộc chiến ở Ukraine không chỉ diễn ra trên chiến trường mà còn diễn ra trong lĩnh vực kinh tế và chính trị. Nếu như quân đội Nga hồi đầu cuộc chiến phải vất vả trước sự chống trả quyết liệt của quân Ukraine, thì gần đây, điện Kremlin đang gặt hái được thành công ở những lĩnh vực khác.
Dưới sự bảo trợ của Liên Hiệp Quốc, Nga và Ukraine đã quyết định ký kết thỏa thuận về việc thiết lập các hành lang hàng hải an toàn cho các tàu chở hàng của Ukraine hôm 23/07 vừa qua. Tuy nhiên, với việc bắn phá cảng Odessa chỉ vài tiếng sau khi hiệp định nói trên được ký, Nga dường như muốn nhắc nhở rằng họ vẫn bảo lưu khả năng xé bỏ thỏa thuận bất cứ lúc nào. Tổng thống Vladimir Putin rõ ràng đang có trong tay những vũ khí lợi hại để đối đầu với phương Tây, khi ông có thể ngừng cung cấp khí đốt cho Liên Âu (EU) và gây trở ngại trong việc Ukraine xuất khẩu ngũ cốc. Chủ nhân điện Kremlin đang trông chờ vào sự phụ thuộc kinh tế và nỗi sợ hãi của các nước Châu Âu, trong bối cảnh hậu quả gián tiếp của cuộc chiến tranh đang đẩy giá cả lên cao và làm dấy lên lo ngại về tình trạng thiếu năng lượng và suy thoái. Cựu quan chức ngoại giao Michel Duclos viết trên mạng xã hội Twitter rằng : "Cuộc chiến ở Ukraine cũng là một phép thử về sự bền bỉ giữa Nga và phương Tây, đặc biệt là Châu Âu".
Châu Âu đã thực sự đoàn kết vào thời điểm chiến tranh mới nổ ra. Nhưng sau 5 tháng xung đột, nỗi sợ hãi và sự mệt mỏi đang thử thách sự đoàn kết của Liên Âu. Sự thống nhất giữa các nước thành viên dường như không còn khi họ vấp phải hồ sơ năng lượng. Hungary đã đàm phán với Nga để được cung cấp thêm khí đốt. Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha từ chối giảm mức tiêu thụ khí đốt của họ xuống 15% theo kế hoạch của Bruxelles. Tại Đức, liên minh cầm quyền đang có dấu hiệu mất đoàn kết bởi những ảnh hưởng về mặt kinh tế mà Berlin có thể sẽ phải hứng chịu nếu họ giảm nhập khẩu khí đốt của Nga.
Kể từ đầu hè, tổng thống Putin cũng "dễ thở hơn" trên chính trường quốc tế với việc thủ tướng Anh Boris Johnson và đồng nhiệm Ý Mario Draghi, hai trong số những lãnh đạo Châu Âu đả kích ông Putin nhiều nhất lần lượt từ chức. Đổi lại, thủ tướng Hungary Viktor Orban, đồng minh Châu Âu quan trọng nhất của Moskva tỏ ra mạnh mẽ hơn sau khi tái đắc cử vào tháng 4 vừa rồi. Về phần Hoa Kỳ, quốc gia tích cực nhất trong việc viện trợ quân sự cho Ukraine, cũng đang có những mối bận tâm khác kể từ chuyến thăm Đài Loan của chủ tịch Hạ Viện Nancy Pelosi.
Trong lĩnh vực môi trường, trang nhất và bài xã luận của tờ La Croix quan tâm đến việc thủ tướng Pháp Elisabeth Borne đã thành lập một đơn vị liên bộ xử lý khủng hoảng để đối phó với tình trạng hạn hán hiện đang "nghiêm trọng hơn bao giờ hết" và có thể trở nên "đáng lo ngại hơn". Trên thực tế, hầu như tất cả các vùng ở Pháp đều bị ảnh hưởng bởi hạn hán và hơn một trăm thành phố không còn nước sạch.
Theo các chuyên gia môi trường, tình trạng hạn hán sẽ còn kéo dài. Do đó, người dân sẽ phải học cách sống với việc tiêu thụ ít nước hơn trong một thời gian dài. Do vậy, việc "tuần hoàn" nước sẽ phải được quản lý tốt hơn, chặt chẽ hơn, từ việc duy trì các mạng lưới phân phối để giảm rò rỉ đến việc tái sử dụng nước thải, đồng thời cũng chọn các loại cây trồng và quy trình công nghiệp tiêu thụ ít nước hơn.
Mathilde Panot, lãnh đạo khối nghị sĩ thuộc đảng cực tả Nước Pháp Bất Khuất (LFI) tại Hạ Viện còn đặt câu hỏi về việc có nên đưa "quyền sử dụng nước" vào Hiến pháp hay không, bởi nước trước tiên phải được sử dụng vào mục đích phục vụ trực tiếp cho cuộc sống chứ không phải là một công cụ để kiếm lợi nhuận. Điều này thúc đẩy chúng ta suy ngẫm về tính chất của nước, vốn không giống những thứ khác, bởi nước đơn giản là công cụ để duy trì sự sống. Đây là lý do tại sao loài người nên bắt đầu nghĩ đến việc tránh để nước bị ô nhiễm hoặc bị lãng phí.
Phan Minh
