Thông Luận

Tướng Kenneth Wilsbach, Tư lệnh Không quân khu vực Thái Bình Dương của quân đội Mỹ, vừa yêu cầu các đơn vị thuộc quyền chỉ huy của ông phải sẵn sàng cho cuộc chiến với Trung Quốc (*).

Tướng Kenneth Wilsbach (đứng hàng đầu) - Hình : MacKenzie Mendez/U.S. Air Force

Theo tướng Wisbach, Trung Qu ốc đã cũng như đang gây hỗn loạn trong khu vực với hàng loạt hành động sai trái : Đàn áp tiến trình đòi dân chủ ở Hongkong. Gây hấn với Ấn Độ ở biên giới Ấn – Trung. Quân sự hóa biển Đông. Thường xuyên diễu võ giương oai và coi thường luật pháp quốc tế. Đó cũng là thách thức lớn nhất trong khu vực Thái Bình Dương mà quân đội Mỹ phải đối mặt.

Đã có khá nhiều viên chức ngoại giao và quốc phòng của Mỹ bày tỏ sự lo ngại, lên án các hành động của Trung Quốc ở biển Đông, tuy nhiên tướng Wilsbach là một trong số rất ít những quân nhân cao cấp, dành thời gian giải thích cặn kẽ với quân nhân Mỹ, tại sao Trung Quốc - biển Đông lại là một thách thức của cả Mỹ nói chung lẫn các đồng minh, đối tác trong khu vực Thái Bình Dương của Mỹ…

Trung Quốc bảo rằng, theo lịch sử thì Biển Đông Trung Quốc (East China Sea - người Việt thường gọi là biển Hoa Đông) và bi ển Nam Trung Quốc (South China Sea - người Việt gọi là biển Đông vì nằm ở hướng Đông của lãnh thổ Việt Nam) là c ủa Trung Quốc, kể cả khi một Hội đồng của Liên Hiệp Quốc (Tòa Trọng tài Thường trực đối với Công ước về Luật Biển) bác b ỏ yêu sách này vào năm 2016.

Trung Quốc đã bồi đắp, tạo ra các đảo mới ở biển Đông và tiếp tục theo hướng đó vì khăng khăng cho rằng, vùng biển này là của Trung Quốc. Đó là yêu sách sai trái, một kiểu xét lại lịch sử ! Trung Quốc còn tiếp tục đe dọa chiến hạm, chiến đấu cơ của Mỹ, ra lệnh cho các phương tiện quân sự của Mỹ tránh xa hải phận quốc tế, không phận quốc tế theo luật pháp quốc tế với lý do những khu vực ấy… của Trung Quốc.

Tất cả những hành động sai trái này không chỉ khiến chúng ta lo lắng mà còn khiến các đồng minh, đối tác của chúng ta ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương cảm thấy bất an vì các bên luôn tìm cách tạo dựng một khu vực cởi mở, biển mở, bầu trời mở, thương mại mở và tự do lưu thông phù hợp với luật pháp quốc tế.

Bởi khu vực Thái Bình Dương liên quan đến lợi ích của các bên có liên quan, hợp tác, phối hợp với quân đội của các quốc gia trong khu vực được tướng Wilsbach xác định là y ếu tố cốt lõiđể tăng kh ả năng tương tác(interoperability).

Với quân đội Mỹ, interoperability được dùng để diễn đạt khả năng quân đội của một quốc gia sử dụng các phương pháp huấn luyện và thiết bị quân sự của một quốc gia khác.

Tướng Wilsbach dẫn sự hợp tác, các cuộc tập trận giữa quân đội Mỹ với lực lượng phòng vệ Nhật, hải quân Úc như ví dụ về kh ả năng tương tác và nói thêm : Đi ều đó sẽ buộc đối thủ của chúng ta phải cân nhắc nếu họ muốn gây hấn. Về ngắn hạn đó là một hình thức răn đe. Khi xung đột bùng phát, việc chúng ta sát cánh với các đối tác trong chiến đấu sẽ giúp tăng đáng kể sức mạnh quân sự và sẽ tốt hơn nhiều so với việc để họ đơn độc.

Giải thích về tình trạng căng thẳng kéo dài giữa Mỹ và Trung Quốc, tướng Wilsbach nhấn mạnh : Chúng ta ch ấp nhận thách thức và cạnh tranh với Trung Quốc theo Chiến lược Quốc phòng của quốc gia nhưng phải luôn sẵn sàng cho trường hợp được lệnh tối nay ra trận (but we also have to be ready in the event we get called to go fight tonight). Fight tonight thường được dùng khi yêu cầu sẵn sàng được nâng lên mức cao nhất.

***

Những nội dung vừa kể không phải là phát biểu trong một cuộc họp báo hay phỏng vấn, tướng Wilsbach phát biểu như thế trong cuộc họp trực tuyến với toàn bộ quân nhân thuộc Bộ Chỉ huy Không quân khu vực Thái Bình Dương (PACAF) hôm 6 tháng 11.

Sau tướng Wilsbach, Thượng sĩ nhất David Wolfe – Thượng sĩ Thường vụ của PACAF (Chief Master Seargeant - người chịu trách nhiệm về toàn bộ hạ sĩ quan các cấp và binh sĩ của PACAF) lưu ý các hạ sĩ quan và binh sĩ PACAF : Chúng ta ph ải làm mọi cách để chứng tỏ các quyết định khác nhau với đối thủ của chúng ta ở Thái Bình Dương, khiến họ phải trì hoãn việc đạt đến mục tiêu của họ. Đó là công vi ệc hàng ngày của chúng ta.

Chief Master Sergeant của PACAF cảnh báo : N ếu các bạn không nhận ra chúng ta đang ở trong một cuộc xung đột, các bạn sẽ không đủ nỗ lực đúng như phải có và lẽ ra phải nỗ lực như vậy !

Trân Văn

Nguồn : VOA, 07/11/2020

Chú thích

(*) https://www.stripes.com/news/pacific/as-tensions-simmer-pacific-air-forces-leaders-say-troops-must-be-ready-for-conflict-with-china-1.651199

Thượng Viện Mỹ thông qua dự luật trừng phạt Trung Quốc vì đàn áp dân Duy Ngô Nhĩ (RFI, 15/05/2020)

Theo Reuters, hôm 14/05/2020 Thượng Viện Mỹ đã thông qua dự luật yêu cầu chính quyền của tổng thống Donald Trump trừng phạt Trung Quốc vì các cuộc đàn áp người Duy Ngô Nhĩ. Động thái này làm gia tăng áp lực của Washington đối với Bắc Kinh giữa lúc quan hệ hai bên đang căng thẳng, đặc biệt xung quanh vấn đề dịch virus corona.

Người Duy Ngô Nhĩ biểu tình trước Nhà Trắng, Washington (Mỹ), ngày 28/07/2009 để phản đối chính sách đàn áp của Trung Quốc tại vùng tự trị Tân Cương. AFP PHOTO/Nicholas KAMM - Ảnh tư liệu

Dự luật chung của hai đảng tại Thượng Viện do thượng nghị sĩ Cộng hòa Marco Rubio đệ trình, kêu gọi chính quyền Mỹ trừng phạt những quan chức Trung Quốc chịu trách nhiệm trong việc đàn áp người Duy Ngô Nhĩ, sắc dân thiểu số theo Hồi Giáo tại Trung Quốc.

Văn kiện nêu rõ : Các ủy viên Bộ Chính Trị đảng Cộng Sản Trung Quốc là những người chịu trách nhiệm chính về các vụ "vi phạm nhân quyền trắng trợn" của người Duy Ngô Nhĩ. Dự luật cũng nêu đích danh một số quan chức tỉnh Tân Cương liên quan đến các vụ trấn áp sắc dân thiểu số này.

Dự luật đã được nhất trí thông qua, sau đó sẽ được chuyển qua Hạ Viện, theo thủ tục, trước khi gửi đến Nhà Trắng để tổng thống Trump phê chuẩn hay phủ quyết.

Động thái của Thượng Viện Mỹ diễn ra trong lúc quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh đang ngày càng căng thẳng trên nhiều phương diện, đặc biệt là về các vấn đề liên quan đến đại dịch Covid-19. Washington những ngày qua đã liên tục quy trách nhiệm cho Bắc Kinh để đại dịch lây lan khắp thế giới vì đã thiếu minh bạch về tình hình dịch.

Trung Quốc một mực phủ nhận cáo buộc theo đó họ đã xử lý kém khủng hoảng virus corona, đồng thời coi vấn đề nhân quyền của người Duy Ngô Nhĩ là chuyện nội bộ.

Theo Liên Hiệp Quốc, có khoảng hơn 1 triệu người Duy Ngô Nhĩ bị giam giữ trong các trại tập trung trong vùng Tân Cương Trung Quốc những năm qua.

Hiện đại sứ quán Trung Quốc tại Washington chưa có bình luận gì về dự luật vừa được Thượng Viện Mỹ thông qua.

Anh Vũ

*******************

Thượng viện Mỹ phê chuẩn dự luật bảo vệ các quyền của người Uighur (VOA, 15/05/2020)

Thượng viện Hoa Kỳ hôm thứ Năm 14/5 phê chuẩn dự luật yêu cầu chính quyền của Tổng thống Trump tăng cường cách ứng phó đối với việc Trung Quốc đàn áp người thiểu số Hồi giáo Uighur, trong nỗ lực mới nhất tại Washington để trừng phạt Bắc Kinh giữa lúc TT Trump đổ lỗi cho Trung Quốc là làm cho đại dịch Covid-19 càng xấu hơn nữa.

Cảnh sát Trung Quốc canh gác con đường dẫn tới trại gọi là 'trại huấn nghiệp' ở vùng Yining thuộc Khu Tự trị Tân Cương. Ảnh chụp ngày 4/9/2018. Ảnh tư liệu

Dự luật được sự ủng hộ của lưỡng đảng do Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Marco Rubio đề xuất, kêu gọi các biện pháp chế tài chống lại những ai chịu trách nhiệm trong vụ đàn áp người Uighur và các nhóm Hồi giáo khác.

Dự luật này đặc biệt nêu tên một thành viên của Bộ Chính trị đầy quyền lực của Trung Quốc, là người chịu trách nhiệm về những vi phạm nhân quyền thô bạo đối với người Uighur.

Thượng viện Mỹ do đảng Cộng hòa lãnh đạo nhất trí thông qua dự luật và chuyển sang Hạ viện - do Đảng Dân chủ lãnh đạo - để được phê chuẩn trước khi gửi tới Tòa Bạch ốc để Tổng Thống Trump ký thành luật hoặc phủ quyết.

Thượng viện Mỹ hành động trong bối cảnh mối quan hệ ngày càng xấu đi giữa chính quyền Trump và Bắc Kinh về đại dịch Covid-19 toàn cầu, mà Washington đổ lỗi là do sự thiếu minh bạch của Trung Quốc trong giai đoạn đầu dịch bộc phát.

Trung Quốc bác bỏ cáo buộc của phía Mỹ, đồng thời lên án động thái của Mỹ thông qua luật hỗ trợ người Uighur là những cuộc tấn công ác ý và can thiệp nghiêm trọng vào các vấn đề nội bộ Trung Quốc, sẽ ảnh hưởng đến hợp tác song phương.

Liên Hiệp Quốc ước tính hơn một triệu người Uighur bị giam giữ trong các trại tập trung ở vùng Tân Cương trong vài năm nay. Bắc Kinh phủ nhận đã ngược đãi người Uighur, nói rằng đó là các trại đào tạo huấn nghiệp.

Tháng 11 năm ngoái, Hạ viện Hoa Kỳ phê chuẩn với đa số áp đảo dự luật kêu gọi trừng phạt các quan chức cấp cao Trung Quốc chịu trách nhiệm về vụ đàn áp ở Tân Cương, và nêu đích danh ông Trần Toàn Quốc (Chen Quanguo), Bí thư Đảng ủy Khu tự trị Tân Cương và là Ủy viên Bộ Chính trị đầy quyền lực của Trung Quốc.

Dự luật Thượng viện cũng nêu tên ông Trần Toàn Quốc và cựu phó bí thư Tân Cương, ông Chu Hải Luân (Zhu Hailun) mà họ coi là kiến trúc sư xây dựng toàn bộ hệ thống trại tập trung ở Tân Cương, phải chịu trách nhiệm trực tiếp trong vụ đàn áp người Uighur.

Trung Quốc trước đây cảnh báo rằng họ sẽ có biện pháp đáp trả thích ứng nếu ông Trần Toàn Quốc bị nhắm tới.

Đại sứ quán Trung Quốc ở Washington không trả lời yêu cầu của Reuters xin bình luận về động thái của Thượng viện Mỹ.

Hồi tháng 3, Thượng nghị sĩ Marco Rubio đồng tài trợ một dự luật riêng rẽ nhằm chặn hàng hóa do lao động cưỡng bức sản xuất ở Tân Cương nhập vào Hoa Kỳ.

Đảng viên Cộng hòa James Risch, chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Thượng viện, và thành viên cao cấp của đảng Dân chủ trong ủy ban, Bob Menendez, hôm 14/5 mô tả dự luật này là một bước quan trọng chống lại những vụ vi phạm nhân quyền thô bạo của chế độ toàn trị ở Trung Quốc.

Hai ông kêu gọi Hạ viện nhanh chóng thông qua dự luật và chuyển tới tổng thống để được ký thành luật.

Theo Reuters

********************

Covid-19 : Donald Trump dọa cắt đứt mọi quan hệ với Trung Quốc (RFI, 15/05/2020)

Hôm 14/05/2020, tổng thống Mỹ Donald Trump đã dọa sẽ cắt đứt mọi quan hệ với Trung Quốc và tuyên bố là không muốn nói chuyện với chủ tịch Tập Cận Bình nữa.

Tổng thống Mỹ Donald Trump tới thăm cơ sở cung cấp thiết bị y tế Owens & Minor, Allentown, Pennsylvania, Hoa Kỳ, ngày 14/05/2020. Reuters - CARLOS BARRIA

Từ nhiều ngày qua, chủ nhân Nhà Trắng vẫn nói rằng lẽ ra đã không có nhiều người chết vì virus corona như thế (cho đến nay đã gần 300.000 người trên toàn thế giới), nếu Trung Quốc đã hành động có trách nhiệm ngay từ khi virus xuất hiện ở thành phố Vũ Hán.

Trong bài trả lời phỏng vấn với đài Fox Business, được phát hôm qua, tổng thống Trump cho biết ông "rất thất vọng" về thái độ của Bắc Kinh và loại trừ khả năng nói chuyện trực tiếp với đồng nhiệm Tập Cận Bình để làm giảm căng thẳng giữa hai cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới.

Trong những ngày qua, ông Donald Trump đã nêu lên khả năng áp các thuế quan mang tính trừng phạt đối với Trung Quốc. Nhưng hôm qua, khi được hỏi về các biện pháp trả đũa Bắc Kinh, tổng thống lại không trả lời trực tiếp, mà chỉ dọa xuông và khẳng định : "Nếu cắt đứt mọi quan hệ, chúng ta sẽ tiết kiệm được 500 tỷ đôla".

Đáp lại lời đe dọa của ông Trump, hôm nay, qua lời một phát ngôn viên Bộ Ngoại giao, Trung Quốc đã kêu gọi tăng cường hợp tác với Hoa Kỳ trong cuộc chiến chống đại dịch Covid-19.

Về tình hình dịch bệnh tại Mỹ, theo các số liệu do đại học Johns Hopkins công bố hôm qua, trong vòng 24 giờ, đã có thêm gần 1.800 người chết vì Covid-19, nâng tổng số tử vong lên 85.813 người.

Trong khi đó, ra điều trần trước Hạ Viện Mỹ hôm qua, bác sĩ Rick Bright, cựu giám đốc cơ quan của chính phủ Mỹ đặc trách phát triển thuốc điều trị Covid-19, đã cáo buộc chính quyền Trump đã phớt lời những lời báo động của ông. Rick Bright đã bị cách chức hôm 20/04 vừa qua.

Từ Washington, thông tín viên Anne Corpet gởi về bài tường trình : 

Khuôn khổ hành động của chúng ta đang bị thu hẹp. Nếu chúng ta không củng cố khả năng ứng phó ngay bây giờ, dựa trên cơ sở khoa học, tôi e rằng dịch bệnh sẽ trầm trọng hơn và kéo dài. 

Bác sĩ Bright tuyên bố như trên trước khi nói thêm : Nếu không có sự chuẩn bị tốt hơn, mùa đông tới sẽ là mùa đông u ám nhất trong lịch sử nước Mỹ hiện đại. 

Nhà khoa học này chỉ trích những sai sót nghiêm trọng của chính quyền Donald Trump trong việc xử lý dịch bệnh. Ông khẳng định : Chúng ta lẽ ra phải làm tốt hơn, chúng ta lẽ ra có thể làm tốt hơn. Bác sĩ Rick Bright cho biết ông đã nhiều lần cố gắng báo động lên cấp trên ngay từ tháng 1 về tình trạng khan hiếm thiết bị y tế. 

Ông nói : Đã có hàng chục lời báo động, và tôi đã chuyển tất cả cho các quan chức có liên quan. Lần nào tôi cũng vấp phải thái độ thờ ơ. Họ nói là đang bận quá, rằng chưa có kế hoạch gì, rằng họ không biết ai là người đặc trách việc cung cấp các thiết bị y tế đó. Nhiều lý do để thoái thác, nhưng không hề có hành động nào. 

Sau những lời cáo buộc nói trên, bộ Y Tế Mỹ đã phản công, cáo buộc bác sĩ Rick Bright âm mưu đưa thông tin sai lạc. Tổng thống Donald Trump thì gọi vị bác sĩ này là một người cay đắng, bất mãn.

Thanh Phương

********************

Mỹ tăng áp lực quân sự với Trung Quốc giữa căng thẳng về dịch Covid-19 (VOA, 15/05/2020)

Mỹ đang tăng áp lực quân sự với Trung Quốc trong bối cảnh căng thẳng đang leo thang trên Biển Đông và Bắc Kinh bị tố cáo là lợi dụng đại dịch Covid để mở rộng phạm vi ảnh hưởng của mình trong khu vực.

Chiến hạm USS Bunker Hill của Hải quân Hoa Kỳ (trước) và khu trục hạm USS Barry đi ngang qua Biển Đông để hỗ trợ an ninh và ổn định trong khu vực Ấn độ-Thái Bình Dương. Ảnh chụp ngày 18/4/2020. (U.S. Navy photo by Mass Communication Specialist 3rd Class Nicholas V. Huynh

Trong vài tuần qua các tàu chiến của hải quân Mỹ và máy bay ném bom B-1 của Không quân Hoa Kỳ đã thi hành nhiệm vụ để đánh đi một thông điệp rõ rệt rằng quân đội Hoa Kỳ quyết tâm duy trì sự hiện diện trong khu vực, và trấn an các đồng minh, đài CNN đưa tin.

Một ưu tiên hàng đầu của Ngũ Giác Đài là đưa hàng không mẫu hạm USS Theodore Roosevelt, tàu sân bay bị nhiễm virus, trở lại hoạt động trên biển trước cuối tháng này.

Các động thái này được đưa ra trong bối cảnh Mỹ đang gia tăng áp lực ngoại giao lên Trung Quốc với Tổng thống Trump và Ngoại trưởng Mike Pompeo công khai tố cáo Bắc Kinh là đã không chặn được sự lây lan của virus Covid-19, và thiếu minh bạch trong giai đoạn đầu của đợt bùng phát dịch bệnh.

Trung Quốc còn bị cáo buộc là lợi dụng dịch Covid-19 để đạt lợi thế quân sự và kinh tế bằng cách mở rộng các khu vực hoạt động.

Đại tá Hải quân Hoa Kỳ Michael Kafka, phát ngôn viên của Bộ Tư lệnh Ấn Độ-Thái Bình Dương của quân đội Hoa Kỳ nói với CNN trong một tuyên bố hôm thứ Tư : "Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đang khai thác tình trạng khu vực đang tập trung chống dịch Covid để khẳng định các lợi ích riêng của mình".

Ngoài ra, Ngũ Giác Đài khẳng định vụ bột phát dịch Covid-19 không làm tổn hại tới khả năng ứng phó của Hoa Kỳ trước các hành động của Trung Quốc.

Tướng Timothy Ray, Tư lệnh Bộ Tư lệnh giám sát lực lượng máy bay ném bom trong khu vực của Không quân Hoa Kỳ khuyến cáo :

"Chúng tôi có khả năng và thực lực để cung cấp hỏa lực tầm xa ở mọi nơi, mọi lúc và có thể tung ra hỏa lực áp đảo - ngay cả giữa đại dịch".

Hôm thứ Tư, Hạm đội Thái Bình Dương của Hải quân Hoa Kỳ đã có một động thái bất thường khi tuyên bố rằng tất cả các tàu ngầm của họ trong khu vực đang hoạt động trên biển "để hỗ trợ một khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương tự do và rộng mở giữa đại dịch do virus corona gây ra".

Trong khi quân đội Hoa Kỳ gần đây kết thúc "sự hiện diện liên tục của các máy bay ném bom" trên đảo Guam ở Thái Bình Dương, lần đầu tiên kể từ năm 2004, nhưng Không quân Hoa Kỳ tiếp tục phái máy bay ném bom tới khu vực.

Trong những tuần gần đây, Hoa Kỳ đã ba lần điều máy bay ném bom B-1 từ các căn cứ ở Hoa Kỳ đến khu vực, gồm một chiến dịch trên Biển Đông và việc triển khai bốn máy bay ném bom B-1 cùng 200 quân nhân từ Căn cứ Không quân Dyess ở Texas đến đảo Guam.

Cuối tháng trước, Hải quân Hoa Kỳ thách thức yêu sách chủ quyền phi lý của Trung Quốc tại vùng biển xung quanh quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa. Mỹ từ lâu đã cảnh báo rằng Trung Quốc sử dụng các đảo nhân tạo mà họ xây dựng tại đây để chứa vũ khí và làm các cơ sở quân sự.

Bắc Kinh phản ứng gay gắt trước những thách thức của Hoa Kỳ, nói rằng Washington nên tập trung đối phó với dịch Covid-19.

"Trung Quốc kêu gọi Hoa Kỳ hãy tập trung vào các việc nội bộ như phòng chống và kiểm soát đại dịch, đóng góp nhiều hơn cho cuộc chiến toàn cầu chống Covid-19 và ngừng ngay lập tức các hoạt động quân sự gây bất lợi cho an ninh, hòa bình và ổn định khu vực", ông Li Huamin, người phát ngôn của Bộ tư lệnh Chiến khu Miền Nam của Trung Quốc, cho biết trong một tuyên bố.

Không ai cho rằng Hoa Kỳ đang hướng tới một cuộc xung đột với Trung Quốc, nhưng Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper coi việc cản trở tham vọng bành trướng của Bắc Kinh là một ưu tiên hàng đầu.

"Chúng tôi lo ngại về các hành động vô nguyên tắc ngày càng gia tăng của Trung Quốc để ép buộc các nước láng giềng và đẩy mạnh yêu sách chủ quyền trái với pháp luật của họ ở biển Đông, giữa lúc khu vực và thế giới tập trung xử lý đại dịch Covid-19", phát ngôn viên Ngũ Giác Đài, Trung tá Dave Eastburn, nói với CNN.

Trung Quốc từ lâu vẫn đả kích các hoạt động quân sự của Mỹ mà họ cho là có tính cách ‘khiêu khích’ trong Biển Đông, trong khi Mỹ khởi sự các hoạt động đó từ nhiều năm trước khi Trung Quốc tuyên bố chủ quyền trên vùng biển này.

Lên tiếng mới đây sau khi Mỹ đưa chiến hạm tới khu vực trong chiến dịch "duy trì sự hiện diện ở Biển Đông" vìTrung Quốc điều tàu Hải Dương 8 vào vùng biển này để hăm dọa các hoạt động thăm dò của công ty dầu khí Malaysia, Đô đốc John Aquilino, Tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương của Hoa Kỳ nói :

"Đảng Cộng sản Trung Quốc phải chấm dứt thói bắt nạt các nước Đông Nam Á, cấm cản các hoạt động khai thác dầu khí ngoài khơi, và đẩy họ ra khỏi các ngư trường truyền thống. Hàng triệu người lệ thuộc và các nguồn tài nguyên đó để sinh sống".

******************

Mỹ, Trung Quốc ngấp nghé Chiến tranh Lạnh mới có thể tàn phá kinh tế toàn cầu (VOA, 14/05/2020)

Mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc vốn đã tiến sát mép vực trước khi có đại dịch Covid-19, nhưng rồi đại dịch đã đẩy mối quan hệ đó rơi xuống.

Trung Quốc bồi đắp Đá Subi thành đảo nhân tạo, gây căng thẳng ở Biển Đông

Những chuyển động giữa Bắc Kinh và Washington trở nên căng thẳng trong đợt dịch virus corona đến nỗi các chuyên gia về Trung Quốc giờ đây cho rằng hai cường quốc vừa bước vào những ngày đầu của một cuộc Chiến tranh Lạnh mới, có thể làm kéo dài đại dịch, làm trầm trọng thêm sự tàn phá về kinh tế có liên quan đến virus, và làm suy yếu khả năng của thế giới trong việc ngăn chặn các nguy cơ thông thường.

"Về cơ bản, chúng ta đang ở giai đoạn khởi đầu của Chiến tranh Lạnh", ông Orville Schell, giám đốc Trung tâm Quan hệ Mỹ-Trung thuộc Hội Châu Á, nói. "Chúng ta đang trượt dốc tới một tình trạng ngày càng đối nghịch với Trung Quốc", vẫn theo ông Schell.

Ông nói thêm : "Hậu quả của mối quan hệ Mỹ-Trung bị đổ vỡ sẽ rất nghiêm trọng đối với thế giới và nền kinh tế toàn cầu, bởi vì khả năng của Mỹ và Trung Quốc hợp tác với nhau chính là yếu tố then chốt duy trì kiến trúc toàn cầu hóa và thương mại toàn cầu. Khi mất đi yếu tố đó, sẽ có sự xáo trộn rất lớn".

Trong Chiến tranh Lạnh giữa Mỹ và Liên Xô, hai quốc gia hùng mạnh nhất hành tinh mâu thuẫn về ý thức hệ, đó là điểm chính của cuộc đối đầu kéo dài 4 thập kỷ giữa hai siêu cường.

Nhiều người lo ngại rằng tình trạng thù địch ngày nay giữa Washington và Bắc Kinh có thể dẫn đến một sự chia rẽ toàn cầu tương tự.

"Đối với toàn bộ hệ thống quốc tế, một cuộc Chiến tranh Lạnh sẽ có tác động tàn phá. Ví dụ, nó sẽ đặt tất cả các vấn đề toàn cầu - từ biến đổi khí hậu cho đến đại dịch hay khủng bố - vào tính toán của mỗi bên là họ sẽ tăng hay giảm sức mạnh tương đối của họ, làm cho việc hợp tác của các bên thậm chí còn khó khăn hơn", bà Elizabeth Economy, Giám đốc Nghiên cứu Châu Á tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, nói.

Theo bà, Chiến tranh Lạnh "cũng sẽ buộc các quốc gia phải chọn đứng về một bên nào đó, và khi làm như vậy, họ phải đánh đổi rất khó khăn và có nguy cơ tiết lộ một số điều chẳng hay ho về chính họ : như là cách họ ưu tiên các giá trị chính trị, an ninh quân sự và sinh kế kinh tế của họ".

Trung Quốc bồi đắp Đá Subi thành đảo nhân tạo, gây căng thẳng ở Biển Đông

Các tác nhân

Cuộc Chiến tranh Lạnh mới tiềm tàng có gốc rễ từ nhiều năm qua, trước cả khi ông Trump trở thành tổng thống Mỹ. Thật khó để xác định chính xác lúc nào quan hệ Mỹ-Trung bắt đầu chuyển từ "thân mật nhưng cảnh giác" sang thù địch ngày càng gia tăng ở cả hai bên, nhưng có một dấu mốc là khi Bắc Kinh khởi động những nỗ lực nhằm bảo đảm việc họ kiểm soát Biển Đông, một tuyến hàng hải có tầm quan trọng chiến lược toàn cầu.

Từ khoảng năm 2015, chính phủ Trung Quốc bắt đầu khẳng định mạnh mẽ những tuyên bố chủ quyền bằng cách biến các rạn san hô và bãi cạn trên biển thành những đảo nhân tạo. Việc Trung Quốc quân sự hóa ở đó đã gây ra những phản ứng giận dữ từ Việt Nam, Philippines và một số nước láng giềng khác cũng tuyên bố chủ quyền về một vài phần của Biển Đông. Chính phủ Hoa Kỳ cũng nhiều lần lên tiếng phản ứng.

Một tác nhân khác là vấn đề Đài Loan. Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền về Đài Loan là một điểm căng thẳng trong quan hệ với Mỹ trong hơn 70 năm qua. Nhưng dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình, ông ta đã cố ép các đồng minh ngoại giao của Đài Loan cắt đứt quan hệ. Mặt khác, ông Tập cũng đẩy mạnh hiện đại hóa quân đội Trung Quốc. Những động thái này làm cho vấn đề trở thành một mối lo ngại mới.

Một trong những điểm gây căng thẳng nhất giữa Washington và Bắc Kinh là chính sách có tính dấu ấn của chính quyền Tổng thống Trump - cuộc chiến thương mại với Trung Quốc.

Từ lâu trước khi trở thành tổng thống Mỹ, ông Trump đã nói ông tin rằng Trung Quốc trục lợi kinh tế từ nước Mỹ, gây ra tình trạng thâm hụt thương mại lớn giữa hai nước.

Sau khi lên nắm quyền, Tổng thống Trump bắt đầu áp thuế đối với hàng hóa Trung Quốc trị giá hàng tỷ đô la vào giữa năm 2018 để gây áp lực lên Bắc Kinh, buộc họ thay đổi cách thức kinh doanh với Mỹ.

Ngoài ra, còn có một yếu tố khác dẫn đến Chiến tranh Lạnh, đó là Hoa Kỳ chống lại việc Trung Quốc phổ biến công nghệ 5G của họ trên khắp thế giới.

Trung Quốc và đặc biệt là công ty viễn thông khổng lồ Huawei đã đi đầu trong công nghệ 5G. Nhưng trong năm qua, Mỹ công khai lên tiếng bày tỏ hết sức lo ngại về việc sử dụng công nghệ Huawei trong các mạng viễn thông của các nước đồng minh. Hồi tháng 2, chính phủ Hoa Kỳ buộc tội Huawei "kiếm tiền bất hợp pháp", làm gia tăng căng thẳng với hãng này và chính phủ Trung Quốc.

Ông Orville Schell, Giám đốc Trung tâm Quan hệ Mỹ-Trung thuộc Hội Châu Á, cho rằng ngay cả khi đại dịch và cuộc bầu cử năm 2020 kết thúc, không thấy có kế hoạch rõ ràng nào về cách thức làm giảm căng thẳng hoặc đưa quan hệ Mỹ-Trung trở về trạng thái ổn định.

"Đó là điều đáng lo ngại - người ta không thể thấy tình trạng này sẽ được kiểm soát như thế nào, ít nhất là không có nhiều bằng chứng cho thấy có những người có ý muốn hay vạch ra lộ trình để cố gắng làm chậm quá trình này", ông Schell nói.

"Chúng ta dường như chỉ có đang rơi tự do thôi", ông nói.

(Busin

Covid-19 : Washington nghi ngờ đại dịch xuất phát từ phòng thí nghiệm Vũ Hán (RFI, 17/04/2020)

Các nước Tây phương nghi ngờ Trung Quốc che giấu nhiều sự thật về đại dịch Covid-19. Hoa Kỳ dường như không loại trừ khả năng siêu vi corona chủng mới xuất phát từ một phòng thí nghiệm ở Vũ Hán. Anh, Pháp đòi Bắc Kinh phải làm sáng tỏ một số vấn đề.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo trong một cuộc họp báo về Covid-19 tại Nhà Trắng, Washington, ngày 08/04/2020. AFP - MANDEL NGAN

Hoa Kỳ mở điều tra tìm hiểu nguồn cội siêu vi corona, virus đã giết chết 140 ngàn người trên thế giới tính đến ngày 16/04/2020. Trả lời đài FoxNews tối thứ Năm, ngoại trưởng Mike Pompeo cho biết đang điều tra sâu rộng, không loại trừ một giả thuyết nào về việc siêu vi lây lan khắp địa cầu và gây ra thảm họa khủng khiếp như vậy.

Một ngày trước, nhật báo Washington Post khẳng định là đại sứ Mỹ tại Trung Quốc, cách nay hai năm, sau khi thăm một phòng thí nghiệm ở Vũ Hán, đã báo động bộ Ngoại Giao về tình trạng thiếu an toàn của viện nghiên cứu này. Theo tin riêng của FoxNew, siêu vi corona gây đại dịch lần này có nguồn gốc tự nhiên chứ không phải nhân tạo. Thứ hai là siêu vi lọt ra bên ngoài từ viện nghiên cứu thiếu an toàn này là do sơ suất của con người chứ không phải do cố tình. Ngoại trưởng Mỹ không phủ nhận hai tin này.

Cùng thời điểm, từ Luân Đôn, thủ tướng Anh Boris Johnson, đang trong giai đoạn hồi sức, cáo buộc Bắc Kinh che giấu sự thật : Trung Quốc sẽ phải trả lời "một số câu hỏi hóc búa" về sự xuất phát của siêu vi và lý do vì sao virus corona không bị ngăn chặn sớm.

Theo AFP, Paris dường như đồng tình với quan điểm của Washington và Luân Đôn. Trong một bài phỏng vấn dài trên nhật báo kinh tế Anh Financial Times cũng vào ngày hôm thứ Năm 16/04, tổng thống Pháp cho rằng có nhiều "mảng tối" trong cách Trung Quốc đối phó với dịch, "có nhiều chuyện xảy ra mà chúng ta không biết". Kêu gọi công luận đừng "ngây thơ" tin vào thông tin tuyên truyền về hiệu năng chống dịch của chế độ độc tài, tổng thống Emmanuel Macron giải thích là "trong chế độ dân chủ với các quyền tự do thông tin và ngôn luận, việc quản lý khủng hoảng diễn ra trong minh bạch và có tranh luận".

Trước những lời công kích của Tây phương, Bắc Kinh kêu gọi quốc tế "đoàn kết" chống dịch. Tối hôm qua, trong cuộc điện đàm với chủ tịch Trung Quốc, tổng thống Nga Vladimir Putin lên tiếng bảo vệ Bắc Kinh, chỉ trích những lời cáo buộc Trung Quốc là "thiếu xây dựng".

Tú Anh

*******************

Virus corona - Mỹ : Hơn 4.500 người chết trong 24 giờ qua, Tổng thống Trump thông báo kế hoạch tái khởi động kinh tế (RFI, 17/04/2020)

Hoa Kỳ vượt ngưỡng 30.000 người chết vì virus corona, theo thống kê sáng nay của Đại học Johns Hopkins. Chỉ riêng trong vòng 24 giờ, tính đến chiều hôm qua, 16/04, đã có tới 4.591 người chết, gấp đôi so với ngày hôm trước. 

Tổng thống Mỹ Donald Trump trả lời các câu hỏi về kế hoạch Opening Up America Again trong cuộc họp báo thường nhật về virus corona tại Nhà Trắng, Washington, ngày 16/04/2020. Reuters - LEAH MILLIS

Số ca nhiễm đã vượt 670.000 người. Bang New York vẫn là nơi bị nặng nề nhất, dù số ca tử vong trong một ngày liên tục giảm từ 10 ngày nay. Tuy nhiên, hôm qua, thống đốc tiểu Andrew Cuomo vẫn quyết định kéo dài lệnh phong tỏa cho đến ngày 15/05. Quyết định kéo dài thời gian phong tỏa cũng được một số bang khác ở miền Đông nước Mỹ thực hiện.

Trong bối cảnh đó, hôm qua, tổng thống Donald Trump đã trình bày kế hoạch khởi động lại các hoạt động kinh tế nhưng không đưa ra lịch trình rõ ràng. Bản kế hoạch gồm 3 giai đoạn, nhưng thực hiện hay không là do các thống đốc các tiểu bang quyết định.

Thông tín viên RFI Anne Corpet tường thuật từ Washington :

Donald Trump đã đặt tên cho kế hoạch của ông là mở cửa lại nước Mỹ - Opening up America Again, một cái tên tựa như khẩu hiệu tranh cử của ông.

Lịch trình của Nhà Trắng là mở cửa lại kinh tế dần dần và thận trọng. Hôm thứ Hai vừa qua, tổng thống khẳng định là ông hoàn toàn có thẩm quyền buộc các tiểu bang dỡ bỏ biện pháp phong tỏa. Thế nhưng, rốt cuộc ông phải công nhận : Chính các thống đốc tiểu bang sẽ nắm trong tay việc thực hiện chiến lược dỡ bỏ này.

Ông nói : "Chúng tôi khuyến cáo một số điểm mà việc thực hiện sẽ tùy theo mong muốn của các thống đốc". Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo : "Nếu thấy có điều gì không tốt thì chúng tôi sẽ nêu lên một cách mạnh mẽ".

Cụ thể thì kế hoạch dự trù 3 giai đoạn, thực hiện theo những tiêu chí rõ ràng và có thể kiểm tra được. 

Ông tóm lược như sau : "Chúng ta không mở cửa cùng một lúc, một cách đột ngột, mà theo từng bước thận trọng", trước khi cam đoan rằng nước Mỹ sẽ trở lại với định mệnh huy hoàng của mình.

Trọng Nghĩa

*****************

Virus corona : Ba điểm bất thường làm giới chống dịch chới với (RFI, 17/04/2020)

Virus Sars-CoV-2 gây ra đại dịch Covid-19 đã gây không ít bất ngờ cho giới y tế cũng như khoa học, khiến cho việc đối phó không đơn giản chút nào. Thêm vào đó, những thông tin cố tình không chính xác từ tâm dịch, như tại Trung Quốc chẳng hạn, đã làm cho công cuộc chống dịch ban đầu thiếu hiệu quả. 

Virus corona đang được phân tích tại Bệnh Viện Henri-Mondor ở à Créteil (ngoại ô Paris) ngày 06/03/2020. Thomas SAMSON / AFP

Nhật báo Pháp Le Figaro ngày 16/04/2020 ghi nhận ba điểm khác thường của virus corona chủng mới đang khiến giới nghiên cứu lo ngại, và đã phá hoại một số nỗ lực chống dịch của các chính phủ vốn dựa trên các hiểu biết hiện có về virus.

Cách đây khoảng 10 năm, một chuyên gia Mỹ về bệnh truyền nhiễm, Kent Sepkowitz, có nói đến "tính chất dự đoán được về bản chất khó lường của các yếu tố gây nhiễm".

Giáo sư Anne-Claude Crémieux, cũng là một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm, tác giả một biên khảo về dịch cúm và các cuộc khủng hoảng y tế (Gouverner l'imprévisible : Pandémie grippale, Sras, crises sanitaire - Lavoisier, 2009) cũng nhắc lại ý này : "Người ta luôn ngạc nhiên khi một yếu tố gây nhiễm mới xuất hiện, vấn đề là phản ứng ra sao trước những ngạc nhiên đó". Chuyên gia Anne-Claude Crémieux thuộc "Nhóm Covid" tại Viện Hàn Lâm Y Học Pháp.

Và những điều bất ngờ liên quan đến virus gây bệnh Covid-19 không thiếu và chính những cách vận hành khác thường của virus đã giải thích vì sao sau này, khi nhìn lại thì một số quyết định chống dịch lúc ban đầu của nhiều chính quyền dường như là những sai lầm.

Lây lan nhanh và rộng

Điểm ngạc nhiên thứ nhất là mức độ lây lan rộng và nhanh của virus Sars-CoV-2. Đây không phải là điều đương nhiên và những dữ liệu đầu tiên không cho thấy khả năng lây nhiễm rộng như thế. Sai lầm của giới chống dịch là đã tin chắc rằng phần chủ yếu của dịch Covid-19 sẽ được khoanh lại và được kiểm soát ở Trung Quốc. Virus Mers-CoV, một loại virus corona xuất hiện ở Ả Rập Xê Út năm 2012, đã không lan ra thế giới, mà chỉ bó khuôn dai dẳng ở Trung Đông.

Cũng phải nói là lỗi không hoàn toàn đến từ các chuyên gia. Phải thấy là các số liệu chính thức (không cao lắm) của Trung Quốc có thể tạo ra ảo tưởng là dịch bệnh có thể được khống chế dễ dàng.

Thế nhưng, theo Le Figaro, chỉ có những người biết rõ Trung Quốc là không bị lầm. Giáo sư Christian Géraut, thành viên Viện Hàn Lâm Y Học giải thích : "Tôi đã nhiều lần tham gia các đoàn nghiên cứu tại Trung Quốc. Khi tôi thấy hình ảnh về những gì xẩy ra ở Vũ Hán, tôi biết ngay là tình hình nghiêm trọng hơn là những gì người ta nói". Thông tín viên của Le Figaro ở Châu Á, Sébastien Falletti, rất quen thuộc với những phát biểu của Trung Quốc, đã từng nhận định như sau về về số liệu chính thức của Bắc Kinh : "Tôi không tin… vì đó là số liệu chính thức !".

Quá nhiều ca không có triệu chứng

Điều ngạc nhiên thứ hai cũng liên quan đến điều thứ nhất. Đó là suy nghĩ cho rằng con virus corona này, cũng như người anh em họ virus Sars hồi năm 2003, chỉ lan truyền qua những người có triệu chứng. Nói cách khác là người ta có thể nhanh chóng chặn đứng dây chuyền lây nhiễm chung quanh một trường hợp đã được nhận dạng.

Chiến lược gia tăng xét nghiệm nơi những người đã tiếp xúc với một người bị nhiễm virus để có thể khoanh lại sự lây lan, tạo ảo tưởng cho giới y tế là họ đã khống chế được tình hình trong khi thực tế đã vượt tầm kiểm soát.

Theo Giáo sư Jeanne Brugère-Picoux, chuyên gia về bệnh lây nhiễm từ động vật sang người của Nhóm Covid : "Chiến lược đó đã hữu hiệu vào năm 2003, nhưng vào thời đó người Trung Quốc đã không đến Pháp đông đảo như ngày nay, và cũng không dễ dàng như ngày nay". Sự tồn tại của những ca mang virus nhưng không có triệu chứng hay ít triệu chứng, nhưng lại có khả năng lây nhiễm, đã làm vỡ toang kế hoạch chống Covid-19 dựa trên chiến lược chống Sars vào năm 2003, vốn rất có hiệu quả.

"Tuổi thọ" của kháng thể Covid-19 rất ngắn

Cuối cùng, yếu tố ngạc nhiên thứ ba của Sars-CoV-2 vừa xuất hiện trên tờ báo lớn của Ý, La Repubblica. Ngày 12/04, Giáo sư Jean-François Delfraissy, chủ tịch Hội đồng Khoa Học Pháp đã tiết lộ một thông tin quan trọng : "Virus corona (chủng mới) rất đặc biệt. Chúng tôi đã phát hiện là thời gian sinh tồn của các kháng thể Covid-19 rất ngắn. Và chúng tôi ghi nhận là ngày càng có nhiều ca tái nhiễm trong số những người đã một lần bị nhiễm bệnh trước đó".

Theo Le Figaro, nếu như vậy là cả tòa nhà dựa trên các "chứng chỉ miễn dịch" sụp đổ, với hệ quả là việc chấm dứt phong tỏa sẽ không dễ dàng do nguy cơ tái nhiễm. Và vấn đề mọi người phải đeo khẩu trang sẽ được đặt ra.

Mai Vân

*********************

Số tử vong ở Vũ Hán tăng 50% sau khi được điều chỉnh (VOA, 17/04/2020)

Trung Quốc đã duyệt lại số tử vong chính thức vì virus corona chủng mới, nâng tổng số ca tử vong trên toàn quốc do virus corona chủng mới lên hơn một phần 3.

Ảnh chụp tại một bệnh viện dã chiến ở Vũ Hán ngày 17/2/2020. (Xiao Yijiu/Xinhua via AP)

Báo New York Times và đài CNN tường trình rằng hôm thứ Sáu các giới chức ở Vũ Hán, nơi virus Covid-19 xuất hiện lần đầu hồi cuối năm ngoái, đã cộng thêm 1,290 ca tử vong vào số liệu chính thức đã công bố về số người chết vì COVID tại thành phố này.

Ngoài ra họ cũng điều chỉnh số ca nhiễm được xác nhận lên thêm 325 ca. Như vậy tổng số ca nhiễm bây giờ là 50.333 ca, số tử vong sau khi được điều chỉnh là 3.869 ca. So với số liệu cũ là 2.579 thì số ca tử vong đã tăng thêm 1.290 ca (tức tăng thêm 50%).

Các giới chức Vũ Hán cho biết số liệu chính thức được điều chỉnh để bao gồm những người chết tại nhà trong những ngày đầu sau khi dịch bột phát, và những cái chết không được bệnh viện báo cáo chính xác.

Trước đó, nhiều người đã bày tỏ hoài nghi về tính trung thực của các số liệu chính thức của Trung Quốc, đồng thời cho rằng nước này phải chịu trách nhiệm về cuộc khủng hoảng y tế toàn cầu.

Bộ trưởng Ngoại giao Anh Dominic Raab nói với Reuters hôm thứ Năm rằng sau cuộc khủng hoảng, Trung Quốc sẽ phải trả lời "những câu hỏi hóc búa" về làm cách nào đại dịch đã xảy ra và vì sao đại dịch không được ngăn chận sớm hơn. Tổng thống Emmanuel Macron của Pháp nói với tờ Financial Times rằng "rõ ràng là đã có những điều xảy ra mà chúng ta không hề hay biết".

Báo New York Times dẫn lời các cựu giới chức tình báo Mỹ, và những giới chức đang tại chức cho biết Cơ quan tình báo trung ương Mỹ- CIA, nói với Tòa Bạch Ốc rằng các số liệu của Trung Quốc là quá thấp, mặc dù CIA không biết con số chính xác.

Trung Quốc đã bị tố cáo là che giấu sự thật, và mới đây bị cộng đồng khoa học chỉ trích về nỗ lực kiểm duyệt các tài liệu nghiên cứu về gốc gác của virus SARS-CoV2.

Theo giáo sưDaniel W. Drezner thì chính phủ Trump và phần lớn cộng đồng về chính sách ngoại giao tại Hoa Kỳ hiếm khi đồng ý với nhau, ngoại trừ vấn đề duy nhất là Trung Quốc.

Thống kê tháng 2/2019 : 63% dân Mỹ xem Trung Quốc là đối thủ, 32% xem là cộng sự.

Còn người dân thì sao ? Theo khảo sát mới nhất của Hội đồng Chigago về Vấn đề Toàn cầu năm 2019, thì trong vòng một năm qua, 50 phần trăm người Mỹ trước đây xem Trung Quốc chủ yếu là cộng sự (mostly partners) và 49 phần trăm xem chủ yếu là đối thủ (mostly partners) vào tháng Ba năm 2018, thì đến tháng Hai năm 2019, 63 phần trăm xem là đối thủ và 32 phần trăm là cộng sự. Nghĩa là một phần lớn dư luận Mỹ đã thay đổi quan điểm về Trung Quốc, mặc dầu đại đa số người Mỹ vẫn ủng hộ chủ trương tiếp cận và chia sẻ quyền lực/lãnh đạo đối với các vấn đề quốc tế. Phần lớn người Mỹ vẫn ủng hộ chủ nghĩa quốc tế cấp tiến (liberal internationalism).

Tuy nhìn thấy mối quan ngại, cũng như đe dọa về an ninh và hòa bình, mà Trung Quốc tạo ra, các giải pháp và chiến lược của giới tinh hoa ngoại giao để đối phó với Trung Quốc khác nhau. Vẫn có những quan điểm trong giới tinh hoa Hoa Kỳ cho rằng thương chiến với Trung Quốc không phải là chiến lược hiệu quả nhất, xây dựng thế liên minh rộng vững là chiến lược cần thiết cho Hoa Kỳ, và cấm Huawei có thể đem lại những hệ quả tai hại lâu dài cho Hoa Kỳ sau này. Ba bài viết sau đây bàn về các vấn đề này.

Tom Donilon, Cố vấn An ninh Quốc gia Hoa Kỳ từ năm 2010 đến 2013, viết trên tạp chí Foreign Affairs bài "Thương chiến của Trump là con đường sai để cạnh tranh với Trung Quốc". Ông cổ võ cho việc tập trung đổi mới Hoa Kỳ, thay vì chú trọng vào chính sách bảo hộ. Đối với Donilon, để khôi phục lại vị thế toàn cầu của Hoa Kỳ và vực dậy nền kinh tế đòi hỏi một chiến lược đầy tham vọng mà không thể chỉ phụ thuộc vào cách hành xử của Trung Quốc thôi mà nên chuẩn bị để Hoa Kỳ có thể cạnh tranh. Ông Donilon cho rằng lổ hổng của chiến lược hiện nay là tập trung quá nhiều vào Trung Quốc trong khi không đụng bao nhiêu đến vấn đề nội địa. Ông đề nghị nên đầu tư nhiều hơn vào khoa học, kỹ thuật, giáo dục, hạ tầng cơ sở, nhấn mạnh đến các giá trị nền tảng, củng cố các quan hệ đồng minh, và cải tổ hệ thống di dân để thu hút doanh nhân và chất xám cho tương lai Hoa Kỳ. Ông kết luận rằng chủ trương bảo hộ mang tính phòng thủ không phải là chìa khóa để làm Hoa Kỳ cường thịnh ; chìa khóa là phải xây dựng guồng máy kinh tế vĩ đại nhất ; cho nên bỏ khoảng cách đối với Trung Quốc là một vấn đề chủ yếu về mình (nội địa) hơn về họ.

Kurt M. Campbell và Jake Sullian, trong bài viết mới đây "Cạnh tranh mà không thảm họa" trên Foreign Affairs, cũng đề cao vai trò của đồng minh và thế liên minh. Campbell và Sullian biện luận rằng chủ trương đồng tồn tại (coexistence) là cần thiết để tránh rơi vào vòng nguy hiểm của sự đối đầu trong thời gian tới. Đồng tồn tại có nghĩa chấp nhận cạnh tranh là điều kiện để quản lý hơn là một vấn đề để giải quyết. Trung Quốc, theo Campbell và Sullian, là đối thủ đáng gườm hơn cả Liên Xô trước đây, nhưng khác Liên Xô, Trung Quốc cũng là cộng sự của Mỹ. Họ đề nghị để tránh thảm họa, nhất là đối với Biển Đông, thì cả Hoa Kỳ lẫn Trung Quốc nên thiết lập phương tiện và cơ chế truyền thông với nhau để tránh xung đột. Quan trọng nhất, nếu Hoa Kỳ biết khai dụng mạng lưới liên minh và cộng sự rộng lớn của mình thì sức mạnh đó có thể định hình các chọn lựa của Trung Quốc trên tất cả các mặt trận. Và do đó cung cách hành xử và chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ với các định chế quốc tế như Liên Hiệp Quốc, Ngân hàng Thế giới và Tổ chức Thương mại Thế giới v.v…, mang tính quyết định.

Riêng về công ty Huawei, theo bài viết của Lorand Laska "Tại sao cấm Huawei có thể phản tác dụng" trên Foreign Affairs, thì việc chính quyền Trump cấm các công ty của Trung Quốc như Huawei và ZTE là nhằm tạo áp lực để Bắc Kinh ngồi vào bàn thảo luận. Mà mục tiêu chính là thương lượng "thay đổi cấu trúc" đối với nền kinh tế Trung Quốc. Laska biện luận rằng mục tiêu của Hoa Kỳ là muốn giáng một đòn vào Trung Quốc trong cuộc chạy đua chiếm ngự công nghệ thế hệ tới như trí tuệ thông minh/AI và 5G. Nhưng Laska cho rằng Washington đã coi thường khả năng "thắt lưng buộc bụng" của Trung Quốc, vì bên trong nước này, Tập Cận Bình cũng như dàn lãnh đạo của họ đã chuẩn bị tinh thần đối phó bằng hai quan niệm "tự lực cánh sinh" và "sáng kiến bản địa". Trong thời Chiến tranh Lạnh, Trung Quốc đã thành công trong việc tự chế bom nguyên tử ngay cả khi Liên Xô cắt đứt mọi hỗ trợ kỹ thuật. Năm 2015 khi chính quyền Obama cấm Intel bán chip điện tử (processor) để Trung Quốc không thiết lập được máy siêu vi tính, Trung Quốc cũng đã thành công thiết lập máy TaihuLight hoàn toàn bằng các bộ óc vi tính của họ. Hiện nay Viện Hàn lâm Khoa Học Trung Quốc có lẽ là cơ quan nghiên cứu lớn nhất của thế giới, có đến 115 trung tâm nghiên cứu trên toàn quốc với 60 ngàn nghiên cứu sinh.

Sau khi Huawei bị chính quyền Trump cấm vào tháng Năm, Huawei đã sử dụng 10 ngàn nhân viên làm việc ngày đêm (ba ca một ngày) tại ba thành phố lớn để tìm cách xóa bỏ sự lệ thuộc vào các phần mềm và điện tử tối tân của Mỹ. Thật ra Trung Quốc đã thực hiện chủ trương bớt lệ thuộc vào các con chips tối tân của nước ngoài từ năm 2014. Họ đã bỏ cả trăm tỷ đô la để thiết kế và sản xuất chất bán dẫn (semiconductor). Tuy thế, vẫn cần một thời gian nữa để các công ty tại Trung Quốc có đủ khả năng và điều kiện để làm ra các con chip tối tân mà các công ty của Trung Quốc như Huawei và ZTE, chẳng hạn, đang cần đến từ Hoa Kỳ. Cấm Huawei và cấm các công ty Hoa Kỳ buôn bán các sản phẩm công nghệ cao này có thể gây khó khăn cho Trung Quốc trong thời gian ngắn trước mặt, nhưng Laska cho rằng về lâu dài, với sự quyết tâm và đầu tư của Trung Quốc hiện nay, nó cũng có thể là lý do để họ chạy nước rút, và sẽ tạo ra một Trung Quốc có khả năng công nghệ ghê gớm hơn.

Thương chiến, và chính trị quyền lực, tiếp tục leo thang trong những ngày qua. Ý định của Tổng thống Trump đánh 10 phần trăm thuế lên 300 tỷ đô la hàng hóa Trung Quốc từ ngày 1 tháng Chín có nghĩa việc xét lại có nên tháo bỏ hạn chế với công ty Huawei, điều mà ông Trump gợi ý trước đây, sẽ không còn nữa. Ông Trump cũng nhanh chóng liệt kê Trung Quốc vào hàng "nước thao túng tiền tệ" vào ngày 5 tháng Tám vừa qua để trả đũa cho việc Bắc Kinh tuyên bố ngừng mua nông sản của Mỹ và phá giá đồng nhân dân tệ.

Các bài viết và dẫn chứng trên cho chúng ta thấy rằng cuộc chạy đua và tranh giành thế thượng phong giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc trong vài thập niên tới là khá phức tạp, đa miền và đa dạng. Chiến lược/chính sách, tính lưỡng đảng, thế liên minh quốc tế, quyết tâm và can đảm lấy quyết định khó khăn v.v…, và trên hết, khả năng lãnh đạo và thuyết phục người dân để hỗ trợ cho cho chiến lược lâu dài này, sẽ quyết định sự thành bại của mỗi bên.

Úc Châu, 08/08/2019

Phạm Khú Khải

Nguồn : VOA, 09/08/2019

Hoa Kỳ - Trung Quốc : Trận đấu thế kỷ

Donald Trump và Tập Cận Bình đã tranh thủ Hội Nghị Thượng Đỉnh G20 tại Nhật Bản để nối lại cuộc đối thoại sau nhiều tháng chiến tranh thương mại giữa hai bên. Đối với tuần báo Pháp Courrier International, cuộc thương chiến Mỹ-Trung là một "Trận đấu thế kỷ", tựa lớn trang bìa, đang de dọa kinh tế thế giới. Bên dưới hàng tựa là một bức biếm họa vẽ hai con gà chọi với đầu có hình dạng của hai ông Trump và Tập đang gờm nhau.

Ảnh minh họa. RFI / FMM

Theo nhận định của Courrier International, hậu quả của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đã rõ : "Ngay cả khi căng thẳng giảm xuống, tiến trình tách rời khỏi nhau của hai nền kinh tế hùng mạnh nhất thế giới đã khởi động, và trong bối cảnh mới đó, một điều không thể tưởng tượng được trước đây, các nước khác có nguy cơ bị buộc phải chọn phe của mình".

Trích dịch một bài phân tích trên tờ báo Hồng Kông South China Morning Post, Courrier International trước hết ghi nhận rằng trong trận đấu này "sẽ không có kẻ thắng người thua". Lý do là vì hai nền kinh tế Mỹ và Trung Quốc đã gắn chặt vào nhau đến mức mà hai nước không thể không cần đến nhau. Vấn đề là không một nước nào muốn bị mất mặt, theo như giải thích của tờ báo Hồng Kông.

Tại sao không lãnh đạo nào muốn nhượng bộ ?

Đối với tờ South China Morning Post thì ông Donald Trump không thể tỏ ra mềm yếu trước Bắc Kinh vì sự thù ghét Trung Quốc chưa bao giờ mạnh như thế tại Mỹ và càng gần đến cuộc bầu cử tổng thống sắp tới, cảm nhận này càng tăng lên.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã cho thấy cảm nhận này nhân kỷ niêm lần thứ 30 vụ đàn áp Thiên An Môn, đầu tháng 6, khi ông nói : Hy vọng của Mỹ theo đó Trung Quốc sẽ biến thành một xã hội cởi mở hơn, khoan dung hơn, đã vỡ tung".

Ông Pompeo ghi nhận thất bại của chính sách đối với Trung Quốc từ thời Nixon và nêu thất vọng của Washington.

Còn ông Tập Cận Bình thì cũng không thể tỏ ra mềm yếu hơn những người tiền nhiệm đối với Mỹ. Vả lại chính sách và chủ thuyết của ông đều dựa trên tính dân tộc chủ nghĩa và một ý thức hệ chính thống từ khi lên cầm quyền từ năm 2012 đến nay.

Cho dù không phải lo ngại về vấn đề bầu cử như đồng nhiệm Mỹ, nhưng có lẽ ông Tập vẫn phải cẩn thận vì những người đối nghịch trong đảng sẵn sàng lợi dụng những bước sai lầm của ông để chống lại ông.

"Ly dị Mỹ-Trung không thể tránh khỏi ?"

Theo ghi nhận của South China Morning Post, cho đến nay, sự trù phú của Trung Quốc vẫn dựa trên việc tăng cường quan hệ kinh tế với Hoa Kỳ. Nhưng với cuộc chiến tranh thương mại bùng lên, mối quan hệ này đã dãn hẳn ra. Trong một bài phân tích được Courrier International trích dịch, nhật báo Mỹ Wall Street Journal tại New Yrok đã đặt câu hỏi "Phải chăng cuộc ly dị Mỹ-Trung là điều không thể tránh khỏi ?".

Theo Wall Street Journal, trước đây hai nền kinh tế gắn quyện với nhau, bây giờ thì hai cường quốc kinh tế nhất nhì thế giới này bắt đầu co cụm lại. Đầu tự giảm sụt, các công ty, xí nghiệp xem xét lại chiến lược…

Vào tháng 5 vừa qua, chuyển biến xấu hẳn đi một cách đột ngột của cuộc đàm phán thương mại Mỹ-Trung đã cho thấy khả năng quan hệ bị cắt đứt, điều mà cho đến giờ khó có thể tưởng tượng ra giữa hai cường quốc kinh tế lớn nhất thế giới. Đối với nhật báo tài chánh Mỹ, cho dù hai bên có đạt được một thỏa thuận, thì sự đan xen vào nhau giữa hai nền kinh tế, được thực hiện từ hàng thập niên qua, có lẽ sẽ phải bị tháo gỡ.

Nhiều dấu hiệu cho thấy chiều hướng đó : các nhà sản xuất giầy, máy ảnh và iPhone tìm cách sản xuất ở nơi khác hơn là Trung Quốc, chính quyền Mỹ thì buộc các nhà đầu tư Trung Quốc bán lại cổ phiếu mà họ nắm trong các công ty khởi nghiệp (start up) Mỹ, còn các nhà khoa học Trung Quốc muốn sang Mỹ thì gặp nhiều chậm trễ trong việc có được visa nhập cảnh.

Quy mô của việc tách rời giữa hai nền kinh tế sẽ tùy thuộc vào loại thỏa thuận đạt được trong các cuộc đàm phán, với điều kiện là rốt cuộc hai bên đạt được một thỏa thuận nào đó !

Tuy nhiên báo Wall Street Journal cho rằng sẽ không có một cuộc chiến tranh lạnh mới : Trung Quốc có trọng lượng quá lớn và quá gắn chặt với phần còn lại của thế giới. Thế nhưng các nhà đầu tư và nghiên cứu của Mỹ và Trung Quốc có thể lâm vào tình cảnh mỗi bên làm việc riêng rẽ trong những thế giới cách biệt với nhau.

Châu Âu giữa hai làn đạn

Tình hình căng thẳng Mỹ-Trung Quốc dĩ nhiên có ảnh hưởng Liên Hiệp Châu Âu, vốn có quan hệ kinh tế, thương mại chặt chẽ với cả Washington lẫn Bắc Kinh. Tạp chí Mỹ The Atlantic đã ghi nhận một tình thế rất tế nhị của Châu Âu trong bài "Châu Âu giữa hai làn đạn".

Theo tờ báo, từ hai năm nay, quan hệ giữa Mỹ và Châu Âu đã trở nên căng thẳng trên một số hồ sơ như thương mại, hạt nhân Iran, ngân sách quốc phòng v.v… Người ta từng nghĩ rằng trong bối cảnh đó, có một chủ đề có thể giúp Mỹ và Châu Âu xích lại gần nhau : Đó là Trung Quốc. Thế nhưng thực tế không phải là như vậy.

Theo tờ báo Mỹ, ai cũng nói là thách thức địa chính trị lớn nhất của thế kỷ XXI là đối phó với sự vươn lên của một Trung Quốc chuyên chế. Nhưng theo một lãnh đạo Châu Âu, Hoa Kỳ có "một thái độ quá hung hăng, tốn nhiều năng lực, mà kết quả không được gì". Và khi khởi động một cuộc chiến tranh lạnh về thương mại dài lâu với Bắc Kinh, ông Donald Trump có nguy cơ dẫn nước Mỹ đi "vào một con đường mà ngay những người Châu Âu có đường lối cứng rắn nhất cũng khó mà đi theo".

Tuy nhiên, theo The Atlantic, các kênh liên lạc giữa Châu Âu và Mỹ không hề bị cắt đứt hẳn, và tờ báo không ngần ngại phác họa ra điều có thể gọi là một chương trình hành động chung giữa hai bên bờ Đại Tây Dương.

Về công nghệ 5G chẳng hạn, Châu Âu và Mỹ có thể thành lập một tập đoàn quy tụ những công ty Mỹ và Châu Âu hiện là đối thủ cạnh tranh của tập đoàn Trung Quốc Hoa Vi. Còn về mặt thương mại, Mỹ và Châu Âu có thể liên kết với Nhật Bản, Canada và Úc chẳng hạn, để đối phó với cung cách làm ăn không ngay thẳng của Trung Quốc.

Theo The Atlantic, những ai ở Châu Âu mà nghĩ rằng mọi sự sẽ dễ dàng hơn nếu năm 2020, nước Mỹ có một tổng thống Dân Chủ, thì sẽ lầm to. Giọng điệu của vị tổng thống đó có thể nhẹ nhàng, lịch sự hơn, và chỉ thế thôi.

Dù chủ nhân nhà Trắng có là ai chăng nữa, các nước Châu Âu phải chuẩn bị tư tưởng để chấp nhận việc sẽ bị Mỹ nhìn qua lăng kính của quan hệ với Trung Quốc – cũng giống như thời chiến tranh lạnh, lăng kính Liên Xô đã bóp méo cái nhìn của Mỹ về Châu Âu.

Và nếu bấy giờ hai bên vẫn không có đề án chung, thì quan hệ Mỹ-Âu vẫn sẽ chao đảo hơn nữa dù với ông Trump hay không.

Mỹ - Iran "nên đối thoại hơn là đối đầu"

Tương tự như đồng nghiệp Pháp Courrier International, tuần báo Anh The Economist cũng chú ý đến Mỹ, nhưng trong quan hệ với Iran, với hàng tựa lớn trang bìa "Ngăn chặn Iran cách nào".

Trong bối cảnh Mỹ và Iran đang gần kề chiến tranh, The Economist cho rằng đối thoại, chứ không phải là đối đầu, mới là cách ngăn chặn không cho nước Cộng Hòa Hồi Giáo Iran sở hữu bom nguyên tử.

Theo The Economist, trong gần 4 năm qua, con đường tiến đến vũ khí hạt nhân của Iran đã bị ngăn chặn. Thỏa thuận hạt nhân ký năm 2015, với cả Mỹ, đã giới hạn chương trình hạt nhân Iran, chỉ để sử dụng trong lãnh vực dân sự, như điện lực, và đặt dưới sự kiểm tra nghiêm ngặt. Các chuyên gia từng công nhận rằng Iran đã chấp hành thỏa thuận và hoạt động hạt nhân của nước này đã bị kìm lại.

Nhưng tổng thống Mỹ Donald Trump đã phá hoại thỏa thuận và Iran đã bắt đầu lưu trữ uranium được làm giàu và dọa bỏ một số cam kết.

Cũng may là Iran chưa thể trở thành cường quốc hạt nhân, nhưng một lần nữa nước này đã sử dụng chương trình hạt nhân để gây thêm sức ép lên Mỹ. Điều này rất nguy hiểm trong bối cảnh tình hình trong vùng không ổn định, với những vụ tấn công tàu ở eo biển Ormuz, vào tháng 5 mà Mỹ quy trách nhiêm cho Iran, kế đến là việc Iran bắn hạ drone của Mỹ, ngày 20/06, khiến ông Trump ra lệnh đáp trả. Chỉ 10 phút trước khi bắn vào các mục tiêu ở Iran thì chiến đấu cơ Mỹ được lệnh bãi bỏ chiến dịch, và ông Trump đã tự an ủi bằng một cuộc tấn công tin học thay vào chỗ chiến dịch không kích.

Theo The Economist, thì cả ông Trump, lẫn các đồng minh của Mỹ và cả Iran, không ai muốn một cuộc chiến lớn khác ở Trung Đông.Nhưng do chiến lược "sức ép tối đa" của ông Trump lên Iran và vì mỗi bên đều đưa ra những lời đe dọa ngày càng hung hăng hơn, điều đó có thể dẫn đến nhận định sai lầm về đường ranh đỏ của đối phương. Phạm vi hoạt động của tổng thống Trump trở nên eo hẹp hơn. Iran trở nên hung hăng hơn, những lời kêu gọi hành động sẽ gia tăng, ít ra là trong đảng của tổng thống Mỹ.

Tóm lại, trước khi tình hình leo thang và không còn kiểm soát được, hai bên cần bắt đầu đối thoại. Điều này không phải là không thực hiện được như người ta tưởng.

Nicolas Sarkozy : Ngày trở lại

Không hẹn mà gặp, hai tuần báo Pháp L’Obs và Le Point đều dành trang bìa cho cựu tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy, nhân dịp quyển ký sự mới của ông mang tựa đề "Passions" - tạm dịch là "Những đam mê" ra mắt độc giả Pháp.

Dưới tựa đề "Nicolas Sarkozy : "Giữa Pháp và tôi, câu chuyện sẽ không bao giờ kết thúc...", Le Point đã giới thiệu nhiều trích đoạn của quyển sách được nhà xuất bản L’Observatoire phát hành, và đặc biệt là bài phỏng vấn độc quyền mà cựu tổng thống Pháp đã dành cho tờ báo. Tựa đề trang nhất chính là nguyên văn câu nói của ông Sarkozy khi đề cập đến quan hệ giữa ông và nước Pháp.

Đối với Le Point, "Passions" là một dạng biên niên sử sôi nổi về những năm tham gia chính trường của Nicolas Sarkozy thời thanh niên, về cuộc mít tinh chính trị đầu tiên của ông ở thành phố Nice vào năm 1975 cho đến khi ông được bầu làm tổng thống Pháp.

Vị cựu nguyên thủ quốc gia kể lại cuộc sống cá nhân cũng như cuộc đấu tranh vì quyền lực chính trị của ông, mà không hề tách biệt cái này với cái kia. Đối với Le Point, quyển ký sự phải chăng là một bức tranh tự họa của một con người muốn cho thấy sự nhất quán của các cam kết dấn thân của mình, một bản di chúc chính trị, hay là một bàn đạp, biết đâu chừng, sẽ giúp ông tiến bước thêm nữa ? Chính độc giả sẽ rút ra kết luận của mình.

Dẫu sao thì quyển sách đã được in với 200.000 bản trong đó có 175.000 bản đã được các nhà bán sách đặt hàng trước.

Liên minh bí mật giữa Sarkozy và Macron

Cũng nói về quyển sách mới mà cựu tổng thống Pháp Sarkozy cho xuất bản, nhưng tuần báo L’Obs lại chú ý đến điều được tờ báo chậy thành tựa lớn trang bìa : "Sarkozy/Macron – Liên minh bí mật".

Theo L’Obs, giữa hai tổng thống cũ và mới, một thỏa thuận ngầm đã được ký kết.

Nhân dịp quyển sách mới của ông Sarkozy được xuất bản, tạp chí Pháp muốn cung cấp cho độc giả một số yếu tố then chốt để hiểu điều có thể gọi là tình trạng "hòa bình có vũ trang" giữa hai người.

Đối với tạp chí Pháp, vào lúc mà ai cũng tưởng là ông sẽ bị hạ gục khi trở thành tổng thống đầu tiên trong lịch sử Đệ Ngũ Cộng Hòa Pháp bị đưa ra tòa, Nicolas Sarkozy đã quyết định cho ra mắt quyển "Passions", một loại ký sự trong đó ông tiết lộ một số bí mật về quá trình vươn lên về mặt chính trị của ông cho đến khi ông lên nắm quyền tổng thống vào năm 2007.

Theo L’Obs, không còn nghi ngờ gì nữa, ông Sarkozy có lẽ đã cho thấy rõ tham vọng muốn trở lại chính trường, và tại sao không, một ngày nào đó, truất ngôi "người bạn thân mến" của ông là Emmanuel Macron.

Đối với L’Obs, gọi Macron và Sarkozy là hai người "bạn thân mến" không sai, vì giữa họ, một kiểu tuần trăng mật đã được thiết lập từ năm 2017. Cả hai đều đã xem xét kỹ lưỡng những hành động nhỏ nhất, quá trình vươn lên, sự khác biệt của nhau. Hai người không ngần ngại cho thấy thái độ lịch sự, tôn trọng lẫn nhau, sự đồng tình ăn ý với nhau, thậm chí là sự say mê lẫn nhau.

Điểm chung giữa hai người, theo tạp chí Pháp, là tính chất táo bạo, dám phá cách để vươn lên về mặt chính trị, sẵn sàng tỏ ra tàn bạo khi cần. Ngay vào tháng Sáu năm 2017, ông Sarkozy đã không ngần ngại nói rằng "Macron chính là tôi, nhưng tốt hơn".

Mai Vân

Đàm phán thương mại Mỹ-Trung vẫn tiếp tục sau thất bại ở Washington (RFI, 11/05/2019)

Cuộc thương lượng Mỹ - Trung trong hai ngày tại Washington kết thúc hôm qua, 10/05/2019, không đạt kết quả, trong bối cảnh tổng thống Trump liên tục gia tăng áp lực lên Bắc Kinh. Ngay sau khi đàm phán kết thúc, Mỹ và Trung Quốc tuyên bố sẽ nối lại thương lượng.

Phó thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc trao đổi với đại diện Thương Mại Mỹ Robert Lighthizer. Ảnh tại Washington, ngày 10/05/2019. Reuters/Clodagh Kilcoyne

Hãng tin Anh Reuters dẫn lời phó thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc (Liu He), dẫn đầu đoàn đàm phán, hôm qua, 10/05/2019, cho hay : Bắc Kinh và Washington đồng ý tiếp tục đàm phán về các bất đồng thương mại song phương tại thủ đô Trung Quốc.