Nhân chuyện cơ cấu nhân sự mà các vị đầu não của Bộ Chính trị bàn luận trong phiên họp nguyên tuần lễ đầu tháng 10, tôi cho rằng ông Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng nên mạnh dạn rũ bỏ tâm lý tự ti, và ông cần toàn tâm, toàn ý để xây dựng một đảng thực sự vững mạnh, thay cho việc ‘đi hàng hai’ khi cứ mãi xen vô chuyện của Quốc hội và chính phủ.
Với cái chết đột ngột của ông Trần Đại Quang, thì các tiêu chuẩn để chọn chủ tịch nước, là một trong những tự ti dễ thấy nhất lúc này của Đảng cộng sản Việt Nam.
Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam - Ảnh minh họa. Ảnh : CSM
Căn cứ Hiến pháp 2013, Điều 28.1 "Công dân có quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội, tham gia thảo luận và kiến nghị với cơ quan nhà nước về các vấn đề của cơ sở, địa phương và cả nước", bài viết này không ám chỉ, hay yêu cầu cần thay đổi thể chế chính trị, mà chỉ yêu cầu cả Đảng cộng sản và nhà nước Việt Nam tôn trọng những gì mà Hiến pháp và luật pháp quy định.
Vì không có Tòa Bảo hiến nên Đảng cộng sản đã lộng quyền ?
Hiến pháp 2013, Điều 86 ghi : "Chủ tịch nước là người đứng đầu Nhà nước, thay mặt nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam về đối nội và đối ngoại". Điều 87 quy định : "Chủ tịch nước do Quốc hội bầu trong số Đại biểu quốc hội. Chủ tịch nước chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước Quốc hội. Nhiệm kỳ của Chủ tịch nước theo nhiệm kỳ của Quốc hội. Khi Quốc hội hết nhiệm kỳ, Chủ tịch nước tiếp tục làm nhiệm vụ cho đến khi Quốc hội khóa mới bầu ra Chủ tịch nước".
Vị trí, chức năng của Quốc hội được quy định như sau : "1. Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 2. Quốc hội thực hiện quyền lập hiến, quyền lập pháp, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước và giám sát tối cao đối với hoạt động của Nhà nước" (trích Điều 1, Luật Tổ chức Quốc hội 2014)
Cho đến nay, chưa có bất kỳ văn bản pháp luật hợp pháp và hợp hiến nào quy định các ứng viên Đại biểu quốc hội phải là đảng viên. Do vậy việc ông Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng ký một văn bản yêu cầu ứng viên chủ tịch nước phải "Đã kinh qua và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ ở chức danh bí thư tỉnh ủy, thành ủy hoặc trưởng ban, bộ, ngành Trung ương, tham gia Bộ Chính trị trong một nhiệm kỳ trở lên (trường hợp đặc biệt do Ban Chấp hành trung ương quyết định)" là một yêu cầu vi phạm Hiến pháp đầy thô bạo.
Trong văn bản có tên Quy định 90-QĐ/TW về "tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ thuộc diện Ban Chấp hành trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý", do ông Nguyễn Phú Trọng ký phát hành ngày 4-8-2017, tại mục I.2.4 quy định về tiêu chuẩn chủ tịch nước : "Bảo đảm đầy đủ các tiêu chuẩn chung của Ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư [*], đồng thời cần có các phẩm chất, năng lực : Có uy tín cao, là hạt nhân đoàn kết trong Trung ương, Bộ Chính trị và trong toàn Đảng. Có năng lực nổi trội, toàn diện trên các mặt công tác, nhất là lĩnh vực đối nội, đối ngoại, an ninh, quốc phòng ; hiểu biết sâu, rộng về công tác tư pháp. Là trung tâm đoàn kết các lực lượng xã hội và các cộng đồng dân tộc trong, ngoài nước. Quyết liệt trong lãnh đạo, điều hành theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được phân công. Đã kinh qua và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ ở chức danh bí thư tỉnh ủy, thành ủy hoặc trưởng ban, bộ, ngành Trung ương, tham gia Bộ Chính trị trong một nhiệm kỳ trở lên (trường hợp đặc biệt do Ban Chấp hành trung ương quyết định).
Trung thành với lợi ích quốc gia, dân tộc phải là tối thượng và duy nhất
Nội dung Quy định 90-QĐ/TW cho biết Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã yêu cầu tất cả các chức danh từ chủ tịch Quốc hội, chủ tịch nước đến thủ tướng cùng nội các ‘phải tuyệt đối trung thành’ theo thứ tự ưu tiên như sau : lợi ích của Đảng, của quốc gia - dân tộc và nhân dân.
Ông Nguyễn Phú Trọng cũng yêu cầu tất cả những chức danh đó phải ‘dốc sức bảo vệ’ theo thứ tự ưu tiên như sau : Cương lĩnh, đường lối của Đảng, Hiến pháp và pháp luật của Nhà nước.
Cần nhớ rằng trong toàn bộ hệ thống pháp luật Việt Nam, cho đến nay chưa có bất ký văn bản hợp pháp, hợp hiến nào quy định về việc trao cho Đảng cộng sản quyền quyết định nhân sự về Quốc hội và chính phủ - ngoại trừ đúng một câu trong Điều 4.1, Hiến pháp 2013 : Đảng cộng sản là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội.
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng. Ảnh : Asia Time
Rõ ràng ở đây là sự tư ti của Đảng cộng sản. Nghiễm nhiên ở thế "lãnh đạo độc tôn", nhưng đảng lại không đủ tự tin để ban hành một Luật về các hoạt động của Đảng. Trong khi đó, Đảng cộng sản lại lập ra hàng loạt các tổ chức : Đảng đoàn Quốc hội, Ban Cán sự đảng Chính phủ trực thuộc Bộ Chính trị, ban cán sự đảng bộ, ngành trực thuộc Ban Bí thư...
Không chỉ vậy. Cứ mỗi lần chuẩn bị bầu cử Quốc hội là người đứng đầu Đảng cộng sản lại ra chỉ thị yêu cầu mọi việc bầu bán phải nhớ là răm rắp tuân theo sự đặt để trước đó của đảng, chứ không phải lệ thuộc vào lá phiếu chọn lựa của cử tri. Văn bản đánh số 51-CT/TW có tên "Chỉ thị của Bộ Chính trị về lãnh đạo cuộc bầu cử Đại biểu quốc hội khóa XIV và bầu cử đại biểu hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016- 2021" mà ông Nguyễn Phú Trọng ký ban hành ngày 4-1-2016 là một dẫn chứng.
Đâu là giới hạn của Đảng cộng sản Việt Nam ?
Giáo sư Phan Xuân Sơn, người từng giữ chức vụ quản lý ở Viện Chính trị học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh trong một bài viết trên Tạp chí Cộng sản đã chia sẻ về những giới hạn của chính Đảng mà ông tham gia.
Trả lời câu hỏi : "Đâu là giới hạn của Đảng cộng sản Việt Nam ? Bởi đảng hoạt động toàn bằng nghị quyết, chỉ thị chứ chưa có một hệ thống chế định luật chung nằm trong Hiến pháp và pháp luật Việt Nam", giáo sư Phan Xuân Sơn nói rằng "Giới hạn quyền lực của Đảng là "lực lượng lãnh đạo", có nghĩa Đảng không phải là Nhà nước, không làm thay Nhà nước, không ra các văn bản quy phạm pháp luật như Nhà nước".
Giáo sư Phan Xuân Sơn nhìn nhận cương lĩnh, đường lối, chủ trương của Đảng, dù trong thực tế có tác động lớn đến đâu, cũng không phải là văn bản quy phạm pháp luật, tức không có bộ máy cưỡng chế hợp pháp đi kèm đằng sau những văn bản đó. Chúng tác động đến xã hội thông qua thể chế hóa, hoạt động tuyên truyền, vận động, tổ chức của Đảng, thông qua tính đúng đắn và sức hấp dẫn của cương lĩnh, đường lối, chủ trương đó.
Thứ hai, vẫn theo lời của giáo sư Phan Xuân Sơn, Điều 4 của Hiến pháp quy định "Các tổ chức của Đảng và đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật". Nội dung này đặt Đảng bình đẳng trước pháp luật như mọi đối tượng điều chỉnh của pháp luật Việt Nam. Đảng được làm những gì mà pháp luật không cấm, nhưng không thể vượt qua được khung khổ pháp luật quốc gia. Nội dung Điều 4 Hiến pháp năm 2013 còn quy định thêm, "Đảng chịu sự giám sát của nhân dân, chịu trách nhiệm trước nhân dân về những quyết định của mình".
"Chế tài quan trọng nhất đối với kiểm soát quyền lãnh đạo của Đảng là lòng tin của nhân dân, của những người đi theo Đảng. Mất lòng tin của nhân dân đối với Đảng sẽ dẫn đến nguy cơ mất vai trò lãnh đạo và sẽ mất quyền lãnh đạo của Đảng, dù quyền đó có thể được chế định bằng những hình thức pháp lý". Giáo sư Phan Xuân Sơn kết luận. Và phải chăng chính lo ngại về thực tế niềm tin của dân chúng mỗi lúc lại sút giảm nghiêm trọng, nên nhóm những người đứng đầu Đảng cộng sản vẫn chưa đủ tự tin để soạn thảo và trình Quốc hội một luật về hoạt động của đảng cầm quyền ?
Trần Thành
Nguồn : VNTB, 04/10/2018
Chú thích :
[*] Tiêu chuẩn chung :
1.1. Về chính trị tư tưởng : Tuyệt đối trung thành với lợi ích của Đảng, của quốc gia - dân tộc và nhân dân ; kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, mục tiêu lý tưởng về độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Có lập trường, quan điểm, bản lĩnh chính trị vững vàng để bảo vệ Cương lĩnh, đường lối của Đảng, Hiến pháp và pháp luật của Nhà nước và phản bác những luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch, tổ chức phản động, phần tử cơ hội và bất mãn chính trị. Có tinh thần yêu nước nồng nàn, sâu sắc ; luôn đặt lợi ích của Đảng, quốc gia - dân tộc, nhân dân trên lợi ích của ngành, địa phương, cơ quan và cá nhân ; sẵn sàng hy sinh vì sự nghiệp cách mạng của Đảng, vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì hạnh phúc của nhân dân. Tuyệt đối chấp hành sự phân công của tổ chức, yên tâm công tác. Giữ nghiêm kỷ luật phát ngôn theo đúng nguyên tắc, quy định của Đảng.
1.2. Về đạo đức, lối sống : Mẫu mực về phẩm chất đạo đức ; sống trung thực, khiêm tốn, chân thành, trong sáng, giản dị, bao dung ; cần, kiệm, liêm chính, chí công vô tư. Tuyệt đối không tham vọng quyền lực, có nhiệt huyết và trách nhiệm cao với công việc ; là trung tâm đoàn kết, gương mẫu về mọi mặt. Không tham nhũng, cơ hội, vụ lợi và kiên quyết đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ ; chỉ đạo quyết liệt chống tệ quan liêu, tham nhũng, tiêu cực, lãng phí, cửa quyền và lợi ích nhóm ; tuyệt đối không để người thân, người quen lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để trục lợi. Thực hiện nghiêm các nguyên tắc tổ chức, kỷ luật của Đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ, tự phê bình và phê bình ; công khai, minh bạch, khách quan, dân chủ trong công tác cán bộ.
1.3. Về trình độ : Tốt nghiệp đại học trở lên ; lý luận chính trị cử nhân hoặc cao cấp ; quản lý nhà nước ngạch chuyên viên cao cấp ; trình độ ngoại ngữ, tin học phù hợp.
1.4. Về năng lực và uy tín : Có tư duy đổi mới, tầm nhìn chiến lược ; phương pháp làm việc khoa học ; nhạy bén chính trị ; có năng lực cụ thể hóa và lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện có hiệu quả các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước ; có năng lực tổng kết thực tiễn, phát triển lý luận ; có khả năng phân tích và dự báo tốt. Nắm chắc tình hình chung và hiểu biết sâu sắc về lĩnh vực, địa bàn, địa phương, cơ quan, đơn vị được phân công. Kịp thời phát hiện những mâu thuẫn, thách thức, thời cơ, vận hội, vấn đề mới, vấn đề khó, hạn chế, yếu kém trong thực tiễn ; chủ động đề xuất những nhiệm vụ giải pháp có tính khả thi và hiệu quả. Năng động, sáng tạo, cần cù, chịu khó, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm ; có quyết tâm chính trị cao, dám đương đầu với khó khăn, thách thức ; nói đi đôi với làm ; gắn bó mật thiết với nhân dân và vì nhân dân phục vụ. Là hạt nhân quy tụ và phát huy sức mạnh tổng hợp của hệ thống chính trị ; được cán bộ, đảng viên, quần chúng nhân dân tin tưởng, tín nhiệm cao.
1.5. Sức khỏe, độ tuổi và kinh nghiệm ; Đủ sức khỏe để thực hiện nhiệm vụ ; bảo đảm tuổi bổ nhiệm, giới thiệu ứng cử theo quy định của Đảng. Đã kinh qua và hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ của chức danh lãnh đạo, quản lý chủ chốt cấp dưới trực tiếp ; có nhiều kinh nghiệm thực tiễn.
(Trích phần I- Tiêu chuẩn chức danh cán bộ thuộc diện ban chấp hành trung ương, bộ chính trị, ban bí thư quản lý, Quy định 90-QĐ/TW)