Nửa thế kỷ mất Hoàng Sa và con tàu của Hải quân trung úy Nguyễn Ngọc Bạch

Chúng tôi vừa nhận được tin, Hải quân trung úy Nguyễn Ngọc Bạch mất ở Nam California, hưởng thọ 75 tuổi. Năm 2014, khi biết chúng tôi khởi động Chương trình Nhịp Cầu Hoang Sa, Trung úy Nguyễn Ngọc Bạch đã tự tay chế tác mô hình tàu HQ-10 [Hộ tống hạm Nhựt Tảo] bán đấu giá trong Đêm nhạc ủng hộ Nhịp Cầu Hoàng Sa, tổ chức tại California 27/9/2014. Mô hình tàu HQ-10 đã được một bác sĩ mua với giá 1.500 USD.

Năm 2014, khi biết chúng tôi khởi động Chương trình Nhịp Cầu Hoàng Sa, cựu Hải quân Trung úy Nguyễn Ngọc Bạch đã tự tay chế tác mô hình tàu HQ-10 [Hộ tống hạm Nhựt Tảo]

Chiều 17/1/1974, Hạm trưởng Ngụy Văn Thà được lệnh đưa Hộ tống hạm Nhựt Tảo hành quân khẩn cấp nhằm hỗ trợ các chiến hạm khác bảo vệ Hoàng Sa. Khi ấy, Nhựt Tảo đang ở cảng Tiên Sa, gần Hoàng Sa nhất. Nửa đêm 18/1, HQ-10 ra đến vùng biển Hoàng Sa, hợp lực cùng ba chiến hạm : Trần Khánh Dư, Lý Thường Kiệt và Trần Bình Trọng.

Cuộc chiến bảo vệ Hoàng Sa sáng 19/1/1974 thất bại như chúng ta đã biết. Nhưng, lịch sử ghi nhận sự hy sinh quả cảm của 74 người lính Việt Nam Cộng Hòa trước quân xâm lược Trung Quốc. Nhiều người đã ở lại tàu, bắn tới viên đạn cuối cùng. Nhiều người vĩnh viễn nằm lại Hoàng Sa, trong đó có Hải quân trung tá Ngụy Văn Thà.

Hải quân trung úy Nguyễn Ngọc Bạch từ trần khi chỉ còn 4 tháng nữa là tới ngày tưởng niệm 50 năm mất Hoàng Sa. Chương trình Nhịp Cầu Hoàng Sa xin gửi tới gia đình và bạn bè ông lời chia buồn sâu sắc nhất. Mô hình Hộ tống hạm Nhựt Tảo mà ông chế tác không chỉ là một đóng góp giúp chúng tôi tri ân gia đình những người lính đã chiến đấu bảo vệ Hoàng Sa [1974], Gạc Ma [1988] mà còn giúp tái hiện một biểu tượng chống ngoại xâm ; nhắc nhở người Việt :

Hoàng Sa đã 50 năm nằm trong tay quân xâm lược !

Huy Đức

Nguồn : fb.OsinHuyduc, 17/09/2023

Lưỡng viện Tiểu bang Hawaii (Mỹ) vừa ra tuyên bố "Chứng nhận 50 năm quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam bị xâm lược"

Tại khóa họp lần thứ 32, Cơ quan lập pháp Tiểu bang Hawaii ghi nhận Việt Nam đã tuyên bố chủ quyền đối với Quần đảo Hoàng Sa từ thế kỷ thứ 19 và đang kiểm soát nơi này khi bị nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa xâm lược ngày 19/01/1974, khiến 74 chiến sĩ Hải quân Việt Nam Cộng Hòa hy sinh và quần đảo ấy bị Trung Quốc cưỡng chiếm từ bấy đến nay.

Chủ tịch Hạ Viện Scott Saiki và Chủ tịch Thượng Viện Ronald Kouchi của Tiểu bang Hawaii, Hoa Kỳ đã cùng 30 dân biểu và thượng nghị sĩ khác ký tên ban hành bản Chứng nhận “Đánh dấu 50 năm Quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam bị xâm lược.”

Chủ tịch Hạ viện Scott Saiki và Chủ tịch Thượng viện Ronald Kouchi của Tiểu bang Hawaii, Hoa Kỳ, đã cùng 30 dân biểu và thượng nghị sĩ khác ký tên ban hành bản "Chứng nhận Đánh dấu 50 năm Quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam bị xâm lược". Đây là một thành công lớn của cộng đồng người Việt tại Hawaii trong nỗ lực bảo vệ chủ quyền biển đảo của đất nước, tạo sự quan tâm và lên tiếng của thế giới đối với hành vi xâm lược của Trung Quốc, đang đe dọa hòa bình của khu vực và thế giới.

Các nhà lập pháp Hawaii khẳng định rằng, việc Trung Quốc tấn công và tiếp tục chiếm đóng Quần đảo Hoàng Sa là sự vi phạm Hiến chương Liên Hiệp Quốc, và cần được giải quyết bằng phương thức ôn hòa bởi các quốc gia liên quan. Tuyên bố cũng nhắc lại rằng, Bộ ngoại giao Hoa Kỳ đã nhiều lần tố cáo "các hành động của Trung Quốc, nhằm áp đặt tuyên bố chủ quyền bất hợp pháp trên Biển Đông, phá hoại hòa bình và an ninh trong khu vực". Cơ quan lập pháp Tiểu bang Hawaii cũng đã vinh danh tất cả những người Việt Nam đã hy sinh để bảo vệ chủ quyền của Việt Nam. Bản Chứng nhận của Tiểu bang Hawaii "Đánh dấu 50 năm Quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam bị xâm lược" cho thấy Trung Quốc đang bị các quốc gia tự do dân chủ xem là mối đe dọa cho hòa bình, an ninh và trật tự thế giới. Người dân Việt Nam cần cùng nhau có những hành động cụ thể tạo sức mạnh cho phong trào đấu tranh đòi lại chủ quyền biển đảo của quốc gia (1).

Hỏa lực từ các tàu chiến của Hải quân Trung Quốc bắn vào tàu chiến của Hải quân Việt Nam Cộng Hòa ngày 19/01/1974 - Ảnh minh họa

Điều không hoàn toàn ngạc nhiên là cho đến hôm nay, chính quyền Hà Nội chưa có bất cứ một phản ứng công khai nào đối với "Chứng nhận Đánh dấu" của Lưỡng viện Hawaii. Mặc dầu từ xưa đến giờ, bản thân Chính phủ Việt Nam, hơn một lần, cũng tuyên bố, thậm chí kiên quyết bác bỏ tất cả các nội dung, đặc biệt là các lý luận sai trái của Trung Quốc, được nêu ra trong các Công hàm gửi Liên hiệp quốc. Tại đó, Trung Quốc đã bẻ cong sự thật để có thể đòi chủ quyền bất hợp pháp đối với các Quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam và cũng nhằm hợp thức hóa việc họ sử dụng vũ lực trên Biển Đông để xâm chiếm Quần đảo Hoàng Sa, một vài đảo và bãi đá ở Quần đảo Trường Sa vào hai năm 1974 và 1988. Các hành vi đó của Bắc Kinh đã ngang nhiên vi phạm Điều lệ của Liên hiệp quốc và nguyên tắc ngăn cấm đe dọa bằng vũ lực hoặc sử dụng vũ lực trong các quan hệ quốc tế (theo Công hàm 257/HC-2016) (2).

Xem thế để thấy, tuyên bố của Lưỡng viện Hawaii là hoàn toàn có lợi đối với các cuộc vận động ở trong nước cũng như trên thế giới nhằm bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc. Tuy nhiên, trong mối quan hệ tay ba, tay tư hiện nay giữa Việt Nam với các nước liên quan, Hà Nội tránh có những động thái công khai để quốc tế hiểu nhầm rằng, Việt Nam đang tập hợp lực lượng chống lại Trung Quốc. Rõ ràng, trong các cuộc vận động hiện nay, Việt Nam tuyên bố là không chọn bên, chỉ chọn lẽ phải. Nhưng thật ra, tuyên bố này chưa được phản ánh qua các lá phiếu suốt một năm vừa rồi tại Liên hiệp quốc, liên quan đến cuộc chiến của những người anh em Ukraine đang chống lại cuộc xâm lược của nước Nga – Putin. Lúng túng đó của Hà Nội, giờ đây lại tái diễn trước Tuyên bố Hawaii. "Tình trong như đã, mặt ngoài còn e" (Kiều).

Những ý nghĩa lịch sử lớn lao

Chứng nhận nói trên của Lưỡng viện Hawaii là một tuyên bố mang ý nghĩa lịch sử. Trước hết, nó báo hiệu một cam kết mới của Mỹ đối với cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển đảo của Việt Nam. Đây thực sự là một tuyên bố lịch sử, đánh dấu việc Mỹ có thể có bước chuyển chiến lược. Từ trước đến nay, Hoa Kỳ chỉ nêu vấn đề an ninh hàng hải, chưa hề đề cập đến vấn đề chủ quyền thuộc bên nào trong các tranh chấp liên quan đến các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Nay một Cơ quan lập pháp của một tiểu bang của Hoa Kỳ đã chính thức thừa nhận chủ quyền của Việt Nam, ít nhất là từ thế kỷ 19, công nhận Hoàng Sa là của Việt Nam, lên án Trung Quốc xâm lược.

Cơ quan lập pháp Hawaii khẳng định việc Trung Quốc cưỡng chiếm quần đảo Hoàng Sa vào ngày 19/01/1974 là một hành động xâm lược cần phải lên án, vì nó đã đi ngược lại luật pháp quốc tế, phá họai hòa bình và an ninh trong khu vực.

Thứ hai, cùng với việc thừa nhận chủ quyền của nhà nước Việt Nam, một chủ quyền đã được khẳng định từ thế kỷ 19, cơ quan lập pháp Hawaii cũng khẳng định, việc Trung Quốc cưỡng chiếm quần đảo Hoàng Sa vào ngày 19/01/1974 là một hành động xâm lược cần phải lên án, vì nó đã đi ngược lại luật pháp quốc tế, phá họai hòa bình và an ninh trong khu vực. Đây là một bước ngoặt tích cực từ trước nay chưa hề có ! Ngay cả phán quyết của Tòa trọng tài Quốc tế PCA trong vụ Philippines kiện Trung Quốc, Tòa cũng chỉ bác bỏ những yêu sách bất hợp pháp của Trung Quốc về cái gọi là "quyền lịch sử" dù là ở vùng biển trong phạm vi "đường 9 đoạn" (đường lưỡi bò), chứ PCA chưa công nhận chủ quyền của Philippines đối với bãi cạn Scarborough trong tranh chấp với Trung Quốc (3).

Thứ ba, Tuyên bố Hawaii đã vinh danh tất cả những người Việt đã hy sinh để bảo vệ chủ quyền biển đảo, đặc biệt là sự hy sinh của 74 chiến sĩ Hải quân của Việt Nam Cộng Hòa trong việc bảo vệ Quần đảo Hoàng Sa. Tuyên bố cũng chia sẻ trách nhiệm với tất cả mọi công dân Việt Nam cần cùng nhau có những hành động cụ thể tạo sức mạnh cho phong trào đấu tranh đòi lại chủ quyền biển đảo của quốc gia.

Người biểu tình phản đối Trung Quốc cầm tấm biển tưởng niệm 74 chiến sĩ Việt Nam hy sinh nhân kỷ niệm 42 năm hải chiến Hoàng Sa vào năm 1974 giữa Việt Nam và Trung Quốc. Buổi tưởng niệm diễn ra tại Hà Nội hôm 19/1/2017 (minh họa) - AFP

Thứ tư, Chứng nhận của Cơ quan lập pháp Hawaii khiến cho những ai quan tâm đến cuộc đấu tranh vì chủ quyền biển đảo của Việt Nam ngày càng tin tưởng vào vào sức mạnh lan tỏa của hệ thống luật pháp quốc tế. Một con én vẫn có thể vẫy gọi được mùa Xuân. Không có gì loại trừ, sẽ có các tuyên bố tương tự từ các Tiều bang khác trên đất nước Hoa Kỳ, hòa cùng tiếng nói đoàn kết với các nhà lập pháp Hawaii. Nếu được như vậy, sáng kiến của Tiểu bang Hawaii có thể có tác động tích cực đến Quốc hội và Chính phủ Hoa Kỳ để rồi Cơ quan lập pháp và hành pháp cấp Liên bang có thể có lập trường thích ứng hỗ trợ cuộc đấu tranh pháp lý của người dân Việt Nam, vì hòa bình ổn định trên Biển Đông, cũng như trong khu vực và không gian Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở (FOIP) (4).

Thứ năm, về mặt ngoại giao, Chính quyền Hà Nội nên tìm những hình thức phù hợp để cảm ơn Lưỡng viện Tiểu bang Hawaii (Hoa Kỳ) vì đã công bố "Chứng nhận 50 năm quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam bị xâm lược". Trước một quyết định lịch sử của Lưỡng viện Hawaii có lợi cho cuộc đấu tranh của nhân dân Việt Nam, vì chủ quyền biển đảo của quốc gia – dân tộc, các tổ chức dân sự cũng như các tổ chức xã hội ở trong nước cũng có thể lên tiếng hoan nghênh sáng kiến của Lưỡng viện Tiểu bang Hawaii. Cái gì Nhà nước không làm được thì hãy để không gian ấy cho các tổ chức dân sự hoạt động, vì lợi ích quốc gia – dân tộc. Đây cũng là dịp các cộng đồng người Việt ở Mỹ và các nơi khác trên thế giới có thể có thêm cơ hội để bày tỏ trách nhiệm gắn bó của mình với cuộc đấu tranh bảo vệ độc lập, chủ quyền đối với biển đảo của Tổ quốc.

Cuối cùng, Tuyên bố Hawaii một lần nữa cho thấy, bang giao Việt – Mỹ đang phát triển đúng theo mong đợi của người dân từ mỗi nước. Với chính sách "bốn không một nếu" về quốc phòng, Hoa Kỳ hiểu hoàn cảnh của Việt Nam. Trung Quốc càng thô bạo thực hiện chiến lược "vùng xám trên Biển Đông" thời gian qua, Việt Nam và các nước ASEAN càng phải nâng cao cảnh giác để tránh rơi cái bẫy bị khiêu khích của Bắc Kinh. Nhưng từ nay, một khi Mỹ đã công nhận chủ quyền Hoàng Sa thuộc về Việt Nam, thì từ Hawaii đến Hoàng Sa, tương lai không loại trừ sẽ nằm trong "tâm điểm bảo vệ" của các hạm đội Hoa Kỳ. Vì vậy, Hà Nội không nên dùng mạng lưới dư luận viên để bẻ cong lịch sử, đánh đồng Trung Quốc, kẻ xâm lược Hoàng Sa với Hoa Kỳ, là bên tố cáo, cảnh báo và chống lại hành động xâm lược ấy. Đánh đồng như thế này không đơn giản là "chạy tội" cho Trung Quốc. Đó còn là thái độ "nối giáo cho giặc" (5) !

Hải Triều

Nguồn : RFA, 15/05/2023

Tham khảo : 

1.https://viettan.org/luong-vien-tieu-bang-hawaii-hoa-ky-cong-bo-chung-nhan-danh-dau-50-nam-quan-dao-hoang-sa-cua-viet-nam-bi-xam-luoc/

2. https://vietnamthoibao.org/vntb-cong-ham-257-hc-2016-cua-viet-nam-goi-lien-hiep-quoc/

3.https://www.bbc.com/vietnamese/forum/2016/07/160713_forum_scs_pca_ruling_vu_duc_khanh

4. https://www.rfa.org/vietnamese/news/comment/blog/mistaking-us-for-china-is-to-support-enemy-07112020152937.html

5. https://www.youtube.com/watch?v=a77fi-FpPLY

Mới đây, một buổi triển lãm có tên "Đà Nẵng nhìn từ biển qua Di sản tư liệu thế giới Châu bản triều Nguyễn" được UBND huyện Hoàng Sa phối hợp với Trung tâm Lưu trữ quốc gia I tổ chức. Hoạt động này được báo chí Nhà nước cho là để góp phần nâng cao nhận thức của người trẻ trong công cuộc đấu tranh, bảo vệ chủ quyền biển đảo, truyền ngọn lửa chủ quyền Hoàng Sa đến người trẻ.

Tưởng niệm các chiến sĩ hải quân Việt Nam Cộng Hòa trong trận hải chiến Hoàng Sa 1974. Ảnh chụp năm 2024. AFP

Thực chất, việc triển lãm như thế có giúp ích gì cho việc đòi lại chủ quyền Hoàng Sa của Việt Nam hay không, sau gần 50 năm bị Trung Quốc cưỡng chiếm bằng vũ lực ?

Nhà nghiên cứu Biển Đông Hoàng Việt, giảng viên Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh nói với RFA sáng 4/4/2023 :

"Việc cho mọi người hiểu được thông tin về chủ quyền và những vấn đề pháp lý trong lịch sử mà cha ông chúng ta đã gìn giữ như thế nào là cả một câu chuyện quan trọng. Việc triển lãm như vậy không chỉ cho người Việt Nam, mà người nước ngoài cũng có thể đến coi.

Còn đối với người Việt Nam thì việc giáo dục cho mọi người hiểu được vấn đề về chủ quyền đất nước, chủ quyền biển đảo thì cần phải làm thường xuyên. Như thế thì người ta mới nhớ được, mới hiểu được. Và khi người dân hiểu được thì họ mới yêu được và tìm cách giúp chính phủ gìn giữ chủ quyền. Chính phủ mà không có người dân thì làm sao mà mạnh được.

Còn đòi lại là một câu chuyện rất khó, bởi khi các quốc gia mà đã nắm giữ được cái gì thì không dễ gì mà họ nhả ra. Và trong cái bối cảnh mà sức mạnh quân sự của Trung Quốc càng ngày càng lớn mạnh thì cá nhân tôi nghĩ rằng, việc đòi lại Hoàng Sa vào lúc này rất là khó. Nhưng nói gì thì nói, chúng ta cũng phải duy trì chủ quyền của mình. Bởi vì nếu chúng ta im lặng, chúng ta chấp nhận từ bỏ chủ quyền thì chúng ta không bao giờ có cơ hội để đòi lại được nữa."

Ngoài buổi triển lãm được tổ chức ở Đà Nẵng vừa qua, một số nhà trưng bày cũng được xây dựng để lưu giữ, triển lãm những tư liệu liên quan Hoàng Sa, Trường Sa, như Nhà trưng bày Hoàng Sa ở Đà Nẵng hay phòng trưng bày bộ sưu tập về Hoàng Sa, Trường Sa tại Thư viện Khoa học Xã hội (Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam).

Nhà trưng bày Hoàng Sa khởi công xây dựng vào tháng 12/2015 và được khánh thành vào ngày 28 tháng 3/2018 với tổng mức đầu tư hơn 43 tỉ đồng. Nơi đây có khu trưng bày tư liệu, hình ảnh quần đảo Hoàng Sa trong thư tịch cổ của Việt Nam trước thời nhà Nguyễn ; bằng chứng chủ quyền của Việt Nam đối với Hoàng Sa từ năm 1945 đến năm 1974 và bằng chứng chủ quyền của Việt Nam đối với Hoàng Sa từ năm 1974 đến nay.

Tại buổi lễ khánh thành, ông Huỳnh Đức Thơ, Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng lúc bấy giờ nói rằng : "Khánh thành nhà trưng bày Hoàng Sa, thực ra chúng ta cũng chỉ mới đi một nửa đoạn đường. Nửa đoạn đường còn lại là làm sao để nhà trưng bày này hoạt động với hiệu quả cao nhất, phát huy tối đa công suất phục vụ, xem đây là một khâu quan trọng trong toàn bộ cuộc đấu tranh ngoại giao học thuật để đòi lại Hoàng Sa".

Tưởng niệm các chiến sĩ hải quân Việt Nam Cộng Hòa trong trận hải chiến Hoàng Sa 1974. AFP

Nhà nghiên cứu Biển Đông Đinh Kim Phúc nói với RFA sáng 4 tháng 4 năm 2023 :

"Tôi thấy rằng ở Việt Nam hiện nay tiêu tiền rất nhiều để nâng cao tinh thần yêu nước, để thúc đẩy ý chí bảo vệ tổ quốc của giới trẻ Việt Nam. Tôi nghĩ đó là biện pháp tốt nhất để nung nấu tinh thần yêu nước cho thế hệ trẻ ; để quyết tâm gìn giữ những phần đất còn lại và nuôi ý chí sẽ lấy lại những gì đã mất.

Hiện nay rất nhiều người trách chính phủ Việt Nam là không đấu tranh trên mặt truyền thông. Theo cá nhân tôi nhận định, chính phủ Việt Nam đấu tranh rất là gay gắt trên mặt thực địa để bảo vệ chủ quyền và quyền chủ quyền của Việt Nam. Còn về mặt truyền thông, nếu chúng ta không chủ động công bố thông tin thì lòng tin của người dân sẽ giảm sút đối với chính phủ, sẽ nghi ngờ ý chí bảo vệ chủ quyền và lãnh thổ của chính phủ. Tôi thấy rằng, cần công khai và chỉ thẳng những biện pháp để giải quyết xung đột ở biển Đông sẽ tốt hơn sự im lặng".

Cũng theo ông Đinh Kim Phúc, xét trong thế và lực hiện nay giữa Việt Nam và Trung Quốc thì Việt Nam không tài nào có thể lấy lại Hoàng Sa từ tay Trung Quốc. Ông phân tích :

"Cái thứ nhất là tiềm lực quân sự Việt Nam không đối đầu được với Trung Quốc. Thứ hai là biện pháp ngoại giao, Trung Quốc không bao giờ đồng ý đề cập vấn đề Hoàng Sa để thương thảo với Việt Nam trong vấn đề tranh chấp lãnh thổ và lãnh hải. Và Trung Quốc coi chuyện Hoàng Sa là chuyện giữa họ và Việt Nam Cộng Hòa. Thứ ba, nếu đưa ra tòa án công lý quốc tế để phân định chủ quyền thì Trung Quốc cũng phải đồng ý cùng với Việt Nam ra tòa. Nhưng có một vấn đề mà giới nghiên cứu Biển Đông chúng tôi đã đặt ra rất nhiều lần, là liệu tài liệu về chủ quyền của Việt Nam có đứng vững về mặt công pháp quốc tế hay không ?"

Việt Nam có mất Hoàng Sa vĩnh viễn ?

Tháng một năm 1974, Trung Quốc dùng vũ lực cưỡng chiếm Quần đảo Hoàng Sa từ lực lượng Hải quân Việt Nam Cộng Hòa. 74 thủy thủ Việt Nam Cộng Hòa tử trận, 16 thủy thủ bị thương và 48 thủy thủ bị bắt làm tù binh.

Một số người Việt Nam lo ngại rằng, suốt gần 50 năm mà Việt Nam không lấy lại được Hoàng Sa thì những đòi hỏi về chủ quyền lãnh thổ sẽ trở nên vô hiệu. Điều này có nghĩa, Hoàng sa sẽ vĩnh viễn thuộc về Trung Quốc.

Theo Thạc sĩ Hoàng Việt, điều này hoàn toàn không có cơ sở. Ông giải thích với RFA sáng 4/4/2023 :

"Cái thông tin này gốc là từ một nhà nghiên cứu của Trung Quốc đưa ra, sau đó một số các nhà nghiên cứu của Việt Nam đưa lại. Nhưng cá nhân tôi là một nhà nghiên cứu về luật quốc tế, tôi đã kiểm tra rất kỹ thì tôi thấy, trong tất cả các quy định cũng như trong án lệ và tập quán quốc tế liên quan đến tranh chấp lãnh thổ và xác lập chủ quyền lãnh thổ, thì không quy định chuyện này trong luật quốc tế.

Họ chỉ quy định là chỉ khi nào một quốc gia chính thức từ bỏ hoặc im lặng không bao giờ nhắc tới, gọi là mặc nhiên từ bỏ, thì lúc đó mới gọi là từ bỏ, mới mất vĩnh viễn."

Việc Trung Quốc dùng vũ lực chiếm Quần đảo Hoàng Sa vào năm 1974 là hành động chiếm đóng bất hợp pháp, chiếu theo Nghị quyết 2625 của Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc ngày 24/10/1970.

Nghị quyết 2625 quy định rõ : "Lãnh thổ của một quốc gia không thể là đối tượng của một cuộc chiếm đóng quân sự do sử dụng vũ lực trái với các quy định của Hiến chương Liên Hiệp Quốc. Lãnh thổ của một quốc gia không thể là đối tượng của một sự chiếm hữu từ một quốc gia khác sau khi dùng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực. Bất kỳ sự thụ đắc lãnh thổ nào đạt được bằng đe dọa hay sử dụng vũ lực sẽ không được thừa nhận là hợp pháp".

Như vậy, cho dù Trung Quốc có chiếm đóng Hoàng Sa 50 năm hay hơn nữa thì cơ hội cho Việt Nam lấy lại Hoàng Sa vẫn còn đó.

Nguồn : RFA, 04/04/2023

Hoàng Sa dưới quyền kiểm soát của Trung Quốc 49 năm và hành động của Hà Nội

Cách đây đúng 49 năm, ngày 19/1/1974, Trung Quốc dùng vũ lực cưỡng chiếm tất cả các đảo ở quần đảo Hoàng Sa, trước đó thuộc quyền kiểm soát của chính quyền Việt Nam Cộng Hòa. 74 thủy thủ Việt Nam Cộng Hòa tử trận, 16 thủy thủ bị thương và 48 thủy thủ bị bắt làm tù binh. Phía Trung Quốc có 18 thủy thủ tử trận, 67 thủy thủ bị thương.

Người dân Hà Nội tưởng niệm ngày Trung Quốc cưỡng chiếm Hoàng Sa. Ảnh chụp ngày 19/1/2017. AFP

Mười bốn năm sau, ngày 14/3/1988, Việt Nam lại mất đảo Gạc Ma ở quần đảo Trường Sa vào tay Trung Quốc. Trong trận này, Trung Quốc dùng trọng pháo và súng phòng không tiêu diệt 64 chiến sĩ Công binh và Hải quân Việt Nam trên đảo.

Nhiều năm trời, một số người Việt Nam thắp hương tưởng niệm những chiến sĩ hải quân hy sinh, luôn bị phía nhà nước Việt Nam ngăn cản.

Năm nay, vào ngày 19/1, tổ chức đảng Việt Tân tại Hoa Kỳ đưa ra Bản Lên tiếng, kêu gọi nhà nước Việt Nam phải có hành động cụ thể và mạnh mẽ để thế giới không quên Trung Quốc đã chiếm Hoàng Sa bằng vũ lực.

Bản Lên tiếng kêu gọi cùng nhau mạnh mẽ lên án hành vi xâm lược của Trung Quốc và đòi hỏi nhà nước Việt Nam thực hiện trách nhiệm bảo vệ chủ quyền, quyền lợi kinh tế và cuộc sống của ngư dân trên Biển Đông ; không ngăn chặn các sinh hoạt quần chúng nhằm vinh danh sự hy sinh của các binh sĩ trong hai trận chiến Hoàng Sa và Trường Sa hay phản đối hành vi xâm lược của Trung Quốc.

Nhà nghiên cứu Biển Đông Đinh Kim Phúc, tác giả một số cuốn sách về biển đảo Việt Nam như : "Hoàng Sa - Trường Sa - Luận cứ và sự kiện" ; "Chủ quyền quốc gia Việt Nam trên hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa"… nêu nhận định của ông với RFA sáng 19 tháng 1 năm 2023 :

"Vấn đề đấu tranh bảo vệ chủ quyền đất nước, tôi nghĩ rằng, kể từ trận đánh 14/3/1988 khi Trung Quốc chiếm bảy thực thể trên quần đảo Trường Sa của Việt Nam, nhà nước Việt Nam có tiến bộ trong quyết tâm bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và lãnh hải. Kể từ đó đến nay, chúng ta chưa mất thêm một thực thể nào. Việt Nam cũng đã củng cố thêm nhiều điểm chiếm đóng ở Biển Đông để củng cố thế trận an ninh quốc phòng của mình".

Bản Lên tiếng đồng thời đòi hỏi chính phủ Việt Nam phải quốc tế hóa việc Trung Quốc xâm phạm chủ quyền của Việt Nam và vô cớ tấn công ngư dân bằng cách mạnh mẽ lên án các hành vi bất hợp pháp của Bắc Kinh trước Liên Hiệp Quốc và kiện Trung Quốc ra Tòa án Quốc tế. Nhà nghiên cứu Đinh Kim Phúc nói về vấn đề này :

"Vấn đề nghiên cứu, tố cáo Trung Quốc ra dư luận thế giới, tham gia nghiên cứu khoa học để vạch trần cái bản chất xâm lược của nhà nước Trung Quốc hiện nay thì rất nhiều nhà khoa học người Việt trong và ngoài nước đã thực hiện rất tốt.

Tôi lấy một ví dụ, trước đây vấn đề Biển Đông, vấn đề Hoàng Sa Trường Sa là một việc tối kỵ trong thông tin công khai. Nhưng kể từ khi anh em chúng tôi tham gia Hội thảo khoa học về Biển Đông và Hải đảo Việt Nam do Câu lạc bộ Phaolô Nguyễn Văn Bình tổ chức năm 2009 đã chứng minh rằng, đây là một sự kiện mở ra một thời kỳ mới là công khai hóa vấn đề Biển Đông. Sau đó chúng ta thấy rõ, nhà nước đã quốc tế hóa vấn đề Biển Đông.

Rồi một bước tiếp theo trong nhiều năm tiếp theo khi giàn khoan HD-981 của Trung Quốc xâm phạm lãnh hải Việt Nam năm 2014 thì vấn đề phi nhạy cảm hóa vấn đề Biển Đông đã được đẩy mạnh. Hiện nay chỉ có một yếu tố nữa mà chúng tôi chưa làm được, đó là minh bạch hóa hồ sơ Biển Đông vì nhà nước Việt Nam đã ra cái thông báo là tất cả có mối quan hệ quốc tế, tất cả các hiệp ước, tất cả các bàn luận về mối quan hệ Việt – Trung đều thuộc danh mục bí mật của nhà nước".

Sau cùng, Bản Lên tiếng kêu gọi Việt Nam cần kết hợp với các quốc gia tự do dân chủ trong khu vực để tạo sức mạnh liên minh nhằm ngăn cản sự bành trướng của Trung Quốc, bảo vệ hòa bình chung cũng như bảo vệ cuộc sống và sinh mệnh của ngư dân Việt Nam ; kêu gọi Chính phủ Việt Nam đòi chính phủ Trung Quốc bồi thường thỏa đáng cho ngư dân nếu gây thiệt hại cho ngư dân.

Nhà nghiên cứu Đinh Kim Phúc nói tiếp :

"Vấn đề va chạm giữa một số nước Đông Nam Á với Trung Quốc trên Biển Đông, ví dụ như đối phó với tất cả các tàu dân quân biển trá hình của Trung Quốc, hoặc tàu hải giám, hải cảnh… diễn ra hằng ngày trong thời gian vừa qua. Trung Quốc luôn luôn biến cái xung đột ở Biển Đông trở thành chiến thuật vùng xám, tức là không đẩy đến nguy cơ chiến tranh cục bộ hay chiến tranh khu vực, nhưng nó không làm nguội tình hình an ninh trên Biển Đông. Vì mục đích cuối cùng của Trung Quốc là muốn dùng sức mạnh kinh tế của mình, sức mạnh quân sự của mình hòng đạt được mưu đồ là "chủ quyền thuộc ngã", "gác tranh chấp cùng nhau khai thác".

Trung Quốc không cho bất cứ một nước Đông Nam Á nào tiến hành khai thác nguồn lợi trên Biển Đông, nhất là dầu khí đối với các nước ngoài khu vực. Đó là một trong những sức ép của Trung Quốc đối với tiến trình COC mà tới giờ này vẫn đang đi vào bế tắc, không thể ký kết được giữa các nước ASEAN và Trung Quốc. Bề ngoài Trung Quốc luôn nói vấn đề tốt đẹp về hòa bình, về hữu nghị, nhưng bên trong Trung Quốc luôn luôn muốn thống trị Đông Nam Á".

Ông Đinh Kim Phúc nhấn mạnh, Việt Nam không được ảo tưởng đối với Trung Quốc trong tình hình hiện nay, nhất là sự hiếu chiến của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong đại hội lần thứ 20 của Đảng cộng sản Trung Quốc vừa qua.

Theo ông, các nước Đông Nam Á cần phải đoàn kết, quyết tâm thống nhất để chống lại mưu đồ thống trị Trung Quốc ở phương Nam. Nhưng thực tế, từng nước trong khối ASEAN vẫn có mâu thuẫn lẫn nhau về lãnh thổ, về tôn giáo, về sắc tộc, về tự do dân chủ, về con đường tiến lên… Do đó, đòi hỏi các nước ASEAN có một sức mạnh thống nhất như Liên Hiệp Châu Âu, như khối NATO thì còn lâu lắm…

Một số người Việt Nam lo ngại rằng, nếu sau 50 năm mà Việt Nam không lấy lại được Hoàng Sa thì những đòi hỏi về chủ quyền lãnh thổ sẽ trở nên vô hiệu. Điều này có nghĩa Việt Nam sẽ mất vĩnh viễn Quần đảo Hoàng Sa về tay Trung Quốc.

Luật sư Nguyễn Hoàng Duyên, từng có bảy năm làm Phó khoa trưởng Lincoln Law School of San Jose, nói với RFA sáng 19/1/2021 :

"Điều đó không thể hiện ở bất cứ văn bản nào trên công pháp quốc tế hết. Mà thực tế là khi có tranh chấp về lãnh thổ, lãnh hải hay những hòn đảo của hai cơ chế quyền lực, nước nào giữ càng lâu thì chắc chắn nước kia càng khó lấy lại. Nhất là vấn đề tương quan lực lượng giữa hai nước.

Nếu ngay bây giờ Việt Nam đưa vấn đề Hoàng Sa, Trường Sa ra tòa án quốc tế để lên tiếng về chủ quyền thì ít ra mình có cái mốc về pháp lý để nói chuyện. Nhưng nói rằng cái mốc đó nó có giá trị khẳng định mạnh tới cỡ nào thì phải nhìn nhận thực tế là kẻ mạnh luôn trấn áp kẻ yếu.

Ngoài ra, sau năm 1945 Liên Hiệp Quốc có một nguyên tắc chung, là không công nhận bất kỳ một lãnh thổ hay lãnh hải nào mà được chiếm bằng võ lực. Đó là một nguyên tắc căn bản".

Đến hôm nay, chính phủ Việt Nam vẫn chưa đưa vấn đề Hoàng Sa, Trường Sa ra tòa án quốc tế. Trong khi đó, hôm 22/2/2013, Philippines đã đệ đơn kiện Trung Quốc ra tòa án quốc tế để yêu cầu toà xác định yêu sách của Bắc Kinh là vô hiệu và vi phạm Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS).

Ngày 12/7/2016, Tòa Trọng tài Thường trực tại The Hague (PCA) ra phán quyết bác bỏ yêu sách chủ quyền và đường chín đoạn của Trung Quốc trên Biển Đông. Tòa kết luận không có căn cứ pháp lý để Trung Quốc đòi quyền lịch sử với các vùng biển nằm trong đường chín đoạn.

Nguồn : RFA, 19/01/2023

Biển Đông : Mỹ điều tàu chiến đến gần quần đảo Hoàng Sa, Trung Quốc tố cáo hành vi "bất hợp pháp"

Thanh Hà, RFI, 20/05/2021

Hạm Đội 7 Hải Quân Hoa Kỳ trong thông cáo đề ngày 20/05/2020 cho biết khu trục hạm USS Curtis Wilbur đang thực hiện hoạt động tuần tra nhằm "khẳng định quyền tự do hàng hải gần khu vực quần đảo Hoàng Sa", nơi có tranh chấp chủ quyền tại Biển Đông. Trung Quốc mạnh mẽ phản đối.

Ảnh do Hải quân Mỹ cung cấp: Khu trục hạm USS Curtis Wilbur (DDG 54) tiến hành các chiến dịch bình thường tại vùng eo biển Đài Loan ngày 18/05/2021. AP - Zenaida Roth

Tàu khu trục USS Curtis Wilbur có trang bị tên lửa dẫn đường, "hoạt động trong khuôn khổ luật pháp quốc tế" và chiến dịch FONOP nhằm "khẳng định các quyền tự do lưu thông trên biển chiếu theo Công Ước Liên Hiệp Quốc về luật Biển năm 1982". Thông cáo của Hạm Đội Thái Bình Dương nhấn mạnh : "Những đòi hỏi bất hợp pháp và triệt để về chủ quyền ở Biển Đông là một mối đe dọa đáng lo ngại đối với các quyền tự do trên biển, từ tự do lưu thông trên biển, quyền tự do bay trên vùng biển này, đến quyền tự do mậu dịch, đồng thời cản trở các quốc gia trong vùng nắm bắt những cơ hội kinh tế".

Sự hiện diện của tàu chiến Hoa Kỳ trong vùng biển này đã khiến Trung Quốc phẫn nộ. Phát ngôn viên Bộ Tư Lệnh Chiến Khu Phương Nam của quân đội Trung Quốc, tướng Điền Quân Lý (Tian Junli) ngày 20/05/2021 tuyên bố hành động của Hải Quân Hoa Kỳ "gây thêm rủi ro đối với an ninh trong khu vực", đồng thời mạnh mẽ lên án thái độ "thiếu chuyên nghiệp và vô trách nhiệm" của phía Mỹ. Theo quan chức này, Mỹ đã "xâm nhập trái phép vùng biển thuộc chủ quyền của Trung Quốc ở quần đảo Tây Sa (Hoàng Sa) trong vùng Biển Đông", khiến Bắc Kinh đã phải điều tàu "trục xuất" tàu chiến Mỹ, tương tự hồi đầu tuần khi chiếc USS Curtis Wilbur bị truy đuổi khỏi eo biển Đài Loan.

Tuy nhiên, theo hãng tin Anh Reuters, Hạm Đội 7 Hải Quân Hoa Kỳ đã bác bỏ tin trên và khẳng định "tàu khu trục USS Curtis Wilbur không bị trục xuất khỏi bất kỳ một khu vực nào". Các sự kiện nói trên diễn ra trong bối cảnh tổng thống Joe Biden hôm 19/05/2021 khẳng định "Hoa Kỳ phải bảo vệ các tuyến đường biển rộng mở tại Biển Đông và Bắc Cực". 

Thanh Hà

********************

Tàu chiến Hạm đội 7 đi vào Biển Đông ; Hoa Kỳ, Trung Quốc khẩu chiến

VOA, 20/05/2021

Trong cuộc tranh cãi mới nhất về tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông, Trung Quốc hôm 20/5 nói rằng một tàu chiến của Hoa Kỳ đã xâm nhập trái phép lãnh hải của nước này ở Biển Đông và bị các lực lượng của Trung Quốc đuổi đi. Tuy nhiên, Hoa Kỳ bác bỏ tuyên bố đó.

USS Curtis Wilbur.

Trong một tuyên bố, Bộ Chỉ huy Chiến khu miền Nam của quân đội Trung Quốc nói rằng chiến hạm USS Curtis Wilbur đã tiến vào vùng biển gần quần đảo Hoàng Sa khi chưa được phép, đồng thời nói rằng thêm rằng các tàu và máy bay của Trung Quốc đã bám theo tàu Mỹ và "đuổi" tàu này.

Bộ Chỉ huy Chiến khu miền Nam nói thêm rằng Trung Quốc phản đối hành động của Hoa Kỳ mà phía Trung Quốc coi là vi phạm chủ quyền của nước này và phá hoại hòa bình và ổn định của khu vực.

Tuy nhiên, Hạm đội 7 của Hải quân Mỹ cho biết rằng USS Curtis Wilbur "khẳng định các quyền tự do hàng hải" gần quần đảo Hoàng Sa, nơi mà Trung Quốc, Đài Loan và Việt Nam đều tuyên bố chủ quyền.

Hạm đội này nói thêm rằng những bình luận của quân đội Trung Quốc về hoạt động đó là sai sự thật.

"USS Curtis Wilbur không bị ‘đuổi' khỏi lãnh thổ của bất kỳ quốc gia nào", Hạm đội 7 nói.

"USS Curtis Wilbur đã thực hiện Hoạt động Tự do Hàng hải (FONOP) này phù hợp với luật pháp quốc tế và sau đó tiếp tục tiến hành các hoạt động bình thường trong vùng biển quốc tế".

Biển Đông đã trở thành một trong nhiều vấn đề gây tranh cãi trong mối quan hệ đầy sóng gió giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ. Washington bác bỏ điều họ gọi là tuyên bố chủ quyền trái pháp luật của Bắc Kinh ở vùng biển giàu tài nguyên này.

Theo Reuters

Báo Thanh Niên hôm 23/12/2020 đăng một tin mới đọc tưởng là câu nói của diễn viên hài Trấn Thành nhưng báo viết sai họ : "Chủ tịch Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) Dương Quang Thành cho biết, EVN đã cung cấp điện tới 11/12 huyện đảo của cả nước. Chỉ còn huyện đảo Hoàng Sa (Đà Nẵng) là chưa được EVN cấp điện ".

Chủ tịch EVN Dương Quang Thành báo cáo tại hội nghị ngày 23/12/2020. Ảnh Gia Hân

Tổng kết của Dương Quang Thành thoạt nghe có thể được hiểu việc cung cấp điện cho quần đảo Hoàng Sa đã nằm trong kế hoạch chỉ chưa làm xong trong năm 2020 thôi, hy vọng sẽ được cấp trong năm 2021.

Nếu ông Dương Quang Thành nói đến Cô Tô hay Lý Sơn không ai thắc mắc làm gì. Đằng này ông nói đến Hoàng Sa, một địa danh chạm ngay vào cảm xúc của người đọc nhắc nhở một thực tế đầy mỉa mai.

Hoàng Sa nằm trong tay Trung Quốc 47 năm rồi.

Hoàng Sa ngày nay không chỉ có điện mà còn có nhiều loại hỏa tiển, tàu chiến, phi trường, chiến đấu cơ, radar, bom đạn đủ để tàn phá nhiều thành phố lớn của Việt Nam.

Theo Gregory Poling, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế, đảo Phú Lâm của quần đảo Hoàng Sa là tổng hành dinh của bộ chỉ huy quân đội Trung Quốc tại Biển Đông.

Đảo Phú Lâm cũng là trạm kiểm soát dòng hải lưu bận rộn qua lại Biển Đông từ Hải Nam lên Đài Loan, Hong Kong và từ Nhật xuống Mã Lai, Nam Dương, Singapore, Brunei.

Năm 2018, hải quân Mỹ phát hiện các oanh tạc cơ hạng nặng của Trung Quốc đáp xuống phi trường trên đảo Phú Lâm. Hoa Kỳ phản ứng lại bằng cách đưa chiến hạm USS Antietam để thực hiện một hành động được gọi là Tuần tra Tự do Hàng hải (Freedom of Navigation Operation, FONOP).

FONOP là hoạt động của chính phủ Mỹ để thách thức chủ trương bành trướng của Trung Quốc trên Biển Đông vì diễn ra trong các khu vực Trung Quốc cho là thuộc chủ quyền của họ.

Trong điều kiện hiện nay chưa có một biện pháp quân sự nào khác làm Trung Quốc lo ngại hơn. FONOP rất là quan trọng. Bất cứ một hành động không kềm chế được của một bên thôi cũng có thể dẫn đến chiến tranh, một viễn ảnh mà Tập Cận Bình chưa dám nghĩ tới.

Trừ phi Mỹ và đồng minh thành lập được một liên minh quân sự trong đó cho phép sự có mặt thường xuyên kể cả thả neo của tàu chiến Mỹ tại các đảo trên Biển Đông, FONOP là biện pháp trả đũa duy nhất áp dụng được.

Trung Quốc rút khỏi các đảo họ chiếm chỉ vì sợ FONOP ? Không.

Trung Quốc ngưng xây dựng đảo nhân tạo chỉ vì sợ FONOP ? Không, Trung Quốc vẫn xây đảo nhân tạo cho đến 2017.

Nhưng FONOP là cách xác định Biển Đông không phải là của Trung Quốc và cảnh cáo cho họ Tập biết những đảo nhân tạo cách lục địa Trung Quốc hàng ngàn dặm có thể chìm xuống biển trong vòng vài tiếng đồng hồ nếu chiến tranh bùng nổ.

Dù sao, chuyện quân sự nhiều người biết. Chuyện ít biết là Hoàng Sa còn là một trung tâm sản xuất thực phẩm của Trung Quốc.

Sarabjeet Parmar, giám đốc của National Maritime Foundation đặt cơ sở tại thủ đô New Delhi, Ấn, qua một hôi nghị trực tuyến về hàng hải cho biết Hoàng Sa, không chỉ là một căn cứ quân sự lớn của Trung Quốc trên Biển Đông mà còn trung tâm nông nghiệp lớn. Ông cho biết "Một cuộc cách mạng nông nghiệp đang diễn ra trên đảo này".

Theo The Global Times, một loại báo đảng trá hình trong bản tin ngày 19/5/2020 cho biết quân trú phòng Trung Quốc trên Hoàng Sa thu hoạch được 750 kg rau cải. Theo báo này, Trung Quốc đang thực hiện một thí nghiệm "chuyển cát thành đất".

Các cuộc thí nghiệm "chuyển cát thành đất" đã được thực hiện thành công trước đây tại vùng tự trị Nội Mông. Nếu trồng rau cải được, Hoàng Sa cũng sẽ là nơi để nuôi gia súc. Nhu cầu nhiều mặt cho cuộc sống, qua đó, sẽ được thỏa mãn.

Chen Xiangmiao, một nhà nghiên cứu tại National Institute for South China Sea Studies cho biết "Bây giờ, khả năng của Trung Quốc hỗ trợ thường dân trên những hòn đảo này sẽ cho phép nhiều người sống trên quần đảo hơn và sống lâu hơn. Ngoài rau cải, gia súc như gà, heo cũng được nuôi".

Cũng theo Sarabjeet Parmar thuộc National Maritime Foundation, việc trồng trọt và chăn nuôi, không chỉ nhằm đáp ứng các nhu cầu đời sống của con người mà còn nhắm vào mục đích xa hơn là vùng đặc quyền kinh tế.

Điều 21 của UNCLOS quy định : "Những tảng đá không thể duy trì sự sinh sống của con người hoặc đời sống kinh tế của riêng chúng sẽ không có vùng đặc quyền kinh tế hoặc thềm lục địa".

Vì thế, mùa màng, gia súc và đời sống là những dấu hiệu của chủ quyền. Trung Quốc hy vọng cứ thế theo thời gian sẽ trở thành tập quán bình thường nuôi sống người dân trên đảo và sẽ được quốc tế công nhận vùng đặc quyền kinh tế.

Trung Quốc nham hiểm làm việc gì cũng tính tới hàng trăm năm. Cộng sản Việt Nam cũng tính nhưng vì tính lui nên đến nay Hoàng Sa vẫn chưa có điện.

Trần Trung Đạo

Nguồn : fb.trantrungdao, 19/01/2021

Căng thẳng Biển Đông : Trung Quốc yêu cầu tàu Hải quân Mỹ rời đi 'ngay lập tức'

BBC, 10/10/220

Trung Quốc đã yêu cầu một tàu khu trục của Hải quân Mỹ rời Biển Đông "ngay lập tức" sau khi tàu này đi vào vùng biển xung quanh quần đảo Hoàng Sa.

Tàu khu trục tên lửa dẫn đường USS John McCain

Hôm thứ Sáu, Bộ Quốc phòng Trung Quốc tuyên bố tàu khu trục tên lửa dẫn đường USS John McCain đã đi vào vùng biển xung quanh các đảo tranh chấp mà không được phép của chính phủ Trung Quốc, theo Express.

Sau khi phát hiện tàu hải quân Mỹ, "quân đội Trung Quốc đã nhanh chóng ra lệnh cho tàu này rời đi, trước khi cử lực lượng tiến hành các thủ tục theo dõi", theo Express.

Thượng tá Zhang Nandong cũng kêu gọi Mỹ "ngừng vi phạm chủ quyền của Trung Quốc trong khu vực".

Ông này nói : "Chúng tôi yêu cầu Mỹ dừng ngay các hành động khiêu khích như vậy, đồng thời kiểm soát chặt chẽ và hạn chế các hoạt động quân sự trên biển và trên không".

Vị này cũng tuyên bố Trung Quốc "sẽ tiếp tục thực hiện các biện pháp cần thiết để bảo vệ sự ổn định của khu vực ở Biển Đông".

Trung Quốc cáo buộc Mỹ đang cố gắng tăng cường hiện diện trong khu vực bằng cách cử các tàu hải quân tiến hành các hoạt động tự do hàng hải.

Do có lực lượng hải quân khổng lồ, Bắc Kinh đã có thể gây áp lực ngày càng gia tăng lên các quốc gia láng giềng như Philippines, Malaysia và Việt Nam để đòi các đảo mà họ coi là của riêng mình.

Đáp lại, Washington đã cố gắng đưa ra lập trường cứng rắn với Bắc Kinh.

Ngoại trưởng Hoa Kỳ, Mike Pompeo đã kiên trì cảnh báo về đế chế hải quân đang phát triển của Tập Cận Bình.

Trước đó, ông đã tuyên bố : "Chúng tôi nói rõ : yêu sách của Bắc Kinh đối với các nguồn tài nguyên ngoài khơi trên hầu hết Biển Đông là hoàn toàn trái pháp luật, cũng như chiến dịch bắt nạt để kiểm soát chúng.

Ở Biển Đông, chúng tôi tìm cách duy trì hòa bình và ổn định, duy trì tự do trên biển theo cách phù hợp với luật pháp quốc tế, duy trì dòng chảy thương mại không bị cản trở và phản đối mọi nỗ lực sử dụng cưỡng bức hoặc vũ lực để giải quyết tranh chấp.

"Chúng tôi chia sẻ những lợi ích sâu sắc và lâu dài này với nhiều đồng minh và đối tác của chúng tôi, những người từ lâu đã tán thành một trật tự quốc tế dựa trên luật lệ.

"Bắc Kinh sử dụng sự đe dọa để làm suy yếu quyền chủ quyền của các quốc gia ven biển Đông Nam Á ở Biển Đông, bắt nạt họ liên quan đếng các nguồn tài nguyên ngoài khơi, khẳng định quyền thống trị đơn phương và tự cho mình quyền thay thế luật pháp quốc tế.

"Thế giới sẽ không cho phép Bắc Kinh coi Biển Đông là đế chế hàng hải của mình".

*******************

Bộ Quốc phòng Trung Quốc phản đối tàu chiến Mỹ đi vào gần quần đảo Hoàng Sa

RFA, 10/10/2020

Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc hôm 9/10 lên tiếng phản đối việc Hoa Kỳ điều tàu chiến John McCain đi vào vùng biển gần quần đảo Hoàng Sa mà không được phép của Trung Quốc.

Tàu chiến John McCain của Hải quân Mỹ - Reuters

Theo Reuters, phát biểu của người đại diện Bộ Quốc phòng Trung Quốc được viết trên tài khoản chính thức WeChat.

"Chúng tôi yêu cầu Mỹ dừng ngay những hành động gây hấn như vậy, kiểm soát chặt chẽ và kiềm chế các hoạt động quan sự tại vùng biển và vùng trời này (Biển Đông)". Tuyên bố của người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc viết.

Người phát ngôn Bộ tư lệnh Quân khu miền Nam của Bộ Quốc phòng Trung Quốc, Đại tá Zhang Nandong cũng đồng thời gọi vụ tàu chiến Mỹ đi vào gần Hoàng Sa là vi phạm nghiêm trọng chủ quyền và lợi ích của Trung Quốc, phá hoại hòa bình và ổn định ở Biển Đông.

Đại tá Zhang Nangong đồng thời cũng cho biết Trung Quốc đã điều máy bay và tàu chiến để theo dõi tàu của Hải quân Mỹ và đuổi tàu này ra khỏi vùng nước gần quần đảo Hoàng Sa.

Bắc Kinh hiện đòi chủ quyền phần lớn khu vực Biển Đông bao gồm cả quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Trung Quốc đã dùng vũ lực chiếm Hoàng Sa từ Việt Nam vào năm 1974.

Từ năm 2015, Hoa Kỳ đã thực hiện chiến dịch Tự do Hàng hải qua việc điều tàu chiến đi vào khu vực Biển Đông, đi sát các thực thể, các đảo nhân tạo mà Trung Quốc cho xây lấp để thách thức chủ quyền quá đáng của Bắc Kinh ở vùng nước tranh chấp.

Người đại diện Bộ Quốc phòng Trung Quốc nói việc Mỹ thường xuyên điều tàu chiến đến Biển Đông là để phô diễn lực lượng và vi phạm nghiêm trọng chủ quyền cũng như lợi ích an ninh của Trung Quốc. Đại tá Zhang Nandong đồng thời lên tiếng cảnh báo Bắc Kinh sẽ có các biện pháp cần thiết để bảo vệ chủ quyền và lợi ích của mình ở Biển Đông.

*********************

Nhật Bản điều ba tàu đến Biển Đông tập trận chống tàu ngầm

VOA, 10/10/2020

Lực lượng Tự vệ Hàng hải của Nhật Bản đã tiến hành các cuộc tập trận chống tàu ngầm ở Biển Đông vào ngày 9 tháng 10, điều ba tàu bao gồm một tàu sân bay trực thăng và một tàu ngầm, theo Bộ Quốc phòng Nhật Bản.

3 tàu chiến tham gia tập trận ở biển Đông hôm 9/10, gồm tàu khu trục chở trực thăng JS Kaga, tàu khu trục Ikazuchi và tàu ngầm tấn công JS Shoryu. Ảnh: JMSDF - Ảnh minh họa

Mục đích của cuộc tập trận là "để tăng cường khả năng chiến thuật của các tàu", bộ nói trong một thông cáo mà không cho biết thêm chi tiết về vị trí địa lý của cuộc tập trận.

Ba tàu sẽ dừng tại Vịnh Cam Ranh của Việt Nam vào cuối tuần để tiếp nhiên liệu, thông cáo cho biết.

Không thể liên lạc được với bộ ngay lập tức yêu cầu đưa ra thêm bình luận.

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền đối với gần như toàn bộ vùng biển giàu năng lượng ở Biển Đông và đã thiết lập các tiền đồn quân sự trên các đảo nhân tạo trong khu vực. Brunei, Malaysia, Philippines, Đài Loan và Việt Nam cũng có tuyên bố chủ quyền đối với một số phần của vùng biển này.

Mỹ đã cáo buộc Trung Quốc quân sự hóa Biển Đông và tìm cách đe dọa các nước láng giềng Châu Á, những nước có thể muốn khai thác trữ lượng dầu khí to lớn trong khu vực này.

Hoàn cầu Thời báo của nhà nước Trung Quốc, ghi nhận các cuộc tập trận mới nhất của Nhật Bản, ngày thứ Bảy nói rằng việc thường xuyên tiến hành các hoạt động quân sự ở Biển Đông không có lợi cho an ninh và ổn định của khu vực và Trung Quốc kiên quyết phản đối việc này.

Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc luôn trong trạng thái cảnh giác cao độ, bảo vệ chủ quyền quốc gia, an ninh và các lợi ích phát triển của Trung Quốc, báo này nói. Hoàn cầu Thời báo được xuất bản bởi Nhân dân Nhật báo, tờ báo chính thức của Đảng cộng sản cầm quyền của Trung Quốc.

Hoàn cầu Thời báo nói các tàu chiến Nhật Bản gần đây đã tiến hành các hoạt động ở Biển Đông, với một tàu sân bay trực thăng được phát hiện trên vệ tinh vào ngày 5 tháng 9.

Ngày thứ Sáu, một phát ngôn viên quân đội Trung Quốc cho biết tàu khu trục John McCain của Mỹ đã đi vào vùng biển xung quanh quần đảo Hoàng Sa đang tranh chấp ở Biển Đông mà không có sự cho phép của Trung Quốc, đồng thời kêu gọi Mỹ dừng "các hành động khiêu khích như vậy".

Theo Reuters

*************************

Nhật Bản tập trận chống tàu ngầm ở Biển Đông

RFI, 10/10/2020

Bộ Quốc Phòng Nhật thông báo Lực Lượng Phòng Vệ Biển đã tham gia đợt tập trận chống tàu ngầm ở Biển Đông. Ngày 09/10/2020 ba chiến hạm của Nhật gồm một tàu trực thăng vận và một tàu ngầm hiện diện trong khu vực.

Hải quân Việt Nam và Nhật Bản trong một cuộc diễn tập trên tàu trực thăng vận JS Izumo (DDH-183) trong vùng Biển Đông, ngày 26/06/2019.  © AP - Emily Wang

Không đi sâu vào chi tiết và không nói rõ hơn về vị trí của những chiếc tàu nói trên, bộ Quốc Phòng Nhật Bản chỉ giải thích mục tiêu cuộc thao diễn lần này nhằm "tăng cường khả năng tác chiến". Tuy nhiên ba tàu chiến của Lực Lượng Phòng Vệ Biển Nhật Bản sẽ dừng tại Vịnh Cam Ranh của Việt Nam cuối tuần này để tiếp liệu.

Sự hiện diện của tàu Nhật Bản ở Biển Đông khiến Bắc Kinh phẫn nộ. Tờ Hoàn Cầu Thời Báo ngày 10/10/2020 cho rằng "các hoạt động quân sự thường xuyên ở Biển Đông bất lợi cho an ninh và ổn định tại khu vực. Trung Quốc mạnh mẽ chống lại việc này".

Trung Quốc lên án Mỹ đưa tàu khu trục đến Hoàng Sa

Bắc Kinh không chỉ phẫn nộ vì sự hiện diện quân sự của Nhật Bản tại Biển Đông. Hôm 09/10/2020 phát ngôn viên bộ Quốc Phòng Trung Quốc yêu cầu tàu khu trục có trang bị tên lửa dẫn đường của Mỹ USS John McCain "rời ngay ngay lập tức" ra khỏi vùng biển chung quanh các đảo có tranh chấp chủ quyền thuộc Hoàng Sa. Bắc Kinh xem đây là "những hành vi khiêu khích ... xâm phạm chủ quyền của Trung Quốc trong khu vực", và "đe dọa nghiêm trọng hòa bình và ổn định tại Biển Đông".

Ngoại trưởng Philippines thăm Trung Quốc

Trong bối cảnh các hoạt động quân sự dồn dập tại Biển Đông, ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin, hôm 09/10/2020 đã lên đường tới Bắc Kinh, bắt đầu chuyến công du ba ngày. Theo chương trình nghị sự ngoại trưởng Philippines đến Trung Quốc thể theo lời mời của đồng nhiệm Vương Nghi. Hai bên tập trung vào "đối thoại đẩy mạnh hợp tác song phương và thúc đẩy trở lại một số những cam kết liên quan đến nhiều lĩnh vực". Cách nay hai tuần, tổng thống Rodrigo Duterte đã thay đổi lập trường về những đòi hỏi chủ quyền của Trung Quốc ở Biển Đông. Phát biểu trong khuôn khổ khóa họp của Đại Hội Đồng Liên Hiệp Quốc, lãnh đạo Philippines khẳng định phán quyết năm 2016 của Tòa Trọng Tài Thường Trực La Haye là "một phần của luật pháp quốc tế, vượt ra ngoài mọi thỏa hiệp và ngoài tầm với của các chính phủ".

Thanh Hà

Kể từ ngày 01/08/2020, một phiên bản sửa đổi quy định hàng hải của Trung Quốc có từ năm 1974, định nghĩa lại vùng biển giữa đảo Hải Nam của Trung Quốc và quần đảo Hoàng Sa mà Bắc Kinh chiếm trọn từ tay Việt Nam cũng từ năm 1974, bắt đầu có hiệu lực. Theo các chuyên gia phân tích, sự kiện này là một bước mới của Trung Quốc nhằm siết chặt thêm quyền kiểm soát trên các vùng Biển Đông mà Bắc Kinh đang tranh chấp với nước khác.

Nhóm đảo Thất Liên Tự thuộc quần đảo Trường Sa (Biển Đông).  AFP

Theo tiết lộ của nhật báo Hồng Kông South China Morning Post ngày 31/07, điểm đáng chú ý nhất trong bản quy định hàng hải này là việc Trung Quốc đã thay đổi thuật ngữ, gọi vùng biển giữa đảo Hải Nam và quần đảo Hoàng Sa là một vùng "duyên hải" hay "ven bờ" (tiếng Anh là coastal), thay vì "ngoài khơi" (tiếng Anh là offshore) như trước đây.

Ý đồ dùng luật Trung Quốc áp đặt trên các vùng tranh chấp

Theo một số nhà quan sát được tờ báo Hồng Kông trích dẫn, động thái mới này của Bắc Kinh phản ánh ý đồ "đưa càng nhiều vùng tranh chấp càng tốt vào trong quyền kiểm soát" của Trung Quốc.

Bản quy định mang tên chính thức là "Các quy tắc kỹ thuật để kiểm tra tàu biển trong các tuyến nội địa". Đáng chú ý là từ ngữ "nội địa" dùng ở đây.

Khu vực gây tranh cãi chính là vùng mà Trung Quốc gọi là "Khu vực hàng hải Hải Nam - Tây Sa" – Tây Sa tên Bắc Kinh đặt cho Hoàng Sa - nằm giữa 2 điểm cực đông và cực tây trên đảo Hải Nam và 3 điểm ở cực đông, tây và nam quần đảo Hoàng Sa.

Theo Trương Khiết (Zhang Jie), một chuyên gia về Biển Đông ở Viện Hàn Lâm Khoa Học Xã Hội Trung Quốc, động thái kể trên của Bắc Kinh có lẽ là nhằm tăng cường quyền quản lý quần đảo Hoàng Sa bằng cách sử dụng các luật trong nước.

Đối với chuyên gia Trung Quốc này : "Cho dù điều đó không trực tiếp nhắm tới việc tăng cường quản lý, thế nhưng tác dụng trên thực tế cũng không khác gì".

Mục tiêu củng cố thêm quyền khống chế Biển Đông

Collin Koh, chuyên gia tại trung tâm nghiên cứu quốc tế S Rajaratnam thuộc đại học công nghệ Nanyang Technological University (Singapore) cũng tán đồng quan điểm nêu trên.

Theo ông, động thái của Trung Quốc "không phải điều đáng ngạc nhiên, nhất là sau khi Bắc Kinh đã thông báo thành lập hai quận hành chính để quản lý Hoàng Sa và Trường Sa".

Trong một tin nhắn twitter ngày 01/08, chuyên gia Singapore nhắc lại rằng việc Trung Quốc thay đổi từ ngữ để chỉ vùng biển nằm giữa Hải Nam và Hoàng Sa đã được tiến hành từ đầu năm nay, nhưng nay mới có hiệu lực. Mục tiêu "chắc chắn là nhằm củng cố thêm đòi hỏi chủ quyền của Bắc Kinh" trên vùng biển này.

Cũng trên Twitter, một nhà quan sát Biển Đông khác cho rằng động thái của Trung Quốc không đơn thuần là nhằm đẩy mạnh giao thông liên lạc và du lịch giữa Hải Nam và Hoàng Sa, mà còn mang ý nghĩa rộng hơn là kể từ nay, tàu biển Trung Quốc có thể thoải mái đi đến Hoàng Sa vì vùng biển đó chỉ là vùng "ven bờ". Đây chính là thủ đoạn để gia tăng quyền khống chế Biển Đông.

Bước mới sau khi thành lập hai quận đảo quản lý Hoàng Sa và Trường Sa

Việc ban hành quy định mới về hàng hải, xem các tuyến hàng hải giữa Hải Nam và Hoàng Sa là các tuyến nội địa của Trung Quốc là một bước phát triển mới của quyết định đầy tranh cãi công bố tháng Tư vừa qua, thành lập hai quận đảo riêng rẽ để quản lý Hoàng Sa và Trường Sa.

Trong bài phân tích ngày 12/05/2020, cơ quan Sáng Kiến Minh Bạch Hàng Hải Châu Á (AMTI) thuộc Trung Tâm Nghiên Cứu Chiến Lược và Quốc Tế CSIS tại Washington, đã cho rằng quyết định đó của Trung Quốc sẽ cho phép Bắc Kinh cải thiện việc quản lý hành chính và thúc đẩy các chính sách mới của Trung Quốc về Biển Đông.

Trong trường hợp Hoàng Sa, theo AMTI, Trung Quốc có thể thông qua đơn vị hành chính mới này, thúc đẩy việc tổ chức cho du khách Trung Quốc đến tham quan, một thủ đoạn có tính khiêu khích nhằm phát triển kinh tế địa phương, dân sự hóa sự hiện diện, qua đó áp đặt chủ quyền trong thực tế.

Đối với giáo sư Carl Thayer, chuyên gia kỳ cựu về Biển Đông thuộc Học Viện Quốc phòng Úc (Đại Học New South Wales), hành động của Trung Quốc biến Hoàng Sa thành một huyện của Trung Quốc là một hành vii bất hợp pháp theo luật pháp quốc tế.

Trong bài phân tích ngày 19/04, giáo sư Thayer nêu bật việc Trung Quốc đã giành quyền kiểm soát Hoàng Sa thông qua võ lực vào tháng Giêng năm 1974, và luật pháp quốc tế không công nhận chủ quyền có được thông qua chinh phục.

Những hành vi bị lên án là phi pháp

Động thái quyết đoán mới của Trung Quốc được ghi nhận vào lúc Bắc Kinh đang gặp sự phản đối ngày càng mạnh của quốc tế chống lại các yêu sách chủ quyền quá đáng của họ trên hầu như toàn bộ Biển Đông.

Vào tháng Bẩy vừa qua, Hoa Kỳ và Úc đã ra tuyên bố, khẳng định rằng các yêu sách biển của Trung Quốc tại Biển Đông đều phi pháp vì không phù hợp với luật pháp quốc tế.

Và gần đây hơn, trong một công hàm gởi lên Liên Hiệp Quốc vào ngày 29/07, Malaysia nhắc lại lập trường bác bỏ đường lưỡi bò của Trung Quốc trên Biển Đông, đồng thời phản đối việc Trung Quốc khẳng định rằng Kuala Lumpur không có quyền thiết lập thềm lục địa ở vùng phía bắc Biển Đông.

Chiến lược sử dụng luật lệ trong nước để bành trướng

Theo SCMP, cộng đồng quốc tế đã cực lực chỉ trích Trung Quốc vào lúc nước này đẩy mạnh chiến lược sử dụng luật lệ trong nước để đòi chủ quyền trên các vùng tranh chấp và bành trướng trong khu vực.

Ví dụ, từ năm 2010 đến nay, Trung Quốc đã thiết lập 7 tòa án hàng hải mới, một được đặt ở "thành phố Tam Sa", về mặt hành chính là đơn vị trực thuộc tỉnh đảo Hải Nam.

Qua năm 2013, Bắc Kinh sáp nhập một số cơ quan hàng hải vào lực lượng Hải Cảnh mới, và đến năm 2017, Tòa Án Tối Cao Trung Quốc tự tuyên bố mở rộng quyền hạn ra mọi vùng thuộc "chủ quyền" của Trung Quốc, kể cả các vùng biển.

Trọng Nghĩa

Nguồn : RFI, 03/08/2020

Tờ Global Times (Thời báo Hoàn cầu) vừa cho biết Trung Quốc mới thu hoạch 1,5 tấn rau tại căn cứ quân sự ở đảo Phú Lâm (Trung Quốc gọi là Vĩnh Hưng) thuộc quần đảo Hoàng Sa. Đợt thu hoạch vừa qua được xem là "một chiến thắng to lớn" của Bắc Kinh trong cuộc chiến tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông.

Hình minh họa. Quân đội Trung Quốc đi tuần ở đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa hôm 19/1/2016 -Reuters

Trong bài viết đăng ngày 20/5, Global Times đưa tin hải quân Trung Quốc vừa lần đầu tiên thu hoạch được rau trồng bằng công nghệ mà các chuyên gia cho rằng có thể hỗ trợ các cộng đồng trên đảo. 7 loại rau, bao gồm bắp cải Bok Choy và rau diếp, đã được thu hoạch trên một cánh đồng thí nghiệm " biến cát thành đất màu" trên đảo Vĩnh Hưng ở thành phố Tam Sa, thuộc tỉnh Hải Nam của Trung Quốc vào ngày 12/5. Một sĩ quan hải quân cho biết : "Công nghệ này sẽ được triển khai trên quy mô lớn, có thể giải quyết vấn đề của lực lượng quân đội và dân thường trên các đảo thiếu rau xanh".

Dự án canh tác trên nền cát ở đảo Phú Lâm là một dự án của quân đội Trung Quốc phối hợp với trường Đại học Giao thông Trùng Khánh. Nhóm nghiên cứu đã thành công trong việc "biến cát thành đất màu" để tạo môi trường màu mỡ cho thảm thực vật, mở đường cho nông nghiệp với khả năng "tự cung tự cấp" trên các đảo, đá mà Trung Quốc có tuyên bố chủ quyền xung đột với các nước khác.

Global Times dẫn lời Chen Xiangmiao, trợ lý nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu biển Hoa Nam, nói sự đột phá này đã phản bác lại các lý thuyết quốc tế, bao gồm phán quyết của Tòa trọng tài quốc tế năm 2016, cho rằng các đảo ở biển Hoa Nam (Biển Đông) không thể hỗ trợ chính các cộng đồng dân cư trên đảo. Chen lưu ý : "Bây giờ, khả năng của Trung Quốc hỗ trợ dân thường trên các đảo sẽ cho phép nhiều người sống trên đảo hơn".

Nhiệt độ cao, độ ẩm cao và hàm lượng muối cao đã khiến việc canh tác trở nên vô cùng khó khăn trên các đảo Biển Đông : "Trồng được rau sẽ giúp có thể thực hiện bước tiếp theo, chẳng hạn như nuôi lợn hoặc gà. Gây dựng được chu kỳ sinh thái, các đảo sẽ là nơi thích hợp hơn cho con người sống sinh sống trên đó lâu hơn. Trong tương lai, mỗi hòn đảo có thể tạo thành một cộng đồng độc lập nhỏ".

Tuy nhiên, tuyên bố này của phía Trung Quốc lại hàm ý rõ ràng rằng, trước đây không thể trồng rau tại đây được.

Ý đồ của Trung Quốc

Trong những năm gần đây, Trung Quốc không ngừng nỗ lực thực hiện các dự án cải tạo đất khổng lồ trên các thực thể tranh chấp ở quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa với mục đích thiết lập các căn cứ và thúc đẩy các yêu sách chủ quyền sâu rộng của họ trên Biển Đông.

Theo quy định tại Điều 121 của Công ước Liên hiệp quốc về Luật Biển (UNCLOS), thì :

1. Một đảo là một vùng đất tự nhiên có nước bao bọc, khi thủy triều lên vùng đất này vẫn ở trên mặt nước.

2. Với điều kiện phải tuân thủ khoản 3, lãnh hải, vùng tiếp giáp, vùng đặc quyền về kinh tế và thềm lục địa của hòn đảo được hoạch định theo đúng các quy định của Công ước áp dụng cho các lãnh thổ đất liền khác.

3. Những hòn đảo đá nào không thích hợp cho con người đến ở hoặc cho một đời sống kinh tế riêng, thì không có vùng đặc quyền về kinh tế và thềm lục địa.

Khoản 3 Điều 121 đã tạo ra rất nhiều cuộc tranh luận khác nhau. Trung Quốc luôn khẳng định tất cả các thực thể nằm trên biển Đông đều là đảo, do đó, bởi vì Trung Quốc sở hữu các thực thể đó cho nên Trung Quốc có cả các quyền tại các vùng nước xung quanh các thực thể đó. Thậm chí cả các bãi san hô luôn chìm dưới mặt nước biển, Trung Quốc cũng tuyên bố chủ quyền đối với các thực thể đó. Điều này là trái với luật biển quốc tế. Nguyên tắc "đất thống trị biển" quy định rõ, chỉ những thực thể nào đáp ứng được yêu cầu là "đảo" thì mới có thể có vùng đặc quyền và thềm lục địa kèm theo.

Tuy nhiên, cho dù không có cơ sở pháp lý, Trung Quốc vẫn muốn thuyết phục công luận quốc tế rằng các "đảo nhân tạo" mà Trung Quốc đã bồi lấp tại Hoàng Sa và Trường Sa đáp ứng được yêu cầu là "đảo" nên sẽ có vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa.

Hình minh họa. Các nhà hoạt động Philippines và Việt Nam biểu tình phản đối Trung Quốc ngoài lãnh sự quán Trung Quốc ở Manila, Philippines hôm 16/5/2014 Reuters

Phán quyết năm 2016 của Tòa Trọng tài trong vụ Philippines đã làm rõ các tranh cãi khác nhau này. Theo Phán quyết năm 2016, không có thực thể nào của Trường Sa có thể đáp ứng được yêu cầu này bởi vì điều kiện thích hợp cho đời sống kinh tế của con người hoặc có một đời sống kinh tế riêng đối với các thực thể này phải là từ tự nhiên sẵn có chứ không phải do sự thay đổi nhân tạo. Và điều đó đồng nghĩa với việc không có căn cứ quân sự và "đảo nhân tạo" nào của Trung Quốc trên Biển Đông đáp ứng tiêu chuẩn này. Vì vậy, tất cả các đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây dựng nhằm khẳng định chủ quyền đều bị cho là "đá" hoặc các thực thể "không phải là đảo" trong phán quyết của Tòa Trọng tài năm 2016.

Biến các đảo nhân tạo và các rạn san hô được khai hoang ở Biển Đông thành nơi con người có thể sinh sống là vấn đề được Trung Quốc coi là "sống còn", vì các khu định cư mà Trung Quốc đã xây dựng ở đó thiếu nước ngọt và không có loại đất nào thích nghi cho trồng trọt. Bắc Kinh đã thất bại trong việc cung cấp đủ lương thực cho các đồn bốt được duy trì trên các căn cứ như đảo Phú Lâm ở Hoàng Sa và Đá Chữ Thập ở Trường Sa.

Đảo Phú Lâm – mô hình thí điểm cho chiến lược của Trung Quốc

Trung Quốc đang đối mặt với vấn đề sa mạc hóa do tập quán canh tác kém và thiếu nước ngầm. Khoảng 20% diện tích của nước này là sa mạc, nên Trung Quốc đang cung cấp các khoản tài chính khẩn cấp cho các nỗ lực khoa học để ngăn chặn tình trạng sa mạc xâm lấn các vùng đất màu mỡ.

Sự phát triển của đảo Phú Lâm thường được xem là kế hoạch thí điểm cho sự phát triển của các thực thể khác ở Biển Đông. Thời gian gần đây, đó là điều đáng chú ý nhất trên Đảo Cây ở quần đảo Hoàng Sa. Mô hình đảo Phú Lâm có thể sẽ được (hoặc đã được) mở rộng sang các căn cứ đảo nhân tạo của Trung Quốc tại Quần đảo Trường Sa.

Trường hợp Đài Loan

Trung Quốc không phải là bên yêu sách duy nhất ở Biển Đông khẳng định các thực thể mà nước này chiếm đóng là các đảo và đã thử các cách để cho thấy con người có thể sinh sống trên những đảo này để có thể "hợp pháp hóa" theo những điều khoản trong UNCLOS.

Đài Loan hiện đang chiếm giữ thực thể lớn nhất ở Trường Sa, đó là đảo Ba Bình - cũng bị coi là "đá" theo phán quyết của trọng tài năm 2016. Đầu năm 2016, trước khi Tòa Trọng tài vụ Philippines kiện Trung Quốc, Chính quyền Tổng thống Mã Anh Cửu đã ra tuyên bố khẳng định Ba Bình có vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa kèm theo.

Cho đến đầu năm 2019, Quân đội Đài Loan vẫn tuyên bố có nước ngọt trên đảo này.

Điều này "tiếp sức" cho lập luận của Đài Loan rằng Ba Bình là hòn đảo có giá trị pháp lý, vì việc thiếu nguồn cung cấp nước ngọt đã được Tòa Trọng tài viện dẫn là một lý do khiến đảo Ba Bình không thể được coi là như vậy. Đài Loan đã trồng nhiều loại thực vật trên đảo Ba Bình như chuối, dừa và bí, mà không chuyển đất từ nơi khác đến hoặc sử dụng các phương pháp "biến cát thành đất" như Trung Quốc.

Việt Nam và Philippines

Việt Nam cũng đang nỗ lực tăng cường xây dựng các thực thể tại Trường Sa mà Việt Nam đang chiếm giữ. Theo thông tin chính thức phía Việt Nam đưa ra, Việt Nam đang kiểm soát 21 thực thể tại Trường Sa, trong đó có một số thực thể đã được xây dựng và phát triển rất bề thế như Song Tử Tây, Trường Sa Lớn…

Philippines cũng đã cố gắng phát triển nguồn thực phẩm bền vững trên đảo Thị Tứ, thực thể mà Manila đang kiểm soát, nhưng ít khẩn trương và cũng ít thành công hơn. Truyền thông trong nước đưa tin Philippines dự kiến trong năm nay sẽ cho xây dựng trên đảo Thị Tứ các nhà máy khử muối để biến nước biển thành nước ngọt.

Tuy nhiên, khác với việc Trung Quốc và Đài Loan tích cực cải tạo các thực thể trong sự kiểm soát của họ nhằm "chứng minh" các thực thể này có vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa kèm theo. Việt Nam và Philippines mặc dù có cải tạo các thực thể của họ nhưng trong các tuyên bố và văn bản chính thức luôn thể hiện tuân thủ Phán quyết năm 2016 như một phần của UNCLOS và luật biển quốc tế. Thậm chí trong Công hàm ngày 30/3/2020 của Việt Nam còn mở rộng phạm vi áp dụng cho Hoàng Sa là tất cả các thực thể của Hoàng Sa đều không thể có vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa.

Hoàng Châu Anh

Nguồn : RFA, 25/05/2020

Tuyên bố thành lập "khu Tây Sa" và "khu Nam Sa" của Trung Quốc vi phạm luật quốc tế như thế nào

Hoàng Sa, RFA, 19/04/2020

Trung Quốc tiếp tục hung hăng trên Biển Đông

Nhân dịp dịch Covid-19 vẫn chưa thuyên giảm, cả thế giới đang tập trung vào chống dịch, đặc biệt là Hoa Kỳ đang căng thẳng với dịch bệnh, thậm chí trên tàu sân bay USS Theodore Roosevelt mới ghé thăm Việt Nam hồi đầu tháng 3 cũng đang nhiều ca nhiễm. Đây là cơ hội để Trung Quốc tăng thêm các hành động hung hăng. Chắc chắn giờ đây Trung Quốc có thể phản ứng mà không lo sợ bất kỳ hậu quả gì, kể cả sự chỉ trích của truyền thông.

"Khu Nam Sa" trực thuộc thành phố Tam Sa, tỉnh Hải Nam (Ảnh Stock) - Hình minh họa.

Thêm nữa, tình hình chính trị Trung Quốc cũng có nhiều vấn đề nội bộ, với sự khởi phát virus Sars Cov 2 từ Vũ Hán rồi lan sang các địa phương khác, rồi sau đó bùng phát trên toàn thế giới. Việc chính quyền Trung Quốc che giấu dịch bệnh trong 6 ngày quan trọng nhất để có thể khống chế dịch bệnh, cùng với các thông tin bất nhất về con số thực người chết vì virus này ở Trung Quốc, cũng như tác hại của Covid-19 đối với nền kinh tế Trung Quốc là những nguyên nhân khiến các phe phái chính trị tấn công vị trí của Tập Cận Bình.

Trước các vấn đề chính trị nội bộ như vậy, cách Trung Quốc thường làm để xoa dịu dư luận trong nước đó là thúc đẩy chủ nghĩa dân tộc cực đoan của người dân Trung Quốc, và chỗ mà các lãnh đạo Trung Quốc thường nhắm tới đó là Biển Đông.

Một loạt các hành động hung hăng của Trung Quốc tại khu vực này kéo dài liên tiếp từ nhiều năm trước. Năm 2019, Trung Quốc đã cho tàu Hải Dương Địa Chất 8 cùng nhiều tàu hải cảnh và tàu dân quân biển xâm phạm vùng biển của Việt Nam hơn 100 ngày. Trong năm này, Trung Quốc cũng cho các tàu của mình xâm phạm vùng biển của Malaysia, Philippines. Chưa hết, cuối 2019 đầu 2020, Trung Quốc còn cho các tàu của mình xâm phạm vùng biển của Indonesia. Đầu tháng 4, tàu hải cảnh Trung Quốc đã đâm chìm một tàu cá của Việt Nam.

Trong thời gian này, tàu Hải Dương Địa Chất 8 cùng một số tàu hải cảnh và tàu cá đang lượn lờ khảo sát tại khu vực biển của Malaysia, và nhiều nhà nghiên cứu đang dự đoán Trung Quốc sẽ tiếp tục giở trò, trong khi "giương đông kích tây". Và điều ấy cũng đang bắt đầu.

Trong khi Nhóm tàu HD8 đang được các nước trong khu vực và quốc tế theo dõi sát khi tiến hành khảo sát khu vực gần vùng biển của Malaysia thì ngày 18/4/2020, Trung Quốc lại có hành động vi phạm chủ quyền của các nước khi Bộ Dân chính ngang nhiên thông báo Quốc Vụ viện nước này vừa phê chuẩn thành lập cái gọi là "Khu Tây Sa" và "Khu Nam Sa" trực thuộc thành phố Tam Sa, tỉnh Hải Nam. Cũng theo phía Trung Quốc đưa tin thì :

- Khu Tây Sa quản lý các đảo thuộc quần đảo Tây Sa (quần đảo Hoàng Sa) và Bãi Macclesfield (quần đảo Trung Sa) và vùng nước phụ cận, chính quyền khu Tây Sa đóng tại đảo Phú Lâm - cấu trúc lớn nhất thuộc Hoàng Sa,.

- Khu Nam Sa quản lý các đảo thuộc quần đảo Nam Sa (quần đảo Trường Sa của Việt Nam) và vùng nước phụ cận, chính quyền khu Nam Sa đóng tại Đá Chữ Thập - một cấu trúc thuộc Trường Sa mà Trung Quốc đã quân sự hóa gần đây.

Việc tuyên bố các chính quyền quận này hoàn toàn không có giá trị pháp lý vì những lý do sau đây :

1. Trung Quốc hoàn toàn không có chủ quyền trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Đã nhiều lần Việt Nam đã khẳng định về chủ quyền đối với hai quần đảo này. Mới đây nhất, trong Công hàm gửi lên Liên Hợp Quốc ngày 30/3/2020 Chính phủ Việt Nam đã nhắc lại : "Việt Nam có đầy đủ chứng cứ lịch sử và cơ sở pháp lý để khẳng định chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa, phù hợp với các quy định của luật pháp quốc tế.

Việt Nam khẳng định "Công ước của Liên Hợp Quốc về luật Biển 1982 (Công ước) là cơ sở pháp lý duy nhất, quy định toàn diện và triệt để về phạm vi quyền được hưởng vùng biển giữa Việt Nam và Trung Quốc". Theo đó, Việt Nam đã có chủ quyền lâu đời trên hai quần đảo này, và được chứng minh bằng các bằng chứng lịch sử và pháp lý.

2. Mặc dù Trung Quốc đang chiếm đóng toàn bộ quần đảo Hoàng Sa và 7 cấu trúc thuộc Trường Sa, nhưng vì Trung Quốc đã sử dụng vũ lực để chiếm đóng nên đã vi phạm luật quốc tế, cụ thể là Điều 2 (4) của Hiến chương Liên Hợp Quốc, theo đó "Tất cả các quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc từ bỏ đe dọa bằng vũ lực hoặc sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế nhằm chống lại sự bất khả xâm phạm về lãnh thổ hay nền độc lập chính trị của bất kỳ quốc gia nào cũng như bằng cách khác trái với những mục đích của Liên Hợp Quốc".

Ngoài ra, Nghị Quyết 2625 của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc năm 1970 cũng quy định rõ không chấp nhận việc dùng vũ lực để xâm phạm toàn vẹn lãnh thổ của quốc gia khác. Và vì vậy, cho dù Trung Quốc đang thực tế chiếm đóng các cấu trúc này, nhưng Trung Quốc vẫn không thể có chủ quyền hợp pháp đối với các cấu trúc này.

3. Tuyên bố này của Trung Quốc cũng vi phạm luật biển quốc tế, trong đó có Công ước Luật biển của Liên Hợp Quốc năm 1982 (UNCLOS). Trong Công hàm ngày 30/3/2020, Việt Nam cũng tuyên bố rõ ràng : "các bãi ngầm, hoặc cấu trúc lúc chìm lúc nổi không phải là đối tượng thụ đắc lãnh thổ và không có vùng biển riêng ". Quan điểm này dựa trên nguyên tắc quan trọng của luật biển quốc tế "đất thống trị biển". Đây là một nguyên tắc chung của luật quốc tế, được phát triển từ luật tập quán quốc tế và qua các phán quyết của các toà án quốc tế.

Khởi đầu từ Vụ Thềm lục địa Biển Bắc năm 1969, được nhắc lại trong nhiều phán quyết sau này của Toà án Công lý Quốc tế (ICJ) sau đó, nguyên tắc này đã được pháp điển hóa trong quy định tại Điều 121 (2) của UNCLOS 1982. Theo nguyên tắc này, các cấu trúc lúc chìm lúc nổi cùng các cấu trúc luôn chìm dưới mặt nước biển không thể là lãnh thổ để yêu sách chủ quyền tại đó, bởi vì, chủ quyền chỉ có thể được yêu sách đối với đất liền và đảo (islands)- được coi là một vùng đất tự nhiên nhưng có nước bao bọc xung quanh và luôn nổi trên mặt nước khi thủy triều lên.

Chính vì vậy, việc yêu sách chủ quyền đối với các cấu trúc lúc chìm lúc nổi và các bãi ngầm luôn chìm dưới mặt nước biển của Chính phủ Trung Quốc là vi phạm nghiêm trọng đến luật biển quốc tế. Chúng ta nên nhớ, Bãi Macclefiled mà Trung Quốc gọi là Trung Sa là các cấu trúc luôn chìm dưới mặt nước biển. Chính vì vậy, việc tuyên bố thành lập chính quyền quản lý các khu vực này của Trung Quốc là một trò hề, đi ngược lại luật quốc tế.

Việt Nam cần làm gì ?

Việt Nam cần phải triệu hồi đại sứ Trung Quốc tại Việt Nam để gửi công hàm phản đối vấn đề này. Ngoài ra, Việt Nam cũng cần gửi công hàm lên Liên Hợp Quốc để phản đối các hành động vô lý, vi phạm luật quốc tế như vậy.

Với cương vị Chủ tịch luân phiên của ASEAN năm nay, Việt Nam cần triệu tập một cuộc họp của ASEAN để ra tuyên bố về sự vi phạm này của Trung Quốc.

Việt Nam cũng cần kêu gọi các quốc gia trên thế giới cùng lên tiếng để phản đối các hành động hung hăng, bất chấp luật pháp và lẽ phải như vậy.

Hoàng Sa

Nguồn : RFA, 19/04/2020

********************

Biển Đông : Trung Quốc thách thức các nước khi lập quận đảo

Ngô Vĩnh Long - Đỗ Thiện, Pháp Luật Online, 19/04/2020

Mặc dù bị phản ứng mạnh vì những hành xử phạm pháp nhưng chính quyền Bắc Kinh vẫn cố tình thách thức các nước ở Biển Đông.

Hình ảnh các tháp radar, nhà chứa máy bay và tòa nhà năm tầng do Trung Quốc xây dựng trái phép tại đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa (Việt Nam). Ảnh : NYT

Hôm 18/4, khi được hỏi về việc tàu khảo sát địa chất Hải Dương 8 của Trung Quốc hiện diện ở vùng biển Malaysia, Bộ Ngoại giao Mỹ nói với truyền thông quốc tế : "Mỹ bày tỏ quan ngại trước các báo cáo về những hành động khiêu khích lặp đi lặp lại của Trung Quốc đối với hoạt động khai thác dầu và khí đốt của các bên khác (ở Biển Đông). Trung Quốc nên chấm dứt hành vi bắt nạt và loạt hoạt động khiêu khích, gây bất ổn này". 

Bộ Ngoại giao Mỹ nói thêm, các hành động của Trung Quốc đe dọa an ninh năng lượng khu vực và làm suy yếu thị trường năng lượng Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và cởi mở. Thông báo này xuất hiện chưa lâu sau khi Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng và nhiều nghị sĩ Mỹ chỉ trích Trung Quốc về việc để tàu hải cảnh đâm chìm tàu cá của ngư dân Việt Nam.

Cùng ngày, truyền thông Trung Quốc đưa tin chính quyền nước này phê chuẩn thành lập hai quận Tây Sa và Nam Sa quản lý quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa (thuộc chủ quyền không thể chối cãi của Việt Nam theo luật pháp quốc tế). Bình luận về vụ việc này, Giáo sư Ngô Vĩnh Long - chuyên gia quan hệ quốc tế tại Đại học Maine (Mỹ) cho rằng : "Trung Quốc đang cố tình thách thức các quốc gia có lợi ích ở Biển Đông".

Vừa thách thức, vừa dò xét

Phóng viên : Ông đánh giá như thế nào về mưu đồ của Trung Quốc phía sau động thái thiết lập các chính quyền phi pháp quản lý các đảo ở Biển Đông ?

Ngô Vĩnh Long : Tôi thấy đây không phải là chuyện hoàn toàn mới. Tháng 6-2012, chính phủ Trung Quốc đã công bố việc thiết lập cái mà nước này gọi thành phố Tam Sa. Tại thời điểm đó, Tam Sa là một thành phố cấp phủ (chứ không phải cấp huyện) đặt ở đảo Phú Lâm để quản lý Tây Sa (cách Trung Quốc gọi quần đảo Hoàng Sa ), Nam Sa (cách Trung Quốc gọi quần đảo Trường Sa) và Trung Sa (cách Trung Quốc gọi tên bãi cạn Scarbourough và bãi ngầm Macclesfield gần đảo Luzon của Philippines).

Vào ngày 24/7/2012, "thành phố Tam Sa" đã chính thức công bố rằng thành phố này đã thành lập một chính quyền cấp phủ. Cùng ngày, Quân đội nhân dân Trung Quốc cũng công bố sẽ thiết lập một căn cứ quân sự ở Tam Sa, mục đích là phục vụ như một cơ quan chỉ huy tất cả đơn vị vũ trang hoạt động trên toàn khu vực Biển Đông. Lúc đó Bộ chỉ huy hạm đội Nam Hải, cũng chính là hạm đội hùng hậu nhất của Trung Quốc, được thành lập năm 1949 với hơn 20.000 quân, còn đang đóng quân ở đảo Hải Nam.

Như vậy, sự kiện Trung Quốc lập ra hai huyện đảo trái phép ở Biển Đông lần này đã nằm trong một chuỗi sự kiện mà Bắc Kinh đã tính toán từ trước. Ý đồ của chính phủ Trung Quốc khi cho CGTN thông báo tin trên là muốn khẳng định sự kiểm soát và chủ quyền trên toàn khu vực mà họ đã khoanh vùng (còn được gọi là đường chín đoạn hay "đường lưỡi bò") ở Biển Đông. Năm 2016, Tòa Trọng tài quốc tế đã bác bỏ tính pháp lý của yêu sách đường chín đoạn mà Trung Quốc đưa ra. Như vậy có thể thấy, hành động lần này của Trung Quốc là cố tình thách thức các nước trong khu vực có quyền lợi và chủ quyền ở Biển Đông, cũng như dò xét phản ứng của các nước trên thế giới đã và đang lưu thông qua khu vực này như thế nào.

Phóng viên : Nhiều học giả, chính trị gia cho rằng Trung Quốc lợi dụng dịch bệnh để đẩy nhanh quá trình bành trướng của họ trên biển ? Ông có nghĩ như vậy không ?

Ngô Vĩnh Long : Đúng là Trung Quốc đang lợi dụng việc các nước trên thế giới đang phải tập trung tâm trí và sức lực đương đầu với sự hoành hành của đại dịch Covid-19 để tiến hành các bước leo thang. Tuy nhiên, tôi nghĩ Trung Quốc làm vậy cũng là để xem phản ứng của các nước trong khu vực như thế nào, đồng thời kiểm tra xem liệu các nước ngoài khu vực có quyết tâm ủng hộ việc chống lại cách hành xử phi pháp của Trung Quốc trong khu vực hay không.

Trung Quốc không thể đẩy nhanh quá trình bành trướng của họ trên biển nếu có sự đối kháng cương quyết của các nước ven biển trong khu vực Đông Nam Á, cũng như của các nước khác có lợi ích ở Biển Đông. Các phản kháng vừa qua của Philippines, Indonesia, Malaysia và Việt Nam, cùng với sự ủng hộ của các nước ngoài khu vực gần đây trong việc chống lại Trung Quốc là rất quan trọng để Bắc Kinh cân nhắc trong hành động.

Phải tăng sức mạnh chống lại ý đồ xấu

Phóng viên : Phản ứng của công luận rất quan trọng nhưng có vẻ thời gian qua Trung Quốc vẫn phớt lờ chỉ trích của các nước và liên tục gây hấn ?

Ngô Vĩnh Long : Tôi nghĩ Trung Quốc rất lo ngại phản ứng của các nước trong khu vực và các chỉ trích của dư luận quốc tế. Trung Quốc gửi các đội tàu vào Biển Đông để thử xem phản ứng của các quốc gia khác như thế nào. Những phản ứng vừa qua của thế giới, dù chưa đủ mạnh nhưng đã làm cho Trung Quốc thấy mình đang "chơi với lửa" nên có phần nào chùn chân hơn. Bằng chứng là họ cho các nhóm tàu hải cảnh và tàu địa chất Hải Dương 8 chạy lòng vòng nhưng không dám cắm neo như họ đã làm vào tháng 7/2019. Các nước ven Biển Đông càng lên tiếng mạnh mẽ trong lúc này thì sức ép từ dư luận sẽ lớn hơn và từ đó phần nào ép Trung Quốc thoái lui.

Phóng viên : Hành xử phạm pháp bất chấp chính Trung Quốc là một thành viên của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982, liệu Bắc Kinh sẽ trả giá ?

Ngô Vĩnh Long : Qua hành động lần này ở Biển Đông, Trung Quốc lại càng để lộ bộ mặt cơ hội cùng thái độ bất chấp an ninh và lợi ích chung của các nước trong khu vực và trên thế giới. Các quốc gia sẽ phải suy nghĩ lại về việc liệu họ có thể đặt niềm tin đối với Trung Quốc đến mức nào. Nói cách khác, suy giảm niềm tin của công luận quốc tế với chính quyền Bắc Kinh là không thể tránh khỏi. "Gian mà lại không ngoan" thì Trung Quốc khó mà được nước khác tin cậy, khó mà "bình thiên hạ" được.

Phóng viên : Việt Nam lên tiếng phản đối Trung Quốc. Liệu trong bối cảnh hiện nay, những bước đi nào là cần thiết để Việt Nam bảo vệ chủ quyền, nhất là khi Trung Quốc dường như có mưu đồ hoàn thành chiếm cứ Biển Đông trước 2021, thời hạn dự kiến để Bộ Quy tắc ứng xử Biển Đông (COC) hoàn thành ?

Ngô Vĩnh Long : Bộ giải pháp sẽ bao gồm cả (i) mặt trận chính trị-ngoại giao (như lên tiếng phản đối, gửi công hàm phản đối, bày tỏ thái độ trên các diễn đàn chính trị-ngoại giao, kêu gọi các quốc gia khác ủng hộ và tham gia vào việc đảm bảo tự do hàng hải ở Biển Đông) ; (ii) mặt trận an ninh-quốc phòng (như tăng cường hơn nữa năng lực của ngư dân, của cảnh sát biển và lực lượng hải quân) ; (iii) mặt trận kinh tế (như giảm sự phụ thuộc vào kinh tế Trung Quốc, đa dạng hóa mối quan hệ thương mại với các nước. Nói nôm na là phải mạnh lên thì mới đối ứng được ; và (iv) mặt trận pháp lý (sẵn sàng đưa Trung Quốc ra các tòa quốc tế hay bên thứ ba phù hợp để giải quyết các bất đồng, xung đột).

Tất cả các bước nêu trên cần thực hiện liên hoàn nhưng tùy hoàn cảnh của mỗi nước mà Việt Nam cần nhấn mạnh bước nào trước, bước nào sau. Đối với Nhật Bản, Hàn Quốc và phần lớn các nước Châu Âu thì quan hệ kinh tế và ngoại giao nên để ở hàng đầu. Đối với Mỹ hiện nay thì vấn đề an ninh-quốc phòng tương đối quan trọng hơn, và nên được ưu tiên. Đây là những vấn đề cần phải phân tích và áp dụng một cách linh hoạt để đối đầu với Trung Quốc. Tôi nghĩ nếu làm tốt thì mưu đồ của Trung Quốc - hoàn thành việc chiếm cứ Biển Đông trước hay sau 2021 - là sẽ không thể nào thành hiện thực.

Tàu hải cảnh Trung Quốc nhiều lần thực hiện chiến lược bắt nạt ở Biển Đông. Ảnh minh họa : SCMP

Phóng viên : Nhiều cơ quan, bộ ngành và các nhà lập pháp Mỹ đã liên tục chỉ trích Trung Quốc "bắt nạt" các nước ở Biển Đông. Trên thực địa, Mỹ cũng có những động thái cụ thể, bao gồm tập trận, tuần tra tự do hàng hải (FONOPs), ngoại giao tàu sân bay... Mỹ cần gia tăng hành động ra sao để góp phần kiềm chế Trung Quốc ?

Ngô Vĩnh Long : Từ năm 2009 đến nay, Trung Quốc cố tình chĩa mũi dùi vào Mỹ để tuyên truyền với quần chúng trong nước và để thị oai với các nước trong khu vực Đông Nam Á. Cảnh báo từ Mỹ từ đó đến nay lại làm cho giới tuyên truyền Trung Quốc thích thú và dùng các việc chỉ trích của Mỹ để đánh "võ miệng". Bắc Kinh rêu rao Mỹ mới chính là phía bắt nạt Trung Quốc, can dự vào Biển Đông - nơi mà Trung Quốc vẫn khẳng định là chuyện riêng của Trung Quốc với từng quốc gia trong khu vực. Trung Quốc biện hộ cho những hành động sai trái của mình, như quân sự hóa các thực thể nước này chiếm giữ, cải tạo trái phép ở Biển Đông, là để phòng thủ trước Mỹ.

Chính vì vậy, tôi cho rằng "có tiếng thì phải có miếng". Mỹ không thể cứ nói suông mãi hoặc hành động chưa đủ mạnh. Mỹ cần nâng cao quan hệ an ninh-quốc phòng với các nước trong khu vực Đông Nam Á để củng cố lòng tin của các nước này đối với Mỹ, cũng như để bảo vệ lợi ích của Mỹ về lầu dài.

Đỗ Thiện thực hiện

Nguồn : Pháp Luật Thành phố Hồ Chí Minh, 19/04/2020

Đọc thêm :

Việt Nam kêu gọi dừng các hành vi trái luật quốc tế

Ngày 16/4, theo chinhphu.vn, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Bình Minh tham dự hội nghị trực tuyến cấp bộ trưởng Ngoại giao với chủ đề hợp tác quốc tế phòng, chống dịch Covid-19 trong khuôn khổ Liên minh vì chủ nghĩa đa phương. 

Nhằm cùng với cộng đồng quốc tế ứng phó hiệu quả với đại dịch này, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phạm Bình Minh đưa ra bốn đề xuất cụ thể. Trong đó, Phó Thủ tướng kêu gọi dừng các hoạt động ảnh hưởng đến nỗ lực ứng phó với dịch bệnh, nhất là chấm dứt các hành vi cường quyền, đơn phương trái với luật pháp quốc tế ; ủng hộ lời kêu gọi của tổng thư ký Liên Hiệp Quốc về ngừng bắn trên toàn cầu và gỡ bỏ các biện pháp trừng phạt làm suy yếu khả năng ứng phó với đại dịch của các quốc gia.

*******************

Biển Đông : Ngang ngược lập 2 quận đảo, Trung Quốc muốn gì ?

Nguyễn Thành Trung, Đỗ Thiện, Pháp Luật Online, 19/04/2020

Trung Quốc vô lý thành lập hai quận (huyện) mới để chính thức hóa quan điểm của họ là các thực thể mà Trung Quốc đang chiếm giữ có khả năng duy trì sự sống cho người cư ngụ.

Trung Quốc xây dựng trái phép ở đảo Phú Lâm. Ảnh : Reuters

Hôm 18/4, Đài Truyền hình Trung Quốc (Trung Quốc) - CGTN đưa tin Bắc Kinh phê chuẩn thành lập hai quận Tây Sa và Nam Sa quản lý quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa (thuộc chủ quyền không thể chối cãi của Việt Nam theo luật pháp quốc tế).

Được biết, Tây Sa và Nam Sa cũng chính là cách Trung Quốc gọi hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam. Hai quận mới này sẽ trực thuộc cái gọi là "thành phố Tam Sa", do Trung Quốc ngang ngược lập ra vào năm 2012.

Quận Tây Sa, có trụ sở chính quyền quận đặt ở đảo Phú Lâm, sẽ quản lý khu vực Tây Sa và Trung Sa (cách Trung Quốc gọi tên bãi cạn Scarbourough và bãi ngầm Macclesfield gần đảo Luzon của Philippines). Trong khi đó, quận Nam Sa có trụ sở tại đá Chữ Thập của Việt Nam, sẽ quản lý quần đảo Trường Sa cùng vùng biển xung quanh.

Phía Việt Nam đã không ngừng khẳng định chủ quyền hợp pháp đối với Trường Sa và Hoàng Sa dựa trên luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982 (mà Trung Quốc cũng là thành viên), đồng thời luôn phản đối các hành vi phạm pháp mà Trung Quốc thực hiện ở Biển Đông, như việc Bắc Kinh đơn phương và vô lý thành lập hai quận đảo lần này.

Tiến sĩ Nguyễn Thành Trung, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu quốc tế (SCIS), một chuyên gia nghiên cứu về Trung Quốc và Biển Đông nhiều năm, nhận định : Từ khi Tổng bí thư Trung Quốc Tập Cận Bình nhậm chức vào năm 2012, Trung Quốc đã theo đuổi chính sách đối ngoại mạnh bạo hơn ở khu vực Biển Đông và dần dần ít quan tâm tới chỉ trích từ cộng đồng quốc tế.

Ý đồ của Trung Quốc

Phóng viên : Ông nhận định như thế nào về ý đồ của Trung Quốc với động thái mới nhất lần này, thành lập trái phép hai quận đảo quản lý Trường Sa và Hoàng Sa ?

Nguyễn Thành Trung : Khi thực hiện bước đi này, Trung Quốc muốn chính thức hóa sự kiểm soát thực tế của mình đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Mặc dù việc thành lập này là phạm pháp và không thay đổi thực tế là Trung Quốc vẫn đang chiếm giữ trái phép một số đảo ở đây, nhưng Trung Quốc muốn gửi một thông điệp mạnh mẽ là họ sẽ không bao giờ từ bỏ các yêu sách về chủ quyền ở khu vực Biển Đông. Rõ ràng, Bắc Kinh có những bước đi cụ thể để hiện thực hóa ý đồ từ chiếm giữ bất hợp pháp thành một lãnh thổ dưới quyền kiểm soát hành chánh.

Có thể thấy, Trung Quốc đã và đang dần biến khu vực (mà Trung Quốc gọi là) thành phố Tam Sa thành những khu vực có người cư trú lâu dài với khoảng 1.800 người. Việc Trung Quốc vô lý thành lập hai quận (huyện) mới để chính thức hóa quan điểm của họ là các thực thể mà Trung Quốc đang chiếm giữ có khả năng duy trì sự sống cho người cư ngụ.

Phóng viên : Mục tiêu lâu dài của Trung Quốc thông qua hành động lần này là gì, thưa ông ?

Nguyễn Thành Trung : Tôi suy đoán rằng bằng cách này, Trung Quốc cũng muốn phục vụ cho mục tiêu lâu dài khi Điều 121 khoản 3 của UNCLOS quy định "những đảo đá nào không thích hợp cho việc cư trú của con người hoặc một đời sống kinh tế riêng thì không có vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa". Trung Quốc đang cố gắng chứng minh rằng đây là các đảo có người dân cư trú và lâu dài, do đó chúng có vùng đặc quyền kinh tế với 200 hải lý và thềm lục địa bao xung quanh đảo.

Phớt lờ công luận quốc tế

Phóng viên : Thời gian gần đây, Trung Quốc bị thế giới chỉ trích "lợi dụng dịch bệnh" để tiến hành các bước leo thang phi pháp. Ông có nghĩ rằng Trung Quốc lợi dụng dịch bệnh để đẩy nhanh quá trình bành trướng của họ trên biển ?

Nguyễn Thành Trung : Tôi cho rằng Trung Quốc có chiến lược lâu dài để độc chiếm Biển Đông với các bước đi tịnh tiến theo kiểu cắt lớp (salami slicing), tránh sự thu hút và can thiệp của thế giới quá nhiều. Dù tình hình quốc tế thế nào thì họ cũng sẽ thực hiện các bước đi này, nhưng Trung Quốc luôn biết lựa chọn thời điểm để bảo đảm các hành động ít gây phản ứng nhất. Do đó, các hành động trước đây của họ thường mang yếu tố bất ngờ và lợi dụng tình huống cụ thể để đẩy nhanh quá trình bành trướng Biển Đông.

Binh pháp Tôn Tử của Trung Quốc có câu "Công kỳ vô bị, xuất kỳ bất ý", có nghĩa là nhân lúc kẻ địch không chuẩn bị, không nghĩ tới mà bất ngờ tấn công giành thắng lợi. Chính quyền Trung Quốc đang áp dụng rất tốt chiến thuật này. Tuy nhiên, nó chỉ làm cho thế giới chỉ trích mạnh hơn mà thôi, khi mà toàn cầu đang vật lộn chống dịch Covid-19. Tuy nhiên đối với Trung Quốc, điều này dường như vô nghĩa. 

Phóng viên : dư luận quốc tế mà vẫn tiếp tục leo thang. Phải chăng sức ép từ dư luận, trong đó có cả các nước lớn như Mỹ, không có ý nghĩa gì với Trung Quốc ?

Nguyễn Thành Trung : Từ khi Tổng bí thư Trung Quốc Tập Cận Bình nhậm chức vào năm 2012, Trung Quốc đã theo đuổi chính sách đối ngoại mạnh bạo hơn ở khu vực Biển Đông và dần dần ít quan tâm tới chỉ trích từ cộng đồng quốc tế. Các phản ứng ngoại giao của các quốc gia khác, các thể chế khu vực và quốc tế không làm thay đổi chính sách của Trung Quốc.

Đặc biệt, trong những năm gần đây, Trung Quốc thậm chí mạnh mẽ phản pháo lại các chỉ trích từ các quốc gia khác. Các chuyến tuần tra tự do hàng hải (FONOPS) của hải quân Mỹ quanh các đảo Trung Quốc đang chiếm giữ trái phép ở khu vực Biển Đông đã tăng rất nhiều vào năm 2019 so với các năm trước đó nhưng cũng không làm Trung Quốc ngừng đưa ra các bước đi độc chiếm Biển Đông.

Cần các sáng kiến mạng lưới kết nối quốc tế

Phóng viên : Liệu Trung Quốc có chịu thiệt hại gì với hành động sai phạm lần này ?

Nguyễn Thành Trung : Cho đến giờ này, tôi cho rằng hầu như Trung Quốc không bị thiệt hại ngoài bị ảnh hưởng tiêu cực về hình ảnh. Ngoài các chỉ trích từ giới hành pháp và lập pháp của Mỹ đối với việc tàu hải cảnh Trung Quốc đâm tàu cá Việt Nam chìm vào đầu tháng 4 thì hiện nay, thế giới đang bị hút vào các mối quan tâm về sức khỏe người dân của họ trong cơn đại dịch này.

Phóng viên : Hành động của Trung Quốc không khác nào công khai phủ nhận các chỉ trích cũng như cảnh báo từ Mỹ, điển hình là Bộ Ngoại giao, Lầu Năm góc và cả các nghị sĩ Mỹ. Theo ông, liệu phía Mỹ có thể làm gì hơn ngoài việc lên tiếng chỉ trích Trung Quốc trong thời gian tới ?

Nguyễn Thành Trung : Tôi cho rằng một mình Mỹ rất khó để ngăn cản cách hành động bành trướng vi phạm luật pháp quốc tế của Trung Quốc ở khu vực Biển Đông. Sắp tới, Mỹ nên thúc đẩy mạnh mẽ các sáng kiến mạng lưới (network) kết nối các quốc gia đồng minh và đối tác của họ ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, hiện tại vẫn cho là rời rạc và thiếu thực chất.

Một trong những lý do đó là vai trò lãnh đạo dẫn dắt của Mỹ chưa được phát huy nhiều. Trong thời kỳ Chiến tranh lạnh ở Châu Âu, Mỹ đã từng thành công với khối Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) để đối chọi với khối hiệp ước Warsaw. Hiện nay khối NATO vẫn không ngừng mở rộng, trong khi khối hiệp ước Warsaw đã giải tán.

Mỹ có các sáng kiến ở khu vực Thái Bình Dương như khối tứ giác kim cương (Quad) bao gồm Mỹ, Úc, Nhật Bản, Ấn Độ, hay thậm chí khối này hiện nay mở rộng thành Quad plus với sự tham gia thêm của ba quốc gia Hàn Quốc, New Zealand và Việt Nam. Tuy nhiên, sáng kiến này vẫn chưa có nhiều bước đi thực chất để tăng tính liên kết và cam kết giữa các quốc gia thành viên.

Đơn giản là các quốc gia thành viên vẫn có mối quan hệ kinh tế, thương mại rất tốt với Trung Quốc, và một số quốc gia không muốn làm phật lòng Trung Quốc. Điều này hoàn toàn khác với thời Chiến tranh lạnh trước đây.

Đỗ Thiện thực hiện

Nguồn : Pháp Luật Online, 19/04/2020

Đọc thêm :

Mỹ yêu cầu Trung Quốc ngừng "hành vi bắt nạt" ở Biển Đông

Ngày 18/4, Mỹ yêu cầu Trung Quốc chấm dứt hành vi bắt nạt ở Biển Đông, đồng thời bày tỏ quan ngại trước thông tin "các hành động khiêu khích" lặp đi lặp lại của Bắc Kinh đối với các hoạt động khai thác dầu khí ở Biển Đông, theo hãng tin Reuters.

"Mỹ bày tỏ quan ngại trước các báo cáo về những hành động khiêu khích lặp đi lặp lại của Trung Quốc đối với hoạt động khai thác dầu và khí đốt của các bên khác (ở Biển Đông). Trung Quốc nên chấm dứt hành vi bắt nạt và loại hoạt động khiêu khích, gây bất ổn này" - Bộ Ngoại giao Mỹ ngày 18/4 tuyên bố khi được hỏi về việc tàu khảo sát Địa chất Hải Dương 8 của Trung Quốc hiện diện ở vùng biển Malaysia.

Bộ Ngoại giao Mỹ nói thêm, các hành động của Trung Quốc đe dọa an ninh năng lượng khu vực và làm suy yếu thị trường năng lượng Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và cởi mở.

*****************

Hoa Kỳ kêu gọi Trung Quốc chấm dứt "hành vi hăm dọa" ở Biển Đông

Thu Hằng, RFI, 19/04/2020

Ngày 18/04/2020, Hoa Kỳ bày tỏ quan ngại về những thông tin cho thấy "các hành động gây hấn" của Bắc Kinh phục vụ công việc thăm dò, khai thác dầu khí ở Biển Đông, đồng thời kêu gọi Trung Quốc chấm dứt các "hành vi hăm dọa" trong khu vực.

Ảnh tư liệu : Một tầu tuần duyên Trung Quốc tại Bãi Cỏ Mây (Second Thomas Shoal), thuộc quần đảo Trường Sa, Biển Đông. Ảnh chụp ngày 29/03/2014. Reuters/Erik De Castro

Sau khi đi qua vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, tầu khảo sát Hải Dương Địa Chất 8 (Haiyang Dizhi 8) của Trung Quốc đã đến vùng đặc quyền kinh tế của Malaysia, theo dữ liệu hàng hải ngày 18/04. Khu vực này cũng nằm sát với những vùng biển mà cả Việt Nam, Malaysia và Trung Quốc tuyên bố chủ quyền.

Trong tuyên bố gửi qua thư điện tử, bộ Ngoại Giao Mỹ cho biết : "Hoa Kỳ quan ngại về những thông tin cho thấy những hành động gây hấn lặp đi lặp lại của Trung Quốc nhằm tìm kiếm dầu lửa tại vùng biển mà các nước khác cũng tuyên bố có chủ quyền".

Ngoài ra, bộ Ngoại Giao Mỹ yêu cầu Bắc Kinh "chấm dứt kiểu hành động gây hấn và gây bất ổn" vì những hành động đó đe dọa an ninh năng lượng trong vùng và phá hoại thị trường năng lượng Ấn Độ-Thái Bình Dương mở và tự do.

Một nguồn tin an ninh của Malaysia cho Reuters biết vào ngày 17/04, có lúc, tầu Hải Dương Địa Chất 8 được 10 tầu của lực lượng dân quân biển và hải cảnh Trung Quốc hộ tống.

Thu Hằng

Nguồn : RFI, 19/04/2020