 | Tổng quan: | 3249300 |
Ngay phiên họp đầu tiên của cuộc đối thoại cấp bộ trưởng ngoại giao và quốc phòng Mỹ-Trung mở ra hôm 21/06/2017, hai bộ trưởng Mỹ đã khẳng định trở lại quan điểm phản đối "mọi thay đổi nguyên trạng" tại Biển Đông và "cácđòi hỏi chủ quyền quá đáng không phù hợp với luật pháp quốc tế". Trước đó, ngày 06/06, Mỹ đã cho hai oanh tạc cơ chiến lược hiện đại B-1B bay đến vùng Biển Đông, hai tuần sau khi một tàu khu trục của Hạm Đội 3 tiến vào bên trong vùng 12 hải lý của Đá Vành Khăn, một hòn đảo nhân tạo mà Trung Quốc bồi đắp tại vùng Trường Sa.
Oanh tạc cơ B-1B Lancer của Mỹ luyện tập trên Biển Đông ngày 06/06/2017. Reuters
Trong bài phân tích "Chính sách Biển Đông của Trump đang định hình" (Trump’s South China Sea policy taking shape), đăng trên báo Nhật Japan Times ngày 23/06, giáo sư Mark J. Valencia, chuyên gia nghiên cứu cao cấp tại Viện Nghiên Cứu Nam Hải của Trung Quốc, đã cho rằng các sự kiện trên đây cho thấy là những đường nét trong chính sách Biển Đông và Trung Quốc của tổng thống Mỹ Donald Trump "đang nổi lên từ sương mù của những tuyên bố và hành động lộn xộn và mâu thuẫn".
Từ cứng đến mềm, rồi kiên quyết trở lại !
Theo giáo sư Valencia, tân chính quyền Hoa Kỳ đã khởi đầu bằng một thái độ tương đối thù địch đối với Trung Quốc nói chung, và các hành động của Bắc Kinh ở Biển Đông nói riêng. Nhưng Washington dường như đã xét lại lập trường, và chính sách mới đang bắt đầu hình thành trông khá quen thuộc. Về cơ bản, đó là sự tiếp tục đường lối của chính quyền Obama, cho dù dường như có một sự nhấn mạnh hơn trên vế quân sự.
Đối với chuyên gia Valencia, dù đúng hay sai, các chiến dịch tuần tra vì quyền tự do hàng hải của Mỹ (FONOP) nhằm chống lại các yêu sách chủ quyền của Trung Quốc trên Biển Đông được coi là dấu hiệu thể hiện quyết tâm của Mỹ - ít ra là một số nhà lãnh đạo trong vùng đã suy nghĩ như vậy.
Thời chính quyền Obama, cho dù mang tính chất không mấy rõ ràng và dứt khoát, đã có sáu chiến dịch FONOP được thực hiện ở Biển Đông nhằm chống lại các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc. Nhưng từ chiến dịch sau cùng ngày 16/10/2016, khoảng tám tháng đã trôi qua mà không thấy tân chính quyền Mỹ có động tĩnh mới.
Giáo sư Valencia ghi nhận là chính quyền của tổng thống Trump đã ba lần bác bỏ yêu cầu của Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương Hoa Kỳ (PACOM) để thực hiện các chiến dịch tuần tra FONOP mới. Tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương Hoa Kỳ, đô đốc Scott Swift, giải thích rằng phía quân đội chỉ đề xuất ý kiến, còn quyết định cho tiến hành hay không thì tùy thuộc vào chính quyền.
Thế rồi bắt đầu có dấu hiệu cho thấy rằng ông Trump, trong cách tiếp cận chính sách đối ngoại theo kiểu "có đi có lại" của ông, đã tránh những lời chỉ trích và hành động đối với Trung Quốc nói chung và ở Biển Đông nói riêng để đổi lấy sự trợ giúp của Bắc Kinh trong việc ngăn chặn vũ khí hạt nhân và các chương trình phát triển tên lửa của Bắc Triều Tiên.
Chủ trương mới : Nói nhẹ, nhưng không loại trừ hành động mạnh
Đối với giáo sư Valencia, đó chính là nền tảng cho các tuyên bố và hành động gần đây của Hoa Kỳ.
Trong bài diễn văn tại Đối Thoại Shangri-La vào đầu tháng 6, bộ trưởng quốc phòng Hoa Kỳ James Mattis đã tìm cách cân bằng giữa việc ca ngợi Trung Quốc, vì sự giúp đỡ của họ trên hồ sơ Bắc Triều Tiên và việc chỉ trích các hoạt động "quân sự hóa không thể tranh cãi các hòn đảo nhân tạo" cũng như "các yêu sách biển đảo quá mức không được luật pháp quốc tế công nhận".
Thế nhưng ông cũng lên giọng nói thêm rằng Hoa Kỳ "không thể và sẽ không chấp nhận các hành vi cưỡng bức đơn phương để thay đổi hiện trạng". Ông cũng nêu bật chính sách kết hợp giữa thái độ hậu thuẫn và khi cần thiết, có hành động cụ thể để chứng tỏ "các quy tắc dựa trên trật tự quốc tế" ; khuyến khích một khu vực liên kết với nhau trên vấn đề an ninh ; tăng cường khả năng quân sự của Hoa Kỳ trong vùng ; và củng cố quan hệ quốc phòng Mỹ với các đồng minh và các đối tác sẵn sàng hợp tác với Mỹ, trong cả lãnh vực huấn luyện lẫn buôn bán vũ khí.
Theo giáo sư Valencia, điều đó về cơ bản tương tự như cách tiếp cận từng được tuyên bố của cựu bộ trưởng quốc phòng Mỹ Ashton Carter đối với khu vực.
Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson gần đây đã phát biểu mạnh mẽ hơn, nói với Quốc hội vào ngày 14 tháng 6 rằng ông đã cảnh báo các đối tác Trung Quốc rằng chính sách đối ngoại hiện nay của Bắc Kinh sẽ "kéo cả hai bên vào một cuộc xung đột". Ông cho rằng quan hệ Mỹ-Trung đã đến mức mà một cuộc chiến tranh có thể nổ ra, nếu không được quản lý đúng đắn.
Vào ngày 21 tháng 6, sau cuộc hội đàm tại Washington với ủy viên Quốc Vụ Viện Trung Quốc Dương Khiết Trì (Yang Jiechi) và tham mưu trưởng Quân Đội Trung quốc phòng Phong Huy (Fang Fenghui) nhân cuộc đối thoại an ninh ngoại giao Mỹ-Trung, ông Tillerson nói rằng ông và ông Mattis đã nói rõ với các đồng nhiệm Trung Quốc rằng lập trường của Hoa Kỳ vẫn giữ nguyên : "Chúng tôi phản đối những thay đổi nguyên trạng thông qua việc quân sự hóa các tiền đồn ở Biển Đông và các yêu sách biển quá mức mà luật pháp quốc tế không ủng hộ, và chúng tôi duy trì quyền tự do hàng hải và hàng không".
Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Mattis nói thêm : "Tôi quyết tâm cải thiện quan hệ quốc phòng Hoa Kỳ-Trung Quốc sao cho quan hệ đó vẫn là một yếu tố ổn định trong mối bang giao toàn diện giữa hai bên".
Bộ Tư Lệnh Thái Bình Dương thành mũi nhọn tiến công
Tóm lại, trên đây là chính sách Biển Đông của chính quyền Trump. Và người đã nổi lên thành "mũi tên" của cách tiếp cận chiến lược của Washington đối với Trung Quốc là viên chỉ huy Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương của Mỹ, đô đốc Harry Harris.
Thật vậy, theo chuyên gia phân tích an ninh Carl Thayer, đô đốc Harris là "chính là chất keo duy trì đường lối truyền thống của Mỹ trên toàn Châu Á". Chí ít, ông cũng là người chịu trách nhiệm thực hiện chính sách. Một số nhà quan sát cho rằng bài phát biểu tại Đối Thoại Shangri-La của bộ trưởng quốc phòng Mỹ Mattis, chỉ trích hành động của Trung Quốc ở Biển Đông, phản ánh quan điểm của ông Harris cho rằng Hoa Kỳ cần có một thái độ mạnh mẽ hơn đối với Trung Quốc ở đó.
Theo chính lời của đô đốc Harris, Mỹ "sẽ tiếp tục hợp tác ở những nơi có thể hợp tác, nhưng phải sẵn sàng đối đầu nếu cần. Vì vậy, tôi chỉ đơn giản là tiếp tục tập trung xây dựng các mối quan hệ quan trọng trong khi vẫn đảm bảo rằng Mỹ có sức chiến đấu đáng tin cậy để bảo vệ các cam kết an ninh của Mỹ và giúp nền ngoại giao Mỹ hoạt động trên thế mạnh".
Chiến thuật tiếp cận cứng rắn hơn này có thể là đã được chứng minh bằng các hành động gần đây của Hoa Kỳ trong khu vực. Vào tháng 5, hai hải đội tàu sân bay tấn công đã được triển khai tới phía tây Thái Bình Dương, và một trong hai hải đội này đã thực hiện các cuộc tập trận đầu tiên ở Biển Đông với tàu Izumo, trực thăng mẫu hạm lớn nhất của Nhật Bản. Chiến dịch tuần tra bảo vệ tự do hàng hải trên Biển Đông đầu tiên dưới thời chính quyền Trump cũng đã được tiến hành vào cuối tháng 5 khi chiếc USS Dewey thực hiện một chuyến hải hành, không theo "thủ tục qua lại vô hại", bên trong vùng 12 hải lý (22km) của Đá Vành Khăn (Mischief Reef), gián tiếp thách thức yêu sách chủ quyền của Trung Quốc đối với các thực thể nửa chìm, nửa nổi.
Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Mattis, người được cho là đã yêu cầu Bộ Tư Lệnh Thái Bình Dương của Mỹ đề ra một chiến lược cho Biển Đông, đã cho biết rằng chiến dịch do chiếc Dewey thực hiện là một phần trong chiến lược của Hoa Kỳ.
Chuyến tuần tra của khu trục hạm Dewey đã được tiếp nối ngay sau đó bằng một bài tập huấn đầy tính thách thức trên Biển Đông, với hai oanh tạc cơ chiến lược hạng nặng B-1B Lancer, kết hợp với tàu khu trục USS Sterett lớp Arleigh Burke có trang bị tên lửa dẫn đường.
Vẫn duy trì củ cà rốt "hợp tác"
Tuy nhiên, theo ghi nhận của Giáo sư Valencia, vế "củ cà rốt" của phương trình cũng được triển khai với việc chiếc Sterett thực hiện một chuyến ghé thăm đã được dự trù đến cảng Trạm Giang, một cơ sở chính của Hạm Đội Nam Hải của Hải Quân Trung Quốc.
Trưởng phái đoàn Mỹ không ai khác hơn là người có thể thay đô đốc Harris lãnh đạo Bộ Tư Lệnh Thái Bình Dương vào năm tới : đô đốc Swift, hiện là chỉ huy Hạm Đội Thái Bình Dương.
Theo đúng chủ trương mới của ông Harris là "nói nhẹ, nhưng mang theo một cái gậy lớn", đô đốc Swift đã giảm nhẹ tầm mức quan trọng của các chiến dịch tuần tra vì quyền tự do hàng hải để nêu bật việc Mỹ thể hiện sức mạnh bằng sự "hiện diện nhất quán và bền vững" trong khu vực.
Tuyên bố mềm mỏng này phù hợp với quyết định gần đây về việc không thông báo hoặc nêu bật các chiến dịch bảo vệ tự do hàng hải ở Biển Đông. Đô đốc Swift xác nhận rằng cách tiếp cận kín đáo hơn tương ứng với một lập trường nhẹ nhàng hơn của Mỹ trong khu vực. Cũng trong tháng 5, Mỹ loan báo rằng Trung Quốc đã được mời tham gia cuộc tập trận quốc tế RIMPAC 2018, cuộc diễn tập hải quân quốc tế lớn nhất thế giới do Hải Quân Mỹ tổ chức tại Hawaii.
Có thể kết luận rằng chính sách Biển Đông của Trump là một sự tiếp nối của chính sách Obama, nhưng lại nhấn mạnh hơn đến khía cạnh quân sự. Tuy nhiên, nếu Trung Quốc không sẵn sàng hoặc không giúp đầy đủ trong hồ sơ Bắc Triều Tiên, hoặc trong các hồ sơ "đổi chác" khác mà Trump đề xuất, thì vế quân sự của chính sách ngoại giao Hoa Kỳ có thể trở thành cách tiếp cận chính, thậm chí là cách duy nhất.
Mai Vân
Nguồn : RFI, 27/06/2017
Liệu có phải một số dự án dầu khí của Việt Nam được thúc đẩy mạnh gần đây khiến Trung Quốc phật lòng, dẫn tới việc Phó Chủ tịch Quân uỷ Trung ương Trung Quốc, cắt ngắn chuyến thăm Việt Nam ?
Chủ tịch ExxonMobil Rex Wayne Tillerson trong một hội nghị ở London về dầu lửa hồi 2015. Hiện ông Tillerson là Ngoại trưởng Hoa Kỳ
Sau khi Thượng tướng Phạm Trường Long, Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Trung Quốc rời Hà Nội hôm 18/6, hai nước cũng hủy giao lưu hữu nghị Quốc phòng biên giới.
Giải thích chính thức của Trung Quốc không đề cập gì đến khả năng có mâu thuẫn giữa hai bên.
Các đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc gần Philippines đã bị tòa trọng tài quốc tế bác bỏ
Tuy nhiên, Ngô Sĩ Tồn, chủ tịch Viện Nghiên cứu Nam Hải đặt tại Hải Nam, nói với South China Morning Post :
"Một nguyên nhân trực tiếp dẫn tới việc cắt ngắn chuyến thăm của ông Phạm có thể là vì Bắc Kinh xem Việt Nam nuốt lời hứa không khai thác dầu khí ở khu vực tranh chấp ở Nam Hải."
Ông này nói : "Việt Nam gần đây cũng quan hệ nhiều hơn với Mỹ và Nhật."
Phần nào tán thành đánh giá này, chuyên gia về Biển Đông của BBC, Bill Hayton, nhắc đến hai dự án quan trọng trên Biển Đông.
Repsol của Tây Ban Nha có nhiều kinh nghiệm khai thác dầu khí ở Địa Trung Hải và vùng biển Bắc Phi
Trả lời BBC Tiếng Việt, ông Bill Hayton, tác giả cuốn "Biển Đông : Cuộc đấu tranh quyền lực ở châu Á" (2014), hiện ở Anh Quốc, nhận định :
Bill Hayton : Trung Quốc quan ngại về hai dự án khai thác ngoài khơi cụ thể của Việt Nam. Đó là dự án Mỏ Cá Voi Xanh của ExxonMobil trong lô 118 ngoài khơi Đà Nẵng, và dự án Cá Rồng Đỏ ở lô 136-03 hợp tác với Talisman.
Exxon trước đây đã chống lại sức ép của Trung Quốc. Talisman của Canada cũng bỏ qua yêu cầu ngừng hoạt động của Trung Quốc. Tuy nhiên, năm 2015 Repsol của Tây Ban Nha đã mua lại Talisman. Không rõ Repsol sẽ cứng rắn thế nào trước sức ép Trung Quốc.
Theo thông tin chính thức, Repsol có liên doanh với Sinopec ở Biển Bắc và Brazil. Việc này có thể giúp bảo vệ Repsol trước sức ép của nhà nước Trung Quốc.
Talisman-Vietnam (công ty địa phương vẫn giữ tên cũ cả sau vụ mua lại) đã khoan thăm dò ở lô 136-3 cuối năm 2014, và đã tìm cách khoan định giá kể từ thời gian đó. Lô 136-03 ở cạnh các giếng dầu của Talisman ở lô 07-03, cách bờ biển đông nam của Việt Nam khoảng 450 cây số - ở ngay sát rìa vùng đặc quyền kinh tế Việt Nam
Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc hội đàm với Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng hôm 31/5
Trung Quốc thì đã bán quyền khai thác cùng khu này, mà họ gọi là Wan-an Bei 21 - cho một công ty Mỹ Crestone năm 1992. Rồi một công ty đặt ở Hong Kong, Brightoil, lại mua lại quyền này tháng Bảy 2014. Một số giám đốc trong Brightoil là đảng viên Đảng Cộng sản Trung Quốc.
Chính phủ Việt Nam đã từng từ chối nhiều đề nghị để tránh làm phật lòng Trung Quốc. Tuy vậy, theo tôi biết, gần đây Việt Nam lại cho phép. Vì thế chính phủ Trung Quốc mới giận như vậy.
Tướng Phạm Trường Long đã thăm Tây Ban Nha trước khi đến Việt Nam. Rất ít thông tin được công bố, nhưng sẽ không ngạc nhiên nếu ông ấy yêu cầu Tây Ban Nha gây sức ép buộc Repsol từ bỏ dự án.
BBC : Dự án Cá voi Xanh được Việt Nam ký với Exxon Mobil gần đây. Ông cho biết quan điểm của Trung Quốc về dự án này ?
Bill Hayton :Dự án Cá voi Xanh của Exxon thì gần bờ biển Việt Nam hơn. Mỏ khí chỉ cách bờ khoảng 88 cây số (ở lô 118). Tuy nhiên, "đường 9 đoạn" (đường Lưỡi Bò) mơ hồ của Trung Quốc lại đi vào giữa lô. Đây là nguồn cơn phản đối của Trung Quốc. Trung Quốc chưa từng giải thích ý nghĩa của "đường 9 đoạn".
Tuy nhiên, một số học giả Trung Quốc như ông Ngô Sĩ Tồn ở Viện Nghiên cứu Nam Hải ở Hải Nam cho rằng Trung Quốc có "quyền lịch sử" với tài nguyên của biển, hơn cả những gì ghi trong Công ước Luật biển 1982. Không quốc gia nào đồng tình với diễn giải này. Năm ngoái một tòa án quốc tế đã phán quyết rằng đòi hỏi này không có cơ sở theo luật quốc tế. Exxon tự tin rằng họ có đủ quyền về luật pháp để khai thác dự án Cá voi Xanh.
BBC : Vì sao Việt Nam vẫn tiến hành các dự án này dù biết rằng Trung Quốc bực bội ? Liệu Việt Nam có đánh giá thấp sức ép từ Bắc Kinh ?
Bill Hayton (trái) trong một thảo luận trên kênh YouTube và Facebok Live của BBC Tiếng Việt
Bill Hayton :Theo tôi, có thể chính phủ Việt Nam cảm thấy Trung Quốc không sẵn sàng gây đối đầu vào thời điểm hiện nay, vì sắp diễn ra Đại hội Đảng tại Bắc Kinh [cuối 2017-BBC], và Trung Quốc đang muốn quảng cáo cho 'Một vành đai, Một con đường'.
Chúng ta sẽ phải chờ xem sẽ xảy ra chuyện gì - liệu Việt Nam sẽ nhượng bộ hay sẽ vẫn tiến hành và dám thách thức Trung Quốc.
Các căn cứ đảo nhân tạo của Trung Quốc vẫn chưa hoàn toàn sẵn sàng. Có thể Việt Nam cho rằng tốt hơn là hành động bây giờ trước khi các căn cứ này đi vào hoạt động.
***********************
Bill Hayton, đang làm việc tại kênh truyền hình BBC World News, là tác giả hai cuốn sách về Đông Nam Á. Cuốn Vietnam : Rising Dragon (2010) dựa trên các tư liệu thu thập trong một năm ông thường trú ở Việt Nam. Năm 2014, ông ra mắt cuốn South China Sea : The struggle for power in Asia, viết về tranh chấp Biển Đông. Hiện ông cũng là thành viên Viện nghiên cứu Chatham House tại London.
Quốc Phương thực hiện
Nguồn : BBC, 26/06/2017
Tàu chiến Nhật đưa khách đi tham quan Biển Đông, thách thức Trung Quốc
Tàu chiến lớn nhất của Nhật Bản đã đi vào Biển Đông trong tuần này trong một hành động nhằm thách thức sự quyết đoán của Trung Quốc, với các quan khách quân sự Châu Á trên tàu chứng kiến máy bay trực thăng lượn vòng bên trên và pháo thủ nhắm bắn những phao mục tiêu.
Binh sĩ Lực lượng Tự vệ Nhật Bản trên tàu Izumo tham gia một cuộc tập trận quân sự ở Biển Đông, gần Singapore, ngày 22 tháng 6, 2017.
Các sĩ quan quân đội của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) gồm 10 thành viên đã lên tàu chở máy bay trực thăng Izumo 248 mét tại Singapore hôm thứ Hai. Nó quay trở lại vào ngày thứ Sáu sau khi phô bày kỹ năng và thiết bị hải quân mà Tokyo hy vọng sẽ giúp họ tăng cường các liên minh trong khu vực.
Tàu Izumo đã quay trở lại Singapore trước khi băng qua ranh giới được gọi là đường chín đoạn ấn định vùng biển mà Trung Quốc tuyên bố là lãnh hải của mình.
Nhật Bản lo ngại rằng Trung Quốc đang củng cố quyền kiểm soát của mình ở Biển Đông với những cơ sở quân sự nhân tạo, những thương vụ vũ khí và viện trợ phát triển.
Chuyến du hành gây chú ý này là một phần trong nỗ lực có phối hợp chưa từng thấy từ trước tới nay của Lực lượng Tự vệ Nhật Bản và các quan chức quốc phòng nhằm tăng cường quan hệ với các quốc gia bao quanh vùng biển tranh chấp này. Nó cũng đánh dấu một nỗ lực đồng bộ tiến vào lĩnh vực ngoại giao quân sự của thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe.
Tàu xưa nay là bậc thầy trong việc sử dụng những chiến thuật kiểu như "tằm ăn dâu", đặt người ta trước sự đã rồi. Cứ nhìn lại trước năm 1974, Trung Quốc rõ ràng một thước đất cắm dùi trên Biển Đông cũng không có, nhờ bắt được thời cơ vàng tiến đánh rồi cướp được Hoàng Sa của Việt Nam rồi từ đó có thế tiến dần, vừa xây vừa chiếm, đến bây giờ Biển Đông đã gần như trở thành "ao nhà" của họ.
Đối với Việt Nam hay các nước láng giềng nhỏ yếu hơn, Bắc Kinh đều chơi cái trò "luộc ếch".
Một chiến thuật khác cũng rất hay được Trung Quốc sử dụng đó là "luộc ếch". Ai cũng biết chuyện luộc ếch, nếu luộc nước sôi ngay từ đầu thì con ếch đã nhảy ngay ra ngoài, nhưng nếu nước nóng dần dần, con ếch không cảm thấy cho đến khi nước sôi muốn nhảy ra thì không còn kịp nữa… Mọi việc đối với Việt Nam hay các nước láng giềng nhỏ yếu hơn, Bắc Kinh đều chơi cái trò như vậy.
Còn nhớ tháng 11 năm 2007, khi Trung Quốc tuyên bố thành lập một đô thị cấp huyện thuộc tỉnh Hải Nam lấy tên là Tam Sa có phạm vi quản lý 3 quần đảo trên Biển Đông, trong đó có hai quần đảo tranh chấp với Việt Nam : Hoàng Sa và Trường Sa (mà Trung Quốc gọi là Tây Sa và Nam Sa), Sài Gòn, Hà Nội rần rần biểu tình, lần đầu tiên là vào ngày 9/12/2007. Đây là cuộc biểu tình tự phát có sự tham gia của đông đảo giới học sinh, sinh viên, văn nghệ sĩ trí thức đầu tiên sau bao nhiêu năm hầu như không có những hoạt động như vậy kể từ biến cố tháng 4/1975, chỉ trừ những cuộc biểu tình do chính nhà nước tổ chức có mục đích tuyên truyền chính trị. Sau đó cứ Chủ Nhật hàng tuần lại diễn ra biểu tình cho tới khi bị đàn áp. Người Việt nước ngoài cũng lên tiếng, khí thế, ở nơi này nơi khác, để ủng hộ người trong nước.
Và tất nhiên nhà cầm quyền phải ngăn chặn ngay, đặc biệt là tại Sài Gòn, nơi vốn có truyền thống đấu tranh của sinh viên, học sinh, trí thức trước năm 1975 mà nhà nước này quá biết rõ bởi chính họ đã lợi dụng lòng yêu nước, phản đối chiến tranh và sự ngây thơ chính trị của một số người dân Sài Gòn lúc đó.
Khi tàu Trung Quốc lần thứ 3 ngang nhiên cắt cáp tàu khảo sát địa chấn của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam ngay trên vùng biển thuộc chủ quyền của Việt Nam vào ngày 30/11/2012, những lời kêu gọi biểu tình đã nổ ra trên mạng trong tháng 12/2012, nhưng những đợt biểu tình lần này chỉ có thể diễn ra tại Hà Nội còn Sài Gòn hoàn toàn bị khống chế. Còn nhớ lời kêu gọi từ trang web Nhật ký yêu nước.
Một lần khác khi Trung Quốc kéo giàn khoan Hải Dương-981 (HD-981) vào khu vực Biển Đông gần quần đảo Hoàng Sa vào ngày 1 tháng 5 năm 2014, nhà nước cộng sản Việt Nam lên tiếng phản đối, đồng thời tàu thuyền của hai quốc gia đã có một số va chạm. Lần đó người Việt cũng xuống đường biểu tình mạnh mẽ.
Các cuộc biểu tình đã diễn ra trong tháng 5 năm 2014 tại nhiều tỉnh thành của Việt Nam : Hà Nội, Sài Gòn, Huế, Đà Nẵng, Bình Dương, Thanh Hóa… Tại đa số các thành phố những cuộc biểu tình đã diễn ra ôn hòa, thu hút hàng ngàn người tham gia. Người Việt ở nước ngoài cũng sôi nổi tiếp sức.
Nhưng rồi tinh thần của mọi người cứ nguội dần, những cuộc biểu tình thưa vắng dần, một phần do sự đàn áp càng ngày càng mạnh của nhà nước cộng sản. Một phần do nhiều nguyên nhân khác mà chúng ta sẽ phân tích dưới đây.
Ngày 20/6 vừa qua, báo Thanh Niên vừa đưa tin Trung Quốc lại kéo giàn khoan Hải Dương-981 xuống Biển Đông chưa kịp bao lâu thì lẳng lặng rút bài xuống. Người dân chỉ còn có thể đọc thấy tin tức này trên những báo, đài bên ngoài như RFA, VOA… để biết rằng Trung Quốc lại điều dàn khoan Hải Dương HD-981 đi xuống khu vực thuộc vùng biển ngoài khơi cửa vịnh Bắc Bộ, nơi chưa phân định giữa Việt Nam và Trung Quốc. Còn chúng nó làm gì, tình hình diễn biến ra sao, người dân hoàn toàn không rõ. Giả dụ bây giờ Trung Quốc có bất thình lình đánh úp lấy nốt những đảo còn lại ở Trường Sa cũng chẳng ai hay, nếu báo đài nước ngoài không nói không viết !
Trên facebook sáng nay, Chủ Nhật 25/6/2017 có đưa tin, hình ảnh một số bạn trẻ ở Sài Gòn phản đối Trung Quốc hạ đặt giàn khoan HD-981 vào thềm lục địa Việt Nam và lập tức bị công an đàn áp, có người bị bắt về đồn, có người bị đám công an đội lốt côn đồ đánh đập man rợ, tóe máu… Tất nhiên, cuộc biểu tình nhanh chóng bị dập tắt. Nỗ lực lên tiếng của những con người yêu nước thật đáng quý.
Nhưng nỗi buồn đọng lại trong lòng tất cả chúng ta là gì ?
Đó là từ năm 2007 khi nổ ra cuộc biểu tình phản đối Trung Quốc lần đầu tiên tại Sài Gòn, Hà Nội cho đến nay, phong trào dân sự, phong trào dân chủ ở Việt Nam vẫn chưa thật sự lớn mạnh hơn. Các hoạt động biểu tình, phản đối Trung Quốc hay phản đối những chính sách cụ thể của nhà nước Việt Nam vẫn chỉ dừng ở mức tự phát, từ những nhóm lẻ khác nhau, chưa thể tập họp thành một phong trào mạnh mẽ, có sự chuẩn bị đối phó lâu dài.
Chỉ cần nhìn qua phong trào biểu tình của học sinh, sinh viên Hongkong năm 2014, còn gọi là "cách mạng dù" bao gồm những cuộc biểu tình, phản biểu tình và những hành động như trưng cầu dân ý trên mạng đòi hỏi quyền dân chủ thực thụ, và có những gương mặt thủ lĩnh thực sự, là chúng ta thấy. Vậy mà "cách mạng dù" ở Hongkong còn không thành công nổi ! Nhưng chí ít nó cũng đã gây tiếng vang trên thế giới, khiến thế giới hiểu được tâm tư, nguyện vọng của tuổi trẻ Hongkong.
Việt Nam chưa có được những phong trào như vậy, ngược lại, theo thời gian những cuộc xuống đường phản đối Trung Quốc (khoan nói đến phản đối nhà nước cộng sản Việt Nam, đòi tự do, dân chủ, đòi thay đổi thể chế) cứ ngày càng thưa thớt, chỉ dăm chục, một trăm con người quan tâm đến chuyện bọn Tàu đang làm gì ngoài kia trên biển của ta, còn lại hơn 90 triệu con người vẫn sống bình thường "mọi chuyện đã có nhà nước lo".
Chiến thuật "luộc ếch" đã bắt đầu phát huy hiệu quả, cũng như mọi chiến thuật "tằm ăn dâu", "bất chiến tự nhiên thành" khác mà Trung Quốc đã áp dụng từ trước tới nay đối với Việt Nam.
Đó là chưa nói đến những nguyên nhân khác. Thời thế đã khác. Thế và lực của Hà Nội, ngày càng yếu, uy tín của chính quyền này trong mắt dân và trên trường quốc tế, ngày càng giảm sút.
Hà Nội từ lâu đã ở trong thế cô đơn tuyệt vọng khi đối đầu với Bắc Kinh, nay càng tuyệt vọng. Nhìn quanh không có một mống đồng minh, bạn bè nào. Mỹ thì đang thời của Donald Trump chỉ lo "American first", Trump cũng chả quan tâm gì mấy đến chuyện nhân quyền thành ra chính quyền cộng sản Việt Nam khỏi chơi trò du dây được nữa, khỏi hy vọng nếu có chuyện gì Hoa Kỳ còn lên tiếng cho.
Còn nếu đánh nhau ? Thua là cái chắc. Không chỉ thua về tài chính, tiềm lực vũ khí, tài trí của những người lãnh đạo (nhìn mấy cái mặt của các vị Trọng, Quang, Phúc, Ngân thì bản lãnh đâu mà đọ lại với Tập Cận Bình, với Lý Khắc Cường ?), mà thua vì tinh thần chiến đấu không còn. Xưa đánh Mỹ ít nhất những người cộng sản cũng còn có tinh thần, có cái lý tưởng (mà họ tin là đúng), có sự hậu thuẫn hùng hậu của Liên Xô, Trung Quốc và cả khối xã hội chủ nghĩa phía sau. Nay có ai, lý tưởng cũng không còn. Nay từ quan chức cho tới quân đội cả một đám chỉ lo vơ vét, làm giàu, tài sản "khủng" nên sợ mất, sợ chết hơn bao giờ hết, tinh thần đâu mà đánh nhau ?
Dân Việt Nam bao giờ cũng yêu nước, nhưng liệu bây giờ người dân có sẵn sàng lên đường hy sinh xương máu cho một đảng cầm quyền bán nước buôn dân, một chế độ hèn với giặc ác với dân ?
Trong bao nhiêu năm qua, một mặt Bắc Kinh tung tiền của mua chuộc đám quan chức Việt làm cho họ hèn yếu đi, đổ đủ thức chất độc lẫn thực phẩm, hàng hóa độc hại vào Việt Nam vừa gây ô nhiễm môi trường, vừa đầu độc sức khỏe người Việt Nam, làm cho người Việt bịnh hoạn, yếu sức ; mặt khác, Trung Quốc ráo riết, quyết liệt "rào lưới", bao vây Việt Nam, từ ngoài biển khơi cho tới trên bờ, từ Nam ra Bắc chỗ nào cũng nhung nhúc người Hoa, vị trí đắc địa, quan trọng nào các công ty của Trung Quốc cũng cài cắm hết rồi, đánh nhau một cái, từ trên biển đánh vào, từ trong bờ tản ra, trên cao nguyên úp xuống… Đảng cộng sản Việt Nam còn trụ được bao lâu ?
Chẳng lẽ số phận Việt Nam lại nghiệt ngã đến thế. Chẳng lẽ giang sơn này ông cha ta nghìn năm nay đổ máu xây dựng và giữ gìn để cuối cùng đảng cộng sản phá nát, hai tay dâng cho Tàu mà người dân chịu được ?
Chẳng lẽ hơn 90 triệu con người chấp nhận làm những con ếch bị luộc chín ?
Mỹ khẳng định phản đối thay đổi nguyên trạng tại Biển Đông (RFI, 24/06/2017)
Hoa Kỳ khẳng định không thay đổi lập trường về Biển Đông. Tuyên bố được ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson và bộ trưởng Quốc Phòng James Mattis đưa ra trong phiên họp đầu tiên của hội nghị cấp cao Quốc Phòng và Ngoại Giao Mỹ-Trung khai mạc ngày 21/06/2017 tại Washington.
Hội đàm cấp cao Quốc Phòng, Ngoại Giao, giữa Mỹ (trái) và Trung Quốc tại Washington ngày 21/06/2017. REUTERS/Kevin Lamarque
Hai nhà lãnh đạo Mỹ Tillerson và Mattis đã tiếp đón ông Dương Khiết Trì (Yang Jiechi), Ủy viên Quốc vụ phụ trách đối ngoại và tướng Phòng Phong Huy (Fang Fenghui), tổng tham mưu trưởng quân đội Trung Quốc.
Theo trang tin Philstar ngày 24/06/2017, trước báo giới, ngoại trưởng Mỹ cho biết phía Mỹ đã trao đổi thẳng thắn các quan điểm của mình liên quan đến tranh chấp tại Biển Đông với các quan chức Trung Quốc.
Ông Tillerson nhấn mạnh : "Chúng tôi phản đối mọi thay đổi nguyên trạng bằng cách quân sự hóa các tiền đồn tại Biển Đông và đưa ra đòi hỏi chủ quyền quá đáng không phù hợp với luật pháp quốc tế. Chúng tôi bảo vệ quyền tự do lưu thông hàng hải và hàng không trong khu vực".
Về phần mình, bộ trưởng Quốc Phòng James Mattis tuyên bố đã thảo luận về tầm quan trọng của quyền tự do lưu thông hàng hải, giải pháp hòa bình trong tranh chấp hàng hải và các biện pháp nhằm giảm căng thẳng tại Biển Đông. Ông cũng nhấn mạnh Hoa Kỳ tiếp tục tuần tra trên không, trên biển và hoạt động tại những khu vực mà luật pháp quốc tế cho phép.
Bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ cho biết : "Về vấn đề Biển Đông, đây là một cuộc đối thoại mà chúng tôi nêu lên những lĩnh vực mà hai bên có thể cùng làm". Tuy nhiên, theo ông, đây mới chỉ là bước đầu của quá trình đối thoại mà hai bên sẽ còn duy trì trong tương lai.
Vài tuần trước, ngoại trưởng Mỹ Tillerson cáo buộc Trung Quốc sử dụng sức mạnh kinh tế để lẩn tránh nhiều vấn đề, như tranh chấp tại Biển Đông. Bất bình trước những lời chỉ trích của ngoại trưởng Mỹ, bộ Ngoại Giao Trung Quốc khẳng định Bắc Kinh và các nước Đông Nam Á đang nỗ lực để duy trì hòa bình và ổn định ở các vùng biển có tranh chấp.
Thu Hằng
*******************
Trung Quốc theo dõi "chặt chẽ" thượng đỉnh Mỹ-Ấn (RFI, 24/06/2017)
Trung Quốc kêu gọi các quốc gia không liên quan đứng ngoài tranh chấp Biển Đông. Lời kêu gọi trên được đưa ra ba ngày trước chuyến công du đầu tiên của thủ tướng Ấn Độ, Narendra Modi đến Hoa Kỳ kể từ khi tổng thống Donald Trump lên cầm quyền.
Ngoại trưởng Trung Quốc, Vương Nghị (thứ ba bên phải) hội đàm với đồng nhiệm Ấn Độ Vijay Kumar Singh tại Điếu Ngư Đài, bắc Kinh ngày 18/06/2017. WANG Zhao / AFP
Bắc Kinh lo ngại trước viễn cảnh Washington và New Delhi thắt chặt quan hệ quân sự, làm ảnh hưởng đến khu Biển Đông và khu vực Châu Á Thái Bình Dương.
Nhật báo The Times of India, số ra ngày 23/06/2017 trích lời phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc, Cảnh Sảng (Geng Shuang) trong buổi họp báo đã tuyên bố : " Nhờ những nỗ lực chung giữa Trung Quốc và các nước ASEAN, tình hình ở Biển Đông đã lắng dịu. Chúng tôi hy vọng những quốc gia khác, đặc biệt những nước ngoài khu vực, tôn trọng những nỗ lực của các bên liên quan để duy trì hòa bình và ổn định ở Biển Đông, đồng thời có thể đóng một vài trò tích cực trong mục đích đó".
Theo như nhận định của tờ báo, nếu như Trung Quốc lo ngại về khả năng Mỹ và Ấn Độ tăng cường hợp tác quân sự, thì ngược lại Bắc Kinh đang kỳ vọng nhiều vào khả năng New Delhi và Washington đẩy mạnh hợp tác kinh tế.
Một chuyên gia Trung Quốc thuộc đại học Tinh Hoa tại Bắc Kinh trả lời trên tờ Hoàn Cầu Thời Báo nêu lên một thí dụ cụ thể : chính sách của Mỹ giới hạn việc cấp visa cho người lao động theo diện H1B ảnh hưởng nhiều đến các công dân của Ấn Độ và Trung Quốc, do vậy Bắc Kinh ủng hộ những nỗ lực của thủ tướng Modi thuyết phục tổng thống Trump xét lại biện pháp đó.
Mặt khác, Trung Quốc là một đối tác kinh tế quan trọng của Ấn Độ, cho nên nếu như Washington thuyết phục được New Delhi có chính sách cởi mở hơn với các nhà đầu tư nước ngoài, thì biện pháp đó cũng sẽ có lợi cho các tập đoàn của Trung Quốc.
Thủ tướng Ấn Độ, Narendra Modi lần đầu tiên hội kiến tổng thống Mỹ, Donald Trump tại Nhà Trắng vào ngày 26/06/2017.
Thanh Hà
Trung Quốc triển khai máy bay săn tàu ngầm ở Biển Đông (RFI, 23/06/2017)
Các bức ảnh vệ tinh do công ty hình ảnh vệ tinh thương mại DigitalGlobe chụp ngày 10/05 và 20/05 cho thấy 4 chiếc máy bay Thiểm Tây Y-8Q ( Shaanxi Y-8Q ) đậu tại sân bay quân sự Lăng Thủy (Lingshui), nằm ở phía đông nam hòn đảo Hải Nam.
Máy bay Thiểm Tây Y-8Q (Shaaxi Y-8Q) tại căn cứ Lăng Thủy (Lingshui), Trung Quốc. Ảnh chụp từ màn hình website Defense News (@defensenews.com)
Chiếc Y-8Q là một loại máy bay vận tải quân sự và dân sự nhưng có thể chở theo các ngư lôi và được trang bị các camera tia hồng ngoại để phát hiện tàu ngầm. Đây là lần đầu tiên máy bay Y-8Q được nhìn thấy ở Hải Nam, nơi mà theo Defense News, Trung Quốc thường triển khai các máy bay đời cũ hơn Y-8J và Y-8X.
Ngoài ra, hai máy bay cảnh báo sớm KJ-500 cũng được nhìn thấy tại căn cứ Lăng Thủy trong các bức ảnh vệ tinh của DigitalGlobe chụp hai ngày 10/5 và 20/5.
Việc triển khai máy bay Y-8Q cùng với KJ-500 tới đảo Hải Nam cho thấy Trung Quốc quyết tâm tăng cường khả năng kiểm soát Biển Đông bằng các thiết bị tiên tiến nhất, theo Defense News.
Các bức ảnh vệ tinh cũng cho thấy 3 máy bay trinh sát không người lái BZK-005 tại Lăng Thủy, loại phi cơ cũng đã được nhìn thấy tại căn cứ không quân của Trung Quốc ở đảo Cây, thuộc quần đảo Hoàng Sa.
Lăng Thủy là một trong ba căn cứ không quân của hải quân Trung Quốc ở Hải Nam, tỉnh cực nam của Trung Quốc ở phía bắc Biển Đông. Trên đảo này còn có căn cứ hải quân Du Lâm, nơi neo đậu của các tàu ngầm hạt nhân của Trung Quốc.
Thanh Phương
********************
Trung Quốc không nói rõ về 'tin đồn giàn khoan' (BBC, 23/06/2017)
Bộ Ngoại giao Trung Quốc từ chối trả lời có phải Trung Quốc vừa đưa giàn khoan ra vùng biển tranh chấp với Việt Nam.
Có thông tin Trung Quốc kéo giàn khoan vào vùng biển tranh chấp
Trong buổi họp báo thường kỳ hôm 22/6, người phát ngôn Trung Quốc trả lời một số câu hỏi liên quan quan hệ Việt - Trung.
Ông Cảnh Sảng nói Bộ Quốc phòng Trung Quốc đã trả lời trước đó về tin đồn Thượng tướng Phạm Trường Long, Phó Chủ tịch Quân ủy trung ương Trung Quốc, cắt ngắn chuyến thăm Việt Nam tuần này.
Theo Bộ Quốc phòng Trung Quốc, nguyên do "liên quan sự sắp xếp công việc".
Ông Cảnh Sảng nói thêm :
"Hiện nay, với nỗ lực chung của Trung Quốc và các nước khu vực, tình hình Nam Hải đã hạ nhiệt, bớt căng thẳng, có xu hướng tích cực".
"Các bên liên quan cần tránh hành động đơn phương làm phức tạp tình hình ở vùng biển tranh chấp, hợp tác với Trung Quốc vì mục tiêu chung, duy trì bức tranh tổng thể của quan hệ song phương cùng ổn định và hòa bình khu vực".
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tiếp Thượng tướng Phạm Trường Long tại Hà Nội hôm 18/06
Một phóng viên cũng hỏi có dàn khoan mới nào được Trung Quốc đưa đến vùng biển tranh chấp với Việt Nam không.
Ông Cảnh Sảng chỉ nói : "Tôi đã trình bày lập trường của Trung Quốc".
"Tôi muốn bổ sung thêm rằng Phó Chủ tịch Quân ủy trung ương Trung Quốc, Tướng Phạm Trường Long, vừa thăm Việt Nam".
"Trong các cuộc gặp, Phó Chủ tịch Quân ủy Phạm Trường Long đã nhắc lại lập trường của Trung Quốc về Nam Hải".
"Ông thúc giục phía Việt Nam tuân thủ đồng thuận quan trọng giữa các lãnh đạo hai đảng, hai chính phủ, thắt chặt liên lạc chiến lược, giải quyết ổn thỏa các khác biệt, duy trì bức tranh lớn trong quan hệ Việt - Trung, hòa bình và ổn định ở Nam Hải".
Ông Cảnh Sảng kết luận với câu : "Chúng tôi hy vọng các nước liên quan không có hành động đơn phương làm phức tạp tình hình ở Nam Hải".
Báo Trung Quốc, Hoàn cầu Thời báo, hôm 21/6 đã xác nhận giao lưu hữu nghị Quốc phòng biên giới Việt Nam - Trung Quốc bị hủy bỏ.
Phái đoàn quân sự Trung Quốc gồm các tư lệnh, phó tư lệnh của Tham mưu, Hải lục không quân đến Hà Nội hội đàm với Bộ Quốc phòng Việt Nam hôm 18/06. Người mặc đồ dân sự là đại sứ Hồng Tiểu Dũng.
Tờ báo cũng xác nhận Thượng tướng Phạm Trường Long, Phó Chủ tịch Quân ủy trung ương Trung Quốc, cắt ngắn chuyến thăm Việt Nam tuần này.
Tuy vậy, tờ báo không nói có hay không mâu thuẫn giữa hai nước, mà chỉ nói nguyên do vì "sự sắp xếp công việc".
********************
Sự cố Việt-Trung : Biển Đông chẳng bao giờ yên tĩnh (RFI, 23/06/2017)
Hôm 22/06/2017 lại có tin cuộc họp về quốc phòng giữa Việt Nam và Trung Quốc đã bất ngờ bị hủy bỏ, được cho là do bất đồng về vấn đề Biển Đông hơn là do không sắp xếp được thời gian, theo như phía quốc phòng Trung Quốc công bố. Theo The Diplomat, nếu đây là sự thật, thì không có gì đáng ngạc nhiên, vì trong quá khứ Bắc Kinh đã nhiều lần giương oai diễu võ trước Hà Nội. Nhìn rộng hơn, hành động này là lời cảnh báo cho cộng đồng quốc tế, rằng Bắc Kinh có thể bất thần leo thang căng thẳng bất kỳ lúc nào, vì lý do này hoặc lý do khác.
Tàu tuần duyên Trung Quốc phun vòi rồng vào tàu cảnh sát biển Việt Nam, tiếp cận khu vực giàn khoan 981, ngày 08/05/2016. Ảnh : Reuters
Sự cố xảy ra vào thời điểm diễn ra sự kiện giao lưu quốc phòng cấp cao biên giới Việt-Trung lần thứ tư tại Lai Châu và Vân Nam từ ngày 20 đến 22/06/2017. Mặc dù đã khởi đầu như dự kiến, với việc phó chủ nhiệm Quân ủy trung ương Phạm Trường Long (Fan Changlong) gặp gỡ với các tướng lãnh Việt Nam, và đôi bên thảo luận về những tiến triển gần đây như thỏa thuận về huấn luyện nhân sự, ngày 21/6 bộ Quốc Phòng Trung Quốc nói với báo chí là ông Phạm Trường Long phải cắt ngang chuyến viếng thăm, và Bắc Kinh quyết định hủy bỏ cuộc gặp do phải "sắp xếp công việc". Tin đồn nhanh chóng lan rộng, rằng đó là do bất đồng về Biển Đông.
Nếu đúng như vậy, thì chẳng có gì lạ. Căng thẳng giữa Việt Nam và Trung Quốc trên Biển Đông không phải là sự kiện mới. Trong số bốn quốc gia Đông Nam Á đòi hỏi chủ quyền vùng biển chiến lược này (gồm Việt Nam, Philippines, Malaysia, Brunei), chỉ có Việt Nam tham gia tranh chấp từ lâu nhất và cảm nhận sự hung hăng của Trung Quốc nhiều nhất, với việc Bắc Kinh đổ quân xâm chiếm quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam năm 1974. Đối với Việt Nam, các tranh chấp này chỉ là một phần của vấn đề kéo dài từ nhiều thế kỷ qua, là làm thế nào tồn tại bên cạnh người láng giềng khổng lồ, đã từng chiếm đóng đất nước nhỏ bé này hơn một ngàn năm (thời kỳ Bắc thuộc kéo dài từ thế kỷ thứ nhất trước Công nguyên đến thế kỷ thứ 10 sau Công nguyên).
Theo với thời gian, Việt Nam trở thành quốc gia có năng lực quân sự mạnh nhất so với bốn nước ASEAN khác, cùng với Philippines gần đây, trở thành những nước tiên phong trong hồ sơ Biển Đông, mặc dù cảm nhận rõ sức nóng, sự hung hăng của Bắc Kinh qua những vụ chạm trán thỉnh thoảng xảy ra. Lần đụng độ gần đây nhất là vụ Bắc Kinh cho kéo giàn khoan Hải Dương Thạch Du 981 vào vùng biển Hoàng Sa, thuộc đặc quyền kinh tế của Việt Nam (EEZ) vào mùa hè năm 2014, gây ra khủng hoảng trong quan hệ song phương. Dù vậy, hai bên vẫn tiếp tục tiến hành một số phương thức nhằm xây dựng lòng tin, trong đó có cả lãnh vực quốc phòng, với cuộc giao lưu quốc phòng biên giới thường niên.
Sự đối đầu giữa Trung Quốc và Việt Nam tạo ra căng thẳng, đôi khi có thể trở thành điểm nóng. Do quan điểm của Philippines yếu ớt hẳn đi dưới thời tổng thống Rodrigo Duterte, hẳn nhiên Việt Nam trở thành quốc gia ASEAN duy nhất đi tiên phong trong tranh chấp Biển Đông. Và như vậy cũng là chuyện đương nhiên, khi Hà Nội cảm thấy, điều quan trọng là phải tăng cường quan hệ với các nước như Hoa Kỳ và Nhật Bản. Đó là những gì đã diễn ra, cho dù chính quyền Việt Nam tiếp tục thận trọng duy trì các cam kết với Trung Quốc.
Nhưng đối với Bắc Kinh - vốn tìm cách thủ lợi qua việc các nước ASEAN đã mất đi sự hăng hái trong hồ sơ Biển Đông, và nhận ra rằng Hoa Kỳ đang lơ đãng - cho rằng đây là thời điểm lý tưởng để gây áp lực lên từng nước một. Cho dù đó là nước đòi hỏi chủ quyền Biển Đông như Việt Nam, hoặc là nước đóng vai trò điều phối giữa ASEAN với Trung Quốc như Singapore, Bắc Kinh đều tìm cách tác động. Một chuyên gia về Việt Nam là ông Carl Thayer trong một cuộc trả lời phỏng vấn mới đây cho biết, Trung Quốc đã gây sức ép đòi Việt Nam phải ngưng các hoạt động thăm dò dầu khí tại bãi cạn Tư Chính (Vanguard Bank) trên Biển Đông.
Theo The Diplomat, quan điểm đối chọi giữa Hà Nội và Bắc Kinh khiến một lúc nào đó sẽ xảy ra xung đột. Ông Thayer ghi nhận rằng căng thẳng có thể bùng lên nếu không được xử lý khéo léo. Việc Trung Quốc triển khai tàu chiến và máy bay trong khu vực có thể làm tăng khả năng đụng độ quân sự. Nhưng nhìn rộng hơn, đối với cộng đồng quốc tế, đây cũng là lời cảnh báo, rằng dù Bắc Kinh nói là muốn làm giảm căng thẳng về vấn đề Biển Đông, nhưng thực ra các hành động của họ có thể leo thang bất kỳ lúc nào.
Điều này phù hợp với mô hình hoạt động của Trung Quốc trên Biển Đông, mà tác giả bài báo gọi là "một sự hung hăng tăng dần", xen kẽ giữa thái độ hòa dịu với một loạt hoạt động chèn ép. Trong bối cảnh quan hệ Việt-Trung, có lẽ không thừa khi nhắc nhở, chỉ bảy tháng sau khi đưa ra một chiến lược mới ASEAN-Trung Quốc, là một phần của hoạt động khuyến dụ các nước Đông Nam Á, được chào đón nhiệt liệt, Bắc Kinh lại cho kéo giàn khoan Hải Dương Thạch Du 981 vào trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam vào mùa hè năm 2014. Cho dù hậu quả không quá trầm trọng, sự kiện này cũng khiến một lần nữa, những ai tìm kiếm sự bình yên tại Biển Đông, cần phải nghiêm túc suy ngẫm, vì an bình không thể nào duy trì được trước tham vọng vô bờ bến của Trung Quốc.
Ngược lại, tờ Hoàn Cầu Thời Báo sau khi răn đe Việt Nam, trong số ra ngày hôm qua 22/06/2017 lại giơ ra "cây gậy và củ cà rốt". Tờ báo nêu ra việc ông Phạm Trường Long hủy ngang chuyến đi, với lý do chính thức là bận sắp xếp công việc, và cả thông tin trên báo chí nước ngoài là do bất đồng về việc khai thác dầu khí trong khu vực mà Hoàn Cầu Thời Báo gọi là "tranh chấp" trên Biển Đông. Nhật báo tiếng Anh nổi tiếng hung hăng của đảng Cộng Sản Trung Quốc cũng ghi nhận, phía Việt Nam chưa chính thức lên tiếng về sự kiện này và nhận định, quan hệ Việt-Trung sẽ còn xáo động vì tranh chấp Biển Đông trong tương lai.
Theo Hoàn Cầu Thời Báo, từ khi tổng thống Duterte điều chỉnh lại chính sách của Philippines, tình hình ở Biển Đông đã hòa dịu hẳn, còn quan hệ Việt-Trung cũng có "đà tiến tích cực". Nhưng sự hòa hoãn trên Biển Đông "không làm hài lòng các thế lực bên ngoài như Hoa Kỳ và Nhật Bản, muốn biến Biển Đông thành nơi tranh giành địa chính trị", và hiện nay các nước này dành cho Hà Nội vị trí quan trọng hơn sau khi Manila thay đổi thái độ năm ngoái.
Cũng theo tờ báo này, sự "xúi giục" của Mỹ và Nhật có thể tạo cho các nước yêu sách Biển Đông ảo tưởng là Trung Quốc không thể trả đũa. Các nước trung bình và nhỏ thường tìm cách tồn tại bằng cách chơi trò đi dây giữa các cường quốc, "nhưng chiến thuật này không thể dùng để giải quyết các vấn đề nhạy cảm, nếu không sẽ phải đối mặt với rủi ro cao".
Nhắc lại luận điệu quen thuộc là tranh chấp chỉ có thể giải quyết song phương, tờ báo mở lời đường mật là hai nước nên tận dụng lợi thế có cùng hệ thống chính trị. Đồng thời Hoàn Cầu Thời Báo răn đe, "nếu có khiêu khích, công luận đôi bên đều không cho phép chính phủ nước mình lùi bước, có nghĩa là các biện pháp đối phó có thể được đưa ra bằng bất cứ giá nào" ; và "lịch sử cho thấy một sự đối đầu giữa hai nước xã hội chủ nghĩa có thể trở thành thảm họa vì cả hai bên đều có khả năng huy động quần chúng rộng rãi".
Tờ báo đe dọa tiếp, "Hoa Kỳ và Nhật Bản sẽ không hậu thuẫn Việt Nam bằng mọi giá" khi xảy ra khủng hoảng. "Hà Nội không nên nhầm tưởng là Bắc Kinh sẽ nhượng bộ" vì cần "giữ ổn định cho Đại hội Đảng Cộng Sản Trung Quốc lần thứ 19 sắp tới".
Tóm lại, như The Diplomat đã nhận định ở trên, Biển Đông sẽ chẳng bao giờ bình yên.
Thụy My
*******************
Biển Đông : Bắc Kinh khởi động dự án biên soạn dữ liệu về khu vực tranh chấp (RFI, 22/06/2017)
Các nhà nghiên cứu sẽ thu thập và biên soạn dữ liệu và tài liệu có giá trị thu được trong các chuyến thám hiểm của Trung Quốc tại Biển Đông, các hòn đảo và rạn san hô. Ông Long Lệ Quyên (Long Lijuan), viện phó Viện nghiên cứu Nam Hải Hải Dương, thuộc Viện Hàn Lâm Khoa Học Trung Quốc cho biết như trên.
Ảnh chụp từ trên không cho thấy công trình Trung Quốc xây dựng trên đá Subi, Trường Sa, ngày 21/04/2017. © Reuters
Hãng thông tấn nhà nước Tân Hoa Xã hôm nay 22/06/2017 cho biết dự án biên soạn dữ liệu về khu vực tranh chấp tại Biển Đông là một trong 14 chương trình điều tra nguồn tài nguyên được Bộ Khoa Học và Công Nghệ Trung Quốc chấp thuận trong năm nay.
Phân tích so sánh và nghiên cứu các dữ liệu sẽ cho phép hiểu rõ về các nguồn lực, môi trường và những thay đổi tại Biển Đông, các hòn đảo và rạn san hô. Tham gia dự án có 193 học giả của 10 viện nghiên cứu và các trường đại học chuyên về các lĩnh vực như sinh vật biển, sinh thái, nghề cá và địa chất. Các nhà thám hiểm đã nghỉ hưu được mời hỗ trợ chương trình để bảo đảm độ tin cậy và chính xác của các dữ liệu.
Trong khi đó, chiếc máy bay hải giám với khả năng hoạt động từ tầm trung đến tầm xa đầu tiên của Cục Hải Dương Quốc Gia Trung Quốc bắt đầu được đưa vào hoạt động hôm 19/06.
Theo tin hôm thứ Ba 20/06 của China Ocean News, B-5002 có sải cánh khoảng 30 mét, là máy bay hải giám Trung Quốc bay được xa nhất. Về lý thuyết, tầm bay của B-5002 có thể bao phủ khắp Biển Đông.
Theo báo cáo Cục Hải Dương Quốc Gia Trung Quốc, B-5002 sẽ làm nhiệm vụ giám sát trong nhiều lĩnh vực, như bảo vệ môi trường hàng hải, khai thác hải đảo, bảo vệ quyền lợi hàng hải cũng như nghiên cứu và cứu hộ hàng hải.
Máy bay này được trang bị một số phần cứng và phần mềm tin học hiện đại với tổng giá trị gần 14,6 triệu đô la.
Thùy Dương, Minh Anh
Tuần tra Biển Đông : Mỹ sẽ nói ít, làm nhiều (RFI, 20/06/2017)
Kể từ tháng 10/2015, Hải quân Mỹ có nhiều cuộc tuần tra hải quân để bảo vệ quyền tự do hàng hải (gọi tắt là FONOP) ở Biển Đông, chống lại tham vọng của Bắc Kinh độc chiếm vùng biển này. Bắc Kinh phản ứng dữ dội trước mỗi cuộc tuần tra áp sát một số đảo nhân tạo mà Trung Quốc bồi đắp và kiểm soát, vốn thường được đưa tin rộng rãi.
Chiến hạm Mỹ USS Dewey đi qua Biển Đông ngày 06/05/2017 - Kryzentia Weiermann/Courtesy U.S. Navy/Handout via REUTERS
Một số diễn biến gần đây cho thấy chính quyền Mỹ dưới thời tổng thống Donald Trump dường như đang điều chỉnh chính sách : nói ít hơn và làm nhiều hơn. Cụ thể là gia tăng các hoạt động tuần tra nhằm bình thường hóa sự hiện diện của Hải quân Mỹ trên toàn bộ vùng biển này, nhưng hạn chế quảng bá.
Theo Reuters, hôm 15/06/2017, chiếm hạm Mỹ USS Sterett đã ghé thăm cảng Trạm Giang, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc, căn cứ thuộc Hạm Đội Nam Hải, có nhiệm vụ kiểm soát Biển Đông. Phát biểu với báo giới trên chiếc tàu chiến này, tư lệnh Hạm Đội Thái Bình Dương Mỹ, đô đốc Scott Swift, đã hoan nghênh một diễn biến mới đây mà ông cho là "rất tích cực" trong chính sách Biển Đông của Washington : Đó là giảm thông tin, quảng bá về các hoạt động tuần tra tại Biển Đông.
Chuyến viếng thăm của tư lệnh Mỹ diễn ra chỉ ba tuần sau chuyến tuần tra FONOP của tàu chiến Mỹ USS Dewey trong phạm vi "12 hải lý" của Đá Vành Khăn (Mischief Reef), quần đảo Trường Sa. Tư lệnh Scott Swift đã từ chối trả lời các câu hỏi về các hoạt động của tàu USS Dewey.
Dưới thời Obama, các đợt tuần tra tại Biển Đông đã được quảng bá rộng rãi. Trang mạng chuyên về thời sự chính trị Châu Á The Diplomat nhấn mạnh đến việc nhiều tin tức rò rỉ ra ngoài trước ba cuộc tuần tra.
Về tương lai của các chiến dịch bảo vệ quyền tự do hàng hải, lãnh đạo Hạm đội Thái Bình Dương nhấn mạnh là các hoạt động tuần tra tại Biển Đông không những vẫn sẽ tiếp tục như chiến lược đã được vạch ra dưới thời tổng thống tiền nhiệm Obama, mà còn gia tăng về mức độ. Dự kiến Hải quân Mỹ sẽ hiện diện tại Biển Đông hơn 900 ngày, trong năm 2017, so với con số trung bình tổng cộng 600 đến 700 ngày/năm.
Về sự thay đổi nói trên, báo Anh Financial Times dẫn lời bà Bonnie Glaser, một chuyên gia về Trung Quốc tại Trung tâm Center for Strategic and International Studies, có trụ sở tại Washington. Theo chuyên gia này, việc Washington quảng bá rộng rãi về các cuộc tuần tra trong giai đoạn khởi đầu chiến dịch trong hai năm 2015 và 2016 một phần là để trấn an các đồng minh trong khu vực, trong khi đó, chiến dịch FONOP hiện nay đã trở thành một nhiệm vụ bình thường, không còn cần "thảo luận" nữa.
Chuyên gia về an ninh quốc tế cũng lưu ý là các cuộc tuần tra FONOP của Hoa Kỳ đã diễn ra từ nhiều thập kỷ nay, và không chỉ nhằm bảo vệ quyền tự do hàng hải tại Biển Đông, chống lại tham vọng bá quyền của Trung Quốc. Bài bình luận "Hải quân Mỹ duy trì hiện diện tại Biển Đông", trên The Diplomat, dẫn lại bản báo cáo thường niên của bộ Quốc Phòng Mỹ, theo đó FONOP là một chương trình bảo vệ luật pháp quốc tế trên biển trên phạm vi toàn cầu, chứ không phải chỉ nhắm riêng vào Trung Quốc. Riêng tại Biển Đông, hoạt động bảo vệ tự do hàng hải của Hải quân Mỹ là trên toàn khu vực, chứ không chỉ riêng tại một số đảo đá nhân tạo mà Trung Quốc đang nỗ lực quân sự hóa.
Việc điều chỉnh chính sách nói trên của Hoa Kỳ cho thấy Washington vừa kiên quyết trong chính sách bảo vệ tự do hàng hải ở Biển Đông, chống tham vọng độc chiếm của Bắc Kinh, nhưng cũng vừa duy trì quan hệ hữu nghị, hợp tác với Trung Quốc, bất chấp các căng thẳng chính trị. Chuyến công du Trung Quốc ba ngày của tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương là chuyến viếng thăm đầu tiên của một chiến hạm Hoa Kỳ tại Trung Quốc kể từ tháng 8/2016, và cũng là chuyến thăm đầu tiên dưới thời tổng thống Donald Trump.
Trọng Thành
********************
Sĩ quan ASEAN thị sát Biển Đông trên tàu chiến Nhật (RFI, 20/06/2017)
Các sĩ quan 10 quốc gia thuộc Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN) có chuyến thăm Biển Đông trên chiếc tàu chiến hiện đại nhất của Nhật Bản, tàu chở trực thăng Izumo. Đây là một dấu hiệu mới cho thấy Tokyo sẵn sàng đóng vai trò hậu thuẫn các nước ASEAN, đối trọng lại tham vọng của Bắc Kinh.
Tàu chở trực thăng Nhật Bản Izumo tại căn cứ Yokosuka, Kanagawa. (Ảnh ngày 06/12/2016) KAZUHIRO NOGI / AFP
Reuters dẫn nguồn tin từ bộ Quốc Phòng Nhật Bản cho hay, sĩ quan 10 nước ASEAN lên tàu Izumo khởi sự chuyến thăm Biển Đông từ Singapore, kể từ hôm qua, 19/06/2017. Một giới chức quốc phòng Nhật cho biết "đây là lần đầu tiên" Tokyo thực hiện một chuyến du hành như vậy. Song song với hoạt động này, một số đại diện quốc phòng các nước ASEAN có chuyến đi Nhật ba ngày, tham dự vào các hoạt động cứu nạn của Lực Lượng Phòng Vệ Nhật Bản.
Các sự kiện nói trên cho thấy mức độ hợp tác ngày càng mạnh mẽ hơn giữa Tokyo và các nước Đông Nam Á về mặt quốc phòng, vốn rất mờ nhạt trước đây. Nhật Bản tin tưởng ở vị trí thuận lợi hơn Hoa Kỳ, trong việc thu hút sự hợp tác của các nước Đông Nam Á, chống lại ảnh hưởng ngày càng gia tăng của Trung Quốc tại khu vực này.
Hồi tuần trước, Nhật Bản đã tổ chức một cuộc thảo luận về công nghệ quân sự với các đại diện của Thái Lan, Việt Nam, Philippines, Indonessia, Malaysia và Singapore.
Học giả Trung Quốc phản đối Nhật Bản hỗ trợ tuần duyên Việt Nam
Trước các hoạt động hợp tác gia tăng giữa Việt Nam với Nhật Bản và Hoa Kỳ, tại Trung Quốc có nhiều phản ứng bất đồng. Báo chí Châu Á hôm qua dẫn ý kiến của một học giả Trung Quốc, ông Li Kaisheng, viện sĩ Viện Hàn Lâm Khoa Học Xã Hội Trung Quốc, cho rằng khi hỗ trợ Việt Nam tăng cường lực lượng tuần duyên, Nhật Bản có ý đồ "kích động Việt Nam đối đầu với Trung Quốc" tại Biển Đông.
Trong chuyến công du Nhật Bản mới đây, thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc đã ký 43 thỏa thuận đầu tư với Nhật, với tổng trị giá 22 tỉ đô la. Hỗ trợ tuần duyên là một phần quan trọng trong hợp tác song phương. Tokyo cam kết trợ giúp 530 triệu đô la để giúp Việt Nam hiện đại hóa các tàu tuần duyên, cũng như tăng cường năng lực của lực lượng tuần duyên Việt Nam.
Trọng Thành
Các nhà hoạch định chính sách Mỹ nên thừa nhận rằng, hành vi của Trung Quốc trên Biển Đông dựa vào nhận thức của họ về khả năng phản ứng của Hoa Kỳ.
Financial Times, Anh quốc ngày 18/6 đưa tin, Hải quân Mỹ sẽ tiếp cận Biển Đông "ít ồn ào" hơn trong thời gian tới. Các hoạt động của Mỹ trên Biển Đông sẽ vẫn tiếp tục, nhưng không công khai gióng trống mở cờ [1].
Mỹ tiếp tục "tuần tra thầm lặng" ở Biển Đông
Phát biểu trong chuyến thăm Trung Quốc, Đô đốc Scott Swift, chỉ huy Hạm đội Thái Bình Dương, Hoa Kỳ, khẳng định chính sách "ít nói" về những nỗ lực thách thức yêu sách hàng hải quá mức của Trung Quốc :
"Tôi nghĩ đó là một bước tiến tích cực trong chính sách hiện nay. Đó là chúng tôi sẽ không nói về hoạt động tự do hàng hải ở Biển Đông"…
Mục tiêu cuối cùng trong chính sách của Mỹ ở Biển Đông là để chứng tỏ sức mạnh thông qua sự hiện diện. Tuy nhiên các hoạt động này không có khả năng ngăn cản Bắc Kinh trong tương lai gần.
"Tôi không nghĩ rằng ai cũng mong chờ một sự đảo ngược lớn. Điều này sẽ mất thời gian", Đô đốc Scott Swift nói.
Đô đốc Scott Swift, Tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương, ảnh : REUTERS/Paul Carsten.
Ông thăm Trung Quốc cùng với chiến hạm USS Sterett, đây là chuyến thăm đầu tiên của tàu chiến Hoa Kỳ đến Trung Quốc kể từ tháng 8/2016, sau khi vừa kết thúc một cuộc tập trận trên Biển Đông cùng lực lượng phòng vệ Nhật Bản [2].
Đô đốc Scott Swift từ chối bình luận về hoạt động tuần tra tự do hàng hải của tàu khu trục USS Dewey ngày 24/5 bên trong 12 hải lý bãi Vành Khăn, Trường Sa (Khánh Hòa, Việt Nam, hiện cấu trúc này bị Trung Quốc chiếm đóng và quân sự hóa trái phép).
Tiến sĩ Bonnie Glaser, một chuyên gia về Trung Quốc từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và quốc tế ở Washington cho biết :
Dưới thời Tổng thống Barack Obama, Mỹ đã bắt đầu công khai các hoạt động tuần tra tự do hàng hải, một phần là để trấn an các đồng minh trong khu vực.
Bà cho hay, sang thời Tổng thống Donald Trump, một quyết định đã được đưa ra là "không thảo luận công khai về các hoạt động tự do hàng hải trên Biển Đông".
Tiến sĩ Bonnie Glaser nói :
"Tuần tra tự do hàng hải được tiến hành trên toàn cầu trong nhiều thập kỷ. Họ không có ý định công bố nó"..
Kể từ năm 2013, Hoa Kỳ đã tiến hành trung bình 2 hoạt động tuần tra tự do hàng hải mỗi năm đối với các yêu sách của Trung Quốc.
Nhưng số ngày tàu Mỹ được sử dụng ở Biển Đông đã tăng lên 900 trong năm 2017, cao hơn mức trung bình từ 600 đến 700 ngày trong cả một thời kỳ dài.
Đô đốc Scott Swift cho rằng, chính sách tuần tra tự do hàng hải ở Biển Đông là "nhất quán giữa hai chính quyền", Barack Obama và Donald Trump [1].
Bình luận về chính sách của Hoa Kỳ trên Biển Đông trên tạp chí Foreign Affairs ngày 13/6/2017, cựu Phó Cố vấn An ninh quốc gia dưới thời Phó Tổng thống Joe Biden, học giả Ely Ratner đã có bài phân tích đáng chú ý :
"Làm thế nào để ngăn Trung Quốc bành trướng trên Biển Đông ?" [3].
Mỹ không chỉ rõ hậu quả của hoạt động bành trướng trên Biển Đông, Trung Quốc sẽ được đằng chân lân đằng đầu
Học giả Ely Ratner nhận định :
"Thời gian đang bị lãng phí trong việc ngăn chặn sự bành trướng của Trung Quốc.
Với chính sách hiện tại của Mỹ đang chao đảo, chính quyền của Tổng thống Donald Trump cần phải chắc chắn hơn.
Mỹ nên bổ sung cho các giải pháp ngoại giao bằng cách ngăn chặn, cảnh báo Trung Quốc rằng :
Nếu hoạt động bành trướng của họ còn tiếp diễn (trên Biển Đông), Hoa Kỳ sẽ từ bỏ lập trường trung lập trong vấn đề chủ quyền và trợ giúp các nước nhỏ bảo vệ mình.
Học giả Ely Ratner, cựu Phó Cố vấn An ninh quốc gia của ông Joe Biden, ảnh chụp màn hình từ Youtube.
Washington nên cho thấy rõ rằng, Mỹ có thể sống chung với bế tắc khó chịu ở Châu Á, nhưng không phải với quyền bá chủ của Trung Quốc.
Trung Quốc tuyên bố "chủ quyền không thể tranh cãi" với cả vùng biển rộng lớn bên trong đường 9 đoạn, choán hầu hết diện tích Biển Đông, dọc theo bờ biển các nước trong khu vực.
Mặc dù từ lâu Trung Quốc thiếu sức mạnh quân sự để thực hiện tuyên bố này, nhưng điều đó đang thay đổi nhanh chóng.
Cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008 và các cơn bão kinh tế càn quét phương Tây đã thuyết phục Bắc Kinh rằng, thời cơ đã chín muồi để họ bành trướng sức mạnh.
Kể từ đó, Trung Quốc đã thực hiện một loạt hoạt động nhằm kiểm soát Biển Đông :
Năm 2009, họ quấy rối tàu tuần dương Impeccable của Hoa Kỳ khi nó đang hoạt động thường xuyên trong khu vực.
Năm 2011, tàu hải giám Trung Quốc đã (xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa hợp pháp của Việt Nam) cắt cáp một con tàu thăm dò dầu khí của Việt Nam.
Năm 2012, hải quân và hải giám Trung Quốc đã chiếm quyền kiểm soát, phong tỏa bãi cạn Scarborough từ tay Philippines.
Năm 2013, Trung Quốc phái tàu tuần tra có vũ trang tiến vào vùng đặc quyền kinh tế Indonesia ở quần đảo Natuna để "cứu" ngư dân Trung Quốc bị lực lượng chức năng nước sở tại bắt do đánh cá trái phép.
Đầu năm 2014, Trung Quốc đã bắt đầu nước cờ táo bạo, nạo vét và bồi đắp đảo nhân tạo trên 7 cấu trúc họ chiếm đóng (bất hợp pháp) ở Trường Sa (Khánh Hòa, Việt Nam).
Chỉ trong 18 tháng, Trung Quốc đã bồi lấp được 3000 mẫu Anh.
Mặc dù tháng 9/2015, ông Tập Cận Bình công khai cam kết Trung Quốc sẽ không quân sự hóa Biển Đông, cuối cùng họ đã nhanh chóng biến 7 đảo nhân tạo thành các căn cứ quân sự hiện đại.
Chúng bao gồm 3 sân bay, cầu cảng và hệ thống vũ khí phòng không, vũ khí chống ngầm.
Trong tương lai gần, nếu Trung Quốc thành công trong các nỗ lực này, họ sẽ sẵn sàng thiết lập một vùng ảnh hưởng khổng lồ ở phía Nam.
Điều này sẽ khiến các nước khác trong khu vực không còn lựa chọn nào khác ngoài việc phải theo ý chí phương Bắc.
Việc này sẽ làm hỏng các liên minh và quan hệ đối tác của Hoa Kỳ, đe dọa khả năng tiếp cận thị trường và các nguồn lực khác trong khu vực của Mỹ.
Chắc chắn nó cũng hạn chế khả năng của Mỹ về sức mạnh quân sự và ảnh hưởng chính trị ở Châu Á"..
Không thể trông chờ Trung Quốc tự giác tuân thủ luật pháp quốc tế ở Biển Đông
Theo học giả Ely Ratner :
Mặc dù có lợi ích lớn, nhưng Mỹ đã không thể ngăn chặn sự leo thang của Trung Quốc trên Biển Đông.
Washington đã tin rằng, khi Trung Quốc phát triển mạnh hơn và hội nhập sâu hơn vào thế giới, tự nhiên họ sẽ chấp nhận các chuẩn mực và quy tắc quốc tế.
Hoa Kỳ đã nỗ lực giảm bớt sự cạnh tranh của các cuộc đối đầu.
Khi còn là Ngoại trưởng, bà Hillary Clinton đã nói về sự cần thiết phải có câu trả lời mới cho câu hỏi, làm sao tránh được "cái bẫy Thucydides" giữa một siêu cường hiện thời với một cường quốc đang lên.
Cách tiếp cận này đã có những thành công nhất định, ví dụ như Hiệp định chống biến đổi khí hậu Paris, thỏa thuận vấn đề hạt nhân của Iran.
Trong khi đó các quan chức Mỹ - Trung đã liên hệ thường xuyên để giảm thiểu nguy cơ một cuộc khủng hoảng lớn có thể dẫn đến xung đột, đối đầu.
Áp dụng bài học này cho Biển Đông, chính quyền Barack Obama đã gây áp lực lên tất cả các bên yêu sách để giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế.
Để ngăn Trung Quốc sử dụng vũ lực, Hoa Kỳ đă tăng cường sự hiện diện quân sự của mình trong khu vực, đồng thời củng cố liên minh và quan hệ đối tác trong chiến lược tái cân bằng sang Châu Á.
Mặc dù Bắc Kinh hiếm khi ghi nhận điều này, Hoa Kỳ đã quan tâm đến việc phái tàu chiến tiến hành các hoạt động tự do hàng hải với khu vực nhiều nước tuyên bố chứ không riêng Trung Quốc.
Chiến lược này đã giúp Mỹ tránh được những cuộc khủng hoảng lớn, nhưng nó lại không thể ngăn được sự bành trướng của Trung Quốc trên Biển Đông.
Năm 2015 Tổng thống Mỹ Barack Obama tuyên bố trong cuộc họp báo chung với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình :
"Hoa Kỳ hoan nghênh sự trỗi dậy của một Trung Quốc hòa bình, ổn định, thịnh vượng và có trách nhiệm trong các vấn đề toàn cầu"..
Tuy nhiên Washington chưa từng nói rõ Mỹ sẽ làm gì nếu Bắc Kinh thất bại trong việc đạt được tiêu chuẩn ấy.
Hoa Kỳ muốn tránh mâu thuẫn, ngay cả khi Trung Quốc ngày càng leo thang thách thức luật pháp quốc tế ở Biển Đông.
Theo bản năng, Washington thực hiện các biện pháp để giảm căng thẳng.
Còn Bắc Kinh cứ thế được đằng chân thì lân đằng đầu.
Đây sẽ là một chiến lược hợp lý, nếu tránh chiến tranh là thách thức duy nhất gây ra bởi sự trỗi dậy của Trung Quốc.
Nhưng thực tế không phải như vậy.
Sức mạnh quân sự Hoa Kỳ và các liên minh của Mỹ tiếp tục ngăn Trung Quốc bắt đầu một cuộc đối đầu với Mỹ, nhưng nó lại không thể hạn chế phạm vi ảnh hưởng của Trung Quốc.
Chính sự lo ngại rủi ro từ phía Hoa Kỳ đã giúp Trung Quốc tiến tới toàn quyền kiểm soát Biển Đông.
Các nhà hoạch định chính sách Mỹ nên thừa nhận rằng, hành vi của Trung Quốc trên Biển Đông dựa vào nhận thức của họ về khả năng phản ứng của Hoa Kỳ.
Mỹ thiếu phản khảng đã khiến Bắc Kinh kết luận rằng, Hoa Kỳ sẽ không dám hy sinh quan hệ của họ với Trung Quốc chỉ vì Biển Đông.
Kết quả là mối đe dọa lớn nhất đối với nước Mỹ ngày nay ở Châu Á là quyền bá chủ của Trung Quốc, chứ không phải là cạnh tranh quyền lực.
Vai trò lãnh đạo của Mỹ trong khu vực nhiều khả năng sẽ yếu đi.
Tin tốt là, mặc dù Trung Quốc đã có những bước tiến lớn trong việc kiểm soát hoàn toàn Biển Đông, nhưng họ vẫn chưa làm được"..
Học giả Ely Ratner đề xuất giải pháp chống bành trướng, độc chiếm Biển Đông
"Để hoàn thành mục tiêu này, Trung Quốc phải xây thêm đảo nhân tạo, đặc biệt là ở Scarborough.
Sau đó họ sẽ phải phát triển khả năng chống tiếp cận / chống xâm nhập từ trên biển và trên không, bằng cách triển khai hàng loạt vũ khí tiên tiến như chiến đấu cơ, tên lửa hành trình đánh chặn tên lửa, hệ thống phòng không tầm xa.
Trước đây Hoa Kỳ đã tìm cách ngăn chặn Trung Quốc thực hiện các bước đi như vậy.
Những năm gần đây, Washington đã khuyến khích Bắc Kinh và các bên yêu sách khác áp dụng 3 không ở Biển Đông :
Không bồi lấp mới, không xây dựng cơ sở hạ tầng mới và không quân sự hóa các cơ sở hiện có.
Nhưng Mỹ lại chưa bao giờ giải thích hậu quả của việc thách thức những yêu cầu này. Nhiều lần Mỹ và ASEAN, G-7 hay EU lên án các hoạt động của Trung Quốc.
Nhưng sau mỗi lần lên án, Bắc Kinh lại bỏ ngoài tai, trong khi các nước này không thể lúc nào cũng nhấn mạnh chuyện quân sự hóa.
Phán quyết Trọng tài 12/7/2016 bác bỏ hầu hết yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông vì nó bất hợp pháp theo luật quốc tế.
Hoa Kỳ và các nước kêu gọi Trung Quốc tuân thủ Phán quyết Trọng tài, nhưng không thực hiện bất kỳ bước đi nào để thực thi nó.
Vì vậy Trung Quốc chỉ đơn giản là "nhún vai" bỏ qua, tiếp tục củng cố, quân sự hóa các đảo nhân tạo.
Mặc dù Mỹ tiếp tục các hoạt động mạnh mẽ trong khu vực thông qua tập trận, tuần tra quân sự, nhưng vẫn không nói rõ với Trung Quốc về những gì họ muốn thể hiện cũng như giải thích chính xác, nước Mỹ định làm gì.
Chính bởi lý do ấy, ý tưởng của Tổng thống Donald Trump về việc khôi phục chiến lược "hòa bình qua sức mạnh" của Tổng thống Ronald Reagan bằng cách tăng cường quân đội Hoa Kỳ chưa bao giờ khiến Bắc Kinh lo ngại.
Trung Quốc cũng tin rằng, Hoa Kỳ sẽ chỉ áp đặt những cái giá nho nhỏ cho những hành động sai trái của Trung Quốc mà thôi.
Cho dù Mỹ có bao nhiêu tàu chiến, máy bay và vũ khí hạt nhân, tính toán ấy sẽ không thay đổi.
Hoa Kỳ cần đưa ra một cảnh báo rõ ràng rằng :
Nếu Trung Quốc tiếp tục xây dựng đảo nhân tạo hoặc đặt các vũ khí trang bị quân sự hạng nặng, như tên lửa tầm xa hay máy bay chiến đấu lên những đảo nhân tạo đã có, Mỹ sẽ thay đổi cơ bản chính sách với Biển Đông.
Thay vì trung lập, Hoa Kỳ sẽ ngừng kêu gọi kiềm chế, ngược lại sẽ tăng cường các nỗ lực để giúp các nước trong khu vực nâng cao khả năng tự vệ, chống lại sức ép từ Trung Quốc.
Trong trường hợp này Hoa Kỳ sẽ làm việc với các nước khác có yêu sách để thu hồi vùng lãnh thổ bị (Trung Quốc) chiếm đóng và củng cố các căn cứ của họ.
Mỹ cũng sẽ tiến hành các cuộc tập trận chung với quân đội các nước này, bán cho họ loại vũ khí có khả năng phản công với giá cả phải chăng, để chống lại sức ép quân sự của Trung Quốc trong khu vực.
Những vũ khí này có thể bao gồm máy bay trực thăng giám sát, ngư lôi, tên lửa đất đối hạm, tàu đổ bộ tấn công nhanh và hệ thống phòng không di động.
Chiếc tàu tuần tra đã qua sử dụng Mỹ vừa bàn giao cho Cảnh sát biển Việt Nam. Ảnh : usni.org.
Một chương trình như thế này sẽ làm cho những nỗ lực của Trung Quốc nhằm thống trị vùng biển, vùng trời quốc tế sẽ có nhiều rủi ro hơn với Bắc Kinh.
Hoa Kỳ sẽ không đặt mục tiêu tích lũy đủ lực lượng tập thể để đánh bại quân đội Trung Quốc hay kiểm soát một vùng biển lớn.
Thay vào đó là mục tiêu làm cho các đối tác trong khu vực đủ khả năng từ chối Trung Quốc tiếp cận các tuyến đường thủy quan trọng dọc theo bờ biển của họ.
Bắc Kinh sẽ không thỏa hiệp cho đến khi nào họ đạt được điều họ muốn.
Hoa Kỳ nên tìm kiếm sự giúp đỡ từ các đồng minh và đối tác đã có quan hệ chặt chẽ.
Nhật Bản có thể là một lựa chọn có giá trị, vì nước này đã xem Trung Quốc là một mối đe dọa và Nhật đã hợp tác chặt chẽ với một số nước ven Biển Đông, đồng thời thúc đẩy các biện pháp phòng vệ chống bành trướng trên biển Hoa Đông.
Trong khi đó Australia có quan hệ gần gũi với Indonesia và Malaysia hơn so với Hoa Kỳ, Ấn Độ có quan hệ gần gũi với Việt Nam hơn.
Australia và Ấn Độ có thể cung cấp cho các nước này sự trợ giúp đáng kể về quân sự, hơn là Washington.
Nếu Bắc Kinh vẫn từ chối thay đổi lộ trình, Washington nên đàm phán các hiệp định mới với các đối tác trong khu vực, để cho phép Hoa Kỳ và các lực lượng thân thiện khác thường xuyên thăm viếng một số căn cứ.
Trong một số trường hợp, quân đội Hoa Kỳ đàm phán để được đóng quân vĩnh viễn trên các căn cứ của họ ở Biển Đông.
Mỹ cần cân nhắc việc tiếp cận đảo Ba Bình hiện do Đài Loan chiếm đóng, đảo Thị Tứ do Philippines chiếm đóng hoặc đảo Trường Sa mà Việt Nam đang kiểm soát.
Đây là 3 hòn đảo tự nhiên lớn ở Trường Sa.
Ngoài việc giúp quân đội Hoa Kỳ và đối tác thường xuyên huấn luyện cùng nhau, các lực lượng đóng trên các đảo này sẽ tạo ra các ngòi nổ mới với Trung Quốc, làm tăng nguy cơ liên quan đến khả năng cưỡng chế quân sự.
Việc này sẽ đưa Bắc Kinh trở lại với một sự lựa chọn khốc liệt :
Tiếp tục quân sự hóa Biển Đông và chống lại các nước có nền tảng quân sự ngày càng tiên tiến do Hoa Kỳ hậu thuẫn, hay từ bỏ kế hoạch thay đổi hiện trạng và làm việc nghiêm túc để tìm ra một giải pháp ngoại giao.
Để chiến lược này thành công, các nước trong khu vực sẽ cần đầu tư nhiều hơn cho quân đội và hợp tác chặt chẽ hơn với Hoa Kỳ.
Lễ thượng cờ tàu ngầm 185 Khánh Hòa tại cảng Cam Ranh ngày 1/8/2015, đây là chiếc thứ 4 trong 6 tàu ngầm Kilo Việt Nam mua của Nga. Ảnh : Tân Hoa Xã.
Việt Nam đã mua một đội tàu ngầm đắt tiền từ Nga, Đài Loan gần đây công bố kế hoạch phát triển tàu ngầm của riêng mình.
Indonesia đã tăng cường các cuộc tập trận ở quần đảo Natuna giàu tài nguyên, và Philppines không hủy bỏ kế hoạch cho phép máy bay, tàu chiến Mỹ truy cập các căn cứ, bất chấp những tuyên bố của Tổng thống Rodrigo Duterte.
Nhưng vẫn còn những rào cản đáng kể phía trước, khi nhiều quốc gia trong khu vực sợ rằng Trung Quốc sẽ trả đũa nếu họ trở thành đối tác của Hoa Kỳ.
Sau khi Tổng thống Donald Trump rút Mỹ khỏi TPP, các nước Đông Nam Á ngày càng tin rằng Trung Quốc sẽ thống trị trật tự kinh tế khu vực. Thậm chí nhiều người đang quan tâm đến viễn cảnh đó.
Nhận thức này sẽ khiến các nước lo ngại, không muốn tham gia các hoạt động quân sự với Hoa Kỳ vì lo bị Trung Quốc trả thù.
Cách duy nhất để Washington ngăn chặn xu hướng nguy hiểm này là đưa ra một giải pháp khả thi giúp các nước không bị phụ thuộc vào Trung Quốc về kinh tế.
Điều này có nghĩa là Mỹ có thể phải đưa ra một phiên bản khác của TPP hoặc đề xuất sáng kiến mới về thương mại, đầu tư trong khu vực.
Hoa Kỳ không thể tay không bắt giặc.
Washington cũng nên làm nhiều hơn để hỗ trợ nội bộ các nước có yêu sách trên Biển Đông bằng cách phổ biến rộng rãi thông tin về hoạt động của Trung Quốc trên biển.
Hiện tại các nhà báo và các chuyên gia quốc phòng phải dựa vào hình ảnh vệ tinh thương mại lẻ tẻ và không đầy đủ để tìm hiểu hết các hành động của Trung Quốc.
Chính phủ Hoa Kỳ nên bổ sung những báo cáo và hình ảnh thường niên về triển khai vũ khí của Trung Quốc, cũng như các tàu hải quân, tàu tuần tra, tàu cá Trung Quốc do chính phủ hậu thuẫn, hoạt động bất hợp pháp trong vùng đặc quyền kinh tế, lãnh hải của các nước khác.
Các nước trong khu vực sẽ có nhiều khả năng hợp tác với Washington nếu họ có thể tin tưởng vào Hoa Kỳ để duy trì luật pháp quốc tế.
Để đạt được mục đích đó, hải quân Mỹ nên thường xuyên tuần tra tự do hàng hải trên Biển Đông, chứ không phải chỉ khi nào Washington muốn ghi bàn về ngoại giao.
Những người chỉ trích giải pháp ngăn cản bành trướng bằng sức mạnh sẽ lập luận rằng, điều này sẽ chỉ kích thích Trung Quốc tăng gấp đôi tốc độ quân sự hóa.
Nhưng trong vài năm gần đây, Hoa Kỳ đã chứng minh rằng, bằng cách truyền đạt những hậu quả "đáng tin cậy", họ có thể làm thay đổi hành vi của Trung Quốc.
Năm 2015 khi chính quyền Obama đe dọa áp đặt các biện pháp trừng phạt để đáp trả hoạt động trộm cắp bí mật thương mại Hoa Kỳ mà chính phủ Trung Quốc bảo vệ, Bắc Kinh đã nhanh chóng kiềm chế các hoạt động của họ trên không gian mạng.
Trong những tháng cuối trước lúc ông Barack Obama rời Nhà Trắng, Bắc Kinh lại bắt đầu kiềm chế các doanh nghiệp nước này làm ăn bất hợp pháp với Triều Tiên sau khi Washington cảnh báo sẽ áp dụng biện pháp trừng phạt tài chính với các công ty Trung Quốc trốn tránh các lệnh trừng phạt chống Bình Nhưỡng.
Hơn nữa sự thúc đẩy mạnh mẽ của Hoa Kỳ không giống như một số người khẳng định, rằng nó có thể làm dấy lên xu thế diều hâu trong lãnh đạo Trung Quốc.
Trên thực tế, những người ủng hộ quân sự hóa Biển Đông ở Bắc Kinh phần nhiều là bởi họ nhận định Hoa Kỳ không công bằng, chứ không phải hiếu chiến.
Cơ hội thực sự duy nhất cho một giải pháp hòa bình với Biển Đông là ngăn chặn đà bành trướng của Trung Quốc. Bắc Kinh sẽ không chịu thỏa hiệp, chừng nào họ vẫn thấy có thể lấn tới.
Và trong trường hợp Trung Quốc không từ bỏ đường lối bành trướng, Hoa Kỳ có thể "sống chung với Biển Đông được quân sự hóa mạnh mẽ hơn", miễn là cán cân lực lượng không bị nghiêng quá nhiều về phía Trung Quốc.
Đảm bảo rằng các nước trong khu vực có thể đóng góp vào việc ngăn chặn sự xâm lược, bành trướng của Trung Quốc sẽ tạo ra sự ổn định, hơn là chỉ trông chờ vào thiện chí của Trung Quốc, hay một mình quân đội Hoa Kỳ "canh giữ cho hòa bình".
Phải thừa nhận rằng, với rất nhiều lực lượng vũ trang hoạt động trong một môi trường căng thẳng như vậy, các nước cần phải xây dựng các cơ chế mới để quản lý khủng hoảng, tránh leo thang không lường trước được.
Cuối cùng, một số nhà phê bình về chiến lược mạnh mẽ hơn của Mỹ ở Biển Đông đã tuyên bố rằng, Biển Đông đơn giản là không đáng để gây rắc rối, vì phạm vi cảnh hưởng của Trung Quốc có thể trở nên lành tính.
Nhưng sự sẵn sàng sử dụng áp lực kinh tế và quân sự của Bắc Kinh phục vụ các mục đích chính trị đã ngày một trở nên mạo hiểm, phiêu lưu hơn"... [3].
Cá nhân người viết cho rằng, những bình luận của học giả Ely Ratner rất có giá trị tham khảo để các bên liên quan ở Biển Đông tính tới, trong trường hợp cây muốn lặng mà gió chẳng đừng.
Tuy nhiên ở thời điểm hiện tại, những diễn biến về cục diện Biển Đông cho thấy đề xuất của ông Ely Ratner ít có khả năng xảy ra trong thực tế, cho dù có thể đó là mong muốn của nhiều người.
Những phân tích, nhận định và đề xuất của học giả Ely Ratner không đại diện cho quan điểm chính thức của chính phủ Hoa Kỳ, mà đó là quan điểm cá nhân nhà nghiên cứu.
Chúng tôi dẫn lại bình luận này của ông với mong muốn cung cấp thêm cho quý bạn đọc và các nhà hoạch định chính sách có thêm thông tin, đánh giá từ một học giả Hoa Kỳ nghiên cứu sâu về Biển Đông, cũng như đánh giá của ông về chính sách của Hoa Kỳ, Trung Quốc.
Ngoài ra chúng tôi không bình luận gì thêm về các nhận định, đề xuất của học giả Ely Ratner, bởi bản thân nó là một quan điểm cá nhân và cũng khá bao quát vấn đề.
Hồng Thủy
Nguồn : GDVN, 19/06/2017
Tài liệu tham khảo :
[1] https://www.ft.com/content/6c82d116-5243-11e7-bfb8-997009366969
[2] http://uk.reuters.com/article/uk-china-usa-defense-idUKKBN1961GT
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/2017-06-13/course-correction
Bắc Kinh đạt được một đỉnh cao mới trong việc kiểm soát Biển Đông có nhiều tranh chấp sau khi trấn an các đối thủ, đẩy Washington ra xa và xây các đảo nhân tạo để thiết lập cơ sở quân sự.
Tàu Hải quân Hoa Kỳ USS Dewey tuần tra Biển Đông
Theo một báo cáo của Lầu Năm Góc hôm 6/6, Trung Quốc sẽ có thể bố trí ba trung đoàn máy bay chiến đấu trên các đảo mà họ đã xây lắp trên biển Đông. Theo dự báo của nhóm chuyên gia vào tháng 3, ước tính Trung Quốc sẽ sử dụng khoảng 3.200 mẫu Anh (tức khoảng 1.294 hecta) diện tích đất trong vùng biển rộng 3,5 triệu km vuông, chủ yếu phục vụ cho mục đích lắp ráp thiết bị quân sự,
Tập trận quân sự chung với Nga
Trong một dấu hiệu khác của nỗ lực tăng cường kiểm soát hàng hải, Tân Hoa Xã của Bắc Kinh hôm Chủ nhật cho biết một tàu khu trục Trung Quốc đã tham gia cùng các tàu Nga trong giai đoạn một của cuộc tập trận chung "đa dạng " và "kéo dài" bắt đầu ở khu vực Biển Đông. Nga có các lực lượng vũ trang mạnh thứ nhì thế giới và Trung Quốc mạnh thứ ba.
Ông Collin Koh, nhà nghiên cứu về an ninh hàng hải tại Đại học Công nghệ Nanyang, Singapore cho hay : "Tôi nghĩ có một điều không cần nói ra nhưng ai cũng biết rằng không có cách nào ngăn chặn được Trung Quốc. Tôi nghĩ một thực tế là ngoài Hoa Kỳ, Trung Quốc có một vị trí thống trị trong khu vực."
Kiểm soát "đường chín đoạn"
Uy thế của Trung Quốc nổi lên trên Biển Đông, khu vực có năm nước khác cũng tuyên bố chủ quyền, xảy ra sau một năm theo đuổi chính sách ngoại giao không ràng buộc với các nước trong khu vực, và sau một thập niên san lắp tất cả 500 đảo nhỏ để hỗ trợ cho việc xây dựng cơ sở hạ tầng quân sự.
Theo ông Gregory Poling, Giám đốc Sáng kiến minh bạch Hàng hải Châu Á của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế - CSIC, Trung Quốc cuối cùng sẽ quyết định điều gì sẽ xảy ra trong tuyên bố chủ quyền "đường chín đoạn", chiếm hơn 90% diện tích Biển Đông. Bắc Kinh trích dẫn các chứng cứ lịch sử để biện minh cho các tuyên bố chủ quyền.
Các quốc gia khác như Brunei, Malaysia, Đài Loan, Việt Nam và Philippines đều có tuyên bố các phần chồng lấn trong "đường chín đoạn" này. Tất cả các nước này đều đánh giá khu vực biển Đông giàu hải sản, nhiên liệu hóa thạch và là các tuyến đường biển quan trọng.
Trung Quốc kiểm soát toàn bộ
Ông Poling nói : "Tôi nghĩ rằng Trung Quốc có mục mở rộng chiếc ô bao trùm toàn bộ đường chín đoạn, để họ quản lý hiệu quả tất cả các khu vực mà Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền, bao gồm tất cả các vùng biển và không gian mà họ tuyên bố chủ quyền lịch sử."
Ông Poling nói : "Vì vậy, điều này có nghĩa là nếu quý vị là ngư dân hoặc tàu tuần duyên hoặc tàu thăm dò dầu khí vùng Đông Nam Á, quý vị không thể hoạt động trừ khi Trung Quốc cho phép."
Du khách Trung Quốc tại Việt Nam
Ngoại giao kiểu Trung Quốc
Giới Lãnh đạo Cộng sản của Trung Quốc đã tăng cường các cuộc đối thoại trực tiếp với các nước Đông Nam Á có khả năng quân sự yếu kém hơn, sau khi một trọng tài quốc tế ra phán quyết vào tháng 7 năm ngoái, chống lại bằng chứng pháp lý đối với các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc. Các nhà phân tích nói rằng Bắc Kinh cung cấp viện trợ cho các nước và đổi lại họ phải im lặng không phản đối sự mở rộng quân sự trên biển của Trung Quốc.
Năm ngoái, Trung Quốc đã cung cấp một khoản viện trợ và đầu tư trị giá 24 tỷ đôla cho Philippines. Trung Quốc cũng đã hỗ trợ ngành du lịch của Việt Nam bằng cách đưa du khách vào nước này trong khi tìm cách thảo luận về hợp tác hàng hải. Malaysia xem Trung Quốc là nhà đầu tư hàng đầu và là đối tác thương mại lớn.
Mỹ rút lui khỏi Biển Đông
Các nước Đông Nam Á như Việt Nam và Philippines từng xem Mỹ như một đối trọng chống lại Trung Quốc. Nhưng hiện nay, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump muốn Trung Quốc giúp ngăn chặn các chương trình hạt nhân và tên lửa của Bắc Triều Tiên.
Ông Sean King, phó chủ tịch cao cấp của Viện tư vấn chính trị Park Strategies có trụ sở New York cho biết :
"Không có sự phối hợp giữa các nước chống lại tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ; và Việt Nam là nước duy nhất trong số này chắc chắn cảm thấy bị bỏ rơi sau khi Mỹ rút khỏi Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương – hay còn gọi là TPP. Do dó chắc chắn Việt Nam sẽ đặt nghi vấn là thực sự cam kết của Mỹ trong khu vực sẽ như thế nào."
Ông Trump đã rút Mỹ khỏi TPP vào tháng 1, cho rằng hiệp định thương mại giữa 12 quốc gia thành viên này không tốt cho Mỹ.
Tuy nhiên, trong tháng này, các quan chức Mỹ đã gợi ý rằng họ sẽ có một chính sách cứng rắn hơn đối với việc Trung Quốc bành trướng lãnh hải.
Vào tháng 5, Hải quân Hoa Kỳ đã cử tàu tuần tra hoạt động "tự do hàng hải" ở Biển Đông, mặc dù bị Bắc Kinh phản đối.
Theo trang web của Bộ Quốc phòng Mỹ, Bộ trưởng Quốc phòng Jim Mattis phát biểu trước hội nghị Quốc phòng châu Á hồi đầu tháng này rằng : "Tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc đối với Biển Đông cần phải được giải quyết một cách hòa bình và thông qua đàm phán, chứ không phải bằng cách xây dựng các đảo và đặt vũ khí lên trên đó."
Ông Andrew Yang, Tổng thư ký của Hội đồng Nghiên cứu Chính sách Cao cấp về các vấn đề Trung Quốc tại Đài Loan cho biết "sự thận trọng" hiện nay trong vấn đề hợp tác Trung-Mỹ, cùng với sự hiện diện vai trò quân sự của Mỹ ở Biển Đông, sẽ giúp ngăn chặn Trung Quốc ít hung hăng hơn đối với các quốc gia khác.
Ralph Jennings
Nguồn : VOA, 19/06/2017
Bộ Ngoại giao Việt Nam mới lên tiếng như vậy sau khi Bộ Quốc phòng Mỹ ra báo cáo nói rằng Bắc Kinh sắp hoàn tất việc quân sự hóa các đảo nhân tạo ở Biển Đông.
Một hòn đảo nhân tạo của Trung Quốc trên Biển Đông.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng hôm 15/6 nhắc lại rằng "Việt Nam có đầy đủ căn cứ pháp lý và bằng chứng lịch sử để khẳng định chủ quyền đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa".
Bà nói tiếp rằng "mọi việc làm của nước ngoài tại khu vực hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa mà không có sự cho phép của Việt Nam là hoàn toàn bất hợp pháp và không thể làm thay đổi thực tế là Việt Nam có chủ quyền đối với hai quần đảo này".
Phản ứng của nữ phát ngôn viên này được đưa ra sau khi Bộ Quốc phòng Mỹ đầu tháng này công bố một phúc trình trong đó nói rằng tính đến cuối năm 2016, Bắc Kinh đã xây dựng đến 24 nhà chứa máy bay cùng nhiều công sự trên các thực thể tranh chấp với nhiều nước, trong đó có Việt Nam, là Bãi đá Chữ Thập, Đá Subi và Đá Vành Khăn, theo AP.
Lầu Năm Góc cũng nhận định rằng Bắc Kinh có khả năng triển khai nhiều máy bay chiến đấu tới các đảo nhân tạo mà nước này xây dựng ở quần đảo Trường Sa.
Về nhận định trên, bà Hằng nói : "Chúng tôi cho rằng là một quốc gia lớn ở khu vực và trên thế giới, Trung Quốc cần hành động trách nhiệm và mang tính xây dựng trong việc duy trì hòa bình, ổn định ở khu vực cũng như ở Biển Đông trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế".
Chính quyền Bắc Kinh chưa lên tiếng phản ứng trước các phát biểu của nữ phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Việt Nam.
********************
Việt Nam phản đối Trung Quốc xây dựng phi pháp tại Biển Đông (RFI, 16/06/2017)
Tiếp theo báo cáo của Bộ quốc phòng Mỹ cho biết Trung Quốc đang hoàn tất tiến trình quân sự hóa Biển Đông, chính quyền Việt Nam, lên án Bắc Kinh xây dựng trái phép trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, thuộc chủ quyền của Việt Nam.
Ảnh vệ tinh của CSIS cho thấy công trình Trung Quốc xây dựng trên đá Chữ Thập. Ảnh công bố ngày 22/02/2017. @csis/amti
Theo tin từ Bộ Ngoại giao Việt Nam, trong cuộc họp báo thường kỳ ngày 15/06/2017, khi được hỏi về nội dung bản báo cáo của Lầu Năm Góc về mối đe dọa quân sự của Trung Quốc ở Biển Đông, phát ngôn viên Lê Thị Thu Hằng khẳng định Trung Quốc là nước ngoài, xây dựng bất hợp pháp, vi phạm chủ quyền của Việt Nam ở vùng biển chiến lược này.
Thông cáo báo chí của Bộ Ngoại giao Việt Nam ghi rõ :
"Việt Nam có đầy đủ căn cứ pháp lý và bằng chứng lịch sử để khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
Mọi việc làm của nước ngoài tại khu vực hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa mà không có sự cho phép của Việt Nam là hoàn toàn bất hợp pháp và không thể làm thay đổi thực tế là Việt Nam có chủ quyền đối với hai quần đảo này.
Trung Quốc cần hành động trách nhiệm và mang tính xây dựng trong việc duy trì hòa bình, ổn định ở khu vực cũng như ở Biển Đông trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế".
Vào ngày 06/06/2017, trong bản báo cáo gửi Quốc hội Mỹ, Bộ quốc phòng Hoa Kỳ cho biết Trung Quốc đang tập trung xây dựng ba tiền đồn ở các đảo đá ngầm Chữ Thập, Subi và Vành Khăn, sau khi đã hoàn tất các công trình tại bốn đảo nhỏ hơn.
Các cơ sở mới này, với phi trường quân sự có khả năng đồn trú cho ba trung đoàn không quân, làm thay đổi nguyên trạng Biển Đông và cho phép Trung Quốc kiểm sóat khu vực.
Ngày 14/06, trong buổi điều trần tại Thượng Viện, đến lượt ngoại trưởng Rex Tillerson cảnh báo nguy cơ xảy ra xung đột với Trung Quốc trong vùng Thái Bình Dương vì những đảo nhân tạo và cơ sở quân sự của Bắc Kinh ở Hoàng sa và Trường Sa đang "gây mất ổn định" trong khu vực.
Tú Anh
**********************
Phiên xử kín nghi phạm Đoàn Thị Hương (RFA, 16/06/2017)
Các luật sư bào chữa cho hai phụ nữ bị cáo buộc đã giết hại ông Kim Jong-nam, anh trai lãnh tụ Bắc Hàn Kim Jong-un, vừa nhận được những tài liệu quan trọng bao gồm báo cáo khám nghiệm tử thi và báo cáo về chất hóa học sau phiên tòa xử kín diễn ra vào ngày 16 tháng 6 tại nhà tù Kajang ở Malaysia.
Nghi phạm Đoàn Thị Hương bị áp giải tới phiên tòa ngày 1 tháng 3 năm 2017 AFP Photo
Hai người phụ nữ là Siti Aisyah, 25 tuổi, người Indonesia và cô Đoàn Thị Hương, 28 tuổi, mang quốc tịch Việt Nam. Hai người này bị cáo buộc là đã dùng chất độc thần kinh cực mạnh VX để bôi lên mặt của ông Kim Jong-nam ở sân bay Kuala Lumpur hồi tháng 2 vừa qua. Nếu bị kết án, hai người có thể sẽ phải đối mặt với án tử hình.
Trước đó, các luật sư của hai bị cáo phàn nàn rằng phía công tố viên đã không muốn chia sẻ những tài liệu quan trọng giúp cho công tác bào chữa của họ.
Phía công tố viên Malaysia hôm 16 tháng 6 cho biết họ đã trao cho luật sư của hai người tổng cộng là 44 tài liệu.
Luật sư của cô Siti Aisyah cho biết họ sẽ tìm kiếm sự giúp đỡ của các chuyên gia nước ngoài để đánh giá bằng chứng liên quan tới chất độc thần kinh VX.
Phiên tòa kín hôm 16 tháng 6 là lần xử án thứ 4 đối với hai bị cáo tại Malaysia. Phiên tòa tiếp theo dự định diễn ra vào ngày 28 tháng 7 tới.
