Trung Quốc đe dọa Đài Loan : Macron dửng dưng, đồng minh bất bình

Nhiều báo Pháp hôm 11/04/2023 chỉ trích các phát biểu của tổng thống Pháp về Đài Loan : Khi nói rằng Châu Âu không nên "bị lôi kéo vào những cuộc khủng hoảng không phải của mình", vào đúng thời điểm Trung Quốc tập trận đe dọa Đài Loan, tổng thống Pháp khiến các đồng minh phương Tây tức giận. Về phía Bắc Kinh thực ra không thể đi xa hơn : Mỹ tỏ ra chừng mực, Đài Loan sắp bầu cử.

Một phi công Trung Quốc thuộc Bộ tư lệnh Chiến khu Miền Đông tham gia cuộc tập trận xung quanh Đài Loan ngày Chủ nhật 09/04/2023. Ảnh của Tân Hoa Xã. AP - Mei Shaoquan

Phát biểu có lợi cho Bắc Kinh, tổng thống Macron lại gây bão

Chuyến công du Trung Quốc của tổng thống Macron khiến báo chí tốn nhiều giấy mực. La Croix nói về việc "Trung Quốc giả định 'bao vây' Đài Loan", Libération mô tả "Bắc Kinh nghênh ngang ở eo biển Đài Loan", Les Echos dùng từ "giương oai diễu võ". Le Figaro cho biết "Phương Tây giận dữ sau sai lầm của ông Macron về Đài Loan". Tương tự, trang web Le Monde nhận định "Sau chuyến thăm Trung Quốc, Emmanuel Macron lại khiến các đồng minh thêm khó hiểu".

Cũng như năm 2019 với câu nói về NATO "chết não", ông Emmanuel Macron lại gây bão, bị các đồng minh cáo buộc làm mất đi mối đoàn kết Âu-Mỹ. Trước các nhà báo, khi bày tỏ lo lắng về việc Châu Âu "bị lôi kéo vào những cuộc khủng hoảng không phải của mình" như ở Đài Loan, và "theo đuôi Mỹ", tổng thống Macron - người luôn bảo vệ một "con đường thứ ba" - gây nghi ngại về thái độ của Pháp trong trường hợp Trung Quốc xâm lăng Đài Loan.

Chuyên gia Antoine Bondaz của Quỹ Nghiên cứu Chiến lược (FRS) nhận định : "Emmanuel Macron làm lợi cho Bắc Kinh khi hàm ý Pháp sẽ trung lập, đứng ngoài nếu khủng hoảng xảy ra ở eo biển Đài Loan". Giới nghiên cứu ở Pháp cũng cho rằng ngược với nhận định của ông Macron, Paris có nhiều lợi ích trong khu vực, eo biển Đài Loan rất quan trọng cho an ninh Ấn Độ-Thái Bình Dương.

Đồng minh của Pháp tức giận

Phương Tây rất bất bình, nhiều người nhắc nhở nếu Hoa Kỳ không tham gia bảo vệ Ukraine ở Châu Âu, thì Vladimir Putin đã chiến thắng. Tại Mỹ, thượng nghị sĩ Cộng hòa Marco Rubio nói nếu Emmanuel Macron nhân danh Châu Âu, thì Hoa Kỳ cần rút ra bài học, "tập trung vào Đài Loan và mối đe dọa Trung Quốc, để Châu Âu lo cho Ukraine !". 

Đông Âu cũng không thể hiểu thái độ đi dây giữa Trung Quốc và Mỹ. Dân biểu Marko Mihkelson của Estonia cho rằng, Châu Âu ngược lại cần phải đứng bên cạnh Hoa Kỳ để cân bằng lại sức mạnh với Trung Quốc. Về phần nhà đối lập Nga Garry Kasparov nhắc nhở, chiến tranh đang diễn ra ở Châu Âu ngày nay chính là vì châu lục này cố tránh can thiệp khi Putin xâm lấn Ukraine năm 2014.

Cũng như Nga, Trung Quốc muốn phá vỡ trật tự quốc tế, chia rẽ Châu Âu với Hoa Kỳ, xâm lăng nước láng giềng, liên kết các chế độ độc tài chống lại dân chủ. Hai nước này có chung sự thù ghét Mỹ, và chỉ biết đến vũ lực. Emmanuel Macron cố gắng thuyết phục Moskva lẫn Bắc Kinh nhưng đều thất bại. Cũng theo Antoine Bondaz trên Le Figaro, "Macron coi Hoa Kỳ là người chịu trách nhiệm duy nhất, trong khi mục tiêu của Trung Quốc là chiếm lấy Đài Loan. Đó là một phân tích hoàn toàn sai lạc", và những phát biểu của ông sẽ "lưu lại dấu tích nơi các đối tác Châu Âu cũng như Ấn Độ-Thái Bình Dương".

Trên trang Ý kiến, tác giả Renaud Girard cho rằng "Trung Quốc được lợi về mọi mặt". Châu Âu đến, lịch sự bàn về thương mại và biến đổi khí hậu, khi trong đầu ông Tập chỉ có việc đe nẹt Đài Loan. Tự do chính trị của Đài Loan phải chăng không quan trọng bằng Ukraine ? Trước đó Tập Cận Bình cũng đã thành công trong việc biến Moskva thành chư hầu, mua dầu khí rẻ hơn ít nhất 30%, tống đủ loại hàng hóa sang Nga nhưng từ chối bán vũ khí cho Putin.

Trung Quốc hùng hổ tập trận, nhưng dọa Đài Loan là chính

Libération nhận thấy cuộc tập trận mang tên "Kiếm sắc" của Trung Quốc tại eo biển Đài Loan mang mục đích răn đe về chính trị thay vì quân sự. Để biện minh cho việc múa võ đi quyền, Bắc Kinh đã phóng đại sự "phẫn nộ" trước những "khiêu khích" của tổng thống Đài Loan. Trên giấy tờ, động thái này xứng đáng là bộ phim ăn khách số một : bao vây eo biển, tập trận bắn đạn thật. Trên thực tế, chỉ là kịch bản mà người Đài Loan đã quá quen.

Tổng cộng có 134 máy bay và 74 tàu chiến vượt qua đường trung tuyến ; việc bắn đạn thật diễn ra trong một vịnh ở duyên hải Phúc Kiến cách đảo chính Đài Loan hơn 200 kilomet. Le Monde nhắc lại, lần trước Bắc Kinh còn bắn 11 hỏa tiễn sang không phận Đài Loan. Và dù tỏ ra hùng hổ như thế, nhưng các chiến hạm chỉ hoạt động ở vùng biển quốc tế hay lãnh hải Trung Quốc.

Phó giáo sư Yết Trọng (Chieh Chung) ở Đài Bắc nhận xét, mục đích của Trung Quốc nhằm tạo ấn tượng một cuộc tập trận rất lớn để đe dọa quốc tế không cho tiến gần Đài Loan. Khi tuyên truyền về "bao vây", Bắc Kinh lại bộc lộ một trong những điểm yếu là khó thể phong tỏa được hòn đảo tại một vùng hàng hải nhộn nhịp, dưới sự theo dõi của tất cả cường quốc khu vực. Lần đầu tiên hàng không mẫu hạm Sơn Đông cho xuất kích 4 chiếc tiêm kích áp sát vùng nhận diện phòng không Đài Loan, nhưng theo ông, sự hiện diện của mẫu hạm này chỉ nhằm tạo tác động tâm lý.

Tập Cận Bình biết rằng không thể đi quá xa

Cuộc gặp giữa bà Thái Anh Văn với ông Kevin McCarthy lần này diễn ra trên đất Mỹ, trong khuôn khổ riêng tư, khác hẳn với chuyến đi của bà Pelosi. Cũng theo ông Yết Trọng, "Mỹ đã tỏ ra chừng mực, nên Trung Quốc biết rằng không thể đi quá xa". Le Monde nêu thêm lý do : Đài Loan bắt đầu chiến dịch tranh cử. Bà Thái tái đắc cử năm 2020 một phần là nhờ Tập Cận Bình đàn áp dữ dội Hồng Kông, khiến dân Đài Loan dồn phiếu cho bà. Bắc Kinh biết rằng nếu quá hung hăng, có thể lại tạo ưu thế cho ứng cử viên của Dân Tiến.

Trên mạng xã hội, đối phó với những video tuyên truyền đã lỗi thời trên nền nhạc khích động của truyền thông Hoa lục, quân đội Đài Loan đáp trả bằng những hình ảnh ấn tượng nhấn mạnh việc chuẩn bị chiến đấu và quyết tâm của Đài Loan.

Đối với ông Mathieu Duchâtel của Viện Montaigne, việc Bắc Kinh khoe khoang đã kiểm soát các tàu chở container về hướng Đài Loan trong ba ngày, vi phạm trắng trợn Luật Biển, là rất đáng lo ngại dù có thực hay không. Nhật Bản đã gởi các phi cơ tiêm kích đến, Washington điều một khu trục hạm tới gần Đá Vành Khăn, và từ hôm nay Philippines tập trận chung với Mỹ, tổng cộng gần 18.000 quân nhân tham gia.

Không chỉ các nước trong khu vực lo lắng, mà ngay tại Hoa lục vấn đề Đài Loan lâu nay là cấm kỵ, cũng đang được nhiều người bàn luận. Một nhà kỹ nghệ ở Thượng Hải nói với Le Monde : "Ông Tập muốn chiếm Đài Loan năm 2027. Thật là điên rồ, chúng tôi sẽ không còn vào được thị trường phương Tây". Cũng như nhiều doanh nhân khác, người này muốn chuyển dịch một phần sản xuất sang nước khác để đề phòng trường hợp Trung Quốc bị trừng phạt.

Tài liệu mật bị rò rỉ từ nội bộ Mỹ ?

Nhìn sang nước Mỹ, Le Figaro nhận thấy "Lầu Năm Góc là nạn nhân của vụ rò rỉ tài liệu mật quy mô". Đây là vụ lớn nhất kể từ sau vụ Snowden năm 2013, FBI và Bộ tư pháp phải mở điều tra. Những tài liệu này gồm các phân tích chi tiết về cuộc chiến tranh ở Ukraine, cho thấy có thể Mỹ xâm nhập được vào quân đội Nga, và cả nghe lén đồng minh. Khoảng 100 bản sao tài liệu mật đã được đăng trên những trang web khác nhau từ nhiều tuần qua. Trước tiên là Discord, một diễn đàn video game, rồi được sao chép và phổ biến trên các mạng như Twitter, 4chan, Telegram.

Nhiều yếu tố cho thấy các tài liệu này từ nội bộ chứ không phải tin tặc hay gián điệp lấy cắp. Đa số là những tờ A4 đóng dấu mật, được đặt trên bàn để chụp lại bằng điện thoại di động, đôi khi bị gấp lại để bỏ túi mang ra khỏi khu vực an ninh. Một số dành cho người Mỹ, số khác mang chữ "Five Eyes", nhóm năm nước tiếng Anh chia sẻ tin tình báo. Hầu hết liên quan đến tình hình Ukraine vào đầu tháng Ba, cho biết về trợ giúp của Mỹ và NATO.

Vụ tiết lộ làm thiệt hại cho Ukraine

Tài liệu xác nhận quân đội Nga đã yếu đi sau một năm chiến tranh, nhưng Kiev cũng khó khăn hơn là những gì nói công khai. Phòng không Ukraine hầu như không còn đạn. Ước tính từ đầu cuộc chiến Nga đã mất 43.000 lính, có 17.500 chiến sĩ Ukraine tử trận và 41.000 thường dân.  

Hồ sơ này cũng cho thấy Washington có thể cảnh báo các vụ oanh kích của Nga cho Kiev hầu như hàng ngày, đôi khi còn đưa ra nhiều chi tiết cụ thể về những tranh luận trong nội bộ Nga liên quan đến việc cung cấp đạn cho Wagner, kế hoạch chống phương Tây và Ukraine của tình báo Nga ở Châu Phi, Haiti ; việc bí mật mua vũ khí của Thổ Nhĩ Kỳ thông qua Mali. Một tài liệu tiết lộ khoảng 100 đặc nhiệm phương Tây có mặt tại Ukraine, chủ yếu là Pháp – thông tin này được Bộ quân lực Pháp đính chính.

Những rò rỉ trên đây làm thiệt hại cho sự trợ giúp của Mỹ đối với Ukraine, nhất là giúp Nga nhận diện được nguồn tin trong bộ máy tình báo và quân đội, đồng thời làm giảm sự chia sẻ tin mật giữa các đồng minh NATO. Những vụ tiết lộ quy mô tài liệu mật trước đây của Edward Snowden năm 2013 hay Julian Assange năm 2010 tuy có làm Washington bối rối, nhưng xì-căng-đan mới này là chưa từng thấy, vì liên quan đến một cuộc chiến đang diễn ra.

Macron chiếm trang nhất các báo Pháp

Le Figaro hôm nay chạy tựa "Macron vẫn hy vọng tái thúc đẩy như thế nào", khi năm đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai kết thúc trong bối cảnh chính trị xã hội hết sức khó khăn. Libération than phiền "Cánh tả : Có hẳn đại lộ nhưng lại chọn con đường hẹp". Sau mối hy vọng được Nupes dấy lên trong kỳ bầu cử Quốc hội, phe tả mong tận dụng nhưng còn lâu mới đạt được - đó là do chia rẽ hay thiếu vắng lãnh đạo tài năng ? Le Monde sau khi ra số đúp vẫn còn nghỉ lễ. La Croix nói về "Ánh sáng Phục Sinh", người công giáo từ Sainte-Soline ở Pháp cho đến Madurai ở Ấn Độ mừng ngày lễ trọng. Les Echos đăng chân dung tổng thống Pháp trên trang nhất, với bài phỏng vấn độc quyền "Châu Âu phải nhắm đến tự chủ chiến lược".

Thụy My

Lần đầu tiên Trung Quốc điều tàu sân bay Sơn Đông tập trận bao vây Đài Loan

Thùy Dương, RFI, 10/04/2023

Trong ngày thứ ba liên tiếp của cuộc tập trận có tên gọi Joint Sword (Liên Hợp Lợi Kiếm) để "bao vây toàn diện" Đài Loan, Bắc Kinh hôm 10/04/2023 đã điều cả tàu sân bay Sơn Đông (Shandong), đến vùng biển quanh đảo Đài Loan, sau khi đã huy động một đội ngũ hùng hậu khu trục hạm, khinh hạm cao tốc phóng tên lửa, máy bay chiến đấu, máy bay tiếp liệu và gây nhiễu cùng các đơn vị trên bộ.

Tàu hải quân Trung Quốc tham gia cuộc tập trận ở eo biển Đài Loan. Ảnh cho truyền hình Trung Quốc CCTV công bố ngày 09/04/2023. AP

Tàu sân bay Sơn Đông là 1 trong 2 tàu sân bay của Trung Quốc và là tàu sân bay duy nhất được đóng hoàn toàn trong nước và được đưa vào hoạt động từ năm 2019. Theo thông cáo của quân đội Trung Quốc, đây là lần đầu tiên tàu sân bay Sơn Đông được huy động tham gia cuộc trập trận bao vây Đài Loan.

Đài Bắc hôm nay thông báo phát hiện được 11 tàu chiến và 59 phi cơ Trung Quốc quanh đảo. Trong một video được đăng tải hôm nay trên tài khoản WeChat của Bộ Tư lệnh Chiến khu Miền đông của quân đội Trung Quốc, một phi công cho biết "đã đến gần khu vực phía bắc của đảo Đài Loan" với tên lửa "đã khóa mục tiêu".

Theo các quan chức hải quân Trung Quốc, các bài tập bắn đạn thật của Trung Quốc diễn ra hôm nay tại eo biển Đài Loan, gần tỉnh Phúc Kiến. Theo cùng một nguồn tin, các bài tập bắn đạn thật nói trên được tiến hành từ 7 giờ sáng địa phương ngày 10/04 đến 8 giờ tối nay (23 giờ GMT Chủ Nhật đến 12 giờ GMT thứ Hai) xung quanh đảo Bình Đàm (Pingtan) của Đài Loan, điểm nằm gần cả Trung Quốc và Đài Loan nhất. Tuy nhiên, hôm nay các phóng viên của AFP có mặt tại một địa điểm ở gần đảo Bình Đàm không thấy bất kỳ hoạt động quân sự gia tăng nào.

Trong hai ngày cuối tuần, các chiến đấu cơ và tàu chiến của Trung Quốc đã thao dợt mô phỏng các vụ oanh kích nhắm vào Đài Loan. Phát ngôn viên quân đội Trung Quốc Thi Nghị (Shi Yi) cảnh báo cuộc tập trận "là lời cảnh báo nghiêm trọng chống lại sự thông đồng giữa các lực lượng ly khai đang tìm kiếm "độc lập cho Đài Loan" và các thế lực bên ngoài, cũng như các hoạt động khiêu khích của họ".

Phát ngôn viên Bộ ngoại giao Trung Quốc Vương Văn Bân (Wang Wenbin), trong cuộc họp báo thường nhật hôm nay tuyên bố "Sự độc lập của Đài Loan và sự ổn định ở eo biển Đài Loan sẽ loại trừ nhau".

Thùy Dương

************************

Trung Quốc tập trận mô phỏng các cuộc tấn công đánh vào "các mục tiêu chính" ở Đài Loan

Trọng Thành, RFI, 09/04/2023

Cuộc tập trận "bao vây toàn diện" Đài Loan do Trung Quốc khởi động hôm 09/04/2023 bước sang ngày thứ hai, với các bài tập mô phỏng "các cuộc tấn công chính xác" nhắm vào "các mục tiêu chính trên đảo Đài Loan và vùng biển xung quanh". Mang tên chính thức là "Liên Hợp Lợi Kiếm", cuộc tập trân dự trù kéo dài 3 ngày đã được Bắc Kinh tung ra từ hôm qua nhằm phản ứng lại cuộc gặp ngày 05/04 tại California giữa tổng thống Đài Loan với chủ tịch Hạ Viện Hoa Kỳ.

Các chiến đấu cơ của Trung Quốc tiếp nhiên liệu trên không tại một địa điểm không xác định, ngày 08/04/2023, sau khi Bắc Kinh tuyên bố thực hiện các cuộc tập trận xung quanh Đài Loan. AP

Theo hãng tin Pháp AFP, phía Trung Quốc khẳng định đã huy động một lực lượng hùng hậu bao gồm các khu trục hạm, khinh hạm cao tốc phóng tên lửa, chiến đấu cơ, phi cơ tiếp liệu và gây nhiễu cùng các đơn vị trên bộ vào cuộc tập trận.

Trong lúc đó, Bộ quốc phòng Đài Loan cho biết đã phát hiện 9 tàu chiến và 71 máy bay của Trung Quốc xung quanh hòn đảo

Theo Thông tín viên RFI Stéphane Lagarde tại Bắc Kinh, truyền thông Trung Quốc đã quảng bá rầm rộ cho các cuộc tập trận, được loan báo là sẽ còn tiếp diễn trong tuần tới.

"Bộ tư lệnh Chiến Khu Đông Bộ của Quân Đội Trung Quốc đang đồng thời tiến hành nhiều các cuộc tuần tra xung quanh đảo Đài Loan, trong tư thế bao vây và răn đe tổng thể"… Đài truyền hình nhà nước Trung Quốc cho biết như trên vào sáng nay kèm theo hình ảnh cho thấy binh lính trong quần áo ngụy trang phóng ra khỏi các doanh trại, cùng với đủ loại thiết bị được triển khai từ các hệ thống phòng không, các giàn tên lửa tầm xa, chiến đấu cơ, oanh tạc cơ, cho đến các chiến hạm, trong đó có cả một chiếc tàu sân bay.

Dù không đề cập trực tiếp đến chuyến ghé Hoa Kỳ hôm thứ Tư 05/04 vừa qua của tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn, nhưng đối với Trung Quốc, đây là các biện pháp răn đe, trả đũa nhằm gởi đị một lời "cảnh báo cứng rắn" đến chính phủ Đài Loan.

Chiến dịch mang tên "Liên Hợp Lợi Kiếm" ngoài khơi tỉnh Phúc Kiến, miền đông Trung Quốc, đối diện với Đài Loan, sẽ tiếp tục cho đến thứ Hai ngày mai, với các bài tập bắn đạn thật gần đảo Bình Đàm (Pingtan).

Sau đó, các cuộc tập trận sẽ tiếp tục, lần này dưới quyền chỉ huy của bộ tư lệnh Chiến Khu Nam Bộ của Quân Đội Trung Quốc".

Trọng Nghĩa

*************************

Trung Quốc tập trận tấn công Đài Loan : Hoa Kỳ kêu gọi kiềm chế

Thu Hằng, RFI, 09/04/2023

Ngay trong ngày đầu Trung Quốc huy động lực lượng tập trận sát Đài Loan, Washington đã kêu gọi Bắc Kinh "kiềm chế". Ngày 08/04/2023, người phát ngôn bộ ngoại giao Hoa Kỳ khẳng định "các kênh liên lạc với Cộng hòa nhân dân Trung Hoa vẫn mở". Cả Washington và Đài Bắc cho biết theo dõi "sát sao các hành động của Trung Quốc".

Tàu chiến Trung Quốc trong cuộc tập trận gần Phúc Châu, tỉnh Phúc Kiến, gần quần đảo Mã Tổ do Đài Loan kiểm soát, ngày 08/04/2023. Reuters – Thomas Peter

Trước cuộc tập trận được đặt tên chính thức là "Liên Hợp Lợi Kiếm" (tiếng Anh gọi là "Joint Sword") kéo dài 3 ngày bao vây Đài Loan nhằm cảnh cáo việc chủ tịch Hạ Viện Mỹ Kevin McCarthy tiếp tổng thống Thái Anh Văn ngày 05/04 ở Los Angeles, bộ ngoại giao Mỹ một mặt kêu gọi "không thay đổi nguyên trạng", mặt khác cho biết "tự tin vào việc có đủ nguồn lực ở trong vùng để bảo đảm hòa bình và ổn định".

Về phần mình, chủ tịch Hạ Viện Mỹ viết trên Twitter rằng "không có chuyện Trung Quốc bảo tôi có thể đi đến đâu và nói chuyện với ai".

Trong ngày tập trận thứ hai của Trung Quốc, quân đội Đài Loan cho biết "theo dõi sát tình hình", đồng thời kêu gọi "toàn bộ máy bay, tầu chiến, hệ thống tên lửa phòng trên bộ phản ứng phù hợp".

Về phía quân đội Trung Quốc, đại tá Thi Nghị (Shi Yi), người phát ngôn Bộ Tư lệnh Chiến khu miền Đông, khẳng định các cuộc tập trận "là những lời cảnh cáo nghiêm khắc chống lại sự thông đồng giữa các lực lượng ly khai tìm kiếm "độc lập cho Đài Loan" và các lực lượng bên ngoài, cũng như các hoạt động khiêu khích của họ".

Jean Vincent Brisset, nhà nghiên cứu cộng tác với Viện Quan Hệ Quốc Tế và Chiến Lược Pháp (IRIS), giải thích về điểm này với đài RFI ngày 09/04 :

"Trung Quốc thị uy không chỉ ở eo biển Đài Loan mà có đến 4 vùng tập trận, nằm ở bốn góc của Đài Loan. Và dường như có một tầu sân bay cùng với đội tầu hộ tống hoạt động ở phía đông Đài Loan để sẵn sàng cản đường nếu có hỗ trợ từ lực lượng Mỹ trú đóng trong vùng.

Bắc Kinh coi Đài Loan là một tỉnh ly khai, giống trường hợp Kiev coi các tỉnh ly khai ở miền đông Ukraine. Những tỉnh ly khai đó, một bên được Hoa Kỳ hỗ trợ, còn bên kia là Nga. Cả hai trường hợp khá tương đồng, thế nhưng người ta ủng hộ Đài Loan nhân danh một điều mà người ta lại từ chối với Nga. Do đó, phải hiểu rằng đối với Bắc Kinh, có gì đó bất thường trong kiểu hành xử "nhất bên trọng nhất bên khinh" này, đặc biệt là nhìn từ Bắc Kinh, từ hơn một nửa nhân loại sống ngoài phương Tây, rất khó để giải thích bên này là tốt, còn bên kia là không tốt".

Tổng thống Pháp kêu gọi Liên Hiệp Châu Âu không "theo" Hoa Kỳ hay Trung Quốc trong vấn đề Đài Loan. Trả lời phỏng vấn nhật báo kinh tế Pháp Les Echos hôm 07/04 và được đăng ngày 09/04, ông Emmanuel Macron kêu gọi châu Âu "thức tỉnh" : "Ưu tiên của chúng ta không phải là thích ứng với lịch trình của những cường quốc khác ở trong các vùng trên thế giới" và "chúng ta không muốn bị lôi kéo vào tâm lý phe phái".

Thu Hằng

**********************

Trung Quốc tiến hành tập trận "bao vây" Đài Loan

Thanh Phương, RFI, 08/04/2023

Hôm 08/04/2023, Trung Quốc đã tiến hành tại vùng eo biển Đài Loan các cuộc tập trận mà đài truyền hình nhà nước Trung Quốc mô tả là thao dượt "bao vây hoàn toàn" hòn đảo này.

Truyền hình Nhà nước Trung Quốc CCTV đưa tin về cuộc tập trận vây Đài Loan ngày 08/04/2023. AP

Trong đợt tập trận lần này, kéo dài 3 ngày, quân đội Trung Quốc huy động các khu trục hạm, tàu tuần tra phóng tên lửa, chiến đấu cơ, máy bay tiếp nhiên liệu, các máy phá sóng... Theo thông báo của Bộ quốc phòng Đài Loan hôm nay, trong ngày đầu tập trận, họ ghi nhận tổng cộng 9 chiến hạm và 71 máy bay tiêm kích của Trung Quốc chung quanh hòn đảo. Nhưng các địa điểm diễn ra tập trận chưa được biết rõ.

Từ Bắc Kinh, thông tín viên Stéphane Lagarde tường trình :

"Các cuộc tập trận này là lời cảnh báo nghiêm khắc về sự thông đồng của các lực lượng ly khai thúc đẩy Đài Loan độc lập với các thế lực bên ngoài, cũng như về những hành động khiêu khích của các lực lượng này. Đó là tuyên bố của phát ngôn viên Bộ quốc phòng Trung Quốc sáng nay (08/04).

Giống như đã xảy ra sau chuyến thăm Đài Loan của chủ tịch Hạ Viện Mỹ vào mùa hè năm ngoái, các cuộc thao dượt quân sự sẽ kéo dài đến thứ hai tuần tới tại những địa điểm không được xác định rõ trong vùng eo biển Đài Loan.

Thông báo của bộ tư lệnh chiến khu Đông Bộ của quân đội Trung Quốc tuy vậy đã yêu cầu các tàu bè nên tránh sử dụng những tuyến hàng hải ngoài khơi bờ biển phía đông của tỉnh Phúc Kiến trong ngày hôm nay từ 8 giờ đến 12 giờ.

Các cuộc tập trận bắn đạn thật cũng sẽ diễn ra hôm thứ hai ở ngoài khơi đảo Bình Đàm (Pingtan), tức là ở vùng bờ biển phía đông Trung Quốc đối diện với Đài Loan. 

Tuy không nói đến chuyến đi của tổng thống Đài Loan ở Hoa Kỳ, trong bản thông cáo, Bắc Kinh đã báo trước là họ sẽ có phản ứng mạnh trong trường hợp bà Thái Anh Văn gặp chủ tịch Hạ Viện Mỹ.  

Các cuộc tập trận này cũng diễn ra ngay sau khi tổng thống Pháp Emmanuel Macron vừa kết thúc chuyến thăm Trung Quốc, trong đó, theo điện Elysée, ông đã đề cập vấn đề Đài Loan "rất nhiều" và "một cách thẳng thắn" khi hội đàm với chủ tịch Tập Cận Bình hôm qua. Về phần Tập Cận Bình, ông cảnh báo tổng thống Pháp việc "không thông hiểu vấn đề" có thể dẫn đến sự "leo thang"".       

Tổng thống Đài Loan lên án "chủ nghĩa bành trướng độc đoán" của Trung Quốc

Phản ứng về cuộc tập trận của quân đội Trung Quốc ở eo biển Đài Loan, tổng thống Thái Anh Văn hôm nay đã lên án "chủ nghĩa bành trướng độc đoán" của Trung Quốc và tuyên bố là Đài Bắc sẽ tiếp tục cùng với Hoa Kỳ và các quốc gia khác bảo vệ các giá trị của tự do và dân chủ.

Trước khi Bắc Kinh thông báo đợt tập trận mới ở eo biển Đài Loan, tổng thống Thái Anh văn đã tiếp một phái đoàn nghị sĩ Quốc Hội Mỹ đến thăm Đài Bắc. Dẫn đầu phái đoàn, nghị sĩ Michael McCaul, đặc trách về việc bán thiết bị quân sự của Mỹ cho nước ngoài, tuyên bố là Washington sẽ cố gắng nhanh chóng cung cấp vũ khí cho Đài Loan để hòn đảo tự vệ, đồng thời sẽ tham gia huấn luyện cho quân đội Đài Loan.

Thanh Phương

Ngày thứ hai liên tiếp Bắc Kinh điều tàu chiến và chiến đấu cơ đến gần Đài Loan

Thùy Dương, RFI, 07/04/2023

Hôm 07/04/2023, Bắc Kinh lại điều các tàu chiến và một chiến đấu cơ đến gần Đài Loan. Đây là ngày thứ hai liên tiếp tàu chiến Trung Quốc đến gần Đài Loan, sau khi chủ tịch Hạ Viện Mỹ, với tư cách cá nhân, đón tiếp tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn tại California, ngày 05/04.

Tàu hải cảnh Trung Quốc hoạt động tại eo biển Đài Loan, ngoài khơi tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc. Ảnh chụp ngày 06/04/2023 via Reuters - Maritime Safety Administration

Bộ quốc phòng Đài Loan cho biết 3 tàu chiến Trung Quốc được triển khai quanh đảo Đài Loan, trong khi một chiến đấu cơ và một trực thăng chống tàu ngầm xâm nhập vùng nhận diện phòng không ADIZ của Đài Loan. Hôm 06/04, Đài Loan cũng đã xác định được 3 tàu chiến và 1 trực thăng chống tàu ngầm của Trung Quốc hiện diện quanh đảo.

Hôm qua, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Mỹ, Vedant Patel, kêu gọi Bắc Kinh chọn "con đường ngoại giao" thay vì gây "sức ép quân sự, ngoại giao và kinh tế" đối với Đài Loan.

Phớt lờ lời kêu gọi của Mỹ, không chỉ tiếp tục gây áp lực quân sự đối với Đài Bắc, theo Reuters, hôm nay Bắc Kinh lại áp đặt thêm các biện pháp trừng phạt nhắm vào Hsiao Bi-khim, đại sứ trên thực tế của Đài Loan tại Hoa Kỳ, cấm bà và các thành viên trong gia đình nhập cảnh vào Trung Hoa đại lục, Hồng Kông và Ma Cao.

Theo các biện pháp trừng phạt do Văn phòng Sự vụ Đài Loan của Trung Quốc đưa ra, các nhà đầu tư và công ty có liên hệ với đại sứ trên thực tế của Đài Loan tại Hoa Kỳ cũng bị cấm hợp tác với các tổ chức, cá nhân ở Hoa lục.

Thùy Dương

****************************

Tàu chiến Trung Quốc đến gần Đài Loan sau khi chủ tịch Hạ Viện Mỹ tiếp Tổng thống Thái Anh Văn

Thanh Hà, RFI, 06/04/2023

Bộ quốc phòng Đài Loan ngày 06/04/2023 thông báo máy bay, hàng không mẫu hạm Sơn Đông và tàu chiến Trung Quốc đã tiến đến gần hòn đảo này. Đài Bắc cho biết đang theo dõi sát tình hình và trong tư thế "sẵn sàng" đối phó. Bắc Kinh tuyên bố sẽ có những biện pháp "cứng rắn" sau khi tổng thống Thái Anh Văn hội kiến chủ tịch Hạ Viện Mỹ Kevin McCarthy tại Los Angeles, California, ngày 05/04. 

Một thủy thủ trên một chiến hạm của Đài Loan theo dõi đội tàu sân bay của Trung Quốc trên vùng biển gần Đài Loan ngày 05/04/2023 via Reuters – Taiwan Defence Ministry

Theo thông cáo của Bộ quốc phòng Đài Loan được AFP trích dẫn, một trực thăng chống tàu ngầm của Trung Quốc đã thâm nhập vùng nhận dạng phòng không của Đài Loan. Ngoài ra Bắc Kinh đã huy động một đội tàu tuần duyên trong một chiến dịch tuần tra "bất thường" đến gần hòn đảo. 

Bộ trưởng quốc phòng Đài Loan, Khâu Quốc Chính trong cuộc điều trần tại Quốc Hội cho biết thêm là tàu sân bay Trung Quốc Sơn Đông đang neo đậu cách bờ đông của Đài Loan 200 hải lý (370 km) trong khuôn khổ một chương trình diễn tập. Sơn Đông là một trong hai hàng không mẫu hạm của Trung Quốc. Theo bộ trưởng quốc phòng Đài Loan, tàu sân bay này được điều đến khu vực để chuẩn bị tập huấn vào một thời điểm "nhạy cảm".

Máy bay và tàu chiến Trung Quốc được triển khai gần eo biển Đài Loan vào lúc tổng thống Thái Anh Văn hôm qua 05/04/2023 được chủ tịch Hạ Viện Mỹ ông Kevin McCarthy tiếp với tư cách cá nhân tại Thư Viện Ronald Reagan, gần thành phố Los Angeles, bang California. 

Đài Loan cảm ơn Mỹ kiên trì hiểm trợ hòn đảo

Trong cuộc trao đổi với nhân vật thứ ba trong chính quyền Mỹ, tổng thống Thái Anh Văn đã cảm ơn Hoa Kỳ "kiên trì yểm trợ" Đài Loan.

Thông tín viên RFI Guillaume Naudin cho biết thêm:

"Tôi không cần Trung Quốc dạy bảo là nên hay không nên tiếp ai. Kevin McCarthy đã tuyên bố thẳng thừng như trên khi tiếp tổng thống Đài Loan trên sân nhà, ở bang California, chính xác hơn là trong thư viện mang tên cố tổng thống Mỹ Ronald Reagan. Kevin McCarthy nhắc lại Reagan là người đã đóng góp rất nhiều cho quan hệ Đài Bắc-Washington. Chủ tịch Hạ Viện giải thích thêm : Chính giới Mỹ có nhiều bất đồng, nhưng mọi người đều ủng hộ Đài Loan.

Thật vậy, trong đoàn tiếp tổng thống Thái Anh Văn hôm qua, có cả một số dân biểu Dân Chủ. Các nghị sĩ của đảng này đồng thanh cho rằng cuộc gặp gỡ với lãnh đạo Đài Loan là nhằm bảo vệ tự do, dân chủ và các đồng minh của Mỹ trong khu vực, cũng như ổn định ở Ấn Độ-Thái Bình Dương. 

Ổn định ở khu vực này cũng là một trong những ưu tiên của Pháp, một đồng minh của Hoa Kỳ vào lúc mà tổng thống Emmanuel Macron công du Bắc Kinh. Kevin McCarthy không thấy có gì mâu thuẫn với hành động của ông cả. Chủ tịch Hạ Viện Mỹ quan niệm trao đổi với nhau luôn là giải pháp tốt hơn hết, thay vì phô trương sức mạnh. Ông cũng để ngỏ khả năng sẽ viếng thăm Đài Loan. Lần cuối cùng mà một chủ tịch Hạ Viện, bà Nancy Pelosi, đến Đài Bắc, Bắc Kinh đã tiến hành một cuộc tập trận quy mô chưa từng thấy trong lịch sử gần sát hòn đảo này và Trung Quốc khi đó đã cắt giảm các kênh liên lạc ngoại giao với Mỹ".

Bắc Kinh dọa đáp trả mạnh mẽ

Cuộc tiếp xúc giữa Thái Anh Văn với Kevin McCarthy tuy là một cuộc gặp mang tính cá nhân, nhưng cũng đủ để Bắc Kinh nổi dóa. Tránh đổ thêm dầu vào lửa và để tôn trọng nguyên tắc "một nước Trung Quốc duy nhất", chủ tịch Hạ Viện Hoa Kỳ không tiếp tổng thống Đài Loan ở thủ đô Washington hay trong tòa nhà Quốc Hội Mỹ. Nhưng bộ Ngoại Giao Trung Quốc trong thông cáo sáng nay 06/04/2023 đánh giá việc ông McCarthy tiếp tổng thống Đài Loan trên lãnh thổ Hoa Kỳ là một "hành vi cấu kết sai lạc nghiêm trọng" và cam kết sẽ có những "biện pháp cứng rắn và dứt khoát nhằm bảo vệ chủ quyền quốc gia và toàn vẹn lãnh thổ". 

Thanh Hà

***********************

Trung Quốc tập trận sát Đài Loan trước cuộc gặp giữa Tổng thống Thái Anh Văn và chủ tịch Hạ Viện Mỹ

Thu Hằng, RFI, 05/04/2023

Trong khi tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn chuẩn bị gặp chủ tịch Hạ Viện Mỹ Kevin McCarthy ở bang California, Trung Quốc thông báo tiến hành một "cuộc tuần tra, giám sát" quân sự hỗn hợp tại nhiều vùng biển quanh Đài Loan hôm 05/04/2023.

Ảnh Tân Hoa Xã cung cấp minh họa cuộc tập trận của hải quân Trung Quốc ngày 31/01/2023. AP - Ma Yubin

Trang Taiwan News trích thông tin được đài truyền hình trung ương Trung Quốc CCTV đăng trên các mạng xã hội cho biết "chiến dịch đặc biệt" được tiến hành ở khu vực miền trung và bắc eo biển Đài Loan. Theo bản đồ được đăng kèm, hai vùng ở ngoài khơi phía đông Trung Quốc, sát Đài Loan, cũng được chọn để diễn tập hàng hải. Có thể thấy rất nhiều điểm được đánh dấu đỏ, trong đó có đảo Lan Tự (Lanyu), đảo Tiểu Lưu Cầu (Xiaoluiqiu), nhiều đảo ở quận Bành Hồ (Penghu) và quanh quần đảo Yaeyama của Nhật Bản (phía tây bắc Đài Loan).

CCTV không cho biết chi tiết về nội dung, cũng như số lượng đơn vị, tầu chiến. Tuy nhiên, theo trang UDN, tầu hải cảnh Trung Quốc Haixun 06 cũng tham gia. Trước đó một ngày, 20 chiến đấu cơ và ba tầu chiến Trung Quốc đã hoạt động gần lãnh thổ Đài Loan.

Trước khi rời Belize, kết thúc chuyến công du hai nước Trung Mỹ, và trước khi đến Los Angeles, California vào tối 04/04/2023, tổng thống Thái Anh Văn đã họp từ xa để cập nhật tình hình an ninh. 

Tại Los Angeles, đông đảo người ủng hộ và phản đối đã tập trung trước khách sạn của bà. Theo dự kiến, bà Thái Anh Văn gặp chủ tịch Hạ Viện Mỹ Kevin McCathy ngày 05/04 bất chấp phản đối gay gắt của Bắc Kinh.

Ngay sau khi về Đài Bắc, bà Thái Anh Văn sẽ tiếp ông Michael McCaul, chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ Viện Mỹ, vào ngày 08/04. Trang Focus Taiwan cho biết Michael McCaul dẫn đầu một phái đoàn 8 người, công du Đài Loan 3 ngày, từ ngày 06/04. Ông sẽ làm việc với các thành viên Ủy ban Đối ngoại và Quốc phòng Hạ Viện Đài Loan để hiểu rõ hơn về những mối đe dọa và thách thức mà Đài Loan phải đối mặt. Trước đó, McCaul đến Nhật Bản và Hàn Quốc để tăng cường hợp tác ba bên trước mối đe dọa từ Bắc Triều Tiên.

Thu Hằng

***********************

Trung Quốc cảnh báo cuộc gặp Thái-McCarthy sẽ "làm tổn hại" quan hệ Trung-Mỹ

Phan Minh, RFI, 04/04/2023

Bắc Kinh hôm 03/04/2023 cho biết, cuộc gặp vào ngày 05/04 giữa tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn và chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ Kevin McCarthy "sẽ gây rất nhiều tổn hại" cho mối quan hệ Trung-Mỹ. 

Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn phát biểu trước Quốc hội Belize, tại Belmopan, ngày 03/04/2023. AP - Moises Castillo

Theo AFP, phát ngôn viên của lãnh sự quán Trung Quốc tại Los Angeles lưu ý, cuộc hội đàm giữa lãnh đạo Đài Loan và chủ tịch Hạ Viện Mỹ sẽ khiến 1,4 tỷ dân Trung Quốc "phật ý" và "ảnh hưởng đến nền tảng chính trị của quan hệ Trung-Mỹ". 

Về phần mình, ông Kevin McCarthy đã xác nhận sẽ gặp bà Thái Anh Văn ở California, phớt lờ những cảnh báo từ cơ quan ngoại giao Trung Quốc rằng ông đang "đùa với lửa" khi gặp nhà lãnh đạo của đảng Dân Tiến Đài Loan, đảng chủ trương độc lập. 

Tổng thống Thái Anh Văn, đang công du Belize, hôm qua cũng tố cáo Trung Quốc liên tục đe dọa hòn đảo và cho biết luôn phải hứng chịu áp lực từ phía Bắc Kinh. 

Bắc Kinh luôn coi Đài Loan là một tỉnh của Trung Quốc mà họ chưa thể thống nhất, kể từ khi kết thúc cuộc nội chiến ở Trung Quốc vào năm 1949. 

Phan Minh

Việc cắt đứt liên lạc của Quần đảo Mã Tổ có thể là một cuộc tập dượt để chuẩn bị cho cuộc xâm lược sau này.

Các binh sĩ vận hành một khẩu lựu pháo trong một cuộc tập trận quân sự ở Nangan, hòn đảo lớn nhất của quần đảo Matsu của Đài Loan, vào ngày 8 tháng 5 năm 2013.

Trong lúc người Mỹ còn mải nhìn lên bầu trời sau sự cố khinh khí cầu do thám, Trung Quốc đã nhanh chóng hành động trên biển. Hồi đầu tháng 2, các tàu Trung Quốc đã "vô hiệu hóa" hai tuyến cáp quang biển vốn cung cấp kết nối Internet cho Quần đảo Mã Tổ của Đài Loan, một quần đảo nhỏ chỉ cách bờ biển Trung Quốc 10 hải lý. Giờ đây, cư dân trên quần đảo đành phải sử dụng Internet với kết nối chậm đi đáng kể và chờ đến khi cáp quang được sửa chữa. Hoạt động này trông như một hành vi quấy rối có chủ đích của Bắc Kinh – hoặc một cuộc tập dượt trước khi cắt đứt kết nối của toàn bộ Đài Loan.

Ngày 2/2, một tàu đánh cá Trung Quốc trong lúc đến gần Quần đảo Mã Tổ đã làm đứt một trong hai dây cáp nối quần đảo với Đài Loan. Sáu ngày hôm sau, một tàu vận tải của Trung Quốc tiếp tục làm đứt tuyến cáp thứ hai. Phát biểu ngay sau khi tuyến cáp thứ hai bị cắt, Ông Bá Tông (Wong Po-tsung), phó chủ tịch Ủy ban Truyền thông Quốc gia Đài Loan, nói với các phóng viên rằng không có dấu hiệu nào cho thấy các sự cố trên là cố ý. Việc cáp quang biển bị hư hỏng không phải là hiếm – nhưng việc mất hai tuyến cáp liên tiếp hoặc là sự cố cực kỳ đáng tiếc, hoặc không phải là sự trùng hợp ngẫu nhiên. Dù là vì lý do gì, cư dân Quần đảo Mã Tổ hiện chỉ có thể truy cập Internet theo cách rất thô sơ : Nhà cung cấp viễn thông thương mại của quần đảo, Chunghwa Telecom (CHT), đã thiết lập các trạm Wi-Fi miễn phí tại các cửa hàng CHT trên đảo, đồng thời sử dụng hệ thống vi sóng dự phòng dành cho điện thoại và thông tin liên lạc nhà nước.

Khoảng 12.700 cư dân của Quần đảo Mã Tổ sẽ phải sống mà không có Internet trong nhiều tuần nữa ; một tàu sửa chữa cáp sẽ đến sớm nhất vào ngày 20/4 và việc sửa chữa sẽ cần thêm thời gian. Người dân ở đây đã có kinh nghiệm sống chung với cáp quang biển bị hư hỏng. CHT báo cáo rằng các tuyến cáp đã bị hư hỏng năm lần vào năm 2021, và thêm bốn lần vào năm ngoái, dù không có lần nào nghiêm trọng như lần này. Trong những khoảng thời gian kết nối Internet bị chậm đi như vậy, "sẽ mất hơn 10 phút để gửi một tin nhắn văn bản và thậm chí lâu hơn để gửi một bức ảnh," Lý Vấn (Lii Wen), người đứng đầu Đảng Dân Tiến (DPP) cầm quyền ở Quần đảo Mã Tổ, tiết lộ với tờ Thời báo Đài Bắc, và nói thêm rằng "hệ thống đặt phòng khách sạn và dịch vụ hậu cần không thể hoạt động bình thường, chưa kể đến việc xem các nội dung và phim ảnh trên mạng xã hội".

Với việc cả hai dây cáp bị đứt, thì dù Internet chỉ chậm tương đối, cuộc sống thường nhật vẫn sẽ bị gián đoạn. Bắc Kinh đang theo dõi xem cư dân quần đảo giải quyết khó khăn này như thế nào – và họ xoay sở ra sao để duy trì liên lạc với Đài Loan. Quân đội Trung Quốc cũng luôn theo dõi sát sao khu vực mà họ cho là "nổi loạn". Các hòn đảo ngoài khơi Đài Loan luôn là gót chân Achilles của người Trung Quốc. Năm 1958, Trung Quốc nã pháo vào Quần đảo Mã Tổ và đảo Kim Môn lân cận. Mùa hè năm ngoái, Hải quân thuộc Quân đội Giải phóng Nhân dân đã tiến hành các cuộc tập trận lớn gần quần đảo, với mục đích chính thức là đáp trả chuyến thăm Đài Loan của Chủ tịch Hạ viện Mỹ lúc đó là Nancy Pelosi. Tuy nhiên, quy mô lớn và sự phối hợp hiệu quả đã cho thấy những cuộc tập trận này phải được lên kế hoạch từ lâu.

Thật vậy, điều đáng chú ý là tần suất các tàu Trung Quốc làm hư hại cáp ngầm dưới biển kết nối với các đảo Đài Loan trong những năm gần đây. Việc này cần được quan tâm, vì chẳng có bí ẩn nào về vị trí của 380 tuyến cáp ngầm dưới biển của Đài Loan. Ngược lại, người ta còn công bố bản đồ chi tiết vị trí của chúng, để đảm bảo rằng các tàu đánh cá không vô tình làm chúng hư hỏng trong khi kéo lưới. Nhìn chung, cách làm này khá hiệu quả : Ủy ban Bảo vệ Cáp Quốc tế báo cáo rằng mỗi năm có từ 100 đến 200 trường hợp cáp quang bị hư hỏng và chỉ 50-100 trong số các sự cố đó liên quan đến tàu đánh cá ; các vụ việc còn lại là do xây dựng công trình và các hoạt động khác. Nói cách khác, các sự cố liên quan đến tuyến cáp nối với Quần đảo Mã Tổ đang xảy ra nhiều bất thường.

Hơn nữa, cho đến nay, các vụ đứt cáp chủ yếu có liên quan đến các tàu cát Trung Quốc đậu ngoài khơi các đảo của Đài Loan. Các dây cáp dưới biển có đường kính 17-21 mm (gần bằng kích thước của vòi tưới cây trong vườn), phải là người cực kỳ xui xẻo mới có thể vô tình làm hỏng chúng thường xuyên như các tàu Trung Quốc đang làm – chứ đừng nói đến việc có thể liên tiếp làm đứt hai tuyến cáp chỉ trong vài ngày.

Tàu hút cát Trung Quốc đậu ở vùng biển Đài Loan và lấy cát của Đài Loan là ví dụ điển hình của chiến lược vùng xám : Đó không phải là một cuộc tấn công quân sự, nhưng cũng không phải là không có gì. Thật vậy, mỗi khi chúng xuất hiện, các tàu tuần dương Đài Loan phải đến tận nơi và yêu cầu chúng rời đi (dù phía Đài Loan không thể chắc chắn những vị khách không mời sẽ chịu rút lui nhanh chóng). Mỗi lần như vậy, các tàu cát đều gây hại cho động vật biển hoang dã lẫn đáy biển. Và bởi vì chúng thường làm hư hỏng các dây cáp dưới biển trong quá trình này, nên chúng cũng gây hại cho khả năng hoạt động và liên lạc của Quần đảo Mã Tổ với Đài Loan và toàn thế giới.

Vì các tuyến cáp ngầm này đều có vị trí được công bố công khai, nên mức độ thường xuyên và tổn hại lớn mà tàu Trung Quốc gây ra cho Quần đảo Mã Tổ không giống như thiệt hại do tai nạn – mà giống như hành vi quấy rối Đài Loan. Sau sự cố gần đây nhất, DPP đã cáo buộc Trung Quốc cố tình làm hỏng các tuyến cáp do tần suất chúng bị đứt. Các sự cố này thậm chí có thể là một cuộc tập trận chuẩn bị cho việc cắt đứt liên lạc của toàn bộ Đài Loan. Hiện có 15 tuyến cáp ngầm dưới biển kết nối hòn đảo với hệ thống viễn thông toàn cầu.

CHT hiện có kế hoạch đảm bảo chí ít là một phần khả năng kết nối Internet của Quần đảo Mã Tổ, bằng cách lắp đặt một tuyến cáp khác và lần này nó sẽ được chôn sâu dưới đáy biển. Tuy nhiên, tuyến cáp sẽ chỉ được đưa vào sử dụng vào năm 2025. Trong thời gian chờ đợi, CHT đang gánh chịu chi phí cho hệ thống Internet dự phòng và họ cũng miễn phí Internet cho cư dân trên đảo. Khi tàu sửa chữa đến, việc sửa chữa hai tuyến cáp sẽ tiêu tốn từ 660.000 USD đến 1,3 triệu USD.

Gây ra tổn thất ở mức độ này cũng là một phần của chiến lược vùng xám. Nếu một công ty bị tổn thất do xâm lược địa chính trị, công ty bảo hiểm của họ có thể không bồi thường : Cuộc tấn công mạng NotPetya của Nga đã dẫn đến các vụ kiện lớn giữa các công ty đa quốc gia và công ty bảo hiểm của họ. Dù cuộc thảo luận giữa CHT với công ty bảo hiểm của mình đương nhiên được giữ bí mật, nhưng cả hai sẽ phải thống nhất về việc liệu đứt cáp là thiệt hại do tai nạn, hay hành động gây thiệt hại do chính phủ nước khác khởi xướng nhằm làm suy yếu Đài Loan. Dù câu trả lời có thế nào, CHT hoặc công ty bảo hiểm của họ sẽ phải trả tiền cho những thiệt hại lặp đi lặp lại vượt xa mức thông thường đối với cáp biển. Điều gì xảy ra nếu CHT ngừng cung cấp kết nối đến Quần đảo Mã Tổ với lý do việc sửa chữa cáp liên tục khiến tình hình trở nên quá khó khăn và đắt đỏ ? Như tôi đã trình bày trong nhiều bài viết, nguy cơ đối đầu địa chính trị đang khiến nhiều hoạt động kinh doanh toàn cầu không thể được bảo hiểm.

Ngoài ra, còn một vấn đề khác mà CHT, Đài Loan, và thực sự là mọi quốc gia phải đối mặt : tình trạng thiếu tàu cáp. Lý do CHT phải đợi đến cuối tháng 4 hoặc muộn hơn mới bắt đầu sửa chữa cáp bị đứt là vì chỉ có sẵn khoảng 60 tàu cáp. Cũng may là những con tàu với vẻ ngoài cũ kỹ này vẫn còn tồn tại, bởi nếu không có chúng thì Internet sẽ không hoạt động. Tuy nhiên, vấn đề không chỉ là có quá ít tàu cáp, mà chúng còn cũ. Theo báo cáo của Dan Swinhoe cho Tạp chí DCD, không có tàu cáp mới nào được đưa vào sử dụng từ năm 2004 đến năm 2010, và chỉ có năm tàu mới trong giai đoạn 2011-2020. "Chỉ có 8 trong số 60 tàu cáp là hoạt động dưới 18 năm, hầu hết đã hoạt động từ 20 đến 30 năm. Có 19 tàu hoạt động trên 30 năm và một tàu thậm chí đã hoạt động tận 50 năm," Swinhoe lưu ý. Giống như các tuyến cáp biển trên thế giới, các tàu cáp thuộc sở hữu tư nhân, và cho đến nay, thị trường dường như không quan tâm đến việc cải thiện chất lượng tàu. Đây có thể là cơ hội để các chính phủ – đặc biệt là các cường quốc hải quân thống trị thế giới như Mỹ – vào cuộc. Ngoài ra, các nhà khai thác cáp, không chỉ bao gồm các công ty viễn thông mà còn cả những gã khổng lồ công nghệ như Google, có lẽ nên trang bị đội tàu cáp của riêng họ.

Trong tương lai, nhiều cáp ngầm hơn sẽ được chôn sâu dưới đáy biển để đảm bảo chúng ít bị hư hại hơn – nhưng điều đó cũng phụ thuộc vào 60 tàu cáp hiện có. Nếu các tàu đánh cá và tàu chở hàng của Trung Quốc cố tình làm hư hỏng hoặc cắt đứt 15 dây cáp biển nối Đài Loan với phần còn lại của thế giới, thì họ sẽ có nhiều cơ hội trong tương lai gần. Thật vậy, với sự phụ thuộc của thế giới vào các tuyến cáp này, và số lượng ít ỏi các con tàu có thể bảo dưỡng chúng, tương lai gần mang đến những "viễn cảnh hấp dẫn" cho bất kỳ quốc gia nào sẵn sàng tạo ra thêm một vài "tai nạn" trên biển.

Phá hoại cáp biển có thể trở thành phương tiện thực hiện "phong tỏa" của thời đại chúng ta – và khác với việc phong tỏa của các thế hệ trước, phong tỏa thời nay có thể được tiến hành bí mật. Không có gì ngạc nhiên khi các nhà khai thác viễn thông khác đang nghiên cứu chiến lược hoạt động dự phòng của CHT, bởi vì họ cũng có thể bị buộc phải triển khai các biện pháp như vậy, ở Đài Loan và nhiều nơi khác. Hãy hy vọng có nhiều quốc gia học tập phản ứng của Đài Loan. Ứng phó với một cuộc phong tỏa tàn khốc nhưng vô hình có thể trở thành một trong những thách thức ngoại giao gai góc nhất mà các chính phủ phương Tây phải đối mặt.

Elisabeth Braw

Nguyên tác : "China Is Practicing How to Sever Taiwan’s Internet," Foreign Policy, 21/02/2023

Nguyễn Thị Kim Phụng biên dịch

Nguồn : Nghiên cứu quốc tế, 03/03/2023

Elisabeth Braw là chuyên gia bình luận của Foreign Policy và là thành viên của Viện Doanh nghiệp Mỹ, nơi bà tập trung vào việc đối phó với những thách thức an ninh quốc gia đang nổi lên, chẳng hạn như các mối đe dọa hỗn hợp và vùng xám. Bà cũng là thành viên của Ủy ban Phòng bị Quốc gia của Anh.

Trung Quốc công bố tài liệu về chiến lược chống Mỹ

Thanh Phương, RFI, 22/02/2023

Hôm 20/02/2023, Bộ ngoại giao Trung Quốc đã công bố hai tài liệu nêu chi tiết chiến lược của Bắc Kinh chống lại "thế bá quyền" của Mỹ. 

Trung Quốc Tần Cương phát biểu tại hội thảo Sáng kiến An ninh Toàn cầu tổ chức tại Bộ ngoại giao Trung Quốc, Bắc Kinh, ngày 21/02/2023. AP - Andy Wong

Theo tờ Le Monde, tài liệu đầu tiên có tựa đề " Thế bá quyền của Mỹ và những mối nguy hiểm", lên án chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ từ khi độc lập cho đến ngày nay. Tài liệu viết :" Từ khi giành được độc lập vào năm 1776, Hoa Kỳ vẫn liên tục mở rộng ảnh hưởng bằng vũ lực. Ngày nay, tại Ukraina, Irak, Afghanistan, Libya, Syria, Pakistan và Yemen, Hoa Kỳ vẫn áp dụng chiến thuật cũ: tiến hành các cuộc chiến tranh thông qua các trung gian." Theo cái nhìn của Bắc Kinh, cuộc chiến tranh của Nga ở Ukraina chính là hậu quả từ những thủ đoạn của phương Tây. 

Trong tài liệu nói trên, Trung Quốc lên án việc Hoa Kỳ đặt " 800 căn cứ quân sự" tại "159 quốc gia", cũng như việc chính quyền Donald Trump đã ban hành đến "hơn 3.900" trừng phạt kinh tế. Tài liệu còn tố cáo việc các phương tiện truyền thông của Nga ở Mỹ và châu Âu bị "kiểm duyệt gắt gao chưa từng có".

Trong tài liệu thứ hai, Bộ ngoại giao Trung Quốc trình bày "Sáng kiến cho an ninh thế giới", nêu lên những nguyên tắc chính, với khoảng 20 điểm rất cụ thể và một phương pháp để đạt đến mục tiêu đó. 

Chiến lược này dựa trên 6 cam kết, trong đó có tầm nhìn của Tập Cận Bình về "một nền an ninh chung và bền vững" được đưa ra vào năm 2014, tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của tất cả các quốc gia, tuân thủ các nguyên tắc của Hiến chương Liên Hiệp Quốc. Về điểm này, tài liệu cho rằng " tâm lý chiến tranh lạnh, chủ nghĩa đơn phương, sự đối đầu giữa các khối, và thế bá quyền là đi ngược lại tinh thần của Hiến chương Liên Hiệp Quốc". Đây là những cụm từ mà Bắc Kinh vẫn dùng để mô tả chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ.

Theo nhận định của tờ Le Monde, Trung Quốc đưa ra sáng kiến nói trên nhằm cổ vũ cho một trật tự thế giới mới và gia tăng ảnh hưởng như họ đang làm từ 10 năm qua, thông qua các dự án "những con đường tơ lụa mới".

Thanh Phương

************************

Đài Loan tăng cường quan hệ quốc phòng với Mỹ để ngăn chặn "bành trướng độc tài"

Trọng Thành, RFI, 21/02/2023

Hôm 21/02/2023, sau khi tiếp phái đoàn nghị sĩ Mỹ, tại Đài Bắc, tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn tuyên bố sẽ tăng cường hợp tác quân sự với Hoa Kỳ để ngăn chặn các thế lực "bành trướng độc tài".

Tổng thống Thái Anh Văn và các quan chức Đài Loan chụp ảnh với phái đoàn Mỹ tại Văn phòng tổng thống, Đài Bắc, ngày 21/2/2023. AP

Theo AFP, tổng thống Đài Loan khẳng định : "Đài Loan sẽ hợp tác mạnh mẽ hơn với Hoa Kỳ và các đối tác dân chủ khác để đối mặt với các thách thức quốc tế, như chủ nghĩa bành trướng độc tài và biến đổi khí hậu". Bà Thái Anh Văn nhấn mạnh : "Cùng nhau, chúng ta sẽ có thể tiếp tục bảo vệ các giá trị dân chủ và tự do".

Đoàn nghị sĩ Mỹ có chuyến công du 5 ngày tại Đài Loan. Hợp tác về quốc phòng và bán dẫn là hai trọng tâm của chuyến đi. Nghị sĩ Dân chủ Ro Khanna, thành viên của tân ủy ban của Hạ Viện phụ trách "cạnh tranh chiến lược với Đảng cộng sản Trung Quốc" khẳng định mục tiêu của chuyến công du này là nhằm mở rộng "đối tác về quân sự và quốc phòng" và củng cố quan hệ của Mỹ với đảo quốc, đặc biệt về lĩnh vực bán dẫn.

Phái đoàn đã có cuộc gặp với ông Morris Chang, nhà sáng lập tập đoàn TSMC, đứng hàng đầu về sản xuất chíp điện tử. Hoa Kỳ hiện đang triển khai chính sách hợp tác quốc tế nhằm ngăn chặn Trung Quốc mua và sản xuất chíp bán dẫn cao cấp "được sử dụng cho mục tiêu quân sự".

Chuyến công du của phái đoàn nghị sĩ Mỹ diễn ra sau chuyến đi của quan chức cao cấp bộ quốc phòng Mỹ, phụ trách Trung Quốc, ông Michael Chase, hôm thứ Sáu 17/02, quan chức cao cấp nhất trong chính phủ Mỹ đến Đài Loan kể từ năm 2019, theo Financial Times. Chính quyền Trung Quốc đã cực lực lên án chuyến đi này.

Phái đoàn Trung Quốc đầu tiên đến Đài Loan kể từ đầu đại dịch

Theo AFP, hôm nay 21/02, thị trưởng Đài Bắc Tương Vạn An (Chiang Wan-an) đã tiếp một phái đoàn Trung Quốc đến từ Thượng Hải. Đứng đầu phái đoàn là người phụ trách quan hệ với Đài Loan của thành phố Thượng Hải, Lý Hiểu Đông (Li Xiao-dong). Phái đoàn đến Đài Loan từ thứ Bảy 18/02. Thành phố Đài Bắc hiện do đảng đối lập Quốc Dân Đảng kiểm soát. Chủ trương của Quốc Dân Đảng là siết chặt quan hệ với Trung Quốc.

Phó chủ tịch Quốc Dân Đảng Hạ Lập Ngôn (Andrew Hsia) vừa có chuyến đi Trung Quốc 9 ngày. Ông Hạ kêu gọi Bắc Kinh dỡ bỏ lệnh cấm nhập khẩu hàng Đài Loan và tăng số lượng các chuyến bay trực tiếp giữa hai bờ eo biển. Ông Tống Đào (Song Tao), người phụ trách các vấn đề Đài Loan của chính quyền Trung Quốc, khẳng định là Bắc Kinh sẵn sàng hợp tác với Quốc Dân Đảng để thúc đẩy quan hệ song phương trên nguyên tắc Đài Loan không tuyên bố độc lập.

Trọng Thành

Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA), William Burn ngày 02/02/2023 cảnh báo không nên đánh giá thấp tham vọng đối với Đài Loan của chủ tịch Tập Cận Bình, dù rằng lãnh đạo Trung Quốc có thể đã tỉnh táo trước hoạt động quân sự của Nga tại Ukraine. 

Hàng không mẫu hạm và chiến đấu cơ trên nền cờ Trung Quốc và Đài Loan. Reuters – Dado Ruvic

Tại đại học Georgetown ở Washington, ông Burn cho biết theo những nguồn tin tình báo, chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã ra lệnh cho quân đội sẵn sàng tiến hành một cuộc tấn công Đài Loan vào năm 2027. Ông nhìn nhận thông tin đó không có nghĩa là Trung Quốc sẽ mở đợt tấn công đúng vào thời điểm này hay vào một năm nào khác, nhưng điều đó "nhắc nhở tầm mức nghiêm trọng về mục tiêu và tham vọng" của ông Tập Cận Bình. 

Do vậy, ông Burn cho rằng "Hoa Kỳ không nên đánh giá thấp tham vọng của Tập Cận Bình đối với đảo Đài Loan". Lãnh đạo CIA còn nhận định Trung Quốc rất có thể đã "bị bất ngờ và cảm thấy bất an", và hiện giờ đang nỗ lực rút kinh nghiệm về "thành tích kém cỏi" của quân đội Nga và các hệ thống vũ khí của Nga tại Ukraine. 

Ngoài ra, ông William Burn cũng lưu ý "sẽ là một sai lầm nếu xem nhẹ cam kết chung trong quan hệ đối tác" giữa Nga và Trung Quốc, dù rằng đó chưa hẳn là một "tình hữu nghị vô bờ bến" như tuyên bố của lãnh đạo hai nước. 

Cuối cùng, lãnh đạo CIA khẳng định Trung Quốc là "thách thức địa chính trị lớn nhất" hiện nay đối với Mỹ trong tất cả các lĩnh vực, từ quân sự, ý thức hệ cho đến kinh tế, công nghệ, không gian mạng và vũ trụ. Liên quan đến cuộc chiến tại Ukraine, ông Burn cho rằng sáu tháng sắp tới sẽ mang tính quyết định cho Kiev, vào lúc Moskva những tuần gần đây tuyên bố nhiều chiến thắng trên trận địa. 

Minh Anh

Bài học từ Nga : Siết chặt quyền kiểm soát thông tin liên lạc, mạng xã hội, và khả năng cung ứng hàng hóa.

Những động thái gần đây của Tập Cận Bình nhằm ràng buộc các công ty internet lớn với các công ty viễn thông nhà nước dường như lặp lại các chiến lược của Mao Trạch Đông. (Nikkei dựng phim / Yusuke Hinata / AP)

Tin tức về việc ba công ty viễn thông quốc doanh của Trung Quốc sẽ thành lập các liên minh chiến lược với ba gã khổng lồ công nghệ thuộc khu vực tư nhân là Tencent, Alibaba và JD.com, đã gây chấn động trong cộng đồng doanh nghiệp – những người đang cố gắng tìm hiểu ý nghĩa đằng sau động thái này.

Các liên minh này nhiều khả năng sẽ viết lại câu chuyện của nền kinh tế Trung Quốc, vốn đã phát triển kể từ khi chính sách "cải cách và mở cửa" được đưa ra cách đây khoảng 40 năm.

Tencent, công ty vận hành ứng dụng nhắn tin WeChat và gần đây đã trở thành một cái tên lớn trong thị trường game toàn cầu, vừa thành lập một liên doanh sở hữu hỗn hợp với China Unicom.

Tencent không thể chống lại áp lực từ phía nhà nước về việc thành lập liên doanh, và China Unicom hiện đang nắm quyền chỉ đạo liên doanh.

Một trí thức lớn tuổi lưu ý rằng hành động này giống hệt như của Mao Trạch Đông. "Về cơ bản, đó là những gì Mao đã làm trong thập niên 1950", ông nói, "để nhà nước nắm quyền kiểm soát các công ty tư nhân".

Mao Trạch Đông bắt đầu theo đuổi nền kinh tế thời chiến vào những năm 1960 để chuẩn bị cho một cuộc chiến tiềm tàng với Mỹ hoặc Liên Xô © AP

Việc Tập Cận Bình, Tổng bí thư Đảng Cộng sản Trung Quốc, muốn có một cơ chế để chuyển sức mạnh của khu vực tư nhân sang cho khu vực nhà nước đã cho thấy chiến lược kinh tế của ông trong 5 năm tới.

Điều không thể không nhắc đến là chiến lược kinh tế này có liên hệ sâu sắc đến quan điểm của ông về việc thống nhất với Đài Loan. Trong một báo cáo trước đại hội toàn quốc của đảng vào ngày 16/10, nhà lãnh đạo lần đầu tiên tuyên bố rằng Trung Quốc "sẽ không bao giờ hứa từ bỏ việc sử dụng vũ lực" đối với Đài Loan.

"Họ đang chuẩn bị cho sự chia rẽ giữa Mỹ và Trung Quốc, đồng thời đang chuẩn bị cho việc thống nhất với Đài Loan", một chuyên gia Trung Quốc khác nói. "Hãy hồi tưởng lại nền kinh tế thời chiến kiểu Mao Trạch Đông".

Nền kinh tế thời chiến kiểu Mao Trạch Đông chính là "Phong trào Mặt trận Thứ ba" mà Mao bắt đầu theo đuổi từ những năm 1960 để chuẩn bị cho một cuộc chiến với Mỹ hoặc Liên Xô.

Lấy danh nghĩa xây dựng nền kinh tế tự chủ trong bối cảnh bị quốc tế cô lập, ngành công nghiệp quân sự của Trung Quốc đã được di dời đến các khu vực nội địa ở phía tây đất nước.

Hình chụp một nhà máy của Tập đoàn Sắt thép Phàn Chi Hoa vào ngày 31/03/2009, nằm tại nội địa tỉnh Tứ Xuyên. (Ảnh của Getty Images)

Một ví dụ điển hình là Tập đoàn Sắt thép Phàn Chi Hoa (Panzhihua), nhà sản xuất thép thuộc sở hữu nhà nước, được thành lập ở vùng hẻo lánh của tỉnh Tứ Xuyên. Mao ra lệnh xây dựng Phàn Chi Hoa vào tháng 5/1964, nói rằng "đây không phải là vấn đề nhà máy thép, mà là một vấn đề chiến lược".

Mặt trận Thứ ba là các tỉnh nội địa như Tứ Xuyên, Quý Châu, Vân Nam, và Thiểm Tây. Trong khi đó, Mặt trận Thứ nhất là các vùng duyên hải và Mặt trận Thứ hai tiếp giáp với Mặt trận Thứ nhất. Còn Mặt trận Thứ ba đi sâu vào nội địa.

Phong trào Mặt trận thứ ba đã không đạt hiệu quả về mặt kinh tế trong bối cảnh Trung Quốc bị quốc tế cô lập. Mãi đến những năm 1980 Trung Quốc mới khôi phục được thiệt hại từ phong trào này, rất lâu sau chuyến thăm của Tổng thống Mỹ Richard Nixon và việc bình thường hóa quan hệ ngoại giao với Nhật Bản, cả hai đều diễn ra vào năm 1972.

Các Ủy viên Ban Thường vụ Bộ Chính trị (từ trái sang) Triệu Lạc Tế, Vương Hỗ Ninh, Thái Kỳ, Chủ tịch Tập Cận Bình, Lý Hi, Đinh Tiết Tường và Lý Cường đến thăm Đài tưởng niệm Cách mạng Diên An ở Diên An, tỉnh Thiểm Tây, miền tây bắc Trung Quốc, ngày 27/10. © Tân Hoa Xã / AP

Ở Nhật Bản thời Thế chiến II cũng vậy, nhiều công ty đã nhận sự bảo trợ của quân đội như một phần của quá trình chuẩn bị cho chiến tranh.

Chính quyền Tập vẫn thường xuyên thúc đẩy quyền sở hữu hỗn hợp. Nhưng "sở hữu hỗn hợp" không thực sự mô tả chính xác những gì đang diễn ra : Các công ty quốc doanh yếu kém đang nuốt chửng các công ty tư nhân năng động hơn.

Đầu tháng 11, khoảng thời gian mà tin tức về các liên doanh nổi lên, một bài báo chỉ ra sự phi lý trong chính sách sáp nhập các công ty tư nhân của Mao đã nhanh chóng lan truyền trên Internet.

Bài viết nói rằng đảng đã phá bỏ lời hứa được đưa ra khi nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa được thành lập vào năm 1949.

Nhưng ngay khi cư dân mạng Trung Quốc bắt đầu tranh luận sôi nổi thì người ta đã không còn xem được bài báo đó nữa.

Chỉ có 101 công ty quốc doanh nằm dưới sự kiểm soát trực tiếp của chính quyền trung ương Trung Quốc. Các công ty này tạo thành một trụ cột của chế độ cộng sản và bao gồm ba gã khổng lồ viễn thông quốc doanh.

Jack Ma xuất hiện tại một hội nghị về đổi mới ở Paris vào ngày 16/05/2019. Năm nay, ông đã đến Nhật Bản trước kỳ đại hội toàn quốc của đảng vào tháng 10. Không có tin tức nào cho thấy ông đã trở về Trung Quốc. © AP

China Telecom sẽ tiếp tục liên minh chiến lược với Alibaba Group, công ty thương mại điện tử lớn nhất Trung Quốc, trong mối quan hệ đối tác đã có từ tháng 5/2017.

China Mobile, công ty viễn thông lớn nhất nước, và JD.com , công ty thương mại điện tử lớn thứ hai của đất nước, đã thành lập một liên minh chiến lược thông qua các công ty con Shanghai Mobile và JD Technology.

Điều đáng ngạc nhiên là ngày mà tin tức về liên minh giữa các công ty viễn thông nhà nước với những gã khổng lồ internet được đưa ra – ngày 2/11.

Ngày 2/11/2020, Jack Ma, nhà sáng lập Alibaba, bất ngờ bị chính quyền Trung Quốc triệu tập để thẩm vấn. Thời gian công bố các tin tức gần đây dường như không phải là một sự trùng hợp ngẫu nhiên.

Vào đêm 2/11 hai năm trước, Tân Hoa Xã đăng một bài báo có kèm theo bức tranh nổi tiếng của họa sĩ Nhật Bản Kaii Higashiyama về một đám mây trắng hình con ngựa trên bầu trời xanh.

Jack Ma tên khai sinh là Mã Vân, có nghĩa đen là "đám mây hình con ngựa" trong tiếng Trung Quốc.

Tiêu đề của bài báo có đoạn : "Lời nói không thể nói ra một cách tùy tiện, công việc không thể hoàn thành nếu chỉ có đam mê, con người cũng không thể cứ hành động theo ý mình".

Bài báo được đăng sau khi Ma chỉ trích các quy định tài chính của Trung Quốc là "lỗi thời". Thực tế, bài báo là một lời cảnh báo rằng Ma có thể dễ dàng bị hạ bệ.

Ngay sau khi bài báo được xuất bản, và như thông điệp đã ám chỉ, công ty tài chính Ant Group trực thuộc Alibaba đã buộc phải trì hoãn kế hoạch niêm yết kép tại Thượng Hải và Hong Kong.

Điều kỳ lạ là Ma, một đảng viên, lại đến Nhật Bản trước đại hội toàn quốc gần đây của đảng. Hiện vẫn chưa có tin tức nào cho thấy ông đã trở về Trung Quốc.

Hoàn cảnh của Jack Ma hơi giống với Hồ Cẩm Đào. Vị cựu chủ tịch nước 79 tuổi đã bị buộc phải rời sân khấu trong lễ bế mạc đại hội toàn quốc "vì lý do sức khỏe", theo chỉ thị của Tập.

Khi xem xét hành vi bất thường của Hồ, chắc hẳn ông muốn nói điều gì đó, như Ma đã làm hai năm trước, dù vẫn chưa rõ Hồ muốn nói gì. Giờ đây, đoạn video quay lại sự việc cho thấy rằng tập tài liệu trước mặt Hồ đã bị giằng co qua lại. Từ giờ trở đi, sẽ không dễ dàng để Hồ tham dự các sự kiện quan trọng.

Hồ Cẩm Đào (phải) dường như đã muốn nói điều gì đó tại lễ bế mạc đại hội đảng vào ngày 22/10, nhưng thay vào đó, ông đã bị hộ tống ra khỏi Đại lễ đường Nhân dân, ở Bắc Kinh. (Ảnh của Yusuke Hinata)

Các chính sách kinh tế kiểu Mao Trạch Đông không chỉ giới hạn trong các liên doanh giữa nhà nước và tư nhân.

Các cửa hàng được gọi là "hợp tác xã cung ứng và tiếp thị" đã bắt đầu mọc lên như nấm trên khắp cả nước. Tương tự, trung tâm công cộng chuyên cung cấp hàng thiết yếu, cùng với các "công xã nhân dân", là không thể thiếu trong thời đại Mao.

Về khía cạnh này, cũng cần nhắc đến Lương Huệ Linh, Chủ nhiệm Liên đoàn Hợp tác xã Cung ứng và Tiếp thị Toàn Trung Hoa, người đã bất ngờ được đề bạt vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng.

Hợp tác xã cung ứng và tiếp thị là các tổ chức công được nhà nước tài trợ để bán sản phẩm với giá ưu đãi. Các hợp tác xã này đã gia tăng vai trò do các đợt phong tỏa được áp dụng như một phần của chính sách zero-COVID hà khắc tại Trung Quốc.

Các hợp tác xã cung ứng và tiếp thị là trung tâm triển khai "thịnh vượng chung", chính sách kinh tế mang dấu ấn riêng của Tập, nhằm giảm bất bình đẳng thu nhập và thúc đẩy phát triển lấy người dân làm trung tâm.

Những người Trung Quốc lớn tuổi có thể sẽ nhớ hoặc biết về các hợp tác xã cung ứng và tiếp thị từ thời Mao. Tuy nhiên, Trung Quốc ngày nay đã trở nên giàu có, và các thế hệ trẻ, ngay cả ở các vùng nông thôn, cũng có thể dễ dàng mua những thứ họ cần tại các cửa hàng tiện lợi do tư nhân điều hành. Sự hồi sinh bất ngờ của các hợp tác xã đang khiến nhiều người Trung Quốc đứng ngồi không yên.

Điều này có liên quan gì đến việc thống nhất với Đài Loan ?

Một trong những bài học đến từ cuộc chiến khó khăn của Nga ở Ukraine. Kết cục của chiến tranh thời hiện đại phụ thuộc vào bên nào đảm bảo được thế thượng phong trong lĩnh vực viễn thông và Internet, khi mà chiến tranh mạng và thông tin đang ngày càng trở nên phổ biến.

Trong trường hợp xảy ra chiến tranh, ba công ty quốc doanh kiểm soát cơ sở hạ tầng viễn thông của Trung Quốc sẽ trở nên vô cùng quan trọng.

Nhưng một mình họ sẽ không đủ sức để giành chiến thắng trong cuộc chiến. Trung Quốc chỉ có thể tiến hành chiến tranh nếu nước này đồng thời kiểm soát các công ty công nghệ thông tin tư nhân, cũng như các công ty cung ứng hàng tiêu dùng lớn.

Nếu Trung Quốc mở rộng các liên doanh nhà nước-tư nhân trong các lĩnh vực quan trọng trong thời chiến, nước này sẽ có thể ngay lập tức phát động chiến tranh.

Nếu Trung Quốc quyết tâm ngăn cản Mỹ hỗ trợ cho Đài Loan, căng thẳng chưa từng có giữa các cường quốc có thể trở thành cái cớ để sử dụng vũ lực.

Một kịch bản như vậy có thể mang lại cho Tập một cơ hội vàng để nhanh chóng phục hồi sau thất bại chính trị tại đại hội đảng, nơi ông đã không thể thông qua tất cả các sửa đổi điều lệ đảng mà ông muốn, nhiều khả năng là do sự phản đối từ các nguyên lão trong đảng.

Nếu Tập thành công trong việc thống nhất Đài Loan, chắc chắn điều đó sẽ đặt ông ngang hàng với Mao, và ông sẽ không cần quan tâm đến việc vượt qua Đặng Tiểu Bình nữa.

Sau đó, Tập có thể có được vị thế lãnh tụ tối cao trọn đời tại đại hội toàn quốc tiếp theo của đảng, vào năm 2027.

Khi Tập bắt đầu một trò chơi địa chính trị nhiều rủi ro, những năm sắp tới sẽ tiềm ẩn rất nhiều sóng gió.

Katsuji Nakazawa

Nguyên tác : "Xi puts economy on war footing with Taiwan in mind", Nikkei Asia, 10/11/2022

Nguyễn Thị Kim Phụng biên dịch

Katsuji Nakazawa là nhà báo và biên tập viên cấp cao của Nikkei, hiện sinh sống tại Tokyo. Ông đã dành bảy năm làm phóng viên thường trú ở Trung Quốc và sau đó trở thành trưởng văn phòng Trung Quốc. Ông đã nhận Giải Nhà báo Quốc tế Vaughn-Ueda năm 2014.

Liệu Trung Quốc có tìm cách chiếm Đài Loan trong nhiệm kỳ thứ ba của ông Tập ?

Thành công của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong việc đảm bảo thêm một nhiệm kỳ thứ ba vào cuối tuần qua đã làm dấy lên suy đoán về việc liệu ông có tìm cách thống nhất với Đài Loan bằng vũ lực trong vài năm tới hay không. Bắc Kinh coi hòn đảo tự trị Đài Loan là một phần của Trung Quốc.

Ảnh phối hợp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và 6 tân Ủy viên Thường vụ Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Trung Quốc.

Một số nhà phân tích suy đoán rằng Trung Quốc sẽ cố gắng đạt được sự thống nhất này vào năm 2049, kỷ niệm 100 năm ngày thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Trong khi đó, một quan chức Hải quân Hoa Kỳ đã cảnh báo rằng ông Tập có thể tìm cách chiếm lại Đài Loan vào năm 2027, sinh nhật lần thứ 100 của Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA). Một quan chức Đài Loan trong tuần này cho biết Bắc Kinh có thể buộc Đài Loan chấp nhận các điều khoản bất lợi cho việc thống nhất vào đầu năm sau.

Một phần thúc đẩy suy đoán là ông Tập, nhà lãnh đạo mạnh nhất của Trung Quốc trong nhiều năm, thường kêu gọi làm "trẻ hóa" quốc gia, bao gồm cả việc thống nhất với Đài Loan.

Tuy nhiên, ông Tập đã không đề cập đến mốc thời gian, ít nhất là không công khai. Và ông không đưa ra manh mối nào trong bài phát biểu khai mạc của mình tại đại hội đảng lần thứ 20 vào cuối tuần qua.

Ông ấy nói những điều tương tự như đã nói trước đây, nhưng nhấn mạnh rằng đối mặt với "những hành động khiêu khích thô bạo về sự can thiệp của bên ngoài (Hoa Kỳ) vào các vấn đề của Đài Loan", Trung Quốc sẽ tiếp tục "phấn đấu cho sự thống nhất hòa bình với sự chân thành và nỗ lực cao nhất," nhưng " sẽ không bao giờ hứa từ bỏ việc sử dụng vũ lực, và chúng tôi có quyền được thực hiện mọi biện pháp cần thiết".

Các nhà phân tích đánh giá khác nhau về ý định của ông Tập.

Ông Chang Wu-yue, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Quan hệ qua Eo biển của Đại học Tamkang của Đài Loan, nói rằng ông Tập sẽ không cố gắng thống nhất trong 5 năm tới vì "cái giá sẽ cao".

Ông Chang nói : "Kế hoạch hiện tại của Bắc Kinh là đạt được sự thống nhất không muộn hơn năm 2049".

Khi đó, ông Tập đã 96 tuổi, vì vậy không rõ đó là kế hoạch của ông ấy hay kế hoạch của Trung Quốc, hay thậm chí là có một kế hoạch nào đó.

Ông Simon Chen, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Quốc gia Đài Loan, nói rằng bài phát biểu của ông Tập có cảm giác cấp bách.

Ông Chen nói : "Năm 2019, ông ấy nói vấn đề thống nhất không thể bị trì hoãn từ thế hệ này sang thế hệ khác, nhưng năm nay, ông nói thống nhất đất nước phải đạt được và chắc chắn có thể đạt được".

Vào cuối đại hội đảng hôm 23/10, Đảng Cộng sản Trung Quốc cũng lần đầu tiên thông qua bản sửa đổi điều lệ chống lại việc Đài Loan độc lập.

Căng thẳng giữa Bắc Kinh và Đài Bắc gia tăng trong những năm gần đây, càng làm tăng thêm suy đoán về một cuộc tấn công sắp xảy ra.

Từ năm 2008-2016 khi đảng cầm quyền cũ của Đài Loan là Quốc Dân Đảng (KMT) nắm quyền, quan hệ giữa Bắc Kinh và Đài Bắc đạt mức tốt nhất kể từ khi kết thúc cuộc nội chiến năm 1949, nhưng nhanh chóng trở nên tồi tệ nhất trong nhiều thập niên sau khi Tổng thống Thái Anh Văn từ Đảng Dân Tiến (DPP) ủng hộ độc lập lên nắm quyền vào năm 2016 và Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump nhậm chức sau đó.

Bà Thái từ chối chấp nhận một thỏa thuận đã được cả hai bên chấp nhận trước đó vốn cho phép gạt vấn đề nhạy cảm về chủ quyền của Đài Loan sang một bên và giảm căng thẳng. Theo thỏa thuận, được gọi là ‘Đồng thuận 92,’ cả hai bên đồng ý chỉ có một nước Trung Hoa, với Quốc Dân Đảng giải thích rằng mỗi bên có thể định nghĩa Trung Hoa đó là gì - Trung Hoa Dân Quốc (tên chính thức của Đài Loan) hay Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.

Bà Thái và đảng của bà lập luận rằng thỏa thuận đó không được viết xuống và Bắc Kinh chưa bao giờ chấp nhận cách giải thích của Quốc Dân Đảng. Nhưng các nhà lãnh đạo của Trung Quốc cũng chưa bao giờ công khai bác bỏ nó, để lại khoảng trống cho hai bên làm việc cùng nhau.

Trọng tâm của vấn đề là DPP và những người ủng hộ DPP không muốn Đài Loan và đại lục là một phần của ‘một Trung Quốc’, bất kể nó được định nghĩa như thế nào. Họ muốn làm việc để Đài Loan được quốc tế đối xử như các quốc gia khác, được góp mặt trong các diễn đàn quốc tế cho dù không được chính thức công nhận là một quốc gia.

Các nhà phân tích cho rằng mặc dù Bắc Kinh không muốn dùng chiến tranh để thống nhất hai bên, nhưng Trung Quốc có thể cảm thấy buộc phải làm như vậy nếu xu hướng hiện tại của quan hệ Hoa Kỳ-Đài Loan tiếp tục.

Dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump và bây giờ là Tổng thống Biden, Hoa Kỳ đã bán nhiều vũ khí hơn cho Đài Loan trong sáu năm so với cựu Tổng thống Barack Obama trong tám năm cầm quyền.

Cũng đã có nhiều chuyến thăm của các quan chức cấp cao Hoa Kỳ tới Đài Loan, bao gồm cả Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi vào tháng 8 năm nay. Và các nhà lập pháp Hoa Kỳ của cả lưỡng đảng đang chuẩn bị thông qua một đạo luật khác ủng hộ Đài Loan.

Đạo luật Chính sách Đài Loan, mặc dù được các nhà lập pháp Hoa Kỳ coi là cần thiết khi tìm cách hỗ trợ Đài Loan, nhưng lại đáng báo động đối với Bắc Kinh. Theo trang web của Thượng viện, luật nhằm mục đích tăng cường khả năng quốc phòng của Đài Loan, cung cấp gần 4,5 tỷ đô la viện trợ an ninh cho Đài Loan và chỉ định Đài Bắc là "Đồng minh chính, ngoài NATO". Luật cũng bắt buộc các cơ quan hành chính của Hoa Kỳ phải thúc đẩy sự tham gia của Đài Loan vào các tổ chức quốc tế và thiết lập một chế độ trừng phạt để "ngăn chặn sự hung hăng hơn nữa của Trung Quốc đối với Đài Loan".

Ông Victor Gao, một học giả tại Bắc Kinh, người hiểu rõ suy nghĩ của giới lãnh đạo Trung Quốc, nói rằng ông Tập không có mốc thời gian, muốn thống nhất hòa bình và có thể "đợi một thiên niên kỷ" để điều đó xảy ra, nhưng những hành động như thông qua Đạo luật Chính sách Đài Loan, sẽ phá vỡ thỏa thuận Trung Quốc –Mỹ và vượt qua lằn ranh đỏ của Bắc Kinh, khiến Trung Quốc không còn lựa chọn nào khác ngoài việc cắt đứt quan hệ ngoại giao với Mỹ và/hoặc sử dụng vũ lực chiếm Đài Loan để bảo vệ chủ quyền của họ.

"Quả bóng hiện đang ở sân của Washington. Nếu Washington không thúc đẩy nền độc lập của Đài Loan và nếu bà Thái Anh Văn không thúc đẩy độc lập, hiện trạng có thể tồn tại trong một thiên niên kỷ. Không có gì vội vàng. Tại sao phải vội vàng ? " ông Gao, phó chủ tịch nhóm nghiên cứu Trung tâm Trung Quốc và Toàn cầu hóa, cho biết.

Nhưng ông nói nếu Hoa Kỳ thực hiện các hành động vi phạm chính sách "một Trung Quốc" và các thỏa thuận Mỹ-Trung, thì điều đó sẽ gây ra một cuộc chiến tranh tàn phá cả hai bên.

"Khoảng 1.500 km khu vực ven biển ở Trung Quốc được bao phủ hoàn toàn bởi phi đạn. Nếu Hoa Kỳ (để bảo vệ Đài Loan) ném bom các thành phố ven biển của Trung Quốc và Bắc Kinh, bạn có nghĩ rằng bất kỳ nơi nào ở Hoa Kỳ, chẳng hạn như New York và Washington, sẽ an toàn ?" ông Gao chất vấn.

Ông cảnh báo khi ông Tập nói Trung Quốc sẽ thực hiện "mọi biện pháp cần thiết", điều đó có nghĩa là nước này có thể sử dụng vũ khí hạt nhân.

"Trong thời đại hạt nhân, nếu một quốc gia cố gắng tấn công nước khác, sẽ có sự hủy diệt cho cả hai bên, nước đó sẽ bị tiêu diệt đồng thời," ông Gao nói và nhấn mạnh rằng tất cả các bên nên "thúc đẩy hòa bình trong quan hệ xuyên eo biển Đài Loan, chứ không phải là chiến tranh".

Nguồn : VOA, 25/10/2022

…và kinh nghiệm thực tế cho Việt Nam ở Biển Đông

Cuộc tập trận vây Đài Loan trong vòng một tuần là cách Bắc Kinh thể hiện giận dữ đối với Washington, thị uy sức mạnh với Đài Bắc với lời đe dọa thống nhất, kể cả dùng đến vũ lực, nhưng cũng là thông điệp gửi đến các nước trong vùng Biển Đông và biển Hoa Đông về lập trường bảo vệ chủ quyền của Trung Quốc.

Chiến đấu cơ J-11 của Trung Quốc bay trên eo biển Đài Loan gần đảo Bình Đàn (Pingtan, tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc), hòn đảo của Trung Hoa đại lục nằm gần đảo Đài Loan nhất, ngày 05/08/2022, trong đợt tập trận phong tỏa Đài Loan.  AP - Ng Han Guan

Việt Nam hiểu rõ "sau chuyến thăm Đài Loan của bà Nancy Pelosi, chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ, tình hình quan hệ giữa hai nước Trung Quốc và Hoa Kỳ trở nên căng thẳng, nhiều lĩnh vực hợp tác có thể bị đóng băng trong thời gian dài". Tuy nhiên, Hà Nội mong muốn Mỹ và Trung Quốc, "những đối tác quan trọng hàng đầu của Việt Nam", "giải quyết bất đồng thông qua đối thoại" và cam kết "sẽ tiếp tục thúc đẩy quan hệ với hai nước", theo phát biểu của người phát ngôn bộ Ngoại Giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng, được trang Facebook Thông tin Chính phủ đăng ngày 13/08/2022.

Về mặt quân sự, Việt Nam, cũng như nhiều nước trong vùng, theo dõi sát sao cuộc tập trận để có thể hiểu thêm về năng lực quân sự, quyết tâm của Trung Quốc, cũng như phản ứng của cộng đồng quốc tế. Trung Quốc đạt đến khả năng như thế nào về mặt quân sự thông qua cuộc tập trận vây Đài Loan ? Đâu là những điểm khác biệt giữa vấn đề Đài Loan và tranh chấp chủ quyền giữa Trung Quốc với các nước trong vùng ? Kịch bản vây Đài Loan có lan sang khu vực hay không ?

RFI Tiếng Việt phỏng vấn ông Nguyễn Thế Phương, nghiên cứu sinh chuyên về an ninh hàng hải và các vấn đề hải quân, trực thuộc trường Đại học New South Wales, Úc.

----------------------------

RFI : Qua cuộc tập trận của Trung Quốc bao vây Đài Loan, có thể thấy gì về thực lực quân sự của nước này ? Cụ thể, Trung Quốc đã huy động những loại vũ khí gì tham gia tập trận ?

Nguyễn Thế Phương : Thứ nhất, Trung Quốc hiện nay khác với cách đây 30 năm. Cuộc khủng hoảng giữa hai bờ eo biển gần đây nhất là vào năm 1996-1997. Lúc đó, Trung Quốc không có đủ lực để có thể phản đối một cách gay gắt hơn trên thực địa đối với Đài Loan, Mỹ bởi vì khi đó, để răn đe Trung Quốc, Mỹ đã gửi hai nhóm tác chiến tầu sân bay để hỗ trợ Đài Loan. Trung Quốc lúc đó không làm gì được. Hiện nay, thông điệp gửi đến Mỹ và đặc biệt đến Đài Loan là "Chúng tôi, đại lục, hoàn toàn có khả năng thực hiện một cuộc tấn công vào Đài Loan nếu như chúng tôi muốn. Và chúng tôi thể hiện năng lực đó thông qua các cuộc tập trận". Đó là thông điệp thứ nhất.

Thứ hai là thể hiện sự không hài lòng, đặc biệt nhắm trực tiếp vào chuyến thăm Đài Loan của chủ tịch Hạ Viện Hoa Kỳ Nancy Pelosi.

Cuộc tập trận này, nếu nhìn trên thực địa, có thể thấy rằng các loại vũ khí, khí tài được Trung Quốc sử dụng không khác gì nhiều những loại vũ khí mà họ đã dùng từ 2-3 năm trở lại đây, vẫn những loại tên lửa, máy bay đó. Nhưng điểm khác biệt ở đây, so với khủng hoảng hai bờ eo biển, là mức độ và cường độ Trung Quốc tiến hành tập trận, có thể thấy rằng khốc liệt lớn hơn rất nhiều.

Đối với một số nhà phân tích, họ coi đây là những bài thử đối với kịch bản mà Trung Quốc có thể tiến hành xâm lược Đài Loan nếu kịch bản này xảy ra. Một số vùng tập trận nằm án ngữ ngay trên những con đường hàng hải huyết mạch của Đài Loan, ví dụ ngay trên cảng Cơ Long ở phía bắc hoặc ngay dưới Cao Hùng ở phía nam vì đó là những khu vực cảng biển, sân bay, các căn cứ quân sự lớn của Đài Loan. Đặc biệt là có một khu vực tập trận ở phía đông Đài Loan nằm chồng lên vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản.

Khi nhìn 5 khu vực tập trận đó, người ta có cảm tưởng là Trung Quốc sẵn sàng cho một kịch bản sẽ bao vây Đài Loan. Nhiều nhà phân tích sợ rằng nếu Trung Quốc muốn đẩy yếu tố căng thẳng lên thì họ sẽ tiến hành kịch bản này. Nó cho thấy hai điều : Thứ nhất, Trung Quốc tự tin hơn, rằng với năng lực quân sự của mình, họ có thể tiến hành bao vây Đài Loan một cách nhanh chóng. Thứ hai là năng lực quân sự của Trung Quốc, qua quá trình 30 năm hiện đại hóa, dường như được Trung Quốc xem là đã tiệm cận với kịch bản mà Trung Quốc đưa ra, đặc biệt trong vấn đề liên quan tới hai bờ eo biển.

RFI : Việt Nam có cảm thấy lo lắng về sức mạnh của cường quốc này không, trong khi Trung Quốc đã biến các đảo chiếm đóng ở Trường Sa thành tiền đồn quân sự ?

Nguyễn Thế Phương : Hầu như tất cả các nhà quan sát khi theo dõi vấn đề Đài Loan, cũng như liên quan đến cuộc chiến Nga và Ukraine, lưu ý hai ý : Thứ nhất, đó sẽ là một cuộc đối đầu giữa một nước nhỏ và một nước lớn. Ở đây, nước nhỏ thường chọn chiến lược, dưới góc nhìn quân sự gọi là "chiến thuật", chiến tranh bất đối xứng.

Đối với kịch bản ở Đài Loan, điều mà các nhà chiến lược Việt Nam quan tâm : Thứ nhất đó là Trung Quốc sẽ sử dụng chiến thuật nào, mà ở đây chắc chắn sẽ là chiến tranh đổ bộ ; thứ hai, họ sẽ sử dụng các loại vũ khí nào ; thứ ba, rất quan trọng, đó là Đài Loan sẽ sử dụng chiến thuật nào để có thể đối phó với những gì mà Trung Quốc sẽ sử dụng trong một cuộc chiến tranh giả định trong tương lai như vậy.

Quá trình Trung Quốc tập trận, phản ứng của Đài Loan cũng là những sự kiện rất thú vị trên thực địa mà các nhà quan sát theo dõi để rút ra được một số nhận xét về tình hình hai bờ eo biển.

RFI : Trung Quốc vẫn tổ chức tập trận ở Hoàng Sa, đơn phương cấm tầu bè, cảnh báo máy bay không bay qua, liệu sau cuộc tập trận quy mô lớn ở eo biển Đài Loan, Trung Quốc có phát triển mô hình đó ra những khu vực khác ở Biển Đông không ?

Nguyễn Thế Phương : Để nói về việc đó có ảnh hưởng đến Việt Nam hay không, thực ra là cũng có, nhưng ở mức độ nào. Bởi vì vấn đề Đài Loan và vấn đề Biển Đông, nói thực ra là hai vấn đề mặc dù có cùng bản chất liên quan đến yếu tố hàng hải nhưng mức độ sẽ khá là khác nhau.

Thứ nhất, trong chính sách đối ngoại của Trung Quốc, Đài Loan nằm trong vòng tròn lợi ích cốt lõi mà Trung Quốc không thể nào nhượng bộ được, liên quan đến vùng lãnh thổ như Tân Cương, Tây Tạng, Đài Loan. Và vì không nhượng bộ được nên dẫn đến việc Trung Quốc có thể hoàn toàn đẩy mức độ căng thẳng lên rất cao.

Điểm này khác với Biển Đông, bởi vì trên thực địa, Trung Quốc đã kiểm soát được Hoàng Sa năm 1972, một phần Trường Sa. Họ có thế đứng mạnh hơn hầu như tất cả những quốc gia khác có liên quan đến Biển Đông trên thực địa. Và để gửi thông điệp, họ hoàn toàn không cần thiết phải tổ chức một cuộc tập trận có quy mô lớn tương tự như Đài Loan. Họ chỉ cần gửi những thông điệp khác mà không cần tập trận.

Điểm thứ hai, như đã nói là hầu như những hành động quân sự phải có một thông điệp chính trị bên cạnh. Để so sánh thì khá là khó vì sẽ phải đặt ra một câu hỏi : Nếu Trung Quốc tiến hành tập trận lớn như vậy, thì để làm gì ? Ở đâu ? Trung Quốc sử dụng những năng lực nào ? Trung Quốc muốn gì ở đó ? Sự kiện này phải đặt trong một bối cảnh : Hoặc Mỹ phải làm gì đó ở khu vực khiến Trung Quốc không hài lòng tới mức họ phải tiến hành một cuộc tập trận để đưa thông điệp ; hoặc là các quốc gia ở khu vực Đông Nam Á phải làm gì đó khiến họ phải gửi thông điệp.

Nhưng nhìn tình hình Biển Đông hiện nay với sự lép vế về "quyền lực tương đối" giữa các quốc gia Đông Nam Á với Trung Quốc thì mức độ phần trăm mà Trung Quốc có thể tiến hành một cuộc tập trận lớn như vậy là có, nhưng rất là ít. Và các cuộc tập trận như vậy, đứng dưới góc độ của Trung Quốc, thường sẽ là phản ứng lại hành vi của một quốc gia nào đó, hoặc một quốc gia nào đó ở Biển Đông khiến Trung Quốc cảm thấy lợi ích của họ bị đe dọa.

Trên thực tế, trong vòng 2-3 năm trở lại đây, kể từ khi Trung Quốc tuyên bố "đường lưỡi bò" năm 2019 thì năm nào họ cũng tiến hành tập trận. Nhưng các cuộc tập trận này, họ đều thông báo trước, ở quy mô nhỏ, thường tập trung vào khu vực Hoàng Sa trở lên, tức là khu vực bắc Biển Đông. Còn khu vực tranh chấp phức tạp ở Trường Sa thì Trung Quốc rất ít tiến hành các cuộc tập trận quy mô lớn.

RFI : Như ông nói, các cuộc tập trận đã được lên kế hoạch từ trước. Mỗi khi Trung Quốc tổ chức tập trận, Việt Nam luôn lên tiếng phản đối gay gắt, liệu trước một cuộc tập trận quy mô lớn như vậy, nếu diễn ra, Việt Nam dự trù ra sao ? Và qua trường hợp của Đài Loan, có thể giúp cho Việt Nam có một số kinh nghiệm gì không ?

Nguyễn Thế Phương : Nếu như trong trường hợp một cuộc tập trận lớn như vậy xảy ra, rõ ràng là tình hình khu vực, đặc biệt là mối quan hệ giữa các quốc gia bên trong khu vực đó, phải trở nên hết sức căng thẳng. Đứng trước cách gửi thông điệp như vậy, rõ ràng là Việt Nam phải chuẩn bị rất kỹ tất cả những kịch bản có thể xảy ra, bởi vì không thể nào bỏ qua kịch bản là căng thẳng đó leo cao tới mức không cần thiết để một cuộc xung đột có thể xảy ra.

Nhưng bản chất của vấn đề Đài Loan và vấn đề tranh chấp ở Biển Đông hơi khác một chút. Mối quan hệ giữa Việt Nam và Trung Quốc nói chung, đứng dưới góc nhìn của giới lãnh đạo Việt Nam, là có thể điều hòa được, không tới mức gay gắt như quan hệ giữa Đài Loan và Trung Quốc hiện tại. Giữa Việt Nam và Trung Quốc sẽ có những kênh liên lạc riêng để có thể giảm thiểu căng thẳng này.

Đứng dưới góc nhìn của một nhà phân tích, đây là ý kiến riêng, tỉ lệ Trung Quốc tiến hành một cuộc tập trận lớn như vậy ở Biển Đông là có, nhưng hiện tại không cao. Trung Quốc có những công cụ khác ít gây căng thẳng hơn nhưng vẫn có sức nặng khiến các quốc gia phải điều chỉnh chính sách cho phù hợp với mong muốn của Trung Quốc. Còn nếu như có xảy ra thì vẫn có những cách để hạ nhiệt căng thẳng.

Nhưng rõ ràng là có nhiều cách để một quốc gia nhỏ răn đe. Và những cách đó, hiện tại Việt Nam đã làm : "cân bằng cứng" với việc hiện đại hóa hải quân, cảnh sát biển ; "cân bằng mềm" thông qua ASEAN, thông qua việc tăng cường quan hệ với các quốc gia như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Úc, Ấn Độ. Việt Nam đã làm hết. Cái chính là tính hiệu quả tới đâu và mức độ hợp tác trong một số vấn đề liên quan đến an ninh hàng hải có phù hợp hay không. Đó lại là một chuyện khác. Nhưng rõ ràng Việt Nam đã làm tất cả những biện pháp đó. Nhìn chung là tương đối hiệu quả. Ở đây phải nói là tương đối, chứ chưa phải là hiệu quả một cách tối đa.

RFI : RFI tiếng Việt xin cảm ơn ông Nguyễn Thế Phương, trường Đại học New South Wales, Úc.

Thu Hằng thực hiện

Nguồn : RFI, 22/08/2022

Bỗng dưng cả nước Tàu trong lục địa biết đến tên Nancy Pelosi. Chỉ nhờ guồng máy tuyên truyền, ngoại giao và quân sự làm ồn ào lên án "Phi Lạc Tây," phiên âm tên Pelosi, đọc lối Hán Việt. Họ coi đây là một hành động khuyến khích Đài Loan độc lập, xâm phạm vào chủ quyền Trung Quốc.

Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ Nancy Pelosi và Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn (Tsai Ing-wen) tại văn phòng tổng thống ở Đài Bắc, Đài Loan ngày 3 tháng 8 năm 2022.

Trong số 1 tỷ 400 triệu người Trung Hoa không chắc có trăm ngàn người biết tên Nancy Pelosi ; trong số đó họa may chỉ mấy chục ngàn biết bà này là chủ tịch Hạ viện Mỹ. Số người biết bà có thể lên thay ông Joe Biden, sau bà phó tổng thống, chắc chỉ có một vài ngàn.

Bỗng dưng cả nước Tàu trong lục địa biết đến tên Nancy Pelosi. Chỉ nhờ guồng máy tuyên truyền, ngoại giao và quân sự làm ồn ào lên án "Phi Lạc Tây," phiên âm tên Pelosi, đọc lối Hán Việt. Họ coi đây là một hành động khuyến khích Đài Loan độc lập, xâm phạm vào chủ quyền Trung Quốc.

Trước khi bà Pelosi bay tới Đài Bắc, ông Trịnh Lập Kiên (Zhao Lijian, 赵立坚), phát ngôn viên bộ ngoại giao nổi tiếng là "Sói Chiến đấu," viết trên báo báoNhân Dân rằng : "Trung Quốc chắc chắn sẽ phản ứng mạnh mẽ, quyết liệt để bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ." Gần ba triệu người vào mạng đọc bài này, theo báo The New York Times. Ông dọa rằng Quân đội Nhân dân "sẽ không ngồi yên !"

Ngày hôm sau, ông Hồ Tích Tiến (Hu Xijin, 胡锡进), nguyên chủ bút tạp chí Hoàn Cầu Thời Báo của đảng Cộng sản, đề nghị bắn rớt chiếc máy bay chở bà Pelosi đến Đài Loan. Ông kêu gọi 25 triệu người vẫn theo ông trên mạng Vi Báo (Weibo, giống như Twitter), nuôi căm thù những kẻ địch. "Chúng ta sẽ đánh trả mạnh mẽ bọn Mỹ và Đài Loan, chúng sẽ phải hối hận."

Sau khi bà Pelosi đã tới Đài Loan rồi, mạng cá nhân của ông Hồ Tích Tiến trên Weibo bị tràn ngập vì nhiều người đã vào để chế nhạo. Có người, ký tên @KAGI_02, viết : "Nếu tôi là ông, tôi sẽ mắc cỡ từ nay không dám hó háy nói một lời nào nữa, cho đến ngày thống nhất được Đài Loan !"

Cùng ngày với ông Hồ Tích Tiến, bộ chỉ huy Quân khu miền Đông, trong đó bao gồm cả Đài Loan, đưa lên Weibo lời hứa hẹn sẽ "chôn vùi đám quân xâm lược !". Hàng triệu người bấm nút "thích" câu này, trong đám hơn 47 triệu người vào coi các video chiếu cảnh đạn bay, bom nổ.

Qua ngày thứ Năm 28/7, cơ quan thông tấn của Bắc Kinh thuật lời Chủ tịch Tập Cận Bình nói với Tổng thống Joe Biden qua điện thoại, khuyên nước Mỹ không nên "đủa với lửa !".

Thế rồi, ngày 2 tháng Tám, bà Nancy Pelosi bay tới Đài Bắc, hạ cánh an toàn. Không bị bắn hỏa tiễn, không thấy chiến đấu cơ bay lên ép phải chuyển hướng. Phản ứng mạnh nhất của Trung Cộng là đưa không quân, hải quân tới vây quanh quanh hòn đảo suốt mấy ngày. Nhưng cuộc biểu dương sức mạnh chỉ diễn ra sau khi bà Pelosi đã bay đi rồi.

Dân trong lục địa cảm thấy mất mặt. Chính quyền cộng sản mất mặt. Tập Cận Bình mất mặt. Cả nước mất mặt. Lâu nay dân Trung Hoa ít khi dám công khai chỉ trích nhà nước, trừ các quan chức địa phương. Nhưng lần này nhiều người đã lên tiếng, trên các mạng xã hội. Họ tấn công thẳng vào uy tín của chính quyền trong một thời gian, khi chưa bị kiểm duyệt đục mất.

Một người viết trên mạng Weibo, nói thẳng : "Mất mặt quá !". Và khuyên : "Nếu không đủ sức thì đừng dọa dùng vũ lực !". Trên Weibo, theo bài báo của Li Yuan trên New York Times ngày 4 tháng Tám, 2022, một người ký biệt danh @shizhendemaolulu, chế nhạo : "Khi Trung Quốc nói ‘cực lực lên án,’ hay ‘long trọng tuyên bố,’ những chữ này chắc chỉ dùng để nói với đám dân đen chúng tôi thôi !". Rồi, giống người Việt Nam hay nói : "Ác với dân ! Hèn với giặc !" cũng viết thêm : "Khi cai trị dân thì cứng rắn, đối với nước ngoài thì hèn nhát !". Kết luận : "Hoàn toàn thất vọng !"

Bên cạnh nỗi tức giận là tâm trạng hổ thẹn. Có người xưng là đảng viên nói cảm thấy xấu hổ quá, sẽ xin ra khỏi đảng. Một cựu quân nhân, dùng biệt hiệu @xiongai, viết, "Tức quá ngủ không nổi !" và nói rằng từ nay ông sẽ không bao giờ kể kinh nghiệm cuộc đời chiến đấu của mình với ai nữa. Những lời tâm sự này xuất hiện trên Weibo rồi bị cắt.

Một trang mạng của Bộ quốc phòng Trung Quốcđã trở thành mục tiêu cho độc giả tỏ thái độ bất mãn, dù họ vào chỉ được coi các video chiếu cảnh quân đội tập dượt. Li Yuan kể rằng có người so sánh "Quân đội Nhân dân" với đội tuyển bóng đá của nước Tàu. Từ năm 1957, đội tuyển quốc gia Trung Quốc chỉ đủ điều kiện tham dự giải Bóng tròn Thế giới (World Cup) đúng một lần, năm 2002. Sau ba trận không làm được bàn nào, thua Costa Rica 2 bàn, thua Brazil 4 bàn, thua Thổ Nhĩ Kỳ 3 bàn, đã bị loại ngay vòng đầu. Có độc giả ngỏ lời khuyên Giải phóng Quân đừng biểu dương chung quanh đảo Đài Loan nữa "để tiết kiệm xăng nhớt !". Một người góp ý kiến : "Đúng ! Giá xăng dầu đang lên cao quá !"

Có ý kiến trên mạng dám nói thẳng : "Chính quyền không xứng đáng cai trị những người dân đã đợi bao nhiêu ngày giờ, chờ chứng kiến lịch sử diễn ra trước mắt mình." Có người mỉa mai : "Đại Cường Quốc ! Đúng là khôi hài !"

Những lời phê bình, than thở và nhạo báng của các công dân mạng cho thấy bộ máy tuyên truyền của Cộng sản Trung Quốc hoàn toàn thất bại. Tập Cận Bình đã cổ vũ tự ái dân tộc của người Trung Hoa, gợi lại nỗi nhục của người Trung Quốc trong thế kỷ 19, tố cáo Mỹ bao vây Trung Quốc, để hướng mọi nỗi bất mãn về "kẻ thù" ở bên ngoài. Tập Cận Bình khoe Trung Quốc mạnh mẽ hùng cường, sẽ đứng đầu thế giới. Bây giờ dân Trung Quốc cảm thấy xấu hổ hơn.

Chương trình "Phục Hưng Quốc gia 2049" của Tập Cận Bình bao gồm cả việc thống nhất Đài Loan. Ông nói rằng mục tiêu đó "không thể trì hoãn vô thời hạn !" Nhưng đối với Tập Cận Bình mục tiêu quan trọng nhất là củng cố quyền lực của mình. Cuộc họp Trung ương Đảng trong tháng này chuẩn bị cho Đại hội Đảng vào tháng 11 năm nay sẽ đưa ông lên làm chủ tịch thêm 5 năm nữa và có thể kéo dài vô hạn định. Tập Cận Bình đang ở thế lưỡng nan ; một mặt phải đóng vai "người hùng" trước mắt dân chúng, mặt khác phải tránh không gây một cuộc chiến tranh trước ngày họp đại hội. Nhất là một cuộc chiến không thể nào thắng !

Chiến tranh Ukraine là một bài học Tập phải suy ngẫm. Vladimir Putin tưởng rằng sẽ đánh chiếm được Ukraine ngay trong một tuần lễ ; bây giờ đang sa lầy trong một cuộc chiến dai dẳng không biết bao giờ ngưng, mà càng kéo dài càng bất lợi.

Hai tuần sau khi Nancy Pelosi thăm Đài Loan, một phái đoàn dân biểu Mỹ, 4 Dân chủ, một Cộng hòa lại mời theo chân bà qua thăm Đài Bắc. Trung Cộng lại dọa sẽ biểu diễn không quân, hải quân một lần nữa, rồi sẽ ngưng. Tập Cận Bình chấp nhận bị mất mặt. Dân chúng Trung Hoa cũng đành chấp nhận.

Báo New York Times kể chuyện một nhà văn Trung Quốc đi thăm Ba Lan mấy tháng mới về, ông viết trên mạng WeChat, bàn về kinh nghiệm Nga đang thất bại ở Ukraine. Ông bảo, mọi người nên mừng rằng đêm Thứ Ba vừa rồi (ngày Nancy Pelosi đến Đài Bắc) không xẩy ra chuyện gì hết. "Quý vị được tiếp tục sống bình thường, trả góp tiền nợ mua nhà, sáng mai tới sở đi làm, thử test coi bị Covid không, và tiếp tục sống… Hãy cầu nguyện mừng cho chính mình và những người thân của mình vẫn còn sống nguyên, thoát một cơn bão tố."

Tập Cận Bình cũng đang cầu nguyện như vậy, để được bình yên leo lên ngôi hoàng đế. Các công dân mạng ở Trung Quốc cảm thấy nhục nhã và nổi giận là đúng. Nhưng rồi họ sẽ quên. Sống dưới ách cường quyền mãi cũng thành quen. Người Trung Hoa đã từng sống dưới chế độ hà khắc của người Mãn Châu từ thế kỷ 17 đến thế kỷ 20.

Ngô Nhân Dụng

Nguồn : VOA, 17/08/2022