Bãi Sa Bin : Philippines kiên quyết bảo vệ chủ quyền nhưng tìm cách giảm căng thẳng với Trung Quốc

Thanh Phương, RFI, 13/09/2024

Bãi Sa Bin (Sabina Shoal) đang trở thành một điểm nóng mới trong cuộc đối đầu giữa Philippines và Trung Quốc trên Biển Đông. Manila cho tới nay vẫn kiên quyết bảo vệ chủ quyền của mình, nhưng cũng đang tìm cách giảm căng thẳng trong khu vực này. 

Tàu của cảnh sát biển Trung Quốc đi sát tàu Philippines BRP Cabra đang làm nhiệm vụ tiếp tế tới bãi cạn Sabina ở Biển Đông, ngày 26/08/2024. AFP - JAM STA ROSA

Bãi Sa Bin, cách đảo Palawan 150 km về phía tây, nằm hoàn toàn trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines, nhưng Trung Quốc vẫn khẳng định chủ quyền trên bãi cạn này, vì đối với Bắc Kinh hầu như toàn bộ vùng Biển Đông là thuộc chủ quyền của Trung Quốc. Vào tháng trước hai bên đã tố cáo lẫn nhau là tàu nước này nhiều lần cố tình đâm vào tàu nước kia tại khu vực này.  

Theo hãng tin Reuters, trong một cuộc họp giữa các giới chức của hai nước hôm thứ tư 11/09/2024 tại Bắc Kinh, phía Trung Quốc đã một lần nữa khẳng định chủ quyền của họ tại bãi Sa Bin và nhắc lại yêu cầu Manila rút ngay lập tức một tàu tuần duyên của Philippines neo đậu tại bãi cạn này từ tháng 4 đến nay. 

Đáp lại yêu cầu đó, trên mạng xã hội X, thứ trưởng ngoại giao Philippines, bà Theresa Lazaro đã tái khẳng định lập trường "kiên định" của Manila về bãi Sa Bin, nhưng cho biết Philippines đang tìm phương cách để làm giảm căng thẳng trong khu vực này. Kèm theo những dòng chữ đó là bức ảnh chụp bà bắt tay thứ trưởng ngoại giao Trung Quốc Trần Hiểu Đông (Chen Xiaodong). 

Thứ trưởng Lazaro nói thêm : "Chúng tôi đồng ý sẽ tiếp tục thảo luận về các lĩnh vực hợp tác, đặc biệt là về đường dây nóng, hợp tác tuần duyên, và hợp tác công nghệ, nghiên cứu khoa học". Theo thông cáo của bộ ngoại giao Philippines, trong cuộc họp tại Bắc Kinh, hai bên đã có những cuộc trao đổi rất "thẳng thắn".

Nói chung, Manila không muốn căng thẳng ở khu vực bãi Sa Bin lên đến mức gây tác hại đến quan hệ kinh tế với Trung Quốc, đối tác thương mại hàng đầu của Philippines và cũng là một trong những nhà đầu tư lớn nhất ở Philippines. 

Nhưng tình hình tại bãi Sa Bin không dễ gì nhanh chóng trở lại yên ắng, nhất là sau khi hôm qua, tại Diễn đàn An ninh Hương Sơn Bắc Kinh, một viên tướng Trung Quốc đã dọa sẽ "đập tan" mọi hành động xâm phạm "chủ quyền" của Trung Quốc ở Biển Đông. Theo nhật báo Philippines Inquirer, đáp lại lời đe dọa đó, hôm nay, phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia Philippines Jonathan Malaya tuyên bố Manila sẽ tiếp tục "bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ, quyền chủ quyền và quyền tài phán của mình ở Biển Tây Philippines (Biển Đông)".

Thật ra thì lời cảnh cáo của tướng Trung Quốc Hà Lôi chủ yếu nhắm vào Hoa Kỳ. Vào cuối tháng 8, tướng Romeo Brawner, Tổng tham mưu trưởng quân đội Philippines, cho biết Washington đã đề nghị là các tàu của Mỹ sẽ hộ tống các tàu tiếp liệu của Philippines đến các vùng tranh chấp trên Biển Đông, sau khi khi Bắc Kinh nhiều lần ngăn chặn các chuyến tàu tiếp liệu này. Theo lời tướng Brawner, Manila hiện chưa cần đến sự hộ tống của tàu Mỹ, trừ phi họ không còn có thể tiếp tế lương thực để cứu đói cho binh lính Philippines trú đóng ở những nơi đó. 

Trong cuộc Thảo luận Phối hợp chính sách quốc phòng Mỹ-Trung Quốc được tổ chức bên lề Diễn đàn An ninh Hương Sơn, hôm qua, phái đoàn bộ quốc phòng Mỹ đã nêu lên quan ngại của Washington trước những hành động của Trung Quốc đối với Philippines ở Biển Đông. 

Là đồng minh của Philippines và đã ký hiệp ước phòng thủ chung với nước này, Hoa Kỳ hoàn toàn không muốn các vụ va chạm giữa tàu Philippines và Trung Quốc ở Biển Đông tiếp diễn đến mức họ bị kéo vào một cuộc xung đột với Trung Quốc. Bắc Kinh đã từng cảnh cáo Washington là Hoa Kỳ không được quyền can thiệp vào tranh chấp chủ quyền giữa Philippines và Trung Quốc ở Biển Đông. Làm sao vẫn yểm trợ được cho đồng minh Manila mà không bị Trung Quốc xem là "can thiệp" vào Biển Đông, đây là một bài toán khó cho Washington. 

Thanh Phương

**************************

Trung Quốc, Philippines thảo luận về tranh chấp Biển Đông giữa các vụ đụng độ

VOA, 12/09/2024

Trong lúc Trung Quốc chuẩn bị tổ chức các cuộc đàm phán song phương với Philippines trong tháng này, tranh chấp Biển Đông giữa đôi bên đang mở rộng từ trên biển tới trên không, làm gia tăng nguy cơ đối đầu quân sự, các nhà phân tích cảnh báo.

Tàu Hải cảnh Trung Quốc 5205 (trái) đâm vào tàu Tuần duyên Philippines BRP Teresa Magbanua gần bãi cạn Sa Bin ngày 31/08/2024 (ảnh chụp từ phía tàu Philippines). AP

Tờ Nhân Dân Nhật Báo của Đảng cộng sản Trung Quốc đầu tuần này đăng bài cảnh báo "quan hệ Trung Quốc-Philippines đang đứng trước ngã rẽ" về tranh chấp Biển Đông.

Cảnh báo được đưa ra sau khi ngoại trưởng Philippines Enrique Manalo nói với báo giới hôm 4/9 rằng Bắc Kinh sẽ tổ chức vòng tiếp theo của các cuộc họp Cơ chế Tham vấn Song phương nhằm quản lý sự khác biệt giữa hai nước.

Ông Manalo không cho biết ngày nào các cuộc đàm phán sẽ bắt đầu trong tháng này, nhưng ông bày tỏ hy vọng rằng hai nước sẽ thảo luận về một vụ va chạm vào cuối tháng 8 khi các tàu của lực lượng tuần duyên đôi bên đụng nhau tại một bãi cạn tranh chấp.

Cả hai bên đều đổ lỗi cho nhau về vụ va chạm đó, mặc dù video do lực lượng tuần duyên Philippines công bố dường như cho thấy tàu của lực lượng tuần duyên Trung Quốc đâm vào tàu BRP Teresa Magbanua của Philippines.

Đây là vụ va chạm thứ hai kiểu này giữa các tàu tuần duyên của đôi bên trong tháng 8 tại bãi cạn này.

Ông Vincent Kyle Parada, nguyên là một nhà phân tích quốc phòng của Hải quân Philippines và là nghiên cứu sinh tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam thuộc Đại học Công nghệ Nanyang ở Singapore, cho biết tần suất va chạm trên biển đang thúc đẩy hai bên mở rộng hoạt động trên không.

"Trong vài tuần qua, Trung Quốc đã tích cực tìm cách cản trở các nhiệm vụ tiếp tế cho tàu và thủy thủ đoàn (của Philippines), đến mức sau một lần thất bại chính phủ Philippines đã thông báo rằng các nguồn cung cấp thiết yếu bị nguy cấp", ông nói với VOA. "Manila đã thành công trong việc tiếp tế cho tàu BRP Teresa Magbanua bằng trực thăng, báo hiệu sự thay đổi khả dĩ (từ trên biển đến trên không)".

Ông Parada nói thêm : "Khả năng chuyển đổi từ nhiệm vụ tiếp tế trên biển sang trên không trong tương lai rõ ràng là một rủi ro vì Trung Quốc cũng đã gia tăng các hoạt động trên không ở Biển Đông".

"Bắc Kinh sẽ tăng cường hiện diện trên không ở quần đảo Trường Sa và triển khai máy bay chiến đấu tới các đảo nhân tạo của mình trong thời gian dài. Tôi nghĩ mục tiêu thực sự là làm cho các nhiệm vụ tiếp tế trên không trở thành một lựa chọn chính sách vô cùng nguy hiểm đối với Manila. Bằng cách đó, họ hạn chế khả năng của Manila trong việc duy trì sự hiện diện lâu dài tại các vùng lãnh thổ tranh chấp".

Theo dữ liệu mới nhất từ Bộ Ngoại giao Philippines, chính quyền của Tổng thống Ferdinand Marcos Jr đã gửi chính phủ Trung Quốc 176 công hàm phản đối ngoại giao. Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ Biển Đông, khiến họ mâu thuẫn với Brunei, Indonesia, Malaysia, Philippines, Đài Loan và Việt Nam.

Ông Song Zhongping, một chuyên gia quân sự Trung Quốc và là nhà nghiên cứu tại Trung tâm Trao đổi Khoa học và Công nghệ Xuanyuan (Hong Kong), cho rằng bất kỳ động thái quân sự nào của Trung Quốc trên không phận Biển Đông đều là do điều mà ông gọi là "sự bành trướng bất hợp pháp" của Philippines.

"Dù là bãi cạn Scarborough, bãi Cỏ Mây hay bãi cạn Sa Bin, tất cả đều là lãnh thổ chủ quyền của Trung Quốc", ông nói với VOA, nhắc lại tuyên bố của Bắc Kinh. "Nếu Philippines muốn tuần tra hoặc tiếp tế bằng đường không, điều này tự nó đã vi phạm an ninh không phận của Trung Quốc, và Trung Quốc chắc chắn sẽ thực hiện các biện pháp nhất định để ngăn chặn".

Một bài viết công bố hôm 2/9 bởi Viện Sáng kiến Thăm dò Tình hình Chiến lược Biển Đông có trụ sở tại Bắc Kinh cho biết từ năm 2024, Philippines đã "nhiều lần điều máy bay quân sự xâm nhập các đảo và rạn san hô ở quần đảo Trường Sa và bãi ngầm Macclesfield" và cũng đã điều máy bay quân sự thực hiện các nhiệm vụ thả hàng và tiếp tế trên biển, cho thấy "xâm nhập không phận đang trở thành một con đường chính để Philippines gây rắc rối ở Biển Đông".

Bài viết cảnh báo rằng nếu Philippines kiên quyết tiến hành "xâm lấn trên không", Trung Quốc sẽ phải thực hiện các biện pháp tương ứng, và "một khi có va đụng hoặc thậm chí là va chạm, hậu quả sẽ nghiêm trọng hơn nhiều so với va chạm trên biển".

Ông Su Tzu-yun, nghiên cứu viên và giám đốc tại Ban Chiến lược và Nguồn lực Quốc phòng ở Đài Loan, cho biết Trung Quốc có khả năng sẽ thực hiện các hành động cưỡng ép trên không, khiến Philippines gặp khó khăn trong việc bảo vệ chủ quyền của mình.

"Trung Quốc trước tiên có thể thực hiện các biện pháp can thiệp, giống như với máy bay quân sự của Mỹ và Úc, và họ sẽ rải pháo sáng nhiệt để gây nhiễu, khiến trực thăng của Philippines không thể tiếp cận được", ông Su nói với VOA. "Họ có thể sử dụng máy bay phản lực để tạo ra nhiễu động, có nghĩa là họ sử dụng luồng khí từ đuôi máy bay để can thiệp vào trực thăng của Philippines khi đang bay".

Ông Su cho rằng Bắc Kinh đang thực hiện các hành động nghênh cản quyết liệt hơn vốn làm gia tăng đáng kể nguy cơ xảy ra xung đột ngoài ý muốn.

"Số lượng tàu Trung Quốc đã tăng lên. Thứ hai, cùng với xung đột trước đây giữa Trung Quốc và Philippines trên biển vốn gây thương tích cho tuần duyên Philippines, và bây giờ họ đe dọa sẽ sử dụng các biện pháp mạnh hơn đối với các máy bay của Philippines, nghĩa là họ đang đưa định nghĩa về hoạt động vùng xám tiến gần hơn tới hướng chiến tranh".

Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Gilberto Teodoro vào tháng 8 cho biết Philippines có kế hoạch mua 40 máy bay chiến đấu đa năng mới và phi đạn tầm trung để củng cố phòng thủ lãnh thổ, theo Reuters.

Mỹ hồi tháng 7 đã nhắc lại cam kết bảo đảm an ninh cho Philippines sau các hành động ngày càng quyết đoán của Trung Quốc ở Biển Đông. Mỹ tái khẳng định cam kết ‘vững chắc’ đối với Philippines giữa các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông.

Một số khu vực tranh chấp ở Biển Đông được cho là giàu dầu khí, và vùng biển này là một tuyến trung chuyển quan trọng cho hàng ngàn tỷ đô la vận chuyển hàng hóa mỗi năm.

Tòa Trọng tài Thường trực liên chính phủ có trụ sở tại The Hague năm 2016 đã ra phán quyết rằng tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc đối với gần như toàn bộ Biển Đông là "không có cơ sở pháp lý", điều mà Bắc Kinh đã bác bỏ.

Nguồn : VOA, 12/09/2024

***************************

Biển Đông : Vì sao Sa Bin là điểm đối đầu nguy hiểm mới giữa Philippines và Trung Quốc ?

Trọng Thành, RFI, 12/09/2024

Trong thời gian những tuần gần đây, một địa danh mới tại Biển Đông đang thu hút sự quan sát quốc tế : Bãi cạn Sa Bin, nơi Philippines và Trung Quốc đang đối đầu nhau. Nhiều người lo ngại đây sẽ là điểm có nguy cơ đụng độ bùng phát thành xung đột vũ trang. Vì sao lại là bãi Sa Bin ?

Cảnh sát biển Philippines đổ bộ lên một khu vực ở bãi cạn Sabina (hay bãi cạn Escoda) nơi Trung Quốc bị cáo buộc đổ san hô chết. PCG

Một lằn ranh đỏ trong các tranh chấp ở Biển Đông giữa Philipppines và Trung Quốc đã được vạch rõ hôm 09/09/2024. Trả lời phỏng vấn báo This Week in Asia, đại tá Xerxes Trinidad, người phụ trách truyền thông của quân đội Philippines, cảnh cáo Trung Quốc không được phép dùng vũ lực để di dời tàu thuyền của Philippines. Thông báo được đưa ra vào lúc Bắc Kinh bắn tiếng là đang xem xét khả năng kéo tàu BRP Teresa Magbanua của Philippines ra khỏi bãi cạn Sa Bin. Liên tục trong những tuần trước đó, Manila đã cáo buộc tàu Trung Quốc đâm và phun vòi rồng vào tàu Philippines, bắn pháo sáng vào máy bay Philippines tập trung tại khu vực này.

Sa Bin, điểm trung chuyển cho việc tiếp tế Bãi Cỏ Mây

Về hồ sơ này, báo Hồng Kông South China Morning Post có bài "Tại sao bãi cạn Sa Bin trở thành điểm đối đầu Trung Quốc – Philippines ?" nhấn mạnh trước hết đến "ý nghĩa chiến lược" của bãi cạn Sa Bin đối với Philippines như "một trạm trung chuyển" của các hoạt động tiếp tế cho đơn vị quân đội đồn trú Bãi Cỏ Mây (Czechond Thomas Shoal), được coi là một tiền tiêu của Philippines trong thế phòng ngự chống lại các tham vọng bành trướng của Trung Quốc ở quần đảo Trường Sa, phía nam Biển Đông.

Bãi cạn Sa Bin, Philippines gọi là bãi Escoda, Trung Quốc gọi là Xianbin (Tiên Tân Tiêu), nằm cách đảo Palawan khoảng 146 km về phía tây. Từ đây để đến được Bãi Cỏ Mây, phía tây quần đảo Trường Sa, còn khoảng 65 km. Theo chuyên gia Collin Koh, Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam ở Singapore, bãi cạn Sa Bin thường được dùng làm nơi trú ẩn cho các chuyến tàu tiếp tế của Philippines : "Nếu gặp thời tiết xấu, (tàu thuyền) có thể trú ẩn một thời gian tại đây, trước khi tiếp tục chuyến đi đến Bãi Cỏ Mây, thay vì phải quay ngược lại đảo (Palawan)", cách đó rất xa.

Chuyên gia Trung Quốc Ding Duo, phó giám đốc Viện Luật và Chính sách Hàng hải tại Viện Nghiên cứu Nam Hải (tức Biển Đông) ở Hải Nam, cũng dự báo "rất có khả năng sẽ xảy ra nhiều cuộc đối đầu trên biển gay gắt và dữ dội hơn giữa hai lực lượng tuần duyên Trung Quốc và Philippines gần vùng biển ngoài khơi bãi cạn Sa Bin, do giá trị chiến lược của bãi cạn này đối với hoạt động tiếp tế của Manila cho Bãi Cỏ Mây". 

Reed Bank giàu tài nguyên dầu khí

Theo chuyên gia Collin Koh, Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam, làm chủ bãi cạn Sa Bin cũng cho phép ngăn chặn tàu thuyền đến đảo Thị Tứ, một hòn đảo lớn do Philippines kiểm soát ở Biển Đông, nơi có khoảng 400 thường dân sinh sống. 

Theo nhiều nhà quan sát, bãi cạn Sa Bin cũng được coi là rất quan trọng đối với an ninh năng lượng của Manila vì nằm gần Reed Bank, một khu vực cách Palawan khoảng 85 hải lý được cho là có trữ lượng dầu khí đáng kể. Hồi tháng 4/2024, cựu thẩm phán của Tòa án Tối cao Philippines Antonio Carpio cho biết cần bảo vệ bãi cạn Sa Bin vì lý do này. Trả lời đài GMA Network, ông Carpio cho biết trữ lượng khí đốt tại Reed Bank có khả năng đáp ứng nhu cầu năng lượng của Philippines đến 75 năm.

"Ác mộng" với Manila : Trung Quốc lập căn cứ hoặc kiểm soát như Scarborough

Điểm trung chuyển cho các hoạt động tiếp tế cho vị trí tiền tiêu Bãi Cỏ Mây của Philippines, và nguồn năng lượng dồi dào là hai trong số các lý do chính khiến Manila coi bãi cạn Sa Bin là một khu vực có ý nghĩa chiến lược. Tuy nhiên, lý do trực tiếp khiến Manila quyết định khẩn cấp tăng cường sự hiện diện tại khu vực này là để ngăn ngừa viễn cảnh Bắc Kinh chiếm lĩnh bãi cạn, biến nơi đây thành một căn cứ quân sự như tại 7 thực thể địa lý khác ở quần đảo Trường Sa, và trước mặt có thể chiếm lĩnh khu vực này, như đã làm ở bãi cạn Scarborough hồi năm 2012. Kịch bản Scarborough là cơn "ác mộng" với Manila.

Tháng 5/2024, Manila bắt đầu lên án các hoạt động "cải tạo" của Trung Quốc tại bãi cạn Sa Bin. Người phát ngôn của Tuần duyên Philippines, chuẩn tướng Jay Tarriela, cho biết lực lượng cảnh sát biển của nước này đã phát hiện ra nhiều đống san hô chết và bị nghiền nát, được đổ lên các bãi cát của bãi cạn. Bắc Kinh đã phủ nhận các cáo buộc của Manila về mưu toan xây dựng đảo nhân tạo ở Sa Bin.

Cả hai đều mất nhiều thứ nếu từ bỏ bãi cạn Sa Bin

Cả Manila và Bắc Kinh đều coi đây là điểm đối đầu số một hiện nay. Kể từ tháng 4/2024, Manila đã triển khai tàu BRP Teresa Magbanua, một trong những tàu tuần duyên tối tân nhất đến khu vực Sa Bin, trong lúc Trung Quốc điều động nhiều tàu lớn, trong đó có tàu CCG-5901, với tải trọng 12.000 tấn, được coi là "tàu tuần duyên lớn nhất thế giới".

Theo ông Ray Powell, giám đốc SeaLight, một dự án về minh bạch hàng hải tại Đại học Stanford, "cả hai nước đều có nhiều thứ để mất nếu họ từ bỏ bãi cạn Sa Bin, một phần vì cả hai đều đưa ra những tuyên bố mạnh mẽ" (báo Anh The Guardian).

Bãi cạn Sa Bin dường như đang trở thành điểm đối đầu không thể khoan nhượng giữa Manila và Bắc Kinh. Bãi cạn Sa Bin, nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines, cách lãnh thổ Trung Quốc cả nghìn cây số, có tầm quan trọng mang tính biểu tượng rất lớn với chính quyền Manila. Tổng thống Ferdinand Marcos Jr quyết tâm không để mất bãi cạn với cam kết không nhượng bộ "một mét vuông chủ quyền lãnh thổ". Điều này đặc biệt quan trọng với chính quyền của ông Marcos Jr. đặc biệt vào lúc bầu cử giữa kỳ sẽ diễn ra vào năm tới.

Với Bắc Kinh, đây cũng là một điều không thể nhân nhượng. Theo chuyên gia Collin Koh, Singapore, "đối với Đảng cộng sản Trung Quốc, đối với Tập Cận Bình, điều đó rõ ràng là không khả thi vì dẫn đến những tổn thất chính trị rất lớn". Giới lãnh đạo Trung Quốc cũng không muốn bị hạ nhục nếu phải chấp nhận lui bước trước "một đối thủ nhỏ hơn và yếu hơn nhiều".

Trung Quốc lấn tới, Philippines, với hậu thuẫn của Mỹ, không lùi bước ?

Truyền thông nhà nước Trung Quốc loan tin Philippines đang cố gắng sử dụng tàu Teresa Magbuana để tạo ra một "căn cứ quân sự bán chính thức" tại bãi cạn Sa Bin, tương tự như với con tàu BRP Sierra Madre, chiếc tàu rỉ sét thời Thế chiến Hai, đã được Philippines cố tình cho mắc cạn tại Bãi Cỏ Mây hồi 1999 để khẳng định chủ quyền.

Theo The Economist, thái độ của Mỹ trong cuộc đối đầu tại bãi Sa Bin đang được các đồng minh, đối tác của Mỹ ở Châu Á cũng như nơi khác, và Bắc Kinh theo dõi sát, trong bối cảnh Washington đang phải chia sẻ lực lượng trên nhiều "mặt trận". Mỹ sẽ hậu thuẫn Manila hay buộc nước này phải nhân nhượng các tham vọng bành trướng của Trung Quốc ? Các diễn biến tại khu vực bãi cạn Sa Bin sẽ cho thấy nhiều điều về cục diện của thế giới trong thời gian sắp tới.

Về phía Philippines, trong một bài viết trên Nikkei Asia, nhà địa chính trị học Don McLain Gill, đại học De La Salle ở Manila, nhấn mạnh đến quyết tâm chính trị của chính quyền Philippines tăng cường các nỗ lực bổ sung, mạnh mẽ hơn, phối hợp hiệu quả với các đối tác chiến lược để đối phó hiệu quả với Trung Quốc.

Trọng Thành

***************************

Trung Quốc dọa "đập tan" mọi hành động xâm phạm "chủ quyền" ở Biển Đông

Thanh Hà, RFI, 12/09/2024

Một quan chức cao cấp trong quân đội Trung Quốc khẳng định Bắc Kinh sẽ "đâp tan mọi hành động xâm phạm "chủ quyền" của Trung Quốc ở Biển Đông. Phát biểu được đưa ra bên lề Diễn đàn Hương Sơn Bắc Kinh lần thứ 11, từ ngày 12 đến 14/09/2024.

Trung tướng quân đội Trung Quốc Hà Lôi phát biểu tại Diễn đàn Hương Sơn Bắc Kinh, Trung Quốc, ngày 12/09/2024. AFP – Adek Berry

Hãng tin Pháp AFP trích dẫn lời trung tướng Hà Lôi (He Lei) trong một cuộc tiếp xúc với một số phóng viên quốc tế trưa nay 12/09. Khi đề cập đến tình hình Biển Đông, quan chức này tuyên bố ông "hy vọng Biển Đông sẽ vẫn là một vùng biển hòa bình", nhưng đồng thời khẳng định quân đội Trung Quốc sẵn sàng "đập tan mọi hành động thù nghịch" nhắm vào "lãnh thổ, chủ quyền, lợi ích trên biển".

Với giọng điệu hù dọa, trung tướng Hà Lôi trực tiếp cảnh cáo Hoa Kỳ : "Nếu như ở hậu trường Mỹ sử dụng những quân cờ, đẩy một số quốc gia lên tuyến đầu hay tự họ bước lên tuyến đầu thì quân đội Trung Quốc "sẽ không ngần ngại" đáp trả đích đáng, "quyết tâm của Trung Quốc mạnh mẽ, không có gì lay chuyển được", nhất là giờ đây Bắc Kinh "đã có những khả năng vững chắc, những phương tiện hiệu quả" để bảo vệ chủ quyền trên bộ và trên biển. Căng thẳng trong vùng biển này có thể được giải quyết hay không là tùy thuộc vào thái độ của Mỹ, theo lời quan chức này.

AFP ghi nhận lời lẽ của trung tướng Hà Lôi nhằm đáp trả việc Mỹ vào tuần trước đã cảnh cáo Trung Quốc trước những tham vọng ở Biển Đông. Thứ trưởng quốc phòng Mỹ Michael Chase là một trong số 500 đại biểu tham dự Diễn đàn Hương Sơn Bắc Kinh.

Tuần trước, Bắc Kinh từng khẳng định "bảo vệ quyền lợi" của nước này một cách "hợp pháp" sau một sự cố mới giữa tàu hải cảnh Trung Quốc và tuần duyên Philippines tại một vùng tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông.

Về phía Manila, Philippines vừa kiên quyết bảo vệ chủ quyền vừa tìm kiếm hậu thuẫn của cộng đồng quốc tế, cụ thể là với sáng kiến tổ chức một hội nghị về Biển Đông bên lề Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc vào cuối tháng này.

Hôm qua 11/09/2024 Trung Quốc và Philippines đã có hai cuộc thảo luận được đánh giá là "thẳng thắn" về bãi cạn Sabina, thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Philippines.

Theo các thông tin chính thức, diễn đàn quốc phòng Hương Sơn Bắc Kinh năm nay thu hút hơn 500 đại biểu đến từ trên dưới 90 quốc gia và tổ chức quốc tế. Các giới chức Trung Quốc muốn diễn đàn này cũng phải có tầm mức quan trọng và ảnh hưởng tương tự như diễn đàn an ninh Shangri-La được tổ chức hàng năm tại Singapore.

Thanh Hà

Bắc Kinh muốn lợi dụng tình hình bầu cử Mỹ để tìm cách đẩy Philippines khỏi bãi Cỏ Mây và cũng muốn chia rẽ Manila với Hà Nội trong khi mối quan hệ giữa hai Đảng cộng sản cầm quyền giúp Bắc Kinh dễ xử với Hà Nội so với Manila vốn là đồng minh của Mỹ, các chuyên gia nhận định.

Lực lượng hải cảnh Trung Quốc cầm dao nhọn chĩa vào phía tàu tiếp tế Philippines ở Bãi Cỏ Mây

Diễn biến tình hình trên Biển Đông từ đầu năm đến nay cho thấy trong khi Bắc Kinh leo thang căng thẳng và liên tục có va chạm với Manila thì họ lại tương đối hòa hoãn với Hà Nội.

Cụ thể, hải cảnh Trung Quốc đã liên tục quấy rối và ngăn cản tàu hải quân Philippines tiếp tế cho một con tàu mà hải quân Philippines cố tình để mắc cạn ở bãi Cỏ Mây, tức Second Thomas Shoal. Đỉnh điểm là vụ việc hôm 17/6 khi hải cảnh Trung Quốc nhảy lên tàu tiếp tế Philippines mang theo dao và giáo khiến cho một quân nhân Philippines bị thương.

Trong khi đó, chỉ trong 6 tháng tính từ tháng 11 năm ngoái, Việt Nam đã bồi đắp một diện tích trên Biển Đông gần bằng diện tích của cả hai năm 2022 và 2023 cộng lại, theo số liệu theo dõi của Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á (AMTI) ở Washington D.C. Tuy nhiên, Bắc Kinh dường như nhắm mắt làm ngơ.

Cả Việt Nam và Philippines đều có tranh chấp biển và đảo với Trung Quốc trên Biển Đông mặc dù riêng giữa hai nước cũng có tranh chấp chủ quyền với một số đảo ở khu vực.

Mục đích chia rẽ ?

"Trung Quốc cư xử coi như không có gì căng thẳng với Việt Nam trong khi họ lại đẩy căng thẳng với Philippines lên cao", Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, chủ tịch viện nghiên cứu chiến lược VietKnow ở Hà Nội, nói với VOA.

"Họ làm thế để chia rẽ Việt Nam với Philippines", ông nói thêm và lưu ý thực ra Bắc Kinh ‘không nhả cái gì ra cho Việt Nam cả mà chỉ làm căng thêm với Philippines’.

Ông cho rằng cuộc bầu cử ở Mỹ sẽ diễn ra trong hai tháng nữa có thể được Bắc Kinh coi là cơ hội để họ gây sức ép với Manila vì họ nghĩ nước Mỹ đang tập trung vào bầu cử nên có thể lơ là chuyện Biển Đông.

Tàu BRP Sierra Madre của Philippines chủ tâm bị mắc cạn đang đóng vai trò là tiền đồn của Philippines tại Bãi cạn Second Thomas ở Biển Đông hôm 09/03/2023. (Ảnh : Jam Sta Rosa/AFP qua Getty Images)

Mục tiêu của Bắc Kinh là ép Manila cuối cùng phải rút ra khỏi Bãi Cỏ Mây nơi con tàu hải quân Sierra Madre được Manila để mắc cạn để đánh dấu chủ quyền. Tuy nhiên, Bắc Kinh đã coi thường quyết tâm của Manila trong việc giữ chỗ đứng ở Bãi Cỏ Mây cũng như quyết tâm của Washington hỗ trợ Manila trong khuôn khổ mối quan hệ đồng minh giữa hai nước, theo lời chuyên gia này.

Ông chỉ ra việc Mỹ đã nói rõ rằng họ sẽ hỗ trợ Philippines thực hiện các sứ mạng tiếp tế cho con tàu mắc cạn ở bãi Cỏ Mây nếu cần. Trong trường hợp đó xảy ra thì Bắc Kinh sẽ ‘không thể quấy rối’, cũng theo lời ông Hợp.

Tiến sĩ Hợp cũng dẫn ra việc Tổng thống Ferdinand Marcos của Philippines phát biểu tại Đối thoại Shangri-La hồi cuối tháng Năm đã cảnh báo rằng Manila sẵn sàng chiến tranh với Trung Quốc nếu nước này có hành động khiến cho quân nhân hay thường dân Philippines thiệt mạng.

"Thái độ đó rất phù hợp với đường lối của Philippines, bởi vì Philippines đã nhượng bộ Trung Quốc hồi năm 2012, và ngay khi nhượng bộ thì Trung Quốc đã chiếm Scarborough. Đó là bài học rất lớn đối với người Philippines cũng như các bên khác có tranh chấp ở Biển Đông, trong đó có Việt Nam", ông phân tích.

Theo lời ông thì hành động của Manila ở Bãi Cỏ Mây không phải nguyên nhân gây ra căng thẳng trên Biển Đông như Bắc Kinh chỉ trích vì ‘Philippines chưa bao giờ từ bỏ chủ quyền ở đây nên họ có quyền hành động như vậy’.

"Trung Quốc nói đây là vùng tranh chấp nên Philippines phải rút ra (để giảm căng thẳng) nhưng Philippines nói không phải là vùng tranh chấp nên họ không có gì phải nhượng bộ", ông nói thêm.

Khi được hỏi có phải cách tiếp cận khác giữa hai nước đối với Bắc Kinh trong thời gian qua là một nguyên nhân khiến Bắc Kinh có cách ứng xử khác biệt hay không, ông Hợp bác bỏ. Tổng thống Ferdinand Marcos đã đảo ngược chính sách của người tiền nhiệm Rodrigo Duterte để xoay trục sang Mỹ còn Hà Nội đã củng cố quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với Bắc Kinh lên thành ‘Cộng đồng chia sẻ tương lai’ hồi cuối năm ngoái.

"Quan điểm của Việt Nam đối với Trung Quốc không có gì thay đổi cả, chỉ có phía Trung Quốc thay đổi cách gọi mối quan hệ", ông nói để cho rằng Hà Nội không xoay trục gần hơn về Trung Quốc.

Việt Nam cứng hơn ?

Trong một bài phân tích chung trên trang warontherocks.com hôm 18/6, hai chuyên gia Zack Cooper, chuyên viên cấp cao tại Viện American Enterprise Institute và Greg Poling, giám đốc chương trình đông nam Á và Sáng kiến AMTI tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (cộng sảnIS), đã chỉ ra 4 nguyên nhân chính khiến Bắc Kinh xử sự khác nhau đối với Manila và Hà Nội, trong đó có điều mà họ cho là ‘Manila dễ thối lui trước áp lực hơn Hà Nội’.

Hai ông dẫn ra những cuộc trao đổi riêng tư với các quan chức và học giả Trung Quốc vốn nói họ tin rằng ‘Manila sẽ đầu hàng nếu Bắc Kinh gây áp lực đủ mạnh’ dựa trên những nhượng bộ thời ông Rodrigo Duterte trước áp lực của Trung Quốc trong khi Hà Nội có lịch sử sẵn sàng chấp nhận rủi ro để kháng cự Bắc Kinh, chẳng hạn trong cuộc khủng hoảng giàn khoan HD-981 mà Trung Quốc đưa vào thềm lục địa Việt Nam hồi năm 2014, Hà Nội đã phản ứng rất quyết liệt.

"Bởi vậy nếu Bắc Kinh biết rằng nếu Hà Nội đã xác định rằng việc tôn tạo đảo của họ là cần thiết về mặt quân sự thì Hà Nội sẽ không lùi bước trước hành vi cưỡng ép theo kiểu chiến thuật vùng xám và sẽ chấp nhận rủi ro leo thang đáng kể. Điều đó có thể đã răn đe được Trung Quốc", bài viết phân tích.

Ngoài ra, Bắc Kinh cũng không muốn đối phó một lúc nhiều mặt trận nên chỉ tập trung vào Philippines vào lúc này, cũng theo hai chuyên gia này.

"Trong quá khứ, Trung Quốc đôi khi tránh cưỡng ép nhiều nước láng giềng cùng một lúc… Với nhiều vấn đề lớn trong nước và quốc tế, có lẽ Bắc Kinh không muốn gây ra thêm chỉ trích nếu sử dụng vũ lực đồng thời với nhiều quốc gia tranh chấp. Việt Nam có lẽ đã tranh thủ thời điểm hoàn hảo để hành động".

Vai trò của Mỹ

Hai chuyên gia này cũng chỉ ra mối quan hệ đồng minh có hiệp ước giữa Manila và Washington mà theo đó Mỹ có nghĩa vụ bảo vệ đồng minh nếu Manila bị tấn công là lý do Bắc Kinh làm căng với Philippines.

"Các lãnh đạo Trung Quốc có thể thấy rằng việc Việt Nam bồi đắp đảo đặt ra ít đe dọa hơn hành động thậm chí nhỏ hơn nhiều của Philippines bởi vì không có khả năng Mỹ hưởng lợi trực tiếp từ hành động này của Hà Nội", bài viết phân tích.

"Lô-gíc của việc liên minh với một nước mạnh hơn là để răn đe kẻ thù hiệu quả hơn. Nhưng trong trường hợp này, Việt Nam có thể có lợi thế so với Philippines vì không phải là đồng minh của Mỹ".

Tuy nhiên, Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp cho rằng có được sự hậu thuẫn từ Mỹ sẽ giúp Manila ‘có lợi thế hơn Hà Nội’ trong tranh chấp với Trung Quốc. Ông giải thích lời cảnh báo của Tổng thống Marcos rằng Manila sẵn sàng chiến tranh với Trung Quốc sẽ ‘khiến Bắc Kinh không dám vượt qua lằn ranh đỏ này’ vì một khi chiến tranh xảy ra với Philippines, Mỹ sẽ phải nhảy vào để bảo vệ đồng minh theo điều khoản trong Hiệp ước Phòng thủ Tương trợ năm 1951.

Mặc dù Việt Nam luôn khẳng định đường lối không liên minh với nước nào qua nguyên tắc ‘4 Không’, nhưng ông Hợp chỉ ra Việt Nam còn có ‘Một Tùy’, tức là trong hoàn cảnh đặc biệt, nếu Hà Nội đối mặt rủi ro cân bằng an ninh bị đảo lộn thì họ ‘chắc chắn sẽ tính toán làm sao có quan hệ hợp tác quốc phòng với các nước khác, trong đó có Mỹ, Nhật, Ấn’.

Quan hệ kênh Đảng

Quan hệ Bắc Kinh-Hà Nội còn có một lợi thế so với quan hệ Bắc Kinh-Manila là quan hệ qua kênh Đảng giữa hai đảng cộng sản cầm quyền. Tiến sĩ Hợp cho rằng kênh đảng ‘có ích’ trong việc kiểm soát căng thẳng giữa hai nước trên Biển Đông nhưng ‘không giúp ích được nhiều’.

"Quan hệ giữa hai đảng cầm quyền với nhau phải dựa trên nguyên tắc không được phép dẫn đến thỏa hiệp làm ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia của từng bên".

Ông cho rằng từ trước đến giờ hai Đảng cộng sản không nhượng bộ nhau trên vấn đề chủ quyền trên Biển Đông và nếu căng thẳng xảy ra, kênh Đảng cũng không phát huy được tác dụng.

"Khi Trung Quốc gây căng thẳng với Việt Nam ngoài biển, lúc ấy không thể nói với nhau về quan hệ hai đảng được đâu, mà phải nói với nhau các nguyên tắc về luật biển quốc tế", ông chỉ ra.

Hai ông Zack Cooper và Greg Poling cho rằng quan hệ gần gũi giữa hai Đảng cộng sản khiến Bắc Kinh ‘không thoải mái gây ra một cuộc khủng hoảng với Việt Nam trong lúc họ đang chịu rất nhiều sức ép từ các quốc gia dân chủ trên thế giới’.

Trong khi đó, không như Manila, Hà Nội không muốn ‘la làng’ (naming and shaming) về hành động của Trung Quốc để tránh cho Bắc Kinh bị mất mặt, hai ông chỉ ra.

"Hà Nội muốn nói chuyện kín đáo hơn với Bắc Kinh trong khi để cho bên ngoài (đôi khi Hà Nội âm thầm khuyến khích) gây áp lực công khai với Bắc Kinh. Điều này dẫn đến phỏng đoán rằng Bắc Kinh phản ứng với Philippiines gay gắt hơn với Việt Nam là do họ tức giận với việc Manila muốn kêu lên cho cả thế giới biết về cách hành xử của Trung Quốc", bài phân tích viết.

Quan hệ Hà Nội-Manila

Trả lời câu hỏi về diễn biến quan hệ giữa Việt Nam và Philippines trong thời gian qua, nhất là sau chuyến thăm cấp Nhà nước của Tổng thống Ferdinand Marcos đến Hà Nội hồi đầu năm và chuyến thăm Manila mới đây của Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam Phan Văn Giang cũng như các cuộc diễn tập chung gần đây giữa lực lượng cảnh sát biển hai nước, ông Hợp cho là ‘đang tốt dần lên nhưng không quá nhanh’.

Ông cho rằng những diễn biến trên trong quan hệ giữa hai nước là ‘quan trọng nhưng chưa phải đột phá’. Ông dự đoán hai nước sẽ nâng quan hệ đối tác chiến lược lên thành đối tác chiến lược toàn diện trong thời gian tới và gọi đó ‘mới là đột phá’.

"Đột phá quan trọng nhất là Việt Nam và Philippines sẽ hợp tác tốt hơn với nhau về mặt quốc phòng, mở rộng hợp tác quốc phòng ra đến hợp tác trên diện rộng, nói khác đi là hợp tác quốc phòng ở mức toàn diện".

Hợp tác quốc phòng toàn diện không chỉ dừng lại ở cảnh sát biển mà còn tiến tới hợp tác hải quân, không quân và chia sẻ tình báo, ông cho biết nhưng nhấn mạnh rằng dù hợp tác chặt chẽ đến đâu, Hà Nội và Manila sẽ không đi đến mức xây dựng quan hệ đồng minh.

Học giả này cho rằng cho Bắc Kinh ‘sẽ không chia rẽ được Hà Nội với Manila’ bởi vì hai nước có cùng chung chí hướng là chống lại đòi hỏi chủ quyền không phù hợp luật pháp quốc tế của Trung Quốc.

Nguồn : VOA, 09/09/2024

Lần đầu tiên, Trung Quốc công bố cái mà họ gọi là một thỏa thuận bất thành văn năm 2016 với Philippines về quyền tiếp cận các đảo ở Biển Đông.

Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. và cựu Tổng thống Duterte phủ nhận việc đạt được bất kỳ thỏa thuận nào được cho là từ bỏ chủ quyền hoặc các quyền chủ quyền của Philippines cho Trung Quốc.

Động thái này có nguy cơ làm gia tăng căng thẳng hơn nữa trên tuyến đường thủy đang tranh chấp, nơi phần lớn thương mại của thế giới đi qua mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ.

Một tuyên bố từ Tòa đại sứ Trung Quốc tại Manila nói "thỏa thuận đặc biệt tạm thời"đãđược đồng ý trong chuyến thăm Bắc Kinh của cựu Tổng thống Rodrigo Duterte cho phép đánh bắt cá quy mô nhỏ quanh các đảo nhưng hạn chế quyền tiếp cận của quân đội, lực lượng tuần duyên và các máy bay, các tàu chính thức khác tới giới hạn lãnh hải 12 hải lý (22 km) lãnh hải.

Tuyên bố nói Philippines tôn trọng thỏa thuận trong 7 năm qua nhưng kể từđóđã từ bỏ nóđể"hoàn thành chương trình nghị sự chính trị của riêng mình", buộc Trung Quốc phải hành động.

Tuyên bốđăng trên trang web của tòa đại sứ hôm 2/5 nói : "Đây là lý do cơ bản dẫn đến những tranh chấp không ngừng nghỉ trên biển giữa Trung Quốc và Philippines trong năm qua và hơn thế nữa".

Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. vàông Duterte đã phủ nhận việc đạt được bất kỳ thỏa thuận nào được cho là sẽ từ bỏ chủ quyền hoặc các quyền chủ quyền của Philippines cho Trung Quốc. Bất kỳ hành động nào như vậy, nếu được chứng minh, sẽ là một hành vi phạm tội có thể bị luận tội theo Hiến pháp năm 1987 của Philippines.

Tuy nhiên, sau chuyến thăm Bắc Kinh, ông Duterte đã bóng gió về một thỏa thuận như vậy mà không đưa ra thông tin chi tiết, ông Collin Koh, thành viên cấp cao tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam có trụ sở tại Đại học Công nghệ Nanyang, Singapore, và là chuyên gia về các vấn đề hải quân ở khu vực Ấn Độ Dương, Thái Bình Dương, đặc biệt làĐông Nam Á, cho biết.

"Ông ấy khoe rằng ông ấy không chỉ nhận được các cam kết đầu tư và thương mại của Trung Quốc mà còn đảm bảo cho ngư dân Philippines tiếp cận bãi cạn Scarborough", ông Koh nói, đề cập đến một trong những thực thể biển đang tranh chấp.

Ông Koh cho biết, cách dùng từ có chủý của Bắc Kinh trong tuyên bố"đáng chúý khi cho thấy rằng Bắc Kinh không có tài liệu chính thức nào để chứng minh trường hợp của mình và do đó chỉ có thể chủ yếu dựa vào tuyên bố bằng lời nói của ông Duterte".

Ông Marcos, người nhậm chức vào tháng 6/2022, cho báo giới biết hồi tháng trước rằng Trung Quốc khẳng định có một thỏa thuận bí mật như vậy nhưng nói rằng ông không biết việc đó.

"Người Trung Quốc khăng khăng rằng có một thỏa thuận bí mật và có lẽ là có, và tôi đã nói là tôi không biết, tôi không biết gì về thỏa thuận bí mật đó", ông Marcos, người đã kéo Philippines lại gần hơn với đối tác hiệp ước Hoa Kỳ. "Nếu có một thỏa thuận bí mật như vậy, bây giờ tôi sẽ hủy bỏ nó".

Ông Duterte, người đã nuôi dưỡng mối quan hệ nồng ấm với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong suốt 6 năm làm tổng thống của mình, đồng thời công khai tỏ ra thùđịch với Hoa Kỳ vì nước này chỉ trích mạnh mẽ chiến dịch đẫm máu của ông bài trừ ma túy.

Mặc dù có lập trường chống Mỹ gần như kịch liệt trong chuyến thăm đối thủ chính của Washington năm 2016, nhưng ông nói rằng ông cũng không ký kết bất kỳ thỏa thuận nào với Bắc Kinh mà có thể xâm phạm lãnh thổ Philippines. Tuy nhiên, ông thừa nhận rằng ông vàông Tập đãđồng ý duy trì"nguyên trạng"ở vùng biển tranh chấp để tránh chiến tranh.

"Ngoài cái bắt tay với Chủ tịch Tập Cận Bình, điều duy nhất tôi nhớ là nguyên trạng, đó là từ ngữ. Sẽ không có tiếp xúc, không di chuyển, không có tuần tra vũ trang ởđó, vì vậy sẽ không có bất kỳ cuộc đối đầu nào", ông Duterte nói.

Khi được hỏi liệu ông cóđồng ý rằng Philippines sẽ không cung cấp vật liệu xây dựng để củng cố tiền đồn của tàu quân sự Philippines tại Bãi Cỏ Mây (Bãi cạn Second Thomas) hay không, ông Duterte nói rằng đó là một phần của việc duy trì hiện trạng nhưng nói thêm rằng không có thỏa thuận bằng văn bản.

"Đó là những gì tôi nhớ. Nếu đó là thỏa thuận bất thành văn giữa hai chính phủ thìđó sẽ luôn là một thỏa thuận nhằm giữ hòa bình ở Biển Đông", ông Duterte nói.

Chủ tịch Hạ viện Ferdinand Martin Romualdez, anh họ vàđồng minh chính trị của ông Marcos, đã ra lệnh điều tra cái mà một số người gọi là"thỏa thuận bất thành văn giữa hai chính phủ".

Trung Quốc cũng tuyên bố rằng các quan chức Philippines đã hứa sẽ kéo tàu hải quân cố tình neo đậu ở vùng nông của Bãi Cỏ Mây (Bãi cạn Second Thomas) vào năm 1999 để làm tiền đồn lãnh thổ của Manila. Các quan chức Philippines dưới thời ông Marcos nói rằng họ không biết về bất kỳ thỏa thuận nào như vậy và sẽ không di dời chiếc tàu chiến hiện đãđổ nát và rỉ sét do một nhóm nhỏ thủy thủ và thủy quân lục chiến Philippines điều khiển.

Trung Quốc từ lâu đã cáo buộc Manila "vi phạm các cam kết" và"hành động bất hợp pháp"ở Biển Đông mà không nói rõ ràng.

Ngoài Trung Quốc và Philippines, Việt Nam, Malaysia, Đài Loan và Brunei cũng có những tuyên bố chủ quyền chồng chéo ở Biển Đông giàu trữ lượng cá, khíđốt và dầu mỏ. Bắc Kinh đã từ chối công nhận phán quyết của trọng tài quốc tế năm 2016 vốn vô hiệu hóa các tuyên bố chủ quyền mở rộng của Bắc Kinh.

Các cuộc xung đột giữa Bắc Kinh và Manila đã bùng phát kể từ năm ngoái, với việc các tàu tuần duyên khổng lồ của Trung Quốc bắn vòi rồng áp suất cao vào các tàu tuần tra của Philippines, gần đây nhất làở ngoài khơi bãi cạn Scarborough vào cuối tháng trước, gây thiệt hại cho cả hai tàu Philippines. Họ cũng cáo buộc lẫn nhau về hành động nguy hiểm, dẫn đến va chạm nhỏ.

Hoa Kỳ không có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông, nhưng đã triển khai các tàu Hải quân và máy bay chiến đấu trong cái mà họ gọi là các hoạt động tự do hàng hải nhằm thách thức các tuyên bố của Trung Quốc.

Hoa Kỳ đã nhiều lần cảnh báo rằng họ có nghĩa vụ phải bảo vệ Philippines - đồng minh hiệp ước lâu đời nhất của họở Châu Á - nếu lực lượng, tàu hoặc máy bay của Philippines bị tấn công vũ trang, kể cảở Biển Đông.

AP

Nguồn : VOA, 04/05/2024

Biển Đông : Va chạm giữa tàu Philippines với tàu Trung Quốc, 4 người bị thương

Anh Vũ, RFI, 05/03/2024

Theo AFP,  tuần duyên Philippines tố cáo hải cảnh Trung Quốc hôm 05/03/2024, đã gây ra các vụ va chạm với hai tàu của Philippines, làm 4 nhân viên thủy thủ đoàn bị thương khi làm nhiệm vụ tiếp tế trên Biển Đông.

Lực lượng tuần duyên Philippines xem xét hư hại của thân tàu sau vụ va chạm giữa tàu Philippines BRP Sindangan và tàu hải cảnh Trung Quốc ở Biển Đông, ngày 05/03/2024 via Reuters - Philippine Coast Guard

Các vụ va chạm  xảy ra trong khu vực Bãi Cỏ Mây (Second Thomas Shoal), thuộc quần đảo Trường Sa, nơi đang có tranh chấp chủ quyền giữa hai nước, vẫn thường xảy ra các sự cố và là nơi Philippines đã cắm một chốt tiền tiêu thường trực. 

Phía Trung Quốc xác nhận đã thực thi các "biện pháp kiểm tra" đối với các tàu Philippines sau khi những tàu này "xâm nhập trái phép vào vùng biển gần bãi Nhân Ái (Ren’ai) thuộc quần đảo Nam Sa" (theo tên của Trung Quốc), mà không cho biết thêm chi tiết.

Đội tàu của Philippines, gồm hai tàu tiếp tế và hai tàu hộ tống, bị tấn công khi tiếp cận Bãi Cỏ Mây, nơi có con tàu cũ BRP Sierra Madre mắc cạn được Manila dùng làm chốt tiền tiêu có quân trú đóng thường trực.

Theo tuần duyên Philippines, Unaizah May 4, một trong hai con tàu tiếp tế của họ, đã bị hai tàu Trung Quốc cùng lúc dùng súng phun nước tấn công làm vỡ kính khoang điều khiển và khiến 4 người bị thương. Ngoài ra, một tàu hộ tống của Philippines cũng bị thiệt hại nhỏ khi va chạm với tàu Trung Quốc.

Manila tố cáo các tàu Trung Quốc đã có hành vi nguy hiểm nhằm cản trở bất hợp pháp nhiệm vụ tiếp tế bình thường của tàu Philippines.

Đây không phải lần đầu tiên xảy ra các vụ va chạm tàu giữa hai nước. Hồi tháng 12 vừa qua, cũng đã xảy ra vụ việc tương tự. Sự cố lần này xảy ra ngay sau ngày ngoại trưởng Philippines Enrique Manalo bên lề hội nghị cấp cao ASEAN – Úc tại Melbourne, kêu gọi Trung Quốc chấm dứt các hành động "sách nhiễu" Philippines.

Ngoài tranh chấp chủ quyền trên một số khu vực ở Biển Đông, quan hệ Bắc Kinh và Manila đã xấu đi nhiều từ khi ông Ferdinand Marcos Jr. đắc cử tổng thống năm 2020 và quyết định thắt chặt quan hệ với đồng minh Hoa Kỳ, đồng thời tỏ ra cứng rắn với Bắc Kinh về vấn đề Biển Đông.

Theo nhà phân tích chính trị Richard Heydarian, chuyên gia về Philippines, những hành động như vậy của Trung Quốc có thể sẽ càng "làm tăng thêm tâm lý bài Trung Quốc nơi người dân Philippines, thúc đẩy chính quyền Marcos Jr. tăng cường liên minh với phương Tây và các đối tác truyền thống của Manila".

Anh Vũ

*******************************

Philippines và Úc lên án những hành động gây bất ổn ở Biển Đông

Minh Anh, RFI, 04/03/2024

Hôm 04/03/2024, lãnh đạo các nước Đông Nam Á và Úc có cuộc họp cấp cao tại thành phố Melbourne của Úc. Bên lề cuộc họp, ngoại trưởng Philippines hối thúc Trung Quốc ngừng "sách nhiễu" Philippines ở Biển Đông.

Khai mạc cuộc họp thượng đỉnh ASEAN - Úc tại Melbourne, Úc, ngày 04/03/2024 AP - Hamish Blair

Trả lời hãng tin Pháp AFP bên lề thượng đỉnh ASEAN – Úc nhân kỷ niệm 50 năm quan hệ giữa Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á và Úc, được tổ chức tại Melbourne, ngoại trưởng Philippines Enrique Manalo khẳng định chính phủ Manila mong muốn có một giải pháp hòa bình cho những tranh chấp ở Biển Đông.

Ông Manalo bảo vệ chính sách của chính phủ cho công bố các hành động của Trung Quốc tại những vùng biển có tranh chấp (gần đây nhất là vụ tầu chiến của Trung Quốc lai vãng gần bãi cạn Scarborough) nhằm "cung cấp thông tin cho mọi người biết chuyện gì đang xảy ra". Cũng bên lề thượng đỉnh Melbourne, tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. tái khẳng định "không bao giờ nhượng một centimet vuông lãnh thổ và quyền tài phán lãnh hải".

Ngay sau phát biểu của ngoại trưởng Philippines, bộ ngoại giao Trung Quốc, thông qua phát ngôn viên Mao Ninh, đã tuyên bố "lập trường của Trung Quốc về vấn đề Biển Đông là chặt chẽ và rõ ràng", đồng thời tố cáo Philippines có những "hành động khiêu khích", "vi phạm các quyền" của Bắc Kinh.

Còn theo trang mạng Japan Times, phát biểu trong cuộc họp, ngoại trưởng Úc, bà Peny Wong, tuy không nêu tên Trung Quốc, đã đánh giá rằng các nước vùng Ấn Độ - Thái Bình Dương và Đông Nam Á đang phải đối mặt với "các hành động gây bất ổn, khiêu khích và cưỡng ép, bao gồm cả những hành vi không an toàn trên biển và trên không". Cũng theo bà, những gì đang diễn ra ở Biển Đông, tại eo biển Đài Loan, tiểu vùng sông Mêkông… đều ảnh hưởng đến các nước trong khu vực.

Nhân dịp này, ngoại trưởng Úc thông báo khoản tài trợ 286,5 triệu đô la Úc (tương đương với khoảng 186,7 triệu đô la Mỹ) cho các dự án ở ASEAN trong các lĩnh vực bao gồm cả an ninh hàng hải, trong bối cảnh Trung Quốc ngày càng có những hành động quyết đoán và các yêu sách gây tranh cãi ở Biển Đông.

Chủ đề này đặc biệt được nêu bật trong chương trình nghị sự của thượng đỉnh. Trong dự thảo tuyên bố chung mà AFP tham khảo được, ASEAN và Úc sẽ lên án hành vi "đe dọa hay dùng vũ lực" để giải quyết các tranh chấp. Dự thảo văn bản có đoạn : "Chúng tôi phấn đấu vì một khu vực mà chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ được tôn trọng (…) và những bất đồng được giải quyết thông qua đối thoại, chứ không bằng dọa dẫm hay dùng vũ lực".

Minh Anh

****************************

Trung Quốc chỉ trích Philippines thổi phồng vấn đề Biển Đông

Thu Hằng, RFI, 03/03/2024

Tranh chấp ở Biển Đông tiếp tục gây căng thẳng giữa Philippines và Trung Quốc. Trong thông cáo ngày 03/03/2024, đại sứ quán Trung Quốc ở Manila đã lên án "mạnh mẽ" những phát biểu gần đây về Trung Quốc của đại sứ Philippines ở Washington.

Đại sứ Philippines tại Hoa Kỳ Jose Manuel Romualdez phát biểu tại Vườn Tam giác Ayala ở Manila, Philippines ngày 06/08/2022. AP - Andrew Harnik

Theo Reuters, ngày 28/02, đại sứ Philippines Jose Manuel Romualdez đánh giá dù Hoa Kỳ coi vấn đề Biển Đông và khả năng xảy ra một cuộc xung đột với Đài Loan là "những mối bận tâm nghiêm trọng" nhưng ông cho rằng "điểm nóng chính vẫn là Biển Đông" căn cứ vào "những sự cố, đụng độ xảy ra trong vùng".

Thông cáo của đại sứ quán Trung Quốc cho rằng những nhận định đó "thổi phồng vô cớ vấn đề Biển Đông, làm dấy lên những đồn đoán và vu khống ác ý chống Trung Quốc". Ngoài ra, "cõng rắn cắn gà nhà" không những không giúp giải quyết tranh chấp ở Biển Đông mà ngược lại, làm phức tạp thêm tình hình trong vùng, phá hoại hòa bình trong khu vực".

Philippines đang cố gắng mở rộng mạng lưới đối tác để bảo vệ chủ quyền trước Trung Quốc. Theo AP, tổng thống Philippines Marcos Jr. công du Úc để thắt chặt hợp tác. Phát biểu trước Quốc hội lưỡng viện Úc ngày 29/02, ông ca ngợi mối quan hệ đối tác chiến lược song phương "có ý nghĩa quan trọng hơn bao giờ hết", đồng thời khẳng định Philippines sẽ không "nhượng một tấc chủ quyền" trong tranh chấp với Trung Quốc. Tháng 11/2023, lần đầu tiên, Úc và Philippines tổ chức tuần tra chung hàng hải và trên không ở Biển Đông.

Trước đó, ông Marcos Jr. cũng đánh giá hợp tác an ninh của Philippines với Mỹ và Nhật Bản đang "tiến triển rất tốt" trong cuộc điện đàm chia tay đại sứ Nhật Bản sắp mãn nhiệm Kazuhiko Koshikawa. Theo ông, mối quan hệ đối tác ba bên, đặc biệt liên quan đến tranh chấp Biển Đông, nhấn mạnh những nỗ lực chiến lược của Manila nhằm tăng cường quan hệ quốc phòng và ngoại giao trong bối cảnh căng thẳng khu vực ngày càng gia tăng.

Thu Hằng

Trung Quốc có chủ quyền không thể tranh cãi đối với Bãi cạn Scarborough và các vùng biển lân cận, đồng thời luôn kiên quyết phản đối các hành vi xâm phạm của Philippines, người phát ngôn của lực lượng Hải cảnh Trung Quốc nói trong một tuyên bố đưa ra vào cuối ngày thứ Ba (30/1).

Ảnh chụp vào ngày 22/9/2023 cho thấy các tàu hải cảnh sát Trung Quốc chặn một tàu của Cục Thủy sản và Nguồn lợi Thủy sản Philippines (BFAR) khi tàu này đến gần lối vào Bãi cạn Scarborough do Trung Quốc kiểm soát ở Biển Đông đang tranh chấp.

Người phát ngôn của Trung Quốc nói thêm rằng 4 người Philippines đã xâm nhập trái phép vào một số khu vực nhất định vào ngày 28/1 và hải cảnh Trung Quốc đã cảnh báo vả yêu cầu họ rời đi theo quy định của pháp luật, vẫn theo tuyên bố.

Các cáo buộc lẫn nhau và xung đột đã xảy ra thường xuyên giữa hai nước trong năm qua liên quan đến những khu vực tranh chấp ở Biển Đông.

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ Biển Đông. Điều này khiến các nước láng giềng có tuyên bố chủ quyền trên những khu vực ở Biển Đông mà họ cho là nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của họ tức giận.

Tuyên bố dẫn lời người phát ngôn Trung Quốc nói "hải cảnh Trung Quốc sẽ luôn bảo vệ và thực thi" luật pháp tại các vùng biển thuộc quyền tài phán của nước này.

Trung Quốc thường xuyên tiến hành tuần tra ở Biển Đông ngay cả khi căng thẳng gia tăng giữa nước này và Philippines, quốc gia gần đây đã tiến hành tuần tra quân sự chung trong khu vực với đồng minh của mình là Mỹ, khiến Trung Quốc tức giận.

Người phát ngôn Trung Quốc nói thêm rằng lực lượng hải cảnh sẽ bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia cũng như các quyền và lợi ích hàng hải của mình.

Reuters

Nguồn : RFA, 31/01/2024

Căng thẳng tiếp tục

Những tín hiệu từ đầu năm cho thấy năm 2024 sẽ là một năm đầy nóng bỏng đối với Biển Đông.

Hình chụp video từ tàu tuần duyên của Philippines hôm 9/12/2023 cho thấy tàu hải cảnh Trung Quốc (phải) phun vòi rồng vào tàu của Philippines gần bãi Scarborough Shoal ở Biển Đông - Philippine Coast Guard (PCG) / AFP

Chỉ mới đây thôi, Cảnh sát biển Philippines lại tiếp tục tố cáo hành vi đe doạ và cản trở ngư dân Philippines gần Bãi cạn Scarborough bởi các tàu Hải cảnh của Trung Quốc (1).

Chuyến thăm Bắc Kinh của Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. hồi tháng 1/2023 đã không dẫn đến sự tốt đẹp cho quan hệ của Bắc Kinh và Manila. Chỉ một tháng sau chuyến thăm cấp nhà nước này, đã xảy ra căng thẳng ở Biển Đông khi lực lượng hải cảnh Trung Quốc chiếu tia laser vào lực lượng Cảnh sát biển Philippines ngoài khơi Bãi Cỏ Mây (2) .

Tình hình trở nên tồi tệ hơn, đặc biệt sau khi Manila công khai hành vi chèn ép của Bắc Kinh. Đã xảy ra sự cố hàng rào phao chắn nổi ở Bãi cạn Scarborough (3 ), mặc dù tâm điểm tập trung vào Bãi Cỏ Mây - nơi Trung Quốc và Philippines vẫn đang căng thẳng cho tới ngày hôm nay. Các lực lượng Trung Quốc đã quấy rối các nhiệm vụ luân chuyển và tiếp tế của Philippines tới tiền đồn ở bãi cạn này và phun vòi rồng vào các tàu Philippines - trường hợp đầu tiên được ghi nhận kể từ năm 2021 (4) .

Năm vừa qua đã đánh dấu tình hình Biển Đông vô cùng căng thẳng không chỉ riêng giữa Bắc Kinh và Manila. Các quốc gia ASEAN khác như Indonesia, Malaysia và Việt Nam vẫn tiếp tục phải đối mặt với việc tàu Trung Quốc thường xuyên xâm nhập Vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của họ.

Các chủ thể ngoài khu vực vẫn tiếp tục hiện diện ở Biển Đông. Nhật Bản đang thúc đẩy các liên kết quốc phòng và an ninh với Malaysia, Philippines và Việt Nam thông qua khuôn khổ "Viện trợ An ninh Nước ngoài" (OSA) mới (5 ). Mỹ đã nâng tầm quan hệ với Indonesia và Việt Nam lên "đối tác chiến lược toàn diện". Australia và Mỹ bắt đầu tuần tra chung trên không và trên biển với Philippines ở Biển Đông.

Trong vòng một tháng, Hải quân Mỹ đã tiến hành ba hoạt động tự do hàng hải nhắm mục tiêu rõ ràng vào Bãi Cỏ Mây (6 ). Theo chuyên gia Colin Koh, Nghiên cứu viên cao cấp tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S Rajaratnam, Đại học Công nghệ Nanyang, Singapore thì điều đó có thể không ngăn chặn được các hành động của Bắc Kinh, nhưng nó có khả năng ngăn chặn các động thái leo thang tiếp theo chống lại Philippines do có nguy cơ kích hoạt Hiệp ước phòng thủ chung (MDT) giữa Manila và Washington (7 ).

Một phi công kiểm tra lần cuối trên một chiếc trực thăng AW109 của Hải quân Philippines trên boong tàu USS Carl Vinson của Mỹ trong một diễn tập chung giữa hai nước ở Biển Đông hôm 4/1/2024. Hình : Armed Forces of the Philippines / AFP

ASEAN lên tiếng trước sự lo ngại

Khi thế giới chuẩn bị đón chào năm mới, bộ trưởng ngoại giao các nước Đông Nam Á đã ra tuyên bố chung kêu gọi tất cả các quốc gia có yêu sách tranh chấp kiềm chế và theo đuổi một giải pháp hòa bình cho các tranh chấp trên biển. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử gần đây, tổ chức khu vực này ra tuyên bố chung về tranh chấp ở Biển Đông. Trong một tuyên bố, 10 nhà lãnh đạo ngoại giao của khu vực cho biết : "Chúng tôi quan ngại khi theo dõi sát sao những diễn biến gần đây ở biển Biển Đông mà có thể làm suy yếu hòa bình, an ninh và ổn định trong khu vực" (8) .

Mặc dù không trực tiếp chỉ trích Trung Quốc, đối tác thương mại hàng đầu của ASEAN, nhưng các nhà lãnh đạo ngoại giao khu vực vẫn nhấn mạnh cam kết duy trì sự ổn định trong "vùng biển của chúng ta". Cách nói này bác bỏ tuyên bố của Bắc Kinh rằng các tranh chấp trên biển chỉ là mối quan ngại song phương giữa các bên tranh chấp và tình hình trên Biển Đông vẫn ổn định (9 ).

Báo Philippines vạch trần hành động của Bắc Kinh

Ngày 19/1/2024, Tờ báo Philstar của Philippines đã công bố một phóng sự điều tra, theo đó, đã vạch trần hành động "ném đá giấu tay" nhằm vu vạ cho Việt Nam để chia rẽ Philippines và Việt Nam (10).

Bái báo đã cho biết : "Các phóng viên Philippines và một chuyên gia hàng hải nổi tiếng đã nhận được một loạt tin nhắn từ các nguồn không xác định vào năm 2023 nhằm chuyển hướng sự chú ý của công chúng khỏi hành động của tàu Trung Quốc ở Biển Tây Philippines sang hoạt động được cho là "quân sự hóa" của Việt Nam ở đó" (11).

Người phát ngôn Lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines Jay Tarriela nói với các thượng nghị sĩ vào tháng 9 rằng một số nhà báo đã thông báo cho ông về các email cố gắng "chuyển hướng sự chú ý của người Philippines (ở đó) thay vì tập trung vào các hành động hung hăng của Trung Quốc, họ đang chuyển hướng sang Việt Nam".

Vào tháng 7 và tháng 8 năm 2023, hai tài khoản đã gửi email cho hai nhà báo Philippines về cơ sở hạ tầng quốc phòng được cho là mà Việt Nam dự định xây dựng trên đảo Trường Sa. Cả hai cá nhân đều nhấn mạnh mối đe dọa được cho là của Việt Nam đối với chủ quyền của Philippines và hứa sẽ cung cấp thêm thông tin khi liên hệ thêm.

Dựa trên nghiên cứu của Philstar.com, một "Domingo Cortes" nào đó đã gửi ít nhất hai email giống hệt nhau từ tuần cuối cùng của tháng 7 đến tuần đầu tiên của tháng 8, tuyên bố có "tài liệu mật của Quân đội Việt Nam về kế hoạch xây dựng của Việt Nam trên quần đảo Trường Sa bị chiếm đóng".

Cortes cũng tự giới thiệu mình là "một người Philippines (sic) quan tâm đến chủ quyền hàng hải của đất nước tôi nhưng phải giấu tên vì lý do an toàn (sic)" (12).

Kết luận

Năm 2024 sẽ là một năm đầy sóng gió cho Biển Đông, những hành động hung hăng, đe doạ và quấy rối các quốc gia ASEAN trên khu vực Biển Đông của Trung Quốc vẫn đã, đang và sẽ tiếp tục diễn ra.

Đặc biệt sự căng thẳng giữa Philippines và Trung Quốc sẽ không dễ dàng giảm nhiệt, do cả hai bên đều muốn đạt được mục đích của mình. Thêm nữa, quốc gia nắm quyền Chủ tịch luân phiên ASEAN lần này là Lào - Một quốc gia không có biển và đang chìm sâu vào bẫy nợ nạn của Trung Quốc.

Các hoạt động tình báo gây ảnh hưởng, tung tin giả làm nhiễu loạn và chia rẽ các nước ASEAN như Philstar khám phá sẽ tiếp tục được tiến hành. Chính vì vậy, các quốc gia ASEAN khu vực Biển Đông bao gồm Indonesia, Malaysia, Philippines và Việt Nam cần đoàn kết với nhau để có thể bảo vệ vùng biển của mình trước sự đe doạ ngày càng lớn từ Bắc Kinh.

Hà Lệ Chi

Nguồn : RFA, 26/01/2024

Hà Lệ Chi là một nhà nghiên cứu độc lập, đã tốt nghiệp ngành quan hệ quốc tế ở Úc. Hà Lệ Chi đã có thời gian làm việc tại Bộ Ngoại giao Việt Nam. Hiện tác giả đang sinh sống và làm việc tại Việt Nam. 

Tham khảo : 

1. https://x.com/inquirerdotnet/status/1749019057586921964?s=20

2. https://apnews.com/article/politics-philippines-government-manila-china-8ee5459dcac872b14a49c4a428029259

3. https://www.reuters.com/world/asia-pacific/philippines-condemns-chinese-floating-barrier-south-china-sea-2023-09-24/

4. https://www.theguardian.com/world/2023/aug/06/philippines-accuses-china-of-water-cannon-attack-in-spratly-islands

5. https://www.csis.org/blogs/new-perspectives-asia/japans-latest-chapter-military-cooperation-official-security-alliance

6. https://www.eastasiaforum.org/2024/01/18/muscle-and-mediation-set-to-continue-in-the-south-china-sea/

7. https://www.eastasiaforum.org/2024/01/18/muscle-and-mediation-set-to-continue-in-the-south-china-sea/

8. https://www.reuters.com/world/asia-pacific/asean-foreign-ministers-express-concern-over-south-china-sea-tensions-2023-12-30/# :~ :text="We closely follow with concern,a statement , opens new tab.

9. https://www.mfa.gov.cn/eng/zxxx_662805/202307/t20230719_11115019.html# :~ :text=Wang Yi said that the,countries to express meaningless concerns.

10. https://www.philstar.com/headlines/2024/01/19/2327000/influence-ops-target-journalists-expert-china-vessels-patrol-west-philippine-sea

11. https://www.philstar.com/headlines/2024/01/19/2327000/influence-ops-target-journalists-expert-china-vessels-patrol-west-philippine-sea

12. https://www.philstar.com/headlines/2024/01/19/2327000/influence-ops-target-journalists-expert-china-vessels-patrol-west-philippine-sea

Philippines sẽ tiếp tục tiếp tế cho binh sĩ ở Biển Đông bất chấp tàu Trung Quốc cản trở

Reuters, VOA, 11/11/2023

Lực lượng cảnh sát biển của Philippines ngày thứ Bảy cho biết họ sẽ duy trì các nhiệm vụ tiếp tế thường xuyên cho binh sĩ đồn trú trên một đảo san hô đang tranh chấp ở Biển Đông mặc dù họ dự liệu sẽ có thêm nhiều tàu Trung Quốc được điều đến khu vực này.

Một tàu tiếp tế của Philippines (trái) cố gắng tránh một tàu hải cảnh của Trung Quốc ngoài khơi Bãi cạn Second Thomas, ở vùng Biển Đông có tranh chấp trong một nhiệm vụ luân chuyển và tiếp tế, ngày 22 tháng 8 năm 2023.

Philippines thường xuyên gửi đồ tiếp tế cho một số binh sĩ sống trên một chiếc tàu chiến cũ kĩ được cố tình cho mắc cạn ở Bãi cạn Second Thomas vào năm 1999 để khẳng định chủ quyền của Manila đối với đảo san hô này.

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ Biển Đông, bao gồm cả Bãi cạn Second Thomas, và đã điều hàng trăm tàu đến tuần tra ở đó.

"Chúng tôi vẫn sẽ thực hiện những nhiệm vụ nguy hiểm này bất chấp số lượng tàu hạn chế và số lượng tàu Trung Quốc ngày càng tăng mà họ sắp điều động", người phát ngôn lực lượng cảnh sát biển Philippines Jay Tarriela nói trong một cuộc họp báo.

"Chúng ta phải đảm bảo nguồn cung ứng vẫn đến được với binh sĩ của chúng ta", ông Tarriela nói, và cho biết thêm rằng lực lượng hải cảnh của Trung Quốc đang điều các tàu nhỏ hơn để cố gắng vượt mặt tàu Philippines.

Ông phát biểu một ngày sau khi Philippines lên án hải cảnh Trung Quốc về "những hành động cưỡng ép vô cớ và thao tác nguy hiểm", bao gồm cả việc dùng vòi rồng xịt vào một trong các tàu của họ nhằm cố gắng làm gián đoạn nhiệm vụ tiếp tế.

Đại sứ quán Trung Quốc tại Manila ngày thứ Bảy cho biết hải cảnh của họ đã thực hiện các biện pháp chấp pháp cần thiết đối với các tàu Philippines sau khi các tàu này xâm phạm chủ quyền của Bắc Kinh.

Bộ Ngoại giao Mỹ ngày thứ Bảy nói họ đứng về phía Philippines, nước mà Mỹ có hiệp ước phòng thủ.

"Chúng tôi kêu gọi Cộng hòa nhân dân Trung Hoa tôn trọng các quyền tự do hàng hải trên biển cả được đảm bảo cho tất cả các quốc gia theo luật pháp quốc tế", bộ nói trong một phát biểu, tái khẳng định cam kết của mình đối với hiệp ước phòng thủ.

Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos đã theo đuổi mối quan hệ nồng ấm hơn với Washington, đảo ngược lập trường thân Trung Quốc của người tiền nhiệm và dẫn đến căng thẳng gia tăng ở Biển Đông.

(Reuters)

VOA, 11/11/2023

*****************************

Biển Đông : Philippines lại tố cáo Trung Quốc có hành động "nguy hiểm"

Trọng Nghĩa, RFI, 10/11/2023

Chính quyền Manila vào hôm nay, 10/11/2023, một lần nữa lên án những hành vi "quấy rối nguy hiểm" của tàu Trung Quốc nhắm vào tàu Philippines tại khu vực Bãi Cỏ Mây, thuộc vùng quần đảo Trường Sa trên Biển Đông. Đại sứ Philippines ở Bắc Kinh đã gởi công hàm đến bộ Ngoại Giao Trung Quốc để phản đối các hành động mà Manila xem là "bất hợp pháp".

Ảnh tư liệu do quân đội Phillippines cung cấp : Tầu hải cảnh Trung Quốc chặn mũi tầu Philippines gần Bãi Cỏ Mây (Second Thomas Shoal) ở Biển Đông, ngày 22/10/2023. © AP / Armed Forces of the Philippines

Một đội tàu Philippines đang trên đường đến Bãi Cỏ Mây để tiếp tế cho lực lượng đồn trú trên một con tàu cũ mắc cạn trên bãi, thì bị tàu Trung Quốc có mặt trong khu vực dùng võ lực ngăn chặn.

Trong một bản thông cáo, lực lượng đặc nhiệm Philippines phụ trách Biển Đông cho biết là tàu Trung Quốc bao gồm tàu Hải cảnh và các tàu khác đã "ngang nhiên quấy rối, ngăn chặn, thực hiện các hành động nguy hiểm" ở "cự ly gần" nhằm "cản trở một cách bất hợp pháp" nhiệm vụ của tàu Philippines.

Lực lượng đặc nhiệm Philippines tố cáo đích danh chiếc tàu Hải cảnh Trung Quốc mang số hiệu CCG 5203 đã dùng vòi rồng phun nước vào một trong hai chiếc tàu tiếp tế của Philippines nhằm buộc con tàu phải thay đổi lộ trình. Bản thông cáo tuy nhiên cho biết tàu Philippines rốt cuộc cũng hoàn tất được nhiệm vụ tiếp tế của mình.

Bản thông cáo cho biết thêm là đại sứ quán Philippines tại Bắc Kinh đã gửi công hàm phản đối tới bộ Ngoại giao Trung Quốc về vụ việc mà Manila cho rằng đã "gây nguy hiểm cho mạng sống của người dân Philippines".

Đối với phía Philippines, "cách thức có hệ thống và nhất quán mà Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa thực hiện những hành động bất hợp pháp và vô trách nhiệm này đặt ra nghi vấn đáng kể về sự chân thành trong lời kêu gọi đối thoại hòa bình của họ".

Trung Quốc tố ngược Philippines

Như thông lệ, Bắc Kinh đã bác bỏ cáo buộc từ phía Manila bằng cách khẳng định rằng tàu Trung Quốc chỉ "thực hiện các biện pháp kiểm soát" đối với hai tàu vận tải và ba tàu tuần duyên Philippines mà họ khẳng định đang ở trong vùng biển Trung Quốc. Phát ngôn viên Hải cảnh Trung Quốc còn tố ngược rằng chính Philippines đã "xâm phạm chủ quyền của Trung Quốc".

Bãi Cỏ Mây (tên quốc tế là Second Thomas Shoal, tên Philippines là Ayungin) nằm sâu trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines, chỉ cách cách đảo Palawan phía tây Philippines khoảng 200 km, nhưng cách vùng bờ biển gần nhất của Trung Quốc hơn 1.000 km.

Theo hãng tin Pháp AFP, sự cố hôm nay xảy ra gần ba tuần sau hai vụ va chạm giữa tàu Trung Quốc và Philippines, cũng trong một nhiệm vụ tiếp tế khác cho toán lính Philippines trên Bãi Cỏ Mây.

Ông Jay Batongbacal, giám đốc Viện Hàng Hải và Luật Biển của Đại Học Philippines, cho biết ý định của Trung Quốc rõ ràng là nhằm ngăn chặn các chuyến tiếp tế cho lính Philippines, và "việc sử dụng vòi rồng một lần nữa là dấu hiệu về một xu hướng hung hăng mới (của Trung Quốc)… tựa như là họ đang chứng tỏ rằng họ không sợ bị cản trở bởi những gì Philippines đang làm".

Trong thời gian gần đây, chính quyền tổng thống Marcos Jr. đã công khai chỉ trích các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông và tăng cường quan hệ an ninh với Nhật Bản và Hoa Kỳ trước các hành động của Trung Quốc.

Trọng Nghĩa

Biển Đông : Trung Quốc gia tăng căng thẳng với Philippines và thông điệp cho khu vực

Trường Sơn, RFA, 2/10/2023

Tình trạng căng thẳng trên khu vực Biển Đông vừa lên tới nấc thang mới sau khi các tàu hải cảnh và dân quân biển của Trung Quốc va chạm với tàu tiếp tế của Hải quân Philippines.

Chiến hạm của Hoa Kỳ và bốn nước đồng minh diễn tập tại Biển Đông ngày 23/10/2023 - Lực lượng Phòng vệ Biển của Nhật Bản (JDMSF)

Sự việc này xảy ra hôm 22 tháng 10 khi Hải quân Philippines thực hiện chuyến tàu tiếp tế thường lệ tới Bãi Cỏ Mây thuộc quần đảo Trường Sa, nơi quân đội nước này đang đồn trú trong xác của một chiếc tàu mắc cạn, để thể hiện điều mà Philippines cho là chủ quyền của họ đối với bãi cạn này.

Nhằm đáp lại, phía Trung Quốc đã cử tàu hải cảnh và các tàu dân quân biển để ngăn chặn. Chính quyền Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền đối với toàn bộ hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, trong đó có Bãi Cỏ Mây ; do vậy, đã liên tiếp ngăn cản các nỗ lực tiếp tế của Philippines. 

Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên trong nhiều năm qua, Trung Quốc chủ động để tàu của lực lượng chấp pháp của họ đâm vào tàu của phía Philippines. Vụ đụng độ tuy không gây ra thiệt hại, nhưng rõ ràng hành động trên đã khiến cho tình hình trở nên căng thẳng hơn rất nhiều. 

Philippines tất nhiên phải phản ứng dữ dội. Trong tuyên bố được đưa ra cùng ngày, Lực lượng Đặc trách Quốc gia về vùng biển Tây Philippines (cách gọi của Philippines về vùng Biển Đông), đã cáo buộc hành vi của Trung Quốc là có tính "khiêu khích, vô trách nhiệm, và vô pháp". 

Quốc gia Đông Nam Á sau đó cũng đã triệu tập Đại sứ Trung Quốc ở Manila để trao công hàm phản đối. 

Ở chiều ngược lại, Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm Thứ Hai đã ra một tuyên bố, trong đó cảnh báo Philippines chớ sử dụng từ ngữ "sai lệch và khiêu khích" để nói về sự kiện này. Nước này cũng yêu cầu Philippines ngừng ngay "các hành động nguy hiểm" và chớ "gây thêm căng thẳng", và không quên tuyên bố rằng đây là vùng biển thuộc chủ quyền của Trung Quốc. 

Bãi Cỏ Mây là nơi thường xuyên diễn ra các cuộc đối đầu giữa Trung Quốc và Philippines. Hồi đầu tháng 8, tàu hải giám của Trung Quốc đã phun vòi rồng vào tàu của Philippines dấy lên sự phản đối của Manila. Trước đó, hồi tháng 2 năm nay, một tàu hải cảnh của Trung Quốc rọi tia laser quân sự trực tiếp vào tàu của Philippines, khiến cho các thuỷ thủ trên bong chỉ huy tàu của Philippines bị mù tạm thời. 

Trên thực tế, phía Trung Quốc đang gia tăng mức độ hung hăng trong cách mà họ đối phó với Philippines ở khu vực Biển Đông. Lý do đằng sau rất có thể liên quan đến sự thay đổi thái độ của Philippines trong vấn đề tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc. 

Các binh sĩ tham gia cuộc tập trận đa phương ngày 23/10/2023 ở Biển Đông vào khi căng thẳng Philippines- Trung Quốc tăng cao. JDMSF

Trao đổi với đài RFA, ông Bill Hayton, nhà nghiên cứu thuộc chương trình Châu Á – Thái Bình Dương của Chatham House, đồng thời cũng là tác giả của nhiều cuốn sách về tranh chấp Biển Đông, và lịch sử Trung Quốc, cho biết quan điểm của ông về việc Trung Quốc gia tăng sự hung hăng đối với Philippines : 

"Tôi cho rằng việc này có liên quan đến hai điều, thứ nhất là sự thay đổi chính phủ ở Philippines, kéo theo sự xích lại giữa nước này với Hoa Kỳ, và sự sẵn sàng của Philippines trong việc hợp tác với Mỹ. Tiếp theo, phía Philippines đã bắt đầu sử dụng chiến thuật ngoại giao công khai một cách hiệu quả hơn, bằng cách tung ra các hình ảnh và video về hành xử của Trung Quốc". 

So với thời tổng thống Duterte khi mà Philippines chọn tránh gây căng thẳng với Trung Quốc, và do đó dẫn đến việc tiết chế lên án và hạn chế công khai các thông tin liên quan đến các hoạt động của Trung Quốc ở khu vực Bãi Cỏ Mây. Thì dưới thời tổng thống Bongbong Macros hiện tại, Manila đã trở nên tích cực hơn rất nhiều. 

Sự thay đổi này được cho là do phía Philippines cảm thấy tự tin hơn vì được Hoa Kỳ hậu thuẫn. Mối quan hệ của hai nước đồng mình đã nhận phải "gáo nước lạnh" dưới thời tổng tống Duterte, nhưng giờ đây đã không những hồi phục mà còn phát triển lên tầm cao mới. Gần đây nhất, Philippines đã cho phép Hoa Kỳ mở thêm hàng loạt căn cứ quân sự ở các khu vực chiến lược. Hai nước cũng tăng cường các hoạt động tập trận quân sự, và Mỹ gần đây thường xuyên lên tiếng bênh vực Philippines hơn. 

Rất nhanh sau khi sự kiện tàu Trung Quốc đâm vào tàu Philippines xảy ra, Bộ Ngoại giao Mỹ đã ra tuyên bố, trong đó cáo buộc phía Trung Quốc vi phạm luật pháp quốc tế, và tái cam kết nghĩa vụ bảo vệ Philippines về mặt quân sự. 

Bằng cách chủ động tố cáo các hành vi của Trung Quốc, theo ông Ray Powell, Giám đốc Trung tâm SeaLight Gordian Knot for National Security Innovation, của trường Đại học Standford, thì Philippines đang mong muốn đạt được ba mục đích gồm : Tăng cường sự ủng hộ trong nước, tìm kiếm sự ủng hộ quốc tế, và khiến Trung Quốc bị đặt vào thế phải đánh đổi danh tiếng. Ông nói thêm : 

"Càng ngày thì danh tiếng của Trung Quốc trước cộng đồng quốc tế sẽ bị bôi nhọ, và càng nhiều quốc gia sẽ phải tự đặt câu hỏi rằng liệu họ có nên cứng rắn hơn trước sự hung hăng của Trung Quốc hay không. Nhưng để đạt được điều này thì sẽ cần nhiều thời gian, do vậy, Philippines cần phải kiên trì với chiến lược này". 

Trước một Philippines tự tin hơn và nguy cơ Hoa Kỳ can dự vào vấn đề tranh chấp Biển Đông, Trung Quốc đã chọn gia tăng sức ép bằng cách thực hiện các hành vi với mức độ hung hăng tăng dần trong thời gian qua, nhằm mục đích đe doạ Philippines và buộc nước này phải xuống nước. 

Sự kiện này không chỉ ảnh hưởng đến mối quan hệ Trung Quốc - Philippines, theo các học giả thì nó còn tác động đến cả khu vực. Trong bối cảnh có ít nhất bốn quốc gia Đông Nam Á khác là Việt Nam, Brunei, Indonesia, và Malaysia cùng đang chịu sức ép từ Trung Quốc trong vấn đề chủ quyền lãnh thổ trên biển, thì Trung Quốc sẽ không muốn Philippines trở thành tiền lệ xấu, dẫn đến việc các nước khác bắt chước và chọn cách đối đầu với họ. 

Và điều này sẽ khiến các nước ở khu vực phải đưa ra quyết định liệu có lên tiếng ủng hộ Philippines hay không, theo ông Ray Powell : 

"Tất nhiên, các nước đều muốn duy trì sự ổn định trong mối quan hệ với Trung Quốc vì các lý do hiển nhiên, và đây sẽ là quyết định mà các nước phải tự mình đưa ra, dù đó là Việt Nam, Malaysia, hay Indonesia. Họ sẽ phải tự quyết xem liệu họ muốn làm theo Philippines ở mức độ nào, và có thể công khai các thông tin một cách tích cực hơn, hoặc nếu bày tỏ sự ủng hộ đối với Philippines thì ở mức độ nào, và cả việc nếu chọn im lặng thì im lặng đến khi nào". 

Thế nhưng có vẻ Trung Quốc càng hung hăng, thì càng phản tác dụng. Vì theo ông Bill Hayton, thì xu hướng hiện giờ là đang hình thành các sáng kiến, và hợp tác chung giữa các Đông Nam Á để cùng đối phó với Trung Quốc, thay vì đơn thương độc mã đối chọi. 

"Chúng ta đã bắt đầu thấy sự hợp tác giữa các nước Đông Nam Á có tuyên bố chủ quyền ở khu vực Biển Đông, chúng ta sẽ chờ thêm để xem liệu Indonesia, Malaysia, và Brunei tham gia như thế nào, và liệu nó sẽ dẫn đến việc ASEAN có những quan điểm tự tin hơn về vấn đề Biển Đông. 

Philippines đã quyết định quay trở lại với cách tiếp cận mang tính khu vực thay vì tự mình đương đầu với Trung Quốc, và Việt Nam đã tỏ ra quan tâm đến cách tiếp cận này, và chúng ta sẽ chờ xem liệu các quốc gia khác có tham gia hay không". 

Việt Nam và Philippines đang đàm phán về việc ký thỏa thuận hàng hải nhằm giải quyết các bất đồng, và hai bên cũng đồng thời làm việc để soạn thảo bộ quy tắc ứng xử song phương để tránh xảy ra các sự cố trên biển. Trước đó thì Việt Nam và Indonesia cũng đã đạt được thoả thuận về việc phân định vùng đặc quyền kinh tế hồi tháng 12 năm 2022. 

Trường Sơn

Nguồn : RFA, 26/10/2023

*************************

Bắc Kinh cố chiếm Bãi Cỏ Mây từ Philippines, Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng

Phạm Văn Nam, RFA, 26/10/2023

Căng thẳng tiếp tục trên Bãi Cỏ mây

Căng thẳng giữa Philippines và Trung Quốc trên Biển Đông vẫn chưa có dấu hiệu giảm nhiệt, thậm chí còn diễn biến căng thẳng hơn trước.

Tuần duyên Philippines và tàu tiếp tế bị tàu tuần duyên Trung Quốc chặn đường ở khu vực gần Bãi Cỏ Mây vào ngày 22 tháng 8 năm 2023. Philippines hôm 4/10/2023 cho biết họ đã đưa được hàng tiếp tế đến đây thành công.

Va chạm mới đây nhất xảy ra giữa hai bên vào ngày 22/10 khi lực lượng Philippines "tiếp tế" cho binh sĩ đồn trú trên một tàu hải quân của nước này mắc cạn ở phía Nam Biển Đông. Các quan chức Philippines cáo buộc một tàu hải cảnh và một tàu dân quân biển của Trung Quốc đã "di chuyển nguy hiểm" dẫn đến va chạm với một tàu tiếp tế và một tàu tuần duyên của Philippines ở vùng biển gần Bãi Cỏ Mây. Trong khi đó, phía Trung Quốc cho biết họ đã ngăn chặn tàu vận chuyển "vật liệu xây dựng bất hợp pháp" của Philippines, dẫn đến "va chạm nhẹ" (1 ).

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh hôm 22/10 cáo buộc Philippines khiêu khích "bằng cách liên tục xâm nhập vào Nhân Ái Tiêu (Renai Jiao) và tiếp tục truyền bá thông tin sai lệch" (2 ). Nhân Ái Tiêu là cách gọi của Trung Quốc với Bãi Cỏ Mây, Philippines thì gọi là Bãi cạn Ayungin - một khu vực ở Biển Đông nơi xảy ra vụ va chạm. Nó là một phần thuộc Quần đảo Trường Sa.

Bộ trưởng Quốc phòng Philippines trước đó cáo buộc lực lượng hải cảnh Trung Quốc đã "quấy rối và cố ý tấn công" một tàu tiếp tế và một tàu bảo vệ bờ biển Philippines. Ông Gilbert Teodoro cho biết tại Manila hôm 22/10 : "Chúng tôi ở đây để thực sự lên án bằng những ngôn từ mạnh mẽ nhất có thể về hành vi vi phạm nghiêm trọng và bất hợp pháp này trong Vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) 200 hải lý (370km) của Philippines và việc che giấu sự thật bằng cách Trung Quốc bóp méo câu chuyện để phù hợp với mục đích của họ" (3 ).

Trong khi Trung Quốc coi đây là một "vụ va chạm nhỏ", Thiếu tướng Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Philippines Jay Tarriela hôm 22/10 cho rằng thiệt hại đối với tàu tiếp tế "nhiều hơn là một vết xước" (4) . Philippines đã triệu Đại sứ Trung Quốc hôm 22/10 để gửi phản đối ngoại giao, trong khi Đại sứ quán Bắc Kinh tại Manila cho biết họ cũng đã làm điều tương tự.

Tiến trình COC sẽ chết yểu ?

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Philippines Teresita Daza phát biểu trong cuộc họp báo chung 22/10 rằng : "Tất cả những sự cố như thế này sẽ củng cố luận điểm rằng Philippines không phải là kẻ xâm lược, mà chính là bên kia, đó là Trung Quốc" (5) .

Cuộc đối đầu hôm 22/10 diễn ra ngay trước vòng đàm phán mới nhất về Bộ quy tắc ứng xử (COC) ở Biển Đông, nơi Bắc Kinh và Manila nằm trong số các bên tham gia. Các cuộc đàm phán, bắt đầu vào ngày 22/10 tại Bắc Kinh, nhằm mục đích ngăn chặn các cuộc xung đột vũ trang lớn ở Biển Đông.

Học giả Ding Duo của Trung Quốc đã cảnh báo về tác động đối với quan hệ song phương. Ông nói : "Trong những năm qua, hai bên đã kiểm soát tốt những khác biệt nên có sự thỏa thuận ngầm về cách giải quyết tranh chấp trên biển. Nhưng bây giờ, những thỏa thuận như vậy đã bị phá vỡ" (6 ). Theo ông Ding, cuộc đối đầu có thể làm tổn hại đến niềm tin song phương và ảnh hưởng đến các cuộc đàm phán về COC đang diễn ra và được chờ đợi từ lâu.

Vì sao Trung Quốc gây ra căng thẳng lúc này ?

Sau vụ việc hôm 22/10, Mỹ, Nhật Bản, Australia và Anh đều đưa ra tuyên bố lên án hành vi của Trung Quốc gần Bãi Cỏ Mây. Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết lực lượng hải cảnh và dân quân biển Trung Quốc "vi phạm luật pháp quốc tế khi cố tình can thiệp vào hoạt động tự do hàng hải của các tàu Philippines" (7 ). 

Collin Koh, học giả quốc phòng tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam của Singapore, nói với VOA rằng Mỹ cần thực hiện lời hứa hỗ trợ Philippines thông qua các hành động cụ thể vì Trung Quốc có thể sẽ tiếp tục thử thách khả năng can dự của Washington. Ông nói : "Nếu người Mỹ dường như không làm nhiều hơn những gì họ đang làm hiện nay, thì điều đó có thể là tín hiệu không chính xác cho người Trung Quốc rằng họ đang thành công trong việc vượt giới hạn. Trung Quốc có thể sẽ đẩy nó đi xa hơn nữa. Lúc đó, Mỹ phải lo lắng về độ tin cậy của mình" (8) .

Hiện nay, Mỹ đang phải căng mình ra để hỗ trợ cho cả Ukraine trong cuộc chiến với Nga, đồng thời cũng phải hỗ trợ đồng minh Israel trong cuộc chiến chống Hamas ở Trung Đông. Chính vì vậy, Trung Quốc muốn thử khả năng của Mỹ ở Biển Đông ra sao, đồng thời cũng làm giảm độ tập trung của Mỹ vào các mặt trận khác. Điều này sẽ mang lại lợi ích cho Bắc Kinh và các đồng minh như Nga hay Iran.

Justin Baquisal, một nhà phân tích địa chính trị ở Manila nói với VOA rằng Bắc Kinh cuối cùng đang thử thách quyết tâm của Washington. Ông nói : "Trung Quốc đang cố tình làm điều này để xem liệu Mỹ có sẵn sàng mở mặt trận thứ ba trong cuộc xung đột của mình hay không", đồng thời cho biết thêm rằng những nỗ lực này đang khiến hoạt động hậu cần của Washington bị căng trải (9) .

Hình chụp hôm 22/8/2023 từ tàu tuần duyên của Philippines cho thấy tàu hải cảnh Trung Quốc đang theo một tàu dân sự (ở giữa) do hải quân Philippines thuê để cung cấp hậu cần cho hải quân Philippines ở Bãi Cỏ Mây, Biển Đông. AFP

Chiến thuật của Philippines có hiệu quả ?

Căng thẳng giữa Philippines và Trung Quốc trên Biển Đông đã diễn ra cả chục năm nay, tuy nhiên, theo một số chuyên gia, Philippines đang thay đổi chiến thuật. Philippines đang dùng truyền thông để tố cáo hành vi của Trung Quốc đối với thế giới. Đại tá đã nghỉ hưu Raymond Powell thuộc Trung tâm Gordian Knot của Đại học Stanford (Mỹ) nói với BBC rằng : "Tôi nghĩ năm 2023 đã chứng kiến sự thay đổi lớn. Đó là chiến dịch minh bạch hóa sự quyết đoán" (10) . Nhận xét về các hành động cung cấp các hình ảnh và clip công khai và kịp thời cho báo chí quốc tế của Manila trước các hành động hung hăng của Trung Quốc, Raymond Powell cho biết : "Việc này giống như ‘rọi sáng’ các hoạt động vùng xám của Trung Quốc" (11 ).

Có lẽ, Trung Quốc cũng khá ngạc nhiên trước phản ứng quyết liệt của Philippines, BBC trích lời chuyên gia Oriana Skylar Mastro thuộc Viện nghiên cứu Quốc tế Freeman Spogli (Mỹ) cho rằng có vẻ như chiến lược này đang tỏ ra hiệu quả : "Chúng tôi thấy các hoạt động của Trung Quốc có phần tạm lắng" (12) .

Diễn biến sắp tới ?

Căng thẳng trên Biển Đông lần này không chỉ liên quan giữa Philippines và Trung Quốc. Nhiều quốc gia khu vực Biển Đông cũng là nạn nhân trước sự côn đồ của Trung Quốc, mà Việt Nam là một trong số đó.

Các chuyên gia nhận định việc Philippines tiếp tế cho tàu Sierra Madre không chỉ là lương thực, thực phẩm và nước uống. Mục tiêu lớn hơn của Philippines là tìm cách là gia cố con tàu rỉ sét tại đây. Đại tá Powell cho rằng : "Thật khó để biết Philippines có thể kéo dài tuổi thọ của con tàu như thế nào. Tôi nghĩ giờ là thời điểm khủng hoảng. Ngày tàn của tàu Sierra Madre đã cận kề. Con tàu này sẽ sớm vỡ vụn" (13) .

Nếu con tàu này không còn, thì sự hiện diện của Philippines thông qua các binh sĩ ở đây, sẽ có nguy cơ biến mất. Chính vì vậy, Manila đã nỗ lực tăng cường việc gia cố con tàu để duy trì sự hiện diện tại Bãi Cỏ Mây. Còn Bắc Kinh cũng nhận ra điều đó và cố tìm cách ngăn cản Manila. Theo tính toán của Trung Quốc thì nếu họ ngăn cản được việc tiếp tế cho con tàu tại Bãi Cỏ Mây, sớm muộn gì con tàu này cũng sẽ không còn, và đây sẽ là cơ hội cho Bắc Kinh chiếm đoạt khu vực này.

Nếu Bắc Kinh chiếm đoạt được Bãi Cỏ Mây, thì có thể đây sẽ là con cờ domino dẫn tới hàng loạt thay đổi trên khu vực biển này, và nước giành lợi thế sẽ là Trung Quốc.

Các quốc gia Biển Đông như Việt Nam cần phải giúp Philippines giữ nguyên hiện trạng trên Biển Đông, vì nếu Trung Quốc thành công ở Bãi Cỏ Mây, họ sẽ tiếp tục làm như vậy với các thực thể mà Việt Nam đang chiếm giữ ở Trường Sa.

Phạm Văn Nam

Nguồn : RFA, 26/10/2023

Tham khảo :

1. https://x.com/globaltimesnews/status/1716372040696168822?s=20

2. https://news.abs-cbn.com/video/news/10/23/23/china-tells-philippines-stop-creating-tension-in-south-china-sea

3. https://pcij.org/article/10881/philippines-confronts-unlikely-adversary-south-china-sea-row-filipinos-echo-pro-beijing-narratives

4. https://x.com/jaytaryela/status/1716060726597648739?s=20

5. https://www.reuters.com/article/southchinasea-philippines-china-idAFKBN31N03H

6. https://www.channelnewsasia.com/asia/china-philippines-south-china-sea-collisions-conflict-3867836

7. https://www.state.gov/u-s-support-for-our-philippine-allies-in-the-face-of-repeated-prc-harassment-in-the-south-china-sea/

8. https://www.voanews.com/a/analysts-china-tests-us-commitment-to-indo-pacific-in-south-china-sea-/7322809.html

9. https://www.voanews.com/a/analysts-china-tests-us-commitment-to-indo-pacific-in-south-china-sea-/7322809.html

10. https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-67191205

11. https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-67191205

12. https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-67191205

13. https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-67191205

**************************

Biển Đông : Biden nói Mỹ sẽ bảo vệ Philippines nếu Trung Quốc tấn công

Joel Guinto, BBC, 26/10/2023

Tổng thống Mỹ Joe Biden đã cảnh báo Trung Quốc rằng Mỹ sẽ bảo vệ Philippines trong trường hợp có bất kỳ cuộc tấn công nào ở vùng Biển Đông đang tranh chấp.

Căng thẳng gia tăng ở Biển Đông dẫn đến va chạm tàu ​​thuyền

Bình luận này được đưa ra vài ngày sau hai vụ va chạm giữa tàu Philippines và Trung Quốc ở vùng biển tranh chấp.

Ông Biden nhắc lại cam kết phòng thủ "sắt thép" của mình với Philippines.

Manila đã phản đối các tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc đối với vùng biển này, cắt dây phao nổi và mời giới truyền thông quay lại cái mà họ gọi là những động thái nguy hiểm của Bắc Kinh trên biển.

Tuyên bố của ông Biden về Biển Đông hôm thứ Tư là tuyên bố mạnh mẽ nhất của ông kể từ khi căng thẳng giữa Bắc Kinh và Manila nóng lên trong những tháng gần đây.

Ông nói : "Tôi muốn nói rõ - tôi muốn nói thật rõ ràng : Cam kết quốc phòng của Hoa Kỳ với Philippines là sắt thép. Cam kết quốc phòng của Hoa Kỳ với Philippines là sắt thép".

Được ký vào năm 1951, Hiệp ước phòng thủ chung ràng buộc Mỹ và Philippines, thuộc địa cũ của nước này, bảo vệ lẫn nhau trong trường hợp xảy ra một cuộc tấn công vũ trang.

"Bất kỳ cuộc tấn công nào nhằm vào máy bay, tàu hoặc lực lượng vũ trang của Philippines sẽ khởi động Hiệp ước phòng thủ chung của chúng tôi với Philippines", ông nói thêm trong bài phát biểu tại Nhà Trắng hôm thứ Tư, khi ông chào đón Thủ tướng Úc Anthony Albanese.

Hôm Chủ nhật, Philippines cho biết "hành động nguy hiểm" của Trung Quốc đã dẫn đến vụ va chạm giữa tàu cảnh sát biển Trung Quốc và tàu tiếp tế của Philippines trong khu vực nằm trong Vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Philippines.

Trong một vụ việc khác, Manila cho biết một tàu dân quân Trung Quốc đã "đụng trúng" một tàu cảnh sát biển Philippines.

Các tàu của Philippines đang trên đường tới một tàu chiến hải quân đang đổ nát mà Manila đã neo đậu ở Bãi Cỏ Mây để củng cố tuyên bố chủ quyền của mình.

Bộ trưởng Quốc phòng Philippines, Gilberto Teodoro Jr, cho biết các tàu Trung Quốc "cố ý đụng trúng" các tàu Philippines và cáo buộc Trung Quốc "bóp méo câu chuyện để phù hợp cho mục đích riêng của mình".

Ông Biden lặp lại những tuyên bố này, nói rằng các tàu Trung Quốc đã "hành động nguy hiểm và bất hợp pháp" khi xảy ra va chạm.

Ông Biden nhắc lại cam kết phòng thủ "sắt thép" với Philippines

Philippines là đồng minh chiến lược quan trọng của Mỹ vì nước này giáp ranh với hai điểm nóng tiềm tàng ở Thái Bình Dương là Biển Đông và Đài Loan.

Kể từ khi Tổng thống Ferdinand Marcos Jr nhậm chức vào tháng 6/2022 và khôi phục liên minh giữa Philippines với Mỹ, chính quyền Philippines đã trở nên hung hăng hơn trong việc phản đối các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông.

Chính sách đối ngoại của ông Marcos là sự đảo ngược quan điểm thân Trung Quốc của người tiền nhiệm Rodrigo Duterte, người bị chỉ trích vì chưa làm đủ để đối chọi lại hành động gây hấn của Bắc Kinh ở Biển Đông.

Duterte từ chối viện dẫn chiến thắng pháp lý của Manila trước Trung Quốc tại tòa án quốc tế, kết luận của tòa cho rằng những tuyên bố chủ quyền rộng lớn của Bắc Kinh đối với gần như toàn bộ Biển Đông là vô căn cứ.

Joel Guinto

Nguồn : BBC, 26/10/2023

***************************

Philippines triệu tập Đại sứ Trung Quốc vì những va chạm ở Biển Đông

RFA, 24/10/2023

Các nhà phân tích cho rằng Manila đang áp dụng chính sách minh bạch quyết đoán khi đương đầu với những hành động của Bắc Kinh trong khu vực.

Tàu mang cờ Philippines bị chặn bởi một tàu Cảnh sát Biển Trung Quốc trong một vụ việc ở vùng biển tranh chấp trên Biển Đông vào ngày 22/10/2023

Cảnh sát Biển Trung Quốc/ Reuters

Manila trong ngày thứ Hai (23/10) đã triệu tập Đại sứ Trung Quốc tại Philippines để phản đối về hai vụ việc xảy ra ở Biển Đông hôm Chủ Nhật. Đây là hai vụ việc, mà theo giới phân tích, đã cho thấy rõ sự "đạo đức giả" của Trung Quốc cũng như sự tăng cường "chiến dịch minh bạch quyết đoán" của Philippines trong các vùng biển tranh chấp.

Bộ Ngoại giao Philippines thông báo nước này đã ra một công hàm ngoại giao mới phản đối hành động của Trung Quốc, công hàm thứ 55 của nước này trong năm nay.

Các nhà chức trách Philippines cho biết một trong những tàu hợp đồng làm nhiệm vụ tiếp tế đến Bãi Cỏ Mây (Second Thomas Shoal) của nước này - nơi Manila duy trì một tàu hải quân làm tiền đồn quân sự - đã bị một tàu Cảnh sát Biển Trung Quốc chặn lại, dẫn đến va chạm.

Cũng trong chuyến tiếp tế này, phía mạn trái của một tàu Cảnh sát Biển Philippines đã "bị đâm bởi bởi tàu dân quân biển Trung Quốc mang số hiệu CMMV 00003 khi tàu này đang nằm cách Bãi Ayungin (tên địa phương của Bãi Cỏ Mây) khoảng 6,4 hải lý về phía đông bắc" – Lực lượng Đặc nhiệm Quốc gia Philipplines phụ trách khu vực Biển Tây Philippines (Biển Đông) cho biết.

Được biết không có ai bị thương trên các tàu của cả hai phía.

Cảnh sát Biển Trung Quốc ngay hôm Chủ nhật đã nhanh chóng ra tuyên bố, đổ lỗi cho tàu Philippines vì đã "xâm nhập trái phép".

Báo chí nhà nước Trung Quốc trích tuyên bố cho hay hai tàu vận tải và hai tàu Cảnh sát Biển của Philippines đã ‘xâm nhập trái phép" vào vùng biển gần Bãi Cỏ Mây hay còn được gọi là Bãi đá Ren’ai trong tiếng Trung.

Tuyên bố này cũng nói rằng bất chấp những cảnh báo liên tục từ phía các nhà chức trách Trung Quốc, tàu tiếp tế của Philippines "đã cố tình vượt qua mũi tàu Cảnh sát Biển số 5203 của Trung Quốc một cách không chuyên nghiệp và nguy hiểm vào lúc 6 :14 sáng, dẫn đến một va chạm nhỏ".

Khoảng hai tiếng sau, tàu Cảnh sát Biển Philippines số hiệu 4409 "cố tình gây rắc rối" bằng cách đi lùi lại và va chạm với một tàu cá của Trung Quốc đang ở khu vực biển lân cận, tuyên bố nói tiếp.

Đại sứ quán Trung Quốc "đã đưa ra ý kiến phản đối chính thức với phía Philippines, bày tỏ sự bất bình mạnh mẽ và sự phản đối kiên quyết đối với việc xâm nhập trái phép này" – Tờ Thời báo Hoàn Cầu viết trên mạng xã hội X, tên mới của mạng Twitter.

Cả hai phía đều công bố các video clips để chứng minh cho những lập luận của mình.

Năm 1999, Hải quân Philippines đã cố tình đưa tàu BRP Sierra Madre thuộc thế hệ tàu thời Thế chiến thứ II ra Bãi Cỏ Mây để làm tiền đồn quân sự và chủ quyền của mình và vì vậy, lực lượng quân đội đóng trên tàu này cần được tiếp tế thường xuyên. Phía Trung Quốc thì cho rằng tàu Sierra Madre đã được "neo đậu một cách bất hợp pháp".

Trong những tháng gần đây, các tàu Cảnh sát biển và các tàu dân quân biển Trung Quốc đã liên tục bám theo và chặn các tàu Philippines làm nhiệm vụ tiếp tế cho tàu Sierra Madre, trong đó phía Trung Quốc đã từng bắn vòi rồng vào một trong những tàu tiếp tế diễn ra hồi tháng 8 năm nay.

Đoạn video được quay và công bố vào ngày 22/10/2023 này cho thấy một vụ va chạm giữa tàu Cảnh sát biển Trung Quốc (bên trái) và tàu tiếp tế (bên phải) của Philippines trong chuyến tiếp tế gần Bãi Cỏ Mây. Ảnh : Lực lượng Vũ trang Philipipines

"Chiến dịch Minh bạch" của Manila

Mỹ nhanh chóng lên tiếng ủng hộ Philippines – đồng minh hiệp ước của mình.

Một tuyên bố của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho hay : "Hoa Kỳ sát cánh cùng các đồng minh Philippines của chúng tôi khi phải đương đầu với các hành động nguy hiểm và bất hợp pháp của lực lượng Cảnh sát Biển và dân quân biển của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa nhằm ngăn chặn hoạt động tiếp tế của Philippines tới khu vực Bãi Cỏ Mây ở Biển Đông hôm 22/10". 

Phía Mỹ "tái khẳng định rằng Điều 4 của Hiệp ước Phòng thủ Chung Mỹ - Philippines năm 1951 áp dụng đối với cả các cuộc tấn công vũ trang vào các lực lượng vũ trang, các tàu và máy bay công cộng – bao gồm cả các phương tiện thuộc lực lượng Bảo vệ Bờ biển - ở bất cứ đâu trong khu vực Biển Đông".

Tuyên bố cáo buộc các tàu Trung Quốc đã vi phạm luật pháp quốc tế và cho rằng các yêu sách lãnh thổ của Trung Quốc là không có cơ sở vì Bãi Cỏ Mây là ‘một thực thể nằm sâu trong Vùng Đặc quyền Kinh tế (EEZ) của Philippines và trên thêm lục địa của Philippines".

Theo nghiên cứu viên cao cấp Thomas Shugart - người hiện đang phụ tá cho Chương trình Quốc phòng của Trung tâm An ninh Hoa kỳ Mới - các cơ quan chính phủ Mỹ, bao gồm cả Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng Mỹ đã làm được việc "lên án sự đạo đức giả của PLAN". PLAN là tên viết tắt mà ông này dùng để chỉ Hải quân Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Hoa.

"Trung Quốc tuyên bố có quyền quy định và kiểm soát các hoạt động hải quân trong Vùng Đặc quyền Kinh tế (EEZ) của mình – điều mà họ không làm và rồi tự do hoạt động như họ muốn trong vùng Đặc quyền Kinh tế của các quốc gia khác" – ông Shugart nói.

Một nhà phân tích khác, ông Ray Powel từ Trung Tâm Đổi mới An ninh Quốc gia Gordian Knot thuộc Đại học Stanford, lưu ý rằng Manila "đã bắt đầu một chiến thuật minh bạch quyết đoán" trong việc thông tin về vụ việc xảy ra trong các khu vực biển tranh chấp.

"Nó đã trở thành bình thường ... Việc một nước lớn có thể ngáng chặn tiền đồn của một nước nhỏ mà không phải hứng chịu hậu quả nghiêm trọng nào" – ông Powell nói. "Điều mới mẻ là Philippines giờ đây đang cho thế giới thấy điều gì đã và đang xảy ra ngay trước mũi của chúng ta trong nhiều năm và thế giới sẽ phải quyết định cần phải làm gì về điều này".

Gần như ngay lập tức sau hai vụ việc này, Lực lượng Vũ trang Philippines đã công bố trên các xã hội những bức ảnh và video clip do họ ghi lại cũng như cảnh quay bằng máy bay không người lái (drone) đi kèm với các tuyên bố chính thức.

Một trong những bức ảnh này cho thấy rõ 3 tàu của Philippines đang bị bao vây bởi 8 tàu của Lực lượng Cảnh sát Biển Trung Quốc.

Chiến thuật này sẽ giúp "tăng cường sự kiên cường của quốc gia, tạo dựng sự ủng hộ của quốc tế và khiến Trung Quốc phải trả giá về danh tiếng" – nhà phân tích này nói.

"Nếu các nước khác cũng làm như vậy thì sẽ khiến Trung Quốc phải tính toán lại rằng : Cái giá mà họ đang phải trả cho những chiến thuật vùng xám của mình có tương xứng với những lợi ích mà họ hy vọng nhận được từ những chiến thuật này" – ông Powel nói.

Hiện có sáu bên tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông trong đó yêu sách của Trung Quốc cho đến nay là rộng lớn nhất. Bắc Kinh đã từ chối chấp nhận một phán quyết quốc tế năm 2016 rằng tuyên bố chủ quyền của họ là không có cơ sở pháp lý.

Bãi Cỏ Mây cách đảo Palawan của Philippines khoảng 200 km (124 dặm) và cách đảo Hải Nam của Trung Quốc hơn 1.000 km.

Nguồn : RFA, 24/10/2023

Động thái táo bạo của lực lượng tuần duyên Philippines trong tuần này công khai cắt bỏ hàng rào phao do Trung Quốc giăng ra gần một đầm phá có tranh chấp ở Biển Đông cho thấy hành động của Bắc Kinh đang thúc đẩy những phản ứng mạnh mẽ như thế nào, theo giới phân tích. Nó cũng có thể giúp tập hợp các quốc gia khác trong khu vực đứng lên chống lại Bắc Kinh.

Tàu đánh cá Philippines neo đậu gần bãi cạn Scarborough do Trung Quốc kiểm soát tại vùng Biển Đông tranh chấp, ngày 21/9/2023.

Ông Joshua Espeña, thuộc Cơ quan Hợp tác An ninh và Phát triển Quốc tế, một viện nghiên cứu có trụ sở tại Philippines, nói : "Chính phủ [Philippines] hiện tại hiểu sự cần thiết phải thúc đẩy sự răn đe tập thể từ chối và trừng phạt với các đối tác sẵn sàng như một chiến lược thích hợp để áp đặt ranh giới đỏ cho Trung Quốc".

Trung Quốc nói họ đã thả hàng rào phao dài 300 mét gần lối vào Bãi cạn Scarborough để ngăn các tàu cá Philippines tránh xa. Khu vực đánh cá màu mỡ và rạn san hô đang tranh chấp nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines nhưng chịu sự kiểm soát thực tế của Trung Quốc kể từ năm 2012. Vùng đặc quyền kinh tế là khu vực cách bờ biển của bất kỳ quốc gia nào 200 hải lý.

Hàng rào phao được giăng ra vào cuối tuần trước nhưng đến ngày 26/9, Philippines thông báo chúng đã được dỡ bỏ. Ngay sau đó, lực lượng tuần duyên Philippines đã tung ra một video trên X, trước đây gọi là Twitter, cho thấy một thợ lặn dùng dao cắt đứt hàng rào phao.

Tập hợp ủng hộ

Đây không phải là lần đầu tiên Philippines công bố video nêu bật điều mà các chuyên gia gọi là hoạt động vùng xám của Trung Quốc ở Biển Đông. Vào tháng 8 vừa qua, lực lượng tuần duyên Philippines đã chia sẻ đoạn phim ghi lại cảnh một tàu hải cảnh Trung Quốc bắn vòi rồng vào một tàu Philippines đang thực hiện nhiệm vụ tiếp tế cho chiếc tàu chiến thời Thế chiến thứ hai, Sierra Madre, mà Manila cố tình neo đậu tại Bãi Cỏ Mây như một tiền đồn quân sự nhằm bảo vệ yêu sách lãnh thổ của mình.

Một số nhà phân tích cho rằng, các hoạt động vùng xám ám chỉ việc sử dụng các chiến thuật tấn công quân sự và phi quân sự để đe dọa hoặc ép buộc, và quyết định của Manila công khai các hành động của Trung Quốc có thể giúp huy động sự ủng hộ từ công chúng Philippines và các đồng minh quốc tế.

"Để đẩy lùi Trung Quốc", ông Ray Powell, giám đốc SeaLight tại Trung tâm Đổi mới An ninh Quốc gia Gordian Knot tại Đại học Stanford, nói với VOA qua điện thoại, Manila "cần có người dân đứng sau và họ phải xây dựng một căn cứ ủng hộ quốc tế".

Những nỗ lực của Manila nhằm bảo vệ khu kinh tế của mình cũng bao gồm việc sử dụng các tàu hải quân lớn hơn cho các nhiệm vụ tiếp tế quanh Bãi Cỏ Mây và tiến hành các cuộc tập trận thường xuyên hoặc tuần tra hàng hải với các quốc gia có cùng quan điểm, trong đó có Mỹ và Australia. Một số nhà quan sát cho rằng những biện pháp này sẽ buộc Bắc Kinh phải xem lại chiến thuật cưỡng ép chống lại Philippines.

Ông Collin Koh, học giả quốc phòng tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam của Singapore, cho biết trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại : "Có một sự gia tăng rõ ràng trong việc lôi kéo các cường quốc thân thiện để xây dựng sức mạnh tập thể". "Nó dường như có tác dụng buộc Trung Quốc phải tính toán lại và điều chỉnh lại các động thái của họ trong tương lai".

Tuy nhiên, ông Espeña nói ông tin rằng căng thẳng gia tăng giữa Bắc Kinh và Manila sẽ không dừng lại cho đến khi một bên đầu hàng.

"Tôi không nghĩ Trung Quốc đủ nhu mì để tự đặt ra ranh giới đỏ cho chính mình", ông nói với đài VOA và cho biết ông dự kiến Bắc Kinh sẽ tiếp tục sử dụng các công cụ kinh tế, ngoại giao, thông tin và quân sự để răn đe các đối tác Philippines.

Trong cuộc họp báo hàng ngày hôm 27/9, một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố Bắc Kinh sẽ tiếp tục bảo vệ chủ quyền lãnh thổ cũng như các quyền và lợi ích hàng hải đối với rạn san hô đang tranh chấp mà Trung Quốc gọi là "Hoàng Nham Đảo".

Cùng ngày, Cục An toàn Hàng hải Quảng Đông đưa ra cảnh báo về các cuộc tập trận theo kế hoạch ở các khu vực trên Biển Đông dự kiến vào ngày 28/9. Trong một tuyên bố, chính quyền cho biết cuộc tập trận sẽ diễn ra vào buổi sáng và buổi tối. Không có thông tin chi tiết nào được công bố về địa điểm của cuộc tập trận.

Để chống lại cam kết của Bắc Kinh trong việc bảo vệ lợi ích lãnh thổ xung quanh rạn san hô đang tranh chấp, lực lượng tuần duyên Philippines kêu gọi ngư dân Philippines tiếp tục hoạt động trong khu vực.

"Chúng tôi sẽ tăng cường tuần tra ở Bajo de Masinloc và các khu vực khác có sự hiện diện của ngư dân Philippines", phát ngôn viên lực lượng tuần duyên Philippines, Phó Đề Đốc Jay Tarriela, nói với một đài phát thanh địa phương hôm 27/9, theo Reuters.

Hiệu ứng

Trong lúc tranh chấp lãnh thổ giữa Trung Quốc và Philippines có thể tiếp tục kéo dài, các quốc gia khác có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông cũng đã đưa ra khiếu nại về việc Bắc Kinh liên tục bành trướng.

Bloomberg đưa tin hôm 27/9 rằng Bộ Ngoại giao Việt Nam phản đối việc Bắc Kinh lắp đặt hai trạm nhận dạng tàu tự động ở quần đảo Hoàng Sa, một chuỗi đảo tranh chấp ở Biển Đông mà Việt Nam và Đài Loan tuyên bố chủ quyền nhưng bị Trung Quốc chiếm đóng từ lâu.

Mặc dù còn một số quốc gia Đông Nam Á khác cũng có tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc ở Biển Đông, nhưng ông Koh tại Singapore cho biết các nước như Malaysia và Indonesia không sẵn sàng đối đầu quyết liệt với Trung Quốc như Manila đã và đang làm.

Ông nói với đài VOA : "Họ dường như không muốn gây hấn với Trung Quốc".

Nếu Philippines đẩy lùi thành công các hoạt động vùng xám của Trung Quốc, các quốc gia Đông Nam Á khác có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông có thể học theo chiến thuật của Manila trong tương lai.

Ông Koh nói : "Nếu người Trung Quốc không thành công trong việc định hình cách hành xử của Philippines thì có thể xảy ra hiệu ứng domino ở Đông Nam Á". "Các nước Đông Nam Á khác có thể lấy cảm hứng từ những gì Manila đang làm và họ có thể làm điều tương tự chống lại Trung Quốc ở Biển Đông. Điều đó sẽ trở thành vấn đề rất lớn đối với Bắc Kinh".

Ngày 28/9, tại phiên điều trần của Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Mỹ, Phó Phụ tá Bộ trưởng Quốc phòng phụ trách khu vực Nam và Đông Nam Á, Lindsey Ford, nói việc Philippines dỡ bỏ hàng rào phao của Trung Quốc gần bãi cạn Scarborough là "một bước đi táo bạo trong việc bảo vệ chủ quyền của chính họ".

Nguồn : VOA, 29/09/2023

Thoát chết trong gang tấc khi tàu Trung Quốc một lần nữa quấy rối tàu Philippines trong vùng EEZ của Manila

Chỉ mới sau 7 giờ sáng thứ Sáu 8/9/2023, các tàu Trung Quốc đã bắt đầu bu quanh tàu Cảnh sát biển Philippines BRP Cabra, di chuyển đến gần và vây quanh một cách khó chịu khi tàu này hộ tống các tàu dân sự đi về phía bãi Cỏ Mây (Philippines gọi là bãi Ayungin).

Tàu Hải cảnh Trung Quốc vay tàu Cảnh sát biển Philippines BRP Cabra trong một cuộc đối đầu ở Biển Đông (Biển Tây Philippines) gần Bãi Cỏ Mây ngày 8/9/2023.

Tàu hải cảnh Trung Quốc mang số hiệu CCG 21616 là chiếc tàu đầu tiên xuất hiện tại hiện trường – nơi cách Bãi Cỏ Mây khoảng 10 hải lý (18,5 km). Bãi Cỏ Mây là một bãi cạn thuộc Biển Đông và nằm trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Philippines.

Một phóng viên của tờ BenarNews, một ấn phẩm của Đài Á Châu Tự do (RFA), và một số phóng viên khác đã được cấp phép đặc biệt để đi trên tàu Cabra và một tàu cảnh sát biển khác làm nhiệm bảo vệ cho đội tàu tiếp tế, đã có dịp chứng kiến những khoảnh khắc căng thẳng trên biển.

Những cảnh tượng tương tự cho thấy sự hung hăng của các tàu Trung Quốc đã diễn ra gần đây khi các tàu Philippines thực hiện các chuyến cung cấp hàng tiếp tế cho BRP Sierra Madre – một tàu hải quân cũ kỹ và hoen gỉ được sử dụng làm tiền đồn quân sự của Manila tại bãi Cỏ Mây.

"Tàu Philippines, các bạn đang tiếp cận vùng biển Trung Quốc. Để tránh tính toán sai và hiểu lầm, hãy thông báo ý định của các bạn" – tàu hải cảnh Trung Quốc lên tiếng cảnh cáo tàu Cabra của Philippines qua tín hiệu phát thanh vào khoảng 6 :30 sáng.

Đáp lại tín hiệu phát thanh, tàu Cabra khẳng định tàu này "đang thực hiện tuần tra thường lệ, hợp pháp trong vùng đặc quyền kinh tế của Philippines, phù hợp với luật pháp của Philippines và quốc tế".

"Đề nghị hãy tránh xa lối đi của chúng tôi theo quy định về [tránh] va chạm" – người điều hành tín hiệu phát thanh của tàu Cabra nói.

Khoảng 30 phút sau, đã có ít nhất ba tàu hải cảnh và tàu khác từ đội tàu dân quân biển của Trung Quốc tham gia vào cuộc đối đầu.

Sau đó các tàu Trung Quốc đã tiến hành các hoạt động triển khai nhằm cố chặn lối đi của các tàu dân sự - các động thái được các quan chức Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Philippines mô tả là quá gần và nguy hiểm.

Bức ảnh được chụp từ drone ngày 8/9/2023 cho thấy tàu cảnh sát biển Philippines BRP Cabra bị bao vây bởi tàu hải cảnh và các tàu dân quân biển Trung Quốc ở khu vực Biển Đông gần Bãi Cỏ Mây. Ảnh : Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Philippines

Một tàu hải cảnh Trung Quốc mang số hiệu 21551 đã liên tục cố gắng cắt ngang đường đi của tàu Cabra nhằm tách tàu này khỏi một trong số các tàu tiếp tế.

Sau khi không vượt qua được tàu Cabra từ phía bên phải, tàu CCG 21551 sau đó đã tăng tốc để vượt qua Cabra từ phía bên trái. Khi thực hiện thao tác này, tàu Trung Quốc đi về phía Cabra và sau đó đột ngột dừng lại khi chỉ cách tàu Philippines 3 đến 5 mét – các quan chức Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Philippines (PCG) cho biết.

Trong cuộc đối đầu này, ít nhất hơn chục cuộc trao đổi qua tín hiệu phát thanh cũng như thách thức và thách thức hồi đáp thách thức đã diễn ra giữa các tàu Philippines và Trung Quốc.

"Hành xử của các bạn đã vi phạm thẩm quyền, an ninh và lợi ích của Trung Quốc. Tôi cảnh báo các bạn hãy rời khỏi khu vực ngay lập tức. Mọi hậu quả [có thể xảy ra] sẽ do các bạn gánh chịu" – một giọng nói từ tàu CCG 5305, tàu lớn nhất trong số các tàu hải cảnh Trung Quốc có mặt tại hiện trường, cảnh cáo thủy thủ đoàn tàu Cabra.

Sau khi bị tách khỏi các tàu cảnh sát biển Philippines, như chủ định của các tàu Trung Quốc, các tàu dân sự Philippines đã tự tiếp tục hành trình, cập đến tàu Sierra Madre, đón được người của Lực lượng Hải quân Philippines và giao lương thực và các hàng tiếp tế khác.

Emmanuel Dangate, sĩ quan chỉ huy tàu BRP Cabra, nhìn ra ngoài từ khoang lái khi các tàu Trung Quốc cố gắng cắt ngang đường đi của tàu Cabra và hoạt động gần tàu này khi ở vùng biển gần Bãi Cỏ Mây, ngày 8/9/2023. Ảnh : Camille Elemia / BenarNews

Lực lượng Bảo vệ bờ biển Philippine đánh giá chuyến tiếp tế mới nhất này thành công bất chấp cuộc chạm trán căng thẳng với các tàu Trung Quốc.

"Chuyến tiếp tế và luân chuyển người thường lệ đã tiếp tục gặp phải những triển khai nguy hiểm (hoạt động nguy hiểm), đe doạ sự an toàn của thủy thủ đoàn trên các tàu của Lực lượng Bảo vệ Bờ biển và các tàu tiếp tế của Philippines" – Ông Jay Tarriela, người phát ngôn về vấn đề Biển Đông của Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Philippines phát biểu trong một tuyên bố báo chí.

Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Philippines cho biết, trong thời gian diễn ra vụ việc ngày thứ Sáu, họ đã ghi lại 10 trường hợp bốn tàu hải cảnh và bốn tàu dân quân biển Trung Quốc đã có những triển khai nguy hiểm (hành động nguy hiểm) đối với hai tàu cảnh sát biển BRP Cabra và BRP Sindangan của Philippines.

Hai tàu chiến Trung Quốc của Hải quân Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) cũng bị phát hiện là đang theo dõi khu vực này.

Tại một thời điểm, tàu hải cảnh CCG 5305 của Trung Quốc đã nhấn còi ba lần trong khi băng qua mũi tàu BRP Sindangan của Philippines ở khoảng cách khoảng 50 đến 60 thước Anh.

Về phần mình, tàu cảnh sát biển BRP Cabra bị quây bởi 05 tàu Trung Quốc : 03 tàu dân quân biển, một tàu hải cảnh ở phía trước và một tàu hải cảnh khác phía sau.

Các thủy thủ đoàn của tàu Cabra và Sindangan - các tàu phản ứng đa năng dài 44 mét của Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Philippines - và các nhà báo trên hai tàu này đã rời đảo Palawan của Philippines vào khoảng 9 giờ sáng thứ Năm.

Hai tàu cảnh sát biển này đã được triển khai để hộ tống hai tàu tiếp thế nhỏ, tàu Unaizah May 1 và Unaizah May 2, được Hải quân Philippines giao nhiệm vụ thực hiện các chuyến tiếp tế và luân chuyển nhân sự thường kỳ.

Hai chiếc tàu gỗ chở thực phẩm, vật tư và một đợt thủy thủ mới tới Sierra Madre - một chiếc tàu thời Thế chiến II cũ kỹ. Năm 1999, Philippines đã cố tình đưa nó ra Bãi Cỏ Mây, nằm trong khu vực quần đảo Trường Sa đang có tranh chấp để đáp trả việc Trung Quốc chiếm đóng Đá Vành Khăn gần đó.

Hai tàu Unaizah May và các tàu cảnh sát biển đã gặp nhau ở gần Bãi Sa Bin vào tối thứ Năm và hai tàu nhỏ này đã đi ở giữa hai tàu cảnh sát biển.

"Bảo vệ các tàu Unaizah May là chỉ lệnh chúng tôi nhận được" – ông Emmanuel Dangate, chỉ huy tàu Cabra nói với các phóng viên trên tàu của mình.

Quang cảnh từ buồng lái

Trong cuộc đối đầu ngày thứ Sáu, không khí trong buồng lái của tàu Cabra khá điềm tĩnh khi các tàu Trung Quốc áp sát vào tàu cảnh sát biển Philippines. Một vài thành viên của thủy thủ đoàn thậm chí còn mỉm cười và trêu đùa nhau.

Dangate - thuyền trưởng của Cabra - bình tĩnh nhìn về phía trước từ khoang lái và đưa ra các hiệu lệnh cho thủy thủ đoàn của mình.

"Những chuyến đi như thế này khơi dậy lòng yêu nước và sự hy sinh của chúng tôi" – vị sĩ quan chỉ huy này nói với nhóm phóng viên được chọn đi theo tàu để có cơ hội hiếm hoi trực tiếp chứng kiến một trong những chuyến đi tiếp tế của tàu Philippines.

Thỉnh thoảng, ông lại nhìn qua ống nhòm và hỏi nhanh thủy thủ đoàn của mình.

"Tàu kia có Hệ thống Nhận diện Tự động [AIS] không ?" - ông hỏi và chỉ vào một con tàu ở xa, trông có vẻ là tàu dân quân biển Trung Quốc.

"Dạ, không" – một thủy thủ trẻ trả lời. Điều này có nghĩa là một số tàu Trung Quốc đã tắt AIS để che dấu vị trí và các thông tin kỹ thuật của mình với các tàu khác trong khu vực.

Một tàu dân quân biển và một tàu hải cảnh Trung Quốc bơi gần tàu cảnh sát biển BRP Cabra của Philippines, ở vùng biển gần bãi Cỏ Mây, ngày 8/9/2023. Ảnh : Camille Elemia / BenarNews

Khi của chạm trán xảy ra, một chiếc máy bay trinh sát P-8A Poseidon của Hải quân Hoa Kỳ - đồng minh quốc phòng chính của Manila - liên tục bay lượn trên khu vực biển này trong và sau thời gian diễn ra vụ việc. Theo các quan chức của Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Phillippines, một chiếc máy bay trực thăng Black Hawk không rõ lai lịch, đã cố gắng tiếp cận những chiếc tàu gỗ. Một chiếc máy bay màu trắng không rõ lai lịch khác cũng được phát hiện.

Các tàu dân quân biển và tàu hải cảnh Trung Quốc tiếp tục theo dõi các tàu cảnh sát biển Philippines một cách sát sao trong nhiều giờ khi các tàu Philippines chờ các tàu tiếp tế trở về từ Bãi Cỏ Mây. Các tàu Trung Quốc cuối cùng đã giải tán khi các tàu Philippines lên đường trở về Palawan vào khoảng 3 giờ chiều ngày thứ Sáu.

Giới chức Philippines đã chỉ ra rằng khác với ở các chuyến tiếp tế trước kia, Trung Quốc giờ đây triển khai các tàu hải cảnh nhỏ hơn, do đó, có thể nhanh chóng triển khai việc chặn tàu Philippines.

Trong chuyến tiếp tế ngày 22/8, hai tàu cảnh sát biển của Philippines đã có thể hộ tống các tàu dân sự tới gần Bãi Cỏ Mây hơn một chút bất chấp các động thái của Trung Quốc. Nhưng lần này, tàu cảnh sát biển Philippines chỉ có thể tới khu vực cách bãi cạn này 10 hải lý, mà theo phát ngôn viên Jay Terriela, một nguyên nhân có thể là do việc Trung Quốc sử dụng tàu hải cảnh nhỏ và nhanh hơn.

Cũng đáng chú ý là sự tham gia một cách chủ động hơn của các tàu dân quân biển trong việc quấy rối các tàu của Philippines trong các chuyến tiếp thế gần đây, các quan chức này cho biết.

Các tàu dân quân biển Trung Quốc bao vây cảnh sát biển BRP Cabra của Philippines, ở vùng biển gần bãi Cỏ Mây, ngày 8/9/2023. Ảnh : Camille Elemia / BenarNews

 Tranh chấp với Trung Quốc về đảo Trường Sa là nguyên nhân chính dẫn tới việc Manila quyết định khởi kiện Bắc Kinh ở một tòa án quốc tế vào năm 2012.

Vụ kiện của Philippines được coi là bước đột phá vì trước đây chưa từng có một quốc gia nào chất vấn và thách thức Trung Quốc về tuyên bố chủ quyền biển của nước này tại một tòa án quốc tế.

Năm 2016, Tòa án Trọng tài Thường trực ở La Haye đã tuyên bố Philippines thắng kiện với một phán quyết mang tính bước ngoặt, không công nhận các yêu sách lãnh thổ rộng khắp của Bắc Kinh ở Biển Đông – tuyến hàng hải quan trọng trong thương mại toàn cầu.

Tuy nhiên Bắc Kinh đã không thừa nhận phán quyết này, trích dẫn lịch sử và khăng khăng cho rằng Trường Sa là một phần lãnh thổ của họ.

Tháng 8 năm nay, Bắc Kinh đã công bố bản đồ đường 10 đoạn mới bao phủ cả Đài Loan và gần như toàn bộ Biển Đông. Tuy nhiên, điều này vấp phải sự phản đối của các quốc gia Đông Nam Á và Đài Loan.

Ngoài Trung Quốc và Philippines, Việt Nam, Brunei và Malaysia cũng là các quốc gia có tuyên bố chủ quyền chồng lấn đối với quần đảo Trường Sa. Đài Loan cũng là một bên tuyên bố chủ quyền.

Phát biểu tại Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á tại Jakarta hôm thứ Năm, Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr. đã kêu gọi các quốc gia ASEAN và các đồng minh lên tiếng phản đối Trung Quốc về các hành động không an toàn của lực lượng cảnh sát biển và dân quân biển của nước này. 

Philippines hoàn toàn ủng hộ việc tuân thủ luật pháp quốc tế và trật tự dựa trên luật lệ" - ông Marcos nói trong cuộc họp mà Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường cũng tham dự.

"Chúng tôi phải phản đối việc sử dụng các tàu cảnh sát biển và dân quân biển một cách nguy hiểm ở Biển Đông".

Camille Elemia/BenarNews

Nguồn : RFA, 12/09/2023